===Գլուխ հինգերորդ․ Դավադրության բացահայտումը===
― Ինչ արած, մենք էլ կշտապենք, ― ասաց Մերին։ ― Ես արդեն տեսնում եմ, դուք կատակի ժամանակ չունեք, հետո կխոսենք։
Եվ հոբիթները ցած իջան ուղիղ ճանապարհով, որը հարթ էր, տափակած եւ մեծ֊մեծ սպիտակ քարերով սալարկված։ Հարյուր, երկու հարյուր քայլից նրանք հասան գետի լայն նավամատույցը, որի կողքին օրորվում էր ծանրաքաշ գերանակապ լաստանավը։ Նավամատույցի հենացցերը սպիտակին էին տալիս երկու բարձր լապտերների տակ։ Դեպի ափ էր սողում սպիտակավուն մեգը, բայց ջուրն առջեւում սեւ էր, եղեգների արանքում մառախուղի կաթնագույն խոպոպներ կային։ Գետից այն կողմ մառախուղը նոսրանում էր։
Մերին պոնիներին տարավ լաստանավի կամրջակներով, նրանց հետեւից իջան մնացած ճամփորդները։ Նա անշտապ հետ հրվեց երկար ձողով, եւ լաստանավի ու նավամատույցի արանքով սահեց Բրենդիդուիմի հզոր, դանդաղահոս ջրերը։ Արեւելյան ափը զառիվայր էր․ նավամատույցից սկիզբ էր առնում լապտերների առկայծող շղթայով ուրվագծվող ոլոր֊մոլոր ճանապարհը։ Լեռան վրա, մառախուղի մեջ իրար աչքով էին անում կարմիր ու դեղին կրակները։ Այդ Բրենդիդուիմի Փայտաշենի պատուհանների լույսն էր, Բրենդիզայքների հինավուրց կալվածքի, որի կից շինությունները ժամանակի ընթացքում գրավել էին Լեռան լանջերը։ Փայտաշենի հիմնադրումով սկսվեց Բրենդիդուիմքի՝ Հոբիթստանի խիտ բնակեցված եւ համարյա անկախ մարզի, գետի եւ Հավերժական Անտառի միջեւ ընկած տարածքի պատմությունը։ Այստեղի գլխավոր գյուղը, որ հիմնվել էր Փայտաշենի հետեւի բլուրների վրա, կոչվում էր Զայգորդ։
Արեւելքից սկզբում ոչ մի պատնեշ չկար, բայց հետո Բրենդիզայքները բարձր ցանկապատ դրեցին եւ անվանեցին Դիմադրության Պատնեշ։ Ցանկապատը շատ վաղուց է դրված եղել եւ այդ ժամանակվանից բարձրացել է վեր ու աճել լայնությամբ․ ամեն տարի մի քիչ ուղղում էին այն։ Սա աղեղնաձեւ ճկվում էր Բրենդիդուիմյան կամրջից ընդհուպ մինչեւ Գալարի գետաբերանը, այսպես մի քսան լիգ, եթե ոչ ավելի։ Պաշտպանելը՝ պաշտպանում էր, բայց, ցավոք սրտի, ոչ այնքան։ Անտառն էլ անընդհատ ջանում էր հասնել Պատնեշին, եւ Բրենդիդուիմքում դարպասը գիշերը կողպում էին, մի բան, որին Հոբիթստանում հավատալ չէին ուզում։
Լաստանավը կամաց լողում էր դեպի օտար ափ։ Գետանցումը միայն Սամի համար էր նորություն, եւ նրան թվում էր, որ ջրի շիթերը բաժանում են նրան անցյալ, մառախուղի մեջ մնացած կյանքից, առջեւում սեւին էր տալիս մթին անհայտությունը։ Նա ծոծրակը քորեց ու մտածեց՝ տիտիկ անեիր էլի, քեզ ինչ էր եղել․․․
