Changes

Ոդիսական

Ավելացվել է 431 559 բայտ, 16 Հունիս

/* Երգ տասնութերորդ։ Ոդիսևսի և Իրոսի բռնցքամարտը */

Գիշերն ամբողջ միտք էր անում ճամփի մասին, որն Աթենասն էր ցույց տվել։

</poem>

~~== Երգ տասնմեկերորդ։ Մահվան աշխարհ ==~~

~~== Երգ տասներկուերորդ։ Ծովալքները. Սկիլլան ու Քարիբդիսը. Արևի եզները ==~~

== Երգ երկրորդ։ Իթակեցոց համաժողովը. Տելեմաքոսի ուղևորումը ==

{{տող|1}}Երբ ~~խավալից~~ խավարից ծագեց ելավ վառ Արշալույսը վարդամատն,

Իր մահիճից շուտ վեր կացավ Ոդիսևսի սիրած որդին.

Հագուստն հագավ, ուսին գցեց նա իր թուրը սրաբերան,

{{տող|30}}Գուցե համբավ է նա լսել աքեական մեծ բանակի դարձի մասին

Եվ միտք ունի մեզ ճիշտն ասել, քանզի ինքը լսել է այդ առաջինը։

Կամ գուցե նա մեզ կը հայտնի և կճառի մի հանրային գործի ~~մսաին։~~ մասին։

Գիտեմ, որ նա մի փառավոր և օգտավետ մարդ է, իրավ, թող որ նրան

Զևսը բարիքն այն շնորհի, ինչ ուզենա ինքը սրտանց»։

Այդպես անբավ գույքն է կորչում... մինչդեռ չկա այնպիսի մարդ մի քաջազոր,

Որպիսին էր Ոդիսևսը, որ իր տնից վանի աղետը այս դաժան։

{{տող|60}}Իսկ ես չէ՞ որ ~~անկպրող~~ անկարող եմ այժմ այդ անել, և, երևի այսուհետև

Նույնպես անզոր ես կլինեմ, անընդունակ պաշտպանության։

Ես, իհարկե, պաշտպանության կդիմեի, եթե միայն ուժըս պատեր.

Մինչդեռ այսպես անհուսալի ժանտ կսկիծով լցնում եք դուք այժմ իմ հոգին»։

{{տող|80}}Այդպես ասաց նա վրդովված, ու իր ~~ձեոքից~~ ձեռքից գետին գցեց գավազանը,

Եվ սկսեց դառն արտասվել։ Ցավակցությունը կաշկանդեց անդ ամենքին.

Ուստի բոլորն նստած էին լռության մեջ, չհանդգնեց և ոչ մի մարդ

Քանի դեռ նա կշարունակի համառել այն որոշման մեջ,

Որը հիմա նրա սրտին ներշնչել են աստվածները։

Այդպես, այո, միայն մեծ ~~փաոք~~ փառք նա կստեղծի սոսկ իր համար, ~~Մինչդեո~~ Մինչդեռ դու դեռ կործանումը քո գույքերի ողբալու ես չարաչար։

Իսկ մենք հիմա մեր արհեստին կամ այլ գործի դեռ չենք գնա, մինչև որ նա

Մեկն ու մեկին աքեանց մեջ կին չդառնա, ում կամենա»։

{{տող|140}}Դուրս գնացեք դուք իմ տնից ու ձեզ սարքեք այլ խնջույքներ,

Ձեր սեփական գույքը վատնեք ձեր տներում փոփոխակի։

Իսկ եթե դուք ստույգ կարծում եք, որ ~~աոավել~~ առավել ազնվագութ է ու փառունակ —

Անպատժապարտ ոչնչացնել ստացվածքը սոսկ մի մարդու,

Վատնե՛ք, սակայն ես կկանչեմ աստվածներին հավերժակյաց,

Բայց դրանցից ոչ բոլորն են կանխագուշակ։ Իսկ Ոդիսևսն

Արդեն վաղուց կործանված է, և ափսո՜ս որ նրա հետ դու էլ չկորար,

Որպեսզի գեթ չը ճառեիր ~~այղ պես~~ այդպես անգետ քո գուշակման մասին այստեղ

Եվ այդպիսով չհուզեիր՝ առանց այն էլ հույժ զայրացած Տելեմաքին.

Գիտեմ, այդպես դու կսպասես, որ մի բան էլ քո տունն ընկնի, որպես նվեր,

Այնժամ խոսեց առարկելով Լիոկրիտոսն Եվենորյան.

«Ի՞նչ խոսք էր այդ, որ ասացիր, ո՜վ խելազուրկ, ~~գոոոզ~~ գոռոզ Մենտոր,

Հորդորում ես, որ մեզ զսպի ամբոխն ամբողջ։ Դժվար է այդ.

Բյուր մարդիկ էլ չեն կարենա կռիվ մղել խնջույք անող մեր խմբի դեմ.

Կանգնեց իսկույն Անտիոոսը և ժպտալով դեպ Տելեմաքն ուղիղ գնաց,

Ձեռքը նրա ամուր բռնեց, դարձավ նրան և խոսք ասաց.

~~«Տելեմաք՛ս~~ «Տելեմաքո՛ս դու սնապարծ, նպերտախոս, քենդ անզուսպ և մոլեգին,

Չար դավանքը քո գործերի ու խոսքերի զուր ես պահում դու կրծքիդ տակ,

Այլ սրտաբաց կե՛ր ու խմիր, ինչպես առաջ։ Իսկ աքեյանք, լավ իմացիր,

Ամենայն ինչ կպատրաստեն ու քեզ կտան ~~ճեպընթւսց~~ ճեպընթաց նավ,

Թիավարներ ընտիր ու քաջ, որպեսզի դու փութանակի

Գնաս և սուրբ Պիլոս հասնես ու գերազնիվ քո հոր մասին լուր ստանաս»։

Համեղահամ ու գերհաճո, որը պահում ես դու այստեղ՝

Մտահոգված միշտ այն դժբախտ մարդու մասին, ե՞րբ պիտի գա մի օր արդյոք

~~Ոդիսեսը~~ Ոդիսևսը աստվածազարմ՝ խուսափելով իր օրհասից ու ժանտ մահից։

Տասնևերկու կճուճ լցրու և խուփերով ամուր ծածկիր։

Լցրու նաև գարե ալյուրը պարկերի մեջ ամրակար.

Իսկ Տելեմաքը տուն դարձավ, խոսնայրներին անդ միացավ։

Սակայն այլ գործ մտքով անցավ պայծառաչյա աստվածուհի ~~Աթհնասի։~~Աթենասի։

Տեսքն ընդունած Տելեմաքի՝ շրջեց, անցավ քաղաքն ամբողջ

Եվ ուղղակի ամեն մարդու, ում հանդիպեց, նա պատվիրեց,

Այլև ոչ ոք ստրուկներից։ Բայց մեկը կա, որ լսել է գործի մասին»։

Այդպես ասաց, ~~աոաջ~~ առաջ անցավ։ Նրանք նրան հետևեցին

Ու, ամեն ինչ հավաքելով, հանց պատվիրեց Ոդիսևսի սիրած որդին,

Բերին, դրին նավի վրա, որը ուներ ամրակառույց տախտակամած։

Տելեմաքը նավ բարձրացավ, իսկ Աթենասն ~~աոաջ~~ առաջ անցավ

Եվ անդ բազմեց նավախելին ու նրա մոտ այնտեղ նստեց Տելեմաքը։

Թիավարներն արձակեցին նավակապերն ու կառաններն,

Կայմն եղևնյա վեր բարձրացրին և տնկեցին իր բնի մեջ

Ու կապեցին այնուհետև չվաններով հաստատ ու պինդ,

Իսկ ~~վակերով~~ փոկերով լավ ոլորված վեր հանեցին առագաստը շողշողենի։

Հողմը փչեց մեջտեղն ուղիղ առագաստի, և նա իսկույն փքվեց ուժգին,

Ու նետվեցին աղաղակող մութ ալիքները ~~ցոուկին~~ ցռուկին սահող նավի,

Բայց թռչում էր նավը առաջ՝ խոր ճեղքելռվ ճանապարհն իր ջրի միջով։

{{տող|430}}Մինչ սևաթույր ~~արւսգ~~ արագ նավի ապավանդակն հարդարելով՝

Դուրս հանեցին նրանք այնտեղ սարկարանները գինով լի

Եվ զոհ-զենում կատարեցին աստվածներին հավերժակյաց,

Մինչդեռ նրանք եկան հասան գեղեցկաշեն Պիլոս քաղաքը Նելևսի։

Այնտեղ բնիկ պիլոսացիք թուխ եզներից փարթամ զոհեր էին քերում

Ու կոտորում երկրասասան ու սևահեր մեծ ~~աստրծուն։~~ աստըծուն։

Շարված էին ինը շարքով, ամեն մեկում հինգ հարյուր մարդ,

Եվ ամեն մի շարքի դիմաց ինը ցուլ եզ կար խողխողված,

Ընդերքն ուտում ~~Լին~~ էին իրենք, իսկ ~~սատըծուն՝~~ աստըծուն՝ այրում էին թիկնամասեր։

{{տող|10}}Նավորդները անդ ափ հասան, առագաստը և նավի սարքը համաչափ

Հավաքեցին, նավը ամուր կառանեցին ու քայլեցին դեպի ցամաք։

Դու ծնված չես կամ սնված չես առանց կամքի աստվածների»։

Ասաց, ապա արագ քայլեց, գնաց ~~Պալլսա~~ Պալլաս Աթենասը։

Տելեմաքոսն էլ հետևից։ Այդպես եկան այնտեղ հասան,

{{տող|30}}Ուր ժողովն էր պիլոսացոց։ Իր որդոց հետ ծեր Նեստորն էր այնտեղ բազմած,

Շուրջը նրա խնջույք էին սարքում այնտեղ ծանոթներն իր

Եվ տապակում էին միսը ոչ խորոված պատրաստում շամփուրներով։

Երբ հյուրերին նրանք տեսան, շուտ ~~ընդաոաջ~~ ընդառաջ ելան նրանց Ու ~~ձեոք~~ ձեռք տալով, ողջունեցին ու խնդրեցին նստել իսկույն։

Բայց առաջինը մոտ գնաց Պիսիստրատը Նեստորածին,

Ձեռքը բռնեց նա երկուսի, բազմեցրեց խրախճանքի

Որպեսզի նա հարցմունք անի անհետացած իր հոր մասին

Ու այդպիսով մարդկության մեջ փառք վաստակի ազնվափայլ։

«Ո՜վ դու ~~Նեսաոր~~ Նեստոր Նելևսածին, դու աքեյանց փառք ու պարծանք.

Հարց ես տալիս, որտեղի՞ց ենք մենք իրապես, արդ՝ կպատմեմ քեզ այդ իսկույն։

{{տող|80}}Եկել ենք մենք Իթակեից, որ գտնվում է Նեյոն լեռան շրջակայքում։

«Ոհ, բարեկամ, ինձ դու սրտանց հիշել տվիր այն աղետներն,

Որ այն երկրում միշտ քաշեցինք մենք՝ աքայեանց զավակներս անպարտելի,

Եվ այն, որքա՜ն խոր ~~տաոապանք~~ տառապանք մենք կրեցինք ծովում իբրև ~~ավարաոու՝~~ ավարառու՝ Հար ~~շրջեյով~~ շրջելով նավերի մեջ, որոնց իշխողն Աքիլլեսն էր Պելևսածին,

Եվ այն, որքա՜ն ցավեր տեսանք մենք Պրիամոս թագավորի

Մեծ քաղաքի մոտ մարտելիս։ Եվ այնտեղ էլ կոտորվեցին քաջերն հզոր.

Էլի ոչինչ դեռ չիմացած՝ պիտ փախչեիր դեպ հարազատ երկիրը քո։

Եվ շարունակ, ինը տարի, բյուր նենգությամբ շուրջը նրանց հորինեցինք

Աղետ, փորձանքը չարամանկ, մինչև ~~աժով~~ ուժով գործն ավարտեց Կրոնոսյանն։

Եվ բնավին ոչ ոք այնտեղ չէր մտածում և չէր կարող

{{տող|120}}Հավասարվել խելքով դյուցազն Ոդիսևսին, և ~~հռչակվւսծ~~ հռչակված էր ~~չափւսզսւնց~~ չափազանց

Հնարքներով իր խորամանկ նա՝ հայրը քո, եթե իրոք ճիշտ է միայն,

Որ դու նրա զավակն ես։ Ես զարմանքով նայում եմ քեզ.

Ատըրևսի երկու հզոր որդոց միջև ցանել էր ոխը գժտության։

Եվ արդ՝ նրանք, երբ արևը մայր մտնելիս անդ կանչեցին մեծ ժողովի

~~Արեացոց~~ Աքեացոց ամենեքյան, մինչ զո՜ւր էր այդ և անկանոն, հանիրավի,

Եվ երբ եկան բոլոր որդիք աքեացոց, սակայն գինով խիստ ծանրացած,

Խոսք խոսեցին, թե ինչո՞ւ է այդպես ժողովը գումարված։

Տրոյայից ետ վերադարձած, Էգիսթին տան մեջ ողջ գտներ,

Նրան նույնիսկ մահից հետո երկրի վրա դամբան-բլուր չէին կանգնի,

Այլ պիտ միայն ~~ընկւսծ~~ ընկած լիներ քաղաքից դուրս, դաշտերի մեջ,

Որ անողոք հոշոտեին նրան շներն և թռչունները գիշատիչ։

{{տող|260}}Եվ արցունքն իր նրա համար թափելու չէր աքեացի և ոչ մի կին,

Անտեղի գործ նա կատարեց։ Երբ ~~Իլինում~~ Իլիոնում վարում էինք մենք պատերազմ,

Նա անդորրիչ մի անկյունում՝ Արգոսի մեջ ձիառատ,

Ագամեմնի կնոջ սիրտն էր իր ճառերով հրապուրում։

Եվ առաքեց շունչն աղմըկող ու կործանիչ ժանտ հողմերի։

Խիստ բարձրացան ու թնդացին մեծ ալիքներն, հանց բարձունքները լեռների,

{{տող|290}}Այդպես ցրեց նավերը նա, որոնց մի ~~մսան~~ մասն հասավ Կրետե,

Ուր կիդոններն են բնակվում՝ Յարդան, գետի հորձանքին մոտ։

Եվ կա այնտեղ, մութ ծովի մեջ, սեպեզր ու հարթ մի փոքրիկ ժայռ,

{{տող|340}}Ու նետեցին կրակի մեջ լեզուները։ Հեղումն արին ոտքի կանգնած։

Երբ հեղումը կատարեցին և խմեցին, որքան սիրտն էր տենչում նրանց,

Պատրաստվեցին վեհ ~~Աթենսան~~ Աթենասն ու Տելեմաքն աստվածակերպ,

Որ երկուսով շուտ ետ դառնան դեպի նավը սևակտուց։

Բայց արգելեց նրանց Նեստորն և խոսք ասաց կշտամբելով.

«Թող որ ~~բնւսվ~~ բնավ Զևսը ~~չւսնի~~ չանի և կամ անմահ աստվածները,

Որ ինձանից այս ժամանակ դուք դեպ նավերը հեռանաք։

Իրավ, կարծես, նման եմ ես մի շատ աղքատ ու մերկ մարդու,

Եվ չէ՞ որ դա ոչ այլ ոք էր աստվածներից օլիմպակյաց,

Թե ոչ միայն ավարաբաշխ, տրիտոնածին դուստրը Զևսի,

Որն արգիյանց քաջերի մեջ ամենից ~~շաւո~~ շատ սիրում, հարգում էր քո մեծ հորն։

Արդ, ողորմա՜ծ եղիր, իշխող աստվածուհիդ, և տուր դու ինձ և իմ որդոց,

{{տող|380}}Նաև կնոջն իմ հարգելի, փառք ու պատիվ ազնվաշուք,

Նստում էր միշտ Նելևսն ինքը՝ խորհրդականն աստվածակերպ.

Սակայն արդեն մահվան ձեռքով նա կործանված իջել էր տունը Հադեսի։

{{տող|410}}Եմ արդ՝ հիմա բազմեց Նեստոր գերենացին աքեացոց մեծ ~~պատվաը~~պատվարը,

Ձեռքին բռնած գավազանն իր։ Շուրջը նրա հավաքվեցին

Սենյակներից դուրս եկած իր որդիք՝ Ստրատիոսն, Էքեփրոնը,

Այնժամ խոսեց ծեր Նեստորը, ձիավարը գերենացի։

«Դուք, զավակներ իմ սիրալիր, կատարեցեք իմ կամքը շուտ,

Որ մենք շուտով խանդաղատենք ~~աստվսւծներից~~ աստվածներից նախ և առաջ Աթենասին.

Նա երևաց ինձ խնջույքում փարթամաճոխ, որը ձոնված էր աստծուն։

{{տող|420}}Ձեզնից մեկը թող դաշտ գնա կով բերելու, որ նա շուտով այստեղ լինի.

Մյուս մասերն կտրատեցին ու զարկեցին շամփուրներին.

Այդպես ահա խորովեցին՝ ձեռքով բռնած այն շամփուրները սրածայր։

Այդ ժամանակ ~~Տելոմաքին~~ Տելեմաքին լողացրեց Պոլիկաստեն՝

Գեղեցկատես կրտսեր դուստրը ազնիվ Նեստոր Նելևսյանի։

Իսկ երբ լվաց, նրա մարմինն օծեց յուղով նա խնամքով,

Ողջ օրն ձիերը սլացան՝ պերճ անուրը խիստ ճոճելով։

Մինչ մայր մտավ արևն արդեն, մթնշաղը ծածկեց ամբողջ ճանապարհն,

Երբ որ նրանք ~~Փերւե~~ Փերե եկան, Դիոկլեսի տունը հասան։

Սա զավակն էր Օրսիլոքի՝ Այփիոսից ծնունդ առած։

Այնտեղ նրանք գիշերեցին, իսկ նա նրանց հյուրասիրեց հյուրամեծար։

== Երգ տասնմեկերորդ։ Մահվան աշխարհ ==

{{տող|1}}Երբ որ եկանք, հասանք նավին ու ծովափին, նախև առաջ

Արագընթաց մեր նավն այնտեղ աստվածային ծով ձգեցինք.

Տնկեցինք կայմը սև նավի և կախեցինք մենք առագաստն անմիջապես։

Վերցրինք ապա ոչխարները և նավի մեջ զետեղեցինք:

Վերջը ինքներս բարձրացանք նավի վրա՝ սրտով տխուր, արտոսրահեղ։

Մինչդեռ Կիրկեն՝ գեղագանգուր, կորովալիր աստվածուհին,

Մեզ ուղեկից հողմ առաքեց, որը, որպես ազնիվ ընկեր երախտագործ,

Մեր առագաստը ուռցնելով ծովի վրա, նավն էր քշում սևակտուց։

Բազմած էինք մենք նավի մեջ՝ սարքավորման ողջ աշխատանքը կատարած,

{{տող|10}}Իսկ մեր նավը դեպի առաջ շարժում էին նավավարն ու քամիները:

Ամբողջ օրն այդ, նավը ծովում սլանալիս, լայն առագաստն էր ծածանվում։

Մինչ մայր մտավ արևն արդեն, և խավարով ճանապարհները ծածկվեցին,

Իսկ նավն հասավ խոր, անհատակ Օվկիանոսի սահմաններին։

Այնտեղ, ահա, գտնվում են կիմմերացի մարդկանց քաղաքն ու երկիրը,

Որոնք հավերժ քողարկված են թուխ ամպերով, մութ մեգի մեջ,

Եվ չի նայում նրանց վրա արևն երբեք՝ ճառագայթով իր շողշողուն,

Ո՛չ այն ժամին, երբ բարձրանում է նա վերև, դեպի երկինքը աստղազարդ,

Ոչ էլ այնժամ, երբ երկնքից նա դեպ երկիրն է ետ գալիս:

Այդ տարաբախտ մահկանացու մարդկանց վրա դաժան գիշերն է տարածված։

{{տող|20}}Երբ մոտեցանք այնտեղ ափին, նավը իսկույն դուրս հանեցինք դեպի ցամաք,

Ոչխարները վերցրինք մեզ հետ ու գնացինք օվկիանոսի ափով կրկին,

Մինչև եկանք, այն տեղն հասանք, որը Կիրկեն ցույց էր տվել։

Զոհվող ոչխարն այնտեղ բռնած պահում էին Պերիմեդն ու Եվրիլոքը,

Իսկ ես իսկույն դուրս քաշեցի իմ կողքի թուրը սայրասուր

Եվ անհապաղ փոս փորեցի՝ խորությամբ և լայնությամբ մի արմունկի չափ։

Հետո փոսի բերանի մոտ կատարեցի հեղմունք բոլոր մեռյալներին՝

Նախ և առաջ մեղրաջրով, հետո գինով քաղցրանուշիկ,

Երրորդ անգամ` միայն ջրով, ապա վերուստ ես ցանեցի գարե-ալյուր։

Եվ ծնկաչոք աղոթեցի ես անմարմին մեռյալների գլուխներին։

{{տող|30}}Աղոթելիս ես խոստացա, որ Իթակեհ ասնելուն պես իմ թանկարժեք իրերը պերճ

Զոհ կբերեմ խարույկի մեջ և կզոհեմ ամենալավ կովը ստերջ,

Իսկ հատկապես Տիրեսիասին զոհ կբերեմ մի այնպիսի խոյ թխագույն,

Որը անշուշտ իմ խաշինքում ամենալավը կլինի։

Երբ գերափառ մեռյալների խմբակներին, ուխտն անելով իմ սրտաբուխ,

Աղոթեցի, վերցրի իսկույն ոչխարները և մորթեցի փոսի վրա:

Սև, մթագույն արյունն հոսեց, և սուրալով Էրեբոսից

Այնժամ եկան, հավաքվեցին հոգիները մեռյալների՝

Հարսնացուներ և նորատիք, բազմաչարչար ծերունիներ։

Սրտով դեռ նոր տանջանք տեսած կույս աղջիկներ կայտառ, անհոգ

{{տող|40}}Եվ մարտիկներ բյուրաբազում` զենքեր հագած արյունոռոգ,

Պղնձակուռ զենքով զարկված քաջախիզախ շատ-շատ մարդիկ.

Բյուր բյուրերը հավաքվեցին խանդակի շուրջ և ամենուր,

Ու բարձրացավ ճիչ-աղաղակ զարհուրելի։ Գունատվեցի ես մահու չափ

Ապա իսկույն ընկերներիս հորդորելով պատվիրեցի

Քերթել, այրել ոչխարներն այն, որ, խողխողված պղինձ սրով,

Ընկած էին արդեն այնտեղ գետնաթավալ։ Պատվիրեցի, որ աղոթեն

Կորովագույն ժանտ Հադեսին և ահարկու Պերսեփոնին:

Իսկ ես իսկույն դուրս քաշեցի սուր սուսերը իմ երկսայրի

Ու նստեցի փոսի եզրին՝ թույլ չտալով, որ անմարմին մեռյալների

{{տող|50}}Գլուխները հասնեն արյանն՝ մինչև որ ես հարցմունք անեմ Տիրեսիասին:

Նախ մոտեցավ ինձ Էլպենոր իմ ընկերոջ դժբախտ հոգին,

Քանզի չէ՞ որ դեռ չէր թաղված նա հողի տակ լայնատարած,

Նրա դիակն անդ, Կիրկեի ապարանքում էինք թողել մենք չթաղված,

Անսուգ, քանզի այլ հոգսերով էինք լարված այնժամ այնտեղ։

Երբ ես նրան այնտեղ տեսա, արտասվեցի, կարեկցությամբ սիրտս լցվեց,

Ուստի նրան ես դիմեցի և ասացի խոսքերը իմ այս թևավոր.

«Ով Էլպենոր, ինչպե՞ս է որ եկար, հասար այս խավարին՝

Իբր հետիոտն, ինձնից առաջ այդպես անցար, երբ ինձ բերեց սև նավն արագ»:

Այդ ասացի։ Նա շչալով պատասխանեց և խոսք ասաց.

{{տող|60}}«Դյուցասնունդ Լաերտածին, բազմահնար դու Ոդիսևս,

Ինձ կործանեց դաժան աղետն աստվածատուր, այլև գինին անչափավոր։

Պառկած էի ես Կիրկեի տան կտուրին, բայց մոռացել էի լրիվ,

Ով, վերևից ներքև գալիս, պիտ բարձրաբերձ սանդուղքներով ես իջնեմ ցած։

Եվ ուղղակի գլորվեցի վերևից ցած, ու ջախջախվեց պարանոցս,

Այդպես հոգիս իսկույն ևեթ թռավ դեպի տունն Հադեսի։

Աղաչում եմ հանուն նրանց, որ այստեղ չեն, բայց քո տանը ապրում են դեռ,

Հանուն կնոջդ և քո հոր, որ քեզ սնել է մանկության քո օրերին,

Այլև հանուն Տելեմաքի, որին, իբրև մինուճարի, տանն ես թողել.

Գիտեմ, որ դու, այժմ Հադեսի կացարանից հեռանալիս,

{{տող|70}}Ամրակառույց նավդ պետք է դեպ Էական կղզին ուղղես,

Ուստի ես քեզ աղերսում եմ, մի մոռանա , այլ ինձ հիշիր, իշխանատեր:

Երբ հեռանաս դու այնտեղից, մի թող դու ինձ անուշադիր,

Եվ չթաղված, որ զայրույթը աստվածների դու այդպիսով չհարուցես:

Իմ մարմինը, զենքերիս հետ, աղաչում եմ, հրկիզեցեք խարույկի մեջ

Եվ ալեզարդ ծովի ափին շիրիմ-դամբան կանգնեցեք ինձ,

Որ դժբախտիս գործն իմանան շատ շատերը նաև գալիք սերունդներից:

Կատարիր դու թախանձանքս, գերեզմանիս վրա տնկիր դու այն իմ թին,

Որով կյանքում թիավարել եմ սիրելի ընկերների հետ միասին»։

Ասաց այդպես։ Իսկ ես նրան խոսք ասացի ի պատասխան.

{{տող|80}}«Թշվառակա՜ն, այդ ամենը, որ խնդրեցիր, կանեմ այնտեղ, կկատարեմ»։

Այդպես ահա, նստած այնտեղ, տխուր-տրտում խոսում էինք մենք իրար հետ:

Թուրը մեկնած փոսի վրա՝ արյունն էի ես պահպանում,

Մինչ ուրվականն իմ ընկերոջ փոսի այն կողմը բարբառում էր տակավին:

Եկավ այնժամ ու մոտեցավ նաև մեռած մորս հոգին՝

Անտիկլիան, որ ծնվել էր քաջակորով Ավտոլիկից։

Ես կենդանի թողի նրան, երբ հեռացա դեպի Իլիոն սրբազնասուրբ...

Արտասվեցի, երբ որ տեսա ես իմ մորը, սիրտս լցվեց ափսոսանքով,

Բայց և այնպես թույլ չտվի, որ մոտենա նա արյունին,

Մինչև որ ես հարցմունք անեմ Տիրեսիասին, թեպետ վիշտն էր իմ դառնագին:

{{տող|90}}Այդ միջոցին թեբեացի Տիրեսիասի հոգին եկավ ու մոտեցավ`

Ոսկի մական ձեռքին բռնած, ինձ ճանաչեց ու այս ասաց.

«Աստվածազա՜րմ Լաերտածին, ո՜վ Ոդիսևս բազմահնար,

Ի՞նչ ես եկել դու, տարաբախտ, լույսը թողած արեգական,

Որ այժմ տեսնես մեռյալների ստվերները և անխնդուն աշխարհը այս։

Բայց ետ քաշվիր դու խանդակից, սուր սուսերդ դու դեն գցիր.

Որ գեթ խմեմ արյունը այս ու քեզ հայտնեմ ճշմարտացի ես ամեն բան»։

Ասաց այդպես: Ետ քաշվեցի և սուսերն իմ արծաթագամ

Ես կոխեցի պատյանի մեջ։ Իսկ ծեր գուշակը մեծափառ,

Երբ որ խմեց թուխ արյունը, անդ ինձ դիմեց ու ասաց.

{{տող|100}}«Վերադարձ ես դու փափագում, ո՜վ Ոդիսևս արժանագով:

Բայց քեզ համար այն դժվարին պիտի դարձնի աստվածն հզոր: Չեմ կարծում ես,

Որ քո մասին երկրասասանը մոռանա: Սրտում քո դեմ նա ոխունի,

Ոխակալ է. կուրացրել ես դու սիրելի նրա որդուն,

Բայց աղետներն հանդուրժելուց հետո պիտի ետ գնաս քո հայրենիքը,

Հարկավ, եթե զսպես դու քեզ և տենչանքը ընկերներիդ այն ժամանակ,

Երբ քո նավով ամրակառույց դու անց կենաս ծովը կապույտ

Եվ, հասնելով Թրինակիա կղզուն, դուրս գաս իսկույն ցամաք:

Անդ կգտնես դու արածող պարարտ եզներն ու խաշինքը ամենադետ,

Վառ Հելիոսի, որը լսում և տեսնում է ամենուրեք և ամեն բան։

{{տող|110}}Եթե դրանց դուք ձեռք չտաք, թողնեք, անցնեք՝ ձեր վերադարձը հիշելով,

Այնժամ կգաք դուք Իթակե, թեկուզ բազում ժանտ աղետներ կրելուց ետ:

Սակայն եթե ձեռք տաք դրանց, գուշակում եմ մահ և կորուստ

Ընկերներիդ ու քո նավին։ Անձամբ ինքդ գուցե փրկվես,

Բայց ետ կգաս դու անագան ու չարաբախտ, զրկված բոլոր ընկերներից

Եվ մի օտար նավի վրա։ Դու կգտնես քո տանն աղետ ու փորձանքներ՝

Գույքդ անխիղճ վատնող, լափող, ամբարտավան շատ-շատ մարդկանց,

Որ քո տիկնոջն աստվածակերպ խոստանում են, իբրև խոսնայր, շատ ընծաներ։

Բայց դու, հարկավ, պիտի լուծես քո վրեժը այդ բռնակալ գործի համար,

Իսկ երբ որ դու քո հարկի տակ խոսնայրներին ոչնչացնես

{{տող|120}}Սուր պղինձով, բացեիբաց կամ որևէ խարդախությամբ,

Թեթևագույն մի թի վերցրած, ճանապարհվիր, գնա շուտով դու շրջելու,

Մինչև որ գաս, հասնես մարդկանց, որոնք ծովին անծանոթեն,

Որոնք իրենց կերակուրը ուտում են միշտ առանց աղի:

Անդ չգիտեն նրանք բնավ ո՛չ կարմրակող նավեր արագ,

Ոչ էլ թիեր թեթևաշարժ, որպիսիները նավերի թևերն են ժիր:

Քեզ պարզ նշան կասեմ, որը չես մոռանա, այլ կհիշես դու հեշտությամբ:

Եթե ճամփորդ մի որևէ քեզ հանդիպի և քեզ հարցնի,

Թե դու այդ ի՞նչ բահ ես տանում՝ դրած ուսին քո փառահեղ,

Կանգնիր իսկույն և քո թեթև այն նավաթին ցցիր հողին

{{տող|130}}Ու փառավոր զոհ մատուցիր իշխանազոր Պոսիդոնին.

Զոիր մի խոչ, այլև մի եզ և խոզերին բեղմնավորող մի գեր վարազ։

Եվ բացի այդ՝ զոհ կատարիր հարյուրեզնյա, երբ որ իրոք դու տուն դառնաս,

Զոհ՝լայնալիր երկնքի տեր գերերջանիկ աստվածներին,

Բայց բոլորին, ինչպես հարկն է։ Ծովի վրա չես մեռնելու,

Մահդ թեթև է լինելու, և միմիայն այն ժամանակ,

Երբ ուժասպառ լինես անդորր ծերությունից, երբ որ շուրջդ

Շատ երջանիկ մարդիկ լինեն։ Այսքանը քեզ գուշակում եմ ես ճշմարիտ»։

Ասաց այդպես, իսկ ես նրան այս ասացի ի պատասխան.

«Ո՜վ Տիրեսիաս, աստվածներն են այդ ամենը վիճակել ինձ:

{{տող|140}}Բայց նաև սա դու ինձ ասա, ճշմարիտը պատմիր միայն։

Ահա այստեղ տեսնում եմ ես նաև հոգին իմ մեռած մոր.

Ահավասիկ, նա լուռ ու մունջ նստած է այժմ արյունի մոտ

Եվ, կարծես թե, չի հանդգնում որդուն նայել, խոսել ինձ հետ:

Ասա, տեր իմ, ինչպե՞ս անել, որ նա այստեղ ինձ ճանաչի»։

Այդպես ահա ես ասացի։ Նա ինձ իսկույն պատասխանեց ու խոսք ասաց.

«Ես հեշտությամբ այդ կասեմ քեզ, և դու իսկույն կհասկաս:

Մեռյալների հոգիներից ում որ թույլ տաս, որ արյունին այս մատենա,

Նա կպատմի քեզ ամեն բան ճշմարտացի, իսկ ում մերժես

Եվ թույլ չտաս, որ մոտենա, նա լռելյայն ետ կգնա»։

{{տող|150}}Այդպես այնժամ ասաց հոգին իշխանազոր Տիրեսիաի:

Երբ որ բախտն իմ նա ինձ հայտնեց, իսկույն մտավ տունն Հադեսի:

Մինչ ես անշարժ անդ մնացի, մինչև որ մայրս մոտեցավ.

