Changes

― — Տիրոջը ծառայելը շատ լավ է, Մերի Ջեյն, ես լավ գիտեմ, բայց կցանկանայի իմանալ՝ արդյոք Հռոմի պապին պատի՞վ է բերում, երբ նա քշում է եկեղեցական երգչախմբից այն կանանց, որոնք իրենց ողջ կյանքը նվիրել են այդ գործին և նրանց տեղը տալիս է փսլնքոտ տղաներին։ Ես գտնում եմ, որ եթե պապը վարվում է այդպես, դա եկեղեցու օգտին է։ Բայց ոչ Մերի Ջեյն․ դա ճիշտ չէ և ոչ էլ արդարացի։

 — Մորաքույր Քեյթ, ինչո՞ւ եք այդպիսի բաներ ասում միստր Բրաունի ներկայությամբ, չէ՞ որ նա բողոքական է։

― — Իսկ երբ մարդիկ ծարավ են, ապա նրանք նույնպես ցանկանում են վիճել,— ավելացրեց միստր Բրաունը։ 

― — Այդքան պարելուց հետո,— ասաց Մերի Ջեյնը,— լավ կլիներ, որ մի բան ուտեիք։ 

 — Այստեղից ընդամենը երկու քայլ է, կգնամ։

 — Bennacht libh,— ծիծաղելով բացականչեց միսս Այվորսը եւ ցած իջավ աստիճաններով։ Մեր,ի Ջեյնը նրան նայեց դառնացած և տարակուսանքով, իսկ միսիս Քոնրոյը թեքվեց բազրիքի վրա և ականջ դրեց դռան շրխկոցին։ Գաբրիելի մտքով անցավ, գուցե ինքն Էր էր պատճառը, որ միսս Այվորսն այդպես շուտափույթ մեկնեց, բայց միսս Այվորսը գնալիս բոլորովին էլ տխուր չէր, նա ծիծաղում էր։ Գաբրիելը սառը հայացքով դեռ նայում էր սանդղավանդակի բաց տարածությանը, երբ հանկարծ ճաշասենյակից հայտնվեց մորաքույր Քեյթը։ Նա շտապում էր, սայթաքում և ձեռքերն անօգնական թափահարում։ — Ո՞ւր է Գաբրիելը,— հարցրեց նա։— Ի սե՛ր աստծո, որտե՞ղ է կորել Գաբրիելը։ Ճաշաս՛ենյակում բոլորը հավաքվել են սեղանի շուրջը եւ չկա մեկը, որ սագը կտրտի։ 

Ճարպոտ, կարմրացրած սագը դրված էր սեղանի ծայրին, իսկ մյուս սեղանին՝ ծալքավորված թղթի վրա՝ ազատքեղով շոգեխաշած ապխտած ազդր, որի կաշին հանել էին և մսի վրա լցրել ծեծած պաքսիմատ։ Ազդրոսկրի շուրջը թղթե ծոպերիզ կար, իսկ կողքին՝ համեմված ռոստբիֆ։ Այս երկու մրցակից ուտելիքների միջև, ողջ սեղանի երկայնքով, ձգվում էին փոքրիկ ափսեները։ Երկու ափսեներ, ասես երկու փոքրիկ տաճարներ՝ լիքն էին կարմիր ու դեղին մածիտներով, մի տափակ ափսե՝ սպիտակ դոնդողի խորանարդիկներով եւ քաղցրավենիքներով։ Սեղանին կար մի մեծ կանաչ սկուտեղ՝ տերևի նման, իսկ կոթը, ցողունի, որը ծանրաբեռնված էր մուգ֊կապտագույն չամիչով և մաքրած նշով։ Մի ուրիշ ափսե լիքն էր Զմյուռնիայի թդով։ թզով։ Մանրացրած մշկընկույզ էր ցանած սաբոյանի սոուսով լեցուն ափսեի վրա։ Մի փոքրիկ ափսեում դասավորել էին կոնֆետներ ու շոկոլադներ, իսկ մի մեծ սկահակից ցցվել էին ազատքեղի մի քանի երկար ցողուններ։ Սեղանի կենտրոնում, մատուցարանի կողքին, որի վրա բարձրանում էին խնձորի ու նարնջի բրգեր, պահապանների պես կանգնած էին բյուրեղապակյա երկու ուռուցիկ ստվարներ, մեկը լցված էր պորտվեյնով, իսկ մյուսը՝ մուգ խերեսով։ Ռոյալի իջեցված կափարիչի վրա իր հերթին էր սպասում հսկա, դեղին ափսեի մեջ դրված պուդինգը, իսկ կողքին շարված էին շշերի երեք առանձին խմբեր՝ գարեջրով, եյլով էյլով և հանքային ջրով։ Շշերը խմբավորված էին ըստ իրենց համազգեստի գույների, առաջին երկուսը՝ սև, կարմիր և մոխրագույն պիտակներ ունեին, իսկ երրորդը՝ ամենաբազմաքանակը՝ շեղ և իրար հատվող սպիտակ ու կանաչ։ Գաբրիելը վստահորեն գրավեց իր տեղը սեղանի գլխին, նայեց դանակի շեղբին և պատառաքաղը վճռականորեն խրեց սագի մեջ։ Նա այժմ իրեն հոյակապ էր զգում, կարող էր վարպետորեն կտրտել տապակած սագը և անչափ սիրում էր նստել հենց այնպես, խորտիկներով ծանրաբեռնված սեղանի գլխին։ — Միսս Ֆերլոնգ,— ասաց նա․— նա,— ի՞նչ կցանկանայիք՝ թև՝թև, թե՞ կրծքամիս։ 

