Changes

Եթե դուք իսկապես ուզում եք իմանալ այս պատմությունը, ապա, հավանաբար, նախևառաջ կցանկանաք իմանալ որտեղ եմ ծնվել ես, ինչպես եմ անցկացրել իմ անմիտ մանկությունը, ինչով էին զբաղվում ծնողներս մինչև իմ ծնվելը, մի խոսքով՝ Դավիթ Կոպպերֆիլդյան այդ ամբողջ շիլան։ Բայց, ճիշտն ասած, ես տրամադիր չեմ դրանք փորփրել։ Նախ ձանձրալի է, երկրորդն էլ՝ իմ նախնիները հավանաբար երկու ինֆարկտ կստանային եղբորս երեսից, եթե ես պատմեի նրա անձնական գործերի մասին։ Նրանք տանել չեն կարող նման բաները, հատկապես՝ հայրս։ Ընդհանրապես նրանք լավ մարդիկ են, բան չունեմ ասելու, բայց չափից դուրս նեղացկոտ են։ Ես մտադիր էլ չեմ պատմել կենսագրությունս կամ նման դատարկ֊մատարկ բաներ, կպատմեմ միայն այն խելահեղ պատմությունը, որ տեղի ունեցավ անցյալ Ծննդյան տոներին։ Իսկ հետո քիչ էր մնում շունչս փչեի, ու ինձ տեղափոխեցին այստեղ հանգստանալու ու բուժվելու։ Ես նրան էլ՝ Դ․ Բ֊ինԲ.֊ին, միայն այդքանը պատմեցի, չէ որ ինչքան չլինի հարազատ եղբայրս է։ Նա ապրում է Հոլիվուդում։ Դա այստեղից, այս երիցս անիծյալ սանատորիայից, այնքան էլ հեռու չէ։ Նա հաճախ է ինձ այցելության գալիս, գրեթե ամեն շաբաթ։ Տուն էլ նա ինքը կտանի, գուցե եկող ամսին։ Վերջերս «յագուար» է գնել իր համար։ Մոտ չորս հազար է տվել։ Հիմա նա փող շատ ունի, առաջվա նման չէ։ Առաջ, երբ տանն էր ապրում, իսկական գրող էր։ Կարող է լսած լինեք, նա է գրել պատմվածքների այն հիանալի գիրքը՝ «Թաքցրած ձկնիկը»։ Ամենալավ պատմվածքը հենց այդպես էլ կոչվում էր՝ «Թաքցրած ձկնիկը»։ Այնտեղ պատմում է մի տղայի մասին, որը ոչ մեկին թույլ չէր տալիս նայել իր ոսկի ձկնիկին, որովհետև իր սեփական փողով էր գնել։ Ի՜նչ պատմվածք է, գժվելու բան ուղղակի։ Իսկ հիմա եղբայրս գլխովին ծախվել է Հոլիվուդին։ Եթե աշխարհում մի բան կա, որ ատում եմ՝ դա կինոն է։ Տանել չեմ կարող։

Մի խոսքով այդ բանն սկսվեց շաբաթ օրը, երբ ֆուտբոլի մրցություն էր գնում Սեքսոնն֊հոլլի հետ։ Մենք գտնում էինք, որ Փենսիի համար այդ խաղը ախարհում ամեն ինչից թանկ է։ Մրցությունը եզրափակիչ էր, ու եթե մեր դպրոցը տանուլ տար, բոլորս վշտից ուղղակի կկախվեինք։ Հիշում եմ, այդ օրը ես մոտ երեք ժամ կանգնած էի աստված գիտե թե որտեղ, ուղղակի Թոմսոն սարի գլխին, այն հիմար թնդանոթի մոտ, որ տնկված էր այնտեղ, կարծեմ, ազատագրական պատերազմից ի վեր։ Այդտեղից երևում էր ամբողջ դաշտը և այն, թե ինչպես էին երկու թիմերը դաշտի մի ծայրից մյուսը քշում իրար։ Տրիբունաները ես կարգին չէի կարողանում տեսնել, միայն լսում էի, ինչպես են գոռգոռում այնտեղից։ Մերոնք բոլորը գոռում էին կոկորդով մեկ, մեր ամբողջ դպրոցն այնտեղ էր, բացի ինձնից, իսկ հակառակորդները ինչ֊որ բան էին ճղճղում․ սովորաբար եկվոր թիմի ժողովուրդը էիչ քիչ էր լինում։

