== Երգ տասնյոթերորդ։ Տելեմաքոսը վերադառնում է Իթակե ==
<poem style='margin:0ex 5ex'>
{{տող|1}}Երբ որ ծագեց ճաճանչագեղ Արշալույսը վարդամատն,
Աստվածազուն Ոդիսևսի սիրատենչիկ զավակն ազնիվ՝
Տելեմաքոսն իսկույն հագավ գեղեցկափայլ մույկերը պերճ իր ոտքերին,
Վերցրեց ապա նիզակն ամուր, ձեռքի համար հարմարագույն
Եվ, ուղղվելով դեպի քաղաք, այսպես ասաց խոզարածին.
«Հայրի՜կ, ահա ես գնում եմ դեպի քաղաք, որ իմ մորը տեսնեմ այնտեղ,
Քանզի բնավ ես չեմ կարծում, որ այդքան շուտ նա դադարի
Արցունք թափել կականալիր, այլ ողբ կանի, կհեկեկա նա վշտագին,
Մինչև որ ինձ աչքով տեսնի, իսկ շրջիկին այս տարաբախտ հանձնում եմ քեզ.
{{տող|10}}Նրան քեզ հետ, ո՜վ Եվմեոս, դու քաղաք բեր։ Թող նա այնտեղ, հանց մուրացիկ,
Շրջի, մուրա, կեր հայթայթի: Կտան նրան, ով գթալով այդ ցանկանա,
Մի թաս գինի, մի կտոր հաց: Իսկ ես հիմա էլ չեմ կարող խնամքիս տակ
Ամեն մարդու պահել, սնել, առանց այդ էլ լիքն է սիրտս ստըրջանքով։
Եթե դժգոհ մնա շրջիկն, այդ առավել վատ կլինի հենց իր համար,
Իսկ ինձ համար հաճելի է խոսել անկեղծ և ճշմարիտ»։
Նրան իսկույն պատասխանեց և խոսք ասաց Ոդիսևսը ամենիմաց.
«Ո՛չ, սիրելի բարեկամս, ես ինքս իսկ չեմ ցանկանա այստեղ մնալ։
Մուրացկանին շատ ավելի ձեռընտու է ուտեստ մուրալ քաղաքի մեջ,
Քան դաշտերում. անդ ինձ կտան ողորմություն, ով ինչ ունի, ինչ կամենա:
{{տող|20}}Եվ իսկապես այս հասակում չեմ կարող ես մնալ այստեղ,. այս խրճիթում,
Ուր պիտ լսեմ և ամեն կերպ հնազանդվեմ պատվերներին հովիվներիդ։
Այժմ դու գնա, իսկ ինձ իր հետ սա կբերի, ինչպես արդեն պատվիրեցիր,
Միայն թե ես կրակի մոտ քիչ տաքանամ, երբ ջերմանա օդն արևից,
Քանզի ձորձն իմ վատորակ է, և մի գուցե ինձ չարչարի
Այս վաղորդյան ցուրտը սաստիկ, մինչ քաղաքը, հանց ասացիք, հեռու է շատ»:
Ասաց այդպես, Տելեմաքոսը դուրս եկավ այն խրճիթից անմիջապես,
Շարժվեց, գնաց արագաքայլ՝ մտածելով խոսնայրների մահվան մասին,
Իսկ երբ այդպես եկավ, հասավ այնտեղ, իր տունը բարեշեն,
Նիզակը իր իսկույն դրեց, թեքեց սյունին նա բարձրաբերձ
{{տող|30}}Ու ինքն հապճեպ ներս մտավ տուն՝ անցնելով շեմքը քարակերտ:
Ամենից շուտ և առաջինն Եվրիկլիան տեսավ նրան,
Որ սփռում էր բազմոցներին այդ ժամանակ օդենիները երփներանգ:
Արտասվելով իսկույն վազեց նա ընդառաջ, շուրջն այնուհետ ամենուրեք
Հավաքվեցին բազմաչարչար Ոդիսևսի ստրկուհիք
Եվ սկսեցին նրա գլուխն և ուսերը ջերմ համբուրել գուրգուրանքով։
Այնուհետև իր սենյակից իջավ, եկավ Պենելոպեն խոհեմամիտ,
Որ նման էր Արտեմիսին, այլև չքնաղ Ափրոդիտին ոսկեղենիկ
Երկու ձեռքով նա փաթաթվեց իր գավակին սիրատենչիկ,
Արտոսրալի՜ր, ջերմ համբուրեց նրա գլուխն ու աչքերը չքնաղագեղ
{{տող|40}}Եվ վերջապես հեկեկալով նրան դիմեց ու խոսքն ասաց այս թևավոր.
«Դո՞ւ ես միթե, որ արդ եկար, Տելեմաքոս, դու, քաղցրագույն իմ աչքի լույս,
Քեզ տեսնելու հույս չունեի, երբ, գաղտնաբար և հակառակ իմ ցանկության,
Դու մեկնեցիր դեպի Պիլոս, որ լուր լսես անդ սիրելի քո հոր մասին։
Ուստի պատմիր, արդյոք այնտեղ դու ի՞նչ տեսար, ի՞նչ լսեցիր»։
Պատասխանեց այնժամ նրան և խոսք ասաց Տելեմաքոսը խորիմաց,
«Ո՜հ, իմ մայրիկ, մի նորոգիր լաց ու կոծս, մի՛ հուզիր սիրտը կրծքիս տակ,
Ես հազիվհազ խուսափեցի դառն օրհասից իմ չարաչար,
Այլ լվացվիր, ապա հագիր, զուգիր մարմինդ հագուստով քո մաքրափայլ
Ու բարձրացիր ծառաներիդ հետ միասին անդ, վերնատուն,
{{տող|50}}Ուխտի՛ր բոլոր աստվածներին՝ կատարել զոհ հարյուրաեզ,
Եթե միայն Զևսը օգնի, որ կատարվի վրեժի գործն արժանավոր:
Իսկ ես հիմա հրապարակ պիտի գնամ, որ գեթ կանչեմ այն շրջիկին.
Ճանապարհին ինձ հետ էր նա, նավի վրա այստեղ եկավ։ Ես նախօրոք
Աստվածային համհարզիս հետ նրան քաղաք ուղարկեցի
Եվ հանձնեցի Պիրեոսին, որ իր տունը նրան տանի բարեխնամ
Ու սիրալիր, հյուրամեծար պատվի, հարդի, մինչև որ ես ետ դառնամ, գամ»։
Ասաց այդպես նա բարձրաձայն, մինչդեռ խոսքն այդ իր մոր սրտից դուրս չթռավ։
Նա փութապես անդ լվացվեց, հագավ հագուստն իր մաքրափայլ,
Ուխտեց բոլոր աստվածներին զոհ կատարել հարյուրաեզ ու մեծափառ,
{{տող|60}}Եթե Զևսը աղոթքն հարդի, և կատարվի վրեժի գործն արժանավոր:
Մինչ դուրս եկավ ապարանքից Տելեմաքոսն արագաքայլ՝
Տեգ-նիզակը ձեռքին բռնած, իսկ հետևից վազում էին երկու Ժիր շուն։
Նրա մարմինն այնժամ ծածկեց Աթենասը գեղեցկությամբ մի գերհրաշ,
Եվ, անցնելիս, ժողովուրդը նրան նայում, հիանում էր սքանչանքով։
Ամբարտավան խոսնայրները, նրա շուրջը հավաքվելով,
Խոսում էին բարյացակամ, թեպետ սրտանց սարքում էին դաժան դավանք:
Բայց խույս տվեց Տելեմաքոսն այդ ամբոխից խառնիճաղանջ
Եվ այն կողմը ուղղվեց, գնաց, որտեղ նստած էին Մենտորն, Հալիթերսեսն
Ու Անտիփոսն, որ վաղեմի և հայրական բարեկամներն էին նրա:
{{տող|70}}Նա նրանց մոտ, այնտեղ նստեց, և սկսեցին հարցուփորձը մանրամասն,
Եվ արդ, այնտեղ, այդ միջոցին եկավ նաև Պիրեոսը նիզակափառ,
Քաղաքով դեպ հրապարակ բերում էր նա օտարական այն եկվորին:
Չարհամարհեց Տելեմաքոսն հյուրին այնժամ, այլ ընդառաջ ելավ նրան,
Բայց Պիրեոսն առաջինը նրան դիմեց և խոսք ասաց.