Նա թխագույն արյունն ըմպեց, ինձ ճանաչեց և անհապաղ,

Բարձրահառաչ անդ բարբառեց ու խոսքն ասաց այս թևավոր.

«Ո՜հ, իմ որդյակ, ինքդ այդպես, դեռ կենդանի, ինչպե՞ս հասար

Դու խավարին այս մթագույն։ Դժվա՜ր է խիստ, որ կենդանի մարդն այս տեսանի:

Արդ, մեր միջև գետն է հոսում, հեղեղատներն են ահռելի,

Իսկ առջևից, մինչև գետը, խոր հորձանքն է օվկիանոսի,

Որ չի կարող հետիոտն մարդն անցնել բնավ, եթե չունի ամրակուռ նավ:

{{տող|160}}Եվ մի՞թե դու Տըրոյայից նոր ես գալիս նավիդ վրա սևակտուց՝

Այդքան երկար թափառելով ընկերներիդ հետ միասին։ Մի՞թե ցայժմ

Դու չես եղել Իթակեում, դեռ չես տեսել քո հարկի տակ դու կնոջդ»:

Ասաց այդպես: Իսկ ես նրան այս ասացի, հանց պատասխան.

«Ա՜խ, իմ մայրիկ. միայն կարիքն ինձ բերեց տունը Հադեսի, դեպի դժոխք,

Որ թեբացի Տիբեսիասի հոգուն այստեղ հարցմունք անեմ։ Ես տակավին

Դեռ չեմ հասել քաղցր ափերին աքեական, ոտք չեմ դրել դեռ ես իրոք

Մեր հարազատ երկրի վրա, այլ շրջում եմ դեռ չարաղետ և հոգնատանջ

Այն օրվանից, երբ մեզ տարավ Ագամեմնոնն աստվածազարմ

Դեպի Իլիոնը ձիաբույծ, որ անդ մարտենք տրոյացոց դեմ:

{{տող|170}}Սակայն հիմա դու ինձ ասա և ճշմարիտը պատմիր այժմ.

Կորստաբեր օրհասի ի՞նչ հարվսծ արդյոք քեզ կործանեց.

Երկարատև տկարությո՞ւն դու քաշեցիր, թե՞ Արտեմիսը նետաձիգ

Սլաքներով թեթևաշարժ քեզ սպանեց հանկարծակի։

Պատմիր նաև իմ հոր մասին, որդուս մասին, որին այնտեղ թողեցի ես.

Արդյոք նրանց ձեռքի՞ն է դեռ իշխանությունն իմ անսահման,

Թե՞ մարդիկ զավթել են այն և խոսում են, որ ետ չեմ գա ես այլևս:

Պատմիր դու իմ օրինական կնոջ մասին, նրա մտքերն ու տենչանքը։

Մնո՞ւմ է դեռ նա որդու մոտ, պահպանում է նա իմ գույքերը անվնաս,

Թե՞ որևէ գերահռչակ աքեացի նրան վերցրել է կնության»։

{{տող|180}}Այդպես այնժամ ես ասացի, և ինձ իսկույն պատասխանեց մայրն իմ հարգո.

«Մնում է դեռ հավատարիմ Պենելոպեն տխուր սրտով և հալումաշ՝

Քո սեփական ապարանքում և անցկացնում օրն ու գիշերը վշտաբեկ,

Ողբում, կոծում է անդադար, արտասվում է նա դառնադառն։

Դեռ չի զավթել քո մեծաշուք իշխանությունն այնտեղ ոչ ոք,

Իսկ հողերդ Տելեմաքոսն է մշակում խաղաղությամբ ու համերաշխ՝

Մասնակցելով խնջույքներին, որոնք պատշաճ են փառաշուք իշխանազնին,

Քանզի բոլորն հրավիրում են միշտ նրան։ Մնում է դեռ և հայրը քո՝

Այնտեղ, գյուղում, դաշտերի մեջ: Քաղաքը նա չի այցելում.

Զուրկ է, չունի ո՛չ անկողին, ո՛չ մահճակալ իր ծածկոցով, ոչ փափուկբարձ,

{{տող|190}}Իսկ ձմեռը տանն է քնում, ստրուկների հետ միասին,

Օջախի մոտ ու փոշու մեջ և ծածկվում է հագուստներով իր ցնցոտի:

Բայց երբ գալիս է ամառը կամ աշունը փարթամաճոխ,

Պերճ խաղողի այգու լանջին аմենուրեք նրա համար,

Թափված փափուկ տերևներից, պատրաստ է միշտ թավ անկողին։

Անդ պառկում է նա վշտաբեկ, սիրտը ցավին միշտ անձնատուր՝

Քո վիճակն է լալիս անվերջ ու լցված է նա դառնությամբ իր ծերության։

Ձէ՞ որ և ես այդ վիճակում կործանվեցի, և ժանտ օրհասն ինձ նվաճեց։

Քանզի մեր տանն ինձ չի հասել ինքն՝ Արտեմիսը նետաձիգ,

Ինձ չի զարկել նա, քաջատես, սլաքներով թեթևաշարժ

{{տող|200}}Ու չի ճնշել, նմանապես, ինձ որևէ տկարություն,

Որն, ուժաթափ մեզ անելով, կորզում է միշտ մարմնի միջից մարդու հոգին։

Ստրջանքը, այլև վիշտը միշտ քո համար, ու Ոդիսևս, և կարոտը,

Որ հեռու ես դու մայրական գուրգուրանքից, ինձ զրկեցին քաղցր կյանքից»։

Ասաց այդպես, և իմ սրտում միտք հղացավ այդ միջոցին.

Ես կամեցա բռնել, գրկել իմ հանգուցյալ մոր սուրբ հոգին:

Երեք անգամ ես նետվեցի, և դրդում էր ամեն անգամ սիրտս հուժկու,

Երեք անգամ նա խույս տվեց, ինչպես երազ, հանց մի ստվեր:

Եվ առավել խորունկ մի ցավ, նոր ստրջանք սիրտս զգաց,

Ուստի նրան անդ կանչելով խոսքն ասացի այս թևավոր.

{{տող|210}}«Մա՜յր իմ, ինձնից խուսափում ես. չէ՞ որ կարոտ եմ չափազանց,

Որ գեթ այստեղ, տանն Հադեսի, մենք ձեռքերով մեր սիրելի գրկենք իրար,

Որ երկուսովս ջերմ արցունքով սրտերին տանք թեթևություն։

Ո՜հ, գուցե ինձ սոսկ ուրվական է ուղարկել Պերսեփոնեն ազնվամեծար,

Որ առավել ես հեծեծամ, սիրտս լցվի նոր ստրջանք»։

Այդպես ահա ես ասացի, և ինձ իսկույն պատասխանեց հարգո մայրն իմ.

«Վա՜յ ինձ, որդյակ, որ առավել դժբախտն ես դու մահկանացու մարդկանց մեջ.

Ոչ, բնավին քեզ չի խաբում Պերսեփոնեն, դուստրը Զևսի,

Այլ այդպես է մարդու վիճակն, երբ որ արդեն դառնում է նա մահվան բաժին,

Եվ նրա մեջ ջլերն այլևս չեն կապակցում միսն ու ոսկրերը միաձույլ,

{{տող|220}}Այլ ամեն ինչ լափլփում է զորությունը բորբ կրակի,

Երբ որ ոգին բաժանվում է ոսկորներից իր սպիտակ:

Մինչդեռ հոգին, դուրս թռչելով, սուրում է և սավառնում է երազի պես։

Սակայն շուտով աճապարիր դու դեպի լույս և այս ամենը լավ հիշիր,

Որպեսզի անդ, քո կնոջ հետ տեսնվելիս, ասածներն իմ նրան պատմես»:

Այդպես, միմյանց հարցեր տալով, խոսում էինք մենք միասին,

Մինչ մոտ եկան անթիվ կանայք` դրդված կամքով ազնվամեծար Պերսեփոնի

Որքան կային իշխանների պերճ տիկիններ ու դստրիկներ՝

Խումբ-խմբովի հավաքվեցին շուրջը այնտեղ սև արյունի։

Եվ ես արդեն խորհում էի, ինչպե՞ս արդյոք հարցմունք անեմ ամեն մեկին:

{{տող|230}}Արդ, իմ սրտում այս խորհուրդը ինձ լավագույնն այնժամ թվաց,

Դուրս քաշելով ուսիցս կախ իմ սայրասուր թուրը իսկույն

Թույլ չտվի, որ միասին, միահամուռ, խմեն բոլորը սև արյունն,

Ուստի նրանք հերթով էին ինձ մոտենում և խոսք ասում սերունդների,

Զարմի մասին: Իսկ ես կարգով հարցնում էի ամեն մեկին առանձնակի

Ահավասիկ, նախ Տիրոյին այնտեղ տեսա, գերապատիվ հոր զավակին։

Եվ նա պատմեց, որ սերունդն է ինքը վսեմ Սալմոնևսի:

Ասաց նաև, որ ինքն իրոք ամուսինն է Էլոսյան Կրեթևսի:

Սիրահարվեց նա Էնիպևս աստվածային բուռն գետին,

Որ ամենից գեղեցիկն է երկրի վրա հոսող բոլոր ջինջ գետերից։

{{տող|240}}Արդ շատ անգամ գալիս էր նա հորդահոսան Էնիպևսի պերճ ալյաց մոտ,

Եվ ընդունեց տեսքը գետի Պոսիդոնը երկրասասան,

Որ նրա հետ այստեղ սիրով զուգավորվեց ալեկոծվող ջրերի մեջ,

Իսկ շառագույն, լեռնանման ալիքները փրփրաթաթախ խիստ փքվելով

Թաքցրին իսկույն և՛ աստըծուն, և՛ մեղապարտ կնոջը այդ.

Նա քնեցրեց այնտեղ կույսին և արձակեց վառ, կուսական նրա գոտին

Երբ հագեցրեց աստվածն այդպես սիրո տռփանքը իր սրտի,

Բռնեց իսկույն ձեռքը կույսի, անվամբ կոչեց և խոսք ասաց.

«Ցնծա, ա՜յ կին, ու պարծեցիր դու մեր սիրով: Իսկ երբ տարին գա, լրանա,

Դու կծնես վեհ զավակներ, զի միացումն աստըծու հետ անպտուղ չէ։

{{տող|250}}Բայց դու նրանց լավ խնամիր, պահիր, սնիր միշտ ուշադիր,

Եվ անունն իմ քո մեջ թող միշտ գաղտնի մնա: Արդտուն գնա.

Ես եմ ահա քո դեմ կանգնած՝ Պոսիդոնը երկրատատան»։

Այդպես ասաց և ալեծուփ նա ծովի մեջ սուզվեց իսկույն:

Իսկ կույս Տիրոն հղիացավ, ապա ծնեց Պելիաս, Նելևս չքնաղ որդոց,

Երկուսով էլ նրանք հետո դարձան Զևսի կամակատար քաջ հերոսներ։

Պելիասն ապրեց բազմաառատ ու խաշնավետ շեն Իոլկոսում,

Իսկ մյուս եղբայր քաջ Նելևսը՝ Պիլոսի մեջ ավազածիր:

Ապա կանանց պերճ թագուհին ծնեց որդոց Կրեթևսի՝

Ամիթաոն ձիավարժին, քաջ Էսոնին ու Փերեսին:

{{տող|260}}Այնտեղ տեսա Անտիոպին՝ Ասոպոսի պերճ աղջկան, որն իմ առաջ

Պարծենում էր, որ քնել է մինչև անգամ Զևսի գրկում

Եվ ծնել է երկու զավակ՝ Ամփիոնին և Զեթոսին։

Առաջիններն էին սրանք, որ հիմնեցին յոթնադուռն Թեբե քաղաքն,

Ու կանգնեցին նրա շուրջը բարձր պարիսպ, քանզի չէին կարող ապրել

Լայնատարած, բայց անպատնեշ Թեբեի մեջ, թեպետ հզոր էին նրանք։

Տեսա նաև Ալկմենեին, Ամփիտրիոնի չքնաղ կնոջն,

Որ, Զևսի հետ միանալով սիրակարոտ գրկում նրա,

Աշխարհ բերեց Հերակլեսին՝ քաջախիզախ, առյուծասիրտ մեծագործին։

Տեսա այնտեղ Մեգարեին, որ դստրիկն էր իշխանազոր Կրեոնի,

{{տող|270}}Որը դարձավ կողակիցը Ամփիտրիոնի անպարտելի, հզոր որդու։

Տեսա ես մորն Էդիպուսի` գեղեցկափայլ Էաիկաստին.

Խելակորո՜ւյս, նա կատարեց մի ահավոր և ժանտ ոճիր. ամուսնացավ

Իր որդու հետ։ Սա սպանեց իր ծնող հորն ու միացավ ապա մոր հետ:

Այդ արարքը կամքով անմահ աստվածների հայտնաբերվեց։

Թեև դաժան տառապանքներ կրեց Էդիպուսը հետո, բայց և կամքով

Աստվածների նա սիրելի իր Թեբեում իշխեց երկար ու պանծալի:

Կինը սակայն տունը իջավ զորեղ պահակ ժանտ Հադեսի:

Իր կյանքին ինքը վերջ տվեց. նա մարդակին կապեց չվանը հանգուցված

Ու այդ քայլին դիմեց վշտոտ, իսկ ամուսնուն թողեց նա բյուր աղետ ու ցավ,

{{տող|280}}Որոնք մարդկանց առատապես պատճառում են Էրինիսները մայրական։

Տեսա նաև չքնաղատես Քլորիսին, որին, իբրև բարձր տիպար

Գեղեցկության, առավ Նելևսը կնության՝ տալով անթիվ վարձ ու վճար:

Մինիական Օրքոմենում թագավորող Իասոսյան Ամփիոնի

Կրտսերագույն դստրիկն էր դա, որ Պիլոսում վեհ Նելևսից,

Իբրև նրա պերճ թագուհին, ծնեց փայլուն, գերահռչակ քաջ զավակներ,

Որպիսիներն էին Նեստորն, Քրոմիոսն ու Պերիկլիմենը մեծազոր:

Քրիսը ծնեց հետո վեհ Պերոյին, որ սքանչելի էր մարդկանց մեջ,

Սա խոսնայրներ ուներ բազում և մեծամեծ։ Սակայն կամքն էր քաջ Նելևսի՝

Միայն նրան տալաղջկան, ով քաջաբար Փիլակեից քշի, բերի

{{տող|290}}Լայնաճակատ ու կորեղջյուր արջառները հզորազոր Իփիկլեսի:

Եվ հանձն առավ այդ կատարել մի գերհրաշ և քաջ գուշակ,

Բայց խափանեց փորձը նրա ժանտաժուտ բախտն աստվածակամ,

Այլև կապանքը ահավոր և հովիվները գյուղական։

Անցան օրեր ու ամիսներ, տարին արեց շրջապտույտ,

Ժամկետն հասավ, և գերվածը Իփիկլեսին հայտնեց կամքը աստվածների,

Ու զորությունն Իփիկլեսի, ազատելով այդ գուշակին,

Նրա կապանքը արձակեց, և կատարվեց կամքը Զևսի։

Տեսա այնտեղ ես Լեդային, Տինդարևսի կնոջն հզոր,

Որն և ծնեց Տինդարևսից քաջախիզախ զույգ զավակներ՝

{{տող|300}}Պոլիդևկին՝ բռնամարտում քաջամարտիկ և Կաստորին ձիամարզիկ։

Երկուսին էլ ողջ ու առողջ, դեռ կենդանի, կենսատու հողն իր մեջ թաղեց

Անդ` երկրի տակ։ Նրանք անչափ հարգված են միշտ Զևսի կողմից

Եվ ամեն օր նրանք հերթով ու փոխեփոխ մահանում են և հերթով էլ

Կենդանանում, մինչդեռ փառքով աստվածներին են հավասար։

Իփիմեդիան իմ դեմ ելավ, Ալոևսի չքնաղ կինը,

Եվ սա նույնպես պատմում էր ինձ, որ ինքն իրոք Պոսիդոնի հետ միացավ,

Ապա ծնեց երկու զավակ՝ աստvածակերպ վեհ Օտոսին

Եվ գերհոչակ Էփիալտին, որոնք սակայն կարճ ապրեցին:

Նրանց սնեց մայր-երկիրը սննդարար. կտրիճ էին գեղեցկափայլ,

{{տող|310}}Քաջահասակ և ամենքին գերազանցող, բացի միայն Օրիոնից։

Երբ իննամյա դարձան նրանք, լայնքն էր նրանց՝ ինը արմունկ,

Իսկ փառապանծ հասակների բարձրությունը հասավ նույնիսկ ինը գազի։

Նրանք մի օր Օլիմպակյաց աստվածներին սպառնացին հանդգնաբար,

Որ երկնքում կհարուցեն զարհուրելի խռովություն,

Միտք հղացան՝ Օսսա լեռը դնել գլխին Օլիմպոսի, իսկ Պելիոնն

Անտառախիտ տնկել գլխին այդ Օսսայի, որ գեթ հասնեն մինչև երկինք:

Կարող էին կատարել այդ, եթե կյանքից չզրկվեին.

Մինչ կործանեց նրանց որդին Զևս զգոնի ու Լետոյի գեղեցկավարս.

Եվ երկուսին էլ միասին, նախքան պատեց նրանց այտերը աղվամազ,

{{տող|320}}Նախքան նրանց կզակերը ծածկըվեցին խիտ մորուքով։

Այնտեղ տեսա ես Փեդրային, Պրոկրիսին, Արիադնեին,

Որն իմաստուն, մեծ Մինոսի պերճ դստրիկն էր չքնաղատես

Կրետե կղզուց նրան Թեսևսն առավ, տարավ դեպի Աթենքը սրբածես,

Սակայն այդ գործը ձախողվեց, քանզի ճամփին, Դիե կղզում նրան հանկարծ,

Դիոնիսի մեղադրանքով, նետով զարկեց Արտեմիսը:

Տեսա նաև ես Մերային, Կլիմենեին ու Էրիվիլեին դաժան,

Որը սիրած իր ամուսնու մահվան համար շատ թանկարժեք ոսկի ստացավ։

Բայց չեմ կարող ես մի առ մի, այժմ ձեզ պատմել բյուր-բյուրերի մասին այստեղ,

Որքան այնտեղ տեսա կանանց կամ դստրերի դյուցազնական հերոսների,

Քանզի նախքան այդ պատմելը կանցնի գիշերն աստվածային,

{{տող|330}}Սակայն արդեն ժամանակն է՝ քուն մտնելու ընկերներիս հետ միասին,

Նավի վրա կամ հենց այստեղ, իսկ իմ ուղու համար արդեն դուք պիտ հոգաք»:

Ասաց այդպես, և մունջ էին բոլորեքյան ու խորախոր լռության մեջ։

Սքանչանքով այդ հիացած՝ նստած էին ապարանքում ստվերախիտ,

Եվ առաջինը խոսք ասաց անդ Արետեն լուսաթևիկ.

«Ո՜վ փեակներ, ի՞նչ եք արդյոք դուք մտածում այս փառավոր քաջի մասին,

Սրա տեսքի և հասակի, վսեմ, ազնիվ խելքի մասին.

Թեպետ նա իմ հյուրն է միայն, բայց բոլորդ պարտավորեք պատվել նրան:

Պետք չէ բնավ աճապարել, ճամփա դնել, որ ընծաները քիչ լինեն՝

{{տող|340}}Մի այսպիսի մարդու համար։ Չէ՞ որ բազում հարստություն,

Ողորմությամբ աստվածների, մեր տներում է կուտակված»։

Այնժամ նրանց իր խոսքն ասաց ծերուկ հերոս Էքենեոսն,

Որ տարիքով փեակներից ավագագույնն էր հիրավի.

«Բարեկամնե՜ր, ոչ ապաքեն մեզ հակառակ կամ անարժան

Մտքեր ասաց խոհեմամիտ մեր թագուհին։ Պետք է պատվով լսենք նրան:

Խոսքը սակայն, այլև գործը պատկանում են հզոր կամքին Ալկինոոսի»։

Իսկույն նրան պատասխանեց և խոսք ասաց Ալկինոոսը.

«Ամենը այդ կկատարվի, ինչպես խոսքով այստեղ ասվեց, քանզի դեռ ես

Կենդանի եմ և թիասեր փեակների իշխանավորն եմ իսկապես։

{{տող|350}}Թող հյուրը մեր քիչ սպասի, թեպետ սաստիկ նա կարոտ է վերադարձի,

Թող համբերի մինչև էգուց, մինչև որ ես կարողանամ, ըստ պատշաճի,

Լրիվ բոլոր ընծաները յավ հավաքել, իսկ առաքումն աստ կհոգան

Բոլոր քաջերն և անձամբ ես, քանզի իմն է իշխանությունն այս ազգի մեջ»:

Իսկույն նրան պատասխանեց և խոսք ասաց Ոդիսևսը ամենիմաց.

«Իշխանավոր Ալկինոոս, որ մարդկանց մեջ գերազանց ես ու մեծագով.

Եթե պետք է, և պատվեր տաք այստեղ դուք ինձ, ես կմնամ ամբողջ տարի,

Որ պատրաստեք առաքումն իմ և շնորհեք հարուստ ու պերճ ինձ նվերներ:

Գոհ կլինեմ ես և այդպես, քանզի իրոք շատ ավելի օգտավետ է

Լի ձեռքերով վերադառնալ սիրան վեր իմ հայրենիք,

{{տող|360}}Եվ առավել սիրահոժար ինձ կընդունեն բոլորն այնտեղ,

Երբ որ հասնեմ ես Իթակե, և ինձ տեսնեն ազգի մարդիկ» ։

Իսկույն նրան պատասխանեց և խոսք ասաց Ալկինոոսը.

«Նայում ենք քեզ, ո՜վ Ոդիսևս, և չենք կարող մենք միտք անել,

Որ դու հիմա մի ստախոս սրիկա ես մեզ մոտ, այստեղ այդպիսիներն

Բազմաթիվեն և տարածված, որոնց սնում է երկիրը այս սևերես:

Նրանք գիտեն այնքան լպիրշ ստել, խաբել, որ դժվար է այդ ըմբռնել։

Մինչ միտքն է քո բարձր ու վսեմ, խոսքերն են քո գեղապաճույճ ու գերազնիվ։

Արգիացոց բախտի մասին և չարաբաստ աղետները քո վշտալի

Դու պատմեցիր մեզ վայելուչ, ինչպես երգիչ մի քաղցրաձայն:

{{տող|370}}Սակայն հիմա դու այս ասա և ճշմարիտը ինձ պատմիր.

Տեսա՞ր դու քո աստվածատես ընկերներից մեկն ու մեկին, որոնք քեզ հետ

Եկել էին այնտեղ, Իլիոն, բայց օրհասին արժանացան անդ չարաղետ։

Երկար է դեռ գիշերը այս, և տակավին ժամանակ չէ

Քուն մտնելու մեր հարկի տակ։ Պատմիր գործերն այն գերհրաշ ու մեծասքանչ։

Պատրաստ եմ ես քեզ այժմ լսել թեկուզ մինչև Արշալույսը աստվածային,

Եթե միայն ցանկանում ես պատմել դու մեզ քո աղետները չարատանջ»:

Պատասխանեց իսկույն նրան Ոդիսևսը աստվածարժան,

«Իշխանազոր։ Ալկինոոս, որ մարդկանց մեջ գերազանց ես ու մեծագով.

Եվ քուն մտնելն, և՛ պատմելը ունեն իրենց ժամերն ուրույն,

{{տող|380}}Բայց եթե դու ցանկանում ես լսել նորից, ես հաճույքով կպատմեմ քեզ

Է՛լ ավելի դառնակսկիծ աղետներն իմ ընկերների, որ ողջ- առողջ

Տրոյական մարտակռվում խույս տվեցին մահ-օրհասից, սակայն հետո,

Ետ դառնալիս, կործանվեցին խարդախությամբ ստոր կնոջ։

Ահավասիկ, երբ ողջախոհ Պերսեփոնեն անդ ամենուր

Ցրիվ տվեց բոլոր կանանց և կույսերի հոգիները ստվերացած,

Ինձ մոտեցավ Ատրիդեսի հույժ տխրադեմ, մռայլ հոգին:

Շրջապատել էին նրան հոգիները նրա դժբախտ ընկերների,

Որ նրա հետ կոտորվեցին Էգիսթոսի դաժան ձեռքով նույն հարկի տակ:

Երբ նա խմեց արյունը թուխ, ինձ ճանաչեց, ապա իսկույն

{{տող|390}}Նա լաց եղավ, ջե՜րմ, աղեկեզ, արցունք թափեց անդ դառնադառն

Ու տարածեց ձեռքերն իմ կողմ. փափագում էր, որ ինձ գրկի,

Սակայն չկար էլ նրա մեջ ոչ կորովի ամրությունը, և ոչ՛ էլ ուժ,

Որոնք կային մի ժամանակ անդամների մեջ մեծազոր ու եռանդուն։

Այդ տեսնելիս՝ կարեկցությամբ լցվեց հոգիս. արտասվեցի ես սրտագին

Ու, դիմելով իսկույն նրան խոսքն ասացի այս թևավոր

«Ագամեմնոն Ատրևորդի, ո՜վ մեծափառ դու ազգավար,

Ի՞նչ վիճակում քեզ տապալեց մահվան օրհասը կործանիչ։

Գուցե նույնիսկ Պոսիդոնը քեզ խորտակեց նավերիդ հետ, իր ալյաց մեջ՝

Ահագնակի բորբոքելով մրրկահույզ շունչն հողմերի,

{{տող|400}}Կամ թե գուցե քեզ ցամաքում, որևէ տեղ, խորտակեցին չար թշնամիք

Այն ժամանակ, երբ փորձեցիր շորթել խաշինքն և նախիրները եզների

Եվ կամ գուցե մի որևէ քաղաքի դեմ՝ կանանց համար անդ կռվելիս»:

Այդպես ահա ես ասացի, և նա իսկույն ի պատասխան այսպես խոսեց.

«Աստվածասուն Լաերտածին, ով Ոդիսևս բազմահնար,

Ոչ, ապաքեն Պոսիդոնն ինձ չի խորտակել իմ նավերի հետ միասին՝

Ահագնակի բորբոքելով մրրկածուփ շունչն հողմերի:

Չեն կոտորել նաև մարդիկ թշնամակամ ինձ ցամաքում,

Այլ Էգիսթոսն ինձ պատրաստեց մահ ու կորուստ և շնորքով չարադաժան

Ու անիծյալ իմ ժանտ կնոջ ինձ նենգաբար տուն կանչելով՝

{{տող|410}}Խնջույքի մեջ, ինչպես հաճախ մսուրի մոտ խողխողում են զոհ եզանը,

Կոտորվեցին այնտեղ բոլոր իմ ընկերներն, հանց կոտորվում են շատ անգամ

Մեծահռչակ, հարուստ մարդու հարսանիքին կամ խնջույքում ճոխ ու կիսրար

Կամ փառավոր խրախճանքին` պարարտ խոզեր ճերմակատամ

Դու, հիրավի, հանդիպել ես հաճախ կռվում բազում մարդկանց՝

Մեն ու մենակ սպանվելիս կամ շփոթում արյունոռոգ պատերազմի,

Բայց դու սրտանց էլ առավել արտոսրացայտ պիտ ողբայիր դառնակսկիծ,

Թե տեսնեիր, ինչպես էինք մենք բոլորս թափված գետնին, սեղանների,

Գավաթների միջև այնտեղ, ուր հատակն էր ամբողջ ծածկված հոծ արյունով։

Ես լսեցի Պրիամոսյան Կասսանդրայի դժբախտ հիչը և աղաղակն

{{տող|420}}Որին այնտեղ իմ պատճառով խողխողում էր Կլիտեմնեստրան նենգապատիր,

Եվ ես այնժամ, դեռ մահամերձ, ձեռքս ուղղեցի դեպի թուրն իմ,

Բայց ծալվեցին ձեռքերս անզոր, իսկ անամոթ այդ շնացողը հեռացավ,

Չհանդգնեց նա ինձ այնտեղ, Հադեսի տունը իջնողին, գեթ մոտենալ,

Գեթ իր ձեռքով փակել գոնե աչքերը իմ, գոցել բերանը մեռնողի։

Եվ հիրավի երկրի վրա ոչինչ չկա ավելի նողկ, լիրբ ու դաժան,

Քան շնացող զազիր մի կին, որ իր մտքում հորինում է ստոր գործեր,

Ինչպես և նա, որ մտածեց այդ խայտառակ գործը լպիրշ ու ժանտաբեր՝

Նյութելով չար սպանությունն օրինական իր ամուսնու։ Կարծում էի,

Որ տուն գալով ես իմ որդոց, ստրուկներին առիթ կտամ ուրախության,

{{տող|430}}Բայց նա, իբրև անօրինակ մի դավադիր, մի ոճրագործ նենգապատիր,

Ինքը իրեն ծածկեց հավերժ ամոթանքով այդ նողկալի,

Նաև գալիք անզոր կանանց, թեկուզ լինի որևէ մեկն առաքինի»։

Ասաց այդպես, և ես նրան այս ասացի ի պատասխան.

«Ավա՜ղ, Զևսը որոտագոչ վաղուց ի վեր խիստ ատում է ցեղն Ատրևսի,

Ուստի նրա սերունդներին կանանց ձեռքով առաքում է մահ և կորուստ:

Նույնպես և մենք, Հեղինեի համար միայն, շատ շատերս կոտրվեցինք։

Իսկ այժմ, երբ դու հեռու էիր, Կլիտեմնեստրան քո դեմ նյութեց չար դավանքն այդ»։

Այդպես ահա ես ասացի, իսկ նա իսկույն պատասխանեց ու խոսք ասաց,

«Ուստի և դու չպետք է մեղմ վարվես երբեք քո կնոջ հետ.

{{տող|440}}Ինչ որ ունես դու գլխիդ մեջ կամ մտքումդ, բայց մի անիր նրան երբեք,

Այլ միշտ, մի բան վստահելով, մյուսը սակայն գաղտնի պահիր։

Բայց քեզ բնավ ոչ մի վտանգ չի սպառնում կնոջ կողմից,

Քանզի անչափ խոհեմ է նա, խորհել գիտի իր սրտի մեջ

Իկարիոսի դուստրը չքնաղ՝ Պենելոպեն խոհեմամիտ:

Արդ, և նրան մենք թողեցինք իբրև կնոջ մի դեռահաս,

Երբ հեռացանք մենք պատերազմ. նա իր կրծքին այնժամ ուներ ծծկեր մանուկ,

Որն երևի նստած է այժմ հասակավոր, մեծ մարդկանց մեջ.

Երջանիկ է և կտեսնի նրան անշուշտ տուն դառնալիս սիրելի հայրն,

Եվ նա ինքն էլ, ինչպես հարկն է, պիտ ընդունի իր ծնող հորը գրկախառն:

{{տող|450}}Մինչ կինս ինձ թույլ չտվեց, որ գեթ նայեմ ես իմ աչքով իմ զավակին

Որ հագենամ, այլ նախքան այդ ինձ սպանեց դաժանորեն:

Բայց այլ մի բան ես քեզ կասեմ, և այն պահիր դու սրտիդ մեջ.

Քո հայրենի, սիրած երկրին նավիդ վրա դու մոտեցիր

Միայն թաքուն, քանզի կանանց հանդեպ չկա բնավ հավատ։

Ո՜հ, ինձ հիմա դու այս ասա, ճշմարիտը պատմիր միայն.

Դեռ չե՞ս լսել դու իսկապես՝ կենդանի՞ է իմ զավակը արդոք այնտեղ՝

Օրքոմենում կամ էլ թե չէ՝ Պիլոսի մեջ ավազածիր

Կամ առընթեր Մենելային, Սպարտայում լայնատարած,

Քանզի չէ՞ որ չի մահացել դեռ Օրեստեսն աստվածատես»:

{{տող|460}}Ասաց այդպես, իսկ ես նրան խոսքս ասացի ի պատասխան.

«Ատրևսորդի, ինչո՞ւ ես դու ինձ այդ մասին հարցմունք անում, չգիտեմ ես,

Կենդանի՞ է, թե՞ մահացած, անվայել է մարդուն լինել ունայնախոս»:

Եվ մենք այդպես խոսում էինք ու վշտալի հարցմունք անում անդ փոխադարձ,

Ողբում էինք մենք դառնալի և արտասվում սրտահառաչ,

Երբ մոտեցավ հանկարծ հոգին Պելևսածին Աքիլլեսի,

Ապա եկան ոգիները Պատրոկլոսի, Անտիոքի և Էասի,

Որն իր տեսքով և հասակով գերազանց էր անդ բոլորից

Դանայանց մեջ, բացի միայն ազնվամեծար Պելևսյանից:

Ինձ ճանաչեց ստվեր-հոգին արագոտն Էակյանի,

{{տող|470}}Ու լացախառն ինձ նա դիմեց և խոսքն ասաց այս թևավոր.

