==7==
— Ոչ, ոչ, ոչ,համառորեն կրկնեց Բորմենտալը,– — բարի եղեք, հագցրեք։
— էս Էս ի՞նչ է, Աստված վկա,– — գռմռաց դժգոհ Շարիկովը։
— Շնորհակալ եմ, դոկտոր,- — սիրալիր ասաց Ֆիլիպ Ֆիլիպովիչը,– — թե չէ, արդեն հոգնել եմ դիտողություն անելուց։
— Միևնույն է, չեմ թողնի ուտել, մինչև չհագցնեք։ Զինա, վերցրեք մայոնեզը Շարիկովից։
Ձախ ձեռքով նա պնակը պատնեշեց Զինայից, իսկ աջով անձեռոցիկը հագցրեց օձիքի տակ, և նմանվեց վարսավիրանոցի այցելուի։
-— Եվ՝ պատառաքաղով, խնդրում եմ,– — ավելացրեց Բորմենտալը։
Շարիկովը երկար հոգոց հանեց ու սկսեց թառափի կտորները որսալ թանձր սոուսի միջից։
— Ես Էլ էլ օղի կխմեմ,— հայտարարեց նա հարցական։
— Իսկ հերիք չէ՞,- — տեղեկացավ Բորմենտալը,– — վերջին ժամանակներս շատ եք վրա պրծնում օղուն։
— Ափսոսո՞ւմ եք,— հարցրեց Շարիկովը և նայեց հոնքերի տակից։
Շարիկովի բերանին հազիվ նկատելի ծաղրական ժպիտ երևաց, և նա օղի լցրեց ըմպանակները։
― Ըհը, ձեզ մոտ ամեն ինչ շքերթի պես Էէ,— սկսեց խոսել նա,— անձեռոցիկն՝ Էստեղէստեղ, փողկապն՝ Էստեղէստեղ, ու «կներեք», ու «խնդրեմ», «մերսի», իսկ Էնպեսէնպես, որ իսկականից լինի, էդ մեկը՝ չէ։ Չարչարում եք ձեզ, ոնց որ ցարական ռեժիմի ժամանակ։
― Իսկ ինչպե՞ս լինի «իսկականից», թույլ տվեք հարցնել։
— Ներեցե՞ք...
— Ստաժը,— կրկնեց Ֆիլիպ Ֆիլիպովիչը և դառնացած ճոճեց գլուխը,- — այստեղ արդեն ոչինչ չես կարող անել։ Կլիմը...
Բորմենտալն արտակարգ ուշադրությամբ և սուր հայացքով նայեց Ֆիլիպ Ֆիլիպովիչի աչքերին։
Զինան բերեց հնդուհավը։ Բորմենտալը կարմիր գինի լցրեց Ֆիլիպ Ֆիլիպովիչին և առաջարկեց Շարիկովին։
— Չեմ ուզում, ավելի լավ Է է օղի խմեմ։– խմեմ։— Դեմքը յուղոտվածի պես Էրէր, ճակատին քրտինք Էր էր հայտնվել, նա զվարթացել Էր։ էր։ Ֆիլիպ Ֆիլիպովիչն Էլ Էր էլ էր քիչ բարիացել խմիչքից հետո։ Աչքերը պարզվել Էինէին, նա բարեհաճ նայում Էր էր Շարիկովին, որն անձեռոցիկով նստած Էրէր, ինչպես ճանճը թթվասերի վրա։ Իսկ Բորմենտալը, խմիչքից հետո,դրսևորեց գործունեության հակում։
— Դե՛-հ, ի՞նչ ձեռնարկենք ձեզ հետ այս երեկո,տեղեկացավ նա Շարիկովից։
Սա ճպճպացրեց աչքերն ու պատասխանեց.