«Տելեմաքոս, հրամայիր, որ փութապես մեր տունն հիմա գնան կանայք,
Որ այնտեղից շուտ քեզ բերեն Մենելայի տված բոլոր ընծաները»։
Իսկույն նրան իր խոսքն ասաց Տելեմաքոսն խորիմաց.
«Դեռ հայտնի չէ, ով Պիրեոս, գործը ինչպե՞ս կվերջանա.
Եթե իրոք ամբարտավան սեղեխները ինձ իմ տան մեջ գաղտնածածուկ,
{{տող|80}}Նենգ սպանեն և բաժանեն իրարու մեջ իմ հայրական գույքը ամբողջ,
Գերադաս է, որ քե՛զ մնան ընծաներն այդ, քան նրանցից մեկնումեկին,
Իսկ եթե ես կարողացա նյութել նրանց մահ ու կորուստ,
Այնժամ իմ տուն, ինձ կբերես ընծաներն այդ ի ցնծություն»։
Ասաց այդպես և փութապես իր տուն տարավ նա ապաբախտ այն շրջիկին,
Եվ երբ այդպես եկան հասան ու տուն մտան գեղեցկաշեն,
Պատմուճանները, հանելով, բազմոցների վրա դրին
Ու ներս մտան հղկված ու կոկ լոգարանը՝ լողանալու:
Երբ անդ նրանց ստրկուհիք լողացրին և օծեցին պարարտ յուղով,
Այնուհետև հագցրին բրդեղ ծածկոց, լոդիկ և բաճկոններ,
{{տող|90}}Նրանք շուտով լոգարանից այն դուրս եկան ու բազմեցին բազմոցներին։
Աղախինը մի ոսկեղեն պերճ գավի մեջ լվացվելու ջուրը բերեց,
Ապա իսկույն լցրեց նրանց, որ լվացվեն ամանի մեջ արծաթակերտ:
Հետո քաշեց, դրեց ուղիղ նրանց առաջ հղկված սեղան
Մառանապետ հարգո կինը բերեց, դրեց հացը առատ,
Նաև պահված պաշարներից բազմապիսի այլ ուտեստներ,
Մայրը բազմեց դեմ-հանդիման, ապարանքի մուտքին ընթեր
Ու, բազմոցին այդպես հենված, ոլորում էր նա իր թելերը նրբագեղ:
Եվ արդ, նրանք ձեռք մեկնեցին իրենց առաջ պատրաստ դրված ուտեստներին,
Իսկ երբ արդեն կերուխումով լավ հագեցան, որքան սիրտն էր փափագում այդ,
{{տող|100}}Այնժամ նրանց իր խոսքն ասաց Պենելոպեն խոհեմամիտ.
«Տելեմաքոս, լա՜վ է, որ այժմ ես բարձրանամ դեպի սենյակն իմ վերնատան,
Եվ անդ պառկեմ այն մահիճում, որը լիքն է հառաչանքով,
Քանզի ես այն ոռոգում եմ դառն արցունքով իմ վշտալի
Այն օրվանից, երբ Ոդիսևսն Ատրիդների հետ միասին Իլիոն գնաց։
Իսկ դու, մինչև ամբարտավան խոսնայրները վերադառնան, ետ գան այստեղ,
Չե՞ս պատմի ինձ, ի՞նչ լսեցիր քո հոր մասին, ետ կդառնա՞ իսկապես նա»:
Իր մորն իսկույն պատասխանեց և խոսք ասաց Տելեմաքոսը խորիմաց.
«Ես քեզ, մայր իմ, կասեմ ահա և կպատմեմ ճշմարտացի։
Նախ մենք եկանք Պիլոս քաղաքն ու ազգապետ Նեստորի մոտ։
{{տող|110}}Ինձ ընդունեց նա սիրալիր ապարանքում իր բարձրաբերձ,
Հյուրասիրեց ինձ հոգատար, ինչպես հայրն է խորունկ սիրով
Ջերմ ընդունում օտար երկրից նոր ետ եկած իր զավակին։
Այդպես ահա ինձ սրտալի ընդունեցին հայրն ու որդիք գերահռչակ:
Սակայն ասաց, որ չի լսել ինքը բնավ, մահկանացու մարդկանց մեջ
Դեռ ոչ ոքից՝ կենդանի՞ է Ոդիսևսը, թե՞ մահացած։
Բայց և այնպես՝ իր ձիերով արագավազ, կառքի վրա ամրակառույց,
Ինձ ուղարկեց նա դեպ հերոսը քաջաղեղ, դեպ Մենելայն Ատրևսորդի։
Եվ ես ահա այնտեղ տեսա արգիացի Հեղինեին, հանուն որի,
Արգիացիք և տրոյացիք հար կռվեցին կամքով անմահ աստվածների,
{{տող|120}}Եվ այնտեղ ինձ, ահավասիկ, հարցմունք արեց Մենելայը քաջամարտիկ,
Թե ի՞նչ կարիք ունեմ արդյոք, որ եկել եմ Լակեդեմոնն աստվածային։
Եվ ամեն բան այնտեղ նրան ես պատմեցի ճշմարտաբար,
Ու ապա նա, ինձ դիմելով, այս խոսքն ասաց ի պատասխան.
«Ավա՜ղ, ինչպե՞ս, մի՞թե դրանք, այդ անիրավ, անզոր մարդիկ,
Ցանկանում են պառկել շքեղ մահիճի մեջ կորովագույն մեծ դյուցազնի,
Որ ճիշտ այնպես, ինչպես եղնիկն երկու ծծկեր, նորածնունդ իր ձագերին
Թողնում է անդ անտառապատ կաղաղի մեջ հաղթ առյուծի,
Ինքն էլ ապա, արածելով, թռչկոտում է դեպ դաշտն ու ձորը դալարուտ:
Մինչ առյուծը կորովագույն, ետ դառնալով դեպի որջն իր,
{{տող|130}}Եղնորթներին այդ երկվորյակ մահ է բերում և ժանտ կորուստ,
Այդպես էլ հենց Ոդիսևսը խոսնայրներին մահ կնյութի մի խայտառակ:
Ո՜հ, եթե նա օգնի՛ր Զևս հայր, ո՛վ Ապոլլոն, դո՛ւ Աթենաս,
Գար՝ այնպիսին, ինչպիսին էր գեղեցկակերտ Լեսբոսի մեջ մի ժամանակ,
Երբ դուրս եկավ մրցամարտի Փիլոմելյան մեծ քաջի դեմ ու քաջազոր,.
Հաղթ հարվածով նրան ուժգին զարկեց գետին, ու ցնծացին աքեացիք,
Եթե այդպես խոսնայրների դիմաց կանգներ Ոդիսևսը կորովալիր,
Շուտ կլափեր մահը նրանց, թանկ կը նստեր ամուսնության գործը այնժամ,
Իսկ այն, ինչ որ խնդրում ես այժմ, կհայտնեմ քեզ
Առանց շեղման և, բնավին չխաբելով, ես կպատմեմ։
{{տող|140}}Ահավասիկ, ինչ որ իրոք հայտնեց, ասաց ծովածերուկն արդարախոս,
Ես բացեբաց, չծածկելով և ոչ մի խոսք, քեզ ամեն բան կասեմ հիմա:
Նա ինձ ասաց, որ տեսել է Ոդիսևսին վշտերի մեջ անագորույն,
Կղզում, տանը հավերժահարս Կալիպսոյի, որ պահում է նրան բռնի,
Եվ չի կարող վերադառնալ, ետ գալ երկիրն իր հայրենի,
Քանզի չունի այնտեղ ո՛չ նավ, ո՛չ ընկերներ թիավարող,
Որոնց հետ նա ճանապարհվեր լայնատարած լանջով ծովի»։
Այդպես ասաց ինձ Ատրիդես Մենելայը, նիզակաճոճը մեծափառ:
Գործն իմ այնտեղ ավարտելով՝ ես մեկնեցի, անմահները ինձ ծովի մեջ
Շնորհեցին հողմ հաջողակ, որն և բերեց ինձ հայրենիքն իմ սիրատենչ»։
{{տող|150}}Ասաց այդպես, հոգով խորունկ ալեկոծվեց Պենելոպեն,
Այնժամ նրան դիմեց իսկույն Թեոկլիմենն աստվածային և այս ասաց.
«Ո՜հ, դու տիկին գերամեծար, Լաերտածին Ոդիսևսի վեհ թագուհիդ,
Գործն, հիրավի, սա չգիտի, ուստի լսիր և այս խոսքն իմ.