Հոբիթները լաստանավից ցած թռան։ Մերին լաստանավն էր ամրացնում, իսկ Փինն արդեն պոնիներն էր տանում ճանապարհով։ Սամը վերջին անգամ նայեց Հոբիթստանին եւ խռպոտ շշնջոցով ասաց․
― Հապա մի նայեք, տեր իմ․․․ Աչքի՞ս է երեւում, թե՞․․․
Հեռավոր նավամատույցում, լապտերների աղոտ լույսի մեջ հայտնվեցին ինչ֊որ մեկը, թե ինչ֊որ բան, սեւ կենդանի մի պարկ, որ օրորվում էր կառանարանի մոտ։ Սկզբում նա սողում էր ու ասես հոտոտում նավամատույցը, իսկ հետո հետ֊հետ գնաց եւ լապտերների հետեւում կորավ մառախուղի մեջ։
― Այս ինչ նորություններ են Հոբիթստանում, ― աչքերը չռեց Մերին։
― Դա մեզ է կրկնակոխ հետեւում, ― ասաց Ֆրոդոն, ― եւ առայժմ ավելին մի հարցներ․․ Արա՜գ․․․
Նրանք ճանապարհով վազեցին վեր, հետ նայեցին մառախլապատ ափին եւ ոչինչ չտեսան։
― Շնորհակալություն, գոնե արեւմտյան ափին նավակներ չկան, ― ասաց Ֆրոդոն։ ― Իսկ ձիով կարելի՞ է գետն անցնել։
― Մինչեւ Բրենդիդուիմյան կամուրջ քսան լիգ է, երեւի գետը կանցնի լողալով, ― ասաց Մերին։ ― Միայն թե կյանքումս չեմ լսել, որ այստեղ ձիերով գետն անցնեն։ Իսկ ո՞վ է այդ ձիավորը․․․
― Հետո կասեմ, երբ դուռը կողպենք։
― Հետո է, թող հետո լինի։ Դու եւ Փինը ճանապարհը գիտեք, իսկ ես պոնիով գնամ Գիրուկի մոտ, ախր ձեզ դեռ ընթրիք էլ պետք է տրվի։
― Ճիշտն ասած, Անգեղի մոտ ընթրել ենք, ― ասաց Ֆրոդոն, ― բայց կարող ենք մեկ անգամ էլ։
― Ա՜յ թե շատակերն եք, տվեք զամբյուղը, ― պահանջեց Մերին եւ անհետացավ մթության մեջ։
Մինչեւ Ճագարի Գերանը այնքան էլ մոտիկ չէր։ Նրանք ձախ կողմը թողեցին Թեք Լեռը Փայտաշենի հետ միասին եւ դուրս եկան ճանապարհ, որը Բրենդիդուիմյան կամրջից ձգվում էր դեպի հարավ։ Կես լիգ գնալուց հետո թեքվեցին աջ, երկու լիգ եւս սայլուղով, ու մոտեցան խիտ ցանկապատի մեջ երեւացող նեղ դարպասին։ Տունը մյուսներից առանձնացած էր, որի համար եւ ընտրվել էր՝ երկար, գետնամած, ճիմածածկ, դուրս պրծած լուսամուտներով եւ մեծ, կլոր դռնով։
Դարպասից ներս մտնելով, մթության մեջ գնացին փափուկ, կանաչ կածանով։ Պատուհանների փեղկերից լույսի նշույլ անգամ չէր թափանցում։ Ֆրոդոն բախեց․ բացեց Գիրուկ Կուղբոնցը, եւ տան ներսի լույսը լուսավորեց շեմը։ Նրանք արագ ներս մտան, փակեցին բոլոր սողնակներն ու հայտնվեցին մի ընդարձակ նախասենյակում, որը երկու կողմից դռներ ուներ։ Դիմացի միջանցքը գնում էր դեպի տան խորքը։ Միջանցքում երեւաց Մերին։