— Գնանք կրկես, ամենից լավը կլինի։
— Ամեն օր կրկե՞ս, — բավականին բարեհոգությամբ ասաց Ֆիլիպ Ֆիլիպովիչը,— իմ կարծիքով, բավական ձանձրալի Է։ է։ Ձեր տեղը գոնե մեկ անգամ թատրոն կգնայի։
— Ես թատրոն գնացողը չեմ,– — դժկամությամբ պատասխանեց Շարիկովը և խաչակնքեց բերանը։
— Սեղանի շուրջ զկռտալը մյուսների ախորժակը փակում է,— մեքենայաբար հայտարարեց Բորմենտալը։— Ինձ կներեք... Ինչո՞ւ ձեզ դուր չի գալիս թատրոնը։
— Առանց էդ էլ կարդում եմ, կարդում եմ...— պատասխանեց Շարիկովը և հանկարծ արագ ու գիշատչաբար կես բաժակ օղի լցրեց։
— Զինա,— տագնապած բղավեց Ֆիլիպ Ֆիլիպովիչը,— օղին տար, աղջիկս, այլևս պետք չէ։ Իսկ ի՞նչ եք կարդում։- կարդում։— Նրա գլխում հանկարծ մի պատկեր շողաց. անմարդաբնակ կղզի, գազանի մորթիով ու գդակով մարդ։– մարդ։— «Պետք է լինի Ռոբինզոնը...»։
— էդԷդ... ոնց էր... Էնգելսի նամակագրությունը էդ... անունն ինչ էր սատանայի... Կաուտսկու հետ։
Բորմենտալը բերանին չհասցրեց պատառաքաղը՝ սպիտակ մսի կտորով, իսկ Ֆիլիպ Ֆիլիպովիչը թափեց գինին։ Այդ ընթացքում Շարիկովը ճարպկորեն կլլեց օղին։
― Ո՞ւմ հետ։ Էնգելսի՞, թե՝ Կաուտսկո։
― Երկուսի հետ էլ– էլ,— պատասխանեց Շարիկովը։
― Սա հոյակապ է, երդվում եմ Աստծով։ «Բոլորին, ով կասի, թե ուրիշը...»։ Իսկ ձեր կողմից, դուք ի՞նչ կարող եք առաջարկել։
― Այդպես էլ մտածում էի,— բացականչեց Ֆիլիպ Ֆիլիպովիչը՝ ձեռքի ափը խփելով սփռոցին,— հենց այդպես էլ ենթադրում էի։
― Դուք եղանա՞կն էլ գիտեք,– — հարցրեց հետաքրքրված Բորմենտալը։
― էստեղ Էստեղ էլ ի՞նչ եղանակ,— օղուց հետո ավելի զրուցասեր դարձած բացատրեց Շարիկովը,— հասարակ բան է։ Թե չէ ի՞նչ. մեկը յոթը սենյակներում է նստած, քառասուն հատ շալվար ունի, մյուսը դեսուդեն ընկած, աղբամաններից ուտելու բան է ման գալիս։
― Յոթը սենյակ ասելով, դուք, իհարկե, ի՞նձ էիք ակնարկում,- — հպարտությամբ աչքերը կկոցած՝ հարցրեց Ֆիլիպ Ֆիլիպովիչը։ Շարիկովը կծկվեց ու լուռ մնաց։
― Դե ինչ, լավ, ես դեմ չեմ բաժանքին։ Դոկտոր, քանի՞ հոգու եք երեկ մերժել։
― Երեսունինն հոգու,– — իսկույն պատասխանեց Բորմենտալը։
― Հըմ... Երեք հարյուր իննսուն ռուբլի։ Մեղքը երեք տղամարդու վրա։ Տիկնանց՝ Զինային և Դարյա Պետրովնային չենք հաշվում։ Ձեզնից Շարիկով, հարյուր երեսուն ռուբլի, հաճեցեք մուծել։
― Լա՜վ գործ է,– — վախեցած պատասխանեց Շարիկովը,– — էդ ինչի՞ համար։
― Ծորակի համար ու կատվի համար,— հանկարծ թնդաց Ֆիլիպ Ֆիլիպովիչը՝ դուրս գալով հեզական հանգստության վիճակից։
― Ֆիլիպ Ֆիլիպովիչ,– — տագնապած բացականչեց Բորմենտալը։
— Սպասեք: Այլանդակության համար, որ սարքեցիք և որի պատճառով ձախողեցիք ընդունելությունը: Սա անհանդուրժելի է։ Մարդը վայրենու նման թռչկոտում է բնակարանով մեկ, պոկում ծորակները... Ո՞վ է սպանել մադամ Պոլլասուխերի կատվին։ Ո՞վ...
