Changes
/* Գլուխ յոթերորդ. Գալադրիելի Հայելին */
Հալդիրը թակեց ու ինչ-որ բան ասաց, և ծանր դարպասն անաղմուկ բացվեց, բայց Ֆրոդոն ոչ մի պահակ չտեսավ: Ճամփորդները մտան, և դարպասը փակվեց: Ճամփորդները մտան ծառերի քաղաք: Քաղաքի բնակիչները չէին երևում, բայց ամեն տեղ լսվում էին նրանց զրնգուն ձայները, իսկ բլրի վրա գարնան անձրևի նման մեղմալուր և ուրախ երգ էր տարածվում:
Նրանք շատ արահետներ ու աստիճաններ հաղթահարեցին, մինչև հասան բլրի վերին օղակին և հայտնվեցին մի լայն մարգագետնում՝ արծաթե լապտերիկներով լուսավորված բարձր շատրվանի մոտ: Լապտերիկները կախված էին շատրվանի ավազանը շրջապատող ծառերի ճյուղերից և մեղմ արծաթավուն լույս էին արձակում: Մարգագետնի մյուս ծայրին վեր էր բարձրանում արծաթափայլ, թավիշ կեղևով և ոսկե տերևների մետաքսե շրշյունով մի հսկա ծառ՝ դա ամենամեծ մելորնն էր Քարաս Գալաթհոնում: Ծառի հզոր բունը բարձրանում էր ճամփորդների գլխավերևում ինչպես մի բերդ:Նույնիսկ ամենաստորին ճյուղերը տեսնելու համար հարկավոր էր բարձրացնել գլուխը և նայել վերև: Հզոր ճյուղերը բարձունքից տարածվում էին մարգագետնի վրա, իսկ վերևում խտանում էր տերևների մթին ու փոթորկոտ ամպը: Ծառի բնի երկարությամբ դրված սպիտակ սանդուղքը կորչում էր ոսկեթավ մթնշաղում: Սանդուղքի ստորին աստիճաններին երեք էլֆ էին նստած: Ճամփորդներին տեսնելով՝ նրանք տեղներից վեր կացան: Ֆրոդոն նկատեց, որ նրանք առանձնանում են իրենց բարձր հասակով, ճերմակ թիկնոցներով են ու մոխրագույն զրահներ են հագածզրահներով:
— Այստեղ ապրում են Սելեբորնն ու Գալադրիելը,— ասաց Հալդիրը: — Նրանք ցանկանում են, որ դուք բարձրանաք վերև զրուցելու համար:
Տիրակալների բնակարանը բարձրանալիս Ֆրոդոն շատ թալանններ անցավ: Դրանք հայտնվում էին մեկ աջից, մեկ՝ ձախից, երրորդներն էլ այնպես էին ամրացված ծառի բնին, որ սանդուղքը անցնում էր դրանց միջով: Վերջապես, բնի ճյուղավորման կոնքում, գլխապտույտ բարձրության վրա մի հսկայական սպիտակ թալան երևաց, որի վրա տուն էր կառուցված: Այդ տունը նույնիսկ գետնին ապրողներին դղյակ կթվար: Հալդիրը բացեց երկփեղկանի դուռը և հոբիթին մտնելու նշան արեց:
Նրանք հայտնվեցին օվալաձև դահլիճում. մելորնի բունը, որը վերևում բավական նեղացել էր, հզոր սյան պես վեր էր բարձրանում դահլիճի կենտրոնում: Դահլիճը ողողված էր մեղմ արծաթավուն լույսով: Ձվաձև, զմրուխտե հատակով, ոսկեգույն առաստաղով և փիրուզագույն պատերով այդ դահլիճը դահլիճն ասես թանկագին քար թվաց Ֆրոդոյինլիներ, որի ներսում քարացել էր հավերժական կախարդական կյանքի մի պահը: Կենտրոնում՝ բնի մոտ, կենդանի ճյուղերի հովանու տակ դրված գահերի վրա նստած էին Սելեբորնը և Գալադրիելը:
Հոբիթներին տեսնելով՝ նրանք վեր կացան՝ էլֆերի մոտ այդպես էին ողջունում հյուրերին նույնիսկ ամենամեծ տիրակալները, և Ֆրոդոն, նրանց վեհաշուք գեղեցկությունից ապշած, հազիվ զսպեց հիացմունքի ճիչը: Երկուսն էլ բարձրահասակ էին՝ Սելեբորնը Գալադրիելից քիչ ավելի, և ճերմակ հագուստներով էին: Լայն, շլացուցիչ ճերմակ թիկնոցներն ի վիճակի չէին թաքցնել նրանց պատանեկան բարեկազմությունը: Գեղեցիկ ու խիստ թվացին Լորիենի տիրակալները հյուրերին: Տիրակալուհու ուսերին թափվող փարթամ վարսերը ոսկեփայլ էին, տիրակալինը՝ արծաթափայլ: Դեմքերից տարիքը չէր զգացվում, միայն աստղերի պես փայլփլուն ու ծովի պես խորունկ անհատակ աչքերն էին խոսում նրանց անթիվ անհամար ապրած տարիների, Միջերկրի հնագույն իմաստունների, հինավուրց հիշողության և փորձի մասին:
Հալդիրը հոբիթին առաջնորդեց տիրակալների մոտ: Սելեբորնը ողջունեց նրան, իսկ Գալադրիելը ոչինչ չասաց, բայց հայացքով գամեց Ֆրոդոյին և երկար ժամանակ բաց չէր թողնում:
— Բարի գալուստ, Ֆրոդո Հոբիթստանցի... Նստիր մեզ հետ ու մի փոքր հանգստացիր, կզրուցենք, երբ մյուսներն էլ կգան:
Դահլիճ մտնող յուրաքանչյուր Պահապանին Սելեբորնը քաղաքավարությամբ ողջունում էր ու կոչում անունով:
— Բարև, որդի և պատվիրակ Թրանդուիլի... Ես ցավում եմ, որ մեր հյուսիսային ազգակիցների համար գնալով դժվարանում է Լորիեն հասնելը:
— Էլրոնդի Խորհրդում, սուրհանդակի խոսքերով, ինը Պահապան են ընտրվել,— ասաց նա,— ուրեմն հետո ինչ-որ բան փոխվե՞լ է...