― Դեհ, ի՞նչ կասեք, ― հարցրեց նա, ― մենք, ճիշտ է, շատ հապճեպ, բայց աշխատել ենք այնպես անել, որ ամեն ինչ լինի ինչպես տանը։ Չէ՞ որ ընդամենը երեկ երեկոյան ենք եկել՝ այնպիսի թոհուբոհ էր այստեղ։
Ֆրոդոն նայեց շուրջը։ Իսկապես, նման էր իրենց տանը։ Նրա սիրած իրերը՝ Բիլբոյի սիրած իրերը (եթե ճշգրտենք), բոլոր գտել էին իրենց տեղերը, ասես Պարկուտում լինեին։ Հաճելի, հարմարավետ, խաղաղ, եւ նա ցավ զգալու աստիճան ուզեց մնալ այստեղ ու ապրել մինչեւ իր կյանքի վերջին օրերը։ Բարեկամներն այնքան ջանք են թափել իր համար, իսկ ինքը․․․ Ֆրոդոն նորից վախեցած մտածեց․ ինչպես նրանց բացատրել, որ ինքը շուտով գնալու է, շատ շուտով, հիմա, ոչ՝ վաղը։ Բացատրությունն էլ չարժե հետաձգել։
― Զարմանալի՜ է, ― բացականչեց նա, կոկորդին դեմ առած գունդը մի կերպ կուլ տալով։ ― Ասես ոչ մի տեղ էլ չեմ գնացել։
Նրանք ուղեպարկերն իջացրին մեջքներից ու թիկնոցները կախեցին։ Մերին առաջնորդեց նրանց եւ միջանցքի վերջում մի դուռ բաց արեց։ Այնտեղ կրակ փայլեց եւ գոլորշու հոտ եկավ։
― Մի՞թե բաղնիք է, ― հիացավ Փինը։ ― Ա՜յ թե Մերի եմ ասել։
― Ո՞ւմ հերթն է, ― հարցրեց Ֆրոդոն։ ― Ավագի՞ց սկսենք, թե արագաշարժից։ Դուք այսպես թե այնպես երկրորդն եք, տեր իմ Փերեգրին։
― Հապա մի վերջ տվեք, ― զգաստացրեց նրանց Մերին։ ― Մի սրանց տեսեք, որոշել են նոր կյանքը գզվռտոցով սկսել։ Իմացած եղեք, որ այնտեղ երեք լողաթաս կա եւ մի կաթսա եռացրած ջուր։ Ի դեպ, գուցե պետք կգա՝ սրբիչ, օճառ եւ այլն։ Դեհ, մե՛կ, երկո՛ւ, երե՛ք։
Կես ժամ հետո նա մոտեցավ դռանը։
― Հե՜յ, ― կանչեց նա, ― ընթրիքի եւ գարեջրի մասին ի՞նչ կասեք․․․
Ֆրոդոն սանրվելով դուրս եկավ։ Մերին քիթը դռնից ներս մտցրեց։
― Իհարկե, ձեզ համար ինչ կա որ, ― բացականչեց նա։ ― Հատակին կարելի է լող տալ։ Այդ դուք եք, Փերեգրին, աղավնյակս, ծով կապել։ Մաքուր կչորացնեք, իսկ եթե ընթրիքին չհասնեք, ուրեմն ձեր ճակատին այդ է գրված։
Ընթրեցին խոհանոցում, մեծ բուխարիկի կողքը գտնվող սեղանի շուրջ։
― Դեհ, սունկ արդեն կուշտ կերա՞ք, ― հարցրեց Գիրուկը, առանձնապես հույս չտածելով։
― Կուշտ կերանք եւ էլի կուտենք, ― գոռաց Փինը։
― Սունկն իմն է, ― հայտարարեց Ֆրոդոն։ ― Սունկն եփել է աշխարհից ամենալավ տնտեսուհին, տիկին Անգեղուհին։ Թաթներդ քաշեք, ես ինքս ձեզ համար կդնեմ։
