== Բալենին ձմռանը ==
<b>1</b>
Նոր տարվա գիշերը անձրև եկավ և շարունակեց տեղալ հաջորդ ամբողջ օրը։
Նոր տարի էր, կարելի էր ավելի ուշ վեր կենալ, բայց Սատոկոն՝ Ֆուսակոյի դուստրը, վաղ առավոտից վազվզում էր պատշգամբում, և Սինգոն արթնացավ։
Կիկուկոն արդեն ոտքի վրա էր։
— Սատոկո֊տյան, եկ այստեղ։ Եկ միասին բանջարեղենով բրնձի բլիթներ տապակենք, իսկական տոնական նախաճաշ պատրաստենք մեզ համար։ Սատոկո֊տյան, դու ինձ կօգնես, չէ՞։— Կիկուկոն Սատոկոյին կանչում էր խոհանոց, որպեսզի, հավանաբար, նա չվազվզի Սինգոյի ննջարանին կից պատշգամբում, բայց աղջիկը կարծես չէր լսում, շարունակում էր ոտքհրը թփթփացնել։
— Սատոկո՜, Սատոկո՜,— ձայն տվեց դեռ անկողնում պառկած Ֆուսակոն։ Սատոկոն մորն էլ չպատասխանեց։
Յասուկոն զարթնեց ու Սինգոյին ասաց․
— Անձրևոտ Նոր տարի է։
― Ըհը՛։
— Սատոկոյի վաղ վեր կենալու պատճառով Կիկուկոն ստիպված ինքն էլ է տեղից ելել, իսկ Ֆուսակոն դեռ պառկած է։
Յասուկոն «ստիպված ինքն էլ»֊ը երկարաձգելով արտասանեց և լեզուն փաթ ընկավ։ Սինգոյին դա տարօրինակ թվաց։
― Երեխաներն ինձ արդեն վաղուց չեն արթնացրել տարեմուտի առավոտյան,— ասաց կինը։
— Այսուհետև ամեն օր կարթնացնեն։
— Հազիվ թե։ Աիխարայի տանը ապակեպատ պատշգամբ չկա։ Սատոկոն հիմա վազվզում է մեր պատշգամբում, որովհետև դա նրա համար նորություն է։ Ես կարծում եմ շուտով կվարժվի ու վերջ կտա։
— Չգիտեմ։ Նրա հասակի երեխաները շատ են սիրում պատշգամբում վազվզել։ Տախտակները այնպիսի շվշվոցով են ճռռում։
— Այդ նրանից է, որ ոտքերը դեռ թույլ են,— ականջ, գրեց Յասուկոն Սատոկոյի քայլերի թփթփոցին։— Այս տարի հինգը կլրանա, բայց պահում է իրեն ոնց որ երեք տարեկանը, մեջն ուղղակի սատանա է մտել։ Ասենք ես վաթսուներեք եմ, դու՝ վաթսուներկու, և մեր միջև առանձին տարբերություն չկա։
― Իմիջիայլոց, դու սխալվում ես։ Աոաջին հայացքից ասածս կարող է արտառոց թվալ, բայց բանն այն է, որ ես ծնվել եմ տարեսկզբին, դու տարեվերջին, կնշանակի ես ու դու որոշ ժամանակ տարեկիցներ ենք։ Իմ ծննդյան օրից մինչև քոնը՝ տարեկից ենք։
— Դե հա, իհարկե,— համաձայնեց Յասուկոն։
— Ինչ կարող ես ասել։ Մե՜ծ հայտնագործություն է։ Միաժամանակ կյանքի լիակատար սնանկություն։
— Իրավացի ես։ Սակայն այլևս ոչինչ անել չի կարելի, մենք իրոք տարեկիցներ ենք,— շշնջաց Յասուկոն։
— Սատոկո՜, Սատոկո՜, Սատոկո՜։— նորից կանչեց Ֆուսակոն։
Սատոկոն դադարեց վազել, երևի վերադարձավ մտավ մոր ծոցը։
— Տես ոտքերդ ոնց են սառել,— լսվեց Ֆուսակոյի ձայնը։
Սինգոն աչքերը փակեց։
Առժամանակ անց Յասուկոն դարձյալ խոսեց․
— Թող վազվզի, քանի մենք դեռ չենք վերկացել, թե չէ հենց մեզ տեսնի, կկպչի մորից, էլ պոկ չի գա ու կսկսի աչքի տակով շուրջը նայել։
Նրանք երկուսն էլ ջանում էին միմյանց մեջ սեր արթնացնել թոռան հանդեպ։
Համենայն դեպս, Յասուկոյի մասին կարելի էր ասել, որ նա Սինգոյի մեջ արթնացնում էր այդ սերը։
Կամ գուցե Սինգոն ի՞նքն էր իր մեջ սեր արթնացնում։
Սատոկոյի ոտքերի պատշգամբից եկող թփթփոցը, ինչ խոսք, քնից չկշտացած Սինգոյի համար անախորժ էր և գրգռում էր նրան, թեև ոչ շատ ուժեղ։
Ճիշտը խոստովանած, թոռնիկի հանած աղմուկը նրա մեջ ջերմ զգացում էլ չէր առաջացնում։ Ինչպես երևում է, ինքն իրոք զուրկ է ջերմությունից։
