Changes

Արու զավակ ունենալու առթիվ Գրանգուզիեն մի այնպիսի խնջույք է սարքում, որի նմանը վաղուց չէին տեսել այդ կողմերում։ Հենց այդ ժամանակ մորթում են 367014 չաղ արջառ, որոնց միսը պետք է աղեին ու պահեին մինչև գարուն։ Հնարավոր չէ նկարագրել, ինչքան շատ փորոտիք, երիկամներ ու լյարդ էր ստացվել, այն էլ այնքան լավ ու յուղալի, որ մարդ մատները հետը կուտեր։ Բայց որտե՞ղ և ինչպես պահեին այդքան հարստությունը, որ չհոտեր։ Մի ճար կար միայն՝ բոլորը միանգամից խժռել վերջացնել։ Դրա համար հրավիրում են շրջակայքի կտիճներինկտրիճներին, որոնք բոլորն էլ ուտող֊խմող և աննման կեգլի խաղացողներ էին։

― Հենց հիմա կասեմ, ― պատասխանեց Գարգանտյուան։ ― Ես սրբել եմ քիթս թասակով, բարձով, հողաթափով, զամբյուղով։ Հետո պատահել է, որ քիթս սրբել եմ հավով, աքլորով, հավի ճուտով,հորթի կաշվով, աղավնիով ու նապաստակով։ Բայց պետք է ձեզ ասեմ, որ քիթը սրբելու համար ամենալավ բանը աղվամազով ծածկված սագի ճուտն է։ Երբ նրան կպցնում ես քթիդ, ինչքան էլ քիթդ սառած լինի, իսկույն տաքանում է։

― Դա ամենևին զարմանալի չէ, ― ասաց դոն Ֆիլիպը, ― նրա դաստիարակն ինքը հիմարների թագավորն է։ Նրա իմացած ամբողջ գիտությունը հիմարություն է, իսկ բոլոր գրքերը տխմար բաներ են։ Եթե ինձ չեք հավատում, կաչեցեք կանչեցեք այն երեխաներից մեկին, որոնք սովորում են մեր ուսուցիչ Պոնոկրատի՝<ref>Պոնկրատ հուներեն նշանակում է «անխոնջ», «ուժեղ»։</ref> մոտ և համեմատեցեք նրան ձեր տղայի հետ, այն ժամանակ կտեսնեք, թե նրանցից որն է ավելի խելոք։

Նա վեց փղի չափ կլիներ։ Նրա ոտքերը մատներ ունեին, ականջները Լանգեդոկի այծերի<ref>Լանգեդոկը Ֆրանսիայի հարավային նահանգներից մեկն է։ Լանգեդոկի այծերի ականջները կախ են ընկած, մինչդեռ սովորկան սովորական այծերի ականջները վեր են ցցված և սրածայր են։</ref> ականջների նման կախ էին ընկած, իսկ ետևից մի փոքրիկ եղջյուր ուներ։ Գույնը գորշակարմրավուն էր, տեղ֊տեղ մոխրագույն բծերով։ Բայց ամենից սարսափելին նրա պոչն էր, որը սյան պես հաստ էր և ամբողջովին ծածկված էր փշերով։

Գարգանտյուայի կյանքը լավ ուսումնասիրելուց հետո Պոնոկրատը հասկցավհասկացավ, թե ինչու է նա այդպես հիմար ու անպետք մարդ դարձել, և վճռեց նոր սովորություններ մշակել։