Հոբիթները սունկ շատ են սիրում, նույնիսկ մեզնից էլ շատ։ Դրա համար էլ պատանի Ֆրոդոն ժամանակին շատ էր սիրուն բանջարանոց մտնել։ Իսկ հիմա սունկը շատ էր, հոբիթավարի։ Եվ բացի սունկից բավական կերակուր կար, այնպես որ նույնիսկ Գիրուկ Կուղբոնցը վերջապես կուշտ տնքաց։ Նրանք սեղանի մոտից վեր կացան եւ տեղավորվեցին բազկաթոռներում՝ կրակին մոտիկ։
― Հետո կհավաքենք, ― ասաց Մերին, ― հիմա պատմե՛ք։ Սրա՜նց նայեք, իրենց արկածների մեջ լինեն, իսկ մենք այստեղ աշխատենք։ Հապա մի տեսնեմ, սկզբից մինչեւ վերջ, հատկապես Անգեղի մասին՝ ինչ է, նա ցնորվե՞լ է։ Ի՞նչ է պատահել, ախր։ Ես քիչ էր մնում խելքս թռցնեի՝ նա որեւէ բանից վախենա՞։
― Դու էլ լինես՝ կվախենաս, ― ճնշող լռությունը խզեց Փինը։ ― Մի քեզ տեսնեինք՝ ուր գնում ես, նրանք հետեւիցդ՝ այդ Սեւ Հեծյալները։
― Այդ ի՞նչ Հեծյալներ են։
― Սեւ՝ սեւ ձիերով, ― բացատրեց Փինը։ ― Երեւում է, Ֆրոդոն խոսել չի ուզում, ուրեմն ես ձեզ կպատմեմ։
Եվ նա պատմես իրենց ճանապարհորդության մասին՝ սկսած Նորգորդից․ Սամը գլխով էր անում, հազում ու հաստատում։ Ֆրոդոն լռում էր։
― Ես հաստատ կմտածեի, որ բոլորը հնարում ես, ― ասաց Մերին, ― եթե աչքովս չտեսնեի այդ նողկանքը նավամատույցում։ Եվ եթե Անգեղի ձայնը չլսեի։ Դու ի՞նչ կասես, Ֆրոդո։
― Նրանից ամբողջ ճանապարհին աքցանով խոսք չէիր քաշի, ― գանգատվեց Փինը։ ― Խուլուհամր է խաղում, իսկ օգո՞ւտն ինչ, նույնիսկ Անգեղը գլխի ընկավ, որ բոլոր փորձանքների պատճառը քեռի Բիլբոյի գանձերն են։
― Թող գուշակի իր համար, ― փնթփնթաց Ֆրոդոն։ ― Ճիշտը հո չգիտի։
― Հաստատ ասել չես կարող, ― առարկեց Մերին։ ― Տեսա՜ծ ծերուկ է, նրա գլխում ավելի շատ կա, քան լեզվի վրա։ Ասում են, նա իր ժամանակին Հավերժական Անտառում էլ է թափառել, եւ առհասարակ ի՞նչ ասես չգիտի․․․ Գոնե ասա, Ֆրոդո, նա ճի՞շտ է կռահել։
― Դեհ․․․― Ֆրոդոն հապաղեց։ ― Որոշ բաներ ճիշտ է հասկացել։ Այդ բոլորը կապված է Բիլբոյի այն ժամանակվա արկածների հետ, եւ Հեծյալներն էլ որսում են, իսկ ավելի ճիշտ՝ որոնւոմ են նրան կամ ինձ։
Ասեմ նաեւ, որ դա բոլորովին կատակ բան չէ եւ շատ վտանգավոր է։ Այստեղ պատսպարան չէ, եւ ես թաքնվելու տեղ չունեմ։ ― Նա այնպես նայեց պատուհաններին ու պատերին, ասես ուր որ է դրանք կվերանան։ Երեք երիտասարդ հոբիթները բազմանշանակալից հայացքներ փոխանակեցին։
― Վերջապե՜ս, ― շշնջաց Փինը։
― Այո, ― ասաց Ֆրոդոն եւ վճռականորեն ուղղվեց։ ―
[[Կատեգորիա:Արձակ]]
[[Կատեգորիա:Հեքիաթ]]