Սինգոն ուշադրություն չէր դարձրել, որ պատշգամբում, որտեղ վազվզում էր Սատոկոն, ծածկափեղկերը դեռ փակ էին ու այնտեղ մութ էր։ Իսկ Յասուկոն անմիջապես նկատեց։ Եվ խղճաց մթան մեջ վազվզող աղջնակին։
<b>2</b>
Ֆուսակոյի ընտանեկան անհաջող կյանքը ծանր հետք էր թողել Սատոկոյի հոգում։ Այդ չէր կարող Սինգոյի մեջ ցավակցանք չառաջացնել, բայց կային և ուրիշ բազմաթիվ հոգսեր, որոնք հանգիստ չէին տալիս նրան։ Ասենք դստեր քայքայված ընտանիքն այլևս ոչ մի բանով հնարավոր չէր փրկել։
ՍիՆգոն ուղղակի չէր իմանում ինչ անել։
Խոսքը քանի դեռ վերաբերում է ամուսնու ընտանիքում ապրող դստեր կյանքին, ծնողները բացահայտորեն զորեղ են, սակայն գործը հենց հասնում է ապահարզանին, ընկնում են մտամոլոր տարակուսանքի մեջ, մտածելով, թե որքան անզոր ու անճարակ է իրենց աղջիկը։
Ֆուսակոն կհեոանա ամուսնուց և երկու երեխայով կվերադառնա ծնողների մոտ։ Բայց այդ ամենևին չի նշանակում, թե ամեն ինչ կկարգավորվի, Ֆուսակոյին դրանով չես կարող մխիթարել։ Ոչ էլ կարող ես բարվոքել նրա կյանքը։
Մի՞թե կնոջ խորտակված կյանքն այլևս անհնար է վերականգնել։
Երբ Ֆուսակոն աշնանը Աիխարայից հեռացավ, նա չվերադարձավ ծնողների տուն, այլ մեկնեց գյուղ, մոր ծննդավայրը։ Այնտեղից ուղարկած հեռագրից Սինգոն և տնեցիները իմացան, որ Ֆուսակոն բաժանվել է ամուսնուց։
Հետո Սյուիտին նրան բերեց ծնողների մոտ։
Մոտ մեկ ամիս միասին ապրելուց հետո, Ֆուսակոն գնաց, ինչպես ինքն ասաց, Աիխարայի հետ վերջնականապես բացատրվելու։
Սինգոն, ճիշտն ասած, դեմ էր, ավելի լավ կլիներ Աիխարայի հետ խոսեր Սյուիտին, բայց Ֆուսակոն չլսեց, ինքը գնաց։
Երբ Յասուկոն առաջարկեց նրան մեկնել առանց երեխաների, Ֆուսակոն հիստերիկ ճչոցով հարձակվեց մոր վրա․
— Երեխաների հարցը դեռ որոշված չէ։ Ինքս էլ չգիտեմ, նրանք ում հետ կապրեն՝ ինձ, թե Աիխարայի։
Նա մեկնեց ու երկար ժամանակ չէր վերադառնում։
Նման գործերը նախ և առաջ վերաբերում են կնոջն ու ամուսնուն։ Սինգոյին և ընտանիքի մյուս անդամներին մնում էր միայն, բացարձակ անտեղյակության մեջ, համբերությամբ սպասել։ Դրանք տագնապալից օրեր էին։
Ֆուսակոյից առաջվա պես ոչ մի չուր չկար։
Ո՞վ իմանա, գուցե որոշել էր մնա՞լ Աիխարայի մոտ։
— Ֆուսակոն ինքն էլ չգիտե ինչ անել,— ասաց Յասուկոն։
— Թերևս հենց այդ բանի համար, որ նա չգիտե ինչ անել, մեղավորը մենք ենք,— պատասխանեց Սինգոն, և երկուսն էլ մռայլվեցին։
Եվ ահա Նոր տարվա նախօրյակին Ֆուսակոն անսպասելի վերադարձավ։
— Վա՛յ, ի՞նչ է պատահել։
Յասուկոն վախեցաձ նայեց Ֆուսակոյին ու երեխաներին։
Ֆուսակոն փորձում էր ծալել հովանոցը, բայց չէր կարողանում, ձեռքերը դողում էին, ըստ երևույթին ճաղերից մի քանիսն էլ կոտրված էին։
Հովանոցը տեսնելով Յասուկոն հարցրեց․
— Ինչ է, փողոցում անձրև է գալի՞ս։
Մոտեցավ Կիկուկոն, Սատոկոյին գրկեց։
Նախքան նրանց գալը, նա սկեսուրին օգնում էր սոյայի սոուսով եփած ձուկն ու բանջարեղենը դարսել պնակների մեջ։
Ֆուսակոն ուղղակի խոհանոցի դռնից էլ ներս մտավ։
Սինգոն ենթադրում էր, որ աղջիկն եկել է մի քիչ փող պարտք վերցնելու։ Ամեն ինչ այլ կերպ դուրս եկավ։
Յասուկոն, ձեռքերը սրբելով, նույնպես անցավ ճաշասենյակ և, առանց նստելու, սևեռուն նայեց Ֆուսակոյին։
