==Գանահարողը==
Մի քանի օր անց, երեկոյան, երբ Կ֊ն անցնում էր գլխավոր աստիճանները իր գրասենյակից բաժանող միջանցքով (այս անգամ նա համարյա վերջինն էր տուն գնում, միայն առաքման գրասենյակումծառայողներից երկուսը դեռ աշխատում էին փոքր լամպի լույսի տակ), դռներից, մեկի հետևում հառաչանքներ լսեց։ Նա թեև անձամբ չէր նայել, բայց միշտ ենթադրել էր, թե այնտեղ խորդանոցն է։ Նա զարմացած կանգ առավ և պարզելու համար՝ արյդո՞ք ինքը չի շփոթել, մի անգամ էլ ականջ դրեց․ որոշ ժամանակ լուռ էր, սակայն հետո, իսկպաես հառաչանքներ լսվեցին։ Կ֊ն սկզբում ցանկացավ ծառաներից մեկին կանչել, որովհետև հետո կարող է վկայի նահրաժեշտությւոն լիներ, սակայն հաջորդ պահին այնպիսի անզուսպ հետաքրքրասիրությամբ համակվեց, որ անմիջապես բացեց դուռը։ Սենյակն, իրոք, խորդանոց էր։ Օգտագործման համար անպետք, հին տառանիշերը, թանքի դատարկ, բերանքսիվայր շուռ տված կավե շշերը ընկած էին շեմի ետևում։ Երեք հոգի կռացած կանգնել էին խորդանոցի ցածրիկ սրահում, դարակներից մեկին ամրացված մոմը լուսավորում էր նրանց։
― Ի՞նչ եք անում այստեղ։― Հուզմունքից աճապարելով, սակայն ցածրաձայն հարցրեց Կ֊ն։
Դռանն ավելի մոտ կանգնած տղամարդը (նա, ինչպես երևում էր, իշխում էր մյուս երկուսին) հագել էր անորոշ մուգ գույնի կաշվե զգեստ, որ թևերը և պարանոցը մինչև կուրծքը մերկ էր թողնում։ Նա ոչինչ չպատասխանեց, մինչդեռ մոյուս երկուսը բղավեցին․
― Պարո՛ն, դու մեզնից գանգատվել ես քննիչի և այդ պատճառով մեզ պետք է ծեծեն։
Միայն այդ ժամանակ Կ֊ն նկատեց, որ կանգնածները պահակներն էին՝ Ֆրանցն ու Վիլլեմը, իսկ երրերդ մարդու ձեռքում, որ ուզում էր նրանց ծեծել, մտրակ կար։
― Ախր ես չեմ գանգատվել,― հայացքը պահակներին հառլեով ասաց Կ֊ն,― այլ միայն պատմել եմ սենյակումս տեղի ունեցածի մասին։ Իսկ դուք, ինչպես գիտեք, անբասիր չէիք պահում ձեզ։
― Պարո՛ն,― ասաց Վիլլեմը, մինչդեռ նրա թիկունքում կանգնած Ֆրանցը ակնհայտորեն փորձում էր պաշտպանվել երրորդ մարդուց։― Եթե գիտենայիք, թե ինչքան վատ ենք վարձատրվում, ավելի լավ կարծիքի կլինեքի մեր մասին։ Ես ընտանիք պետք է կերակրեմ, Ֆրանցն ամուսնանալ է ուզում, մարդիկ հնարավոր բոլոր միջոցներով փորձում են հարստանալ, միայն թե ազնիվ աշխատանքով դա չի հաջողվում, թեկուզ եթե կաշվիցդ դուրս գաս։ Ձեր նուրբ սպիտակեղենը գայթակղեց ինձ։ Ճիշտ որ անիրավացի է, պահակներին արգելվում է այդպես վարվել, սակայն կարգն այդպես է, սպիտակեղենը պահակներին է պատկանում, և, հավատացեք ինձ, միշտ այդպես է եղել։ Ինքնին հասկանալի է․ ձերբակալված լինելու դժբախտությունն ունեցած մարդու ինչի՞ն է պետք սպիտակեղենը։ Բայց եթե ձերբակալվածը բարձրաձայն պատմի կատարվածի մասին, ապա պահակները անխուսափելիորեն պատիժ կկրեն։