«Աստվածազոր Լաերտածին, ո՜վ Ոդիսևս հոգնահնար,

Թշվառագույն, ի՞նչ գործ է այդ, որ հորինել ես քո սրտում,

Ի՞նչպես արդյոք հանդգնեցիր Հադեսի տունը ներս մտնել, որտեղ միայն

Թափառում են զգայազուրկ ստվերները մեռյալների»։

Ասաց այդպես, իսկույն նրան ես ասացի ի պատասխան.

«Ո՜հ Աքիլլես Պելևսածին, աքեյանց մեջ դու գերհրաշ և գերազոր,

Պետք ունեի այստեղ գալու, Տիրեսիասին հարց անելու, որ գեթ նրա

Գուշակությունն այստեղ լսեմ՝ ինչպե՞ս հասնեմ ես Իթակե ապառաժուտ:

Ես տակավին չեմ մոտեցել բաղցր ափերին աքեական, ոտք չեմ դրել

{{տող|480}}Իմ հարազատ երկրի վրա, այլ կրում եմ դառն աղետներ։ Մինչ, Աքիլլես,

Ո՛չ անցյալում և ո՛չ հետո քեզնից ավել երջանիկ մարդ էլ չի լինի.

Արդ, քեզ այնժամ, դեռ կենդանի, մենք՝ արգիյանք, պաշտում Էինք աստվածաչափ,

Իսկ այժմ այստեղ նույնպես դու մեծ թագավոր ես ստվերներին մեռյալների,

Ուստի և դու մի տրտնջա, որ մեռած ես, ո՜վ Աքիլլես աստվածարժան»։

Այդպես այնտեղ ես ասացի, և նա իսկույն պատասխանեց ու խոսք ասաց.

«Դու ինձ մահով մի ամոքիր, ո՜վ Ոդիսևս փառապսակ,

Ավելի շուտ կցանկայի լինել աղքատ մի գյուղացի կամ մի վարձկան

Եվ ծառայել, հանց չքավոր, խեղճ մարդու մոտ, որի ապրուստն է աղքատիկ

Բայց դու պատմիր և լուր տուր ինձ որդու մասին վսեմագույն ու փառաշուք՝

{{տող|490}}Հանդես եկա՞վ արդյոք կռվում, որ դառնավեհ քաջամարտիկ, թե՞ բնավ ոչ.

Պատմիր ու ինձ և Պիլևսի մասին ազնիվ, եթե միայն դու այդ գիտես։

Արդյոք ունի՞ միրմիդոնյան քաղաքներում նա իրավունք իշխանական,

Թե՞ այլևս Հելլադայում և Փթիայում էլ չեն լսում նրան բնավ,

Կամ ծերությունն է կաշկանդել ձեռն ու ոտը նրա անզոր ու դողդոջուն։

Ա՜խ, եթե ես նրան, շողշող արևի տակ, այնպիսի մի նեցուկ դառնամ

Որպիսին ես հանդես եկա Տըրոյայում լայնատարած՝

Կոտորելով մեծակորով բյուր քաջերին, իբրև պաշտպան արգիացոց,

Ա՜խ, եթե ես այդպես գայի իմ հոր տունը, ժամանակով գոնե մի կարճ,

Այնժամ ոմանց հաղթ իմ ձեռքերն ու կորովն իմ պիտ թվային ահագնագույն,

{{տող|500}}Նրանց, որոնք հալածում են այնտեղ նրան և կամ զրկում իրավունքից»։

Այդպես ասաց, և ես իսկույն նրան այս խոսքը ասացի ի պատասխան.

«Ո՜հ, ես ոչինչ դեռ չգիտեմ քո Պելևսի մասին վսեմ,

Սակայն գիտեմ քո սիրելի Նեոպտոլեմ որդու մասին ես ամեն բան

Եվ կպատմեմ քեզ ճշմարիտն, ինչպես դու այդ պատվիրեցիր,

Քանզի նրան լայնածավալ և կորակոր նավի վրա

Սկիրոսից ես բերեցի դեպ աքեյանք գեղասրունք։

Երբ որ Տրոյա քաղաքի շուրջ կազմում էինք մենք խորհուրդներ վեհաժողով,

Միշտ առաջինն էր նա խոսում և ճառում էր վեհ ու վսեմ:

Նրան այնտեղ հաղթում էինք միմիայն ես և ծեր Նեստորն աստվածամիտ:

{{տող|510}}Իսկ երբ դաշտում տրոյական սուր պղնձով կռվում էինք ահագնակի,

Ոչ մի անգամ նա չը թաքնվեց ամբոխի մեջ, ճակատից դուրս,

Այլ նետվում էր նա միշտ առաջ և քաջազոր խիզախությամբ

Նա չէր զիջում անդ ոչ ոքի ու կոտորեց կռվուվ ահեղ նա շատ մարդկանց։

Ես չեմ կարող հիմա հիշել կամ մի առ մի այժմ անվանել ու թվարկել,

Թե որքա՞ն նա, իբր աքեյանց քաջ զորավիգ, թշնամիներ անդ կոտորեց,

Բայց լավ գիտեմ, որ մարդաջարդ սուր պղնձով նա ջախջախեց

Քաջ Տելեփյան Եվրիպիլին, որի շուրջը, հանուն կանանց ընծաների,

Կոտորվեցին նրա անթիվ ընկերները կետիացի։

Ինձ նա թվում էր գեղեցիկ, թեպետ զիջում էր Մեմնոնին։

{{տող|520}}րԵբ մենք՝ հզոր արգիացիք թաքնվեցինք որովայնում Երիվարի,

Որն Էպիոսն էր կառուցել, մինչդեռ միայն ինձ էր հանձնված գործն ադ խարդախ՝

Ե՛վ բաց անելն այդ դարանի, և՛ փակելը դրա ներքուստ,

Այնժամ այստեղ դարանամուտ խորհրդական արգիացիք, ահաբեկված,

Իրենց աչքի որդ արտասուքն էին սրբում և դողդողում ամբողջ մարմնով։

Սակայն նրան ես չտեսա ո՛չ արտասուքը այտերից իր սրբելիս

Ո՛չ էլ չքնաղ իր երեսը գունատությամբ համակ ծածկված,

Այլ աղերսում էր ինձ հաճախ, որ ես թույլ տամ` ձիու միջից դուրս գալ կռվի.

Սեղմում էր նա կոթն իր թրի, պղնձակուռ տեգ նիզակն էր շարժում անվախ,

Ոգեշնչված էր տենչանքով ոչնչացնել ու կոտորել տըրոյացոց.

{{տող|530}}Եվ վերջապես, երբ Պրիամի բարձր քաղաքն ավերեցինք,

Նա սև նավով, հարուստ ավարն ու ընծաներն իր ստացած, վերադարձավ։

Չվնասվեց նա պղնձով ձեռնամարտում, մի բան, որ միշտ

Հազվադեպ է պատերազմում, ուր մոլեգնում է ժանտ Արեսը մարդախանձ»:

Այդպես ահա ես ասացի, և քաջավազ Էակյանի հոգին անդուստ,

Մեծ քայլերով շարժվեց, գնաց դաշտավայրով ափոդելյան.

Ուրախացավ, երբ որ լսեց, որ իր որդին քաջ էր կռվում և փառապանծ։

Այնուհետև հանդես եկան մեռյալների այլ հոգիներ,

Որոնք, բոլորը վշտակիր, պատմում էին ամեն մեկը պատուհասն իր։

Եվ միմիայն Տելեմոնյան Էասն էր անդ կանգնած մենակ

{{տող|540}}Եվ մեկուսի։ Զայրացած էր նա չափազանց, որ հաղթեցի

Ես Աքիլլի զենքի համար ծագած վեճում։ Մայրն էր մրցույթը սահմանել,

Իսկ վճիռը արձակեցին Աթենասը և տրոյացիք:

Ո՜հ, երանի հաղթանակն այդ վեճի մեջ ես չտանեի,

Այնժամ երկիրն իր կրծքի տակ այդպիսի վեհ և մեծ գլուխը չէր թաղի՝

Գլուխն հզոր, մեծ Էասի, որ գերազանցն էր բոլորից դանայանց մեջ

Թե՛ իր տեսքով և թե՛ գործով, բացի միայն գերահռչակ Պելևսյանից:

Ու ես նրան, անդ դիմելով, խոսք ասացի գորովալի ու մեղմագին.

«Ո՜վ փառապանծ դու մեծ Էաս, որդիդ վսեմ Տելամոնի, մի՞թե նաև

Մահից հետո չես մոռանում զարյույթն իմ դեմ այն չարաբաստ զենքի համար,

{{տող|550}}Որով անմահ աստվածները աքեացոց մատնեցին բյուր աղետների,

Իսկ դու` նրանց պատվարն հզոր, կործանվեցիր։ Մինչդեռ այնժամ քեզ՝ մեռյալիդ,

Որ Պելևսյան Աքիլլեսի գյխին էիր ճիշտ հավասար,

Մենք՝ աքեյանք, ողբում էինք սրտահառաչ և անդադար:

Այնտել ոչ ոք մեղավոր չէր, մելավորը Զևսն էր միայն. նա դանայանց

Աշտեավոր զորքը ատեց և քեզ մատնեց ժանտ օրհասի։

Մոտ եկ, մոտ եկ, իշխանավոր, լսիր մեր խոսքն ու պատմածը,

Զսպիր գեթ այժմ հպարտ հոգիդ և քո ահեղ զայրույթ ու քենն»։

Այդպես այնտեղ ես ասացի, բայց նա ոչինչ էլ չխոսեց։ Անպատասխան

Նա հեռացավ մեռյալների հոգիների հետ միասին դեպ Էրեբոս։

{{տող|560}}Գուցե հետո ինձ հետ խոսեր, թեկուզ ցասկոտ, գուցե մի կերպ ես խոսեի,

Բայց սիրելի սիրտս այնժամ իմ կրծքի տակ տենչում էր խիստ

Եվ փափագում տեսնել այնտեղ մեռյալների այլ հոգիներ:

Տեսա հանկարծ ես Մինոսին՝ մեծ, փառավոր որդուն Զևսի

Ձեռքին բռնած ոսկե մական՝ կատարում էր դատաստանը մեռյալների,

Որոնք դիմում էին դատին մեծ արքայի՝ կամ նրա շուրջն, այնտեղ նստած,

Կամ գալարվում էին անվերջ անդ, Հադեսի լայնադարպաս մուտքի առջև։

Տեսա այնտեղ նաև հսկա ու վիթխարի Օրիոնին,

Ասփոդելյան մարգերի մեջ հալածում էր նա գազաններ,

Որոնց ինքը մի ժամանակ ամայացած լեռների մեջ կոտորել էր՝

{{տող|570}}Պղնձակուռ և հավիտյան չխորտակվող իր մեծ գուրզով։

Ես անդ տեսա նաև հսկա Տիտիոսին՝ երկրի որդուն փառապսակ,

Ընկած էր նա գետնատարած, ինն արտավար տեղ գրաված։

Երկու կողմից երկու անգեղ նստած անդուլ հիշում Էին լերդը նրա՝

Խոր վարսելով կտուցները, և չէր կարող նա իր ձեռքով վանել նրանց,

Քանզի մի օր բռնաբարել էր Լետոյին, Զևսի հարճին գեղեցկափայլ՝

Պանոպևսի լայնատարած դաշտավայրով դեպի Պիթոն ընթանալիս:

Այնտեղ տեսա ես Տանտալին, որ տառապում էր դառնագին:

Կանգնած էր նա լճակի մեջ, մինչդեռ ջուրը հասնում էր սոսկ իր կզակին.

Ծարավ էր խիստ, բայց չէր կարող հասնել ջրին, որ գեթ խմի,

{{տող|580}}Քանզի հենց որ կքվում էր նա, որ ջուր խմի փափագատենչ,

Ջուրն անհապաղ, ետ քաշվելով, չքանում էր, և անդ, նրա ոտքերի տակ

Միայն մնում էր հողը սև, այդպես ջուրը ցամաքեցնում էր ինքն աստված։

Իսկ ծառերը բարձրասաղարթ կախել էին վերուստ նրա գլխի վերև

Պերճ պտուղներ՝ խնձոր ու տանձ գեղեցկափայլ ու քաղցր նուռ,

Որոնց հետ և՝ թուզ մեղրահամ, ձիթապտուղ մեծափարթամ։

Բայց հենց որ նա՝ հեգ ծերունին, ձեռքը մեկնելով, ջանում էր, որ մի բան քաղի,

Հողմն էր դրանք իսկույն քշում, փախցնում դեպի հեռու ամպերն ստվերախիտ։

Տեսա նաև Սիսիփոսին տանջանքի մեջ ժանտ ու դաժան.

Երկու ձեռքով բռնել էր նա հսկայական, ծանր մի քար

{{տող|590}}Եվ անընդհատ, ոտքով, ձեռքով նա ճգնում էր քարն անարի գլորելով

Տանել, հասցնել բարձր լեռան բարձրակատար գագաթներին,

Սակայն հենց որ հասնում էր նա լեռան բարձր գագաթներին, հզոր մի ուժ

Ետ էր մղում, քարն այդ կրկին գլորվում էր դեպի հովիտ։

Իսկ նա ճիգ էր թափում անվերջ վեր հանել քարն, մինչ քրտինքը հորդ ու վարար

Հոսում էր ողջ նրա մարմնից, իսկ գլուխն իր փոշին պատել էր թանձրախիտ։

Ես վերջապես այնտեղ տեսա ուրվականը Հերակլեսի մեծ զորության,

Մինչդեռ ինքը հրճվում էր անդ, աստվածների ճոխ խնջույքում։

Կին էր նրան անմահ Հեբե աստվածուհին չքնաղագույն,

Որ դստրիկն էր Զևս զգոնի և Հերայի ոսկեկոշիկ:

{{տող|600}}Ուրվականի շուրջը տիրում էր աղաղակ, հանց ահաբեկ հավքերի ճիչ.

Ինքն էլ, նման մութ գիշերին, ձեռքին բռնած իր հաղթ աղեղը լայնալիճ,

Կանգնած էր անդ շրջահայաց, նետը լարին արդեն դրած,

Կարծես, ահա պատրաստ է նա նետը ձգել իր խորտակիչ։

Նրա կրծքին շուրջանակի շողշողում էր քեմուխտի փոկը ահավոր,

Հանց թրակապ ոսկենկար, որի վրա կային գործեր հրաշակերտ՝

Հուժկու արջեր, դաշտակենցաղ վայրի կիճեր և հրաչյա հաղթ առյուծներ,

Ահեղ կռիվ, մարտաշփոթ, մարդակոտոր ժանտ նախճիրներ։

Նույնիսկ ճարտար արվեստագետն, որ հղացել էր քեմուխտի կերտվածքը այդ,

Էլ այդպիսի գերհրաշ գործ երկրորդ անգամ չէր կարող նա կերտել նորից:

{{տող|610}}Երբ նա աչքը դարձրեց իմ կողմ, ինձ ճանաչեց իսկույն ևեթ

Ու խորախոր հառաչելով նա ինձ դիմեց և թևավոր այս խոսքն ասաց.

«Աստվածազարմ Լաերտածին, բազմահնար դու Ոդիսևս,

Դժբախտ, ավա՜ղ, այժմ երևի կրում ես դու մի չարաղետ, դաժան վիճակ,

Որպիսին ես կրում էի մի ժամանակ վառ Արևի լույսերի տակ.

Թեպետ որդին էի ես քաջ Կրոնոսյան Զևս զգոնի,

Սակայն մատնված էի անթիվ տանջանքների, քանզի հանձնված էի իրոք

Ստոր ու նողկ մարդու կամքին, որ ստիպում էր կատարել դաժան գործեր:

Եվ արդ, այստեղ ինձ առաքեց նա մի անգամ, որ դուրս բերեմ շունն ահաբեր.

Կարծեմ, թե նա էլ ավելի մի ժանտալի գործ մտածել չէր հանդըգնի։

{{տող|620}}Շունն Հադեսի տնից մի կերպ ես հանեցի և բերեցի երկրի վրա.

Հերմեսն եղավ ինձ ուղեկից և Աթենասն՝ աստվածուհին պայծառաչյա»։

Ասաց այդպես, ապա իսկույն նա ետ դարձավ, գնաց, մտավ տունն Հադեսի։

Մինչ մնացի ես իմ տեղում՝ սպասելով, որ գուցե գան հոգիները

Այն քաջազուն հերոսների, որոնք նույնպես կործանվել են վաղ ժամանակ։

Եվ ես մարդկանց կտեսնեի անդ վաղեմի, սրտիս համար փափագատենչ,

Պիրիթոոսին ու Թեսևսին, աստվածների զավակներին այդ փառավոր:

Բայց նախքան այդ հավաքվեցին մեռյալները բյուրաբազում,

Աղմըկեցին ահագնակի և ինձ պատեց գունատությունը սարսափի։

Մտածեցի, մի գուցե այժմ զորությունը Պերսեփոնի

{{տող|630}}Անդ առաքի հրեշավոր դաժան գլուխը Գորգոնի,

Ուստի իսկույն ես ուղղվեցի դեպի նավն իմ, պատվիրեցի ընկերներիս՝

Շուտ բարձրանալ նավի վրա և կառանները արձակել։

Նրանք հապճեպ նավ բարձրացան, նստոտեցին նստիքներին.

Ալիքները նավը արագ ուղղեցին դեպ գետն, օվկիանոսն.

Նախ սլացավ այն թիերով, ապա քշեց հողմն ուղեկից ու բարեբեր:

</poem>

== Երգ տասներկուերորդ։ Ծովալքները. Սկիլլան ու Քարիբդիսը. Արևի եզները ==

{{տող|1}}Եվ սլացավ մեր նավն այդպես, հասավ գետի, օվկիանոսի հոսանքներին։

Այնուհետև անպարագիծ ծովի կրծքում, հորդ ալիքները ճեղքելով,

Հասավ կղզուն Էական, ուր Արշալույսը առավոտյան իր տունն ունի,

Կացարանը։ Այնտեղից է ծագում Արևը լուսաշող:

Արագընթաց նավը իսկույն դուրս քաշեցինք մենք դեպի ափ, ավազի մեջ,

Այնտեղ ապա մենք ինքներս էլ ծովափ իջանք, ափը ծովի հավերժագոչ

Ու շատ շուտով մենք քուն մտանք՝ սպասելով Արշալույսին աստվածային:

Իսկ երբ ծագեց ճաճանչագեղ Արշալույսը վարդամատն,

Ես անհապաղ ընկերներիս առաքեցի Կիրկեի տունն,

{{տող|10}}Որ այնտեղից վերցնեն-բերեն նրանք դիակն Էլպենորի։

Ապա իսկույն փայտ կտրեցինք ու թաղեցինք նրան ափին այն բարձաբերձ

Եվ ողբացինք լացուկոծով, հոսեց արցունքը դառնադառն,

Երբ մեռյալի զենքերն ու դին հրկիզեցինք մենք ջերմեռանդ,

Դամբան–բլուր կառուցեցինք և կանգնեցինք նրա վրա մի կոթող սյուն,

Իսկ բլուրի բարձր գլխին մենք տնկեցինք թիակը իր։

Այդ ամենը կատարեցինք մենք մի առ մի, բայց Կիրկեին

Հայտնի դարձավ, որ Հադեսի տնից արդեն վերադարձել, եկել ենք մենք,

Ուստի իսկույն, հագուստն հագած, մեզ մոտ եկավ, իսկ ծառաներն իր հետևից

Հաց բերեցին, ճոխ մսեղեն ու շողշողուն կարմիր գինի։

{{տող|20}}Եվ, կանգնելով այնտեղ մեր դեմ, այս խոսքն ասաց պերճ դիցուհին

աստվածային.

«Հանդուգններ, որ կենդանի՝ տունը մտաք դուք Հադեսի. մահ կտեսնեք

Երկու անգամ, մինչ այլ մարդիկ մահանում են՝ մահ տեսնելով լոկ մեկ անգամ:

Ահավասիկ կեր ու խմիչք վայելեցեք, խմեք գինին այս մեղրահամ

Ու մնացեք այս օրն այստեղ, իսկ երբ ծագի Արշալույսը առավոտյան,

Ճամփա կընկնեք և կգնաք, ես ցույց կտամ ձեզ ճանապարհը մանրամասն

Եվ ամեն ինչ կհայտնեմ ձեզ, որ, վերահաս, աղետաբեր

Խարդախության պատճառով՝ դուք չտուժեք անդ, ծովի վրա կամ ցամաքում»։

Ասաց այդպես, և լսեցինք մենք հնազանդ մեր սրտերով։

Այդպես ահա այդ օրն ամբողջ մինչ մայրամուտը արևի,

{{տող|30}}Վայելեցինք այնտեղ առատ մենք մսեղեն, այլև գինին անուշահամ։

Երբ մայր մտավ արևն արդեն, և խավարը պատեց երկրին ամենուրեք,

Ընկերներս անդ քուն մտան մեր սև նավի կառանների մոտ մեկնըված։

Այնժամ Կիրկեն, ձեռքս բռնած, ինձ սիրելի ընկերներից մի կողմ տարավ,

Նստեցըրեց, ինքն էլ բազմեց դեմ-հանդիման, հարցմունք արեց,

Եվ ես նրան ճշմարտացի ու մի առ մի անդ պատմեցի գործը ամբողջ:

Երբ որ լսեց, ինձ դիմելով այս խոսքն իսկույն ասաց Կիրկեն գերամեծար,

«Ուրեմն այդպես գլուխ եկավ ամենայն ինչ. այժմ արդեն պիտի լսես,

Ինչ որ սրտանց ես քեզ կասեմ. թող ինքն՝ աստված, քեզ խելացի, խոհուն դարձնի:

Նախ պիտի դու ծովալքների մոտ ժամանես, որոնք իրոք

{{տող|40}}Գիտեն վարմել ու կախարդել բոլոր մարդկանց, ով որ գալիս է նրանց մոտ։

Ով անտեղյակ ու պատճառով անգիտության՝ հանկարծ նրանց անդ մոտենա

Ու չարաղետ ծովալքների թունդ երգերին նա ձայնալուր դառնա հանկարծ,

Երբեք նրան, որպես իր տուն ետ եկողի, էլ չեն տեսնի

Կամ սրտալի չեն ողջունի ո՛չ իր կինը, ոչ էլ մանուկ զավակներն իր,

Քանզի նրան ծովալքները, մարգում նստած, կը հմայեն երգով դյութիչ.

Մինչ նրանց շուրջ մարդկանց փտած ոսկորների և մաշկի մեծ մի բլուր կա:

Բա դու կղզուց հեռու մնա, իսկ ականջներն ընկերներիդ

Խցկիր փափուկ դու մեղրամոմ, որ չլսի երգն այդ ոչ ոք:

Իսկ դու կարող ես լսել այն, եթե միայն դու ցանկանաս,

{{տող|50}}Բայց քեզ մինչ այդ, նավի վրա, կայմի ձողին թող պինդ կապեն,

Սակայն կանգնած, պարանները ամուր ձողին պարավանդած,

Մինչև որ դու, ծովալքների երգը լսած, հրճվես սրտանց։

Եթե խնդրես կամ պատվիրես ընկերներիդ, որ արձակեն քեզ կապանքից.

Թող ավելի պիրկ ու ամուր քեզ պարանով այնտեղ կապեն,

Իսկ երբ կղզին ծովալքների հեռուն թողած, անցնեք արդեն,

Այնուհետև մանրամասն էլ չեմ պատմում, կարիք չը կա,

Թե ո՞ր մեկը այնտեղ քո դեմ եղած երկու ուղիներից պետք է ընտրես,

Դու ինքդ այդ լավ մտածիր, իսկ ես կասեմ այդ երկուսի մասին այսքան:

Անդ, մի կողմից գոռ ժայռերն են հուժկու կախված և սարավանդ,

{{տող|60}}Որոնց զարկվում են մեծագոչ, կապույտաչյա Ամփտրիտի ալիքներն հար:

Երջանկավետ աստվածները ժայռերը այդ հորջորջել են «թափառաժայռ»,

Եվ չեն կարող դրանց մոտիկ թռչել անցնել ոչ թռչուններն, ոչ թուլասիրտ

Աղավնիներն, որոնք բերում են ամբրոսիա աստվածահայր Զևս զգոնին,

Զի դրանցից մեկն ու մեկին անշուշտ շորթում է լերկ ժայռը այդ սեպածայր,

Բայց փոխարենն՝ իսկույն հայրը առաքում է մեկ ուրիշին։

Արդ, մարդկային և ոչ մի նավ այնտեղից դեռ չի անցկացել՝ չվնասված,

Եվ դիակներն անթիվ մարդկանց ու տախտակները նավերի լայն ծովի մեջ

Քշում, տանում են ալիքներն, աղետարար, ժանտ կրակը։

Սակայն անդուստ մի օր անցավ ծովագնաց միայն մի նավ՝ Արգո նավը

{{տող|70}}Որն, ամենքին հայտնի դարձած, վերադառնում էր Էետից արքայազոր:

Նույնիսկ և դա իսկույն պիտի զարկվեր խարակ այդ ժայռերին ու խորտակվեր,

Եթե չօգներ նրանց Հերան, որ խիստ սիրում էր Յասոնին։

Անդ կա երկու մեծ լեռնաժայռ, մեկն հասնում է մինչև երկինք լայնատարած

Եվ սրածայր գլուխ ունի, ու այն ծածկում են մշտապես

Մութ ամպերը, որոնք բնավ չեն հեռանում դրա գլխից

Ոչ ամառը, ո՛չ աշունքին, այլ գագաթն է խիտ ամպերով միշտ քողարկված։

Դրա վրա մահկանացու մարդ չի կարող ո՛չ բարձրանալ և ո՛չ իջնել,

Թեկուզ ձեռքեր և հաղթ ոտքեր քսան-քսան նա ունենա։

Պարեխն է այդ չափազանց լերկ ու գահավեժ, կարծես իրոք հղկված լինի:

{{տող|80}}Այդ ահավոր պարեխի մեջ կա մի քարայր խավարամած,

Որն ուղղված է դեպ արևմուտք, դեպի Էրեբն անդնդախոր:

Արդ, այդ տեղով քո խորափոր նավը քշիր, ո՜վ մեծափառ դու Ոդիսևս,

Եվ հազիվ թե կարողանա քաջահմուտ մի նետաձիգ

Նետը նավից իր խոր՝ ձգել, հասցնել քարանձավին այդ լայնալիր։

Քարայրում այդ բնակվում է ժանտ Սքիլլան. հաչում է նա քըտըմնաձայն,

Եվ նորածին շան լակոտի ոռնոցին է միշտ նմանվում նրա ոռնոցն,

Իսկ նա ինքը մի այլանդակ, ժանտ ճիվաղ է հրեշավոր:

Արդ, չի խնդա, ով որ նրան այնտեղ տեսնի, թեկուզ աստված էլ նա լինի:

Տասներկու ոտք, թաթ նա ունի՝ բոլորն էլ գարշ, անբնական,

{{տող|90}}Երկարաձիգ վեց վիզ ունի, իսկ վզերին մի-մի գլուխ կա սոսկալի,

Եվ ամեն մի երախի մեջ ատամներն են շարված ահեղ ու եռակի`

Միշտ ամրապինդ, չափազանց խիտ և մահասփյուռ, մախիզ ու հոծ:

Այդ հրեշն է թաղված մարմնով իր՝ կիսով չափ այրում այն խոր

Եվ այնտեղից դուրս է ցցում սարսափելի գլուխներն իր դեպ անդունդը,

Որոնք, ժայռերն ստուգելով, ձուկ են որսում գալարվելով,

Բռնում, լափում են փոկերին, դելֆիններին և ծովի այլ հրեշներին,

Որոնց իր մեջ, հազարներով, սնուցում է Ամփիտրիտեն ահեղագոչ։

Եվ չի կարող ոչ մի նավորդ ցարդ պարծենալ, թե իր նավով նա անվնաս

Անցել է այդ ժայռի մոտով, քանզի ամեն մի գլուխը ժանտ հրեշի

{{տող|100}}Ծովագնաց նավի վրայից շորթում, տանում է դեպ քարայրը մի-մի մարդ:

Ապա այնտեղ, ո՜վ Ոդիսևս, մի այլ պարեխ դու կտեսնես, բայց ցածր է դա

Ու մոտիկ է մյուս ժայռին տարածությամբ մեկ նետընկեց:

Դրա գլխին բարձր աճում է ծաղկափթիթ, տերևազարդ մի թզենի.

Իսկ ժայռի տակ սուրբ Քարիբդիսն կլանում է մրրկահույզ ջուրը մթին,

Երեք անգամ խմում է նա ջուրն օրվա մեջ ու երիցս՝ Ժանտ զգայռում։

Վա՜յ քեզ, եթե դու հանդիպես նրան այնտեղ, ջուրը այդպես կլանելիս.

Այնժամ նույնիսկ Պոսիդոնը երկրասասան քեզ չի փրկի այդ աղետից:

Լավ է, եթե Սքիլլայի ժայռի մոտով դու ընթանաս։ Նրա մոտով

Արագապես դու սլացիր նավիդ վրա, քանզի բարվոք է առավել

{{տող|110}}Զրկվել իրոք նավիդ լոկ վեց ընկերներից, քան թե կորցնել անդ բոլորին»։

Ասաց այդպես, և ես նրան խոսք ասացի ի պատասխան.

«Դու այս ասա, աստվածուհիդ, և ինձ պատմիր ճշմարտացի.

Եթե մի կերպ խույս տամ այնտեղ ես մահաբեր Քարիբդիսից,

Ես կվանե՞մ արդյոք մյուսին, երբ հարձակվի ընկերներիս վրա հանկարծ»:

Այդ ասացի, և պատասխանն իսկոյն ասաց պերճ դիցուհին աստվածային.

«Հանդուգն, ավա՜ղ, կռիվ ու կագ ես փափագում, արի գործեր,

Չես ցանկանում զիջել նույնիսկ հավերժ անմահ աստվածներին:

Արդ, անմահ է ժանտ Սքիլլան, չարիք է նա անջնջելի, մի չարություն՝

Զարհուրելի և այլանդակ, անպարտելի, նողկ ու վայրագ։

{{տող|120}}Չի դիմանա նրան ոչ ոք, ոչ մի կորով, և փախուստն է միակ միջոցն։

Եթե հանկարծ այդ ժայռի մոտ դու դանդաղես, որ քո զենքով ելնես կռվի,

Համոզված եմ, որ այդ հրեշն ձեր կողմ կուղղի իր գլուխներն

Ու ձեր նավից այնքան նորից մարդ կշորթի, որքան իրոք գլուխ ունի:

Ուստի անցիր դու սըրընթաց, բայց աներկյուղ կանչիր միայն՝

Մորը ահեղ Սքիլլայի, որ ծնել է մարդկանց համար այդ պատուհասն.

Նա է միայն, որ կարող է զսպել ուժգին հարձակումը նրա կրկին։

Այնուհետև կը ժամանես Թրինակիե։ Այնտեղ, բազում և բյուր աներս,

Արածում են Արեգակի եզները և ոչխարները հուր ու պարարտ.

Յոթ ստվար եզնանախիր և նույնքան էլ՝ ոչխարների հոտ գեղեցիկ.

{{տող|130}}Ամեն մեկում հիսուն գլուխ։ Բայց չեն աճում դրանք արդեն,

Չեն մահանում, դիցուհի են հովիվները դրանց պահող՝

Գեղագանգուր նիմփաները՝ Փաեթուսան և Լամպետիեն,

Որոնց ծնեց աստվածուհի պերճ Նեերան վառ Հելիոս-Հիպերիոնից:

Երբ որ նրանց այնտեղ ծնեց ու խնամեց գերամեծար մայրը սնող,

Բնակության նա առաքեց դեպ հեռավոր Թրինակիե կղզին իսկույն,

Որպեսզի միշտ անդ պահպանեն հոր կորեղջյուր եզները և ոչխարները:

Արդ, եթե դու, դարձիդ մասին մտահոգված, դրանց թողնես ու ձեռք չտաս,

Այնժամ անշուշտ, թեպետև միշտ աղետակիր, դուք կհասնեք ձեր Իթակեն,

Սակայն եթե ձեռք տաս դրանց, գուշակում եմ քեզ պատուհաս,

{{տող|140}}Մահ ու կորուստ ընկերներիդ և քո նավին։ Թեպետ մահից դու խույս կտաս,

Բայց ետ կը գաս դու տարաբախտ ու անագան, զրկված բոլոր ընկերներից»:

Ասաց այդպես, մինչդեռ ծագեց անդ Արշալույսը ոսկեգահ,

Եվ հեռացավ դեպի կղզին աստվածային պերճ դիցուհին։

Դեպի նավը ես շարժվեցի, հորդորեցի ընկերներիս,

Որ շուտ նրանք նավ բարձրանան և կառանները արձակեն.

Նրանք հապճեպ վեր բարձրացան, նստոտեցին նստիքներին։

Այդպես նստած՝ նրանք թիով ճեղքում էին կուրծքն ալևոր ալիքների,

Մինչդեռ Կիրկեն, աստվածուհին գեղագանգուր, ահեղ, խոսուն,

Առաքեց մեզ ու ժիր նավին սնակտուց, մեր ետևից ուժգին փչող,

{{տող|150}}Ատագաստը ուռցնող քամին իբրև ընկեր և ուղեկից:

Նստած էինք մենք նավի մեջ՝ սարքավորման ողջ աշխատանքը կատարած,

Իսկ նավն արագ դեպի առաջ տանում էին նավավարը և մեղմ քամին։

Այդ ժամանակ ընկերներիս ես դիմեցի սրտակոտոր ու ասացի.