— Սա ի՞նչ է նշանակում, Աիխարա֊սանը կնոջը թույլ է տալիս տանից գնալ ուղղակի Նոր տարվա նախօրեի՞ն։
Ֆուսակոն պատասխան չտվեց, լաց եղավ։
— Հանգիստ թող աղջկան։ Չես տեսնո՞ւմ, նրանց միջև տեղի է ունեցել լիակատար պառակտում,— ասաց Սինգոն։
— Ա՛խ, ահա թե ինչ։ Միևնույն է։ Որտե՞ղ է տեսնված կնոջը տանից դուրս անեն Նոր տարվա նախօրեին։
— Ես ինքս եկա,— արցունքների միջից առարկեց Ֆուսակոն։
— Այդ դեպքում ամեն ինչ կարգին է։ Այսպես կորոշենք՝ դու տուն ես եկել, որպեսզի Նոր տարին անցկացնես հարազատներիդ հետ։ Ես քեզ անախորժ բաներ ասացի։ Ներիր ինձ։ Իսկ պատահածը հանգիստ կքննարկենք տոներից հետո։
Յասուկոն գնաց խոհանոց։
Նրա խոսքերը, թեև դրանց մեջ զգացվում էր նաև մայրական սեր, խոցեցին Սինգոյին։
Արդյո՞ք այն պատճառով, որ Յասուկոն մի քիչ ամաչեց ինձանից,— մտաձեց Սինգոն,— անմիջապես խղճաց և՛ Ֆուսակոյին, երբ նա Նոր տարվա նախօրեին ուշ երեկոյան ետնամուտքից մտավ տուն, և՛ Սատոկոյին, երբ սա հաջորդ առավոտյան վազվզում էր մութ պատշգամբում։
Տարեմուտի առավոտյան Ֆուսակոն ամենքից երկար քնեց։
Ամբողջ ընտանիքը բոլորել էր սեղանի շուրջ և, լսելով, թե Ֆուսակոն լվացվելիս ինչպես է ողողում կոկորդը, սպասում էր նրան։ Սակայն Ֆուսակոյի հարդարանքը վերջ չուներ։
Բոլորն անհարմար էին զգում։ Սյուիտին ասաց․
— Առայժմ մի֊մի հատ խմենք,— և Սինգոյի գավաթը սակե լցրեց։— Հայրիկը բոլորովին ճերմակել է։
— Ի՜նչ արած։ Մեր հասակում սպիտակ մազերն ամեն օր ավելանում են։ Չէ, ինչ ամեն օր, սպիտակում են ուղղակի ամեն րոպե, աչքիդ առաջ։
— Հա՛, չէ՜ մի։
— Ճիշտ եմ ասում։ Նայի՛ր,— Սինգոն գլուխը կռացնելով թեքվեց տղայի կողմը։
Սյուիտիի հետ ամուսնու գլուխը զննում էր նաև Յասուկոն։ Կիկուկոն ևս լուրջ տեսքով նայեց Սինգոյի մազերին։
Նա ծնկներին էր նստեցրել Ֆուսակոյի կրտսեր աղջկան։
<b>3</b>
Ֆուսակոյի և երեխաների համար կրակով լի մի մանղալ էլ դրին։ Կիկուկոն տեղափոխվեց նրանց մոտ։
Յասուկոն կողքանց մոտեցավ այն մանղալին, որի առջև, դեմ դիմաց, նստել էին Սինգոն ու Սյուիտին։
Տանը Սյուիտին սովորաբար քիչ էր խմում, բայց անձրևի պատճառով ամանորի առաջին օրը տանը մնալով նա, ըստ երևույթին, խախտեց մշտական չափը և, մեկը մյուսի ետևից լցնելով միայն իր գավաթը,— կարծես հայրը դիմացը չէր նստած,— այնքան խմեց, որ դեմքի արտահայտությունը բոլորովին փոխվեց։
Հիդեկոն մի անգամ պատմել էր Սինգոյին, թե Սյուիտին ինչպես Կինուկոյի տանը խմելիս նրա հետ ապրող կնոջը հարկադրում է երգել, և Կինուկոն լաց է լինում։ Այժմ նայելով հարբած Սյուիտիին, Սինգոն հիշեց Հիդեկոյի ասածը։
— Կիկուկո, Կիկուկո֊սան,— կանչեց Յասուկոն,— այստեղ էլ մի քանի մանդարին դիր։
Կիկուկոն դուրս գնաց, էլի մանդարին բերեց։
— Ինքդ էլ արի այստեղ։ Թե չէ երկուսով նստել լուռ խմում են,— ասաց Յասուկոն։
— Հայրիկը, իսկապես, ոչինչ չի ուտում,— հայացքը Սյուիտիի վրա սահեցնելով ասաց Կիկուկոն։
— Ես ուրիշ բան էի մտածում։ Հայրիկի կյանքի մասին,— չարախնդորեն փնթփնթաց Սյուիտին։
― Իմ Կյանքի՞։ Այդ ի՞նչ էիր մտածում իմ կյանքի մասին,— հարցրեց Սինգոն։
— Կարող է։ ես պարզ չեմ արտահայավում, բայց օրինակի համար ասենք, եթե մարդուն բռնի հարկադրում են մի որոշում ընդունել, և նա ընդունում է, դա կնշանակի հաջողությո՞ւն, թե՞ անհաջողություն,— ասաց Սյուիտին։