Ճշմարիտը կգուշակեմ և բնավին ես չեմ ծածկի քեզնից ոչինչ։
Վկա են Զևսն՝ մեծագույնը աստվածներից, այս սեղանը ինձ վանատուր
Եվ անբասիր այս օջախը Ոդիսևսի, ուր ես եկա, ահավասիկ,
Որ Ոդիսևսն իր հայրենի երկրի մեջ է արդեն հիմա
{{տող|160}}Կամ թե արդեն, իմանալով գործերը նողկ, մոտ է տանն իր և պիտի գա
Ու իր սրտում այժմ նյութում է մահ և կորուստ սեղեխներին։
Ես գուշակող մի թռչունից այդ իմացա նավի վրա
Ու այդ մասին Տելեմաքին իսկույն այնտեղ ես հայտնեցի»։
Եվ փութապես իր խոսքն ասաց այնժամ նրան Պենելոպեն խոհեմամիտ.
«Ա՜խ, երանի, օտարական, շուտ կատարվեն խոսքերը այդ,
Մեր մեծարանքն այնժամ իսկույն դու կիմանաս, այնքան առատ ինձնից ընծա
Դու կստանաս, որ քեզ մարդիկ, հանդիպելիս, պիտ համարեն գերերջանիկ»։
Մինչդեռ նրանք իրարու հետ խոսում էին այնտեղ այդպես,
Ոդիսևսի տան հանդիման, գեղեցկակերտ, լավ հատակած գետնի վրա
{{տող|170}}Խոսնայրները հրճվում Էին բազմազվարճ՝ սկավառակ ու տեգ նետելով,
Որտեղ նաև միշտ հավաքվում էին նրանք լկտիաբար:
Երբ վերջապես ժամը հասավ հացկերույթի, և դաշտերից,
Ամեն կողմից խաշինքն եկավ հովիվների խնամքի տակ,
Այնժամ նրանց կանչեց Մեդոնն, որը բոլոր բանբերներից
Ամենսմեծ սիրելին էր խոսնայրների, մասնակիցը խնջույքների.
«Բավակա՜ն է, պատանիներ, որքան սրտանց դուք հրճվեցիք այդ մրցանքով,
Տո՜ւն եկեք այժմ, որ միասին ճաշ պատրաստենք մենք խնամքով,
Քանզի չէ՞ որ վատ չէ բնավ ճաշ վայելել իր իսկական ժամանակին»։
Ասաց այդպես, ու վեր կացան նրանք, եկան՝ նրա խոսքին հնազանդված։
{{տող|180}}Երբ որ եկան նրանք խմբով, Ոդիսևսի տունը մտան գեղեցկաշեն,
Անդ հանեցին ծածկոցները և դրեցին բազմոցների վրա այնտեղ,
Փողոտեցին իսկույն այծեր, հույժ պարարուն և ոչխարներ,
Մորթոտեցին պարարտաճարպ նաև խոզեր ու դաշտային մի եզ նաև
Ու սարքեցին ճոխ ճաշկերույթ։ Մինչ խոզարածն աստվածային, Ոդիսևսը
Դաշտում, այնտեղ, պատրաստվեցին ճանապարհվել ու գալ քաղաք,
Եվ նրանցից առաջինը իր խոսքն ասաց խոզարած տերն հովիվների,
«Ուրեմն այդպես, ծերուկ շրջիկ, դու ուզում ես քաղաք գնալ այսօր ևեթ,
Ինչպես իշխանն իմ պատվիրեց, մինչդեռ իրոք միտք ունեի
Քեզ իսկապես այստեղ պահել, իբրև պահակ մեր փարախին:
{{տող|190}}Բայց այժմ արդեն պատկառում եմ ես, երկյուղած, որ մի գուցե այսուհետն
Իմ իշխանը ինձ կշտամբի, մինչդեռ տիրոջ պարսավանքին է անհաճելի։
Արդ, եկ շուտով ուղևորվենք, քանզի անց է կեսօրն արդեն,
Եվ երեկոն կմոտենա, արդեն սաստիկ ցուրտ կլինի»:
Պատասխանեց նրան իսկույն և խոսք ասաց Ոդիսևսը ամենիմաց.
«Հասկանո՜ւմ եմ և լավ գիտեմ, իսկ դու այդպես խրատում ես իմացողին.
Սակայն գնա՜նք, և դու միայն առաջնորդիր ինձ անդադար,
Ինձ մական տուր, եթե պատրաստ կտրած ունես, որ քայլելիս նեցուկ լինի,
Քանզի չէ՞ որ խիստ սայթաքուն է ճանապարհն և դժվարին, հանց ասացիք»։
Ասաց այդպես և փութապես նա հնամաշ պարկը զազիր ու ծակոտկեն
{{տող|200}}Գցեց ուսին։ Կախված էր այն գարշ, ոլորուն մի չվանից,
Իսկ Եվմեոսն հանձնեց նրան մի մեծ մական, որը նա խիստ փափագում էր։
Այդպես նրանք ճամփա ընկան՝ թողած փարախն հովիվների
Եվ շների հսկողությանն։ Այդպես տանում էր դեպ քաղաք նա տիրոջն իր,
Ինչպես թշվառ մի մուրիկի, կերպարանքով նման դժբախտ մի ծերուկի,
Ձեռքին մականն իբրև նեցուկ, մարմնին հագած նողկ ցնցոտի մի քրքրված։
Այդպես ահա նրանք անցան ողջ ճանապարհը քարքարոտ
Ու, քաղաքին մոտենալով, եկան արդեն աղբյուրի մոտ
Գեղեցկահոս, որի ջրից օգտվում էին քաղաքացիք:
Պերճ աղբյուրն այդ կերտել էին Իթակոսը, Ներիտոսը և Պոլիկտորն,
{{տող|210}}Դրա չորս դին, շուրջանակի, տնկել էին մի խիտ անտառ կաղամախի,
Որ սնվում էր նույն այդ ջրով։ Սառն ջուրը ջինջ բարձր ժայռից թափվում էր ցած,
Ջրի վերև կար մի բագին՝ նվեր ու ձոն հավերժահարս ծովալքներին,
Որտեղ զոհեր էին բերում ճամփորդները ուխտագնաց.
Եվ հանդիպեց այնտեղ նրանց հանկարծ որդին Դոլիոսի, Մելանթևսը.
Նա քշում էր, որպես ուտեստ ամբարտավան խոսնայրների ճոխ խնջույքին,
Հոտից ջոկված ընտիր այծերն, և հետևում էին նրան երկու հովիվ։
Մելանթևսը տեսավ նրանց ու պարսավեց եպերանքով ու չարաչար,
Նա հայհոյեց, այս խոսքն ասաց, մինչ վրդովվեց Ոդիսևսի սիրտը սաստիկ.
«Եվ իսկապես ճիշտ է ասված, անզգամի՜ն անզգամն է առաջնորդող,
{{տող|220}}Քանզի աստվածն է այդ անում, երբ նմանին միացնում է միշտ նմանին:
Հե՜յ, խոզարած, դո՛ւ, զզվելիդ, ո՞ւր ես տանում այդ որկրամոլ չար բկլիկին,
Այդ գարշելի, նողկ մուրիկին, որ ճաշերի պնակալեզն է։
Դռներն ընկած նա բյուրավոր՝ իր ուսերով շեմքն է մաշում
Եվ մուրում է ողորմելին հացի փշրանք ու ոչ թե թուր կամ մի կաթսա:
Եթե դրան ինձ տայիր դու, կկարգեի դրան հսկիչ մեր գոմերին,
Որ միշտ մաքրեր միայն փարախն և աղբն ու կուն կամ տերևներ տարայծերին,
Ինքն էլ, մածուն միշտ ուտելով, պիտի ազդրերն իր հաստացնե՜ր։
Բայց քանի որ գարշ ու զազիր արարքի է դա ընդունակ և միշտ սովոր,
Մի գործ անել չի կամենա, այլ մարդկանց մեջ միայն մուրալ կցանկանա,
{{տող|230}}Որ հավաքի ողորմություն ու կերակրի անկուշտ, ագահ որովայնն իր։
Բայց ես, ահա, քեզ ասում եմ, և այդ անշուշտ կատարվի.