― Ինչպե՞ս եք, մսիսիս միսիս Սպենսեր, ― հարցրի ես, բայց այս անգամ բարձր, որ նա լսի։

― Անցավ, Հոլդեն, նա ինքն իրեն այնպես է պահում, ինչպես, ինչպես չգիտեմ թե ով․․․ իր սենյակում է, գնա նրա մոտ։

― Ես նստեցի։

Այստեղ նա սկսեց տարուբերել գլուխը։ Կյանքումս չեմ տեսել, որ մարդ այդքան երկար կարողանա տարուբերել գլուխը։ Չեմ հասկանում՝ մտահոգվելո՞ւց է այդպես օրորրում օրորում գլուխը, թե՞ արդեն այնքան ծեր է, որ ոչ մի բան չի հասկանում։

― Քո, այսպես ասած, էքսկուրսը գիտության մեջ, սրանով ավարտվում է, ― շարունակեց նա միևնույն թունոտ ձայնով։ Երբեք չէի կարծի, թե այդքան զառամայալ զառամյալ ծերուկի մեջ այդքան թույն կարող է լինել։ ― Բայց դու ստորև հատուկ ավելացում ես կատարել՝ ուղղված անձամբ ինձ։

― Այո՛, այո՛, հիշում եմ, ― ասացի։ Ես շտապեցի, որպեսզի գոնե այդ մարսը մասը չկարդա։ Բայց ինչ, մի՞թե նրան հնարավոր է կանգնեցնել։ Նրանից ուղղակի կայծեր դուրս ցայտեցին։

«Թանկագին միստր Սպենսեր, ― նա չափից դուրս բարձր էր կարդում։ ― Ահա այն ամենը, ինչ ես գիտեմ եգիպտացիների մասին։ Չգիտեմ ինչու, նրանք ինձ առանձնապես շատ չեն հետաքրքրում, թեև Դուք նրանց մասին շատ լավ եք դասախոսում։ Ոչինչ, եթե դուք ինձ կտրեք, ես արդեն մյուս առարկաներից կտրվել էմեմ, բացի անգլերենից։ Ձեզ հարգող՝ Հոլդեն Քոլֆիլդ»։

― Իսկ դու ինչպե՞ս կվարվերի կվարվեիր իմ փոխարեն, ― հարցրեց նա։ ― Միայն ճիշտն ասա, տղաս։

Այո, երևում է, նա շատ վատ էր զգում, որ ինձ կտրել էր։ Ես, իհարկե, սկսեցի գլուխը յուղել։ Ասացի, որ ես մտավոր հետամնաց երեխա ենեմ, ընդհանրապես ապուշի մեկը, որ նրա փոխարեն ինքս էլ այդպես կվարվեի, որ շատերը չեն հասկանում, թե ինչ դժվար բան է ուսուցչի աշխատանքը։ Ու այդպես շարունակ, մի խոսքով գլուխը յուղեցի, ինչպես հարկն է։

― ԿխմեյիԿխմեի, սըր, ազնիվ խոսք, բայց ուշանում եմ։ Հարկավոր է շուտ հասնել մարմնամարզական դահլիճ։ Շատ շնորհակալ եմ ձեզնից, սըր, շատ շնորհակալ եմ։