— Դժվարանում եմ հասկանալ, ինչը նկատի ունես։— Պատասխանեց Սինգոն։— Եկել է նոր տարվա հունվարը, հիմա մեր սեղանին դարձյալ, ինչպես պատերազմից առաջ, դրված են չորացրած խամսին ու ձկնով ձվածեղ և այնքան համեղ են։ Մի՞թե չի կարելի ասել, որ այս իմաստով հասել ենք լիակատար հաջողության։
— Չորացրած խամսի և ձկնով ձվածե՞ղ։
— Հա, հենց այդպես։ Դու կարծեմ այդ էլ նկատի ունեիր, եթե, ինչպես ինքդ ասացիր, մի քիչ խորհում ես հորդ կյանքի մասին։
— Նույնիսկ եթե մի քի՞չ։
— Ապրեցի մինչև այս Նոր տարին, սեղանիս վրա չորացրած խամսին է, շուրջս՝ զավակներս, ահա քեզ սովորական մարդու կյանք։ Բայց չէ՞ որ այս ժամանակամիջոցում այնքան մարդիկ են մեռել։
— Դու միանգամայն իրավացի ես։
— Սակայն ծնողների հաջողություններն ու անհաջողությունները՝ նրանց զավակների ընտանեկան կյանքի հաջողություններն ու անհաջողություններն են։ Այս հարցում մենք լիակատար անհաջողակ ենք։
— Դու այդպե՞ս ես համարում, հայրիկ։
Յասուկոն կշտամբանքով նայեց նրան.
— Վերջ տվեք, խնդրում եմ։ Նոր տարին նոր է եկել, իսկ դուք արդեն սկսեցիք։ Ֆուսակոն ախր այստեղ է,— ձայնը ցածրացրեց նա և դարձավ Կիկուկոյին,— Ֆուսակոն ո՞ւր է։
— Գնաց հանգստանալու։
— Հապա Սատոկո՞ն։
— Սատոկոն ու Կունիկոն նույնպես։
— Այդպե՜ս, այդպե՜ս, մայրն ու երեխաները... Երեքն էլ միասին քնա՞ծ են,— զարմանքով հարցրեց նա, և դեմքի արաահայտությունը դարձավ միամիտ֊բարեհոգի, ինչպես այդ հաճախ լինում է պառավների հետ։
Դարբասի դռնակը չխկաց։ Կիկուկոն գնաց տեսնելու՝ ո՞վ է։ Եկել էր Հիդեկո Տանիձաքին Նոր տարի շնորհավորելու։
— Այդպե՜ս, այդպե՜ս․․․ Այս անձրևի՞ն։
Սինգոն իրոք ապշել էր, բայց «այդպես, այդպեսը» կրկնեց Յասուկոյի նման։
— Ասում է՝ չի ուզում ներս գալ,— հայտնեց Կիկուկոն։
— Մի՞թե։
Սինգոն վերկացավ, դուրս եկավ նախասենյակ։
Հիդեկոն կանգնած էր վերարկուն ձեռքին։ Հագել էր սև թավշե զգեստ։ Դեմքին շպարի հաստ շերտ կար։ Խոնարհվելով գլուխ տալիս նա ավելի փոքրիկ ու նրբագեղ երևաց։
Շնորհավորանքի խոսքերը արտասանեց որոշ կաշկանդվածությամբ։
— Այսպիսի անձրև է, իսկ դու, այնուամենայնիվ, եկել ես։ Համոզված եմ, որ այսօր մեզ մոտ այլևս ոչ ոք չի գա։ Ճիշտն ասած, ինքս էլ դուրս գնալու ցանկություն չունեմ։ Երևի մրսել ես, արի ներս, մի քիչ տաքացիր։
— Շնորհակալ եմ, հաճույքով։
Սինգոն սկսեց գուշակություններ անել. Հիդեկոն իսկապես խոսելու բան ունի՞, թե պարզապես անձրևի ու ցրտի տակ քայլելուց է այնպիսի տեսք ստացել, ասես ուզում է իր ճակատագրից գանգատվել։
Եվ, այնուհանդերձ, զգում էր, որ այս անձրևին իզուր չի եկել։
Հիդեկոն արդեն պատրաստ էր սենյակ մտնելու։
— Գիտես ինչ, որոշեցի ես էլ դուրս գամ։ Միասին կգնանք, սպասիր ինձ։ Կայցելեմ միայն Իտակուրային։ Ամեն տարի գնում եմ նրան շնորհավորելու։ Մեր ֆիրմայի նախկին դիրեկտորն է։
Առավոտից Սինգոյին տիրապետող տագնապը Հիդեկոյի գալով սաստկացավ, նա շտապեց արագ հագնվել։
Հենց Սինգոն դուրս եկավ նախասենյակ, Սյուիտին սեղանի մոտ պառկեց, բայց երբ հայրը վերադարձավ ու սկսեց հագնվել, կրկին վեր կացավ։
— Տանիձաքին է եկել,— ասաց Սինգոն։
— Ա՜...