Եթե հանկարծ դա հանդգնի տունը գնալ աստվածազարմ Ոդիսևսի,
Անդ քաջազուն մարդկանց ձեռքից դրա գլխին նետվելու են բազմաբազում
Նստարաններն, որ կոտրատեն, ջարդ ու փշուր անեն կողերն իր գարշելի»:
Ասաց այդպես և, մոտ գալով, խելազուրկն այդ Ոդիսևսին հրեց ուժով
Ու սրունքին զարկեց ոտքով, բայց չվանեց ճամփից նրան,
Անբախտ մնաց նա իր տեղում, ու մտածեց Ոդիսևսը.
Չհարձակվե՞լ, չխորտակե՞լ արդյոք դրան ու մականով հոգին կորզել
Եվ կամ վերցնել ու ճոճելով գետնին զարկել, գանգը ջարդել,
{{տող|240}}Բայց Ոդիսևսն հոգին զսպեց և ամոքեց իր զայրույթը, իսկ խոզարածն
Խիստ հայհոյեց Մելանթևսին և աղոթեց՝ իր ձեռքերը վեր կարկառած,
«Հավերժահարսք աղբյուրների, դուք, դստրիկներ Ջևս զգոնի, թե Ոդիսևսն
Ոչխարների և այծերի պարարտաճարպ ազդրերն այրել է ձեզ երբեմն,
Որեմն, հիմա կատարեցեք դուք փափագն իմ և միակ ուխտը իմ սրտի.
Թող դյուցազնն այդ վերադառնա, և թող աստված այժմ ետ բերի նրան այստեղ:
Այնժամ նա քո վիսությունն այդ ցրի՜վ կտա, վատաբերա՜ն դու ո՛վ լկտի,
Որ ծաղրում ես մարդկանց իզուր ու քաղաքն ես դու անընդհատ, լպիրշորեն,
Գնում, գալիս, մինչ խաշինքն է զուր փչանում՝ հանձնված անպետք հովիվներին»։
Եվ Մելանթևսն՝ այդ այծարած հովիվն, այնժամ ահեղ գոռաց.
{{տող|250}}«Ավա՜ղ, տեսա՞ք, ինչ խոսք ասաց քոսոտ շունն այս`նենգության մեջ
բազմահմուտ:
Սպասի՜ր դեռ, ես սևաթույր նավի վրա Իթակեից կտանեմ քեզ
Դեպ հեռուներ և օգտավետ անդ կծախեմ, հանց ստրուկի:
Ա՜խ, երանի՝ Տելեմաքին այսօր ևեթ վեհ Ապոլլոնն իր նետերով
Զարկի, սպանի, կամ թող ձեռքով խոսնայրների նա խորտակվի,
Ինչպես հեռվում Ոդիսևսը՝ կորցրած օրն իր վերադարձի»։
Ասաց, թողեց այնտեղ նրանց, որոնք քայլում էին դանդաղ,
Սակայն ինքը արագապես շարժվեց գնաց և տունն հասավ թագավորի։
Անդ ներս մտավ նա անհապաղ, բազմեց շարքում խոսնայրների՝
Դեմ-հանդիման Եվրիմաքին, քանզի նրա մտերիմն էր նա սիրելի։
{{տող|260}}Սպասարկու ծառաները նրա առաջ, իբրև բաժին, միսը դրին,
Իսկ տնօրեն կինն հարգելի բերեց նրան հաց և ուտեստ։
Մինչ խոզարածն աստվածային և Ոդիսևսը տուն հասան
Ու կանգնեցին այնտեղ մոտիկ։ Լսվում էին անդ հնչյունները կիթառի,
Փեմիոսն էր նվագն հնչում, և Ոդիսևսը փութապես
Խոզարածի ձեռքը բռնեց, ապա այս խոսքն ասաց նրան.
«Եվմեո՜ս, սա Ոդիսևսի ապարա՜նքն է, օ՜ն անդր, օ՜ն.
Ճանաչելի է սա հեռվից, հանց հոյակապ, աչքի ընկնող մի դստիկոն
Հայտերևակ՝ բակն ընդարձակ, շուրջը պարիսպ ատամնավոր:
Տե՛ս, դարպասը երկդռնանի հաստատամեստ է և ամրակուռ,
{{տող|270}}Եվ չի՜ կարող այդ դռները բանալ ոչ ոք և ոչ մի մարդ։
Կարծեմ, բազում անդ քաջազունք խնջույքի մեջ հրճվում են արդ,
Աստ բուրում է ճենճերահոտն, և կիթառի ձայնը հնչում է քաղցրալուր,
Որը կամքով աստվածների ստեղծված է, որպես ընկեր խնջույքներին»։
Այնժամ նրան դու, Եվմեոս, ո՜վ խոզարած, խոսք ասացիր ի պատասխան.
«Ոհ, որքա՜ն հեշտ դու իմացար. ինչպես միշտ՝ դու այժմ էլ անխելք չես,
Բայց եկ, հիմա լավ մտածենք՝ ինչպե՞ս արդյոք պետք է վարվենք։
Կամ նախապես դու ներս մտիր գեղեցկաշեն այս ապարանքն
Եվ անդ մի կերպ խցկվիր, խառնվիր սեղեխներին, իսկ և այստեղ դեռ կմնամ,
Կամ էլ, եթե ցանկանում ես, ես ինքս առաջ ներս կմտնեմ,
{{տող|280}}Բայց դու երկար մի հապաղիր, քեզ մի գուցե մեկնումեկը այստեղ, դրսում,
Այժմ նկատի և հարվածի կամ վռնդի։ Ի՞նչ ես կարծում, ասա՛ շուտով»։
Պատասխանեց այնժամ նրան բազմահամբեր Ոդիսևսը աստվածային.
«Հասկանո՜ւմ եմ և լավ գիտեմ. իմացողին ես խրատում,
Ոչ, նախապես դո՛ւ ներս մտիր, ես կսպասեմ այստեղ մենակ։
Եվ, հիրավի, ծանո՜թ են ինձ հարվածները, եպերանքը.
Համբերատար սիրտ ունեմ ես. ծովում, կռվում աղետն ու վիշտը սրտակեզ
Կրել եմ միշտ։ Թող մեկն էլ այժմ ավելանա, հանդուրժում ենք մենք ամեն բան,
Բայց չենք կարող զսպել միայն մեր նզովյալ և մոլեգնող ժանտ որովայնն.
Նա է միայն մարդկանց մատնում արհավիրքի և բյուրավոր փորձանքների,
{{տող|290}}Եվ նավերն են կերտվում, զինվում հանուն նրա պահանջների
Ու անպտուղ ծովերի մեջ մահ և կորուստ են պատրաստում չար թշնամուն»:
Այդպես ահա իրարու հետ խոսում էին նրանք այնտեղ,
Մինչ բազմատանջ Ոդիսևսի շուն Արգոսը, որ պառկած էր անդ, մևրձակա,
Վեր բարձրացրեց գլուխն հանկարծ և ցցեց իր ականջները:
Ոդիսևսն էր սնել նրան, բայց թողել էր ու հեռացել դեպ սուրբ Իլիոն։
Նրան հաճախ տանում էին որսորդները երիտասարդ՝
Որս անելու և բռնելու վայրի այծյամ կամ եղնորթներ,
Սակայն հիմա, երբ իր տերն էր բացակայում, նա, մոռացված ու անխնամ,
Պառկած էր անդ աղբյուրի մեջ, ջորիների ու եզների ապավառին,
{{տող|300}}Որը այնտեղ կուտակված էր մեծաքանակ, մինչև որ այն ծառաները,
Հավաքելով, տանեին դաշտ և ցրեին Ոդիսևսի մեծ արտերում:
Այդպես պառկած էր անդ թշվառ շուն Արգոսը, և իր վրա՝ բյուր շնաճանճ,
Սակայն հանկարծ նա ճանաչեց Ոդիսևսին, մոտ գնալիս,
Շարժեց պոչը, թափահարեց և ականջներն իր ուղղեց ցած,
Բայց ուժասպառ՝ չկարեցավ տեղից ելնել, գնալ տիրոջն իր ընդառաջ:
Երբ այդ տեսավ հեռվից, իսկույն ջերմ արտասվեց Ոդիսևսը,
Բայց իր հովիվ Եվմեոսից ծածուկ սրբեց իր արցունքը և խոսք ասաց.
«Զարմանո՜ւմ եմ, ո՜վ Եվմեոս, շունը պառկած է աղբի մեջ.