— Ոչ, Խորհուրդն իր որոշումը չի փոխել,— խոսեց Տիրուհինտիրուհին: — Նրա ձայնը հնչուն էր ու երգեցիկ, բայց անսպասելի ցածր: — Որքան ես գիտեմ, ձեզ հետ ուղևորվել էր նաև Գենդալֆ Մոխրագույնը: Ես վաղուց էի ուզում նրան տեսնել, բայց նա Լորիենի սահմանները չի հատել, իսկ ես կարող եմ հետևել նրա ճանապարհին՝ միայն երբ նա իմ տերության մեջ է: Օտար հողերում հրաշագործին հետևելը վեր է իմ ուժերից. նրան գորշ մշուշ է շրջապատում, և նրա ուղիները, ինչպես նաև մտքերը ծածկված են ինձանից:
— Գենդալֆ Մոխրագույնին կլանեց Մութը,— խոր հառաչելով, ասաց Արագորնը: — Նրան չհաջողվեց Մորիայից դուրս գալ:
— Այդ չարքը Հին Աշխարհից էր,— եզրակացրեց Արագորնը,— ես դրանում վստահ եմ, որովհետև երբեք նման բան չէի տեսել: Նրա մեջ միավորվել էին սարսափելի բոսոր կրակն ու սև խավարը:
— Այդ չարքը Մորգոտի Դա Մորգոթի Բալրոգներից մեկն էր,— ասաց Լեգոլասը: — Սաուրոնից հետո դրանք էլֆերի ամենասարսափելի թշնամիներն են:
— Այո, դա Ընդերքի Սարսափը՝ Սարսափն էր՝ արթնացված թզուկների կողմից կամ Դուրինի Մեծ Չարքը,— վախը չթաքցնելով, քրթմնջաց Ջիմլին:
— Մենք ի սկզբանե գիտեինք, որ Քարադրասի Քարադհրասի խորքերում թաքնված է ահեղ բոսոր թշնամին,— Ջիմլիին նայելով, ասաց Սելեբորնը: — Ուրեմն թզուկները նորից են հրահրել նրան... Ափսոս, որ քեզ թույլատրեցի Լորիեն մտնել... Քեզ և բոլոր նրանց, ովքեր քեզ հետ եկել են: Իսկ Գենդալֆին հարկ է խելագար կոչել, քանզի Մորիա իջնել կարող էր միայն խելագարը... Բայց նա իմաստուն էր... Եվ ես չէ, որ պետք է որոշեմ, արդյոք վերջում համակե՞լ էր նրան խելագարություն, թե՞ ոչ:
— Գենդալֆ Մոխրագույնը,— միջամտեց Գալադրիելը,— երբեք խելագար արարքներ թույլ չի տվել, իսկ նրանց, ում անց է կացրել Մորիայով, անհայտ էին նրա բոլոր մտահղացումները՝ նրանք մտահղացումները: Նրանք պատասխանատու չեն նրա փոխարեն: Եվ համենայն դեպս, . Գենդալֆի արարքների համար կարելի է մեղադրել միայն Գենդալֆին... Իսկ թզուկները... Մի՛ զղջա, օ՜ իմաստուն, որ թզուկին Լորիեն ես թողել: Ասա, եթե Լորիենի ժողովուրդն ստիպված լիներ թողնել Օրհնյալ երկիրը լքել Ոսկի անտառը և շատ տարիներ հետո մեզանից որևէ մեկը, օրինակ՝ տիրակալ Սելեբորն Իմաստունը, կարողանար նորից լինել Լորիենումայստեղ, մի՞թե բաց կթողներ այդպիսի հնարավորությունը, եթե նույնիսկ այն վերածված լիներ վիշապների որջի: — Գալադրիելը լռեց, իսկ հետո խոսեց՝ ասես հիշելով հին տարեգրությունը. — Անթափանցելի մութ է Քելեդ-Զարամի ջուրը և սառույցի պես պաղ են Քիբել-Նալայի Նալի աղբյուրները: Բայց քանի դեռ չէր արթնացել Ընդերքի Սարսափը, փառահեղ Քազադ-Դումի հրաշալի սրահները լուսավորված էին և տաքացված... Ի՞նչը կարող էր քարե թագավորությունից ավելի սքանչելի լինել ավագ դարաշրջանի Ավագ Դարաշրջանի օրերին... — Տիրուհու կարկաչուն խոսքն ընդհատվեց, բայց նրա շուրթերին ժպիտ ծաղկեց:
Տիրուհու կարկաչուն խոսքն ընդհատվեց, բայց նրա շուրթերին ժպիտ ծաղկեց: Զայրացած, խոժոռված Ջիմլին, լսեով լսելով թզուկների լեզվով ասված անունները, բարձրացրեց գլուխը, նայեց Գալադրիելին և հանկարծ իր երևակայական թշնամիների աչքերում բարեկամական ցավակցություն և կարեկից սեր տեսավ: Նա շփոթված, իսկ հետո շնորհակալ ժպտաց, վեր կացավ և, խոնարհվելով, զրնգուն պատասխանեց.
— Սակայն Լորիենի Ոսկի անտառները Մորիայի մարմարե սրահներից գեղեցիկ են, իսկ Մորիական թագավորության շողշողուն գանձերը խամրում են Լորիենի տիրուհու գեղեցկության առջև...
Էլֆերն ու Պահապանները երկար ժամանակ լուռ էին: Վերջապես Սելեբորնը նորից խոսեց.
— Ներեցեք ինձ կոպիտ խոսքերի համար... Դրանք ցավի ու տագնապի ծնունդ են: Մենք կաշխատենք օգնել բոլորիդ, ձեզնից ձեզանից յուրաքանչյուրին, և հատկապես նրան, ով իր վրա է վերցրել ամենածանր բեռը:
— Մեզ հայտնի է, թե ինչու եք արշավանք արշավանքի դուրս եկել,— Ֆրոդոյին նայելով, ասաց Գալադրիելը,— և չնայած չգիտեմ, թե ինչպես կվերջանա այն, բայց այնուամենայնիվ հույս ունեմ, որ Գենդալֆն անտեղի Գենդալֆը հենց այնպես չէր համառորեն Պահապաններին ձեզ բերում Լորիեն: Շատ հնարավոր է, որ դուք անտեղի չեք եկել մեզ մոտ օգնություն խնդրելու: Գալադրիմների տիրակալը համարվում է Միջերկրի ամենաիմաստուն էլֆերից մեկը, և այն նվերները, որոնք որ դուք կստանաք նրանից, ուրիշ ոչ ոք մի թագավոր կամ տիրակալ չի կարող տալ: Նա շատ վաղուց է բնակություն հաստատել այստեղ, և այդ բոլոր անհամար տարիների ընթացքում ես եղել եմ նրա կողքին: Քանզի մենք անցել ենք լեռները և եկել այստեղ այն ժամանակ, երբ ընկան Նորգոտրոնդն ու Գոնդոլինը: Եվ ահա արդեն շատ դարեր, պարտության դատապարտված, բայց աննահանջ դիմադրում ենք չարին: Այդ ես եմ Դարաշրջանի սկզբում հավաքել Միջերկրի լուսավոր ուժերի առաջին Խորհուրդը, որը հետագայում անվանեցին Իմաստունների Խորհուրդ, և եթե այն ժամանակ, ինչպես ես էի առաջարկում, Գենդալֆը դառնար Խորհրդի Գերագույն Իմաստունը, հնարավոր է, որ կյանքն այլ կերպ ընթանար: Ի դեպ, Միջերկրի համար դեռ ամեն ինչ կորած չէ, շատ բան կախված է ձեր արշավանքից, և ես կարծում եմ, որ կարող եմ որոշ հարցերում օգնել ձեզ, քանզի ինձ հայտնի է ոչ միայն անցածը, ոչ միայն այն, ինչ հիմա տեղի է ունենում, այլ մասամբ և այն, ինչ պետք է պատահի: Ես չեմ կարող ձեզ խորհուրդ տալ, միայն կասեմ, որ գնում եք դանակի սայրի վրայով: Բավական է կորցնեք հավասարակշռությունը և դուք, իսկ ձեզ հետ միասին և ողջ Միջերկիրը կկործանվի... Եվ կփրկի միայն փոխադարձ հավատարմությունը:
Տիրուհին լռեց, ապա հայացքով գամեց Պահապաններին և սկսեց յուրաքանչույուրին առանձին-առաձին զննելյուրաքանչյուրին առաձին-առանձին: Նրանք զգում էին, որ շարժվել չեն կարող, և բացի Արագորնից ու Լեգոլասից ոչ ոք չդիմացավ նրա հայացքին: Սեմը կաս-կարմիր կտրաց կտրած խոնարհեց գլուխը: Վերջապես տիրուհին հայացքն իջեցրեց և հանգստացնող, մեղմ տոնով ասաց.