Կարծես այդ նրան չէր վերաբերում, Հիդեկոյին տեսնելու փորձ էլ չարեց։
Երբ Սինգոն դուրս էր գալիս, բարձրացրեց գլուխը, հայացրով ուղեկցեց նրան.
— Տես հա՛, մութը չընկած կվերադառնաս։
— Այո, շուտ կգամ։
Տերուն նրա հետ հասավ մինչև դարբասը։
Չգիտես որտեղից հայտնված սև թուլան, ընդօրինակելով մորը, երերալեն վազում էր Սինգոյի աոջևից։ Նրա բրդոտ կողերը թաց էին։
— Այդ ինչ լա՜վն ես։
Հիդեկոն թեքվեց լակոտի կողմը։
― Այդ շունը մեր տանը հինգ ձագ բերեց։ Չորսին արդեն բաժանել ենք, մնացել է այս մեկը,— ասաց Սինգոն։— Ասենք դրան էլ են վերցնելու, պայմանավորվել ենք։
Էլեկտրագնացքը դատարկ էր։
Վագոնի պատուհանից անձրևի շեղ շիթերին նայելիս Սինգոյի տրամադրությունը բարձրացավ։ «Լավ արեցի, որ տանից դուրս եկա»,— մտածում էր նա։
— Ամեն տարի այսօրվա օրը էլեկտրագնացքները լիքն են լինում, մարդիկ գնում են Հատիմանի տաճարը, իսկ այսօր ոչ ոք չկա։
Հիդեկոն գլխով արեց։
— Դու ամեն տարի գալիս ես մեզ շնորհավորելու,― ասաց Սինգոն։
— Այո։
Հիդեկոն ալքերը խոնարհեց։
— Եթե դուք նույնիսկ ֆիրմայից գնաք, ես, միևնույն է, դարձյալ կգամ ձեր Նոր տարին շնորհավորելու։
— Կամուսնանաս, կդադարես գալ,— ասաց Սինգոն։— Որևէ բա՞ն է պատահել։ Ինձ թվում է եկել էիր ինչ֊որ հարցի շուրջ խոսելու։
― Ոչ։
— Մի քաշվիր, ասա։ Թեև գլուխս, անկեղծ խոստովանած, ծանրամիտ է դարձել։ Խելքս քիչ-քիչ կորցնում եմ։
— Ինչո՞ւ եք այդպիսի բաներ ասում,— առարկեց Հիդեկոն։— Բանն այն է, որ․․․ ուզում եմ ֆիրմայից գնալ։
Սինգոյի համար դա անսպասելի չէր և, այնուհանդերձ, շփոթվեց ու չիմացավ ինչ պատասխանել։
— Միայն թե չկարծեք, որ Նոր տարվա հենց առաջին օրը, առավոտ ծեգին, ձեզ մոտ եկա այդ պատճառով,— ասաց Հիդեկոն հասուն կնոջ խելամտությամբ։— Մեկ է, վաղ թե ուշ պետք է ասեի։
— Անշուշտ։
Սինգոն մռայլվեց։
Թվաց, թե Հիդեկոն, որ երեք տարի իր քարտուղարուհին էր եղել, միանգամից փոխվեց, դարձավ ուրիշ կին։ Միանգամայն ուրիշ տեսակ, ոչ իր նման։
Չի կարելի ասել, թե Սինգոն աշխատանքի ժամանակ աչքը հատուկ նրա վրա էր պահում։ Հիդեկոն նրա համար ընդամենը քարտուղարուհի էր։
Բայց և այնպես ցանկություն զգաց պահել Հիդեկոյին։ Թեև ցանկությունը կատարելու մտադրություն չուներ։
— Ուրեմն, որոշել ես ֆիրմայից գնալ և, ինչպես երևում է, մեղավորը ես եմ։ Չէ՞ որ ե՛ս հարկադրեցի քեզ ցույց տալ այն կնոջ տունը։ Թեպետ դու այնպե՜ս չէիր ուզում։ Ու հիմա քեզ համար Սյուիտիի հետ միևնույն ֆիրմայում աշխատելը դարձել է անախորժ, ճի՞շտ է։
— Ինձ համար իրոք անչափ տհաճ էր տունը ցույց տալ,— անկեղծորեն խոստովանեց Հիդեկոն։― Բայց հետո մտածեցի, որ դուք որպես հայր չէիք կարող ինձ չդիմել։ Ձեր խնդրանքը միանգամայն բնական էր։ Բացի այդ, հասկանում էի, որ իմ արածն էլ վատ բան է։ Երբ Սյուիտի֊սանն ինձ հրավիրում էր պարելու, այնքան հաճելի էր, որ պարից հետո մեծ բավականությամբ համաձայնում էի հետը գնալ Կինուկոյենց տուն զվարճանալու։ Ահա թե բարոյապես որքան էի ընկել։