Լավագույնն է կարծես տեսքով, բայց չգիտեմ, ճի՞շտ է, թե՞ ոչ.
{{տող|310}}Արդյոք ունի՞ նա վազքի մեջ արագություն, կերպարանքին իր համեմատ,
Թե՞ իսկ և իսկ այնպիսին է, ինչպես շները մեծ մարդկանց սեղանի մոտ,
Որոնց պահում, խնամում են տերերն հանուն գեղեցկության ու ճոխության»:
Այնժամ նրան, ո՜վ Եվմեոս դու խոզարած, այս ասացիր ի պատասխան.
«Ոչ, քա՜վ լիցի, դա գամփռնէ հեռուներում արդեն կորած քաջ մի մարդու,
Ավա՜ղ, եթե սա իր տեսքով, այլև գործով, լիներ հիմա հենց այնպիսին,
Ինչպիսին որ, դեպի Տրոյա հեռանալիս, այստեղ թողեց Ոդիսևսը,
Պիտ ապշեիր դու անկասկած՝ նրա կորովն ու ժրությունը տեսնելով։
Բնա՜վ երբեք գազաններից խույս տալ, փախչել սա չգիտեր,
Նույնիսկ խորքում խոր անտառի և գտնում էր հոտառությամբ հետքերը միշտ,
{{տող|320}}Բայց մատնված է այժմ տանջանքի, և տերն է իր օտար երկրում արդեն կորած,
Մինչդեռ անգութ ծառաները չեն խնամում սրան հիմա:
Ստրուկները, երբ որ արդեն դադարում է գործին իշխել տերը նրանց,
Էլ աշխատել չեն ցանկանում արդարաբար, ինչպես հարկն է,
Քանզի մարդու քաջարության ուղիղ կեսը որոտաձայն Ջևսն է շորթում
Այն ժամանակ, երբ սկսվում է օրը նրա ստրկության»։
Այդ ասելով՝ նա ներս մտավ ապարանքը գեղեցկաշեն,
Եվ տան միջով ուղիղ գնաց, հասավ այնտեղ, խոսնայրներին,
Մինչդեռ թշվառ այն Արգոսին, երբ որ տեսավ նա տիրոջն իր՝ Ոդիսևսին,
Քսան տարի անցնելուց ետ, բախտը մատնեց մահվան դաժան, սև օրհասին,
{{տող|330}}Իսկ Տելեմաքն աստվածային ամենից շուտ հեռվից տեսավ խոզարածին,
Որ մոտենում էր՝ անցնելով իր տան միջով, ուստի իսկույն
Գլխով արեց և մոտ կանչեց։ Շուրջն իր նայեց Եվմեոսը, ապա շուտով
Վերցրեց աթոռն այնտեղ դրված, որի վրա միշտ նստում էր տան տնօրենն՝
Դահլիճի մեջ խնջույք անող, սեղեխներին մսեղեններ բաժանելիս։
Նա աթոռն այդ տարավ, դրեց Տելեմաքի սեղանի մոտ,
Ինքն էլ ապա բազմեց այնտեղ դրա վրա: Բանբերն իսկույն,
Պերճ զամբյուղից հացն հանելով, տվեց նրան, այլև ուտեստ ու մսեղեն:
Այդ ժամանակ ներս մտավ տուն Ռդիսևսը աստվածազարմ՝
Կերպարանքով թշվառագույն մի մուրիկի, տեսքով դժբախտ մի ծերուկի՝
{{տող|340}}Մարմնին հագած զազիր, տգեղ մի ցնցոտի, ձեռքին ցուպը իբրև նեցուկ:
Եկավ, նստեց նա հացենի շեմքին՝ այնտեղ, մուտքի ընթեր,
Թիկունքն հենեց ամուր, նոճի բարավորին, որը երբեմն հյուսնը ճարտար
Իր հյուսնական ճշգրիտ լարով չափեց, շինեց և անդ կանգնեց հարմարորեն:
Եվ փութապես խոզարածին Տելեմաքը կանչեց իր մոտ,
Ապա վերցրեց գեղեցկակերտ նա զամբյուղից ամբողջ հացը, որքան որ կար,
Այլև միսը երկու ձեռքով հանձնեց նրան ու խոսք ասաց.
«Ահավասի՛կ, սա տար և տուր այնտեղ օտար հյուրին, այլև դու պատվիրիր,
Որ աղերսի ողորմություն` մոտենալով խոսնայրներին,
Քանզի տնանկ և մուրացիկ մարդու համար ամոթանքը լա՜վ չէ բնավ»:
{{տող|350}}Ասաց այդպես, և խոզարածն հնազանդվեց նրա խոսքին,
Գնաց, կանգնեց Ոդիսևսին անդ առընթեր և խոսքն ասաց այս թևավոր.
«Ա՜ռ, եկվոր հյուր, Տելեմաքն է քեզ տալիս սա։ Նա պատվիրեց,
Որ դու մուրաս ողորմություն՝ մոտենալով այստեղ բոլոր խոսնայրներին,
Քանզի տնանկ և մուրացիկ մարդու համար ամոթանքը լա՜վ չէ, իրավ»։
Եվ Ոդիսևսն ամենիմաց պատասխանեց ու խոսքն ասաց,
«Տո՜ւր, որ, Զևս հայր, Տելեմաքոսը մարդկանց մեջ լինի հավերժ գերերջանիկ,
Թող կատարվի այն ամենը, ինչ նա սրտով կփափագի»:
Ասաց այդպես և ընդունեց երկու ձեռքով ուղարկվածն այն,
Որն և դրեց իր ոտքի մոտ, իր խայտառակ, գարշ պարկի մեջ, բայց վերևից,
{{տող|360}}Եվ սկսեց հետո ուտել, քանի տան մեջ երգում էր դեռ երգասացը,
Բայց դադարեց ապա ուտել, երբ ընդհատեց երգն իր երգակն աստվածային:
Եվ խառնամբոխ խոսնայրները աղմկեցին տան մեջ այնժամ,
Իսկ Աթենասն եկավ, կանգնեց Լաերտածին Ոդիսևսի մոտ, առընթեր
Եվ հորդորեց, որ ըսկըսի նա անհապաղ սեղեխներից անդ հաց մուրալ,
Որ իմանա՝ ո՞վ է արդյոք խոսնայրներից արդարամիտ կամ անօրեն,
Թեպետ դաժան մահ-օրհասից ազատվելու հնար չկար ամենևին:
Եվ նա գնաց, աջակողմից ամեն մեկին մոտենալով՝ սկսեց մուրալ
Ու ամենքին ձեռքն իր մեկնեց, հանց վաղեմի մի մուրացկան:
Եվ բոլորն էլ կարեկցաբար տալիս էին ողորմություն, բայց զարմացած
{{տող|370}}Իրարու մեջ հարցնում էին. «Ի՞նչ մարդ է սա, որտեղի՞ց է եկել արդյոք»:
Եվ այծարած Մելանթևը հանդես եկավ ու խոսք ասաց,
«Ինձ լսեցեք, գեղեցկափայլ վեհ թագուհու ո՜վ խոսնայրներ,
Ահավասիկ՝ ինքս տեսա օտարական այս եկվորին.
Խորածը առաջնորդեց դրան և այժմ այստեղ բերեց,
Բայց չգիտեմ ես իսկապես, թե ո՞վ է դա կամ ո՞ր ցեղից»
Ասաց այդպես, և կշտամբեց խոզարածին Անտինոոսը եպերանքով.
«Հե՜յ, խոզարա՛ծ, երևելի՛դ, ինչո՞ւ ես դու սրան այսպես քաղաք բերել.
Բավական չէ՞, որքան մեզ մոտ կան պորտաբույծ շրջմոլիկներ,
Լիրբ, ձանձրալի, խնջույքները միայն պղծող, պնակալե՜զ մուրացկաններ։
{{տող|380}}Քի՞չ է գուցե քեզ նույնիսկ այն, որ քո տիրոջ գույքն են լափում,
Եվ դու այլուստ կանչել ես նոր ու որկրամոլ գարշ մի մարդու»։
Այնժամ նրան, դու Եվմեոս, ո՜վ խոզարած, բարբառելով, այս ասացիր.
«Լավ, գեղեցիկ չխոսեցիր դու, Անտինոոս, թեպետ ազնիվ քաջն ես արանց։
Ո՞վ կուզենա այսօրինակ մի եկվորի կանչել այլուստ իր տունը հյուր.