— Իսկ այժմ, բարեկամներ, ժամանակն է, որ հանգստանաք:
Պահապանները թեթևացած ու հոգնած շնչեցին: Սկզբում, տիրուհու կախարդող հայացքի ներքո, նրանց բոլորին, բացի էլֆ Լեգոլասից և Արագորնից, տագնապալի անհանգստություն համակեց, իսկ հիմա խաղաղ հոգնածություն պատեց, ասես երկար ժամանակ նրանց հարցաքննել էին, էին՝ թեև ոչ մի խոսք չէր ասվել:
— Բարի գիշեր ձեզ,— խոսեց ասաց Սելեբորնը: — Վիշտն ու ծանր փորձությունները տանջել են ձեզ, բայց մենք կօգնենք, որ վերականգնեք ձեր ուժերը և պայքարեք չարի անթիվ ծառաների դեմ: Իսկ այժմ հանգստացեք ու ժամանակավոր մոռացեք դժվարությունները, որոնք ձեզ սպասում են ապագայում:
Այդ գիշեր հուրախություն հոբիթների քառյակի, Պահապանները ստիպված չեղան բարձրանալ ծառի վրա: Էլֆերը շատրվանի մոտ վրան խփեցին, հյուրերի համար փափուկ անկողիններ գցեցին և, զրնգուն ձայներով բարի գիշեր մաղթելով, հեռացան: Երբ էլֆերի ձայները լռեցին, ճամփորդները քննարկեցին երեկվա դեպքերը, Ամրոթի դամբանաբլուրը, խոսեցին այսօրվա դեպքերի մասին, Լորիենի տիրակալների մասին, բայց Մորիայի դեպքերի մասին ոչինչ չխոսեցին՝ չասացին՝ դրա համար առայժմ ուժ չունեին:
— Ասա խնդրեմ, ինչու կարմրեցիր տիրուհու մոտ, հը՞,— հանկարծ Սեմին հարցրեց հետաքրքրասեր Փինը: — Էլֆ-տանտերերը կարող էին մտածել, թե ինչ-որ չարամտություն ունես: Հուսով եմ, քո չարագործ գլխում ոչ մի առանձնապես վտանգավոր միտք չկա, բացի իմ վերմակը գողանալու ստոր ցանկությունից:
— Վերմակը նրանից կծածկի՞ որ,— կատակին չպատասխանելով, փնթփնթաց Սեմը: — Ախր նա ուղիղ հոգուս մեջ էր նայում... Նայում էր ու հարցնում. իսկ ի՞նչ կասես, եթե առաջարկեմ քեզ ուղևորվել Հոբիթստան... Դեռ մի տնակ ու տնամերձ էլ խոստանում էր...
— Ա՜յ քեզ բան,— զարմացավ ՓինըՄերին: — Նա... չէ՞ որ ինձ էլ էր... Դե լավ, ինչ ասեմ... — ընդհատեց նա ինքն իրեն և շփոթված լռեց: Պարզվեց, որ արշավանքի յուրաքանչյուր մասնակցի, ինչպես մեկը մյուսին նայելով հասկացան Պահապանները, առաջարկվել էր պարզ, բայց անողոք ընտրություն հավատարմության և ամենանվիրական երազանքի միջև, Համընդհանուր Թշնամու դեմ մահացու վտանգավոր պայքարը դիր ուրիշի վրա, ճանապարհից շեղվիր՝ և երազանքդ կկատարվի:
— Ինձ այդ ամենը չափազանց տարօրինակ թվացԵս նույնպես իմ ընտրությունը չեմ բարձրաձայնի,— խոսեց Բորոմիրըասաց Ջիմլին: — Կարող է պատահել, տիրուհին ուզում էր փորձել մեզ, մեզ անհայտ, բայց բարի մտադրություններով... Եվ այնուամենայնիվ, ինչու՞ էր նա գայթակղում մեզ: Ինչու՞ էր այդքան վարպետորեն հավատ ներշնչում, որ կկատարի իր խոստումները: Գուցե որ մեր մտքե՞րն իմանա: Ավելորդ է ասել, որ ես նրան չլսեցիԻնձ թվում է՝ այդպես ավելի ճիշտ կլինի: Խոսքի տերը լինելը գոնդորցու համար օրենք է...
Ֆրոդոն չէր ուզում խոսել, բայց Բորոմիրը նրա վրա հարցերի տարափ տեղաց:
Ֆրոդոն չցանկացավ պատասխանել Բորոմիրին:
— Այդ մասին չարժե պատմել,— համոզված ասաց նա՝ կրկնելով Փինին Մերրին և Ջիմլիին:
— Զգոն եղիր... — խորհուրդ տվեց նրան գոնդորցին: — Նրա մտադրությունները հայտնի չեն...