«Բարեկամներ, վայել չէ, որ միայն մեկը կամ թե երկուսը իմանան

Կամքն աստծու, որն ինձ հայտնեց այստեղ Կիրկեն՝ պերճ դիցուհին աստվածային,

Ուստի ես այժմ ձեզ կը հայտնեմ, ահավասիկ, որ իմանաք.

Մենք կկորչենք կամ կը փրկվենք կործանումից և օրհասից։

Նախ և առաջ նա պատվիրեց, որ խուսափենք ծովալքներից աստվածային

Եվ չլսենք երգը նրանց, երգն՝ հմայիչ, ծաղկափթիթ մարգերի մեջ,

{{տող|160}}Այլ միմիայն հրամայեց, որ ես լսեմ նրանց երգերը կախարդիչ։

Դուք ինձ կապեք պինդ կապանքով, որ իմ տեղում անշարժ մնամ, բայց և կանգնած,

Ամուր կայմին պարավանդված. ներքևի՛ց էլ ինձ պինդ կապեք։

Եթե խնդրեմ կամ պատվիրեմ, որ արձակեք ինձ կապանքից,

Էլ ավելի ամուր և պինդ կաշկանդեցեք պարաններով դուք ինձ կայմին»։

Այդպես ահա բացատրեցի ընկերներիս ամենայն ինչ,

Մինչ մեր նավը գեղեցկակերտ սուր սլացավ, հասավ կղզին ծովալքների,

Քանզի հաջող հողմն է օգնում։ Բայց երբ հասանք, չքվեց քամին,

Շուրջը տիրեց խաղաղ անդորրն անհողմության, և չքացան աստծու կամքով

Հույզն ու հորձանքն ալեկոծման։ Շուրջը միայն ծովն էր փռված անդորրավետ։

{{տող|170}}Եվ նավորդներն ոտքի ելան, վար բերեցին առագաստ իմ սև նավի,

Ծալծլեցին ու դրեցին նավագոգում և, նստելով նստիքներին,

Եղևնակերտ կոկ թիերով ճեղքեցին ջուրը փրփրալից:

Իսկ ես վերցրի մեղրամոմի գունդը իսկույն և սուր թրով

Կտրատեցի ու ձեռքիս մեջ կորովակի այն սեղմեցի։

Անմիջապես մոմը կակղեց, քանզի հզոր էր կորովը իմ ձեռքերի,

Այլև ուժը ճառագայթի, որ տալիս էր իշխանավոր Հիպերիոնը։

Մոմն այդ կարգով ես խցկեցի ականջները ընկերներիս,

Ապա նրանք ինձ կապեցին, կանգնած դիրքով` կապկպեցին

Ձեռ ու ոտս պատաններով, կաշկանդեցին կայմի ձողին։

{{տող|180}}Իրենք նորից նստոտեցին ու ճեղքեցին ճերմակ ալիքը թիերով։

Հապճեպ առաջ ընթանալով՝ այնժամ այնքան մենք մոտեցանք.

Որքան կանչող ձայնն է լսվում։ Ծովալքները տեսան մեր նավն արագընթաց,

Որ սլանում էր ալյաց մեջ, և սկսեցին նրանք հնչուն երգն հմայիչ.

«Ո՜հ, եկ, այստեղ, ո՜վ Ոդիսևս արժանագով, դու աքեյանց փառք ու պարծանք,

Կանգնեցրու նավն, հանգստացիր, որպեսզի մեր երգը լսես հրաշագեղ,

Չէ՞ որ ոչ ոք, ոչ մի անգամ դեռ չի անցել այստեղ նավով իր սևաթույր՝

Առանց մեր երգը լսելու, երգը քաղցր մեր շուրթերի։

Բանիմաց է մեզ լսողը և դեպի տուն նա սլանում է ցնծավետ։

Հայտնի է մեզ փորձանքները, որ կրել են Տրոյայի մոտ,

{{տող|190}}Կամքով անմահ աստվածների, արգիացիք և տրոյացիք։

Մենք լավ գիտենք՝ ինչ կա, չկա երկրի վրա բազմապտուղ»։

Այդպես ասում էին նրանք երգերի մեջ քաղցրահնչյուն,

Ուզում էի սրտանց լսել։ Պատվիրեցի ընկերներիս ինձ արձակել,

Ուստի հոնքով նշան արի, բայց ավելի ուժգին նրանք աշխատեցին,

Իսկ Եվրիլոքն ու Պերմեդն անդ վեր կացան իսկույն ևեթ

Ու կապեցին չվաններով ինձ սռավել ամուր և պինդ:

Երբ որ այդպես մեր նավն արագ սլանալով կղզին անցավ,

Եվ բնավին էլ չէր լսվում ծովալքների երգն ու ձայնը,

Սիրանվեր ընկերներս այնտեղ իրենց ականջներից

{{տող|200}}Մոմն հանեցին անմիջապես և ապա ինձ արձակեցին իմ կապանքից։

Իսկ երբ կղզուց մենք հեռացանք, ես դեմառդեմ մի ծուխ տեսա

Եվ լեռնաչափ, ժանտ ալիքներ ու լսեցի ահեղ թնդյուն։

Սարսափեցին ընկերներս և վայր ընկան նրանց ձեռքից թիերն իսկույն:

Թնդաց hանկարծ հուզված ծովի հորձանքն աhեղ, և կանգ առավ նավը այնտեղ,

Քանզի նրան այլևս առաջ չէին մղում թիերն երկայն:

Ես շարժվեցի նավի վրա, հորդորեցի ընկերներիս սարսափահար,

Մոտենալով ամեն մեկին՝ խոսք ասացի գորովալիր.

«Սիրելինե՜ր, չկա աղետ, որին լինենք մենք անծանոթ,

Մինչ աղետն այս մեծ չէ բնավ կամ առավել սարսափելի, քան այն, երբ մեզ

{{տող|210}}Կիկլոպն ահեղ ու ժանտագույն խոր անձավում իր մոտ փակեց,

Բայց այնտեղից մենք, շնորհիվ իմ քաջությանն հնարագետ և իմ խելքի,

Ազատվեցինք, և դուք, կարծեմ, չեք մոռացել դեռ գործը այդ:

Ահավասիկ, ինչ որ հիմա ձեզ պատվիրեմ, հնազանդվեք դուք իմ խոսքին։

Թիավարնե՛ր, նստիքներին ամուր նստած, ձեր սրածայր պինդ թիերով

Դուք ճեղքեցեք ծովի բուռն ալիքները. գուցե և Զևսն այժմ օգնի մեզ,

Որ խուսափենք սպառնալի այս վտանգից ու հեռանանք գեթ անվնաս:

Իսկ քեզ ահա, ո՜վ նավավար, ես տալիս եմ պատվերը իմ.

Սրտումդ այն ամուր պահիր, զի վարում ես ղեկը նավի այս գոգավոր։

Լեռնանման ալիքներից և այս ծխից հեռու պահիր դու նավը մեր,

{{տող|220}}Ուղիղ դիմիր դեպ ժայռը այն, բնավ մի՛ թող, որ ծովի մեջ

Այն աննկատ շեղ սլանա, զի այլապես մահվան կտաս մեզ անխնա»։

Այդպես ահա ես ասացի, և , հնազանդ, նրանք իմ խոսքը լսեցին,

Բայց չասացի Սքիլլայի մասին ոչինչ, այդ անխուսափ աղետը ժանտ,

Որ ավելի չահաբեկվեն ընկերներս ու թիերը վայր չձգեն

Եվ, խուճապով, սև նավի մեջ, նրա ներսում չթաքնվեն։

Սակայն այնժամ հույժ խիստ պատվերը Կիրկեի ես մոռացա.

Չէ՞ որ նա ինձ խորհուրդ տվեց, որ չզինվեմ և իմ զենքով հանդես չգամ:

Մինչ ես զենքերն իմ փառավոր արագապես այնժամ հագա, ձեռքս առա

Երկայնաստվեր երկու նիզակ ու կանգնեցի նավաքթին.

{{տող|230}}Կարծում էի, որ հենց այդտեղ հանդես կգա ժանտ Սքիլլան ժայռաբնակ,

Որ մահառիթ աղետ բերի ընկերներին իմ տարաբախտ,

Բայց նշմարել նրան բնավ չկարեցա, և հոգնեցին աչքերը իմ՝

Այն միգապատ ժայռի կողմը ակնկառույց, հար նայելուց։

Արցունքի մեջ ու վշտացած՝ մենք, լող տալով, անցնում էինք կածանը այդ:

Անդ մի կողմից Աքիլլան էր, իսկ մյուս կողմից աստվածազոր և ահարկու

Քարիբդիսն էր գոռ կլանում աղի ջուրը ծովատարած:

Ամեն անգամ, երբ զգայռում էր ջուրը նա, հանց կրակին դրված կաթսա,

Ամբողջ ծովը, պղպըջալով, եռում էր խիստ, աղմկալի,

Փրփուրն հուժկու թռչում, ծածկում էր գագաթները ժայռերի։

{{տող|240}}Երբ կլանում էր ջուրն աղի, ծովը ներքուստ, ամբողջովին,

Թվում էր խիստ ալեկոծման ու վիթխարի եռոցի մեջ,

Եվ թնդում է ժայռի շուրջը աղմուկն ահեղ. երևում էր ծովի տակից

Կապույտ ավազն: Մինչ ընդգրկեց դալուկ սարսափն ընկերներիս,

Կարծես կանգնած մահվան հանդեպ՝ ահաբեկված նայում էինք Քարիբդիսին,

Եվ հենց այդտեղ, այդ միջոցին, ժանտ Սքիլլան նավի միջից իմ գոգավոր

Հանկարծ բռնեց ու հափափեց իմ կորովի վեց թիավար ընկերներին։

Երբ ետ դարձա, որ գեթ նայեմ ընկերներիս ու իմ նավին,

Տեսա նրանց միայն ձեռքերն ու ոտքերը, բայց վեր հանած:

Ճչում էին նրանք այդպես և ինձ կանչում անվանապես, վերջին անգամ՝

{{տող|250}}Սրտերում լի աղեխարշանք, այլև վերջին վիշտն ու ցավը.

Ուղիղ ինչպես ձկնորսը անդ, կանգնած ծովի ժայռոտ ափին,

Երկայնագույն իր կարթի հետ ծովն է նետում խաբուսիկ խայծ

Ու դաշտային եզան եղջյուր, հանց մի թակարդ մանր ձկանց,

Ապա դրանց, դուրս քաշելով, վերցնում է նա և շպրտում դեպի ցամաք,

Այդպես նրանք անդ ժայռերին շպրտվեցին, մինչդեռ հրեշը դժընդակ

Անձավի մեջ այնժամ նրանց հոշեց, լափեց, երբ որ նրանք

Ճչում էին և, իմ կողմը ձեռք կարկառած, կանչում էին ինձ օգնության։

Ես աղետներ շատ եմ տեսել՝ ծովային բյուր ճամփաներով թափառելիս,

Բայց աղետնայս խստագույնն էր ու ծայրահեղը, որ տեսա ես իմ աչքով։

{{տող|260}}Ահավասիկ, երբ մենք անցանք ժայռերը այդ և ահավոր

Քարիբդիսին ու Սքիլլային, հասանք կղզին այն գեղեցիկ, աստվածային։

Սյնտեղ էին Հիպերիոն Հելիոսի խոտաճարակ, լայնաճակատ,

Գեղեցկափայլ եզները և բյուր ոչխարներն ու այծերը:

Ես, տակավին ծովում, հեռու, իմ գոգավոր սև ավի մեջ,

Լավ լսեցի զիլ բառաչը դեպի գոմերն արդեն քշվող պերճ եզների

Եվ մայունը ոչխարների, ապա իսկույն ես հիշեցի տեղին խոսքը

Թեբացի կույրը կանխագուշակ Տիրեսիասի և էացի պերճ Կիրկեի,

Որը նույնիսկ իրավացի ու խստորեն ինձ պատվիրեց

Չիջևանել մարդու համար ակնապարար Հելիոսի կղզու վրա,

{{տող|270}}Ուստի հիմա, սրտահառաչ խոսք ասելով, ես դիմեցի ընկերներիս.

«Ինձ լսեցեք, աղետակիր իմ ընկերներ, որպեսզի ձեզ հայտնեմ ես այժմ

Պատվերները թեբեացի կույր գուշակող Տիրեսիասի

Եվ էացի պերճ Կիրկեի, որն հիրավի հրամայեց ինձ խստաբար՝

Չիջևանել մարդու համար ակնապարար Հելիոսի կղզու վրա,

Քանզի ասաց, որ մեր գլխին չարադաժան մի մեծ աղետ կթափվի անդ,

Ուստի սև նավն հեռու պահեք դուք այդ կղզուց և լող տվեք մի այլ կողմով»։

Այդպես այնտեղ ես ասացի ու խորտակվեց սիրած սիրտը ընկերներիս,

Եվ անհապաղ Եվրիլոքոսն ահեղ խոսքով ինձ առարկեց.

«Ո՜հ, ժանտագույն դու Ոդիսևս, որ լցված էր միշտ եռանդով անչափ ու մեծ.

{{տող|280}}Անխոնջ են քո անդամները, որոնք, կարծես, երկաթից են միայն ձուլված։

Անքնությամբ և խոնջանքից այսպես տանջված ընկերներիդ

Թույլ չես տալիս, որ ոտք դնեն երկրի հողին, որ գեթ հնար գտնեն այնտեղ,

Ծովապարփակ կղզու վրա, գոնե ընթրիքն համեղահամ պատրաստելու:

Ուստի հիմա ստիպում եմ՝ դու մթագույն այս գիշերով

Լող տալ, անցնել կղզուց հեռու և թափառել լայնածավալ ծովերի մեջ։

Մինչդեռ գիշերն են միշտ ծագում ժանտ հողմերը, խորտակիչները նավերի.

Ինչպե՞ս արդյոք մենք խուսափենք կործանումից անագորույն,

Երբ վրա տա և հարձակվի հանկարծակի փոթորիկը ժանտ հողմերի՝

Չոր Նոտոսի և Զեփյուռի, որ փչում են դեմ-հանդիման։ Դրանք են, որ

{{տող|290}}Խորտակում են ծովում նավեր, նույնիսկ ընդդեմ աստվածների անմահ կամքի,

Ուստի եկեք հնազանդվենք այս սրընթաց մութ գիշերին,

Որ գեթ այստեղ պատշաճ ընթրիք մեզ պատրաստենք, այլև մնանք մեր նավի մոտ,

Իսկ լայնալիր ծովով ապա ճամփա կընկնենք վաղ առավոտ»։

Այդպես ասաց Եվրիլոքոսն, և այդ խոսքը հավանեցին մյուս ընկերներն:

Այնժամ արդեն ես հասկացա, որ աստվածն է մեզ հորինում ժանտ աղետներ

Ու, դիմելով իսկույն նրան, խոսքն ասացի ես թևավոր

«Եվրիլոքոս, այստեղ հիմա մենակ եմ ես, և դուք բռնի նեղում եք ինձ,

Սակայն եկեք և երդվեցեք դուք բոլորդ մեծ երդումով հզորազոր,

Որ եթե աստ տեսնենք նախիրը եզների կամ մեծ խաշինքը ոչխարի,

{{տող|300}}Չեք մորթոտի դուք բնավին, իբրև հանցանք մի չարաշուք,

Ոչ մի հատ եզ, ոչ մի ոչխար, այլ, եղածով բավարարված,

Կը վայելեք ուտեստը մեր, որ մեզ տվեց անմահ Կիրկեն այն ժամանակ»։

Այդ ասացի, և պատվերին այդ համաձայն՝ նրանք իսկույն երդում կերան։

Երբ երդվեցին նրանք այդպես ու երդումը կատարեցին,

Ամրակառույց ու գոգավոր նավն ուղղեցինք դեպ խորափոր նավակայան,

Դեպի քաղցր ջրի ափը։ Եվ դուրս եկան ընկերներս նավից իսկույն,

Հապճեպ ընթրիք պատրաստեցին ճարտարակի, հաջողությամբ։

երբ հագեցան կերուխումով, որքան սիրտն էր փափագում այդ,

Լսեցին լացուկոծով արդեն հիշել ընկերներին սիրատենչիկ,

{{տող|310}}Որոց լափեց Ժանտ Սկիլլան՝ անակնկալ նավի միջից փախցընելով։

Երբ որ այդպես ջայլում էին, նրանց աչքին քունը իջավ քաղցրանուշիկ:

Մինչ գիշերվա մեկ երրորդն էր լոկ մնացել, երբ աստղերը մթագնեցին,

Եվ բորբոքեց ամպահավաք Զևսը հանկարծ զարհուրելի մի փոթորիկ,

Մի պտտահողմ, և ամպերով ծածկեց համայն ծովն ու երկիրն։

Անպարագիծ, խոր երկնքից այնժամ իջավ ու տարածվեց մթին գիշեր,

Իսկ երբ ծագեց ճաճանչագեղ Արշալույսը վարդամատն,

Նավը, իսկույն ներս քաշելով, կառանեցինք քարանձավի մոտ խորափոր,

Ուր հավաքվում էին անմահ նիմփաները՝ հեզ, չքնաղ պար կատարելու:

Իսկ ես ժողով գումարեցի, ապա նրանց այնտեղ այսպես ես ճառեցի.

{{տող|320}}«Բարեկամնե՜ր, արագընթաց մեր նավի մեջ խմիչք, ուտեստ, տակավին կա,

Ուստի հեռու դուք մնացեք այդ եզներից, որ չտուժենք մենք այժմ այստեղ.

Չքնաղ եզներն, հույր ոչխարներն պատկանում են Հելիոսին հզոր արքա,

Մեծ Աստըծուն, որն ահեղ է, ամենալուր, ամենատես»։

Այդպես նրանց ես ասացի, հնազանդվեց նրանց հոգին կորովագույն:

Մինչդեռ փչում էր ողջ ամիս Նոտոսն անդուլ, և բացի այդ

Չէր բարձրանում ոչ մի այլ հողմ։ Շնչում էին միայն Նոտոսն ու Եվրոսը։

Եվ արդ, նրանք, քանի դեռ կար անդ կերակուր և մուգ գինի,

Մտահոգված կյանքի մասին, ժուժկալաբար ձեռք չը տվին պերճ եզներին։

Սակայն շուտով, երբ սպառվեցպ աշարն ամբողջ և պարենը նավի վրա,

{{տող|330}}Սկսեցին նրանք շրջել և ամենուր որս որոնել:

Որսում էին թռչուն ու ձուկ և ամեն բան, ինչ որ ընկներ ձեր իրենց,

Քաղցը ճնշում էր սաստկապես, և քերվում էր որովայնը նրանց արդեն:

Այդ ժամանակ ես դուրս եկա դեպի կղզին՝ աղոթելու աստվածներին,

Որ նրանցից մեկն ու մեկը գեթ բաց աներ ճանապարքն իմ վերադարձի:

Այդպես անցա կղզու վրա, բայց մոռացա ընկերներիս:

Անդ հողմերից պատսպարված մի տեղ գտա, ուր լվացի ձեռքերը իմ

Եվ կանչեցի այնտեղ բոլոր աստվածներին, որոնք տեր են Օլիմպոսին,

Բայց անմահներն իմ աչքերին այդ վիճակում քուն ցանեցին քաղցրանուշիկ,

Իսկ Եվրիլոքն ընկերների առաջ, այնտեղ, նյութեց խորհուրդը չարադավ.

{{տող|340}}«Խոսքս լսեք, ո՜վ սիրելի, աղետակիր իմ ընկերներ,

Մահկանացու դժբախտ մարդուն սոսկալի է ամեն տեսակ մահը իրոք,

Մինչդեռ սովից մահանալը թշվռագույնն է ամենից:

Ուստի եկեք քշենք եզները լավագույն, պարարտ եզները Հելիոսի,

Բերենք, զոհենք լայնստարած երկնքի տեր աստվածներին,

Եվ եթե մենք հանենք մի կերպ մեր Իթակեն, սիրած երկիրը հայրենի,

Անդ վեհ տաճար անմահ պատվին Հիպերիոն Հելիոսի մենք կկանգնենք,

Ու նրա մեջ կդնենք բյուր մեր ընծաները թանկարժեք:

Իսկ եթե նա, խիստ զայրացած, հանուն պարարտ, բարձրաեղջյուր իր եզների,

Ցանկա նավը մեր խորտակել, և համամիտ լինեն նրան մյուս աստվածներն,

{{տող|350}}Պատրաստ եմ ես, սուզվելով, խորքն հուժկու ալյաց, վերջ տալ կյանքիս,

Քան թե մնալ այս ամայի կղզու վրա և մահամերձ տանջվել սովից»։

Այդպես ասաց Եվրիլոքոսն, և այդ խոսքը հավանեցին ընկերները։

Ու քշեցին նրանք իսկույն Հելիոսի պարարտ եզներն, որոնք այնտեղ,

Սևակտուց նավին մոտիկ, քաղցր արածում էին մարգի խոտը համեղ.

Ամենալավ, լայնաճակատ և կորեղջյուր եզներն էին դրանք փարթամ:

Իսկույն նրանք շրջապատեցին պերճ եզներին, աղոթեցին աստվածներին,

Ապա նրանք անդ քաղեցին թարմ տերևներ հսկա կաղնուց բարձրասաղարթ,

Քանզի չկար ճերմակ գարի նավի վրա ճարտարակերտ:

Արդ, երբ նրանք աղոթեցին, մորթոտեցին ու քերթեցին եզները այդ,

{{տող|360}}Կտրատեցին ազդրերն ապա և ծածկեցին ճարպով թանձր ու կրկնաշերտ,

Իսկ արտաքուստ դրանց վրա սեղմ դարսեցին մնացորդ միսը կտրատված,

Սակայն չկար կարմիր գինի, որ ցողեին այդ զոհմունքին հրաբորբոք,

Փոխարենը ջուր ցանեցին, հետո դարձան ու փորոտին խորովեցին:

Մինչ փորոտին նրանք կերան այն ժամանակ, երբ այրվեցին ազդրերն արդեն,

Իսկ մյուս միսը մանրացըրին ու հագցըրին շամփուրներին,

Միայն այնժամ իմ աչքերից քաղցրանուշիկ քունն հեռացավ։

Ես շարժվեցի ու գնացի դեպ նավն արագ, դեպի ափունքն հուզվող ծովի:

Արդ, երբ արդեն ես մոտեցա անդ մեր նավին սևակտուց,

Իսկույն ևեթ ես զգացի վառվող ճարպի ճենճերահոտը թարմաշունչ,

{{տող|370}}Ապա բարձր հեկեկացի ու կանչեցի հավերժ անմահ աստվածներին.

«Զև՜ս հայր, և դո՛ւք, ո՜վ աստվածներ հավերժակյաց ու երկնային.

Դժբախտության համար միայն իմ աչքերին քուն ցանեցիք քաղցրանուշիկ,

Մինչ ընկերն իմ, անդ մնալով, կատարել է չարադաժան ոճիրը այս»։

Այնժամ իսկույն պերճ Լամպետիեն նրբահագուստ, որպես բանբեր, թով, հայտնեց

Հիպերիոն Հելիոսին, որ մենք նրա պարարտ եզներն սպանեցինք։

Իսկ նա, սրտով խիստ քինահույզ, աստվածներին իսկույն դիմեց և այս ասաց.

«Զև՜ս հայր, և դուք, այլ աստվածներ հավերժակյաց, երանավետ.

Պատիժ տվեք դուք շուտափույթ ընկերներին Ոդիսևսի Լաերտածին,

Իմ եզները կոտորեցին նրանք՝ այդպես ամբարտավան, հանդգնաբար.

{{տող|380}}Իմ եզներով հրճվում էի ես՝ ելնելով դեպի երկինքը աստղազարդ

Ու երկնքից, պտույտ տալով, ետ դառնալիս դեպի երկիր:

Եթե նրանք պատշաճ պատիժը չստանան, հանց հատուցում,

Ես ցած կիջնեմ տունն Հադեսի և իմ լույսը կտամ միայն մեռյալներին»:

Ամսահավաք Զևսը նրան պատասխանեց ու խոսք ասաց.

«Ո՛վ Հելիոս, դու տակավին շարունակիր պայծառ լույս տալ անմահներին

Ու կենարար երկրի վրա մահկանացու նաև մարդկանց,

Իսկ ես շուտով շողշողենի իմ կայծակով արագ նավը Ոդիսևսի

Կը ջախջախեմ, ջարդուփշուր կանեմ այնտեղ, մուգ ծովի մեջ»։

Այդքանը ես անդ լսեցի գեղագանգուր Կալիպսոյից։ Նա ինձ ասաց,

{{տող|390}}Որ իբրև թե ինքն իմացել է Հերմեսից՝ ուղեցույցից:

Երբ ես արդեն վերադարձա, հասա նավին ու ծովափին,

Կշտամբեցի խստիվ նրանց՝ ամեն մեկին մոտենալով առանձնակի,

Բայց ոչ մի ելք արդեն չկար, քանզի եզներն էին արդեն անդ կոտորված,

Հանուն որոնց աստվածները նշանակիր մի նոր հրաշք ցույց տվեցին.

Մորթիները շարժըվեցին, միսը, զարկված շամփուրներին,

Հանկարծ սկսեց թունդ բառաչել, կարծես իրոք ձայնն էր հնչում անդ եզների:

Մինչ ընկերներն իմ սիրելի այնուհետև վեց օր այնտեղ խնջույքի մեջ

Ուտում էին միս եզների արեգական՝ միշտ լավագույնը ընտրելով.

Իսկ երբ Զևսը Կրոնոսյան շնորհեց օրը յոթերորդ,

{{տող|400}}Ու դադարեց միագամայն հողմն ու մրրիկը մոլեգին,

Մենք անհապաղ նավ նստեցինք ու շարժվեցինք լայնատարած մուգ ծովի մեջ:

Կայմը իր տեղը տնկեցինք և սպիտակ մեր առագաստը պարզեցինք։

Կղզուց այդպես մենք հեռացանք, մինչդեռ արդեն չէր երևում երկիրն իսպառ,

Ու մեր չորս դին այնժամ կային երկինքն ու ծովն հայտերևակ:

Եվ արդ այնտեղ Կրոնոսյանն հանկարծակի մի մթագույն, թույրաթուխ ամպ

Նետեց մեր սև նավի վրա։ Խիստ մթագնեց ծովն ամպի տակ,

Բայց սլացավ դեպի առաջ նավը արագ, թեպետև շատ կարճ ժամանակ.

Քանզի իկուն, մռնչալով, փչեց Զեփյուռն ահագնակի,

Մրրիկն ուժեղ զարկեց, խզեց զույգ կառանները մեր կայմի,

{{տող|410}}Ցած գլորվեց կայմը իսկույն, և նավի ներսն ապա թափվեց նավասարքը:

Գահավիժող կայմը զարկվեց ուղիղ գլխին նավավարի,

Ջարդեց, փշրեց նրա գլուխն և ոսկորներն ամբողջովին.

Նավի վրայից նա շեշտակի, հանց մի սուզակ, գահավիժեց խորքը ծովի,

Եվ բաժանվեց իսկույն ևեթ նրա հոգին ոսկորներից:

Զևսն ահռելի վերուստ թնդաց ու որոտաց և կայծակով զարկեց նավին.

Ցնցվեց նավը ու դողդողաց՝ խորտակվելով Զևսի ահեղ շանթ-հարվածից

Եվ ծծումբի հոտով լցվեց։ Ընկերներս թափվեցին ցած

Մեր սևաթույր նավի շուրջը, հորդ ալյաց մեջ՝ նմանվելով ագռավների։

Նրանք այնտեղ գալարվեցին, աստվածն այդպես զրկեց նրանց վերադարձից։

{{տող|420}}Ես տակավին քայլում էի նավիս վրա, մինչ մրրիկը պոկեց նավի

Ողնափայտը իր կողերից, որը սահեց ալիքների մեջ՝ մերկացած:

Ընկած կայմը դեռ կպած էր ողնափայտին. դրա վրա կար մի կառան,

Որը գործված էր ամրապինդ եզան կաշուց: Այդ կառանով ես պրկեցի

Ողնափայտն ու կայմը երկար և կցեցի այդ երկուսը իրարու հետ։

Դրանց վրա մի կերպ նստած՝ ես քշվեցի անդ ծովահույզ հողմի շնչով։

Հանկարծ այնժամ լռեց Զեփյուռն, հանց մոլեգին մի փոթորիկ,

Փչեց Նոտոսն արագահոս, սիրտս լցրեց ստրջանքով նա դառնադառն,

Մի գուցե ինձ քշի, տանի դեպ Քարիբդիսը կործանիչ։

Ամբողջ գիշերն հորդ ալիքներն ինձ քշեցին, իսկ երբ ծագեց արևը վառ,

{{տող|430}}Ես ահարկու Սկիլլայի, Քարիբդիսի քարաժայռին արդեն հասա:

Մինչ հրեշը կլանում էր այդ միջոցին ջուրը աղի և ծովածուփ,

Ես անհապաղ վեր ցատկեցի ու բռնեցի թզենու ճյուղը բարձրաբերձ,

Ապա այդպես ծառից կախված ես մնացի, հանց մի չղջիկ:

Ոչինչ չկար ինձ հենակետ, որ գեթ ոտքով ամուր կանգնեմ կամ վեր ելնեմ,

Քանզի նրա արմատները թաղվել էին ներքև, խորքը,

Մինչդեռ ճյուղերը բարձրուղեշ դարձել էին Քարիբասին մի հովանի:

Կախված էի՝ սպասելով, որ հրեշն այդ գերանները պիտ զգայռի,

Թեպետ սաստիկ ուզում էի, սակայն դրանք հայտնվեցին անդ անագան։

Ուղիղ ինչպես դատավորը, որ քննելով վիճող մարդկանց գործերը բյուր,

{{տող|440}}Դուրս է գալիս իր ատյանից՝ ընթրիքն համեղ վայելելու,

Փորի միջից Քարիբդիսի երկար կայմը ու ողնափայտը դուրս եկան:

Ես պոկեցի իմ ձեռքն ու ոտը վերևից, որ վայր ընկնեմ ուղիղ ներքև,

Ու նետվեցի ես առընթեր երկայնաձիգ գերաններին, նրանց միջև։

Անդ ցատկեցի նրանց վրա և սկսեցի ձեռքերովս թիավարել։

Եվ չթողեց աստվածների ու մարդկանց հայրն, որ Սկիլլան նկատի ինձ,

Ես այլապես չէի կարող անդ խուսափել չարադաժան իմ օրհասից:

Ուղիղ ինն օր քաշքշվեցի ես ծովի մեջ. տասներորդ օրը, գիշերով,

Դեպի կրղզին այն՝ Օգիգիե աստվածները ինձ նետեցին,

Ուր ապրում է պերճ Կալիպսոն. գեղեցկաձայն ու վարսագեղ աստվածուհին

{{տող|450}}Ինձ հոգատար անդ փայփայեց, բայց ինչո՞ւ եմ պատմում քեզ այդ.

Չէ՞ որ երեկ, դեր քո տան մեջ, այդ ամենը ես պատմեցի

Քեզ ու վսեմ քո թագուհուն, մինչ ինձ համար այժմ, հարկավ,

Անահաճո է կրկին պատմել այն, որ արդեն պատմվել է։

</poem>

== Երգ տասներեքերորդ։ Ոդիսևսը Փեակների ուղեկցությամբ ժամանում է Իթակե ==

{{տող|1}}Այդպես ասաց լռության մեջ` նրանք բոլորն անխոս էին՝

Լցված խորունկ հիացմունքով ապարանքում ստվերախիտ։

Նրան այնժամ պատասխանեց և խոսք ասաց Ալկինոոսը:

«Քանի որ դու, ո՛վ Ոդիսևս, այժմ եկել ես ապարանքն իմ

Պղնձաշեն, բարձրակտուր, անշուշտ հիմա, կարծում եմ ես, ետ կը գնաս

Դու անարգել, անարհավիրք, թեպետ շատ ես կրել տանջանք ու պատուհաս:

Եվ այժմ ահա ձեզ եմ դիմում ես իմ խոսքով, ձեզ բոլորիդ,

Որ սովոր եք այս իմ տան մեջ ըմպել գինի միշտ հրաշեկ, հանց մեծարանք,

Նաև լինել լավ ունկընդիր վեհ երգիչի պերճ երգերին.