Ո՞ւմ են կանչում մեծարելու, թե ոչ մարդկանց միշտ օգտակար,
Գուշակներին, բժիշկ մարդկանց, նավակառույց և քաջընտի՛ր վարպետներին
Եվ կամ երգով հրճվանք բերող երգակներին աստվածային։
Դրանց են միշտ հրավիրում մարդկության մեջ, երկրի վրա անծայրածիր,
Մինչ չի կանչի ոչ ոք մուրիկ, տնանկ մարդու, որպես իրեն սոսկ մի տանջանք,
{{տող|390}}Սակայն դու ես այստեղ բոլոր խոսնայրներից ավելի չար, առավել ժանտ
Ոդիսևսի ծառաների հանդեպ, և իմ, նամանավանդ,
Բայց այդ մասին ես չեմ հոգա, քանի որ դեռ կենդանի են իրենց տան մեջ
Պենելոպեն խոհեմամիտ և Տելեմաքն աստվածային»։
Այնժամ նրան իր խոսքն ասաց Տելեմաքոսը խորիմաց.
«Սո՛ւս կաց, լռի՛ր և նրա հետ այդ խոսքերով դու մի վիճիր,
Ջի սովոր է Անտինոոսն խոսակցությամբ չարադաժան՝
Սարքել հուզմունք, խռովություն, այլև դրդել ուրիշներին»։
Ասաց այդպես ու թևավոր նա խոսք ուղղեց Անտինոոսին,
«Անտինոոս, հոգատար ես դու իմ մասին, հանց հայրն ազնիվ դեպ իր որդին
{{տող|400}}Եվ արդ, խոսքով, հարկադրանքով պատվիրում ես, որ այս հյուրին
Ես իմ տնից դուրս վռնդեմ, բայց քա՜վ լիցի, այդ բանն աստվածն էլ թույլ չի տա:
Դո՛ւ էլ հիմա վերցրու մի բան և տուր նրան, իսկ ես բնավ չեմ ափսոսա,
Այլ հորդորում եմ այդ անել։ Մի պատկառիր ոչ իմ մորից,
Ո՛չ էլ ստրուկ ծառաներից, որ տանը կան աստվածազարմ Ոդիսևսի։
Բայց իսկապես այդ չէ հոգսը քո սրտի մեջ. դու միտք ունես
Ինքդ մենակ աստ վայելել, իսկ ուրիշին չտա՜լ ոչինչ»։
Անտինոոսն իսկույն նրան իր խոսքն ասաց ի պատասխան.
«Ի՞նչ ասացիր, ո՜վ Տելեմաք, զայրույթի մեջ գոռոզ, անզուսպ.
Եթե բոլոր սեղեխները այժմ այնքա՜ն տան, ինչքան ես եմ տալիս ահա,
{{տող|410}}Դա այս տնից այն ժամանակ կհեռանա ու չի գա էլ երեք ամիս»։
Ասաց, վերցրեց նա սեղանի տակից աթոռն ու ցույց տվեց սպառնանքով
Ոդիսևսին. խնջույքի մեջ փայլուն ոտքերն էր նա դնում դրա վրա։
Մյուսներն այնտեղ շնորհեցին ու լցրեցին հացով, մսով պարը նրա,
Եվ Ոդիսևս, ողորմությունն այդ ստացած, ուզեց գնալ դեպի շեմքը,
Որ շուտափույթ օգտագործի տուրքն, ընծաներն աքեացոց,
Բայց կանգ առավ Անտինոոսի մոտ և նրան այս խոսքն ասաց.
«Տո՜ւր նաև դու, բարեկամս, կարծում եմ՝ դու աքեյանց մեջ վատթա՜րը չես,
Այլ լավագույնն, ու փառավոր թագավորի ես դու նման,
Ուստի և դու, ավելի շուտ, քան մյուսները, պիտ շնորհես մի փշուր հաց,
{{տող|420}}Իսկ ես անշուշտ քեզ կսկսեմ փառաբանել երկրում անեզր և ամենուր:
Երբեմն և ես մահկանացու մարդկանց մեջ տուն մի ունեի գեղեցկաշեն,
Հարուստ ու լի և երջանիկ, և ես հաճախ տալիս էի ողորմություն
Միշտ այսպիսի շրջիկներին, ով որ լիներ, ինչ կարիքով էլ ինձ դիմեր։
Ես էլ, հարկավ, ունեի բյուր ժիր ծառաներ և այն ամենը գերազանց,
Որով մարդիկ ապրում են ճոխ և կոչվում են հարստությամբ երանելի։
Զևսը սակայն, Կրոնոսյանն, ինձ կործանեց, քանզի ինքն է ամենազոր,
Եվ ինձ դրդեց, որ գող, շրջիկ մարդկանց հետ ես ճանապարհվեմ,
Գնամ, հասնեմ ես Եգիպտոս, որպեսզի անդ ես կործանվեմ։
Անդ կանգ առանք մենք նավերով, Եգիպտոսի հորդ հոսանք բերանի սոտ։
{{տող|430}}Այնտեղ իսկույն պատվիրեցի ես սիրելի համհարզներիս՝
Մնալ կողքին մեր նավերի և անվրդով ու բարեհույս հսկել դրանք,
Իսկ մյուսներին հորդորեցի՝ բարձր տեղից շուրջը դիտել, հետախուզել,
Մինչդեռ նրանք, ամբարտավան, խիզախությամբ ոգեշնչված,
Հարձակվեցին, ավերեցին եգիպտացոց դաշտն ու արոտը պերճագույն
Ու փախցըրին նրանց կանանց և անպաշտպան մանուկներին
Եվ իրենց էլ՝ տղամարդկանց, կոտորեցին։ Բարձրացավ ճի՜չ և աղաղա՜կ,
Որը գնաց, քաղաք հասավ։ Քաղաքացիք, այդ լսելով, առավոտյան,
Արշալույսին, դուրս վազեցին։ Դաշտում զնգաց սուր պղինձը հեծյալների
Եվ հետիոտն անթիվ մարդկանց։ Սակայն Զևսը շանթազվարճ՝ ընկերներիս
{{տող|440}}Մատնեց ահեղ ու խայտառակ խուճապի, չը կարողացավ թշնամու դեմ
Կանգնելոչ ոք։ Որոտացին շուրջը աղետն, արհավիրքը,
Շատ շատերը անդ մերոնցից սուր պղինձով կոտորվեցին,
Շատերին էլ գերի տարան, որ աշխատեն ստրկաբար։
Արդ, հանդիպեց այնտեղ նժդեհ Դմետորը Իասոսյան, որ Կիպրոսի
Իշխանավոր տիրակալն էր։ Ահա նրան ինձ հանձնեցին, և նա տարավ
Ինձ դեպ Կիպրոս։ Այնտեղից եմ այժմ ես եկել՝ ժանտ աղետներ կրելուց ետ»։
Նրան այնժամ Անտինոոսը, գոռգոռալով, իր խոսքն ասաց ի պատասխան.
«Ո՞ր աստվածը այստեղ բերեց ժանտախտը այս, մեր խնջույքին հանց պատուհաս,
Կորի՜ր, լպի՛րշ, այն կողմ կանգնիր, իմ սեղանից հեռու գնա,
{{տող|450}}Թե ոչ՝ դաժա՜ն մի Եգիպտոս և կամ Կիպրո՜ս դու կտեսնես այստեղ իսկույն.
Եվ որքա՜ն գարշ մուրիկ ես դու, խիստ անամոթ, ժանտ ու մախիզ.
Արդ, բոլորին ձանձըրացրիր և բոլորին արդեն այցի դու գնացիր,
Ու սրանք դեռ անմտաբար տալիս են քեզ, չեն ափսոսում գույքն օտարի։
Հեշտ է, այո՛, լավության տեղ՝ զուր բաժանելձեռքը ընկած վկայքն ուրիշի»։
Եվ Ոդիսևսն ամենիմաց, ետ քաշվելով, նրան ասաց.
«Ավա՜ղ, բնավ կերպարանքիդ նման չէ քո դաժան հոգին.
Քո տանն անշուշտ նույնիսկ չնչին աղ չէիր տա դու աղքատին,
Երբ, ուրիշի ճոխ սեղանին այսպես բազմած, չկամեցար
Գեթ մի փշուր հաց գցել ինձ, մինչ ամեն ինչ աստ կա առատ և լիուլի՜»։
{{տող|460}}Ասաց այդպես, և զայրացավ Անտինոոսը սրտով սաստիկ.