— Հայտնի են,— Բորոմիրին ընդհատեց Արագորնը: — Իսկ այ դու չգիտես ինչ ես խոսում: Այս Նրա մեջ չարություն չկա, և առհասարակ այս հողի վրա չարին տեղ չկա, այն մահանում է նույնիսկ չարարկուների մտահղացումներում... Ճիշտ էեթե, երբեմն չարագործներն իրենք էլ են կործանվումիհարկե, բայց միայն նրանք ում համար չարը կյանքի միակ հիմքն է դարձելչարարկուն ինքը չբերի այն իր մեջ: Այնպես որ Բայց այդ ժամանակ նա արդեն իսկապես թող զգուշանա: Իսկ ես այսօր հանգիստ կքնեմ՝ Ազատքից Ռիվենդելից դուրս գալուց հետո առաջին անգամհանգիստ կքնեմ: Հուսով եմ, մեր անհաջողություններն ու ցավերը գոնե ժամանակավորապես կվերանան: Մենք պետք է հանգստանանք ինչպես հարկն է... — : Արագորնը պառկեց և անմիջապես քնեց: Շուտով քնեցին նաև մյուսները: Նրանց չէին խանգարում նույնիսկ երազները, և քնեցին արտակարգ երկար: Երբ արթնանալով դուրս եկան վրանից, մարգագետինն արդեն ողողվել էր արևի ճառագայթնեերով, իսկ շատրվանի վրա կամար էր կապել ծիածանը: Գալաթհոնում ցողի կաթիլի պես իրար հետևից անցնում էին խաղաղ, լուսավոր օրերը, և շուտով ճամփորդները դրանց թիվը կորցրին: Երբեմն արևելքից մի ամպ էր գալիս, անձրև թափում, բայց դրանից հետո ամեն ինչ ավելի էր թարմանում: Օր-օրի եղանակը տաքանում էր, թափանցիկ օդը լցվում էր գարնյանային ջերմությամբ, սակայն անտառային մեղմ լռության մեջ դեռևս զգացվում էր ձմռան շունչը: Պահապանները զբոսնում էին Գալաթհոնի շրջակայքում, կուշտ ուտում էին և շատ քնում, բայց կյանքը նրանց ձանձրալի չէր թվում՝ ճանապարհից հոգնած լինելով, նրանք հանգստանալուց բացի ուրիշ ոչինչ չէին ուզում: Տիրակալները հյուրերին էլ չէին կանչում, իսկ մյուս էլֆերի հետ նրանք չէին շփվում, որովհետև վերջիններս համընդհանուր լեզուն գրեթե չգիտեին: Հալդիրը նրանց բարի ճանապարհ ցանկանալով, նորից մեկնեց արևմտյան սահման՝ այժմ այնտեղ ուժեղ ջոկատ էր կանգնած: Լեգոլասը մշտապես կորչում էր ազգակիցների մոտ, հազվադեպ էր գիշերում վրանում, միայն ճաշելու էր գալիս: Զբոսանքի գնալիս նա հաճախ էր Ջիմլիին վերցնում իր հետ, և բոլորը զարմանում էին այդ փոփոխության վրա: Թարմ վերքի պես ցավագին վիշտը, որ Պահապաններին թույլ չէր տալիս խոսել Գենդալֆի մասին, աստիճանաբար փոխվեց երախտալից թախծի, և այժմ նրանք հաճախ էին հիշում նրան: Երբեմն նրանց ականջին էին հասնում էլֆական քաղցրալուր երգերը, և նրանք լսում էին իրենց զոհված ընկերոջ անունը՝ Գալադրիմները նույնպես ողբում էին հրաշագործին: — Միթրանդիր, Միթրանդիր,— թախծալի երգում էին էլֆերը,— օ Մոխրագույն Թափառական: — Նրանք, ինչպես Լեգոլասն ասաց, այդպես էին անվանում հրաշագործին: Բայց նա հրաժարվում էր ավելին թարգմանել՝ պատճառաբանելով, որ դեռ վիշտը թարմ է և վաղ է այդ մասին երգել: Ֆրոդոն առաջինը փորձեց իր վիշտը ներդնել բառերի մեջ: Նա հազվադեպ էր համարձակվում երգ կամ բանաստեղծություն երգել, բայց այստեղ, լսելով Լորիենի էլֆերի երգերը, իր համար անսպասելի Գենդալֆի մասին մի երգ հորինեց: Սակայն երբ փորձեց երգել Սեմի համար, երգի գեղեցկությունից քիչ բան մնաց՝ չորացած տերևների մի փունջ, ուրիշ ոչինչ: <poem>Երբեմն հայտնվում էր նա երոկոյանԶառիթափի Պարկուտում,Իսկ առավոտյան անհետանում էր,Չասելով, թե ուր է գնում:''անավարտ''</poem> — Մի փոքր էլ՝ ու ծեր պարոն Բիլբոյին կանցնեք,— հիացավ Սեմը:
— Ի՞նչ ես մտածում էլֆերի մասին, Սեմ,— շրշացող լռությունն ընդհատեց Ֆրոդոն: — Ես քեզ արդեն հարցրել եմ, բայց այդ ժամանակից հետո ի վեր մենք ավելի մոտիկից ենք ճանաչել նրանց: Ի՞նչ ես մտեածում նրանց մասին հիմա...
— Դե ախր, նրանք, էդ էլֆերը շատ տարբեր են,— պատասխանեց Սեմը,— իզուր էլ ազգակից են: Էլֆը, դա, իհարկե, մեկ բառ է՝ էլֆ... Ձայնից էլ ոչ մեկի հետ չես շփոթի... Իսկ որ նայում ես, մեկը մյուսին նման չեն: Այ, վերցրեք թեկուզ էստեղացիներին, մերը՝ Լեգոլասը, ախր բոլորովին ուրիշ է: Սրանք սերտաճել են էս անտառի հետ, հասկանու՞մ եք: Ու կապված են էս տեղի հետ ավելի շատ, քան հոբիթները՝ Հոբիթստանին: Թե նրանք են էս երկիրը էսպես փոխել, թե անտառն է նրանց իրեն հարմարացրել, էդ ձեզ ասել չեմ կարող, բայց իրեն իրենց երկիրն իրեն իրենց համար այն է, ինչ պետք է: Կարելի է մտածել՝ էստեղ ոչինչ չի կատարվում, ոչինչ չի փոխվում: Նրանք ախր ոչ մի փոփոխություն չեն ուզում, էստեղ որ ուզես էլ, ոչինչ չես փոխի: Նրանց մոտ նույնիսկ վաղը չի լինում, առավոտյան արթնանում ես՝ նորից այսօր էսօր է... Եթե հասկանում եք, թե ինչի մասին եմ խոսում: Եթե սա կախարդանք է, ապա լավ թաքցրած թաքնված է, որովհետև հրաշքներ էլ ոչ մի անգամ չեմ տեսել...
— Ախր այստեղ ամեն քայլափոխի Բայց զգում ես դաամեն տեղ ու ամեն ինչի մեջ,— Սեմին ընդհատելով, բացականչեց գլխով արեց Ֆրոդոն:
— Զգալն՝ զգում ես, բայց տեսնելը՝ չես տեսնում,— համառորեն առարկեց ասաց Սեմը: — Այ, Գենդալֆը Գենդալֆն իսկապես էլ հրաշագործ էր, հիշու՞մ եք, թե ինչ գույնզգույն կրակներ էր սարքում: Ամբողջ երկինքն էր վառվում, հավկուրն էլ կտեսներ... Ափսոս, որ տիրակալները տիրակալն ու տիրուհին մեզ էլ չեն կանչում: Որովհետև, կարծում եմ, նրանղ տիրուհին կարող է իսկական հրաշք ցույց տալ, եթե ուզենա... Կուզեի տեսնել... Երևի դուք էլ հաճույքով կնայեիք, չէ՞, պարոն Ֆրոդո:
— Ոչ, ասաց Ֆրոդոն: — Այստեղ առանց դրան դրա էլ լավ է: Իսկ Գենդալֆին ես կարոտում եմ ոչ նրա հրավառությունների պատճառով:
— Էդպես է, իհարկե,— համաձայնեց Սեմը: — Եվ դուք մի կարծեք, թե ես նրան փնովում եմ: Ուղղակի շատ եմ ուզում իսկական հրաշքներ տեսնել, հին հեքիաթների նմանտեսնել՝ ինչպես հեքիաթներում է: Իսկ որ նայեք, էս երկիրը նույնիսկ Ազատքից է լավը: Ախր էստեղ ապրում ես ոնց որ տանը, կարծես թե տոներին հյուր ես եկել, թե հասկանում եք ինչի մասին եմ խոսում: Ինձ էստեղից զոռով էլ չես քշի, բայց ինչ-որ բան կարծես հուշում է. եթե չենք փոշմանել, ուրեմն ճանապարհ ընկնելու ժամանակն է: Որովհետև, ինչպես իմ ծերուկը կասեր, Էստեղ պուպուզ, էնտեղ պուպուզով գործդ առաջ չի գնա: Ոչ, ինչքան ես հասկանում եմ, էստեղի էլֆերը մեր ճամփորդության մեջ օգնական չեն, նույնիսկ իրենց օրհնյալ էլֆական հրաշագործությամբ: Նրանք իսկական հրաշագործի մոտ ի՜նչ են որ... Ճանապարհին առանց Գենդալֆի դեռ շատ լաց կլինենք...