{{տող|10}}Հյուրի համար այս սնդուկում՝ գեղեցկափայլ ու ողորկված,

Արդեն դրված են զգեստներ, ճարտարակերտ ոսկեղեններ և ընծաներ,

Որ բերել են իբրև նվեր փեակները խորհրդական։

Եկե՜ք ձոնենք ամեն մեկս և մի-մի սան ու մեծագույն եռոտանի,

Իսկ ես դրանց փոխարենը՝ հետո ազգից տուրք ու հարկեր կհավաքեմ

Շատ դժվար է մեկի համար միանգամից տալ այդսիսի պերճ նվերներ»։

Այդպես ասաց Ալկինոոսը, հավանեցին այդ խորհուրդը բոլորեքյան:

Սա նրանք ցրիվ եկան, ամեն մեկը իր տուն գնաց քուն մտնելու։

Իսկ երբ ծագեց խոր խավարից ճաճանչագեղ Արշալույսը վարդամատն,

Նրոնք իսկույն շտապեցին դեպի նավը՝ տանելով պերճ պղինձն ամուր։

{{տող|20}}Սուրբ զորությունն Ալկինոոսի՝ նավը նայեց, նստիքների տակ, ամենուր

Տեղավորեց նվերները փեակերի և ստուգեց նա խնամքով,

Որ թիավար նավորներին չխանգարեն, երբ թիերը ծովը թակեն:

Բոլորն ապա տունը եկան Ալկինոոսի և սարքեցին մեծ խրախճանք։

Սուրբ զորությունն Ալկինոոսի մորթել տվեց մի պարարտ եզ նրանց համար

Եվ Կրոնոսյան, ամպրոպային Զևսի համար, որ թագավորն է ամենքի։

Ազդրերն արագ խորովեցին, խրախճանքում գերապայծառ

Հրճվում էին հոգեզվարճ։ Իսկ նրանց մեջ մարդկանց սրտին մեծարելի

Վեհ երգիչը՝ աստվածախոս Դեմոդոկը, երգն էր հնչում սքանչելի։

Բայց Ոդիսևսն հաճախ թեքում էր գլուխն իր դեպի արևն, փափագում էր,

{{տող|30}}Որ շուտափույթ նա մայր մտնի, քանզի տենչում էր անհապաղ ճանապարհվել,

Ինչպես գեղջուկն է շտապում դեպի ընթրիքն իր ցանկալի։ Ամբողջ օրը

Նրա արտի մեջ նորահերկ սև եզները քաշում էին գութանն ամուր.

Եվ նա հիմա, սրտատրոփ սպասելով, որ մայր մտնի արևն իսկույն,

Մեծափափագ շտապում է շուտ ընթրելու, և իր ծնկներն են դողդոջուն:

Ոդիսևսն էլ, երբ մայր մտավ լույն արևը, խնդաց իսկույն սրտակարոտ

Եվ թիասեր փեակներին նա բարբառեց, այսպես խոսեց՝

Նամանավանդ խոսքն ուղղելով զորությանը Ալկինոսի.

«Ալկինոոս, որ մարդկանց մեջ գերհռչակ ես ու մեծափառ,

Հեղում արեք անմահներին և ինձ շուտով ճանապարհեք, որ ես գնամ,

{{տող|40}}Արդ, ո՛ղջ լերուք, կատարվեց այն, որ փափագում էր իմ հոգին կարոտալի.

Արդեն պատրաստ են նավն արագ, պերճ ընծաներն։ Ո՜հ աստվածներ օլիմպակյաց,

Այժմ եղեք դուք բարեհաճ, որ գեթ շուտով ես տուն դառնամ

Եվ անվնաս գտնեմ կնոջն իմ անբասիր, այլև մարդկանց սիրակարոտ։

Իսկ դուք այստեղ բարո՜վ մնաք գերամեծար ձեր կանանց հետ

Ձեր որդոց հետ։ Թող շնորհեն անմահները ձեզ բարիքներ ամեն տեսակ,

Թող զերծ պահեն աղետներից ձեր ազգն հավերժ աստվածները երկնաբնակ»։

Ասաց այդպես, նրանք բոլորն, հավանելով խոսքերը այդ,

Քանզի խոսեց իրավացի, որոշեցին հյուրին հապճեպ ճանապարհել։

Մինչ բանբերին այդ ժամանակ այս խոսքն ասաց զորությունը Ալկինոոսի.

{{տող|50}}«Ո՜վ Պոնտոնոս, խառնի՛ր գինին խառնարանում և բաժանիր իմ հարկի տակ

Դու բոլորին, որպեսզի մենք, աղոթելով աստվածահայր Զևս զգոնին,

Հյուրին հաջող ճամփա դնենք դեպ սիրելի իր երկիրը, դեպ հայրենիք»։

Ասաց այդպես, և Պոնտոնոսն ոտքի կանգնեց, խառնեց գինին այն մեղրանուշ

Ու բաժանեց ամեն մեկին։ Այդպես նրանք յուրաքանչյուրն իր տեղն բազմած,

Կատարեցին իսկույն հեղում երկնքի տեր աստվածներին։

Այնուհետև ոտքի ելավ Ոդիսևսը աստվածային

Եվ ընդձեռեց Արետեին ըմպակն իսկույն կրկնահատակ,

Ասա, նրան նա դիմելով, ասաց այս խոսքը թևավոր,

«Ո՛ղջ լեր, խնդա դու հավիտյան, վեհ թագուհիդ, մինչև որ գա

{{տող|60}}Ծերությունը և օրհասը, որ վիճակված են միշտ մարդկանց։

Հրճվիր ընդմիշտ այս հարկի տակ, զավակներիդ հետ միասին,

Ամբողջ ազգի և Ակինոոս թագավորի հետ գերակա»։

Այդպես ասաց Ոդիսևսը աստվածազարմ և դուրս եկավ՝ շեմքն անցնելով։

Իսկ բանբերին հրամայեց վեհ զորություն Ալկինոոսի՝

Առաջնորդել դեպ ճեպընթաց նավը նրան, դեպի ափունքը ծովածեծ։

Բայց նրանց հետ ինքն՝ Արետեն, հղեց ստրուկ նաժիշտներին իր սիրելի.

Նա նրանցից մեկին հանձնեց պերճ մի բաճկոն և լվացված ու մաքրազարդ

Մի պատմուճան: Իսկ երկրորդին հանձնեց տանել մի ամրակուռ, սիրուն արկղիկ,

Ապա երրորդն առավ, տարավ հաց և գինի անուշահամ ու կարմրափայլ:

{{տող|70}}Արդ, երբ դրանք եկան հասան արագ նավին ու ծովափին,

Իրերն ամբողջ ընդունեցին թիավարները քաջունակ,

Խմիչքն, ուտեստն և ամեն բան վերցրին, դրին անդ, լայնանիստ նավի վրա։

Ոդիսևսի համար այնդեղ արագ նավի նանախելում գորգ փռեցին,

Նաև պաստառ, որ նա քնի մեղմ ու հանգիստ անդորրի մեջ:

Եվ Ոդիսևսն վեր բարձրացավ նավի վրա, պառկեց այնտեղ մունջ ու լռիկ:

Նավորդները շարքով, կարգով նստոտեցին նստիքներին,

Կռաները արձակեցին ծակված քարից, որն այնտեղ կար,

Եվ, թեքվելով, ծովը իսկույն եռանդալի ակոսեցին լոկ թիերով։

Մինչ աչքերին Ոդիսևսի իջավ քունը անդորրավետ,

{{տող|80}}Խոր, անվրդով ու անուշիկ, որ նման է, կարծես, մահվան։

Եվ սլացավ նավը արագ։ Ինչպես դաշտում կորովալիր, չորս ձիերը,

Կարգով լծված ու միասին, հարվածների տակ մտրակի

վեր են ցատկում, սուրում են սուր և մոլեգին ու շուտափույթ կտրում ճամփան,

Այդպես ահա նավախելն էր ասես թռչում, իսկ ետևից

Զարկվում էին և թռչկոտում մութ ալիքներն հավերժագոչ, հուզվող ծովի:

Նավն էր սահում սլաքի պեպի առաջ, փութանակի և անվտանգ,

Եվ չեր կարող հասնել նրան նույնիսկ բազեն, արագագույնը հավքերից:

Այդպես արագ սլանալով և ճեղքելով ծովի լայն կուրծքը ալեկոծ՝

Այն իր վրա տանում էր մեծ մի հերոսի, աստվածազոր մտքերի տեր,

{{տող|90}}Որն իր հոգով բյուրաբազում կրեց տանջանք ու աղետներ,

Տեսավ մարդկանց կռիվն ահեղ, փորձեց ծովի հուզմունքն ու քենը ահավոր։

Մինչ քնած էր նա այժմ հանգիստ՝ տառապանքներն իր մոռացած:

Երբ որ ծագեց մութ երկնքում պայծառաշող այն լուսաստղը,

Որ նախորդում է վաղորդյան ճաճանչագեղ Արշալույսին,

Ծովագնաց արագ նավը եկավ կանգնեց կղզու ափին։

Կա Իթակե երկրում մի խոր նավակայան՝ նվեր Փորկիս ծովածերին.

Ապառաժուտ սեպ ափունքի՝ ծովում ցցված երկու թևերն են կազմել այն,

Որոնք բնավ թույլ չեն տալիս, որ հողմերը հուզված ծովից

Բարկ ալիքներ նետեն այնտեղ։ Գեղեցկակերտ նավերն արագ,

{{տող|100}}Ավարտելով իրենց ուղին, միշտ աներկյուղ կանգնում են անդ՝

Առանց կապի և անկառան։ Ծայրամասում ծովածոցի,

Բարձր մի տեղ, կա ձիթենի տերևախիտ, քաջագանգուր,

Որին մոտիկ կա քարանձավ մի մթագույն, բայց դուրեկան, սրտահաճո:

Դա սրբավայրն է ծովահարս նիմփաների, որոնց նայադ են անվանում։

Քարայրում կան խառնարաններ և վիմակերտ շատ կահույրներ,

Այլև բազում բնակալված մեղրաճանճեր՝ մեղրը իրենց անդ ստեղծող։

Շատ կան այնտեղ և վիմակերտ մեծ հաստոցներ, որոնց վրա նայադները

Գործում են պերճ և շառագույն հագուստեղեն՝ աչքի համար սքանչելիք:

Ջուր կա այնտեղ հավերժահոս ջինջ աղբյուրի, կա երկու մուտք և երկու դուռ,

{{տող|110}}Մեկն ուղղված է դեպի հյուսիս և մատչելի մարդկանց համար,

Երկրորդն, ուղղված դեպի հարավ, մուտքն է անմահ աստվածների։

Այդ ուղիով երբեք մարդիկ չեն անց կենում, աստվածային է դա միայն։

Անդ կանգ առան նավորդները, որ նախապես լավ գիտեին այդ տեղերը.

Սրընթաց նավը կիսով չափ ցամաքի մեջ ցցվեց իսկույն,

Քանզի ուժգին նրան մղեց դեպի առաջ հզոր ձեռքը թիավարի:

Եվ ամրակուռ նավից նրանք դեպի ցամաքն իջան այնտեղ։

Ոդիսնսին, որ պաստառի և պերճ գորգի վրա պառկած էր տակավին

Եվ քնի մեջ խորասուզված, նավախելից վերցրին զգույշ

Եվ խնամքով ափն իջեցրին ու դրեցին անդ, ավազի վրա փափուկ։

{{տող|120}}Ապա գույքը ցած բերեցին, որ փեակները վեհապանծ,

Մեծահոգի Աթենասի քաջ օգնությամբ նվիրեցին,

Եվ դարսեցին ամբողջովին թզենու տակ՝ մի կույտի մեջ,

Ճանապարհից հեռու, մի կողմ ու մեկուսի, որ ոչ մի մարդ անցորդներից

Այն չշորթի կամ ձեռք չտա, մինչ Ոդիսևսը արթնանա,

Իսկ իրենք էլ՝ վերադարձան, տուն գնացին։ Մինչ Պոսիդոնն երկրասասան

Չմոռացավ, թե ինչպես էր աստվածային Ոդիսևսին սպառնացել

Մի ժամանակ, ուստի գնաց, որ Զևսից մի խորհուրդ հարցնի.

«Զև՜ս հայր, չէ՞ որ ինձ այլևս հավերժ անմահ աստվածները չեն մեծարի,

Երբ անարգում են ինձ մարդիկ մահկանացու, ինչպես սրանք, ահավասիկ,

{{տող|130}}Փեակները, որոնք նույնիսկ իմ ցեղից են և ինձանից սերված միայն։

Ես գիտեի, որ Ոդիսևսը տուն կը գա, բայց աղետներ կրելուց ետ,

Եվ իսկապես միտքչ ունեի ես խափանել դարձը նրա դեպ հայրենիք,

Մի բան, որ դու սահմանել ես քո ակնարկով և նախօրոք:

Մինչդեռ սրանք, խոր նավի մեջ ծովն անցնելով, նրան, քնի մեջ խորասույզ,

Իթակեի ափ հասցըրին, այլև նրան շնորհեցին այժմ, ապաքեն,

Բյուր ընծաներ, ոսկի, պղինձ, հագուստեղեն ու նկարեն ձեռագործներ

Եվ այնքան շատ ու բազմազան, որ Ոդիսևսը Տրոյայից իսկ չէր բերի,

Եթե ետ գար նա անվտանգ՝ ստանալով իր բաժինը մեծ ավարի»։

Այնժամ նրան, հանց պատասխան, ասաց Զևսը ամպահավաք.

{{տող|140}}« Այդ ի՞նչ խոսք էր, որ ասացիր, մեծափառդ երկրատատան,

Երբեք անարգ քեզ չեն անի աստվածները, և ժանտալի գործ կլիներ՝

Ենթարկել վեհ, երիցագույն մեծ աստծուն եպերելի ստրջանքի։

Սակայն եթե մահկանացու մարդկանցից մեկն, իր զորության վրա վստահ,

Քեզ չի հարգում կամ մեծարում, դու կարող ես նրան լինել վրեժխնդիր:

Վարվի՛ր, ինչպես կցանկանաս, ինչպես իրոք հաճելի է քո վեհ սրտին»:

Պատասխանեց իսկույն նրան Պոսիդոնը երկրասասան.

«Ես իսկապես այդ կանեի, ինչպես դու ճիշտ պատվիրեցիր, ամպրոպային,

Բայց քաշվում եմ՝ պատկառելով քո զորության, քո գերազոր կամքի առաջ,

Բայց այժմ ահա փեակների պերճապաճույճ նավն ուզում եմ ես խորտակել:

Ահավասիկ՝ այն անհապաղ ետ է դառնում հավերժագոչ, մթին ծովով.

{{տող|150}}Կը ջախջախեմ, որ դադարեն գեթ ուղեկցել մարդկանց դեպի հողն հայրենի,

Եվ կպատեմ քաղաքն իրենց ես լեռներով անանցնելի ու բարձրաբերձ»։

Պատասխանեց ամպահավաք Զևսը նրան և խոսք ասաց.

«Ո՜վ, սիրելիս, ինձ, իմ սրտին թվում է արդ, որ լավագույնն է առավել,

Եթե նավն այդ, ետ դառնալիս, դու ծովափին դարձնես մի ժայռ նավանման,

Եվ քաղաքից այդ գործն ամբողջ ազգը տեսնի ու զարմանա,

Որպեսզի միշտ սքանչանան մահկանացու բոլոր մարդիկ,

Նամանավանդ, եթե քաղաքը բարձրաբերձ դու լեռներով շրջապատես»։

Լսելով այդ՝ երկրասասան Պոսիդոնը շարժվեց, գնաց դեպի Սքերիա,

Ուր բնակվում են փեակներն։ Անդ կանգ առավ և սպասեց,

{{տող|160}}Մինչդեռ նավը, ետ դառնալով, արագորեն ու սրընթաց եկավ արդեն

Ու տեղ հասավ։ Եվ մոտեցավ իսկույն աստվածն երկրատատան

Ու նավն այնտեղ դարձրեց մի ժայռ, վարսեց ապա ժայռը գետնին՝

Հարված տալով ձեռքի ափով, և ինքն իսկույն անհետացավ:

Իսկ մեծափառ, վես նավաստիք՝ փեակները թիակասեր,

Խիստ զարմացած` անդ սկսեցին իրարու հետ զրույց անել,

Եվ, նայելով իրար դեմքի, այս թևավոր խոսքն ասացին.

«Ավա՜ղ, վա՜յ ինձ, այդ ո՞վ արդյոք մեր սև նավը, արագորեն ետ դառնալիս,

Ծովում այսպես զուր կաշկանդեց։ Չէ՞ որ այն մեր աչքի դեմ էր»։

Այդպես նրանք խոսում էին, բայց չիմացան՝ գործը ինչպես անդ կատարվեց։

{{տող|170}}Եվ բարբառեց այդ ժամանակ Ալկինոոսն, այս խոսքն ասաց.

«Ավա՜ղ, իմ հոր գուշակումը կատարվում է արդեն հիմա։

Ասում էր նա, որ մեզ վրա զայրացած է Պոսիդոնը սաստկապես,

Քանզի մարդկանց մենք անվտանգ ուղեկցում ենք ամենուրեք։

Պատմում էր, որ փեակների ամրակառույց նավը մի օր,

Ճանապարհից ետ դառնալով, վերադարձին, մութ ծովի մեջ կկործանվի,

Եվ կպատի Պոսիդոնը մեր քաղաքը շուրջանակի մեծ լեռներով:

Այդպես ասում էր ծերունին, և ամեն ինչ կատարվում է այժմ իսկ և իսկ:

Սակայն եկեք բոլորեքյան կատարենք այն, ինչ որ հիմա ես կասեմ ձեզ.

Եկեք իրոք մենք դադարենք մարդկանց այլևս ճանապարհել,

{{տող|180}}Երբ մեր քաղաքը գան մարդիկ, իսկ երկրակալ Պոսիդոնին

Եկեք զոհենք տասներկու եզ, որ ողորմած լինի դեպ մեզ,

Որ չպատի մեր քաղաքը նա լեռներով անանցնելի ու բարձրաբերձ»։

:::'''* * *'''

Ասաց այդպես, սարսափեցին նրանք սաստիկ և սկսեցին զոհ պատրաստել:

Մինչդեռ այդպես փեակների առաջնորդներն, իշխանները խորհրդական

Ջերմ աղոթում էին այնտեղ Պոսիդոնին իշխանազոր՝

Կանգնած նրա բագինի մոտ, անդ արթնացավ Ոդիսևսը աստվածազարմ,

Որ քնած էր հողի վրա իր հայրենի: Չը ճանաչեց նա երկիրն իր,

Զի շատ վաղուց էր բացակա, և նրա շուրջը լայնածիր

Ցանեց Պալլաս Աթենասը՝ աստվածուհի դուստրը Զևսի, թանձր խավար,

{{տող|190}}Որ չտեսնի ոչ ոք նրան, մինչև ինքը խրատներ տա,

Եվ որպեսզի չճանաչեն նրան կինը, ընկերներն ու քաղաքացիք,

Մինչև չառնի նա իր վրեժն ամբարտավան և անամոթ խոսնայրներից։

Ուստի թվում էր արքային անդ ամեն բան տարօրինակ՝

Ե՛վ նեղ ու խիտ ուղիները, հարմար ծոցն ու նավակայքը,

Ե՛վ գահավեժ ապառաժներն, և՛ բողբոջած բարձր ծառերն:

Նա գահավեժ, կանգնեց այնտեղ, հայացք նետեց իր այդ երկրին հայրենավանդ,

Ու լաց եղավ նա դառնադառն, ձեռքով թակեց իր ազդրերը,

Լացակումած այս խոսքն ասաց, խոսքը խորունկ հառաչանքի.

«Ա՜խ, ո՞ր մարդկանց երկիրն է սա, ես, դժբախտս, այն ո՞ւր հասա:

{{տող|200}}Գուցե այստեղ ապրում են չար, դաժան մարդիկ, ամբարտավան և անօրեն,

Սակայն գուցե հյուրասեր են և վանատուր կամ սիրտ ունեն աստվածավախ:

Ո՜հ, ո՞ւր տանեմ իմ գույքերն այս բազմաբազում, ո՞ւր գնամ ես,

Ա՜խ, երանի ես մնայի այնտեղ, երկրում փեակների։

Ես այդ դեպքում կգնայի մի այլ վսեմ ու փառահեղ արքայի մոտ,

Եվ նա գուցե ինձ ընդուներ սիրով, սրտանց և առաքեր ինձ հայրենիք։

Մինչդեռ հիմա ես չգիտեմ, արդյոք գույքերն այս ո՞ւր պահեմ,

Ինչպե՞ս և ո՞ւր պիտի թաքցնեմ, որ չը դառնան սրանք ավար մեկ ուրիշի։

Ուրեմն այսպես՝ փեակների առաջնորդներն և իշխանները մեծամեծ

Մարդիկ չէին ամենևին արդարախոս ու խելացի,

{{տող|210}}Քանզի նրանք ինձ բերել են մի այլ աշխարհ, մինչ խոստացան

Տանել իրոք ինձ Իթակե հայտերևակ։ Սակայն, ավա՜ղ, ինձ խաբեցին։

Թող որ պատժի նրանց Զևսը, աղոթողի հովանավորն ամենագետ.

Նա նայում է մարդկանց հավերժ, մեղանչողին միշտ պատժում է,

Նա է տերը արդարադատ: Բայց ե՛կ նայեմ և ստուգեմ գույքերը իմ,

Գուցե նրանք որևէ բան վերցրին, տարան նավի վրա»։

Եվ նա իսկույն սկսեց հաշվել գեղեցկափայլ եռոտանիք, կաթսաները,

Ոսկին, այլև պերճ զգեստները, ձեռագործը մեծափարթամ և ամեն ինչ։

Պակաս չկար, և սկսեց նա սրտավեր ողբալ երկիրն իր հայրենի։

Նա վշտաբեկ թափառում էր անդ, բազմագոչ ծովի ափին,

{{տող|220}}Հեծում անդուլ, սրտամորմոք։ Եվ մոտեցավ այնժամ նրան Աթենասը՝

Տեսքվ նման երիտասարդ, գիրգ մի մարդու, ջահել հովվի,

Մի պատանու՝ արքայազուն մանուկներին անգամ նման։

Իր ուսերին գցած ուներ նա կրկնածալ լայն պատմուճան,

Իսկ ոտքերին՝ հագած մուկեր շողշողենի, տեգ նիզակը ձեռքին բռնած։

Երբ Ոդիսևսն իրեն տեսավ, ուրախացավ և ընդառաջ իսկույն գնաց

Ու, դիմելով ապա նրան, այսպես խոսեց և խոսքն ասաց իր թևավոր.

«Ո՜հ, սիրելիդ, քեզ եմ ահա այն երկրի մեջ առաջինը հանդիպում ես.

Ողջո՜ւյն, կարծեմ, չար միտումով չես մոտեցել դու ինձ հիմա, բարեկամս:

Դու ազատի՛ր գույքն այս, գանձը, փրկիր և ինձ. աղերսում եմ քեզ սրտագին

{{տող|230}}Եվ ճիշտ ինչպես մի աստըծու, կփաթաթվեմ ես ծնկներին քո սիրելի:

Արդ այս ասա դու նաև ինձ, ճիշտը պատմիր, որ իմանամ.

Ի՞նչ երկիր է սա իսկապես, ի՛նչ ազգություն, ի՞նչ մարդիկ են ապրում այստեղ։

Գուցե թե սա մի կղզի է՝ հեռվից-հեռու հայտերևակ,

Գուցե բերրի մի ցամաքի ափունքն է սա, ծովին այսպես ամուր հենված»։

Եվ բարբառեց այնժամ նրան Աթենասը պայծառաչյա,

«Հիմա՞ր ես դու, օտարական կամ հեռավոր երկրից ես այստեղ եկել,

Որ այդպիսի հարց ես տալիս մի այսպիսի երկրի մասին:

Սա այնքան էլ անփառունակ մի երկիր չէ, որի մասին շատ լավ գիտեն

Բյուրաբազում ժողովուրդներ, որ ապրում են արևելքում, անդ, առընթեր

{{տող|240}}Արշալույսին, կամ բնակվում են միգախառն արևմուտքում։

Թեպետ և սա քարքարոտ է և առապար, ձիարշավին շատ անհարմար

Եվ աղքատ է տարածությամբ, բայց և այնպես անպտուղ չէ ամենևին:

Առատորեն սա հաց ունի, որքան ուզես, քաղցր գինի միշտ կա այստեղ,

Տեղում են աստ հորդ անձրևներ, ցողն է այստեղ միշտ բարեբեր,

Պերճ արոտներ կան եզներին ու այծերին, անտառներ կան բազմապիսի,

Աղբյուրներն են ամբողջ տարի աստ կարկաչուն և ջրառատ,

Եվ անունն է Իթակեի, օտարական, նույնիսկ հասել մինչև Իլիոն,

Որն, ասում են, հեռու է շատ չքնաղ երկրից աքեացոց»։

Ասաց այդպես, խնդաց իսկույն Ոդիսևսը բազմահնար և դյուցազուն,

{{տող|250}}Հրճվեց հոգով, երբ որ լսեց բարի համբավն իր հայրենի երկրի մասին,

Ինչպես որ այդ պատմեց Պալլաս Աթենասը, դուստրը Զևսի ասպարակիր։

Ուստի դիմեց իսկույն նրան և խոսքն ասաց իր թևավոր ու բարձրաձայն,

Բայց չխոսեց ճշմարտացի, այլ բարբառեց նենգ ու խարդախ.

«Իթակեի մասին, հարկավ, լսել եմ ես Կրետեում այնատարած,

Որն հեռու է, ծովից այն կողմ։ Այժմ և եկա և բերեցի գույքն այս, գանձը,

Մի այդքան էլ ես թողեցի զավակներիս, ապա փախա ես այնտեղից,

Քանզի ես անդ սպանեցի Իդոմենի սիրած որդուն քաջակորով,

Օրսիլոքին արագավազ։ Նա լայնալիր Կրետեում մահկանացու

Եվ հացակեր բոլոր մարդկանց հաղթահարեց արագությամբ իր ոտքերի

{{տող|260}}Նա ցանկանում էր ինձ զրկել տրոյական իմ ավարից ամբողջովին,

Հանուն որի ես կրեցի բյուրաբազում վիշտ ու աղետ և տառապանք

Ու փորձեցի մարդկանց ահեղ կռիվները, ահն ու խոնջանքը ծովի մեջ։

Խիստ զայրացած էր նա իմ դեմ. անդ, Տրոյայում չը կամեցա ես ծառայել

Նրա հորը, քանզի սիրած ընկերներիս առաջնորդը այնժամ դարձա,

Ուստի նրան, երբ նա դաշտից ետ էր գալիս, ընկերներիս հետ միսսին,

Ճանապարհին դարան մտած, սպանեցի պղնձասուր տեգ-նիզակով,

Բայց մթագույն գիշերն իսկույն ծածկեց երկինքն, և ոչ մի մարդ մեզ չտեսավ։

Այդպես նրան այնտեղ կյանքից ես զրկեցի և հոգին էլ ես շորթեցի,

Իսկ երբ նրան կործանեցի տեգ-նիզակով պղնձասայր,

{{տող|270}}Իսկույն եկա դեպի նավը փառապսակ փյունիկեցոց,

Աղերսեցի՝ նրանց տալով որոշ մի մասն իմ լավագույն, մեծ ավարի,

Հորդորեցի թախանձագին, որ ինձ տանեն, հասցնեն Պիլոս

Կամ թե Էլիս աստվածաշեն, ուր իշխում են էպիացիք:

Սակայն նրանց, ընդդեմ իրենց իսկ ցանկության, զորությունը ժանտ հողմերի

Հեռու քշեց այդ վայրերից, թեպետ իրենք խաբել բնավ չէին ուզում։

Այնուհետև մենք, մոլորված, թափառեցինք և մութ գիշերն այստեղ հասանք։

Նավը հազիվ, դժվարությամբ մենք քաշեցինք նավակայան,

Ոչ ոք ընթրիքն էլ չհիշեց, թեպետ կարիքն ստիպում էր մեզ չափազանց,

Այլվսև նավից ցած իջնելով, պառկեցինք աստ, ծովի ափին,

{{տող|280}}Եվ իմ վրա, որ չազափանց հոգնած էի, քունը իջավ քաղցրանուշիկ:

Մինչ խորափոր նավից նրանք ցած բերելով գանձն իմ, գույքը,

Դարսել էին աստ, ավազին, ուր ես քնած էի խորունկ:

Իրենք ապա, նավ նստելով, մեկնել էին դեպ Սիդոնե պերճաբնակ։

Եվ մնացի ես աստ տխուր, սրտահառաչ, այսպես ահա մեն ու մենակ»։

Ասաց այդպես, իսկույն ժպտաց Աթենասը, պնծառաչյա աստվածուհին,

Ու փայփայեց նրան ձեռքով, բայց անհապաղ տեսք ընդունեց նա մի կնոջ՝

Գեղեկափայլ, քաջահասակ, արվեստի մեջ քաջատեղյակ և իմաստուն:

Եվ այդ տեսքով նրան դարձավ ու թևավոր իր խոսքն ասաց նա բարձրաձայն.

«Գերխաբեբա նենղողն անգամ, թեկուզ հենց դա աստված լինի,

{{տող|290}}Անկարողէ քեզ իսկապես գերազանցել խաբեությամբ ու նենգությամբ:

Ո՜հ դու թշվառ, չես հագեցել բյուր խորամանկ ու խարդախիչ քո գործերով:

Մի՞թե նույնիսկ հայրենիքում չես դադարում նենգել, խաբել, ո՜վ խորամանկ,

Կամ սուտ ճառել, որ քեզ այդքան հաճելի է քո մանկության դեռ օրերից:

Բայց այդ մասին թողնենք խոսել, երկուովս էլ խորամանկ ենք մենք չափազանց.

Դու մարդկանց մեջ մահկանացու գերազանց ես խելքով, խոսքով,

Իսկ ես, չէ՞ որ հռչակված եմ կաճառի մեջ աստվածների`

Իմաստալի խելացությամբ և նենգությամբ իմ խորամանկ:

Ինչպե՞ս է, որ այժմ ինձ՝ Պալլաս Աթենասին, Զևսի դստրին, դու չիմացար,

Ինձ, որ բոլոր ժանտ գործերում եղել եմ միշտ քեզ զորավիգ ու պահապան,

{{տող|300}}Որ դրդեցի փեակներին քեզ մեծարել և չափազանց սիրել սրտանց

Ու արդ հիմա այստեղ եկա, որ քեզ օգնեմ լավ խորհրդով՝

Ինչպես պահել գույքն այդ, գանձը, որ փեակներն հռչակավոր

Ի խորհրդով նվիրեցին քեզ, դեպի տուն ետ դառնալիս:

Արդ, ասում եմ քեզ վիճակված է տակավին քո հոյակապ, շեն հարկի տակ

Տանջանք կրել ու տառապանք, բայց հանդուրժի, քանզի պետք է այդ, հիրավի:

Բաց տակավին դու մի հայտնիր այժմ ոչ ոքի, տղամարդկանց և կամ կանանց,

Թե դու իրոք ետ ես եկել թափառումից, դեռ բազմաբյուր վիշտ և աղետ

Աստ չարաչար քեզ հալածող փուչ մարդկանցից պիտի կրես դու լռելյայն»։

Պատասխանեց նրան իսկույն Ոդիսևսը ամենիմաց.

{{տող|310}}«Դժվարին է մակացու մարդու համար, թեկուզ լինի նա իմաստուն,

Քեզ ճանաչել, սստվածուհի, տեսքդ անվերջ դու փոխում ես,

Բայց և գիտեմ ես ստուգապես, որ դու առաջ բարյացակամ էիր դեպ ինձ՝

Այն ժամանակ, երբ Տրոյայում մարտում էինք մենք՝ աքեյանք:

Սակայն երբ մենք ավերեցինք Պրիամոսի հարուստ քադաքը բարձրաբերձ

Ու հեռացանք մեր նավերով, բայց աքեանց աստվածն արեց անդ ցիրուցան,

Ես այնուհետ ոչ մի անգամ քեզ չեմ տեսել, դուստր Զևսի,

Չեմ նկատել, որ իմ նավին մոտենայիր՝ ազատելու ինձ տանջանքից,

Այլ վշտակիր, սրտակոտոր թափառել եմ ես ամեն օր,

Մինչև որ ինձ այժմ աստվածները փրկեցին աղետներից։

{{տող|320}}Սակայն առաջ, փեակների բերրի երկրում, դու ինձ իրոք

Քո խորհրդով հորդորեցիր, ապա տարար նրանց քաղաքն:

Եվ արդ հիմա, հանուն քո որ, Զևս զգոնի, աղաչում եմ ես ծնկաչոք,

Քանզի բնավ չեմ հավատում, որ եկել եմ ևս Իթակե հայտերևակ

Ու դեռ կարծես դեգերում եմ ես այլ երկրում. կարծեմ և դու

Ծաղրում ես ինձ՝ ցանկանալով սիրտս թաղել մթության մեջ մոլորության։

Ուստի ասա, ճի՞շտ է արդյոք, որ հասել եմ ես հայրենիքն իմ սիրելի»։

Իսկույն նրան պատասխանեց Աթենասը՝ աստվածուհին պայծառաչյա.

«Դու քո սրտում միշտ միևնույն ոգին ունես, ո՜վ Ոդիսևս,

Ուստի և քեզ ես չեմ կարող անօգ թողնել ձախորդության մեջ տարաբախտ,

{{տող|330}}Քանզի քաջ ես դու խորիմաց, հնարագետ և ողջամիտ,

Մինչ այլ մի մարդ, թափառումից նոր ետ եկած, անշուշտ իսկույն

Պիտ սլանար դեպի տուն իր, որ շուտ տեսնի անդիր որդոց և կնոջն իր:

Իսկ դու ահա չես էլ հարցնում, որ իմանաս, այլ նախապես

Ցանկանում ես քո կնոջը փորձել ստույգ։ Արդ, նա իրոք

Քո տանն է դեռ, բայց սրտավեր և հանապազ ջայլանքով լի.