― Այն, ինչ հիմա եք ասում, ես չեմ իմացել և բնավ չեմ պահանջել, որ պատժեն ձեզ։ Ինձ համար կարևորը սկզբունքն էր։
― Ֆրանց,― մյուս պահակին դիմեց Վիլլեմը,― չէ՞ի ասում, որ պարոնը չի պահանջել պատժել մեզ։ Լսեցի՞ր, նա նույնիսկ չի իմացել, որ հետո պատժելու են մեզ։
― Սրանց խոսքերից մի հուզվիր։― Կ֊ին դիմեց գանահարողը։― Պատիժը նույնքան արդար է, որքան և անխուսափելի։
― Մի լսիր նրան,― խոսեց Վիլլեմը և ձայնը կտրեց,, որ մտրակի հարված ստացած ձեռքը բերանը տանի,― մեզ պատժում են միայն, որովհետև դու ես բողոքել մեզնից։ Թե չէ ոչինչ չէր պատահի, եթե անգամ մյուսներն էլ իմանային մեր արածը։ Բա էլ ո՞ւր մնաց արդարադատությունը։ Մենք երկուսով՝ հատկապես ես, պահակ աշխատելիս երկար ժամանակ արդարացրել ենք մեզ վրա դրված հույսերը։ Դու ինքդ պետք է խոստովանես, որ, իշխանությունների ցուցումների համաձայն, ալվ ենք հսկել քեզ։ Առաջ գնալու լավ հեռնակար ունեինք և շուտով երևի այս մարդու նման, գանահարող դառնայինք։ Սրա բախտը բերել է, ժամանակին ոչ մի բողոք չի ստացվել իր հասցեին։ Բողոքի փաստերը, իսկապես, շատ հազվադեպ են։ իսկ հիմա, պարոն, ամեն ինչ կորած է, մեր կարիերան վերջացավ։ Այժմ ստիպված կլինենք պահակությունից ավելի ցածր աշխատանքներ կատարել, ու, դեռ մի բան էլ վրադիր, պետք էա այս սարսափելի, ցավեցնող պատիժը կրենք։
― Մտրակն իրոք ցավեցնո՞ւմ է այդպես։― Կ֊ն ստուգեց դիմացը ճոճվող մտրակը։
― Մենք ախր լրիվ մերկանալու ենք։
― Ահա թե ինչ։― Կ֊ն ուշադիր նայեց գանահորողին, որ նավաստու նման արևահարված էր, թարմ ու վայրի դմեք ուներ։― Հնարավոր չէ՞ այս երկուսին խնայել։
― Ոչ,― գանահարողը ժպտալով օորոեց գլուխը և պահակներին հրամայեց․― հանեք շորերդ։ Դու չպետք էսրանց ամեն մի խոսքին հավատաս։― Նորից Կ֊ին դիեմց նա։― Ծեծվելու վախից սարնք արդեն փոքր֊ինչ թուլամիտ են դարձել։ Օրինակ,― նա ցույց տվեց Վիլլեմին,― ինչ սա պատմեց իր հնարավոր կարիերայի մասին, անկեղծ ասած, չափից դուրս ծիծաղելի է։ Տես, թե ինչ ճարպոտն է։ Մտրակի առաջին հարվածները ընդհանրապես ճարպաշերտի մեջ կկորչեն։ Իսկ գիտե՞ս, թե որտեղից նրան այդքան ճարպ։ Բոլոր ձերբակալվածների նախաճաշը խժռելու սովորություն ունի։ Քո նախաճաշտն էլ չկերա՞վ։ Տեսա՞ր, ասացի, չէ՞։ Իսկ նման որովայն ունեցող մարդը երբեք չի կարող գանահարող դառնալ։ Բացառված բան է։
― Ինձ նման գանահարողներ էլ կան,― շալվարի գոտին արձակելով պնդրեց Վիլլեմը։