— Շարիկով, նախանցյալ օրը դուք մի տիկնոջ եք կծել սանդոխքի սանդուխքի վրա,— վրա պրծավ Բորմենտալը։
— Դուք կանգնած եք...— բղավում էր Ֆիլիպ Ֆիլիպովիչը։
— Որովհետև նրա կուրծքն էիք ճմկտել,— բղավեց Բորմենտալը՝ գցելով գավաթը,— դուք կանգնած եք...
— Դուք կանգնած եք զարգացման ամենաստորին աստիճանի վրա,— ավելի բարձր բղավեց Ֆիլիպ Ֆիլիպովիչը,— դուք դեռևս նոր֊նոր ձևավորվող, մտավոր առումով մի թույլ արարած, ձեր բոլոր արարքները զուտ գազանային են, և դուք, համալսարանական կրթութլուն կրթություն ստացած երկու մարդու ներկայությամբ, թույլ եք տալիս ձեզ, միանգամայն անտանելի սանձարձակության ինչ-ինչ խորհուրդներ տալ տիեզերական չափերի և էլի տիեզերական ապուշության, թե ինչպես բաժանել ամեն ինչ, և նույն ժամանակ ատամի փոշի եք խժռում։
— Նախանցյալ օրը,— հաստատեց Բորմենտալը։
— Ուրեմն, այսպես,- — դղրդում էր Ֆիլիպ Ֆիլիպովիչը,– — օղ արեք ձեր ականջին... ի դեպ, ինչո՞ւ եք վրայից հանել ցինկի քսուքը... որ դուք պետք է լռեք և լսեք, թե ինչ են ձեզ ասում։ Սովորել ու ջանալ սոցիալական հասարակության գեթ փոքր֊ինչ տանելի անգամ դառնալ։ Իմիջիայլոց, ո՞ր սրիկան է այդ գրքույկը ձեզ տվել։
― Ձեզ որ լսենք, ամենքը սրիկա են,— վախեցած պատասխանեց Շարիկովը՝ շշմած երկու կողմից հարձակումից՛.հարձակումից։
— Ես կռահում եմ,– — չարացած ու կարմրատակած բացականչեց Ֆիլիպ Ֆիլիպովիչը։
— Հետո՞ ինչ... հա, ՇվոնդերՆ Շվոնդերն է տվել։ Նա սրիկա չէ։ Որպեսզի զարգանամ:
— Տեսնում եմ, ինչպես եք զարգացել Կաուտսկուց հետո,– — ծղրտան ու դեղնելով՝ բղավեց Ֆիլիպ Ֆիլիպովիչը։ Այստեղ նա մոլեգնած սեղմեց պատի վրայի զանգը։- զանգը։— Այսօրվա դեպքը լավագույնս ցուցադրում է դա։ Զինա՛։
— Զինա՛,- — բղավեց Բորմենտալը։
— Զինա՛,– — գոռաց վախեցած Շարիկովը։
Զինան՝ գունատված, եկավ վազեվազ։
— Զինա՛, այնտեղ ընդունարանում... Ընդունարանո՞ւմ է գիրքը։
— Ընդունարանում,— հնազանդորեն պատասխանեց Շարիկովը,– — արջասպի պես կանաչ։
— Կանաչ գրքույկ։
— Դե, հիմա վառել,— հուսահատ բղավեց Շարիկովը,– — պետական է, գրադարանի գիրք է։
— Նամակագրություն է կոչվում... ի՞նչ էր։ էնգելսի Էնգելսի և այդ գրողի տարածի... Գցեք վառարանը։
Զինան շրջվեց ու անհետացավ։
— Ես այդ Շվոնդերին առաջին պատահած ծառից կկախեի, ազնիվ խոսք,– — բացականչեց Ֆիլիպ Ֆիլիպովիչը՝ մոլեգնած կծելով հնդուհավի թևը,– — զարմանալի մի աղբ է նստած տանը, թարախի պես։ Քիչ է դե, որ զանազան տխմար պասկվիլներ է գրում թերթերում...