Ողբում է նա գիշեր-ցերեկ արտոսրաառն ու սրտաբեկ,

Իսկ ես երբեք չեմ կասկածել, այլ գիտեի անտարակույս,

Որ դու անշուշտ ետ կը դառնաս, սակայն զրկված քո սիրելի ընկերներից:

Բաց և այնպես չէի ուզում մարտել ընդդեմ իմ հորեղբայր Պոսիդոնի,

{{տող|340}}Նա դեպի քեզ սրտով խորունկ ոխակալ է և քինահույզ.

Զայրացած է, որ դու որդուն իր սիրելի կուրացրիր։

Եվ արդ հիմա, որպեսզի դու լավ համոզվես, քեզ ցույց կտամ ես Իթակեն:

Սա է ահա ծովածերուկ այն փորկիսի նավակայանը, ապաքեն,

Իսկ առընթեր ծովածոցին, տես, կանգնած է սաղարթաշատ այն թզենին։

Դրան մոտիկ դեռ կա քարայրը մթագույն և զովաշունչ,

Սրբայրը հավերժահարս ծովալքների, որոնց նայադ են անվանում։

Սա իսկ և իսկ այն անձավն է լայն, ստվերոտ, որտեղ հաճախ

Հարյուրաեզ զոհ ես բերել դու այդ ծովալք նիմփաներին,

Իսկ սա Ներիտոն լեռն է, որ ծածկված է մացառներով անտառախիտ»։

{{տող|350}}Այդ ասելով, աստվածուհին մեգը ցրեց, բացվեց շուրջը,

Խնդաց խորունկ, հրճվեց հովով Ոդիսևսը բազմաչարչար,

Երբ որ տեսավ իր հայրենի երկիրն այդպես. հողն համբուրեց նա կենսատու,

Ապա իսկույն, իր ձեռքերը վեր կարկառած, իր խոսքն ուղղեց նիմփաներին:

«Դստերք Զևսի, հավերժ հարսներ, ո՜վ նայադներ, ո՜հ, ես երբեք հույս չունեի,

Որ ձեզ կրկին պիտի տեսնեմ: Ողջունում եմ ձեզ ես սրտանց,

Ուխտն ընդունեք իմ բերկրալից: Ինչպես առաջ, ձեզ կձոնեմ պերճ պարգևներ,

Եթե թույլ տա ավարաբաշխ դուստրը Զևսի, որ ես ապրեմ դեռ կենսունակ,

Այև օգնի, որ լավ աճի և զորանա իմ զավակը սիրանվեր»:

Իսկույն նրան պատասխանեց Աթենասը, պայծառաչյա աստվածուհին.

{{տող|360}}«Վստահ եղիր և այդպիսի դու հոգսերով մի կաշկանդիր այժմ քո հոգին,

Այլ եկ գնանք և անձավում գաղտնի մի տեղ մենք որոնենք,

Ու անդ պահենք գույքդ, գանձդ, որ անվնաս մնան դրանք.

Այնուհետև կմտածենք՝ ինչպե՞ս վարել գործերը քո, ինչպես հարկն է»։

Այդ ասելով՝ աստվածուհին շուտ ներս մտավ քարանձավը այն մթագույն

Եվ որոնեց հարմար անկյուն ամենուրեք, իսկ Ոդիսևսն

Շուտ ներս տարավ անդ ամեն ինչ, պղինձն ամուր, ոսկին փայլուն,

Հրաշալի զգեստները, ընծաները փեակների:

Մինչդեռ Պալլաս Աթենասը, ասպարակիր Զևսի դուստրը,

Այդ ամենը դարսեց կարգին, իսկ մուտքի մոտ քար գլորեց մի վիթխարի,

{{տող|370}}Եվ բազմեցին ապա նրանք անդ, սրբազան թզենու տակ:

Այդպես նրանք խորհում էին՝ ինչպե՛ս նյութել խոսնայրներին մահ ու պատիժ:

Եվ Աթենաս աստվածուհին այսպես խոսեց ու խոսք ասաց.

«Դյուցասնունդ Լսերտածին, ո՜վ Ոդիսևս բազմահնար,

Լա՜վ մտածիր՝ ինչպե՛ս ձեռքիդ հարվածն ուղղես խոսնայրներին այդ անամոթ.

Նրանք արդեն երեք տարի իշխում են աստ, քո տանն, իբրև՝ խնամախոս

Աստվածակերպ քո վեհ կնոջն՝ խոստանալով նրան բազում պերճ պարգևներ:

Իսկ նա, միայն դարձիդ մասին մտահոգված, ջայլում է միշտ սրտակոտոր,

Հույս է տալիս նա բոլորին, առանձնապես խոստանում է ամեն մեկին,

Ուրախ լուրեր հղում նույնիսկ, սակայն այլ բան է խորհում նա իր սրտի մեջ»։

{{տող|380}}Այնժամ նրան պատասխանեց Ոդիսևսը խոհեմամիտ.

«Ավա՜ղ, ուրեմն ուղիղ ինչպես Ագամեմնոն Ատրիդեսը,

Պետք է և ես կործանվեի իմ հարկի տակ դաժան մահով օրհասական,

Եթե դու ինձ, աստվածուհիդ, այդ ամենը չպատմեիր։

Եվ արդ, հիմա ինձ խորհուրդ տուր, ինչպե՞ս արդյոք պետք է լուծել վրեժը այդ։

Ինձ մոտ կանգնիր ինքդ հիմա, քաջախիզախ, հզոր ոգի ինձ ներշնչիր,

Որպիսին ես միշտ ունեի պատերազմում այն ժամանակ,

Երբ մենք անվախ խորտակեցինք ամրակառույց պարիսպները սուրբ Տրոյայի։

Եթե օգնես դու ինձ, խաժա՛կն, ուժ ու կորով ինձ ներշնչես, հանց զորավիգ,

Պատրաստ եմ ես կռիվ մղել նույնիսկ բազում, երեք հարյուր քաջերի դեմ»։

{{տող|390}}Նրան իսկույն պատասխանեց աստվածուհին պայծառատես.

«Անշուշտ քեզ հետ ես կլինեմ և չեմ թողնի քեզ մեն-մենակ,

Երբ սկսենք մենք այդ գործը։ Կարծեմ, շուտով սեղեխները այդ անամոթ,

Որ անխնա վատնում են քո գույքը ու գանձը շարունակ,

Պիտ ոռոգեն շեմքը քո տան իրենց արյամբ և ուղեղով՝ հողին ընկած։

Բայց ուզում եմ ես քեզ դարձնել մահկանացու մարդկանց համար չճանաչվող.

Կնճիռներով ես կը ծածկեմ փայլուն մաշկը քո այդ ճկուն անդամների,

Գլխիդ արտյաշ քո մազերը կը վերացնեմ, պատռտված ձորձ կը հագցնեմ,

Որ բոլորը, քեզ նայելիս, որ նողկանքով զզվեն իսկույն,

Իսկ քո չքնաղ այդ աչքերը ես կը դարձնեմ մութ և աղոտ:

{{տող|400}}Արդ՝ դու այդպես գարշ, այլանդակ հանդես կը գաս խոսնայրներին,

Քո պերճ կնոջն ու քո որդուն, որին, մանուկ, թողել էիր դու քո տան մեջ:

Այժմ դու գնա նախ և առաջ, հասիր այնտեղ խոզարածին քո բարեգութ,

Որ հսկիչն է երամակի և բարեկամն է քո ազնիվ։

Նա սիրում է և՛ քո որդուն, և՛ խորիմաց Պենելոպե վեհ կնոջդ։

Դու կգտնես նրան այնտեղ, խոզերի մոտ, որ արոտում արածումեն ողջ և առողջ՝

Անդ, Կորակոս ժայռի շուրջը և առընթեր Արեթուսա հորդ աղբյուրի,

Եվ ուտում են առատագույն այնտեղ կաղին, խմում են ջուրը սևաթույր:

Այդպես աճում, զորանում են խոզերը քո պարարտ և հույր:

Ահավասիկ, այնտեղ նստիր և ամեն ինչ խոզարածից դու իմացիր,

{{տող|410}}Մինչև որ ես գնամ Սպարտա, այդ քաղաքը՝ լի կանանցով գեղեցկատես,

Որ ետ կանչեմ Տելեմաքին՝ սիրատենչիկ քո զավակին։

Լակեդեմոն երկրում է նա լայնատարած, ապարանքում Մենելայի,

Ուր նա գնաց, որ քո մասին լուր իմանա, արդյոք դու կա՞ս, թե՞ էլ չկաս»:

Եվ Ոդիսևսն ամենագետ պատասխանեց իսկույն նրան ու խոսք ասաց.

«Ինչո՞ւ նրան այդ չասացիր, չէ՞ որ ամեն ինչ լավ գիտես.

Գուցե միայն նրա համար, որ նաև նա տանջանքով լի միշտ թափառի

Հավերժագոչ ծովերի մեջ, մինչ ուրիշներն պիտի լափեն գույքը նրա»։

Նրան այնժամ պատասխանեց աստվածուհին, պայծառատես Աթենասը.

«Անհոգ եղիր նրա մասին, մի՛ վախենա, երկյուղ չկա,

{{տող|420}}Ես եմ նրան անդ առաքել, որ մեծաշուք փառք վաստակի՝

Այդ վեհ գործը կատարելով. անվիշտ է նա այնտեղ իսպառ, ողջ և առողջ:

Ատրիդեսի տանն է նստած նա անվրդով, վայելքով լի և անպակաս:

Թեպետ ջահել խոսնայրները, սև նավի մեջ դարանամուտ թաքնված արդեն,

Կուզեն նրան ոչնչացնել, նախքան նա գա, վերադառնա իր հայրենիք,

Բայց չեմ կարծում, որ գլուխ գա այդ ձեռնարկը, ավելի շուտ երկիրն իր մեջ

Թաղելու է խոսնայրներին, որ լափում են քո գույքերը քո հարկի տակ»։

Ասաց այդպես Աթենասը և իր ցուպը քսեց, հպեց Ոդիսևսին,

Կնճիռներով ծածկեց իսկույն քնքուշ մաշկը նրա ճկուն անդամների,

Ոչնչացան նրա գլխի մազերը վառ, խարտիշագեղ,

{{տող|430}}Ամբողջ մարմնով անմիջապես նա նմանվեց մի ծերուկի։

Աղոտ դարձրեց, այլանդակեց, նրա աչքերը գեղեցիկ,

Վրան գցեց վատթարագույն մի ցնցոտի, պատմուճանի մի մնացորդ`

Կեղտոտ ու նողկ, պատառոտված և ծխի մեջ խիստ մրոտված ու գարշահոտ,

Վերուստ ծածկեց արագավազ մի եղնիկի անմազ կաշվով,

Ձեռքը դրեց նաև մի ցուպ, ապա կախեց նրա ուսին զազիր մի պարկ՝

Գարշ, հնամաշ, խիստ ծակծկված և ոլորուն փոկին կցված,

Եվ, միտքը այդ հավանելով, բաժանվեցին։ Մինչ Աթենասը՝ դիցուհին,

Թռավ դեպի Լակեդեմոն աստվածային, դեպի որդին Ոդիսևսի։

</poem>

== Երգ տասնչորսերորդ։ Ոդիսևսը Եվմեոսի մոտ ==

{{տող|1}}Ոդիսևսը ծովածոցից ուղղվեց դեպի լեռնաշավիղը քարքարոտ

Անցավ վայրերն անտառախիտ, ուր, ըստ ցուցմանն Աթենասի,

Բնակվում էր խոզարածը աստվածակերպ, որ առավել հոգածությամբ

Պահպանում էր գույքը տիրոջ, քան մյուս բոլոր ծառաները Ոդիսևսի:

Եվ նա նրան գտավ նստած անդ, գավիթում լայնատարած:

Բակը շինված էր բաց տեղում, շուրջանակի հայտերևակ,

Գեղեցկակերտ ու բարձրաբերձ, մեծակառույց ու բոլորակ:

Դա շինել էր խոզարածը, հանց խոզաբուն, երբ թագավորն էր բացակա,

Սակայն առանց թույլտվության և տանտիկնոջ, և՛ զառամյալ Լաերտեսի։

{{տող|10}}Շուրջը պատել էր թփերով նա թանձրափուշ և քարերով մեծ ու ամուր,

Ապա դրսից, երկու կողմից, քաշել էր նա պիրկ ցանկապատ՝

Կեղևները արդեն պոկված կաղնու տոկուն խիտ ցցերից,

Իսկ բակի մեջ շինել էր նա տասնևերկու խոր խոզանոց

Իրար կողքի, հանց խոզերի խշտի և բուն, և դրանցից ամեն մեկում

Գետնաթավալ պառկում էին հիսուն հղի, փակված խոզեր:

Արու խոզերը գիշերում էին դրսում, խշտիներին, և շատ չէին.

Դրանց թիվը պակասում էր, լափում էին սեղեխները աստվածային:

Եվ խոզարածն ստիպված էր հաճույքների համար նրանց՝

Միշտ ուղարկել այդ պարարուն որձ խոզերից ընտիրներին։

{{տող|20}}Երեք հարյուր վաթսուն էին ընդամենը դրանք թվով.

Միշտ դրանց մոտ քնում էին չորս գամփռներ գազանակերպ,

Որոնց առատ կերակրում էր խոզարածն այդ մարդկանց իշխան։

Ծերուկ հովիվն այդ ժամանակ պատրաստում էր իր ոտքերին շքեղ մույկեր՝

Կարատելով պերճ, գունավոր եզան կաշին։ Մյուս հովիվներն

Ցրվել էին ամենուրեք, երեք հոգի խոզերն էին տարել հանդը,

Իսկ չորրորդին նա ակամա ուղարկել էր արդեն քաղաք՝

Խոզ տանելու ամբարտավան խոսնայրներին, որ անդ նրանք

Զոհ կատարեն, որ հագենան նրա մսով սրտերը ժանտ։

Ոդիսևսին հանկարծ տեսան այդ գամփռներն անվերջ հաչող

{{տող|30}}Ու կատաղի, զիլ հաչոցով հարձակվեցին նրա վրա,

Բայց Ոդիսևսը խորամանկ իսկույն նստեց և իր ցուպը գցեց գետին։

Քիչ մնաց որ նա խայտառակ փորձանքի գար այդ կալվածում իր սեփական,

Մինչ խոզարածն շտապ քայլերով աճապարեց իսկույն ևեթ

Եվ դուրս վազեց լայն գավիթից՝ վայր գցելով ձեռքից կաշին,

Ու, սաստկաբար գոռգոռալով, նա շներին սաստեց հուժկու և մեծագոչ.

Քարեր նետեց նրանց վրա զայրագնաբար, ապա խոսեց իր տիրոջ հետ.

«Ո՛հ, ծերունիդ, քիչ էր մնում, որ շները գզգզեին քեզ հանկարծակի,

Եվ այդ բանը ինձ կծածկեր քարվականքով ամոթալի:

Առանց այդ էլ աստվածները ինձ տվել են այս հառաչանքը տանջալի.

{{տող|40}}Ես, վշտակիր, ողբում եմ միշտ իմ արքային աստվածային

Ու շատերին կեր եմ տալիս, որ լափլփեն պարարտաճարպ խոզերը իմ,

Մինչ նա, գուցե, ուտեստների, հացի կարոտ ու ձեռնունայն,

Թափառում է դեպի օտար, այլալեզու քաղաքներն ու երկրները.

Կամ ո՞վ գիտի, կենդանի՞ է նա տակավին, տեսնո՞ւմ է նա լույսն Արևի։

Բայց ե՛կ, ծերուկ, տունս գնանք, որ դու սրտանց անդ հագենաս

Գեթ ուտեստով, այլև գինով։ Այնուհետև, ինչպես հարկն է, ինձ կը պատմես,

Թե ո՞վ ես դու կամ որտեղի՞ց, ի՞նչ աղետներ ես դու կրել»։

Ասաց` այդպես ու տուն տարավ իսկույն նրան խոզարածը աստվածային:

Եվ անհապաղ գետնին փռեց խիտ ու դալար կանաչ ճյուղեր,

{{տող|50}}Հարթեց ձեռքով և վերևից փռեց ապա նա թավամազ մի այծենի՝

Իր անկողինը մշտական, որի վրա բազմել տվեց իսկույն նրան:

Ուրախացավ Ոդիսևսը, որ ընդունեց խոզարածը, ուստի ասաց.

«Քե՜զ, հյուրընկալ, թող տան Զևսը և այլ անմահ աստվածները

Այն, ինչ սրտանց կցանկանաս, քանզի այսքան ինձ սրտալի ընդունեցիր»:

Այսպես նրան ի պատասխան խոսք ասացիր ո՜վ Էսմևոս դու խոզարած

«Օտարակա՜ն, վայել չէ, որ հյուր եկվորին անարգու վա՜տ ես ընդունեմ,

Թեկուզ լինի նա ավելի քեզնից նվաստ, քանզի հյուրեր ու մուրիկներ

Միայն Զևսից են մեզ գալի։ Քիչ եմ տալիս, բայց տալիս եմ ես սրտալի,

Այդ է սակայն հեգ վիճակը ծառաների միշտ երկյուղած,

{{տող|60}}Երբ իշխում են նրանց վրա նոր տերերը երիտասարդ։

Մինչ երևի աստվածները կարկանդեցին վերադարձը իմ արքայի,

Որ սիրում էր ինձ հոգատար, և այնքան ինձ գույք պիտի տար,

Որքան տալիս է բարեսիրտ տանուտերը հավատարիմ իր ծառային։

Նա ինձ և՛ տուն կտար անշուշտ և լավ կալված, կտար և կին բազմախոսնայր,

Հանց ազնվագույն մի ծառայի, գործը որի աստված կանի արդյունավետ,

Ինչպես իմ գործն է այժմ արդեն արգասավոր, քանի հովիվ եմ ես արի:

Շատ-շատ բարիք դեռ կընծայեր ինձ իմ արքան, եթե այստեղ նա ծերանար,

Բայց նա կորավ։ Երանի՜ թե կորչեր զարմը Հեղինեի այն չարաղետ,

Քանզի չէ՞ որ հանուն նրա ծունկը ծալվեց բյուրաբազում մեծ քաջերի,

{{տող|70}}Եվ նա նույնպես, հանուն միայն Ագամեմնոն դյուցազունի,

Գնաց Իլիոն ձիահարուստ, որպեսզի անդ կռվի ընդդեմ տրոյացոց»:

Ասաց այդպես, հապճեպ քաշեց, պատմուճանի վրա պնդեց նա իր գոտին

Եվ դուրս եկավ ու ժիր գնաց նա խոզանոց, ուր խոճկորներն էին փակված:

Վերցրեց, բերեց երկու խոճկոր. երկուսին էլ նա մորթոտեց,

Քերթեց ապա ու կտրատեց, շամփուրներին իսկույն զարկեց։

Երբ խորովեց ու պատրաստեց նա բոլորը շամփուրներով ու ջերմորեն

Բերեց տվեց Ոդիսևսին, ցանեց վրան գարի ալյուրը սպիտակ։

Ապա շուտով խառնարանում խառնեց գինին մեղրանուշիկ,

Նստեց հետո դեմ-հանդիման և խոսքն ասաց քաղցր ու խոհեմ.

{{տող|80}}«Անո՜ւշ արա, կե՛ր, ո՜վ եկվոր. ծառաների բաժինը այս խոճկորներն են,

Մինչ սեղեխներն ագահ լափում են միշտ խոզեր պարարտաճարպ՝

Զանց առնելով, որ կա պատիժ աստվածների, այլև գութը և գորովը:

Բայց չեն սիրում երանավետ աստվածները գործերը չար,

Միայն մարդկանց վեհ գործին են նրանք տալիս լավ հատուցում:

Աստվածների պատժից ահեղ իրենց սրտում և հոգու մեջ

Վախենում են անգամ ոսոխ ու չարագործ բոլոր մարդիկ,

Որոնք անցնում են հեռավոր, օտար երկիր և ավարը Զևսի տված,

Հավաքելով նավերի մեջ, վերադառնում, այդպես բերում են հայրենիք։

Գուցե, սակայն, սեղեխներն այս, աստվածներին այժմ ձայնալուր,

{{տող|90}}Մի բան գիտեն իմ արքայի մահվան մասին և չեն ուզում, հանց վայելուչ

Խնամախոս, կարգին վարվել թագուհու հետ կամ ետ գնալ տներն իրենց,

Այլ անխնա ու սառնասիրտ վատնում, լափում են վիսաբար գույքը ամբողջ,

Զի ամեն օր, ամեն գիշեր, որոնք նույնպես սահմանված են Զևսի կամքով,

Սրանք զոհում, կոտորում ես ոչ թե չափով, օրը մի հատ կամ իսկ երկուսն,

Այլ շատերին և գինին էլ արդեն լափում, ոչնչացնում են չափից դուր։

Մինչ իմ տիրոջ հարստությունն անսպառ էր, և այդքան գույք

Չի ունեցել ոչ մի հերոս կամ քաջազուն՝ թե՛ ցամաքի մեջ սևաթույր,

Եվ թե նույնիսկ Իթակեում, այլ միասին քսան դյուցազն իսկ մեծաշուք

Այդքան մեծ գույք չեն ունեցել։ Եվ կարող եմ քեզ թվարկել ես միառմի.

{{տող|100}}Տասնևերկու ենզնանախիր կար ցամաքում, նույնքան խաշինք

Եվ ճիշտ նույնքան խոզերամակ, նույնքան այծի մեծ հորաններ,

Որ արածում են սեփական կամ թե օտար հովիվների խնամքի տակ։

Նաև այստեղ, Իթակեում, կան տասնևմեկ այծի հոտեր,

Որոնք առատ արածում են սահմանի մոտ, խնամքի տակ ազնիվ մարդկանց:

Հովիվներից ամեն մեկը խոսնայրներին բերում է միշտ օրը մի այծ,

Այն Էլ ինչպե՞ս. լավագույնը ու ընտիրը պարարտներից:

Ես էլ այստեղ, ահավասիկ, պահպանում եմ խոզեր միայն,

Եվ առաքում նրանց համար այս խոզերից լավագույնը»։

Ասաց այդպես. Ոդիսևսը ուտում էր միսն ագահորեն, խմում գինին

{{տող|110}}Եվ իր մտքում հորինում էր խոսնայրներին վրեժ և մահ։

Երբ նա կերավ և իր սրտին հագուրդ տվեց այդ լիովին,

Եվմեոսը լցրեց բաժակն, որով ինքն էր ըմպում գինին այդ լուսաշող,

Եվ այն տվեց եկվոր հյուրին. ընդունելով՝ Ոդիսևսը խնդաց հոգով

Ու բարձրաձայն դիմեց իսկույն խոզարածին և խոսքն ասաց իր թևավոր.

«Ո՜հ, սիրելիդ, ո՞վ էր այն քաջ դյուցազունը, որ գնեց քեզ.

Հարո՞ւստ էր նա, քաջակորո՞վ, ինչպես արդեն դու պատմեցիր:

Դու ասում ես՝ նա կործանվեց պատվի համար Ագամեմնոն մեծ հերոսի,

Պատմիր դու ինձ: գուցե և ես գիտեմ նրան, հանդիպել եմ գուցե մի տեղ։

Թեպետ միայն Զևսը գիտի այդ ամենը, և անմահ այլ աստվածներն,

{{տող|120}}Գուցե և ես մի լուր տամ քեզ, քանզի չէ՛ որ թափառել եմ ես շատ ու շատ»:

Այնժամ նրան պատասխանեց խոզարածը՝ լավագույնը հովիվներից.

«Ո՜հ դու ծերուկ, եթե նույնիսկ շրջիկներից մեկնումեկը նրա մասին

Համբավ բերի, չի համոզի նա բնավին նրա կնոջն ու սիրելի իր զավակին։

Մինչ թափառող, շրջիկ մարդիկ անապաստան և անխնամ

Ստո՜ւմ են միշտ, չեն ցանկանում խոսքը ասել ճշմարտացի։

Եվ իսկապես, ով գալիս է, թափառելով, մեր Իթակեն,

Ներկայանում է մեր տիկնոջն ու զանազան բանե՝ր պատմում սուտ և անհույս:

Նա էլ դրանց ընդունում է շատ սիրալիր, հարցմունք անում միշտ մտահույզ,

Վշտանում է ապա սաստիկ և արտասուք թափում անվերջ ու դառնադառն,

{{տող|130}}Ինչպես հատուկ է այն կանանց, որոնց անբախտ ամուսինն է հեռվում կորած:

Նույնպես և դու, հեգ ծերունիդ, իրավ, հեքիաթ պիտի պատմես մեզ մի ցանցառ,

Եթե քեզ տան մի ցնցոտի, մի պատմուճան կամ մի բաճկոն, որպես մի վարձ:

Մինչդեռ, կարծեմ, թերևս արդեն արագ շներն և թռչունները գիշատիչ

Մաշկն են նրա ոսկորներից վաղուց քերթել, և թռել է հոգին մարմնից,

Կամ լափել են նրան ձկները ծովի մեջ, իսկ ոսկորները ծովափին

Թերևս հիմա ընկած են դեռ՝ խիտ ավազով նույնիսկ ծածկված:

Այդպե՜ս եղավ կորուստն անբախտ, բայց նա այստեղ թողեց մարդկանց իր սիրելի,

Ինձ մանավանդ՝ վիշտ ու ջայլանք։ Մինչդեռ երբեք էլ չեմ գտնի

{{տող|140}}Ես այդպիսի ազնվամեծար, սիրալիր տեր, ուր որ լինեմ, ուր որ գնամ,

Թեկուզ նույնիսկ վերադառնամ կրկին դեպի հայրն ու մայրն իմ բարեխնամ,

Դեպի մեր տուն, որտեղ մի օր ծնվել եմ ես, սնվել նրանց խնամքի տակ:

Ո՜չ, իմ վիշտը նրանց համար չէ բնավին, թեպետ սրտանց, մեծափափագ

Կը ցանկանամ գնալ երկիրն իմ հայրենի և գեթ տեսնել նրանց աչքով։

Ուստի ես այժմ ողբ եմ անում տարաշխարհիկ Ոդիսևսի աար միայն։

Ավա՜ղ, հյուր իմ, պատկառում եմ նրան նույնիսկ անվամբ կոչել,

Այնքա՜ն էր ինձ նա միշտ սիրում և այնքա՜ն էր ինձ հոգատար ու սրտալի,

Որ ես նրան, թեպետ չկա և հեռու է, պիտ անվանեմ միշտ սիրելի:

Այնժամ ասաց խոսքն իր նրան բազմաչարչար Ոդիսևսը աստվածազարմ.

{{տող|150}}« Բարեկա՜մս, թեպետ և դու դրժում ես և չես հավատում ամենևին,

Որ Ոդիսևսը պիտի գա, և սիրտն է քո կասկածանքով լցված հիմա,

Բայց ես ոչ թե միայն խոսքով, այդ միտ ասեմ, այլ կԸ երդվեմ

Որ Ոդիսևսն ետ կը դառնա, իսկ դու նվեր ինձ պատրաստիր,

Իբր ավետչյա։ Երբ նա իրոք վերադառնա, իր շեմքն անցնի և տուն մտնի,

Ինձ կընծայես մի լավ հագուստ. մի բաճկոն և մի պատմուճան:

Իսկ նախքան այդ նվերն, հարկավ, չեմ ընդունի, թեպետ շատ մեծ կարիք ունեմ:

Ժանտ Հադեսի դռների պես ատելի՜ է ինձ համար նա՚,

Ով, իսկապես, իր կարիքին հետևելով, սուտ է խոսում, կեղծում է զուր:

Երդվում եմ արդ՝ ես անունով սստվածների, աստվածահայր նաև Զևսի,

{{տող|160}}Այս սեղանով հյուրամեծար և օջախով ազնվաբարո Ոդիսևսի,

Որի տունն եմ ես այժմ եկել. կկատարվի այն ինչ ահա հայտնում եմ քեզ,

Հենց այս տարի. ինչ իր ուղին արևն անցնի, Ոդիսևսը արդեն կգա,

Երբ այս ամիսը վերջանս, նա մյուս ամսին ետ կդառնա

Ու իր վրեժն այն ժամանակ այստեղ կառնի նա բոլորից,

Ով հանդնեց անարգել իր կնոջը և չքնաղ որդուն»։

Այնժամ, նրան ի պատասխան, խոսք ասացիր դու, Եվմեոս, ո՜վ խոզարած.

«Ո՜հ, ծերրունիդ, ո՛չ ես կտամ քեզ որևէ աչքալուսանք,

Եվ ո՛չ էլ իսկ Ոդիսևսը ետ կը դառնա և տուն կը գա,

Այլ դու հանգիստ խմիր գինին ու եկ խոսենք մենք այլ մի բան, իսկ այդ մասին

{{տող|170}}Մի վրդովիր հուշերը իմ, քանզի սիրտս իմ կրծքի տակ տանջվում է խիստ,

Երբ մեկնումեկն հիշեցնում է ինձ արքային իմ փառավոր:

Թողնենք նաև երդումը այդ. եթե իրոք Ոդիսևսը վերադառնա,

Ապա ուրեմն այդ կլինի սիրակարոտ կատարումը իմ փափագի,

Պենելոպի, ծեր Լաերտի և անբասիր, աստվածակերպ Տելեմաքի:

Բայց ես սաստիկ վշտացած եմ որդու համար, Ոդիսևսից ծնունդ առած

Տելեմաքի, որին չէ՞ որ աստվածները լավ սնեցին, հանց շառավղի,

Ու ես սրտանց կարծում էի, որ մարդկանց մեջ մահկանացու

Նա գերհրաշ խելքով, տեսքով վատ չի լինի, քան սիրելի հայրը իր մեծ:

Մինչդեռ հիմա աստվածներից կամ մարդկանցից մեկը նրան խելքից հանեց,

{{տող|180}}Դու գնացել է սուրբ Պիլոս նա այժմ արդեն, որ հոր մասին լուր ստանա,

Իսկ խոսնայրները մեծարգո սպասում են դարանամուտ,

Որ սպանեն տուն ետ գալիս, որպեսզի զարմն աստվածակերպ Արկիսոսի

Իթակեում անփառունակ ոչնչանա ու վերանա:

Սակայն թողնենք խոսել նաև նրա մասին. գուցե իրոք նա կործանվի

Եվ կամ գուցե Կրոնոսյանի մեծ զորությամբ ու ձեռքի տակ խույս տա մահից:

Բայց դու, ծերո՜ւկ, պատմիր ինձ այժմ այն աղետներն, որ կրել ես դու իսկապես:

Արդ, ինձ ասա ճշմարտացի, որպեսզի լավ իմանամ ես.

Ի՛նչ մարդ ես դու կամ որ ցեղից, կամ որտե՞ղ են ծնողներդ, քաղաքը քո:

Ում նավով ես այստեղ եկել, ինչպե՞ս արդյոք նավորդները հասցըրին քեզ

{{տող|190}}Մինչ Իթակե։ Ովքե՞ր էին, ինչպես էին կոչվում նրանք.

Քանզի գիտեմ, դու հետիոտն չէիր կարող գալ ու հասնել երկիրը այս»:

Իսկույն նրան պատասխանեց և խոսք ասաց Ոդիսևսը բազմահնար.