Ճաշի ժամանակ թագավորը նշանակեց հրամանատարներ։ Առաջապահ զորագնդի հրամանատար նշանակվեց պարոն Տրեպելյուն։<ref>Տրեպելյու ֆրանսերեն նշանակում է «քրջոտ», «մուրացիկ»։</ref> Պարոն Տրեպելյուի զորագնդում հաշվվում էին մինչև 16014 հրացանակիրներ և 30011 վարձկան զինվորներ։ Հրետանու հրամանատար նշանակվեց պարոն Տուկդիլիոնը,<ref>Տուկդիլիոն ֆրանսերեն նշանակում է «պարծենկոտ», «սնապարծ»։</ref> և նրա հրամանատարության ներքո կար 914 թնդանոթ, բոմբարդ<ref>Բոմբարդ՝ հին թնդանոթ, որը լցնում էին քարե ռումբերով։</ref> մորտիր,<ref>Մորտիր՝ կարճ և մեծ տրամաչափի թնդանոթ, որի արձակած ռումբերը աղեղնաձև էին սլանում օդի մեջ, այդ պատճառով կարողնում կարողանում էին ամենաբարձր պարիսպների վրայից անցնել և հարվածել հակառակորդին։</ref> բազիլիկներ<ref>Բազիլիկ՝ XVI դարի թնդանոթ, որի արձակած ռումբերը երկաթից էին և 75 ֆունտ ծանրություն ունեին։ Այս թնդանոթը բազիլիկ անունն էր կրում, որովհետև նրա վրա կար առասպելական հրեշի՝ բազիլիկի նկարը։ Դա մի օձ էր, որի գլխի մաշկի ծալքերը թագի ձև ունեին։ Ըստ հին ավանդության, բազիլիկի միայն հայացքն սպանում էր մարդկանց ու կենդանիներին, իսկ նրա սուլոցը բոլորին փախուստի էր մատնում։</ref> և այլ ծանր թնդանոթներ։

Այդպիսի բարբարոսություններ կատարելով` զորքը հասավ մինչև Սելիե քաղաքը։ Սեիլիե Սելիե քաղաքն էլ նրանք հիմնահատակ կործանեցին և առաջ գնացին ու հասան մի վանքի։ Բայց վանքի դռները փակ էին և պարիսպները լավ պահպանված։

Մեկը գոռում էր՝ «Սուրբ Վառվառե՜», մյուսը՝ «Գևո՜րգ», երրորդը՝ «Աստվածամա՜յր, ազատի´ր մեզ սրա ձեռքից։ Եվ այնպիսի մի աղաղակ էր բարձրացել չորս կողմը, որ վարդապետները վազեվազ դուրս եկան եկեղեցուց և սկսեցին խոստովանեցնել վիրավորներին։ Իսկ միաբանության ավելի ստորին անդամները և աբեղաները վերարկուները հանեցին, կախ արին ցանկապատից, մի֊մի մեծ դանակ առան ձեռքները և առանց երկար մտածելու Ժան վարդապետին օգնության հասան։ Դրանք էլ ետևից հարձակվեցին զինվորների վրա։ Շուտով թշնամի զորքերը ջախջախվեցին։ Այսպիսով` շնորհիվ հայր սուրբ Ժանի զարմանալի քաջության, այդ օրը թշնամի զինվորներից կոտորվեցին13կոտորվեցին 13.622 հոգի, և վանքի այգին ազատվեց ավերումից։ 

― Ա՜յ, ա՜յ, բարի մարդիկ, այդպես էլ բան կլինի, ― ասաց Գրանգուզիեն, ― Պիկրոշոլը` իմ հին բարեկամն ու դաշնակիցը, հարձակվում է ինձ վրա, դա հնարավո՞ր բան է։ Ո՞ւմ խորհրդով է նա դա անում։ Ո՜հ, տեր իմ, օգնիր ինձ, մի ճանապարհ ցույց տուր, ի՞նչ անեմ։ Ախր Պիկրոշորլին Պիկրոշոլին ես ոչ մի վատ բան չեմ արել, ընդհակառակը, միշտ օգնել եմ նրան թե՛ փողով, թե՛ խորհրդով և թե զորքով։ Մի՞թե ես պետք է այժմ իմ ծերության օրոք պատերազմի դուրս գամ։ Մի՞թե ես պետք է այժմ իմ հոգնած մարմինը զրահով պատեմ և դողդոջուն ձեռքս նիզակ առնեմ իմ երկիրը պաշտպանելու համար։ Ո՛չ, ո՛չ, պետք է ամեն միջոց գործ դնել, որ այս գործը խաղաղությամբ վերջանա, այսպես է իմ հաստատուն վճիռը։