— Երևի,— հառաչեց Ֆրոդոն: — Եվ Բայց այնուամենայնիվ ես կարծում եմ, որ էլֆերի տիրուհին կցանկանա մեզ հրաժեշտի ողջերթ մաղթելհրաժեշտ տալ:
Հազիվ էր Ֆրոդոն վերջին խոսքերն արտասանել, երբ նրանց դիմաց դուրս եկավ Լորիենի տիրուհին՝ բարձրահասակ, բարեկազմ, վեհ ու գեղատես: Նա հոբիթներին տարավ իր հետևից դեպի Քարաս Գալաթհոնի հարավային լանջը: Շրջանցելով բարձր կանաչ ցանկապատը՝ նրանք հայտնվեցին մի ոչ մեծ պարտեզում: Այստեղ ծառեր չէին աճում, և գլխավերևում բացվում էր մաքուր երկինքը: Ծագեց իրիկնային աստղը՝ ճերմակ լույս սփռելով անտառի վրա: Տիրուհու հետևից հոբիթները երկար սանդուղքով իջան մի խորունկ կիրճ, որի հատակին քչքչում էր արծաթափայլ առվակը՝ այն նույնը, որը սկիզբ էր առնում շատրվանից: Առվակի ափին, հայելու պես ողորկ մակերեսով լճախորշի մոտ հոբիթները սպիտակ մարմարից ցածր ճյուղավորվող ծառի պես պատվանդանի վրա մի արծաթե թաս տեսան: Թասի մոտ ոսկե սափոր էր դրված:
Տիրուհին կռացավ, սափորը վերցրեց ու լճակից ջուր լցրեց թասի մեջ: Հետո թեթևակի փչեց ջրին, սպասեց, մինչև ջրի մակերեի մակերեսի կնճռոտությունն անցավ, և ասաց.
— Ձեր առջև Լորիենի տիրուհու հայելին է: Ես ձեզ այստեղ բերեցի, որ եթե ձեր վճռականությունը բավականացնի, նայեք առորյա առօրյա տեսանելիի սահմաններից այն կողմ:
— Իսկ ինչու՞ նայենք տեսանելիից այն կողմ և ի՞նչ կտեսնենք այնտեղ,— հարցրեց Ֆրոդոն:
— Շատ բան կարող է ցուցադրել Մոգական Հայելին, եթե ես թույլ տամ,— ժպտաց Գալադրիելը հոբիթին: — Ոմանց ես կարող եմ ցույց տալ և այն, ինչ իրենք են ուզում են տեսնել: Բայց ավելի հետաքրքիր և, գլխավորը, օգտակար է Հայելուն լիովին ազատություն տալը, թեև երբեմն այն կարող է անցանկալի պատկերներ ցուցադրել: Ես չգիտեմ, թե հատկապես ինչ կտեսնեք դուք, եթե Հայելուն ազատություն տանք: Գուցե անցյալը, գուցե ձեր ներկայիս կյանքը կամ այսօրվա որոշ իրադարձություններ, որոնք կարող են ազդել ձեր ճակատագրի վրա, կամ գուցե ապագան՝ սակայն վերջինս ոչ միշտ է իրականանում: Բայց նույնիսկ ամենաիմաստունները հաճախ հայտնվում են փակուղում և չեն կարողանում մեկնաբանել, թե ինչ է ցուցադրել իրենց Հայելին: Ցանկանու՞մ եք փորձել:
Ֆրոդոն չպատասխանեց:
— Իսկ դու՞,— Սեմին դիմեց տիրուհին: — Որքան գիտեմ,— ավելացրեց նա,— դուք հենց դա եք անվանում կախարդություն: «Կախարդություն» բառն ինձ այնքան էլ հասկանալի չէ, առավել ևս, որ դուք կախարդություն եք անվանում նաև Թշնամու նենգամիտ արարքները: Դու ուզում էիր տեսնել էլֆական հրաշագործությունը կամ, ըստ քեզ, իսկական կախարդություն: Դե ուրեմն փորձիր նայել Հայելու մեջ:
— Կփորձեմ,— անվստահ արձագանքեց Սեմը և, շրջվելով դեպի Ֆրոդոն, հառաչելով ասաց. — Էհ, լավ կլիներ Զառիթափի Պարկուտը Պարկուտի Զառիթափ Նրբանցքը տեսնեի: Մենք, ախր, սարսափելի է, թե ի՜նչ երկար տանը չենք եղել... Մի՞թե կախարդանքը ցույց կտա ՆորգորդըՀոբիթոնը... Երևի թե ինչ-որ աստղեր կտեսնեմ... կամ այնպիսի մի բան, որ հասկանալ էլ չի լինի:
— Եվ այնուամենայնիվ փորձիր,— ասաց Գալադրիելը: — Միայն թե ջրին ձեռքով չդիպչես:
Սեմը բարձրացավ պատվանդանի վրա և զգուշությամբ նայեց արծաթե թասի մեջ: Մութ ջուրը միայն աստղեր էր արտացոլում:
— Պարզ բան է,— փնթփնթաց նա: — Էդպես էլ գիտեի, աստղեր... — և հանկարծ լռեց: Ջրի վրայից ասես դեն նետեցին մութ ծածկոցը: Հայելին պարզվեց, վառ աստղերով երկնքի փոխարեն փայլեց արևը, քամուց շրշացին ծառերի ճյուղերը: Հոբիթը չհասցրեց հասկանալ, թե ինչ երևաց իրեն, որովհետև լույսը հանգավ, և այժմ պղտոր մշուշում նրան երևաց Ֆրոդոն: Վերջինս քնած էր քարե սև պատի տակ, և նրա դեմքը մահվան դալկություն ուներ: Հետո տեսիլքը նորից փոխվեց, և Սեմը հասկացավ, որ տեսնում է ինքն իրեն: Ինքը վազում էր ինչ-որ մութ թունելով, հետո երկար բարձրանում էր զսպանակաձև սանդուղքով՝ փնտրելով ինչ-որ մեկին, իսկ ժամանակը սուղ էր... Բայց ու՞մ... Ճիշտ ինչպես ծանր ու ընդհատվող երազում, նրա առջև կրկին արևն էր փայլում , և օրորվում էին ծառերի ճյուղերը, բայց ոչ թե քամուց, ինչպես սկզբում թվաց նրան, այլ կացնի հարվածներից: Սեմն իրեն կորցրեց:
— Սա ի՜նչ չարագործություն է,— զայրացած գոռաց նա: — Ո՞վ է թույլ տվել այդ անիծյալ Թոդ Ավազունսին... Դրանք հոբիթների համար պետքական ծառեր են, հով են անում ջրաղացից մինչև Գետամերձ գնացող ճամփան, իսկ անծյալը դրանք կտրում է... Ախ, հիմա ընկնեի Հոբիթստան, մի լավ դաս կտայի դրան, որ կեղտոտ ձեռքերն ամեն տեղ չգցեր...