«Ճշմարիտը և ամեն ինչ քեզ կպատմեմ ես անթերի,

Սակայն եթե, երկարատև, շատ ժամանակ, մի ողջ տարի,

Նստած այստեղ սեղանի շուրջ, քաղցր գինին ու ուտեստը վայելելով,

Այսպես խնջույք մենք անեինք հանգստացած և անվրդով,

Իսկ մեր գործը ուրիշները կատարեին, և ես անվերջ պատմեի քեզ,

Նույնիսկ այդպե՜ս գլխովս անցած աղետների երկար խոսքը չէր վերջանա,

Աղետների ու դառնության, որ կրել եմ կամքով անմահ աստվածների։

{{տող|200}}Ծնվել եմ ես անդ, լայնալիր Կրետեում, և դրանով եմ միշտ հպարտ:

Ես զավակն եմ մեծահարուստ, քաջ մի մարդու, բայց նա ուներ և այլ որդիք,

Որոնք, ծնված օրինական մի կնոջից, սնվում էին տանը նրա։

Իսկ իմ մայրը հարճ էր միայն, մի ստրուկ կին, որին գնել էր նա մի օր:

Սակայն հայրս՝ ազնիվ Կաստոր Հիլակյանը, միշտ հարգում էր ինձ հավասար,

Օրինական իր որդոց պես. այդ ծագումով արդ կարող եմ ես պարծենալ։

Կրետեի ազգերի մեջ աստըծու պես հարգված էր նա,

Իբրև հարուստ մի մեծագով, իբր անբասիր քաջ զավակներ ունեցող մարդ։

Ահավասիկ՝ ճակատագիրը մահակուր հղեց նրան տունն Հադեսի։

Հանդուգն ու վես նրա որդիք գույքը նրա ամբողջովին

{{տող|210}}Իրարու մեջ և վիճակով բաժանեցին այդ ժամանակ,

Իսկ ինձ գույքից տվին միայն չնչին մասը, մի աննշան, փոքրիկ տնակ։

Ես կին առա պերճ դստրիկի մեծահարուստ ծնողների,

Եվ այդ միայն՝ շնորհիվ իմ քաջարության։ Թույլ չէի ես,

Ոչ էլ վախկոտ, այլ միշտ խիզախ և մարտունակ, բայց այդ բոլորն անցյալում է։

Երբ դու, կարծեմ, հարդն ես տեսնում, արտն ու բերքը պիտ ճանաչես։

Հարդ եմ ես այժմ, ինձ տանջել են բյուր բյուրավոր վիշտն ու աղետը չափազանց։

Ինձ Աթենասն ու Արեսը շնորհեցին քաջախիզախ ուժ և կորով

Եվ հաղթական հանդգնություն։ Ես, մեծազոր և ընտրովի քաջերի հետ

Դարանամուտ, քաջ մարտելիս, մահ ու կորուստ էի բերում իմ թշնամուն։

{{տող|220}}Սիրտս երբեք չէր վրդովվում մահվան ահով թշնամու դեմ,

Որ գերազանց էր ինձանից ոտքով արագ։ Նետվում էի դեպի առաջ՝

Նախահարձակ, ջարդում էի տեգ նիզակով։ Այդպես էի ես կռվի մեջ,

Ինձ հաճելի չէին բնավ ոչ դաշտային աշխատանքներ,

Ո՛չ էլ հոգսերը տնային կամ մեծափառ կրթությունը զավակների,

Այլ ես սրտանց սիրում էի նավերն արագ, թիավարվող,

Մարտակռիվն, ողորկագույն տեգ-նիզակըև թևավոր սլաքները,

Այն, որ այլոց միշտ թվում է զարհուրելի ու դժնդակ:

Ես նրանով էի հրճվում, ինչ որ աստված հաստատել էր իմ հոգու մեջ,

Զի ա՛յն գործն է սաստիկ սիրում ամեն մի մարդ, որն հատուկ է նրա սրտին։

{{տող|230}}Նախքան որդիք աքեացոց արշավեցին դեպի Տրոյա,

Ես ի՜նն անգամ քաջերի հետ ու նավերով արագընթաց

Հաջողակի արշավեցի ընդդեմ օտար և թշնամի հզոր մարդկանց,

Հարուստ ավար գրավեցի, և, բացի այդ, ինձ վիճակով էլ շատ հասավ:

Տունս արագ բարգավաճեց, լցվեց անբավ հարստությամբ բազմապիսի,

Ու շատ շուտով Կրետեում ես կորովի, գերամեծար մի մարդ դարձա։

Իսկ երբ Զևսը որոտագոչ հորինեց ժանտ ճանապարհը արշավանքի,

Որն, արդարև, ծալեց ծնկները բյուրավոր մեծ քաջերի,

Որոշեցին այդ ժամանակ, որ ես, նաև Իդոմենևսը մեծափառ,

Արագ նավով պիտի շարժվենք դեպի Իլիոն։ Էլ մերժելու հնար չկար,

{{տող|240}}Զի այդպիսին էր վճիռը մեծապահանջ, ժանտամբոխի։

Եվ շարունակ ի՜նը տարի անդ կռվեցինք մենք, զավակներս աքեյանց։

Մինչ տասներորդ տարում միայն, երբ քաղաքը Պրիամոսի ավերեցինք,

Մենք նավերով տուն ետ եկանք։ Բայց աքեյանց ցրիվ տվեց կամքն աստըծու,

Եվ Զևսն զգոն իմ հեգ գլխին թափեց ցավեր ու աղետներ դժբախտության:

Լոկ մի ամիս կարողացա մնալ իմ տանն, իմ հարկի տակ,

Ուր հրճվեցի զավակներով, օրինական իմ կնոջով, այլև գույքով։

Եվ ինձ հանկարծ սիրտս դրդեց սարքավորված խոր նավերով,

Աստվածակերպ ընկերներիս հետ միասին, լող տալ, գնալ դեպ Եգիպտոս:

Ու սարքեցի ես ինը նավ. հավաքվեցին համհարզներս բազմաբազում:

{{տող|250}}Իմ սիրելի ընկերները անդ շարունակ, վեց ամբողջ օր,

Խրախճանքներ կատարեցին. ես շատ զոհեր մատուցեցի աստվածներին,

Նույնիսկ եզներ շատ մորթեցի նրանց համար, իբրև ուտեստ:

Յոթերորդ օրն մենք մեկնեցինք լայնատարած Կրետե կղզուց

Ու լող տվինք Բորեասի հաղթ շնչի տակ հաջողությամբ,

Թեթև ու հեշտ, ասես խաղաղ մի գետի մեջ, և ոչ մեկը մեր նավերից

Անդ չտուժեց։ Գնում էինք մենք անվնաս և անվտանգ,

Իսկ նավերը քշում էին դեպի առաջ միայն հողմերն ու նավավարն։

Հինգ օր հետո եկանք հասանք մենք ջրերին Եգիպտոսի:

Հորդ հոսանքի բերանի մոտ կանգնեցրինք գեղեցկակերտ նավերը մեր.

{{տող|260}}Այնտեղ իսկույն սպատվիրեցի ես սիրելի համհարզներիս՝

Մնալ կողքին մեր նավերի և անվրդով ու բարեհույս հսկել դրանք,

Իսկ մյուսներին հորդորեցի՝ բարձր տեղից շուրջը դիտել, հետախուզել:

Մինչդեռ նրանք, ամբարտավան, խիզախությամբ ոգեշնչված,

Հարձակվեցին, ավերեցին եգիպտացոց դաշտն ու արտը պերճագույն

Ու փախցըրին նրանց կանանց և անպաշտպան մանուկներին,

Եվ իրենց էլ՝ տղամարդկանց, կոտորեցին։ Բարձրացավ ճիչ և աղաղակ,

Որը գնաց, քաղաքն հասավ։ Քաղաքացիք, այդ լսելով, վաղ առավոտ,

Արշալույսին, դուրս վազեցին։ Դաշտում զնգաց սուր պղինձը հեծյալների

Ու հետիոտն անթիվ մարդկանց, սակայն Զևսը շանթազվարճ՝ ընկերներիս

{{տող|270}}Մատնեց ահեղ ու խայտառակ խուճապի, չը կարողացավ թշնամու դեմ

Կանգնել ոչ ոք։ Որոտացին շուրջը աղետն, արհավիրքը,

Շատ շատերը անդ մերոնցից սուր պղինձով կոտորվեցին,

Շատերին էլ գերի տարան, որ աշխատեն ստրկաբար:

Բայց հարուցեց Զևսն իմ սրտում այնժամ ձգտում մի փրկարար,

Ա՜խ, ես ինչո՞ւ չմահացա այնտեղ, ափին Եգիպտոսի,

Ենթարկվելով իմ օրհասին, քանզի հետո ես աղետից չազատվեցի:

Արդ, անհապաղ դեն գցեցի սաղավարտը ես ամրակերտ ու նկարեն,

Նաև ասպարն իմ ուսերից, շպրտեցի տեգ–նիզակը ես իմ ձեռքից

Եվ վազեցի ես շեշտակի դեպ զորակառքը արքայի

{{տող|280}}Ու, գրկելով նրա ծնկներն, համբուրեցի։ Ինձ նա խղճաց ու պաշտպանեց,

Նստեցըրեց կառքի վրա և տուն տարավ։ Լալիս էի ես դառնադառն,

Մինչ հարձակվում էին շատերն՝ ձեռքին իրենց սուր գեղարդներ,

Փափագելով ինձ սպանել խիստ կատաղած էին այնժամ նրանք իմ դեմ:

Բայց թագավորն ինձ ազատեց՝ պատկառելով հյուրախնամ Զևսի ոխից,

Որ չարաչար պատժում է միշտ վատ, անիրավ գործի համար:

Ես յոթ տարի անդ մնացի, Եգիպտոսում հավաքեցի

Ես բազմաբյուր գույք և ընծա, բոլորն էին սիրով տալիս ինձ նվերներ։

Երբ ութերորդ տարին հասավ այնուհետև, այնտեղ հանկարծ

Փյունիկեցի մի մարդ եկավ, մեծահռչակ և շահասեր մի ստախոս,

{{տող|290}}Մի խաբեբա, որ շատերին պատճառել էր արդեն չարիք ու վնասներ։

Նա ինձ խաբեց և, պատրանքով սիրտս լցրած, ինձ համոզեց,

Որ այցելեմ ես Փյունիկիա, ուր իբրև թե ա իր տանը շատ գույք ուներ:

Եվ նրա մոտ ես մնացի ու ապրեցի մի ողջ տարի,

Մինչդեռ արդեն եկան անցան և օրերը, և՛ ամիսներն,

Շուտով հասավ երկրորդ տարին, երբ ժամանակը կատարեց շրջանը իր,

Եվ նա այնժամ ինձ նենգաբար խորհուրդ տվեց՝ ծովագնաց նավի վրա,

Որպես հսկիչ իր բեռների, իր հետ մեկնել դեպի Լիբիա,

Բայց իսկապես նա միտք ուներ բարձր գնով ինձ վաճառել։

Սիրտս լցված կասկածանքով և հակառակ իմ ցանկության՝ ես գնացի:

{{տող|300}}Նավն ընթացավ Բորեասի զիլ շնչի տակ և հաջողակ։

Մենք Կրետեն անցանք արդեն, մինչդեռ Զևսը նրանց նյութում էր արհավիրք։

Երբ Կրետեն հեռու մնաց, երկիրն այլևս չէր երևում,

Եվ մեր շուրջը տեսնում էինք մենք միայն ծովն ու երկինքը,

Հանկարծ այնտեղ Կրոնոսյանն մի թուրաթուխ, մթագույն ամպ

Նետեց մեր խոր նավի վրա։ Խիստ մթագնեց ծովն ամպի տակ,

Զևսը վերուստ թունդ որոտաց ու կայծակով զարկեց նավին։

Զևսի ահեղ շանթ-հարվածից նավը ցնցվեց ու դողդողաց

Եվ ծծմբի հոտով լցվեց, իսկ համհարզներն թափվեցին ցած

Ու սևաթույր նավի շուրջը, հորդ ալյաց մեջ, նմանվելով ագռավների՝

{{տող|310}}Նրանք արագ գալարվեցին. այդպես նրանց վերադարձից զրկեց աստված:

Երբ սիրտն էր իմ լցրել աղետն, այնժամ Զևսը ներշնչեց ինձ

Բռնել ձեռքով սևակտուց նավի երկար կայմը իսկույն,

Որ խուսափեմ գեթ այդպիսով մահից դաժան։ Ես բռնեցի կայմը շուտով,

Սեղմ գրկեցի ու սլացա՝ հանձնված ուժին կործանարար այդ փոթորկի:

Ինը օր ես քաշքշվեցի ալյաց մեջքին, տասներորդ օրն, մի մութ գիշեր,

Հորձանքն հուժկու ինձ դուրս նետեց, քշեց, հանեց երկրի ափը թեսպրոտցոց,

Եվ թագավորը թեսպրոտյանց՝ քաջ Փիդոնը, հյուրընկալեց ինձ իր տան մեջ,

Քանզի նրա սիրանվեր, ազնիվ որդին ինձ ծովափին

Այնժամ գտավ խիստ ցրտահար և խոնջանքից ուժասպառված:

{{տող|320}}Ինձ նա իսկույն վերցրեց ձեռքով և տունն իր հոր հապճեպ տարավ,

Հազցրեց ապա ինձ հագուստներ՝ մի հատ բաճկոն և մի թիկնոց:

Ոդիսևսի մասին այնտե՛ղ ես լսեցի. Փիդոնն ասաց, որ հենց նրան

Ինքն է սիրով, մեծարանքով հյուրընկալել՝ դեպ հայրենիք ետ դառնալիս:

Նա ցույց տվեց գույքը ամբողջ, որն հավաքել էր Ոդիսևսն.

Ոսկի, պղինձ, այլև երկաթ, որ մշակվում է շատ դժվար,

Եվ այնքա՜ն շատ, որ կարող էր պահել, սնել տասնյակ սերունդ։

Աղքան ահա թանկարժեք գույք կուտակված էր տանն արքայի,

Իսկ Ոդիսևսն այնժամ անձամբ գնացել էր դեպ Դոդոնե,

Որ անդ լսի բարձրակատար կաղնի ծառից, ինչպես պատմեց Փիդոն արքան,

{{տող|330}}Զևսի խորհուրդն՝ ինչպե՞ս արդյոք ինքը, որպես երկրից երկար բացակայած,

Պիտ ետ դառնա դեպ Իթակե, բացեիբաց, թե՞ գաղտնաբար։

Երդվեց նույնիսկ արքա Փիդոնն՝ աստվածներին զոհ անելով իր հարկի տակ,

Որ պատրաստ է նավը արդեն, հավաքված են նավորդները,

Որպեսզի շուտ տանեն նրան իր երկիրը հայրենավանդ ու սիրելի:

Բայց նախ նա ինձ ճանապարհեց, քանզի նավը թեսպրոտացոց

Այնժամ ի դեպ մեկնում, գնում էր Դուլիքիոն ցորենաշատ:

Նա պատվիրեց, որ խնամքով տանեն հանձնեն ինձ Ակաստին իշխանազոր,

Սակայն նրանք դաժան սրտով իմ դեմ դավանք անդ հղացան,

Որ ինձ մատնեն թշվառության և ահռելի տվայտանքի:

{{տող|340}}Հենց որ նավը ծովագնաց թեսպրոտացոց ափը թողեց ու հեռացավ,

Նավորդները իսկույն ևեթ ստրկության ինձ մատնեցին.

Արդ, հանեցին իմ վրայից նրանք բաճկոնն ու պատմուճանն,

Եվ հագցըրին մի ցնցոտի պատառոտած ու այլանդակ,

Որ տեսնում ես ինքդ անձամբ դու իմ վրա արդ, քո աչքով։

Եվ նավորդներն երեկոյան հայտերևակ Իթակեի ափը հասան,

Գեղեցկակերտ նավի ներսում պինդ չվանով ինձ անհապաղ

Եվ ամրապինդ կապկպեցին, այնուհետև իրենք անվախ

Այնտեղ ծովափը դուրս եկան՝ ընթրիքն իրենց վայելելու:

Բայց կապանքն իմ աստվածները իսկույն հեշտիվ արձակեցին,

{{տող|350}}Եվ ես շուտով գլուխը իմ քողարկեցի ցնցոտիով մի քրքրված,

Ապա իսկույն, ողորկագույն ղեկին փարված, ցած սողալով, հասա ջրին

Եվ սկսեցի, երկու ձեռքով ջուրն ճեղքելով, լող տալ արագ:

Ես նրանցից ավելի շուտ մի կողմ անցա ու հեռավոր ափ դուրս եկա,

Որտեղ հապճեպ ես պառկեցի խիտ անտառի ծաղկափթիթ թավուտի մեջ։

Մինչդեռ նրանք վազվզեցին գոռգոռալով և սկսեցին որոնել ինձ,

Սակայն հետո ինձ փնտրելը իրենց համար էլ օգտակար անդ չթվաց,

Ուստի շուտով վերադարձան և, խորափոր նավը նստած,

Ճամփա ընկան ու գնացին։ Իսկ ինձ շատ հեշտ աստվածները թաքցրին անդ

Եվ հետո էլ ցույց տվեցին ինձ խրճիթը մի իմաստուն, ազնիվ մարդու:

{{տող|360}}Ինձ, երևի, վիճակված է առայժմ ապրել արևի տակ, կյանքը սիրել»։

Իսկույն նրան ի պատասխան խոսք ասացիր դու, Եվմեոս, ով խոզարած.

«Դժբա՜խտ շրջիկ, սիրտս սաստիկ դու հուզեցիր այդքան երկար քո պատմածով

Թե որքա՜ն ես տանջանք կրել կամ որքան ես դու թափառել.

Բայց հիշեցիր Ոդիսևսին զուր, անտեղի և վարվեցիր դու անվայել։

Երբեք դու ինձ չես համոզի, կամ իսկապես ի՞նչ կարիք կա,

Որ աստ երկար այդպես խոսես, հեքիաթ հյուսես։ Ինքս գիտեմ գործն արքայի,

Որ երևի, ատելի էր երանավետ աստվածների սրտին իրոք,

Քանզի նրանք թույլ չտվին, որ գեթ երկրում տրոյական նա մանանար

Եվ կամ նունիսկ ռազմից հետ՝ ձեռքի վրա իր սիրելի, ազնիվ մարդկանց

{{տող|370}}Զի այդ դեպքում աքեացիք կկանգնեին նրան կոթող, մի հուշարձան,

Իսկ իր փառքը մեծահռչսկ իր զավակին պիտի թողներ նա հավիտյան։

Մինչդեռ հիմա անփառունակ նրան փախցրին Հարպիաները,

Իսկ ես այսպես առանձնացած ապրում եմ այս խոզերի մոտ

Եվ քաղաքն էլ չեմ աձցելում, մինչև որ ինձ Պենելոպեն

Չդրդի և չկանչի, երբ որ հանկարծ մի որևէ լուր է գալիս:

Լրաբերին շրջապատած՝ բոլորեքյան միշտ մանրամասն հարց են տալիս

Նրանք, որ ջերմ ողբում են միշտ բացակայող թագավորին,

Այլև նրանք, որ նրա գույքը լափում են այժմ անպատիժ ու բերկրալի:

Իսկ ինձ բնավ հաճելի չէ տեղեկանալ կամ այդ մասին հարցմունք անել՝

{{տող|380}}Հենց այն օրից, երբ ինձ խաբեց հերյուրանքով՝ էտոլացի մի ստախոս:

Մարդ էր այստեղ նա սպանել, ուստի, երկար թափառելով երկրե-երկիր,

Մի օր խրճիթն իմ նա եկավ, իսկ ես նրան ընդունեցի շատ սիրալիր:

Ասաց, որ անդ, Կրետեում, նրան տեսել է Իդոմեն իշխանի մոտ,

Ուր իբրև թե նորոգում էր մրրիկներից խորտակված իր նավերը նա։

Հայտնեց նաև, որ նա անշուշտ ետ պիտի գա նույն ամառը կամ աշունքին

Ու կբերի, աստվածակերպ ընկերների հետ միասին, բյուր գանձ ու գույք:

Եվ դու նույնպես, բազմաչարչար ով ծերունիդ, որ աստըծո հյուր ես ինձ մոտ,

Մի՛ աշխատիր ինձ գուրգուրել կամ սուտ խոսքով ուրախացնել,

Քանզի ես քեզ արդ մեծարում և սիրում եմ ոչ թե միայն դրա համար,

{{տող|390}}Այլ պատկառում եմ վանատուր Զևսից անմահ և ցավակցում եմ քեզ սրտանց»։

Եվ Ոդիսևսն ամենագետ պատասխանեց ու խոսք ասաց.

«Ո՜հ, որպիսի՜ կասկածամիտ սիրտ ունես դու քո կրծքի տակ

Եվ բնավին քեզ չազդեցին ոչ երդումն իմ, ոչ հորդորը,

Ուստի լսիր. եկ գրազ գանք, պայման կապենք. և թոծ վերուստ

Օլիմպակյաց աստվածները վկա լինեն մեզ, երկուսիս.

Եթե իրոք իր տունն, այստեղ, վերադառնա քո տերն արքա,

Այդ դեպքում դու պիտ շնորհես ինձ մի բաճկոն և մի թիկնոց, իբրև հագուստ,

Եվ ուղարկես ինձ Դուլիքիոն, ուր գնալու փափագ ունեմ սիրակարոտ։

Սակայն եթե ետ չդառնա քո տերն արքա, ինչպես պնդում ես դու հիմա,

{{տող|400}}Հրամայիր ծառաներիդ, որ ցած նետեն ինձ բարձրաբերձ ժայռի գլխից,

Որ այնուհետ ոչ մի շրջիկ չհանդգնի քեզ այդպիսով խաբել նորից»։

Եվ խոզարածն աստվածային պատասխանեց և խոսք ասաց այնժամ նրան,

«Ո՜հ դու շրջիկ, էլ ես ի՞նչ փառք պիտ վաստակեմ առաքինի գործիս համար

Կամ ի՞նչ պատիվ ես կունենամ թե՛ ներկայումս և թե՛ հետո մարդկության մեջ,

Եթե, ես քեզ՝ իմ հարկի տակ հյուրամեծար ու պատվարժան ընդունվածիդ,

Հանկարծ վերցնեմ ու սպանեմ և այդպիսով գրկեմ կյանքից փափագատե՞նչ։

Ինչպե՞ս այնժամ սիրանվեր պիտ աղերսեմ Զևսին, որդուն Կրոնոսի:

Բայց ընթրիքի ժամն է արդեն. ահավասիկ, ընկերներս կգան շուտով,

Եվ մենք այստեղ, այս խրճիթում կպատրաստենք ընթրիքը ճոխ»։

{{տող|410}}Երբ որ նրանք այդպես խոսում, դատում էին իրարու հետ,

Եկան արդեն երամակները խոզերի և հովիվները խոզարած,

Որոնք իսկույն ներս քշեցին խոզերամակը գոմի մեջ՝ գիշերելու:

Թնդաց իսկույն այդ ժամանակ սարսափելի խանչյուն-աղմուկը խոզերի,

Եվ պատվիրեց ընկերներին իսկույն ևեթ խոզարածը աստվածային.

«Բռնե՜ք, բերե՜ք դուք լավագույնը խոզերից, որ աստ զոհեմ հատուկ՝ պատվին

Հեռուստ եկած հյուր-եկվորի, որ նաև մենք առժամանակ ուրախանանք,

Զի վաղո՜ւց է, որ կրում ենք տանջանք հանուն ճերմակատամ այս խոզերի,

Քանի որ այժմ ուրիշները լափլփում են մեր աշխատանքը անհատույց»:

Այդպես ասաց նա բարձրաձայն և սկսեց փայտ կտրատել սուր տապարով,

{{տող|420}}Մինչդեռ նրանք ներս բերեցին խոզն հնգամյա և պարարուն,

Որը իսկույն տեղավորվեց, կանգնեց այնտեղ օջախի մոտ։

Խոզարածը, որ բարեպաշտ հոգի ուներ, չմոռացավ աստվածներին,

Նա սկսեց ճերմակատամ խոզի գլխից քաղել մազերն արագորեն,

Կրակի մեջ դրանք նետել։ Նա աղոթեց աստվածներին երկնաբնակ՝

Աղերսելով, որ ետ դառնա դեպ իր տունը Ոդիսևսը ամենագետ։

Ապա վերցրեց կոճղը կաղնի, զարկեց խոզին, որ տապալվեց թավալգլոր,

Հոգին թռավ մարմնի միջից։ Եվ մորթեցին նրանք այդ խոզն ու քերթեցին,

Հետո հապճեպ կտրատեցին և կտորներն անդամների

Խոզարածը իսկույն ևեթ շուրջանակի ճարպով պատեց

{{տող|430}}Եվ հոշվածին գարե ալյուր՝ նաշիհ ցանեց ու այն գցեց կրակի մեջ,

Իսկ մնացյալը, բրդելով, շուտ զարկեցին շամփուրներին։

Խորովեցին զգուշորեն, այնուհետև շամփուրներից դուրս քաշեցին

Ու սեղանի վրա ամբողջը դրեցին: Կանգնեց այնժամ խոզարածը

Եվ սկսեց միսը բաժանել արդարացի, քանզի ազնիվ նա սիրտ ուներ։

Ահավասիկ, ամբողջն այդպես նա բաժանեց յոթ մասերի,

Մեկը ձոնեց նիմփաներին և Հերմեսին, որը զավակն է Մեասի,

Եվ աղոթեց նա ջերմեռանդ, իսկ մնացյալը մի առ մի բաշխեց նրանց։

Ոդիսևսին նա մեծարեց ճերմակատամ խոզի երկայն թիկնամսով.

Այդ գերակա պատվի համար նրա տիրոջ սիրտը խնդաց,

{{տող|440}}Ուստի խոհեմ Ոդիսևսը նրան դիմեց և այս ասաց,

«Ո՜վ Եվմեոս, թող որ այնքան Զևսի համար հավերժ լինես դու սիրելի,

Որքան հիմա ինձ՝ դժբախտիս, այսպես ահա դու հարգեցիր»։

Այնժամ նրան ի պատասխան խոսք ասացիր, ո՜վ Եվմեոս դու խոզարած.

«Համեցիր, կե՛ր, ա՜յ տնաքանդ, հրճվիր դու այժմ նրանով,

Ինչ որ դրված է քո առաջ, չէ՞ որ աստված մեկը կտա, իսկ մյուսըՙ ոչ,

Ինչպես ուզում է սիրտը յուր, քանզի նա է ամենազոր»։

Ասաց, ձոնեց երախայրիքն աստվածներին հավերժակյաց,

Լցրեց գինին նա հրավառ, ձեռքը դրեց քաղաքավեր Ոդիսևսի,

Որը բազմած էր վայելուչ նրա կողքին այդ ժամանակ։

{{տող|450}}Հացը բերեց և բաժանեց Մեսավլիոսն, որին ինքն էր, խոզարածը,

Անձամբ գնել, երբ որ արդեն բացակա էր տերն իր արքա,

Սակայն առանց թույլտվության իր տանտիկնոջ և Լաերտի ծերունազարդ:

Եվ գնել էր նրան անձամբ՝ տափոսացուց միջոցներով իր սեփական։

Այդպես նրանք ձեռք մեկնեցին իրենց առաջ պատրաստ դրված ուտեստներին,

Իսկ երբ արդեն կերուխումով այդ հագեցան, որքան սիրտը փափագ ուներ,

Անմիջապես հացն հավաքեց Մեսավլիոսն, մինչդեռ նրանք,

Երբ հագեցան ուտեստներով, քուն մտնելու շտապեցին։

Վրա հասավ մի անլուսին և չար գիշեր, Զևսը հեղեց անդուլ անձրև։

Փչում, ճչում էր սաստկաշունչ զիլ Զեփյուռը խոնավաշունչ

{{տող|460}}Ոդիսևսը խոսք սկսեց՝ ցանկանալով խոզարածին փորձել մի կերպ.

Թիկնոցն արդյոք նա կհանի՞, կտա՞ իրեն, կամ կստիպի՞ ընկերներից

Մեկնումեկին նույն բանն անել. այդ մասին էր մտահոգված նա չափազանց.

«Ակա՜նջ դիր ինձ, ով Եվմեոս, նմանապես և դուք, նրա ընկերներդ.

Խոսք եմ ուզում ձեզ այժմ ասել հպարտորեն։ Չէ՞ որ գինին

Խենթացնում է ամեն մարդու, նույնիսկ մարդկանց խոհեմամիտ։

Դրդում է այն սրտանց ժպտալ, բարձր երգել ու կաքավել,

Այլև ասել այնպիսի խոսք, որն իսկապես, լավ կլիներ չասել երբեք։

Երբ ես արդեն սկսել եմ շատախոսել, անհնար է էլ ինձ զսպել։

Ա՜խ եթե ես այժմ լինեի այնպես ջահել, լի զորությամբ, տոկուն ու սեգ,

{{տող|470}}Ինչպես առաջ, երբ Տրոյայում դարան մտանք մենք մի ամբողջ զորախմբով...

Ոդիսևսն էր և Ատրիդես Մենելայը մեզ առաջնորդ,

Իսկ ես այնտեղ երրորդն էի. նրանք իրենք ինձ կանչեցին։

Երբ մենք եկանք, քաղաքն հասանք, պարիսպներին այն բարձրաշեն,

Մենք պառկեցինք անդ խտագույն թփերի տակ, շամբուտի մեջ մի ճահճավետ,

Քաղաքին մոտ՝ ծածկված միայն վահաններով։ Գիշերն հասավ դաժանագույն,

Վերուստ անվերջ ձյուն էր տեղում, և մռընչում էր Բորեասը ցրտաշունչ:

Վահանների ու մեր վրա ձյունը ցրտից եղյամ դարձավ, ասես բյուրեղ:

Բայց բոլորը հագած էին տաք բաճկոններ ու պատմուճան,

Ուստի հանգիստ քնած էին՝ վահաններով իրենց ուսերը քողարկած։

{{տող|480}}Իսկ ես այնտեղ հիմարացա ու թողեցի ընկերներիս իմ վերարկուն,

Քանզի բնավ չէի կարծում, որ ցրտահար պիտի լինեմ ես այդ գիշեր։

Տարա ինձ հետ գեղեցկակերտ միայն գոտին և իմ վահանն։

Երբ գիշերվա երրորդ մասը արդեն հասավ, և չքացան աստղերը իսկ,

Ոդիսևսին, որ պառկած էր անդիմ կողքին, ինձ մերձակա,

Ես հրեցի իմ արմունկով ու ասացի, և նա իսկույն ինձ լավ լսեց.

«Դյուցասնունդ Լաերտածին, ո՜վ Ոդիսևս բազմահնար,

Վերջն է կյանքիս. էլ կենդանի ես չեմ մնա, սպանում է այս ցուրտը ինձ,

Ո՜հ, վերարկու չունեմ ահա ես ցրտահար, ինձ թերևս դևը խաբեց

Լոկ մի բաճկոն հագած ունեմ, այլևս այսպես ինձ փրկություն չկա մահից»:

{{տող|490}}Այդպես այնտեղ ես ասացի, և ահա թե ինչ մտածեց անդ նա իսկույն,

Ինչպես և միշտ` խորհուրդներում կամ կռվի մեջ թշնամու դեմ.

Եվ նա կողքիս մեղմիկ ձայնով ու կամացուկ ինձ շշնջաց.

«Սուս կաց, լռիր, որ չը լսի մեկնումեկը աքեյանց մեջ»։

Ասեց այդպես և արմունկին իր գլուխը թեքած ՝ խոսեց.

«Ակա՛նջ դրեք, սիրելիներ, արդ քնի մեջ աստվածակերպ երազն եկավ

Եվ ինձ հայտնեց, որ չափազանց հեռացել ենք մենք նավերից։ Թող մեկնումեկն

Գնա, խնդրի ազգերի տեր Ագամեմնոն Ատրիդեսին,

Որ նավերից մեզ օգնության զինված մարդիկ նա ուղարկի»։

Այդպես ասաց, և վեր կացավ իսկույն ևեթ քաջ Թոասը Անդրեմոնյան

{{տող|500}}Ու անհապաղ իր վրայից հանեց, գցեց նա վերարկուն իր ծիրանի,

Ու վազ տվեց դեպի նավերն, իսկ ես նրա հագուստն հագա

Եվ քնեցի ուրախացած, մինչև ծագեց վառ Արշալույսը ոսկեգահ։

Ա՜խ, երանի այժմ լինեի այդպես ուժեղ, զորությամբ լի,

Այնժամ անշուշտ մեկնումեկը հովիվներից այս փարախի,

Ակածելով քաջի հանդեպ, հանց մեծարանք, ինձ կզիջեր իր վերարկուն,

Սակայն հիմա, նողկ ցնցոտի հագուստի մեջ, ինձ էլ երբե՜ք չեն մեծարի»։

Այնժամ նրան ի պատասխան խոսք խոսեցիր, ո՜վ Եվմեոս դու խոզարած.

«Որ, ծերունիդ, հրաշալի պատմություն էր, որ պատմեցիր այստեղ դու մեզ,

Դու ամեն ինչ լավ ասացիր, և խոսքիդ մեջ ունայն ու սին ոչինչ չկար:

{{տող|510}}Ուստի այժմ ոչ մի կարիք չես ունենա, ո՛չ հագուստի, ո՛չ այլ բանի,

Որին, հարկավ, արժանի է թշվառ մուրիկը վատաբախտ և աղերսող,

Սակայն վաղը պետք է կրկին հագնես դու այդ քո ցնցոտին,

Քանզի այստեղ չկան բազում պատմուճաններ, կամ բաճկոններ,

Եվ միմիայն մի հատ ունի ամեն մեկս մեզնից այստեղ,

Բայց երբ ետ գա, վերադառնա Ոդիսևսի սիրանվեր որդին ազնիվ,

Նա և՛ բաճկոն, և՛ պատմուճան քեզ կընծայի այստեղ անշուշտ

Ու կառաքի քեզ նա այնտեղ, ուր որ սիրտդ կկամենա»։

Այդպես ասաց ու վեր կացավ, բերեց, փռեց օջախի մոտ

Այծենիները և օդենիք, հանց փափկագույն մի անկողին,

{{տող|520}}Եվ մեկնըվեց Ոդիսևսը, իսկ հովիվը իսկույն քաշեց նրա վրա

Հաստ, մեծագույն իր վերարկուն, որն, հիրավի, նրա միակ հագուստն էր անդ,

Եվ որը նա հագնում էր միշտ ահեղաշունչ ձմռան ցրտին։

Այդպես պառկեց Ոդիսևսը, իսկ առընթեր անդ պառկեցին

Մյուս հովիվներն երիտասարդ, բայց խոզարածն ինքը չուզեց

Անդ, նրանց մոտ իր անկողինը ունենալ և խոզերից հեռու պառկել,

Ուստի իսկույն նա պատրաստվեց, որ դուրս գնա։ Ոդիսևսը ուրախացավ,

Որ նա այդպես, իր բացակա եղած ժամին, հոգատար է գույքի հանդեպ։

Նախ սայրասուր թուրը վերցրեց և այն կախեց իր ամրապինդ նա ուսերին,

Վերցրեց տեգը՝ պաշտպանն ընդդեմ գամփռների ու չար մարդկանց,

{{տող|530}}Եվ դուրս գնաց, որ քուն մտնի ժայռի տակին, ուր, Բորեաս դաժանհողմից

Պատսպարված, նիրհում էին հույլ խոզերը ճերմակատամ։

</poem>

== Երգ տասնհինգերորդ։ Ոդիսևսի որդին Լակեդեմոնից վերադառնում է Իթակե ==

{{տող|1}}Մինչդեռ Պալլաս Աթենասը շարժվեց գնաց լայնատարած Լակեդեմոն,

Որպեսզի անդ Ոդիսևսի սիրած որդուն փառապսակ

Հիշեցնի յուր վերադարձը և հորդորի, որ շուտ ետ գա նա դեպի տուն։

Արդ, նա գտավ՝ Տելեմաքին և Նեստորի ազնիվ որդուն

Վսեմափառ Մենելայի տան գավիթում, այնտեղ, պառկած։

Նեստորյանը անդ տակավին խոր նիրհում էր՝ անուշ քունը իր աչքերին,

Բայց այդ քունը քաղցրանուշիկ Տելեմաքին չնվաճեց ամենևին.