Քանի դեռ սովորում էի Փենսիում, ապրում էի նոր հանրակացարանում, Օսենբերգերի անվան առանձնաշենքում։ Այդտեղ միայն ավագներն ու կրտսերներն էին ապրում։ Ես կրտսերներից էի, հարևանս՝ ավագներից։ Առանձնաշենքը Օսենբերգերի անունով էր կոչվում, կար այդպիսի մեկը, որ առաջ Փենսիում էր սովորել։ Իսկ երբ ավարտել էր, բավական փող էր կուտակել և թաղման բյուրո հիմնադրել։ Նա այնպիսի թաղման բյուրոներ էր ստեղծել գրեթե ամբողջ նահանգում, գիտեք, այնպիսի բյուրոներ, որոնց միջոցով հարազատներիդ կարող ես թաղել չնչին գումարով՝ հինգ դոլարով։ Դուք մի տեսնեի՜ք այդ Օսենբերգեր կոչվածին։ Գրազ կգամ, որ նա հանգուցյայլներին հանգուցյալներին ուղղակի պարկի մեջ է մտցնում ու գետը նետում։ Ահա այդ տիպը բավական փող է հատկացրել Փենսիին, ու մեր առանձնաշենքը կոչել են նրա անունով։ Առաջին մրցությանը նա եկել էր իր շքեղ «կադիլակով», իսկ մենք պետք է բարձրանայինք տրիբունաներն ու աշխարհով մեկ փողհարեինք, այսինքն՝ «ուռա» գոռայինք։ Իսկ հաջորդ առավոտյան մատուռում մի տասը ժամ ճառ կարդաց։ Նա մի հիսուն անեկդոտ պատմեց, ուղղակի նավթալինից հանած, ուզում էր ցույց տակ, թե ինչպիսի կտրիճն է։ Ուժ ունի։ Իսկ հետո սկսեց պատմել, որ դժվարությունների հանդիպելիս, առհասարակ նեղն ընկած ժամանակ երբեք չի ամաչում՝ չոքում է ու աղոթում աստծուն։ Ու մեզ էլ էր խորհրուրդ խորհուրդ տալիս միշտ աղոթել աստծուն, ուզած ժամանակ զրուցել երկնավորի հետ։ «Դուք, ― ասում է, ― դիմեցեք Քրիստոսին, ինչպես ձեր բարեկամին, ես ինքս միշտ էլ սիրտս բացում եմ Քրիստոսի առաջ։ Նույնիսկ մեքենան վարելիս»։ Քիչ էր մնում շունչս փչեի։ Պատկերացնում էի, թե այդ շան որդին ինչպես է մեքենան առաջին արագության վրա փոխադրում ու միաժամանակ Քրիստոսին խնդրում ավելի շատ հանգուցյալներ ուղարկել։ Բայց այդ ժամանակ նրա ճառի ընթացքում մի շատ լավ բան պատահեց։ Նա արդեն հասել էր կեսին, հենց իր մասին էր պատմում, թե ինչ հրաշալի մարդ է ինքը, որքան ճարպիկ, ու մեկ էլ Էդդի Մարսալան, որ ողիղ ուղիղ իմ առջևում էր նստած, մի հատ ուժգին բաց թողեց։ Իհարկե, դա սարսափելի է, խիստ անքաղաքավարություն, եկեղեցում, բոլորի ներկայությամբ, բայց շատ ծիծաղելի ստացվեց։ Կեցցե՛ս, Մարսալա։ Քիչ էր մնում տանիքը փլվեր։ Ոչ ոք բարձրաձայն չծիծաղեց, իսկ այդ Օսենբերգերը ձևացրեց, թե բան չի լսել, բայց ծերունի Թերմերը՝ մեր դիրեկտորը, նրա կողքին էր նստած ամբիոնում, ու անմիջապես երևաց, որ շատ լավ էլ լսել է։ Ո՜ւհ, այ թե բարկացավ նա։ Ոչինչ չասաց, բայց պահանջեց երեկոյան ներկայանալ լրացուցիչ պարապմունքի ու ճառ ասաց։ Ասաց, թե այն աշակերտը, որ խախտեց կարգը արարողության ժամանակ, արժանի չէ մեր դպրոցում մնալու։ Մենք փորձեցինք ստիպել մեր Մարսալային մի կրակահերթ էլ բաց թողնել ծերունի Թերմերի ելույթի ժամանակ, բայց նա տրամադիր չէր։ Եվ այսպես, ուրեմն, ես ապրում էի այդ Օսենբերգերի անվան նոր հանրակացարանում։