Այնուհետև Գրանգուզիեն խորհրդի նիստ հրավիրեց և հայտնեց վիճակը։ Վճռվեց մի բանիմաց և զգույշ մարդ ուղարկել Պիկոշորլի Պիկրոշոլի մոտ` իմանալու` ինչու է նա այդպես անակնկալ խախտել խաղաղությունը և ներխուժել ուրիշի երկիրը։ Բացի այդ, որոշեցին Փարիզից ետ կանչել Գարգանտյուային, որ հարկ եղած դեպքում օգնի Պիկրոշոլի հախից գալու։

― Մեծապես շնորհակալ ենք, ― պատասխանեցին նրանք։ ― Ահա թե ինչ ենք ուզում առաջարկել ձեզ։ Այս բերդը պահպանելու համար այստեղ մի փոքր զորամաս թողեք որևէ կապիտանի հրամանատարությամբ, իսկ մնացած բանակը բաժանեցեք երկու մասի։ Մի մասը կարշավի Գրանգուզիեի վրա և, իհարկե, առանց դժվարության նրա դատաստանը կտեսնի։ Մենք այդ ստոր արարածից շատ փող կառնենք։ (Մենք նրան «ստոր արարած» ենք անվանում, որովհետև միայն ստոր արարածներն են կարողանում փող դիզել, իսկ ազնվազարմ թագավորները սովորաբար ոչ մի կոպեկ չեն ունեումունենում)։ Զորաբանակի մյուս մասը կմոտենա ծովին և առանց մի որևէ դիմադրության հանդիպելու կվերցնի բոլոր քաղաքները, ամրոցներն ու բերդերը։ Հետո նավ կնստեն և նավարկելով Պորտուգալիայի ափերի երկարությամբ` կկողոպտեն բոլոր ծովափնյա քաղաքները մինչև Լիսաբոն։ Ո՞վ սիրտ կանի մեր դեմ դուրս գալ։ Իսպանիան էլ մեզ պետք է հպատակվի, որովհետև նրա բնակիչները բոլորը ապուշներ են։ Հետո դուք կանցնեք Ջիբրալտարի նեղուցով, որը, ի հիշատակ ձեր քաջագործության, այնուհետև կկոչվի Պիկրոշոլի ծով։ Դրանից հետո Աֆրիկայի ավազակապետ Բարբարոսսան<ref>Բարբարոսսա (Կարմրամորուս)։ Ալժիրի տիրակալ Կայիր Էդգինի մականունն էր (1476―1546):</ref> ձեր գերին կդառնա։

― Մենք դրա մասին էլ ենք մտածել, ― ասացին նրանք։ ― 9014 մեծ֊մեծ նավեր, որոնք բարձված կլինեն ամենալավ և աշխարհումս նմանը չունեցող գինով, Միջերկրական ծովով կգան Յավա, որտեղ սպասելիս կլինեն 220.770 ուղտ և1600 և 1600 փիղ։ Փղերին կբռնենք որս անելիս։ Փղերը և ուղտերը գինին կբերեն մեր ետևից։ Մի՞թե այդքան գինին չի բավականացնի ձեզ։

― Այս ի՞նչ բան է, ― գոչեց Տրիպեն, ― այս սրիկան մեզ վրա ծիծաղո՞ւմ է, ինչ է։ Ասա ի՞նչ մարդ ես։

Բայց, դժբախտաբար, ուխտավորներից մեկը իր գավազանով խփեց ցավող ատամին։ Ատամի սաստիկ ցավից Գարգանտյուան բարձրաձայն աղաղակեց։ Նրան ատամի փորիչ տվեցին, ու Գարգանտյուան պարտեզում զբոսնելիս ատամները քչփորում էր և ուխտավորներին մեկ֊մեկ հանում բերանից։ Մեկին նա բռնեց ոտքերից, մյուսին՝ պայուսակից, երրորդին՝ գրպանից, չրրորդին՝ չորրորդին՝ գավազանից, իսկ այն դժբախտին, որ խփել էր գավազանով, բռնեց օձիքից և մի լավ հասցրեց վզակոթին։ Ազատված ուխտավորներից ամեն մեկը մի կողմ փախավ, իսկ Գարգանտյուայի ատամի ցավը միանգամից կտրվեց։

Իսկ հայր Ժանը բլբուլ էր դարձել, սումասում, խոսում էր անվերջ։ Շատ ճարպիկն էր անիծվածը։