Ուշադիր նայելով՝ Սեմը հայտնաբերեց, որ հին ջրաղացի տեղում աղյուսե այլանդակ շենք է կառուցվում, իսկ շինության կողքին դեպի երկինք է բարձրանում կարմիր աղյուսից մրոտ ծխնելույզը: Ծխի քուլաները , արագ թանձրանալով, սև վարագույրով պատեցին Հայելին:
— Իսկ Նորգորդում Հոբիթոնում ավելի վատ է,— քրթմնջաց Սեմը: — Պարոն Էլրոնդը երևի գիտեր՝ ինչ էր անում, որ Փերեգրինին տուն էր ուղարկում... Ես ձեզ ցույց կտամ, չարագործնե՜ր,— հանկարծ ճչաց նա և, պատվանդանից իջնելով, մռայլ ասաց. — Ես գնում եմ տուն: Նրանք ավերել են Պարկուտի Զառիթափ-Նրբանցքը և փողոց են նետել իմ ծերուկին: Ես տեսա, իմ խեղճուկրակը իր փալաս-փուլուսը լցրել է սայլակի մեջ ու կաղին տալով գնում է:
— Բայց դու չես կարող մենակ վերադառնալ,— հանգիստ հիշեցրեց Սեմին նրան Գալադրիելը: — Երբ Մինչև Հայելու մեջ նայելը դու շատ էիր չէիր ուզում վերադառնալ, վճռեցիր, որ իրավունք չունես Ֆրոդոյին լքելու: Իսկ Հայելին հաճախ այնպիսի իրադարձություններ է ցույց տալիս, որոնց ժամանակը դեռ չի եկել և, շատ հավանական է, որ երբեք էլ չգա, եթե նա, ում ցույց է տվել, չշեղվի իր ընտրած ճանապարհից, որպեսզի կանխի հնարավոր լինելիքը: Մոգական Հայելին վտանգավոր խորհրդատու է:
— Իսկ ինձ ոչ մի խորհուրդ էլ պետք չէ, և կախարդություն էլ այլևս պետք չէ,— փնթփնթաց Սեմը: Հետո լռեց ու նստեց խոտերին: Ապա նորից խոսեց, ասես փորձելով խեղդել արցունքները: — Չէ, ամեն ինչից էլ երևում է, որ մեր ճամփան Մորդորով է անցնում: Բայց եթե հասնենք Հոբիթստան ու այնտեղ ամեն ինչ էնպես լինի, ինչպես ցույց տվեց Հայելին, թող չարագործներն ինձանից չնեղանան...
— Իսկ դու ի՞նչ որոշեցիր, Ֆրոդո, չես՞ ուզում նայել,— հոբիթին հարցրեց տիրուհին: — Ասացիր, որ այստեղ ամենուր կախարդանք ու հմայք ես զգում... Մոգական Իմ Հայելին քեզ չի՞ գայթակղում:
— Ինքս էլ չգիտեմ,— պատասխանեց Ֆրոդոն: Եվ մի քիչ լռելուց հետո, հույսի նշույլով ավելացրեց. — կարծում ես, արժե՞ նայել...
— Ոչինչ խորհուրդ չեմ տա քեզ,— ասաց Գալադրիելը: — Ինքդ վճռիր: Եվ Հայելու տեսիլքներն էլ որպես խորհուրդ մի ընդունիր, քանզի պատահաբար իմանալով իրադարձությունների մասին, որոնք ընդունակ են փոխելու մեր կյանքը, դիմում ենք մեր մտադրածից հրաժարվելու և սեփական ճակատագրին հավետ դավաճանելու վտանգին: Պատահական իմացությունները շատ վտանգավոր են, թեպետ երբեմն օգնում են պայքարում... Իմ կարծիքով, դու բավական իմաստուն ես ու խիզախ և Հայելում տեսածդ ճիշտ կընկալես, բայց վարվիր, ինչպես դու ես ցանկանում:
Ջրի հայելին իսկույն պայծառացավ, և հոբիթի աչքերի առջև մայր մտնող արևի շողերով լուսավորված հարթավայր բացվեց: Հեռվում հարթավայրը եզրափակում էին լեռները, լեռներից ոլորապտույտ ճանապարհ էր իջնում դեպի Ֆրոդոն, բայց հետո այն կտրուկ թեքվում էր ձախ ու կորչում հորիզոնում: Ճանապարհին հազիվ նկատելի կետ էր շարժվում՝ պստլիկ արարած էր... Հոբիթին ուրախ հուզում պատեց. նա համոզված էր որ դա Գենդալֆն է և քիչ էր մնում կանչեր, բայց ժամանակին նկատեց, որ ճամփորդը մոխրագույնի փոխարեն ճերմակ է հագած, և նրա ճերմակ հանդերձանքը թույլ լուսարձակում է մթնշաղում: Ձեռքին ճերմակ գավազան էր: Դեմքը տեսնել Ֆրոդոյին չհաջողվեց. շուտով ճամփորդը ճանապարհով ձախ գնաց ու լուծվեց հորիզոնում: Ֆրոդոն այդպես էլ չհասկացավ՝ Գենդալֆի՞ն տեսավ, թե... Գուցե դա Սարումա՞նն էր: Տեսիլքը փոխվեց:
Գրոտած թղթերով ծածկված քառակուսի սեղանով փոքրիկ սենյակում դռնից-պատուհան հետուառաջ էր անում քայլում Բիլբոն: Պատուհանը թակում էին անձրևի կաթիլները, իսկ ծեր հոբիթն ինչ-որ բանից հուզված էր: Հանկարծ տեսիլքը քարացավ, Հայելու մակերեսը կնճիռներով ծածկվեց, ու սենյակն անհետացավ:
Մոգական Հայելին պարզվեց, և նոր տեսիլքները արագորեն սկսեցին փոխարինել մեկը մյուսին: Ֆրոդոն մտքի հանկարծակի փայլատակումով գիտակցեց, որ իր առջև տեսիլքների հերթագայությամբ բաժանված անցնում են Մեծ Պատմության փուլերը, որի մեջ իրեն ներքաշել է ճակատագիրը:
Նրան երևաց փոթորկածուփ ծովը: Նա իսկույն հասկացավ, որ դա հենց փոթորկածուփ ծով է, թեև մինչ այդ ծով չէր տեսել՝ թխակապույտ, հսկայական ծառացած ալիքներով, իսկ թանձր ամպերը ծածկել էին արևը: Բայց դրանց արճճե թաղանթը պատռելով՝ արևը լուսավորում էր դեպի արևելք լողացող պատռված առագաստներով նավի սև ուրվագիծը: Հաջորդ ակնթարթին տեսիլքը չքվեց, և հայտնվեց մեծ գետով երկու մասի բաժանված մի մարդաշատ քաղաք, հետո՝ սպիտակ քարե յոթ աշտարակներով վեհապանծ լեռնային ամրոց: Հետո փայլեց արևածագը և լուսավորեց խաղաղ ծովը: Նորից երևաց սև առագաստներով նավը, որը հանգիստ ճեղքում էր երկնագույն ջրերի ջինջ ալիքները: Առավոտյան արևը պայծառ լուսավորում էր, և դրոշի վրա հստակ երևում էր սպիտակ ծառի զինանշանը: Նավը մոտեցավ ափին ու իսկույն ծածկվեց մշուշապատ մայրամուտի հրացոլքով: Ծուխ բարձրացավ ասես կռվի դաշտի վրա, արևը մայր մտավ, և բոսոր մթնշաղում արյունահեղ մարտերի կարճատև բռնկումներով երևում էին անվերջանալի ճակատամարտի պատկերներ: Ապա բոսոր մթնշաղը սև մութ դարձավ, և Ֆրոդոն արդեն ոչինչ չկարողացավ զանազանել: Իսկ հետո, երբ մութը քիչ թուլացավ, ափից պոկվեց արծաթավուն նավակն ու արագորեն անհետացավ ծովային լայնարձակության մեջ: Ֆրոդոն որոշեց, որ տեսիլքներն ավարտվեցին և պատրաստվեց իջնելու...:
Բայց հանկարծ հայելի թասը բոլորովին սևացավ՝ ասես մի սև անցք դեպի անհուն դատարկություն, և, սև դատարկությունից դեպի Հայելու մակերևույթ լողաց '''Աչքը''': Հրեղեն, մահացու դեղնությամբ թույլ լուսարձակող Աչքը լարված ուշադրությամբ փնտրում էր անտեսանելի զոհին, իսկ բիբը, ասես մի ճեղք դեպի դատարկություն, անընդհատ տրոփում էր էր՝ մեկ նեղանալով, մեկ լայնանալով: Ֆրոդոն քարացած, սարսափահար նայում էր Աչքին՝ ի վիճակի չլինելով ոչ՛ ճչալ, ո՛չ շարժվել:
Աչքի ապակեփայլ խնձորակը պտտվեց մի կողմ, ապա՝ մյուս, ասես ինչ-որ բան փնտրելով... Ֆրոդոն սարսափահար հասկացավ, որ բացի աշխարհը զննելուց, Աչքը ճգնում է տեսնել նաև իրեն՝ Մատանու Պահապանին: Բայց հասկացավ նաև, որ ինքը ինքն անտեսանելի է նրա համար՝ առայժմ անտեսանելի է... Քանի դեռ դիմադրելու կամք ունի, քանի դեռ չի ցանկանում բացվել, Աչքն անկարող է բացահայտել իրեն: Հանկարծ Մատանին անկարելիորեն ծանրացավ, բարալիկ շղթան պիրկ ձգվեց, և հոբիթի վիզը կախվեց ներքև: Հայելին ասես շիկացավ, ջուրն սկսեց եռալ ու քլթքլթալ: Ֆրոդոն գնալով ավելի էր կռանում ջրի վրա...
— Զգո՜ւյշ, բարեկամս, ջրին չդիպչես,— մեղմ ձայնով ասաց Գալադրիելը: Ֆրոդոն սթափվեց և հետ քաշվեց փրփրացող սև ջրից: Տեսիլքը ցրվեց, Աչքն անհետացավ, և Հայելու մեջ արտացոլվեցին երեկոյան աստղերը:
— Քո վերջին տեսիլքն ինձ ծանոթ է,— խոսեց տիրուհին: — Վախենալ պետք չէ: Բայց և մի մտածիր, որ Լորիենը Սև Տիրակալից պահպանում են երգերը, գուսաններն ու էլֆ ռազմիկների բարակ նետերը: Կարող եմ բացել քեզ, Ֆրոդո, որ նույնիսկ հիմա, խոսելով քեզ հետ, զգում եմ Սև Տիրակալին ու բացահայտում նրա բոլոր մտահղացումները և կարող եմ ժամանակին վնասազերծել դրանք, իսկ նրան չի հաջողվում թափանցել իմ մտքերի մեջ:
Տիրուհին նայեց արևելք և ասես ինչ-որ բան հեռացրեց ձախ ձեռքով, իսկ աջը դանդաղ բարձրացրեց դեպի երկինք: Էարենդիլը՝ Էլֆերի սիրած Իրիկնային Աստղը, այնքան պայծառ էր լույս տալիս, որ գետնին նկատվում էր տիրուհու աղոտ ստվերը: Հովտում արդեն մութ էր, բայց հանկարծ նրան ասես Հանկարծ աստղային ճառագայթը լուսավորեց կայծակը. Լորիենի տիրուհու ձախ ձեռքին բարձրացրած ձեռքը, և նրա մատին շլացուցիչ շողաց ձվաձև ճերմակ քարով ոսկե մատանին, և Ֆրոդոն հասկացավ հասկացավ՝ կամ այդպես թվաց նրան:
— Այո,— հանգիստ հաստատեց Գալադրիելը, թեև Ֆրոդոն բարձրաձայն մեկ բառ անգամ չէր ասել: — Երեքից մեկը պահվում է Լորիենում: Ինձ է վստահված տիրել ՆեինաինՆենիային: Ես Ադամադե Մատանու Պահապանն եմ: Մենք դա գաղտնի ենք պահում, այդ պատճառով էլ Էլրոնդը ոչինչ չի ասել: Բայց Մատանու Պահապանից ոչինչ հնարավոր չէ թաքցնել՝ առավել ևս, որ դու տեսար Աչքը: Թշնամին սրա մասին չգիտե՝ առայժմ: Ինչպես տեսնում ես, քո հաջողությունից կամ անհաջողությունից կախված է նաև մեր ճակատագիրը: Քանզի եթե դու կործանվես ճանապարհին՝ արգելքները կվերանան, և մենք Թշնամու համար տեսանելի կդառնանք, իսկ եթե պարտքդ կատարես՝ հմայքը կվերանա, Միջերկիր աշխարհը կենթարկվի ամենատեր ժամանակինԼոթլորիենն անկում կապրի, իսկ և ամենակարող ժամանակի ալիքները կծածկեն այն: Իսկ մենք կգնանք ծովից այն կողմ կամ ձեզ պես մահկանացու կդառնանք, աստիճանաբար կմոռանանք անցյալը և կմոռացվենք ինքներս:
Գալադրիելը լռեց: Ֆրոդոն էլ էր լուռ, բայց հետո նայեց Գալադրիելի աչքերին ու հարցրեց.