Կարդում էի այն գիրքը, որը գրադարանում սխալմամբ էին ինձ տվել։ Ես միայն տանը նկատեցի, որ իմ ուզած գիրքը չեն տվել։ Նրանք ինձ տվել էին Իսահակ Դայնսենի «Աֆրիկայի թավուտներումը»։ Կարծում էի անպետք բան է, բայց հետաքրքիր դուրս եկավ։ Ընդհանրապես ես շատ անկիրթ եմ, բայց շատ եմ կարդում։ Իմ սիրած գրողը Դ․ Բ֊ն Բ.֊ն է՝ իմ եղբայրը, իսկ երկրորդ հերթին արդեն՝ Ռինգ Լարդները։ Ծննդյանս օրը եղբայրս ինձ նվիրեց Ռինգ Լարդների գիրքը։ Դա Փենսի ընդունվելուցս առաջ էր։ Գրքում շատ ծիծաղելի պիեսներ էին տպագրված ու մեկ էլ մի պատմվածք՝ կարգավորող֊ոստիկանի մասին, սա սիրահարվում է մի շատ սիրունիկ աղջկա, որը անընդհատ խախտում է երթևեկության կանոնները։ Բայց ոստիկանը ամուսնացած է և, իհարկե, չի կարող ամուսնանալ աղջկա հետ։ Վերջում աղջիկը կործանվում է, որովհետև մշտապես խախտում է երթևեկության կանոնները։ Ցնցող պատմվածք է։ Ընդհանրապես ես ամենից շատ այնպիսի գրքեր եմ սիրում, որոնց մեջ գոնե մի որևէ ծիծաղելի բան կա։ Իհարկե, ամեն տեսակ դասականներ էլ եմ կարդում, ինչպես ասենք՝ «Վերադարձ հայրենիքը», <ref>Թոմաս Հարդիի վեպը։</ref> և կռվի մասին հազար ու մի գրքեր, և դեդեկտիվ, բայց դրանք մի տեսակ այնքան էլ չեն հրապուրում ինձ։ Այ, ինձ դուր են գալիս այնպիսի գրքեր, որոնք կարդալուց հետո անմիջապես մտածում ես՝ ի՜նչ լավ կլիներ այդ գրողը քո բարեկամը լիներ, որին ցանկացածդ ժամանակ կարողանայիր զանգահարել ու զրուցել հետը։ Բայց այդպես հազվադեպ է լինում։ Ես հաճույքով կզանգահարեի այդ Դայնսենին, դե, իհարկե, նաև Ռինգ Լարդերին, միայն թե Դ․ Բ֊ն ասաց, որ նա արդեն մեռել է։ Իսկ այ, այնպիսի գիրք, ինչպիսին, օրինակ, Սոմերսեթ Մոեմի «Մարդկային կրքերի բեռն» է, այն չէ, ես անցած ամռանը կարդացի։ Գիրքն ընդհանրապես ոչինչ, բայց ես ոչ մի ցանկություն չունեմ զանգահարելու այդ Սոմերսեթ Մոեմին։ Ինքս էլ չգիտեմ ինչու։ Պարզապես նա այն մարդը չէ, ում հետ կցանկանայի զրուցել։ Ես ավելի շուտ կզանգահարեի հանգուցյալ Թոմաս Հարգիին։ Ինձ դուր է գալիս նրա Յուստաիսա Վեյը։

― Ի՞նչ , ― հարցնում է։ Նա միշտ կրկնում էր հարցը։

Նա ատում էր, որ ես իրեն «Էկլի, բալիկս» էի ասում։ Իսկ ինքը անվերջ կրկրնում կրկնում էր, որ ես դեռևս փոքրիկ եմ, որովհետև տասնվեց տարեկան եմ, իսկ ինքը՝ արդեն տասնութ է։ Նա կատաղում էր, որ իրեն «բալիկ» էի ասում։