Անմիջապես մի քանի բժիշկ կանչեցին։ Բժիշկները քննեցին հիվանդին, խորիմաստ կերպով հոնքերը կիտեցին և պատվիրեցին, որ հիվանդն ընդունի 18 սայլ կասսիա<ref>Կասսիա՝ լոբազգիների մի տեսակ է՝ ալեքսանդրիական տերև անունով։</ref> և11900 և 11900 ֆունտ խավարծիլ։ Հարկավոր էր մաքրել հիվանդի ստամոքսը։ Դրա համար պատրաստեցին տասնյոթ պղնձե ահագին գնդեր։ Այդ գնդերից մեկի մեջ մտավ մի մարդ՝ հետը վերցրած լապտեր և վառված ջահ։ Գարգանտյուան գունդը դրեց բերանը և կուլ տվեց այնպես, ինչպես փոքրիկ մի դեղահաբ։

Երբ թշնամին լսեց, որ իրենց վրա հարձակվողները դարձայլ դարձյալ սատանաներ են, փախուստի դիմեց։ Միայն Տուկդիլիոնը իրեն չկորցրեց։ Նա ձեռքն առավ նիզակը և մեծ ուժով խփեց վարդապետին։ Բայց վարդապետը այնպիսի հաստ փարաջա էր հագել, որ նիզակը չծակեց և մեղրամոմի պես ծռվեց։ Այն ժամանակ վարդապետը իր մահակով Տուկդիլիոնին մահացու հարված հասցրեց, ու սա ձիու վրայից շնչասպառ գետին գլորվեց։

Գրագուզիեն սիրալիր ընդունեց իր գերուն և սկսեց հարցոըփորձ հարցուփորձ անել Պիկրոշոլ թագավորի մասին։

― Տեր արքա, պարգևներ տալու ժամաակը ժամանակը չի այժմ։ Սպասենք, մինչև պատերազմը վերջանա, այն ժամանակ կտեսնենք, թե ինչ ենք անելու։ Պատերազմի ժամանակ միշտ դրամի պետք կլինի։

Գարգանտյուան դիմավորեց նրան թնդանոթների կրակոցով։ Պիկրոշոլի զորքը սարսափահար կանգ առավ, հետո բոլորը նորից վազեցին դեպի բերդը, բայց վարդապետը մեծաքանակ զորքով դուրս եկավ նրանց առջև։ Զինվորները այս ու այն կողմ փախան։ Վարդապետը նրաց նրանց չէր հետապնդում։ Նա վախենում էր, որ քաղաքում մնացած զորքը կհարձակվի իրենց վրա թիկունքից։

Այդ ժամանակ Գարգանտյուան հրամայեց, որ թնդանոթներով ռմբակոծեն բերդը։ Բերդի զորքերը, որոնք առանց հրամանատարի էին մնացել, պաշտպանվելով Գարգանտյուայի հարձակումից, կամաց֊կամաց հավաքվեցին բերդի մի կողմը։ Այդ բանից օգուտ քաղեց վարդապետը։ Թաքնվելով մացառուտի ետևում, աննկատելի կերպով անցավ բերդի մյուս կողմը և հարձակվեց բերդի չպաշտպանված մասի վրա։ Երբ բարձրացան պարիսպների վրա, նրանց առաջին գործը եղավ կոտորել պահակներին և բաց անել դարպասը, որով արյուձին այրուձին ներս խուժեց բերդը և սլացավ դեպի գլխավոր դարպասը, որտեղ ձեռնամարտը պաշտպանողների ու հարձակվողների միջև առաջացրել էր մի սարսափելի ժխոր, և հենց այդ ժամանակ ներս խուժած արյուձին այրուձին զարկեց թշնամու թիկունքին ու մեծ ջարդ տվեց նրան։

Այն մասին, թե ինչպես են Գարգանտյուայի ընկերները կոտորում Անարխ թագվորի թագավորի 660 ասպետներին

Ասպետները հողմի արագությամբ սլանում էին դեպի ափը։ Բայց ափի մոտ հողը ողորկ էր դարրձել դարձրել ծովի ջրից, այդ պատճառով առջևի շարքի ձիերը սյաթաքեցին սայթաքեցին ու վայր ընկան։