Նա խեթ նայեց իսկույն նրան և թևավոր այս խոսքն ասաց.
«Հիմա՜ արդեն, կարծում եմ ես, դու այս տնից ետ չես գնա ողջ և առողջ,
Քանի որ ինձ, դսրովելով, վիրավորիչ խոսք ասացիր»:
Այդ ասելով` Ոդիսևսի վրա նետեց աթոռակն իր
Եվ աջ ուսին նրա զարկեց, թիկունքից վեր, բայց դիմացավ նա հանց մի ժայռ
Պի՜նդ, անդեդև տեղն իր կանգնած, չսասանեց նրան հարվածն Անտինոոսի:
Նա գլուխն իր շարժեց անխոս և մտածեց ժանտ վրեժի մասին միայն,
Ապա կրկին դարձավ, գնաց դեպի շեմքը, նստեց այնտեղ.
Լիքը պարկը դրեց կողքին և խոսք ուղղեց խոսնայրներին.
{{տող|470}}«Արդ, ի՜նձ լսեք, մեծահռչակ, վեհ թագուհու դուք խոսնայրներ,
Ես ձեզ կասեմ, ինչ որ սիրտն է իմ կրծքի տակ ներշնչում ինձ։
Հոգին բնավ չի վշտանա և ափսոսանք նա չի զգա,
Երբ որ մարդուն հարվածում են մարտակռվում՝ իր գույքերը պաշտպանելիս,
Հանուն ճերմակ ոչխարների կամ կորեղջյուր իր եզների։
Մինչդեռ զարկեց ինձ Անտինոոսն հանուն թշվա՜ռ և նզովյալ որովայնի,
Որը մարդկանց միշտ բերում է բյուր-բյուրավոր վիշտ ու փորձանք,
Բայց եթե կա՜ն նաև մուրիկ մարդկանց համար էրինիսներ ու աստվածներ,
Թող մահ-օրհասն Անտինոոսին շուտո՜վ հասնի, նախքան նրա ամուսնանալն»:
Այնժամ նրան կրկին ասաց Եվպիթածին Անտինոոսը.
{{տող|480}}«Տեղդ նստիր ու կեր հանգիստ, օտարական, կամ դուրս կորիր շուտ այստեղից,
Թե ոչ՝ ծառայք, ամբարտավան խոսքիդ համար, տնից քեզ դուրս կշպրտեն
Եվ քա՜րշ կտան՝ ձեռքից, ոտքից քեզ բռնելով, և ողջ մարմնով կջախջախվե՜ս»։
Ասաց այդպես, բայց մյուս բոլոր ամբարտավան սեղեխները խիստ զայրացան.
Այսպես էին խոսում ոմանք երիտասարդ խոսնայրներից.
«Հարվածելով թշվառագույն այս շրջիկին՝ վատ վարվեցիր, Անտինոոս,
Կկործանվե՜ս, թե սա մեկն է աստվածներից երկնաբնակ,
Քանզի հաճախ անմահները, նմանվելով շրջիկներին օտարազգի,
Ծեր կամ ջահել մարդու տեսքով ման են գալիս քաղաքներում,
Որ իմանան, թե մարդկանցից ո՞վ է նպերտ, ո՞վ է խոհեմ, բարեհոգի»։
{{տող|490}}Այդպես էին խոսում բոլոր սեղեխները, բայց Անտինոսն անտեսեց այդ,
Մինչ մեծ վիշտն էր կրծում սիրտը Տելեմաքի՝ իր հոր ստացած զարկի համար,
Բայց չթափեց գետնի վրա նա իր աչքից արտասուքի ոչ մի կաթիլ,
Այլ գլուխն իր անխոս շարժեց՝ մտածելով ժանտ վրեժի մասին միայն։
Երբ որ լսեց խոհեմամիտ Պենելոպեն, որ ծեծված է իր հարկի տակ
Հյուր եկվորն այդ օտարական, բացականչեց և խոսք ասաց ծառաներին.
«Ա՜խ, երանի՜ հենց քեզ այդպես զարկեր հզոր Ապոլլոնը աղեղնափառ»։
Նրան իսկույն ի պատասխան իր խոսքն ասաց կին-տնօրեն Եվրինոմեն
«Եթե մեզնից կախված լիներ կատարումը մեր փափագի կամ անեծքի,
Ապա ոչ ոք էլ սրանցից չէր ապրի մինչ Արշալույսը ոսկեաթոռ»:
{{տող|500}}Եվ բարբառեց ու խոսք ասաց նրան նորից խոհեմամիտ Պենելոպեն
«Մայրիկ, դրանք բոլորեքյան ատելի են և ոճրագործ ու դավադիր,
Եվ մանավանդ՝ Անտինոոսն է չարադաժան, ինչպես սև մահն անագորույն։
Չարբախտ ու հեգ մի մուրիկ՝ նա շրջում է այժմ ամենուր ու տնից տուն
Եվ, ստիպված իր կարիքից, աղերսում է մարդկանց մեջ նա ողորմություն։
Բոլորն այստեղ շնորհել են մի-մի պատառ և լի լցրել են պարկը իր,
Իսկ դա աթոռն է շպրտել և զուր զարկել նրա ուսին աջակողմյան»։
Այդպես խոսում էր նա, նստած իր սենյակում, ստրուկ կանանց հետ միասին,
Իսկ Ոդիսևսն աստվածազարմ վայելում էր իր հավաքած ուտեստն այնտեղ։
Այնժամ կանչեց Պենելոպեն խոզարածին աստվածային և այս ասաց.
{{տող|510}}«Գնա շուտով, ո՜վ Եվմեոս աստվածային, և պատվիրիր այն շրջիկին օտարական՝
Թող գա ինձ մոտ, որ նրա հետ ես աստ խոսեմ, հարցմունք անեմ.
Գուցե իրոք լսել է նա բազմահմուտ Ոդիսևսի մասին մի բան
Կամ տեսել է գուցե աչքով, քանզի կարծես բազմաթափառ մի մարդ է դա»։
Եվ դու այնժամ, խոզարածդ, ո՜վ Եվմեոս, խոսք խոսեցիր ի պատասխան.
«Ո՜հ, թագուհիս, եթե, իրավ, անդ լռեին աքեացիք,
Եվ պատմությունն իր նա պատմեր, մեծ հիացմունք պիտի ազդեր նա քո սրտին.
Երեք գիշեր ինձ մոտ էր նա, և երեք օր իմ խրճիթում ես պահեցի,
Քանզի, նավից փախուստ տալով, ինձ մոտ եկավ նա նախապես,
Բայց չավարտեց նա իր կրած աղետների պատմությունը։
{{տող|520}}Ինչպես հաճախ աստվածային, ոգևորված երգիչի երգն է լսում մարդ,
Որ հնչում է մարդկանց սրտին երգն ու նվագը մեծասքանչ,
Եվ լսում են նրան անվերջ, վախենալով, որ չընդհատի երգն իր հանկարծ,
Այդպես էլ սա, տանն իմ բազմած, որ հիացմունք պատճառեց ինձ։
Արդ նա հայտնեց, որ իբրև թե իր հայրական հյուրն է եղել Ոդիսևսը,
Իսկ ինքն, իրավ, բնակիչ է Կրետե կղզու, որտեղ ապրում էր Մինոսը:
Այնտեղից է նա դուրս եկել, այստեղ հասել՝ կրելով բյուր աղետ ու ցավ,
Եվ պնդում է, համոզելով, որ լսել է Ոդիսևսի մասին նույնպես,
Իբրև թե նա կենդանի է, թեսպրոտացոց բերրի երկրում է մերձակա
Եվ գալիս է ու բերում է նա բազմաբյուր գանձ և գույքեր դեպի իր տուն»։
{{տող|530}}Նրան իսկույն իր խոսքն ասաց Պենելոպեն խոհեմամիտ.
«Գնա՛, կանչի՛ր, որ ինքն անձամբ ինձ դեմ առ դեմ այդ պատմելու շո՜ւտ այստեղ գա,
Իսկ խոսնայրներն այնտեղ, դռան ետև, նստած և կամ տան մեջ թող դեռ հրճվեն,
Քանզի նրանց հոգին միայն զվարճանքի է ընդունակ,
Մինչ գույքն իրենց, հացն ու գինին քաղցրանուշիկ գտնվում են իրենց տան մեջ՝
Անմատչելի և անվնաս, իսկ տնեցիք վայելում են դրանք չափով:
Սակայն այստեղ, իմ տունը միշտ նրանք գալիս են անդադար ու ամեն օր,
Փողոտում են անվերջ եզներ ու ոչխարներ, նաև այծերը պարարուն,
Խնջույքներ են աստ կատարում, քաղցր ու փայլուն գինին ըմպում խելացնոր:
Եվ ամեն ինչ փչանում է, և ամեն բան լափլփո՜ւմ են այժմ անխնա.