― Այո, հատկապես այս նախադասությունը, որ անընդհատ կարդում եմ։ ― Ես էլ կարող եմ երբեմն բավական թունոտ լինել, եթե տրամադրված լինեմ։ Բայց տեղ չհասավ։ Էլի սկսեց շրջել սենյակում, էլի ձեռք տալ, շոշափել իրերս, նույնիսկ Սրեյդլեյթերի Ստրեյդլեյթերի իրերը։ Վերջապես գիրքը նետեցի սեղանին։ Միևնույն է, Էկլիի ներկայությամբ ընթերցելն իմաստ չունի։ Ուղղակի անհնար է։

Իհարկե, ես ուղղակի խաղում էի։ Դրանից երբեմն ուրախանում եմ։ Բացի այդ, գիտեի, որ Էկլին սոսկալի կատաղում է։ Նրա մոտ ես ուղղակի սադիստ եի էի դառնում։ Կատաղեցնում էի ինչպես կարող էի, դիտմամբ էի կատաղեցնում։ Բայց հետո ձանձրացա։ Նորից հովարս ետ տարա ու փռվեցի բազկաթոռին։

Սրեյդլեյթերը Ստրեյդլեյթերը շան որդի չէ։ Նա այնքան էլ վատը չէ։ Դու պարզապես չես ճանաչում նրան, դա է պատճառը։

Իսկ սա միայն ինչ֊որ բան մռթմռթաց, երբ Սրեյդլեյթերը Ստրեյդլեյթերը հարցրեց․ «գործերդ ո՞նց են»։ Էկլին չէր ուզում պատասխանել, բայց, այնուամենայնիվ, ինչ֊որ բան մռթմռթաց, սիրտ չարեց լռության մատնել։ Իսկ ինձ ասում է․

― Ինչի՞ մասին պիտի գրեմ, ― հարցնում եմ։

― Այսօր Զիգֆիլդի պրեմիերան է։ ― Արդեն սկսեցի շնչահեղձ լինել, շնչառությունս մի բանի պետք չէ։ ― Հերոսը չի կարող ելույթ ունենալ։ Հարբած է կառապանի պես։ էլ Էլ ո՞ւմ են վերցնելու նրա փոխարեն։ Ի՛նձ, այ թե ում, խեղճ ու աղքատ նահանգապետի որդուս։

― Հապա ո՞ւմ հետ ես հանդիպելու, եթե ոչ ՖիցջելադիՖիցջերալդի, ― հարցնում եմ։ ― Փոքրիկ Ֆիլիս Սմիթի, հա՞։

― Ջեյն Գալլահե՜րը, ― ասում եմ։ Ես նույնիսկ լվացարանից ցած թռա, երբ իմացա։ Ազնիվ խոսք, քիչ մնաց ուշաթափվեի։ ― Դե, իհարկե, մենք իրար ծանոթ ենք։ Նախանցյալ ամռանը շատ մոտիկ էր ապրում մեզ։ Նա մի վիթխարի դոբերման֊պինչեր էլ ուներ։ Հենց դրա առիթով էլ ծանոթացել էինք։ Այդ շունը միշտ միշտ մեր այգին էր վազում։

― Սոսկալի մանկություն է ունեցել աղջիկը։ Լուրջ եմ ասում։

Հանկարծ ես գլխարկս շուռ տվի հավարը հովհարը դեպի առաջ։ Մի տեսակ նյարդայնանում էի։ Իմ նյարդերն առհասարակ վատ վիճակում էին։

Նստել էր ինձ մոտ մինչև ճաշ ու խոսում էր տղաների մասին, որոնց ատում էր, և փորփորում էր ծնոտին բսնած խոշոր պզուկը։ Մատներով, առանց թաշկինակի։ Չգիտեմ, այդ անասունը առհասարակ թաշկինակ ունե՞ր թե չէ։ Եբեք Երբեք չեմ տեսել։

Ճաշից հետո մենք դուրս եկանք փողոց, հիանալի եղանակ էր։ Մի երեք դյույմ արդեն ձյուն էր նստել ու մի կողմից էլ դեռ գալիս էր։ Չտեսնված գեղեցիկ էր։ Սկսեցինք ձնագնդի շինել ու մեկմեկու լավ ծեծել։ Երեխայություն էր իհրարկեիհարկե, բայց բոլորս էլ ուրախացանք։