— Ընկե՞լ։ Դա արդեն չափազանց է։
— Ես իսկապես շատ վատ բան էի անում,― Հիդեկոն աչէերը տխուր կկոցեց։— Այժմ գնում եմ ֆիրմայից և ի երախտագիտություն այն ամենի, ինչ դուք արել եք ինձ համար, կխնդրեմ Կինուկոյին, որ Սյուիտիից հեռանա։
Հիդեկոյի խոսքերը Սինգոյին ապշեցրին։ Նա այլայլվեց։
— Դու մեր նախասենյակում նրա կնոջը տեսա՞ր։
— Կիկուկոյի՞ն։ Այո։ Եվ խիստ վատ զգացի։ Որոշեցի ինչ գնով էլ լինի խոսել Կինուկոյի հետ։
Սինգոն ասես զգաց, թե ինչ թեթևացած սրտով է այդ անում Հիդեկոն, և դրանից իր հոգին նույնպես խաղաղվեց։
Իսկ եթե Հիդեկոյի օգնությամբ իրոք ամեն ինչ կարգի ընկնի՞, մի պահ հավատաց Սինգոն։
— Հուսով եմ, դու այդ ուզում ես անել ոչ այն պատճառով, որ ես եմ քեզ խնդրել։
— Ես դա վճռեցի իմ հոժար կամքով, ձեր հանդեպ ուներաձ խոր երախտագիտությունից։
Սինգոն տհաճություն զգաց․ Հիդեկոն իր փոքրիկ, մանկական բերանով չափազանց ճոռոմ բառեր էր արտասանում։
Նույնիսկ ցանկացավ նրան ասել․ «Քո անմիտ միամտությունից ձեռք քաշիր»։
Բայց աղջիկն, ըստ երևույթին, ինքն իր «վճռականությունից» գրգռվել, հուզվել էր։
— Տղամարդկանց չեմ հասկանում․ այդպիսի հիասքանչ կին ունենալ և․․․ Ինձ համար անախորժ է տեսնել, թե նա ինչպես է զվարճանում Կինուկոյի հետ։ Այլ բան, եթե Կինուկոյի փոխարեն լիներ Կիկուկոն, որքան էլ կապված լիներ կնոջը, ես Սյուիտիին երբեք չէի խանդի։
Սինգոն դառը քմծիծաղեց։
— Սակայն մյուս կողմից․․․ Ո՞ր տղամարդուն է պետք այնպիսի կին, որի նկատմամբ իրեն չեն խանդում։
— Կնոջը նա եբեխա է անվանում։ Կիկուկոն դեռ բոլորովին երեխա է, բազմիցս ասել է ինձ։
— Քե՞զ,— Սինգոյի ձայնը խստացավ։
— Այո, և՛ ինձ, և՛ Կինուկո-սանին․․․ Երեխա է, ասում էր, դրա համար էլ պապիկին դուր է գալիս։
— Հիմարություններ է ասել։
Սինգոն նայեց Հիդեկոյին։
Աղջիկը մի քիչ շփոթվեց։
— Բայց վերջին ժամանակներս չէր ասում։ Կնոջ մասին վերջերս առհասարակ չէր խոսում։
Սինգոն զայրույթից դողում էր։
Նա ենթադրում էր, որ Սյուիտին պատմած կլինի նաև, թե որպես կին ինչպիսին է Կիկուկոն։
Որդին մի՞թե իր դեռատի կնոջ մեջ ուզում էր պոռնիկի տեսնել։ Ապշեցուցիչ հիմարություն, բարոյականության լիակատար բացակայություն։
Սյուիտին կնոջ մասին պատմում է Կինուկոյին։ Մինչև իսկ Հիդեկոյին։ Բարոյականության բացակայությունը զրկում է նրան տարրական ողջախոհությունից ու նրբանկատությունից։
Սինգոն զգում էր, որ Սյուիտիի նկատմամբ կարող է դաժան լինել։ Զգում էր, որ կարող է դաժան լինել Կինուկոյի ու Հիդեկոյի հանդեպ։
Մի՞թե Կիկուկոյի անարատությունն ու անմեղությունը Սյուիտիի համար ոչինչ չարժեն։
Սինգոյի աչքի առջև պատկերացավ առինքնող, մանկական-քնքուշ դեմքով Կիկուկոն՝ ընտանիքի փոքրը, որին հոր տանը բոլորը գուրգուրում էին։