{{տող|540}}Չկա տերը՝ Ոդիսևսը, որ դուրս վանի նա իր տնից ժանտախտը այդ:
Ա՜խ, եթե այժմ գար Ոդիսևսն, վերադառնար նա իր երկիրը հայրենի,
Իր որդու հետ նա միասին այդ մարդկանցից կառնե՜ր վրեժն այս բռնության»։
Ասաց այդպես, և այդ պահին Տելեմաքոսը բարձրաձայն անդ փռըշտաց,
Եվ տունն ամբողջ թունդ որոտաց: Իսկույն ևեթ Պենելոպեն ուրախ ժպտաց,
Ապա դիմեց նա Եվմեոս խոզարածին և խոսքն ասաց այս թևավոր.
«Գնա՛ շուտով, ո՜վ Եվմեոս, կանչիր, թող գա շրջիկը այն օտարական.
Տես, փոըշտաց արդեն որդիս, որպես նշան՝ թե ճշմարիտ էր խոսքը իմ,
Եվ անկասկած գլուխ կգա մահ-տարաժամն այս անիրավ սեղեխների,
Ու նրանցից այնժամ ոչ ոք չի խուսափի օրհասից իր չարաբաստիկ:
{{տող|550}}Քեզ ես կասեմ և այլ մի բան, և քո սրտում պահիր դու այն.
Եթե իրավ ես իմանամ, որ ճշմարիտն է ինձ պատմում այդ շրջիկն իրոք,
Կհագցնեմ նրան բաճկոն և պատմուճան, հագուստեղեն մի պերճափայլ»։
Ասաց այդպես, և խոզարածն, այդ լսելով, շուտ դուրս եկավ, գնաց իսկույն
Ու, կանգնելով անդ, առընթեր, խոսքերն ասաց այս թևավոր.
«Օտարական դու հայր շրջիկ, կանչում է քեզ խոհեմամիտ Պենելոպեն՝
Տելեմաքի մայրը վսեմ, նրա սիրտը այժմ փափագում է, ապաքեն,
Իր ամուսնու մասին հարցնել, թեպետ խորունկ վշտացած է նա դառնադառն։
Իսկ երբ որ նա ճիշտ իմանա, որ դու նրան ճշմարիտն ես պատմում իրոք,
Բաճկոն, լոդիկ կհագցնի, որոնց կարիքն զգում ես դու ամենից շա՜տ,
{{տող|560}}Սակայն հացը կհայթայթես դու մարդկանց մեջ, հանց մուրացկան,
Եվ ամեն մարդ, որքան ինքը այդ ցանկանա, մի բան կտա ու չի մերժի»։
Պատասխանեց այնժամ նրան բազմաչարչար Ոդիսևսը աստվածային.
«Ո՜վ Եվմեոս, պատրաստ եմ ես ճշմարիտը և ամեն բան պատմել նրան,
Իկարիոսի խոհեմամիտ Պենելոպե վեհ դստրիկին, քանզի գիտեմ
Հաստատապես նրա մասին, տանջանքն ու վիշտը կրել ենք մենք միասին։
Սակայն սաստիկ երկյուղած եմ, վախենում եմ նրա դաժան խոսնայրներից,
Որոնց ահեղ մոլեգնությունը հասել է մինչև երկինք երկաթակերտ:
Չէ՞ որ հենց նոր քաջն այդ անզուսպ ինձ, այս տան մեջ մեղմ քայլելիս,
Երբ ոչ ոքի ոչ մի վատ բան չէի արել, հարված հասցրեց խիստ ցավալի,
{{տող|570}}Եվ ինձ ոչ ոք չպաշտպանեց, ոչ Տելեմաքն, ոչ մեկնումեկն ուրիշներից,
Ուստի հիմա դու համոզիր, որ իր տանը Պենելոպեն դեռ սպասի,
Թեպետև խիստ փափագում է, մինչև արևը մայր մտնի:
Այն ժամանակ իր ամուսնու վերադարձի մասին թող ինձ հարցում անի,
Բայց նստեցնի կրակի մոտ, քանզի հագուստն է իմ վատթար:
Այդ նաև դու շատ լավ գիտես, որովհետև քեզ մոտ եկա ես նախապես»։
Ասաց այդպես, այդ լսելով՝ խոզարածը վերադարձավ,
Մինչդեռ նրան, երբ շեմքը դեռ նա չէր անցել, Պենելոպեն հարցրեց իսկույն.
«Ինչո՞ւ չեկավ, ո՞վ Եվմեոս, որտե՞ղ է նա, գուցե մերժում է շրջիկն ինձ,
Գուցե իրոք վախենում է մեկնումեկից, կամ գուցե նա, իբր անծանոթ,
{{տող|580}}Ամաչում է անցնել տանմեջ, մինչդեռ վատ է, երբ որ մուրիկն է ամաչկոտ»։
Ո՜վ Եվմեոս դու խոզարած, այնժամ նրան այս ասացիր ի պատասխան.
«Նա խելացի խոսք ինձ ասաց, և նրա տեղ մեկ ուրիշը նույնը կասեր.
Խույս է տալիս նա դժնաբարք, ամբարտավան սեղեխներից
Ու խնդրում է, որ սպասես, մինչև արևը մայր մտնի։
Եվ քեզ համար էլ, թագուհիս, շատ ավելի լավ կլինի,
Եթե մենակ շրջիկի հետ խոսքդ խոսես, նրան լսես»։
Նրան կրկին իր խոսքն ասաց Պենելոպեն խոհեմամիտ.
«Այո, սխալ չի մտածում շրջիկը այդ, ով որ էլ նա իրոք լինի,
Մինչ մարդկանց մեջ մահկանացու մեկը չկա, որ նմանվի այդ անօրեն,
{{տող|590}}Ամբարտավան սեղեխներին, որ չափազանց ոճրագործ են և դավադիր»:
Ասաց այդպես, իսկ խոզարածն աստվածային արագապես,
Երբ ամեն բան պատմեց նրան, գնաց, խառնվեց խոսնայրների խուռն ամբոխին։
Անդ, գլուխն իր Տելեմաքի կողմը թեքած, որ ուրիշներն այդ չլսեն,
Նրան այսպես նա բարբառեց ու թևավոր այս խոսքն ասաց.
«Ո՜հ, սիրելիս, ես գնում եմ, որ պահպանեմ խոզերն այնտեղ,
Նաև գույքը մեր երկուսիս, իսկ դու եղիր ամեն բանին աստ հոգատար:
Զգո՜ւյշ եղիր, քեզ լա՜վ պահիր, որ չտուժես, քանզի այստեղ աքեացիք
Մտածում են և հորինում շատ դավանքներ, անօրեն գործ ու ոճիրներ,
Թող կործանի Զևսը նրանց, նախքան նրանք ժանտ աղետներ մեզ պատճառեն։
{{տող|600}}Պատասխանեց իսկույն նրան և խոսք ասաց Տելեմաքոսը խորիմաց.
«Հենց այդպես էլ պետք է լինի, բայց դու ընթրի՛ր և ընթրիքից հետո գնա,
Իսկ առավոտը, շուտափույթ, դու պետք է գաս և սրբազան զոհեր բերես,
Մինչ այլ գործերը այստեղի կհոգանք ես և աստվածները երկնային»:
Ասաց այդպես, և խոզարածն իսկույն բազմեց ողորկագույն անդ բազմոցին,
Ապա կերավ ու լիառատ կերուխումով հագուրդ տվեց նա իր սրտին
Ու վեր կացավ, դեպի խոզերն հապճեպ գնաց՝ անդ թողնելով լայն բակն ու տունն՝
Լցված բազում խնջույք անող, անվերջ հրճվող մարդկանցով ցոփ ու շամբշագույն,
Ուր թնդում էր նվագ ու պար մինչև մթին, ուշ երեկո։
</poem>
== Երգ տասնութերորդ։ Ոդիսևսի և Իրոսի բռնցքամարտը ==