― Ոչ։― Գանահարողը մտրակն այնպես քսեց Վիլլեմի պարանոցին, որ սա ցնցվեց։― Դու պետք է ոչ թե աակնջ դնես, այլ հանվես։
― Ես լավ կվարձատրեմ քեզ, եթե բաց թողնես սրանց։― Ասաց Կ֊ն, և առանց գանահարողեին նայելու, հանեց դրամապանակը․ նմանատիպ գործարքներն ավելի լավն են լուծվում, երբ երկու կողմն էլ ներքև հառած հայացքներով են կանգնում։
― Դու հաստատ մտադիր ես ինձ էլ մատնել և ծեծ ուտել տալ։ Ո՛չ, ո՛չ։
― Խոհեմ եղիր։ Եթե այս երկուսի պատժվելը ցանկանայի, նրանց համար փրկագիին չէի տա, կարող էի պարզապես փակել դուռը, չէի ուզենա տեսնել, լսել շարունակությունը և տուն կգնայի։ Բայց ինչպես տեսնում ես, չեմ անում, որովհետև ինձ համար իսկապես կարևոր է սրանց ազատ արձակելը։ Եթե ես պատկերացում իսկ ունենայի, թե սրանք կարող է կամ պետք է պատժվեն, երբեք չէի հայտնի անունները։ Ես նրանց նույնիսկ մեղավոր չեմ համարում։ Մեղավոր է կազմակերպությունը, մեղավոր են բարձր պաշտոնյաները։
― Այդպես է,― բղավեցին պահակներն ու իկսւոյն մեկական հարված ստացան մերկ մեջքներին։
― Եթե մտրակի տակ ավելի բարձաստիճան մի դատավոր լիներ,― խոսելիս Կ֊ն ներքև իջեցրեց կրկին վեր բարձրացող մտարկը,― ես, ճիշտն ասած, չէի խանգարի, որ ծեծեիր նրան։ Ընդհակառակը, նույնիսկ փող կտայի, որ այդ լավ գործի համար ուժ հավաքեիր։
― Քո ասածները հավաստի են հնչում, բայց ես թույլ չեմ տա, որ կաշառես ինձ։ Իմ գործը ծեծելն է, ես կծեծեմ։
Ֆրանցը, որ Կ֊ի միջամտության լավ ելքի ակնկալուոմվ մինչև հիմա բավական դանդաղ էր հավնել և շալվարը դեռ հագին էր, մոտեցավ դռանը, ծունկի գալով կախվեց Կ֊ի ձեռքից ու շշնջաց․
― Եթե չկարողանաս երկուսիս համար ներողամտություն կորզել, փորձիր գոնե ինձ ազատել։ Վիլլեմն ինձնից տարիքով է և, ըստ ամենայնի, պակաս դյուրազգա։ Դրանից բաից, մի քանի տարի առաջ նա մի անգամ արդեն թեթևակի պատժվելէ, մինչդեռ ինձ դեռ չեն ծեծել։ Միայն նրա պատճառով եմ պարժվելու, որովհետև լավ և վատ արարքների հարցում շարունակ նա է եղել իմ ուսուցիչը։ Ներքևում՝ բանկի դիմաց, մեր դուրս գալուն է սպասում իմ խեղճ հարսանցուն։ Ես սարսափելի ամաչում եմ։― Նա Կ֊ի պիջակի փեշերով չորացրեց իր արցունքոտ դեմքը։
― Այլևս չեմ կարող սպասել,― ասաց գանահարողը, երկու ձեռքով բռնեց մտրակն ու, մինչ Վիլլեմը կծկված, առանց գլուխն իսկ շարժել համարձակվելու կանգնել էր մի անկյունում և նայում էր գողունի, ձաղկեց Ֆրանցին։ Լսվեց Ֆրանցի չմասնատված ու միօրինակ աղաղակը, և թվաց, թե մարդ չէր աղաղակողը, այլ տանջահարվող մի գործիք։ Միջանցքը ծայրեծայր թնդաց աղաղակից․ երևի ողջ շենքը լսեց։