Ցավն այն էր, որ չգիտեի, թե որ սենյակի կամ շենքի մասին պիտի գեղարվեստորեն գրեմ, ինչպես հանձնարարել էին Ստրեյդլեյթերին։ Ընդհանրապես շատ էլ չեմ սիրում սենյակներ ու տներ նկարագրել։ Ես էլ վերցրի ու սկսեցի նկարագրել իմ պստլիկ եղբոր՝ Ալլիի, բեյսբոլային ձեռնոցը։ Դա շատ գեղեցիկ ձեռնոց էր, ազնիվ խոսք։ Եղբայրս, Ալլին, ձախ ձեռքի բեյսբոլային ձեռնոց ուներ։ Նա ձախլիկ էր։ Ու գեղեցիկ էր այդ ձեռնոցը, որովհետև եղբայրս նրա վրա բանաստեղծություններ էր գրել և՛ թաթին, և՛ գրպանի վրա, ամեն տեղ։ Կանաչ թանաքով։ Նա գրել էր, որպեսզի ազատ ժամանակ, երբ գնդակը իր կողմը չի գալիս, և դաշտում անելիք չունի, կարողանա կարդալ։ Ալլին մեռավ։ Հիվանդացավ սպիտակարյունությամբ և մեռավ 1946 թվականի հուլիսի 18֊ին, երբ մենք ապրում էինք Մեյնում։ Նա ձեզ դուր կգար։ Ինձնից երկու տարով փոքր էր, բայց հիսուն անգամ ավելի խելացի էր։ Չափից դուրս խելոք էր։ Նրա ուսուցիչները միշտ գրում էին մայրիկիս, թե որքան հաճելի է, որ իրենց դասարանում այդպիսի տղա է սովորում, ինչպիսին Ալլին է։ Ու չէին ստում, իսկապես այդպես էին մտածում։ Բայց նա մեր ընտանիքի ոչ միայն ամենախելոքն էր, այլև ամենալավ մարդը բազմաթիվ առումներով։ Երբեք չէր բարկանում, չէր բորբոքվում։ Ասում են շեկերը պատրաստ են կատաղելու համար, իսկ նա՝ բոլորովին, թեև շատ շիկահեր էր։ Ես սկսել եմ գոլֆ խաղալ տասը տարեկանից։ Հիշում եմ, մի անգամ գարնանը, երբ արդեն տասներկու տարեկան էի, գլորում էի գնդակը ու անընդհատ այնպիսի զգացում ունեի, թե բավական է շուռ գամ, կտեսնեմ Ալիին։ Ու ես շրջվեցի և տեսնեմ, այդպես էլ կա․ ցանկապատի ետևում, այն ցանկապատի, որ շրջափակում էր ամբողջ դաշտը, նա ինձնից մի հարյուր հիսուն յարդի վրա, իր հեծանվին նստած, հետևում էր, թե ինչպես եմ խփում գնդակին։ Այ թե որքան շիկահեր էր նա։ Ու շա՜տ լավն էր, աստված վկա։ Երբեմն սեղանի մոտ նստած մի որևէ բան էր հնարում ու այնպես է հռհռում, որ քիչ էր մնում աթոռից գլորվեր։ Այդ ժամանակ ես տասներեք տարեկան էի, և ծնողներս ուզում էին ինձ տանել հոգեբույժի մոտ, որովհետև ջարդել էի գարաժի բոլոր պատուհանները։ Ես նրանց հասկանում եմ, ազնիվ խոսք։ Այն գիշեր, երբ Ալլին մահացավ, ես գիշերեցի գարաժում և ջարդեցի բոլոր պատուհանները, ուղղակի բռնցքով, չգիտեմ ինչու։ Նույնիսկ մեքենայի ապակիներն էի ոզում ուզում ջարդել (այդ ամռանը մենք «պիկապ» ունեինք), բայց ձեռքս արդեն վնասվել էր, էլ չկարողացա։ Հասկանում եմ, որ դա հիմարություն էր, բայց ինքս էլ չէի գիտակցում ինչ եմ անում, հետո, բացի այդ էլ, դուք չգիտեք, թե Ալլին ինչպիսին էր։ Մինչև հիմա էլ ձեռքս ցավում է, հատկապես անձրևային եղանակներին, բռունցքս չեմ կարողանում լավ սեղմել, բայց դա դատարկ բան է։ Միևնույն է, ես մտադիր չեմ վիրաբույժ կամ ջութակահար դառնալ, ոչ էլ նման որևէ բան։

― Օ՜, տեր աստված, ինչպե՜ս էի ատում նրան այդ պահին։

― Շ՜ատ էլ հաղորդած կլինի այդ տականքը։

― Բա որ Նյու֊Յորք չգնացիք, որտե՞ղ էիք ման գալիս, ― հարցրի ես քիչ հետո։ Ողղակի Ուղղակի ջանք էի թափում, որ ձայնս չդողար։ Շա՜տ էի ջղայնանում։ Հավանաբար, սիրտս վատ բան էր նախազգում։

― Այստեղ նա արդեն կատաղեց։ Բռունցը բռնել է քթիս տակ այդ կրետինն ու սպառնում է։

― Ի՛նքդ ես մեղավոր, գրողը տանի, ― ասաում ասում է։ Ո՜ւհ, այ թե վախեցել էր, հա՜։

― Երկար պատմություն է։ Կձանձրանաս լսես, Էկլի։ Տեսնո՞ւմ ես, ինչպես եմ մտածում քո մասին։ ― Նրա հետ ես երբեք անձնական գործերիս մասին չէի խոսում։ Նախ նա Ստրեյդլեյթերից էլ հիմար էր։ Ստրեյդլեյթերը նրա համեմատույթամբ համեմատությամբ հանճար էր։ ― Գիտես ինչ, ― ասում եմ, ― կարելի՞ է, այս գիշեր ես Էկի Էլի մահճակալին գնեմ։ քնեմ։ Նա մինչև վաղը երեկոյան չի վերադառնալու։

― Սպանեց թողեց։ Ես մեկնեցի ձեռքս, դեռևս հատակին նստած, ու թփթփացրի այդ հիմարի ուսին։

― Դու իսկակա՜ն արքահյազն արքայազն ես։ Դու ջենտլմեն ես ու գիտնական, բալիկս, ― ասացի ես։ Իսկ գուցեև նա իսկական գիտնական էր։ ― Պատահմամբ սիգարետ չունե՞ս։ Որ չունենաս՝ կմեռնեմ։

― Նա ուղղակի վեր թռավ տեղից։

Բայց ես բացատրեցի, որ կատակ եմ անում, իսկ հետո պառկեցի էլի Էլի մահճակալին։ Օ՜հ, ինչքան վատ էի զգում։ Տրամադրությունս ուղղակի անտանելի էր։

― Չգիտեմ։ Գուցե։ Մի՛ հուզվիր։

― Նա դարձյալ չլսեց։ Քնած էր մեռածի պես։

― Ոչինչ։ Պարզապես ուզում էի շնորհակալություն հայտնել, որ դու իսկական արքայզն արքայազն ես, ուրիշ ոչինչ, ― ասացի ես, ու ձայնս այնպես անկեղծ ու ազնիվ էր։ ― Կեցցես դու, Էկլի, բալիկս, ― ասացի, ― գիտե՞ս ի՜նչ տղա ես դու։

― Խելքիդ զոռ տուր, զոռ տուր։ Եբևէ Երբևէ կջարդեն գլուխդ․․․

Բոլորը քնել էին, ոմանք էլ կիրակի օրով տուն էին գնցելգնացել, և միջանցքում լուռ ու թախծալի էր։

Լեգիփ ու Հոֆման դռան մոտ «Կոլինոս» ատամնամածուկի մի դատարկ տութ տուփ էր ընկած, ու դեպի սանդուղքը գնալիս ես խփում էի դրան կոշիկիս քթով, հագիս տնային մորթե մաշիկներ էին։ Սկզբում մտածեցի գնամ ցած, տեսնեմ ինչպես է ապրում իմ ծերուկը՝ Մել Բրոսարը։ Բայց մեկ էլ միտքս փոխեցի։ Հանկարծ որոշեցի ինչ պետք է անեմ։ Հենց այս րոպեին պետք է գլուխս առնեմ ու գնամ Փենսիից։ Չսպասեմ մինչև չորեքշաբթի, և վերջ։ Սոսկալի չէի ուզում մնալ այստեղ տնկված։ Շատ էի տխուր և միայնակ զգում ինձ։ Ու որոշեցի ահա թե ինչ անել․ համար վերցնել Նյու֊Յորքի որևէ հյուրանոցում, իհարկե, ոչ թանկարժեք հյուրանոցում, ու հանգիստ ապրել այնտեղ մինչև չորեքշաբթի։ Իսկ չորեքշաբթի օրը վերադառնալ տուն․ մինչև չորեքշաբթի կարգին կհանգստանամ, տրամադրությունս էլ կբարձրանա։ Հաշվում էի, որ ծնողներս իմ հեռացման մասին ծերունի Թերմերի նամակը կստանան ոչ շուտ, քան երեքշաբթի կամ չորեքշաբթի։ Չէի ցանկանում տուն վերադառնալ, մինչև նամակն ստանալն ու դրա հետ հաշտվելը։ Չէի ուզում ականատես լինել այդ ամենն առաջին անգամ կարդալուն։ Մայրս անմիջապես հիստերիկայի մեջ էր ընկնելու։ Իսկ հետո, երբ մի քիչ հնանա, արդեն ոչինչ։ Իսկ ինձ հարկավոր էր հանգստանալ։ Նյարդերս սոսկալի լարված էին։ Ազնիվ խոսք, սոսկալի։

Մի բան միայն տրամադրությունս գցեց։ Տեղավորեցի նաև նոր չմուշկներս, որ մայրս նախօրյակին էր ուղարկել։ Տրամադրությունս ընկավ, որովհետև պատկերացրի, թե մայրիկս ինչպես է գնացել սպորտխանութ, վաճառողին միլիոն տարօրինակ հարցեր տվել, իսկ այստեղ ինձ կրկին վտարել են դպրոցից։ Մի տեսակ տխուր էր։ Չմուշկներն էլ այն չի գնել, որն ինձ հարկավոր է, ինձ վազքային է հարկավոր, իսկ նա գնել է հոկեյի, բայց միևնույն է, տրամադրությունս ընկավ։ Միշտ այդպես է ստավում՝ ստացվում՝ ինձ նվեր են տալիս, իսկ տրամադրությունս դրանից ընկնում է։

― Այո, ― ասում եմ։ Նա իրավացի է, ճամպրուկներիցս մեկի վրա իրոք մնացել էր դպրոցական պիտակը։ Էժանագին բան է։

― Ընդհանրապես չի թույլատրվում, բայց ինձ մատուցում են, որովհետև ես բարձրահասակ եմ, ― ասում եմ։ ― Բացի այդ, մազերս ճերմակել են։ ― Ես թեքեցի գլուխս ու ցույց տվի ճերմակ մազերս։ Նա ուղղակի ապշեց։ ― Իսկապես, ինչո՞ւ չխմենք միասին։ ― Հարնցում Հարցնում եմ։ Ես շատ էի ուզում նրա հետ խմել։

― Ախ այդպե՜ս։ ― Հետո երկար լռեց։ ― Գիտեք ինչ, ես շատ ուրախ կլինեմ ձեզ հետ հանդիպել, միստր Քոֆլ։ Ձյանից Ձայնից երևում է, որ դուք շատ լավ մարդ եք։ Զարմանալի հաճելի ձայն ունեք։ Բայց հիմա, այնուամենայնիվ, ուշ է։

― Այո, ― ասացի ես։ Ու չէի խաբում։ Իսկապես վերադարձա տուն։ ― Դե շո՛ւտ արա, ― ասում եմ։ ― Հիմա կսկսվի։