― Պարոններ, ― ասաց վարդապետը, ասպետներին, ― մենք մեղք չունենք, ափն է այդպես ողորկ։ Մենք հանձնվում ենք ձեր գթասրտությանը։

Եվ նա հենց տեղից վեր կացավ թե չէ, տեսավ անտառի եզրին մի մեծ ու գեղեցիկ այծամ։ Պոնոկրատը նետի պես սլացավ նրա ետևից և իսկուն իսկույն բռնեց․ դրանից բացի նա օդի մեջ բռնեց 26 կաքավ, 9 կտցար և 32 վայրի աղավնի։ Վերադարձին ոտքերով սպանեց մի դյուժին նապաստակ, տասնհինգ վարազ և երեք մեծ աղվես։

― Դե տղերք, բավական է որքան զվարճացանք, ― ասաց Գարգանտյուան, երբ բոլորը սրտները ուզածին չափ ծիծաղեցին այս արձանագրությունը կարդալիս։ ― Այժմ պետք է մտածենք, թե ինչպես գանք Անարխ թագավորի հսկաների հախիցը։

Հսկաբերը Հսկաները համաձայնեցին և նստեցրին նրանց իրենց կողքին, որ միասին քեֆ անեն։

― Իսկ թագավորին ի՞նչ անենք։ Նա այլևս իր պետութւունը պետությունը չի կառավարելու, ուրեմն նրան պետք է մի արհեստ սովորեցնենք, որ գլուխը պահի, թե չէ քաղցից կմեռնի։

Մյուս օրը վարդապետը նորապսակներին տարավ պալատ և ներկայացրեց Գարգանտյուային։ Գարգանտյուան նրանց մի սանգ սանդ նվիրեց, որ մեջը սոխի գլուխ ծեծեն, իսկ բնակության համար քաղաքի ծայրում մի տնակ հատկացրեց։ Այդ օրվանից սկսած Անարխը<ref>Անարխ հունարեն նշանակում է «իշխանություն չունեցող», «իշխանությունից զուրկ»։</ref> դարձավ ամբողջ պետության մեջ ամենալավ սոխաջուր ծախողը։ Բայց ինձ ասել են, որ կինը նրան անխնա ծեծում է, իսկ այդ ավանակն այնքան հիմար է, որ ամեն տեսակ ծեծ ու անարգանք տանում է և ինքն իրեն պաշտպանել չի կարողանում։

― Էհ, պարոն, ― պատասխանեց այդ մարդը, ― բոլոր մարդիկ էլ հո հարուստ չեն ծնվում։ Ես, ինչպես տեսնում եք, կաղամբ եմ տնկում, հետո ծախում եմ քաղաքում և դրանով իմ օրվա ապրուստը հոգում։

― Ինչա՞ն Ինչքա՞ն ժամանակ ես այնտեղ մնացել։

― Հա՛, հա՛, հա՛, ― ծիծաղեց Գարգանտյուան, ― երևում է, դու շատ ճարպիկն ես , Ռաբլե։ Դրա համար նվիրում եմ քեզ Սալմիգոնդեն<ref>Սալմիգոնդեն է կոչվում զանազան տեսակի մսեղենից պատրաստված ռագուն։</ref> դղյակը։

Երբ Գարգանտյուան տուն վերադարձավ, նա իր զորքի համար մի այնպիսի խրախճանք սարքեց, որի նմանը չէր եղել Նոյի տարվանից սկսած։ Հացկերույթը վերջանալուց հետո նա հրամայեց մասնակցողներից ամեն մեկին վճարել մեկ միլիոն երկու հարյուր հազար ոսկի։ Բացի դրանից, նա իր զինակիցներից յուրաքանչյուրին պարգևեց մի֊մի քաղաք։ Պոնոկրատը ստացավ Լյա֊Ռոշ֊Կլերմո քաղաքը, Գիմնաստը՝ Լյա֊Կուդրե, Եվդեմոնը Եվդեմոնը՝ Մոնպանսիե։ Միայն վարդապետը մնաց առանց քաղաքի։

Գարգանտյուան ոզւոմ ուզում էր Սելինում նրան վանահայր դարձնել, բայց վարդապետը հրաժարվեց։