Սինգոն ինքը որոշ անսովորություն էր զգում այն բանից, որ հարսի պատճառով ժամանակ առ ժամանակ, հարկ չհամարելով զսպել իրեն, ատում էր տղային։
Գուցե նա որդու Կիկուկոյի նկատմամբ ունեցած վերաբերմունքից այդպես վրդովվում էր նրա համար, որ սեփական էության նվիրական խորքում դեռ ապրում էր արտասովորը,— սիրահարված լինելով Յասուկոյի ավագ քրոջը, նրա մահից հետո ամուսնացավ հենց այդ՝ իրենից մեկ տարով մեծ Յասուկոյի հետ։
Կիկուկոն խարխափում է խանդի մութ գաղտնարաններում այն պատճառով, որ Սյուիտին նրա հետ դեռ նոր ամուսնացած, ուրիշ կին ճարեց, և ամուսնու այդ անհոգի, այդ դաժան վարմունքի երեսից կամ, ավելի ճիշտ, շնորհիվ նրա ունեցած այդ հատկությունների, Կիկուկոյի մեջ երևի արթնացավ կինը։
Սինգոն մտածեց, որ Հիդեկոն ավելի քիչ է կին, քան Կիկուկոն։
Նա լռեց, հավանաբար, փորձելով զայրույթը խեղղել թախիծի մեջ։
Հիդեկոն հանեց ձեռնոցները, սկսեց մազերը կարգի բերել։
<b>4</b>
Չնայած հունվարի կեսն էր, Ատամիի հյուրանոցի այգում ծաղկել էր բալենին։ Այդպիսի բալենուն անվանում են ձմեռային՝ տարեվերջին արդեն սկսում է ծածկվել ծաղիկներով։ Սինգոյին, չգիտես ինչու, թվում էր, թե ընկել է մի ուրիշ գարնանային աշխարհ։
Վարդագույն սալորենու ծաղիկները նա դեղձի ծաղիկներ կարծեց, իսկ սալորենու սպիտակ ծաղիկները նմանեցրեց ծիրանի ծաղիկներին։
Հրապուրվելով լճակում անդրադարձած բալենիների տեսքով, Սինգոն, իր համարը մտնելուց առաջ, ընդհուպ մոտեցավ ջրին, բարձրացավ լճակի վրայով գցած կամրջակն ու սկսեց ըմբոշխնել ծաղիկների գեղեցկությունը։
Ապա անցավ դիմացի ափը, դիտելու հովանոցի պես բացված վարդագույն սալորենին։
Սալորենու տակից դուրս ցատկեցին մի քանի ճերմակ բադեր։ Դրանց թե դեղին կտուցներին, թե դեղին ու թաց թաթիկների վրա Սինգոն ասես գարնան շունչ զգաց։
Ֆիրման վաղն այստեղ ընդունելություն էր կազմակերպելու։ Սինգոն եկել էր, որպեսզի նախապես պայմանավորվի հյուրանոցի տիրոջ հետ, ուրիշ առանձին անելիք չուներ։
Նստեց պատշգամբի բազկաթոռին ու սկսեց հիացքով նայել ծաղկած այգուն։
Ծաղկել էր նաև ճերմակ լեռնավարդը։
Շուտով Ձիկոկուի լեռնանցքից սողալով կուտակվեցին ամպրոպաբեր ծանր ամպերը, և Սինգոն մտավ սենյակ։
Սեղանին երկու ժամացույց էր՝ դրել գրպանի ու թևի։ Թևինը երկու րոպե առաջ էր ընկնում։
Հազվագյուտ էր պատահում, որ երկու ժամացույցն էլ աշխատեն առանց վայրկյանների տարբերության։ Երբեմն այդ ջղայնացնում էր Սինգոյին։
— Եթե դրանից նյարդայնանում ես, հետդ վերցրու ժամացույցներից միայն մեկը,— խորհուրդ տվեց Յասուկոն։ Բայց դե արդեն տարիների սովորույթ էր դարձել երկուսն էլ վերցնել։
Ընթրիքից առաջ անձրև եկավ ու փոթորիկ սկսվեց։
Էլեկտրականությունն անջատեցին։ Սինգոն վաղ պառկեց քնելու։
Այգուց շան հաչոց լսելով արթնացավ։ Քամու ոռնոցը ալեկոծվող ծովի շառաչ էր հիշեցնում։