Շարիկովը չարախինդ ու հեգնաբար սկսեց խեթել պրոֆեսորին, Ֆիլիպ Ֆիլիպովիչն իր հերթին մի շեղ հայացք նետեց ու լռեց։
— Ես դա ուտողը չեմ,— սպառնալի ու դժկամությամբ հայտարարեց Շարիկովը։
— Ձեզ ոչ ոք չի էլ առաջարկում։ Ձեզ կարգին պահեք։ ԴոկաորԴոկտոր, խնդրեմ։
Լռության մեջ ավարտվեց ճաշը։ Շարիկովը գրպանից հանեց ճմրթված գլանակը և ծխեց։ Սուրճը խմելով, Ֆիլիպ Ֆիլիպովիչը նայեց ժամացույցին, սեղմեց ռեպետիրը, և ժամացույցը նվագեց ճիշտ ութն անց քառորդ: Ֆիլիպ Ֆիլիպովիչն, իր սովորությամբ, ետ ընկավ գոթական թիկնակին և ձգվեց դեպի սեղանիկին դրված լրագրերը։
— Ու ո՞նց են էդ սրիկաներին թողնում կրկես մտնել,— խոժոռ նշեց Շարիկովը՝ գլուխն օրորելով։
— էԷ, էնտեղ ում ասես, որ չեն թողնում,— երկիմաստ պատասխանեց Ֆիլիպ Ֆիլիպովիչը,— ի՞նչ կա նրանց մոտ։
— Սոլոմոնսկիյի մոտ,— սկսեց կարդալ Բորմենտալը,— չորս ինչ- որ... Յուսսեմս և մեռյալ կետի մարդը։
— Ի՞նչ ասել Է է այդ Յուսսեմսը,— կասկածանքով հարցեց Ֆիլիպ Ֆիլիպովիչը։
— Աստված գիտե դրանց, առաջին անգամ Է է բառը հանդիպում։
— Ուրեմն, Նիկիտինի մոտ նայեք։ Անհրաժեշտ Էէ, որ ամեն ինչ հստակ լինի։
― Նիկիտինի մոտ... Նիկիտինի մոտ... փղեր և մարդկային ճարպկության գագաթնակետը։
— Էդպե՜ս֊սս։ Ի՞նչ կասեք փղերի վերաբերյալ, թանկագին Շարիկով,– — անվստահ հարցրեց Ֆիլիպ Ֆիլիպովիչը։
Սա վիրավորվեց։
— Դե֊հ, հրաշալի է։ Քանի որ օգտակար են, գնացեք, նայեք նրանց։ Իվան Առնոլդովիչ, խոնարհաբար խնդրում եմ, Շարիկովին գարեջուր չառաջարկել։
Տասը րոպե անց, Իվան Առնոլդովիչը և Շարիկովը, բադակտուց գլխարկներով և դրապե վերարկուներով, օձիքները բարձրացրած, գնացին կրկես։ Բնակարանում լուռ֊լուռ էր։ Ֆիլիպ Ֆիլիպովիչն իր աշխատասենյակում էր։ Նա վառեց կանաչ լուսամփոփով լամպը, ինչից վիթխարի աշխատասենյակը շատ խաղաղ դարձավ, և նա սկսեց էափչփել չափչփել աշխատասենյակը։
Երկար ժամանակ ու տաք փայլում էր սիգարի ծայրը բաց կանաչ կրակով։ Պրոֆեսորը ձեռքերը դրեց շալվարի գրպանները, և մի ծանր խոհ տանջում էր նրա գիտուն և կողաճաղատներով ճակատը։ Նա չպչպացնում էր, սեղմած ատամների արանքից երգում՝ «Դեպի ափերը սրբազան Նեղոսի» և ինչ֊որ բաներ մրթմրթում։
— Աստված է վկա, ես կարծում եմ, կվճռեմ։
Ոչ ոք ոչինչ չպատասխանեց դրան։ Բնակարանում դադարել Էին րոլոր էին բոլոր ձայները։ Օբուխովո նրբանցքում ժամը տասնմեկին, էնչպես ինչպես հայտնի է, մեղմվում է երթևեկը։ Հազվադեպ հնչում էր ուշացած մի անցորդի հեռավոր ոտնաձայները, որոնք կտկտում էին վարագույրից այն կողմ ու մարում։ Աշխատասենյակում Ֆիլիպ Ֆիլիպովիչի մատների տակ նրբաձայն զնգում էր ռեպետիրը փոքր գրպանում։ Պրոֆեսորն անհամբերությամբ սպասում էր դոկտոր Բորմենտալի և Շարիկովի վերադարձին։
==8==