 — Հնազանդվում եմ,— սիրալիր ասաց Գաբրիելը և նորից գարեջուր խմեց,— խնդրում եմ, լեդիներ և ջենտլմեններ, մի քանի րոպե մոռանաք իմ գոյությունը։

Նա պատմեց նաև այն մասին, թե ինչպես հին թագավորական թատրոնի վերնասրահում ասեղ գցելու տեղ չկար, և թե ինչպես վերնասրահի տղաները պրիմադոննայի կառքի ձիերը արձակեցին և, իրենք լծվելով կառքին, տարան նրան մինչև հյուրանոց։ Նա հիշեց իտալական տենորին, որը հինգ անգամ կրկն՛եց կրկնեց «Որպ՛ես զինվոր թող մեռնեմ» արիան և ամեն անգամ կարողացավ վերցնել վերին սին։ 

 — Լո՛նդոնում, Փարիզո՛ւմ, Միլանո՚ւմ,— կրքոտորեև կրքոտորեն պատասխանեց միստր Բարթել Դ՚Արսին։— Օրինակ․ Կարուզոն ձեր թված երգիչներից ոչ մեկին չի զիջում և անգամ բարձր է նրանցից։ 

— Ո՛չ, ո՛չ, միսս Մորքանը ճիշտ է ասում,— ասաց միստր Բրաունը։— Վերհիշեցի, որ լսել եմ ծերուկ Պարկինսոնի անունը, բայց նա արդեն իմ հիշողությունից ջնջվել է։ — Իսկական անգլիական տենոր էր, մաքո՜ւր, քնքո՛ւշ, փափո՛ւկ,— հիացած ասաց մորաքույր Քեյթը։ Գաբրիելը նոր էր կերել տապական, երբ սեղանին դրեցին մի հսկա սլուդինգ։ պուդինգ։ Նորից զնգացին պատառաքաղներն ու գդալները։ Գաբրիելի կինը պուդինգը դնում էր ափսեների մեջ և փոխանցում հյուրերին, իսկ Մերի Ջեյնը ավելացնում էր ազնվամորու ու նարնջի ժելե, սպիտակ դոնդող ու մարմելադ։ Պուդինգը պատրաստել էր մորաքույր Ջուլիան եւ բոլորը գովեստով խոսեցին։ Բայց մորաքույր Ջուլիան գտնում էր, որ կեքսը մի քիչ հում է։ — Հույս ունեմ, միսս Մորքան,— ասաց միստր Բրաունը,— որ ես հում չեմ, լավ եմ եփված։

 — Դուք ու՛զում ուզում եք ասել,— կասկածանքով հարցրեց միստր Բրաունը,— որ հնարավոր է այնտեղ ապրել, ինչպես հյուրանոցում և այդ փառահեղ կյանքից հետո մեկնել ու ոչինչ չվճարե՞լ։ 

― — Ես կցանկանայի, որ նման մի հաստատություն էլ մեր եկեղեցին ունենար,— պարզասրտորեն ասաց միստր Բրաունը։ Նա շատ զարմացավ, որ վանականները չեն խոսում, վեր են կենում գիշերվա ժամը երկուսին եւ քնում են դագաղներում, հարցրեց, թե ինչու են նրանք այդպես անում։ 

—Դագաղը— Դագաղը,— ասաց Մերի Ջեյնը,— նրանց հիշեցնում է մահվան մասին։

 — Լսեցե՛ք, լսեցե՛ք,— բարձրաձայն ասաց միստր Բրաունը։ — Բայց կան մռայլ մտքեր,— շարունակեց Գաբրիելը, և նրա ձայնի հնչերանգը մեղմացավ,— որոնք այսպիսի հավաքույթներին մեզ հաճախ են այցելում, մտքեր՝ անցյալի, ջահելության, փոփոխությունների և այն ընկերների մասին, որոնք այլևս չկան։ Մեր կյանքի ուղին ծածկված է այդպիսի հուշերով, և եթե մենք անվերջ նրանցով տարվենք, քաջություն չենք ունենա շարունակելու մեր աշխատանքը ապրողների շարքերում։ Իսկ մենք յուրաքանչյուր ապրողի նկատմամբ ունենք պարտականություն եւ կապվածություն, կյանքը իրավունք ունի, օրինական իրավունք, մեզնից պահանջելու, որպեսզի մենք նրանց նվիրենք մեր էության մեծագույն մասնիկը… Այդ իսկ պատճառով, երկար չեմ խոսի անցյալից։ Ես թույլ չեմ տա, որ խոսքս փոխվի մռայլ քարոզի։ Մենք հավաքվել ենք այստեղ, հեռու առօրյա սնափառությունից ու աղմուկներից, շատ կարճ ժամանակով։ Մենք հավաքվել ենք այստեղ՝ որպես ընկերներ, որպես գործընկերներ, և մեզ միավորել է ընկերական զգացումը, ինչպես նաև ճշմարիտ «camaraderie»–ի ոգին։ Մենք հավաքվել ենք այստեղ, եթե թույլ կտաք ինձ այդպես արտահայտվել, որպես Դուբլինի երաժշտական աշխարհի երեք նազելիների հյուրեր։