Ճակատը քրտնեց։ Սենյակում հեղձուցիչ, ծանր օդ էր կանգնած, շոգ էր ու տոթ, ինչպես լինում է ծովափին, գարնանային փոթորկի ժամանակ։
Սինգոն դժվարությամբ էր շնչում։ Նա վախեցավ, որ կոկորդից արյուն կգա։ Վաթսուն տարեկանում մի անգամ արդեն եկել էր, թեև այնուհետև այլևս չէր կրկնվել։
— Սա թոքերից չէ, իմ սիրտը խառնում է ստամոքսիս պատճառով,— մրմնջաց նա։
Ականջներում ինչ֊որ նողկալի բան էր դեմ ընկել, մնացել, հետո թռավ դեպի քունքերը և ի վերջո հասավ ճակատին։ Սինգոն սկսեց ծոծրակն ու քունքերը շփել։
Ծովի մռնչյունը, դա հեռավոր լեռներում մոլեգնող փոթորկի ոոնոցն էր, որ ասես բզկտելով նրան, սաստկանում էր, մոտենում անձրևին խառնված քամու ծակող սուլոցով։
Քամու վայունի միջից լսվում էր ևս մի ձայն՝ հեռավոր ու խլացած։
Դա Թաննի թունելով անցնող գնացքի դղրդյունն է, ենթադրեց Սինգոն։ Նա չէր սխալվում, շոգեքարշը, դուրս պրծնելով թունելից, սուլեց։
Այդ սուլոցը լսելիս, Սինգոն հանկարծ երկյուղ զգաց և վերջնականապես արթնացավ։
Սուլոցը անչափ երկար տևեց։ Թունելի յոթ հազար ութ հարյուր մետր տարածությունն անցնելու համար գնացքին հարկավոր էր յոթից-ութ րոպե, հետևաբար Սինգոն սուլոցը լսեց, երբ գնացքը թունել էր մտնում այն կողմից։ Բայց ինքը կարո՞ղ էր արդյոք Ատամիի մոտ գտնվող թունելի մուտքից մի կիլոմետր հեռավորության վրա, հյուրանոցում, լսել սուլոցի ձայնն այն պահից, երբ գնացքը թունել էր մտնում հակառակ ծայրի մուտքով։
Համենայն դեպս, այդ ձայնը Սինգոյի երևակայության մեջ թունելով ընթացող գնացքի զարմանալի վառ պատկեր էր առաջացնում։ Նա ամբողջ ժամանակ, քանի դեռ գնացքը սլանում էր թունելով, պարզ տեսնում էր այն։ Երբ թունելից դուրս եկավ, թեթևացած շունչ քաշեց։
Սինգոյին այդ բոլորը տարօրինակ էր թվում։ Որոշեց առավոտյան հյուրանոցի ծառայողներին հարցնել կամ, գուցեև ուղղակի զանգահարելով, տեղեկանալ երկաթգծի կայարանից։
Երկար ժամանակ չէր քնում։
— Սինգո֊սա՛ն, Սինգո֊սա՛ն,— լսեց դեռևս քնի մեջ և ոչ մի կերպ չկարողացավ պարզել իրողությո՞ւն էր, թե՞ երազ։
Այդպես անվանում էր նրան միայն Յասուկոյի հանգուցյալ քույրը։
Սինգոն կիսաքուն վիճակում հաճույքով ձգվեց անկողնու մեջ։
— Սինգո-սա՜ն, Սինգո-սա՜ն, Սինգո֊սա՜ն։
Ձայնը գալիս էր այգուն նայող պատուհանի տակից։
Սինգոն վերջնականապես արթնացավ։
Պատուհանի տակ խոխոջում էր գետակը։ Լսվում էին մանկական աղաղակներ։
Սինգոն վեր կացավ, ծածկափեղկերը բացեց։
Պարզկա առավոտ էր։ Ձմեռային արևն ասես գարնանային անձրևով լվացվաձ, տաք ճառագայթներ էր սփռել։
Գետակի երկարությամբ ոլորվող ճանապարհով դպրոց էին գնում մի յոթ֊ութ երեխա։
Սինգոյին թվաց, թե կանչում են իրեն, այնինչ, երևի, աղմկում էին այդ երեխաները։
Բայց և այնպես չհամբերեց, պատուհանից կիսով չափ կախվեց դուրս, ուշադրությամբ զննեց գետափին աճած կարճլիկ բամբուկի թփուտները։
== Առավոտվա ջուր ==