— Իսկ ի՞նչ ճակատագիր կընտրեիր դու, եթե ընտրելու հնարավորություն ունենայիր:
— Ցավոք, ինձ ընտրել տրված չէ,— մեղմ ձայնով պատասխանեց տիրուհին: — Մենք հավետ կհիշենք Լորիենը նույնիսկ ծովի այն կողմում, օրհնյալ հողում՝ էլֆերի սերը սեփական հողի հանդեպ ավելի խորն է, քան ծովի Ծովի անդունդը: Հավերժ կհիշենք ու կսգանք, և այդ վիշտը երբեք լիովին չի դարմանվի: Սակայն Սաուրոնին հաղթելու համար էլֆերը պատրաստ են հրաժարվելու հայրենիքից, այդ պատճառով էլ մենք ապաստանեցինք Պահապաններին: Դու պատասխանատու չես Լորիենի ճակատագրի համար: Դու պետք է մտածես միայն քեզ վստահված հանձնարարության մասին... Իսկ եթե անկարելին երազեի, ապա կուզենայի, որ Թշնամու Մատանին երբեք կռված չլիներ կամ հավիտյան անհետանար Միջերկրից:
— Դու իմաստուն ես, անվախ և արդարամիտ,— ասաց նրան հոբիթը: — Ուզու՞մ ես Թշնամու Մատանին տամ քեզ... Նրա հզորությունն իմ ուժերից վեր է:
Տիրուհին հանկարծակի զրնգուն ծիծաղեց:
— Ուրեմն իմաստուն եմ, անվախ և արդարամիտ,— շարունակելով ծիծաղել, կրկնեց նա: — Գուցե և այդպես է, բայց դու զարմանալի խորաթափանց ես դառնում, Պահապան... Երբ դու առաջին անգամ ներկայացար ինձ, ես քեզ փորձության ենթարկեցի՝ ահա և դու վրեժ լուծեցիր ինձանից դրա համար: Ինչու՞ թաքցնել, շատ անգամ եմ մտածել, թե ինչպես կվարվեմ, եթե պատահականության կամքով Թշնամու Մատանին ինձ մոտ հայտնվի և ահա հիմա կարող եմ այն ստանալ... Չարը անդադար չար է ծնում, անկախ նրանից թե ով է այն բերել աշխարհ: Գուցե ես մեծագույն բարի՞ք կգործեմ քեզ վստահված Մատանուն տիրանալով... Առավել ևս, որ այն ինձ կհասնի առանց բռնության, և ես Սև Տիրակալուհի չեմ դառնա՝ դու ինքդ քո կամքով առաջարկեցիր: Ես կլինեմ հրաշագեղ ու զարհուրելի, ինչպես առավոտն ու գիշերը, արդար, ինչպես ծովն ու արևը, և ձյունը լեռնագագաթների, ահարկու, ինչպես փոթորիկն ու կայծակը... Ես ավելի զորեղ կդառնամ, քան աշխարհի հիմքն է: Բոլորը կսիրեն ինձ հուսահատ սիրով ու կփոշիանան և կմոխրանան իմ ոտքերի առաջ:
Նա ձախ ձեռքը պարզեց առ երկինք, և Նեինայի Նենիայի քարը ակնթարթորեն բռնկվեց, ու Ֆրոդոն վախեցած ընկրկեց, որովհետև տեսավ նույն այն տիրակալուհուն, որի մասին հենց հիմա լսում էր՝ շլացուցիչ, գեղատեսիլ, զարմանահրաշ և ահարկու: Բայց նա կրկին քնքուշ ծիծաղեց ու ձեռքն իջեցրեց. քարը խամրեց, և Ֆրոդոն թեթևացած հասկացավ, որ իր առջև կրկին կանգնած է էլֆերի տիրուհին՝ բարձրահասակ, նրբանուրբ, գեղահրաշ, սպիտակ հագուստով ու նուրբ, հանգիստ ձայնով:
— Ես անցա փորձությունը,— ասաց նա: — Ես կգնամ Կգնամ ծովից այն կողմ ու կմնամ Գալադրիել:
Երկարատև լռությունից հետո տիրուհին ասաց.
— Գնանք: Վաղը դուք մեկնելու եք Լորիենից, քանզի ընտրությունը կատարված է և ժամանակն անցնում է:
— Բայց քանի դեռ չենք հեռացել, ես ուզում եմ մի հարց տալ, որը չեմ տվել Գենդալֆին,— ասաց նրան Ֆրոդոն,— որը չեմ տվել Գենդալֆին: Միշտ ուզում էի հարցնել, բայց չէի համարձակվում, իսկ հետո նա զոհվեց Մորիայի քարանձավներում: Ինձ վստահված է գլխավոր Մոգական Մեծ Մատանին, . հապա ինչու ես չեմ տեսնում մյուս Մատանիների պահապաններին: Ինչու՞ չեմ կարդում նրանց գաղտնի մտքերը:
— Դու ուղղակի չես փորձել տեսնել և իմանալ,— պատասխանեց տիրուհին,— և միայն երեք անգամ ես Մատանին հագել մատիդ: Բայց և չփորձես... Դա անխուսափելիորեն քեզ կկործանի: Մի՞թե Գենդալֆը չի ասել քեզ, որ ցանկացած Մատանու ուժը կախված է նրա Պահապանի հզորությունից: Եթե դու տնօրինես Մատանին, չդառնալով իսկապես հզոր և իմաստուն, ապա վաղ թե ուշ համընդհանուր Թշնամին քեզ կենթարկի իր կամքին, և դու, ինքդ էլ չնկատելով, կսկսես կատարել նրա բոլոր հրամանները: Հիշիր, դու ընդամենը Պահապան ես, այլ ոչ թե տեր: Քեզ Մատանին վստահված է ոչ թե տիրելու, այլ պահպանելու համար: Երեք անգամ Մատանին հագել ես մատիդ... Ասա, սակայն, արդյոք քո՞ կամքով... Եվ այնուամենայնիվ շատ խորաթափանց ես դարձել... Դու կարողացար կարդալ իմ մտքերը, իսկ իմաստուններից քչերը կարող են դրանով պարծենալ: Դու տեսար Աչքը նրա, ով պահում է Յոթն ու Ինը: Դու ճանաչեցիր Նեինան Նենիան իմ մատին... Ասա, նկատե՞լ էիր իմ Մատանին,— հարցրեց տիրուհին Սեմին:
— Ի՞նչ մատանի,— հարցին հարցով պատասխանեց Սեմը: — Անկեղծ ասած, իսկի չհասկացա էլ, թե ինչ մասին եք խոսում: Դու ձեռքով ցույց տվեցիր գշերաստղըաստղը, և այն շատ պայծառ քեզ լուսավորեց: Բայց դե որ ինքդ թույլ տվեցիր ինձ խոսել, տիրուհի, ապա ես էլ իմ տիրոջ հետ միասին խնդրում եմ, վերցրու նրանից այդ Թշնամու Մատանին... Ախր որ այն քեզ անցներ, էլ ոչ ոք չէր համարձակվի քեզ չլսել... Դու էլ հո կարգուկանոն կգցեիր այս աշխարհում: Չարագործները չէին քանդի Պարկուտը և իմ ծերուկին փողոց չէին գցի: Պատասխան կտային իրենց արածի համար:
— Այո,— պատասխան կտային,— մտածկոտ հաստատեց Գալադրիելը: — Բայց հետո... Լավ, այդ մասին չխոսենք. Մատանին մնում է Ֆրոդոյի մոտ: Գնանք, ձեզ սպասում է Լորիենի տերը:
