Changes
Ինձ համար շատ ավելի հաճելի կլիներ, եթե այդ տանուլ տված փողերը մտնեին «Բել էսպրի»֊ի ֆոնդը, որն արդեն գոյություն չուներ։ Բայց ես ինձ սփոփեցի այն մտքով, որ մնացած հաջող խաղերի շնորհիվ ես «Բել էսպրի»֊ի ֆոնդում կարող էի զգալիորեն ավելի շատ փող մուծել, քան սկզբում մտադրվել էի։
==Բավականին տարօրինակ վախճան==
Գերտրում Ստայնի հետ իմ ծանոթությունը բավականին տարօրինակ վախճան ունեցավ։ Մենք նրա հետ լավ բարեկամներ էինք դարձել, եւ ես նրան գործնական քիչ ծառայություններ չէի մատուցում՝ աջակցել էի, որ նրա հաստ գիրքը տպագրվի Ֆորդի հանդեսում, օգնել էի մեքենագրելու ձեռագիրը, կարդացել էի շարվածքասյուները, եւ մենք դարձել էինք նույնիսկ ավելի մեծ բարեկամներ, քան ես կուզեի։ Տղամարդու եւ նշանավոր կնոջ բարեկամությունը անհեռանկար է, թեեւ այն կարող է շատ հաճելի լինել, քանի դեռ չի դարձել ինչ֊որ ավելի մեծ կամ ինչ֊որ ավելի փոքր բան։ Փառասեր կին֊գրողների հետ այդ բարեկամությունը առավել անհեռանկար է։ Մի անգամ, երբ ինձ հանդիմանեցին, որ ես վաղուց չեմ եղել Ֆլերյուս փողոցի № 27 տանը, իսկ ես արդարացա նրանով, թե չգիտեի՝ կգտնե՞մ արդյոք նրան տանը, միսս Ստայնը ասաց․
— Բայց, Հեմինգուեյ, իմ ստուդիան ձեր տրամադրության տակ է։ Մի՞թե դուք այդ չգիտեիք։ Եկեք, երբ ուզում եք, եւ սպասուհին (նա սպասուհուն անունով կոչեց, բայց ես մոռացել եմ նրա անունը) ձեզ կմատուցի ինչ որ պետք է, իսկ դուք ձեզ զգացեք ինչպես ձեր տանը եւ սպասեք ինձ։
Ես չչարաշահեցի այդ թույլտվությունը, բայց եւ մեկ֊մեկ այցելում էի նրան, ու սպասուհին ինձ առաջարկում էր խմել, իսկ ես նկարներն էի դիտում, եւ եթե միսս Ստայնը չէր հայտնվում, շնորհակալություն էի հայտնում սպասուհուն, մի երկտող թողնում միսս Ստայնին ու գնում։ Միսս Ստայնը եւ նրա ընկերուհին պատրաստվում էին միսս Ստայնի ավտոմեքենայով մեկնել հարավ եւ մեկնելու օրը միսս Ստայնը ինձ խնդրեց ցերեկը գնամ հրաժեշտ տալու։ Նա ինձ ու Հեդլիին հրավիրեց գնալ իր մոտ, ապրել հյուրանոցում, բայց մենք Հեդլիի հետ այլ պլաններ ունեինք, եւ մենք ուզում էինք այլ վայրեր մեկնել։ Այդ մասին, բնականաբար, ոչինչ չասվեց․ չէ որ կարելի է գնալու ջերմ ցանկություն հայտնել, իսկ հետո հանկարծ ինչ֊որ բան կխանգարի։ Հրավերներից խուսափելու մեթոդներից ես որոշ բան գիտեի։ Ես հարկադրված եմ եղել դրանք ուսումնասիրել։ Շատ ավելի ուշ Պիկասոն ինձ պատմեց, որ հարուստների հրավերը միշտ ընդունել է, որովհետեւ դա նրանց մեծ հաճույք է պատճառում, իսկ հետո անպայման որեւէ բան է պատահել, եւ նա չի կարողացել գնալ։ Բայց դա ոչ մի կերպ չէր վերաբերում միսս Ստայնին․ Պիկասոն նկատի ուներ այլոց։
Գարնանային հրաշալի օր էր, եւ ես Աստղադիտարանի հրապարակից ոտքով գնացի Փոքր Լյուքսեմբուրգյան այգու միջով։ Վայրի շագանակենիները ծաղկել էին, ավազապատ ծառուղիներում խաղում էին երեխաները, նստարաններին նստել էին դայակները, եւ ես ծառերի վրա տեսնում էի վայրի աղավնիներ ու լսում, թե ինչպես են ղունղունում մյուսները, որոնց չէի տեսնում։
Սպասուհին դուռն ավելի շուտ բացեց, քան ես կզանգեի, ինձ առաջարկեց ներս մտնել եւ խնդրեց սպասել։ Միսս Ստայնը հիմա ներքեւ կիջնի։ Ճաշի ժամ չէր, բայց սպասուհին ըմպանակի մեջ օղի լցրեց, ինձ մեկնեց եւ ուրախ աչքով արեց։ Անգույն սպիրտը հաճելիորեն վառեց լեզուս, եւ ես դեռեւս չէի հասցրել կուլ տալ, երբ հանկարծ լսեցի, որ ինչ֊որ մեկը միսս Ստայնի հետ այնպես է խոսում, ինչպես ես երբեք չէի լսել, որ մարդիկ իրար հետ այդպես խոսեին։ Երբե՜ք, ոչ մի անգամ, ոչ մի տեղ։
Հետո լսվեց միսս Ստայնի ձայնը՝ աղեկտուր ու թախանձագին․
—Պետք չէ, կատվիկս։ Պետք չէ։ Խնդրում եմ, պետք չէ։ Ես ամեն ինչի համաճայն եմ։
Ես օղին կուլ տվի, ըմպանակը դրի սեղանին եւ քայլերս ուղղեցի դեպի դուռը։ Սպասուհին ինձ մատով սպառնաց ու շշնջաց․
— Մի՛ գնացեք։ Նա հիմա կիջնի։
— Ես պետք է գնամ,— ասացի ես ու աշխատեցի չլսել, քանի սենյակից դուրս չէի եկել, բայց զրույցը շարունակվում էր եւ որպեսզի չլսեմ, ինձ մնում էր միայն դուրս գալ։
Այն, ինչ ասվում էր, զզվելի էր, իսկ պատասխանները՝ առավել եւս։
Բակում ես սպասուհուն ասացի․
— Խնդրում եմ, ասացեք, որ ես ձեզ հանդիպել եմ բակում, որ ես սպասել չէի կարող, որովհետեւ բարեկամս հիվանդացել է։ Հաղորդեցեք բարի ճանապարհի մաղթանքներս։ Ես կգրեմ։
— Cʼest entendu<ref>Անպայման (ֆրանս․)։</ref>, մսյո։ Ափսոս, որ դուք չեք կարող սպասել։
— Այո,— ասացի,— շատ ափսոս։
Ահա դա այդպես ավարտվեց ինձ համար, ավարտվեց անմտորեն, թեպետ ես շարունակում էի կատարել նրա մանր հանձնարարությունները, այցելում էի, երբ անհրաժեշտ էր, նրա մոտ առաջնորդում էի այն մարդկանց, որոնց մասին խնդրում էին ինձ, եւ նրա տղամարդ֊բարեկամների մեծամասնության հետ մեկտեղ պաշտոնաթող եղա, երբ վրա հասավ նոր փուլ եւ մեր տեղը գրավեցին նոր բարեկամներ։ Տխուր էր տեսնել նոր, բոլորովին անպետք նկարները իսկական նկարների կողքին, բայց դա այժմ նշանակություն չուներ։ Համենայն դեպս ինձ համար։ Միսս Ստայնը կռվել էր գրեթե բոլորի հետ, ովքեր մոտ էին նրան, բացի Խուան Գրիսից, որի հետ նա չէր կարող կռվել, որովհետեւ նա վախճանվել էր։ Կարծում եմ, դա Գրիսի համար միեւնույնը կլիներ․ նա արդեն վաղուց անտարբեր էր ամեն ինչի նկատմամբ, եւ այդ մասին վկայում են նրա նկարները։
Վերջ ի վերջո նա կռվեց նաեւ իր նոր բարեկամների հետ, բայց դա մեզ արդեն չէր հետաքրքրում։ Նա սկսել էր նմանվել հռոմեական կայսրի, մի բան, որ ամենեւին էլ վատ չէ, եթե քեզ դուր են գալիս հռոմեական կայսրների պես կանայք։ Բայց Պիկասոն նկարել է նրան, եւ ես նրան հիշում եմ այնպիսին, ինչպիսին նա կար այն օրերին, երբ նման էր ֆրուլիեցի գեղջկուհու։
Վերջում բոլորը, կամ գրեթե բոլորը, հաշտվեցին նրա հետ, որպեսզի չթողնեն խռովկան կամ չափազանց առաքինի մարդու տպավորություն։ Ես եւս։ Բայց ես այլեւս երբեք չկարողացա նրա հետ իսկական բարեկամություն անել՝ ո՛չ սրտով, ո՛չ խելքով։ Ամենից վատն այն է, երբ դու խելքով հասկանում ես, որ այլեւս չես կարող տվյալ մարդու բարեկամը լինել։ Բայց այստեղ ամեն ինչ նույնիսկ ավելի բարդ էր։