Ամբողջ գիշեր վիշտն էր հուզում նրա հոգին, վիշտը կորած իր հոր համար։

Արդ, առընթեր նրան կանգնեց և խոսք ասաց Աթենասը պայծառաչյա.

{{տող|10}}«Տելեմաքոս, լավ չէ իրոք, որ քո տնից բացակա ես երկարատև,

Գույքդ այնտեղ անտեր թողած, ամբարտավան մարդկանց կամքին, որպես ավար։

Տե՜ս, մի գուցե քո գույքն ամբողջ անդ լափլփեն կամ իրարու մեջ բաժանեն,

Եվ կդառնա քո ճանապարհն և՛ անօգուտ, և՛ ավերի միայն պատճառ:

Ուստի շուտով գնա, խնդրիր Մենելային դու քաջազեն,

Թողքեզ հապճեպ ետ ուղարկի, որ տանդ գեթ քո անբասիր մորը գտնես։

Հայրը արդեն և եղբայրներն ստիպում են նրան հիմա

Մարդու գնալ Եվրիմաքին, որը բոլոր խոսնայրներին

Գերազանցեց նվերներով և անընդհատ բազմապատկում է գլխավարձն,

Մինչդեռ եթե այդ գլուխ գա, ետս, մի գուցե և քո գույքը տանեն տնից։

{{տող|20}}Դու լավ գիտես, թե որպիսի՚ սիրտ կա կրծքի տակ կանացի.

Կինը գիտե բազմապատկել և շեն պահել տունը երկրորդ, նոր ամուսնու.

Սակայն երբեք չի մտածում իր առաջին ամուսնության որդոց մասին

Կամ մահացած այն ամուսնու, որի մասին անգամ լսել չի ցանկանա։

Երբ դու քո տուն վերադառնաս, քո ունեցած գույքը ամբողջ հանձնիր այնտեղ

Մեկնումեկին քո լավագույն ծառաներից, ով քեզ թվա հավատարիմ,

Մինչև անմահ աստվածները քեզ կնության ցույց տան աղջիկ վայելչագեղ:

Մի խոսք ևս ես քեզ ասեմ, և այն պահիր դու քո սրտում։

Սեղեխների մեծ քաջերը դարանամուտ են այժմ արդեն

Իթակեի նեղուցի մեջ, անդ, քարքարոտ Սամեի մոտ

{{տող|30}}Մտադիր են քեզ սպանել, որ ե՜տ չգաս դու քո երկիրը հայրական:

Բայց չեմ կարծում այդ գլուխ գա, ավելի շուտ պիտի լափի հողը նրանց,

Այդ չարադավ խոսնայր մարդկանց, որ վատնում են գույքդ, գանձդ։

Սակայն անշուշտ դու քո նավը ամրակառույց հեռու պահիր կղզիներից,

Լող տուր միայն դու գիշերով, քեզ հաջողակ և ուղեկից հողմ կառաքի

Մեկնումեկը անմահներից, որ պահպանում, փրկում է քեզ, հանց զորավիգ։

Ահավասիկ, երբ դու հասնես Իթակեի ափը, այնտեղ,

Նավն ու բոլոր ընկերներիդ իսկույն քաղաք ուղարկիր դու,

Սակայն ինքդ նախ և առաջ գնա դեպի խոզարածը,

Որ հսկիչն է ձեր խոզերի և դեպի քեզ առմիշտ ազնիվ, բարեհաճ է,

{{տող|40}}Եվ գիշերը դու նրա մոտ։ Ապա նրան շուտով քաղաք դու առաքիր

Իբրև բանբեր՝ լուր տանելու Պենելոպին խոհեմամիտ,

Որ ողջ ես դու և ապահով, որ Պիլոսից վերադարձել ես անվնաս»։

Այդպես ասաց վեհ Աթենասն ու հեռացավ դեպ Օլիմպոսը բարձրաբերձ,

Իսկ նա իսկույն Նեստորյանին հանեց քնից քաղցրանուշիկ,

Նրան ոտքով Տելեմաքը հրեց, ապա այս խոսքն ասաց.

«Ով Պիսիստրատ Նեստորածին, վե՛ր կաց, ձիերն ամրասմբակ դու դուրս քաշիր,

Կառքը լծիր դու անհապաղ, որպեսզի մենք ճանապարհվենք արագորեն»։

Եվ Պիսիստրատ Նեստորածինն իսկույն նրան պատասխանեց և այս ասաց.

«Տելեմաքոս, թեպետև դու փափագում ես ճանապարհվել հիմա շուտով,

Բայց չենք կարող մութ գիշերով ձիեր վարել։ Արշալույսը մոտ է արդեն.

{{տող|50}}Ե՜կ, սպասենք, որ դյուցազուն, նիզակաճոճ Մենելաոսը Ատրիդես

Ընծաները ամբողջովին բերի, դնի կառքի վրա

Եվ, ճանապարհ մեզ դնելով, իր ողջույնի խոսքը ասի,

Քանզի չէ՞ որ ուրախությամբ պետք է հիշի հյուրն ամեն օր

Այն հյուրընկալ վսեմ մարդուն, որն ընդունեց նրան սիրով հյուրամեծար»։

Ասաց այդպես, և շատ շուտով ծագեց շողշող Արշալույսը ոսկեգահ։

Այնժամ ելավ գեղագանգուր Հեղինեի մահճի միջից

Մենելաոսն ահեղագոչ, ապա գնաց, որ հյուրերին տեսնի այնտեղ։

Այդ նկատեց Ոդիսևսի սիրանվեր որդին իսկույն.

Նա անհապաղ իր շողշողուն բաճկոնն հագավ և ուսերին

{{տող|60}}Քաշեց ծածկոցը մեծագույն, ապա գնաց, ինչպես հերոս մի մեծաքայլ,

Շեմքը անցավ նա գավիթի և դուրս եկավ շուտով նրան անդ ընդառաջ։

Եվ բարբառեց այնժամ որդին Ոդիսևսի, Տելեմաքոսն աստվածային,

«Դյուցասնունդ ով Ատրիդես, Մենելաոս դու ազգապետ.

Թույլ տուր դու այժմ, որ ես գնամ, հասնեմ երկիրն իմ սիրելի, հայրենավանդ,

Քանզի սիրտս փափագում է շատ շուտով տուն վերադառնալ»։

Պատասխանեց այնժամ նրան Մենելաոսն ահեղագոչ.

«Տելեմաքոս, ես չեմ կարող քեզ աստ պահել երկարատև,

Երբ ուզում ես դու ետ գնալ։ Եվ, հիրավի, ատում եմ ես

Հյուրընկալին, որն իր հյուրին պատվում, սիրում է չափից դուրս,

{{տող|70}}Նաև նրան, ով բնավին հյուր չի սիրում. միջինն է լավ անտարակույս:

Լավ չէ, եթե ստիպում են հյուրին մեկնել, երբ նա մեկնել չի ցանկանում,

Կամ ջանում են շա՜տ ավելի երկար պահել՝ շուտով մեկնել ցանկացողին:

Սրտանց սիրիր և ընդունիր, ով գալիս է, բայց և մեկնել կամեցողին

Ճանապարհ դիր: Բայց սպասիր, ընծաները բերեմ, դնեմ կառքիդ վրա,

Որ քո աչքով ինքդ տեսնես, այլև կանանց ես պատվիրեմ,

Որ այժմ, եղած մեր պաշարից, լավ ճաշկերույթ քեզ պատրաստեն իմ հարկի տակ

Փառավորէ և հաճելի, երբ որ հյուրը, ճաշկերույթով հյուրասիրված,

Ճանապարհվի դեպ հեռուներն անպարագիծ այս աշխարհի:

Իսկ եթե դու ցանկանում ես գնալ, շրջել Հելլադայում կամ Արգոսում,

{{տող|80}}Ինքս նաև կը գամ քեզ հետ և կլծեմ նժույգներն իմ,

Կառաջնորդեմ, որպեսզի մենք գնա՜նք, շրջենք քաղաքները շատ-շատ մարդկանց,

Եվ մեզ ոչ ոք բաց չի թողնի առանց ազնիվ նվերների,

Այլ ընծայեն կամ շքեղ սան, եռոտանի պղնձակերտ,

Կամ կորովի զույգ ջորիներ և կամ նույնիսկ պերճապաճույճ ոսկե բաժակ»։

Պատասխանեց իսկույն նրան Տելեմաքոսը խորիմաց.

Ազգերի տեր Ատրևսդի, դու, Մենելայ աստվածային.

Մտադիր եմ ես շուտափույթ վերադառնալ, գնալ մեր տուն,

{{տող|90}}Քանզի այնտեղ իմ գույքերին ես չեմ կարգել մի պահապան։

Մինչ մի գուցե, աստվածակերպ հորըս այսպես որոնելով, ես կործանվեմ,

Կամ մի գուցե անդ փչանան իմ պերճ գույքերը թանկարժեք»։

Այդ են լսել Մենելաոսն ահեղագոչ, իսկույն ևեթ

Հրամայեց ին ամուսնուն, այլև ստրուկ նաժիշտներին՝

Տանը եղած առատագույն պաշարներից սարքել շուտով ճոխ ճաշկերույթ:

Եվ մոտեցավ անժամ նրան Բոեթեդես Էտեոնևսը,

Որ մահիճից նոր վեր կացավ և ապրում էր այնտեղ մոտիկ։

Մենելաոսն հրամայեց, որ նա շուտով կրակ վառի, միս խորովի։

Չը ծուլացավ Էտեոնևսն, հնազանդվեց իսկույն նրա հրամանին,

Իսկ Մենելայն ուղղվեց, գնաց դեպի սենյակն անուշաբույր,

Բայց ոչ մենակ. ուղեկցեցին նրան նաև Մեգապենթեսն ու Հեղինեն։

{{տող|100}}Եվ երբ նրանք այնտեղ եկան, որտեղ պահված էին գույքերը թանկարժեք,

Ատրիդեսը վերցրեց անդուստ մի կրկնականթ չքնաղ գավաթ,

Իսկ իր որդուն՝ Մեգապենթին նա պատվիրեց վերցնել շքեղ, արծաթակերտ

Խառնարանը։ Մինչ Հեղինեն անդ մոտեցավ սնդուկներին, որոնց մեջ միշտ

Պահվում էին այն ձեռագործ հագուստները նկարազարդ,

Որ կարել էր ինքը անձամբ, և Հեղինեն՝ կանանց չքնաղ աստվածուհին,

Ընտրեց անդուստ գեղեցկափայլ ու նկարեն մի մեծ ծածկոց,

Որ պահվում էր բոլորի տակ ու խորքերում և շողում էր աստղերի պես։

Եվ դուրս եկան ու տան միջով նրանք անցան դեպ Տելեմաքը խորիմաց,

Այնտեղ նրան իր խոսքն ասաց Մենելայը խարտիշագեղ.

{{տող|110}}«Տելեմաքոս, թող որ Զևսը՝ որոտագոչ մեծ ամուսինը Հերայի,

Քո վերադարձն իրագործի այնպես, ինչպես քո սիրելի սիրտն է ուզում,

Իսկ ես ահա քեզ տալիս եմ իմ տանն եղած ամենապերճ

Ու թանկարժեք ընծաներից լավագույնն ու պատվավորը,

Նվիրում եմ քեզ պերճափայլ, ճարտարակերտ այս գավաթը,

Ամբողջովին արծաթաշեն, իսկ ափերը ոսկեդրվագ,

Որ կերտվածքն է Հեփեստոսի։ Ինձ դա տվեց սիդոնական թագավորը՝

Քաջ Փեգիմոսն այն ժամանակ, երբ, Տրոյայից ետ դառնալիս,

Ես հյուր եղա նրա տանը։ Ահավասիկ, քե՛զ եմ հիմա ընծայում այդ»։

Այդ ասելով՝ Ատրևսորդի մեծ հերոսը նրա ձեռքը դրեց իսկույն

{{տող|120}}Շքեղ գավաթը կրկնականթ, իսկ խառնարանը՝ շողշողուն,

Արծաթակերտ, Մեգապենթը բերեց, դրեց նրա առաջ:

Եվ մոտեցավ այդ ժամանակ ինքն Հեղինեն գեղեցկափայլ.

Նա, ծածկոցը ձեռին բռնած, անվամբ կոչեց և խոսք ասաց.

«Ահա և ես քեզ տալիս եմ այս նվերը, սիրատենչի՜կ դու իմ զավակ,

Որ գեթ հիշես Հեղինեի ձեռագործն այս, քո բաղձալի հարսանիքին.

Թող դա ծածկի քո հարսնացուն, իսկ մինչև այդ թող դա մնա ձեր հարկի տակ,

Քո սիրելի մայրիկի մոտ։ Իսկ ես հիմա մաղթում եմ քեզ

Ողջ և ուրախ վերադառնալ քո տունը պերճ և քո երկիրն

Ասաց այդպես և ընձեռեց իսկույն նրան, ուրախությամբ ընդունեց ա:

{{տող|130}}Մինչ Պիսիստրատն իսկույն վերցրեց ընծաները, հիացմունքով նայեց դրանց,

Ապա սիրով ու սրտագին դրանք դրեց կառաթափքում։

Սյնուհետև Մենելայը խարտիշագեղ նրանց կանչեց ու տուն տարավ,

Եվ բազմեցին այնտեղ նրանք աթոռներին ու փառահեղ բազմոցներին:

Աղախինը լվացվելու ջուրը բերեց ոսկեպաճույճ մի գավի մեջ,

Լցրեց նրանց, որ լվացվեն ամանի մեջ արծաթակերտ.

Քաշեց, դրեց նրանց առաջ վայելչագեղ, ողորկագույն կոկ մի սեղան:

Մառանապետ մեծարգո կինն իսկույն բերեց, դրեց այնտեղ հացը առատ,

Նաև եղած պաշարներից բազմապիսի այլ ուտեստներ:

Միսը կտրեց Բոեթեդեսն ու ամենքին անդ բաժանեց պատշաճաբար.

{{տող|140}}Սակայն գինին մատռվակից ազնիվ որդին փառապսակ Մենելայի

Ապա նրանք ձեռք մեկնեցին իրենց առջև դրված առատ ուտեստներին,

Իսկ երբ նրանք կերուխումով լավ հագեցան, ինչպես սիրտն էր փափագում այդ,

Տելեմաքոսն ու Նեստորի ազնիվ որդին իսկույն ևեթ

Ժիր նժույգները լծեցին, վեր բարձրացան կառքի վրա այն գերազարդ

Եվ դուրս եկան աղմկալի նախագավթի մուտքից իսկույն:

Մինչ դուրս եկավ ինքը նաև՝ Մենելաոս Ատրիդեսը խարտիշագեղ

Իր աջ ձեռին բռնած ոսկի բաժակը լի անուշ գինով,

Որ անդ նրանց ճանապարհի և սուրբ հեղումը կատարի։

Արդ, նա կանգնեց նժույգների առաջն այնտեղև խոսքն ասաց իր ողջույնի.

{{տող|150}}«Ուրախացե՜ք և ողջ լերուք, պատանինե՛ր, իսկ Նեստորին վեհապատիվ

Հայտնեք բարևն իմ ջերմաջերմ. նա ինձ համար հայր էր խոհեմ ու հարազատ,

Երբ որ այնտեղ, Տրոյայի մոտ, կռվում էինք մենք՝ զավակներս աքեյանց»։

Իսկույն նրան պատասխանեց և խոսք ասաց Տելեմաքոսը խորիմաց.

«Այո, արքա դյուցասնունդ, մենք կպատմենք այդ ամենը,

Ինչպես դու այժմ պատվիրեցիր։ Ա՜խ, երանի, ետ դառնալով դեպ Իթակե,

Ոդիսևսին տանս գտնեմ, պատմեմ նրան, թե որքա՜ն ջերմ և սիրալիր

Դու մեզ սրտանց ընդունեցիր, կամ որպիսի՛ ընծաներով եմ տուն եկել»։

Երբ նա իր խոսքն այդպես ասաց, թռավ, եկավ մեծ արծիվը սավառնաթև.

Ճանկերի մեջ բռնած ուներ այն ընտանի, բակից փախցրած, ճերմակ մի սագ,

{{տող|160}}Մինչ ետևից վազում էին, արձակելով ճիչ-աղաղակ,

Տղամարդիկ և շատ կանայք։ Թռչունն անցավ նրանց մոտով,

Ապա ձիանց աջակողմից թռավգնաց: Բոլորը այդ նկատեցին ու խնդացին,

Եվ բերկրանքով անդ բոլորի կրծքի ներքո սիրտը լցվեց,

Իսկ Պիսիստրատ Նեստորածինն իր խոսքն ասաց այդ ժամանակ.

«Մեկնի՛ր դու մեզ, Մենելաոս դյուցասնունդ, ազգերի տեր.

Մեզ համա՞ր է, թե՞ քեզ համար, որ ցույց տվեց աստվածն այդպես նշանը իր»։

Այդպես ասաց, խորասուզեց մտքերի մեջ Մենելաոսն Արեսասեր։

Երբ նա այդպես մտածում էր՝ ինչպե՛ս արդյոք արժանապես պատասխանել,

Կանխեց նրան երկայնազգեստ պերճ Հեղինեն ու խոսք ասաց.

{{տող|170}}«Ակա՜նջ դրեք, ես ահաձեզ կգուշակեմ այն, ինչ անմահ աստվածներն ինձ

Եվ իմ սրտին ներշնչում են, և այդ, կարծեմ, կկատարվի։

Ինչպես արծիվն է փախցըրել այդ ընտանի սագը ճերմակ՝

Սեգ լեռներում ծնված արծիվն, ուր նա ուներ և ձագուկներ,

Այդպես նաև Ոդիսևսը, հանդուրժելով բյուր աղետներ ու տառապանք,

Ետ կդառնա իր տունն անշուշտ և կլուծի իր վրեժը սեղեխներից,

Գուցե նույնիսկ ետ է դարձել ու նյութում է նրանց ժանտ մահ»:

Հեղինեին այնժամ իսկույն իր խոսքն ասաց Տելեմաքոսը խորիմաց.

«Թող գործն այդպե՜ս հենց կատարի Զևսն՝ Հերայի ամուսինը որոտագոչ,

Այն ժամանակ աստծու պես քեզ կպաշտեմ ես սրտալի»։

{{տող|180}}Ասաց այդպես և մտրակեց իսկույն ձիանց, որոնք հապճեպ,

Ժիր սլացան ու քաղաքից դեպ լայնալիր դաշտն ընթացան:

Ամբողջ օրն այդ թռչում էին նժույգները, և անուրն էր ճոճվում նրանց։

Արդ, մայր մտավ արևն արդեն, մթնշաղը ծածկեց բոլոր ճանապարհներն։

Նրանք եկան, հասան Փերե ու կանգ առան ապարանքում Դիոկլեսի.

Սա զավակն էր աստվածածին Օրսիլոքի, թոռը աստված Ալփիոսի:

Այնտեղ ահա, նրա տանը, հյուրամեծար ընդունվելով, գիշերեցին։

Իսկ երբ ծագեց խոր խավարից ճաճանչագեղ Արշալույսը վարդամատն,

Նրանք ձիերը լծեցին և, նկարեն կառքի վրա բարձրանալով,

Աղմկալից նախագավթի մուտքից իսկույն դուրս գնացին՝

{{տող|190}}Մտրակելով նժույգներին, որոնք հլու և հնազանդ թռան անցան

Ու շատ շուտով եկան հասան Պիլոս քաղաքը բարձրաբերձ։

Տելեմաքոսն այն ժամանակ իր խոսքն ասաց Նեստործին Պիսիստրատին.

«Եկ, խոստացիր, Նեստորածին, որ դու կամքն իմ կկատարես.

Չէ՞ որ մենք այժմ ընկերներ ենք հավերժական և մտերիմ՝

Կապված սիրով մեր հայրերի. հասակակից ենք բացի այդ,

Իսկ ճանապարհն այս մեզ կապեց իրարու հետ ավելի մեծ մտերությամբ։

Դու ինձ նավից հեռու մի տար, այլ թող այնտեղ, դիցասնունդ,

Քանզի ծերուկն իր հարկի տակ ինձ ակամա պիտի պահի,

Որպեսզի լավ հյուրասիրի, մինչդեռ պետք է, որ ես գնամ այժմ անհապաղ»։

{{տող|200}}Ասաց այդպես, և մտածեց Նեստորածինն ինքը իր մեջ և իր սրտում՝

Ինչպե՞ս արդյոք այդ խոստումը ի կատարել վայելչաբար,

Եվ, այդ միտքը որոճալիս, նրան թվաց, որ լավագույնը կլինի,

Եթե կառքը ծովափ քշի, ուստի ուղղվեց նա դեպի նավն արագընթաց:

Անդ նա կանգեց ու զետեղեց նավախելում ընծաները պերճապաճույճ.

Ոսկին, հագուստն և ամեն ինչ, որ նվիրել էր Մենելայը դյուցազուն:

Ապա նրան հորդորանքով դիմեց և այս խոսքը ասաց իր թևավոր.

«Շո՜ւտ բարձրացիր նավիդ վրա, թող շտապեն նաև նավորդ ընկերներդ,

Նախքան ես տուն գնամ, հասնեմ և ծերուկի համբավը տամ:

Քանզի, ինչպես հոգով, սրտով, համոզված եմ և լավ գիտեմ,

{{տող|210}}Նա այնպիսի մի կամակոր հոգի ունի, որ ոչ միայն չի թողնի քեզ,

Այլ ինքն անձամբ այստեղ կգա քեզ կանչելու և այդպիսով, կարծում եմ ևս,

Նա ապարդյուն ետ չի դառնա կամ պետք է խիստ նա զայրանա»։

Ասաց ադպես նա բարձրաձայն ու մտրակեց նժույգներին գեղեցկաբաշ

Եվ շատ շուտով եկավ, հասավ Պիլոս քալաքն ու ապարանքն իր հայրական:

Իսկ Տելեմաքն ընկերներին հրամայեց հորդորանքով.

«Դուք, ուղեկից իմ ընկերներ, պատրաստեցեք սև նավի սարքն

Ու բարձրացեք նավի վրա, որ շատ շուտով ճանապարհվենք»։

Ասաց այդպես, և լսեցին նրանք իսկույն ու հնազանդ:

Ժիր բարձրացան նավի վրա ու բոլորը անդ բազմեցին նստիքների,

{{տող|220}}Իսկ Տելեմաքն, շտապելով, աղոթք արեց Աթենասին

Ու կատարեց անդ հեղումը,և մոտեցավ այնժամ նրան հանկարծ մի մարդ,

Հեռաբնակ օտարական, որը փախել էր Արգոսից, հանց մարդասպան:

Գոշակ է նա ու ծագումով սերնդից էր Մելամպոսի,

Ով բնակվում էր խաշնավետ Պիլոսի մեջ մի ժամանակ

Եվ հայտնի է, որպես հարուստ պիլոսացի, որ տուն ուներ մի գերհռչակ:

Սակայն հետո, փախուստ տալով հայրենիքից, գնաց դեպի այլ երկրներ,

Քանզի այդպես նա խույս տվեց խիզախ սրտի տեր Նելևսից,

Որն այնուհետ զավթեց նրա բազմաբազում կայքն ու գույքը ամբողջ տարի,

Մինչ Մելամպոսը, շղթայված, դառնության մեջ կապանքների,

{{տող|230}}Տառապում էր Փիլակոսի տանն անողորմ տանջանքի մեջ ու վշտահար

Եվ, անողոք աստվածուհի Էրինիսի ազդեցությամբ խելագարված

Ու կուրացած, խիստ փափագում էր ձեռք բերել նա Նելևսի պերճ դստրիկին.

Նա, մահից իր խուսափելով, Փիլակեից արջառները բարձրաբառաչ

Դեպի Պիլոս քշեց, տարավ ու Նելևսից այնտեղ նա իր վրեժն առավ՝

Նրա անկարգ գործի համար։ Իր եղբոր մոտ բերեց կնոջը բարեհաճ,

Սակայն ինքը թողեց, գնաց դեպի օտար, այլ երկրներ,

Դեպի Արգոսը ձիավետ, որտեղ բախտից վիճակված էր արդեն նրան

Ապրել, այլև իշխել բոլոր արգիացոց, իբրև արքա։

Այնտեղ էլ նա ամուսնացավ մի կնոջ հետ և տուն շինեց բարձրակտուր.

{{տող|240}}Ու ծնվեցին զավակներն իր՝ Անտիփատեսն ու Մանտիոսը քաջազոր։

Անտիփատից ծնվեց ապա Օիկլեսը մեծահոգի,

Օիկլեսից ծնունդ առավ Ամփիարայը մարտաշունչ,

Որին սրտանց սիրում էին ասպարակիր Զևսն երկնատեր, Ապոլլոնը.

Սակայն բնավ չկարեցավ շեմքը անցնել նա ծերության,

Այլ կործանվեց նա Թեբեում չար դավանքով իր ընչասեր, ագահ կնոջ:

Բայց նրանից ծնունդ առան զույգ զավակներ Ամփիլոքոսն, Ալկմեոնը,

Իսկ Մանտիոսից անդ ծնվեցին Կլիտոսը և Պոլիփիդեսն։

Կլիտոսին մի ժամանակ հափշտակեց Արշալույսը ոսկեգահիկ՝

Հանուն նրա գեղեցկության, որ նա ապրի հույլում հավերժ անմահների։

{{տող|250}}Մինչ քաջազոր Պոլիփիդին, երբ Ամփիարայը վախճանվեց,

Ապոլլոնը դարձրեց գուշակ, որ գերազանցն էր մարդկանցից մահկանացու:

Եվ սա, ահա, իր հոր հանդեպ խիստ զայրացած, գաղթեց, գնաց Հիպերեսիե,

Ուր ապրում էր՝ մահկանացու մարդկանց համար գուշակումներ միշտ անելով։

Ահավասիկ, դրա որդին էր իսկապես Թեոկլիմեն կոչվող մարդն այդ,

Որ մոտեցավ այն ժամանակ Տելեմաքին հանկարծակի։

Աղերսանքով աղոթում էր նա սևաթույր ու ճեպընթաց նավի վրա.

Արդ, բարձրաձայն նա բարբառեց և խոսքն ասաց իր թևավոր.

«Ո՜հ, սիրելիդ, քանի որ քեզ ես այժմ գտա զոհաբերում կատարելիս,

Աղաչում եմ, հանուն զոհիդ և աստծու, որին զոհ ես բերում այստեղ,

{{տող|260}}Հանուն անձիդ ու քո գլխի, նաև ի սեր ընկերներիդ,

Պատասխանիր դու իմ հարցին և ճշմարիտն ասա միայն.

Արդ, ո՞վ ես դու կամ ո՞ր ցեղից և որտե՞ղ են քո ծնողներն ու քաղաքը»։

Պատասխանեց իսկույն նրան և խոսք ասաց Տելեմաքոսը խորիմաց.

«Այդքանը քեզ, օտարական, ես կպատմեմ ճշմարտացի։

Իթակեի ծնունդն եմ ես, և Ոդիսևսն էր հայրը իմ,

Եթե դեռ կա։ Բայց կործանվեց նա բերմունքով մի դառնաղետ,

Դրա համար եմ հավաքել ընկերներիս այս սևաթույր նավի վրա

Եվ աստ եկել հարցուփորձի, որ լուր լսեմ հար բացակա իմ հոր մասին»:

Նրան իսկույն ի պատասխան իր խոսքն ասաց Թեոկլիմենն աստվածային.

{{տող|270}}«Պանդուխտ եմ ես, հայրենիքից փախել եմ, զի մարդ եմ սպանել ես ցեղակից,

Որը ունի աքեյանց մեջ և Արգոսում ձիասնույց

Բազմաբազում ազգականներ ու եղբայրներ հզորազոր ու կորովի:

Ես խույս տվի նրանց ձեռքից, փախա մահվան սև օրհասից

Եվ արդ, այսպես ինձ վիճակված է թափառել միշտ մարդկանց մեջ՝

Հանց մի թշվա՜ռ փախստական, աղերսում եմ, նավիդ վրա ինձ ընդունիր,

Որպեսզի ինձ գեթ չսպանեն. հալածո՜ւմ են ինձ անողոք»։

Այնժամ նրան ի պատասխան այսպես ասաց Տելեմաքոսը խորիմաց.

«Քե՜զ, որ այդպես փափագումես, ես չեմ մերժի, պատսպարել նավի վրա.

Վե՜ր կաց, նստիր և կգնանք, մեր պաշարից նաև բաժին մենք քեզ կտանք»

{{տող|280}}Ասաց այդպես, ապա վերցրեց նրա ձեռքից տեգ-նիզակը պղնձակուռ

Եվ այն դրեց իր բոլորակ ու սև նավի կոկ հատակին տախտակամած,

Ինքն էլ, հապճեպ բարձրանալով նավի վրա ծովագնաց,

Բազմեց այնտեղ նավախելին, իսկ իր կողքին նստեցըրեց Թեոկլիմեն

Նոր եկվորին: Մինչ նավորդները շուտափույթ կառանները արձակեցին,

Տելեմաքոսն հրամայեց ընկերներին հորդորանքով՝

Ամրապնդել նավասարքը։ Կատարեցին նրանք նրա պատվերն արագ,

Եղևնակերտ կայմը վերցրին ու տնկեցին խանդակի մեջ իր խորախոր,

Այնուհետև այն կապեցին չվաններով հաստ ու ամուր

Եվ քաջոլոր պինդ փոկերով տարածեցին առագաստները սպիտակ։

{{տող|290}}Մինչ Աթենաս աստվածուհին նրանց այնժամ հողմ առաքեց բարենպաստ,

Որ թունդ փչեց եթերական բարձունքներից, որպեսզի նավն

Արագ և ժիր անդ սլանա, անցնի ծովի ջրերն աղի։

Այդպես անցան նրանք Կրունեն և Քալկիսի հորդ հորձանքները թափանցիկ,

Ու մայր մտավ արևն արդեն, և խավարը պատեց շուրջը և ճանապարհն:

Մինչդեռ նավը, Զևսի հողմով շարժըվելով, հասավ Փեա

Եվ Էլիսը աստվածային, ուր իշխում են էպիացիք,

Իսկ այնտեղից Տելեմաքը նավն իր ուղղեց դեպ կղզիներն ապառաժուտ՝

Մտածելով, արդյոք մահից փրկվելո՞ւ է, թե՞ անխուսափ կկործանվի։

Մինչ Ոդիսևսն և խոզարածն աստվածակերպ խրճիթի մեջ

{{տող|300}}Ընթրիք էին դեռ վայելում, և հովիվներն էլ նրանց հետ։

Իսկ երբ նրանք կերուխումով լավ հագեցան, որքան սիրտն էր այդ փափագում,

Խոսքն սկսեց Ոդիսևսը, որ կամեցավ մի կերպ փորձել խոզարածին՝

Արդյո՞ք սիրով և հոգատար նա կդրդի, որ ինքը դեռ այնտեղ մնա,

Թե՞ կստիպի, հակառակը, շուտով գնալ դեպի քաղաք:

«Ակա՜նջ դիր ինձ, ով Եվմեոս և դուք, սրա ընկերներդ.

Ուզում եմ ես վաղ առավոտ քաղաք գնալ, ողորմություն այնտեղ մուրալ,

Որպեսզի քեզ, նաև քո այլ ընկերներին, զուր նեղություն չպատճառեմ:

Ու դու հիմա խորհուրդ տուր ինձ և ուղեցույց նաև մի մարդ,

Որ ինձ տանը ու տեղ հասցնի, իսկ քաղաքում ես կը շրջեմ

{{տող|310}}Եվ կմուրամ. գուցե մի թաս ինձ գինի՜ տան կամ հաց գցեն գեթ մի փշուր:

Ես կգնամ աստվածային Ոդիսևսի տունը նույնպես,

Որպեսզի անդ մի լուր հայտնեմ խոհեմամիտ Պենելոպե պերճ թագուհուն:

Այնտեղ ի դեպ կհանդիպեմ խոսնայրներին ամբարտավան,

Գուցե և տան ինձ մի բաժին ուտեստներից, որոնք շատ կան նրանց առջև։

Ես անդ նրանց կծառայեմ ինչպես հարկն է, ինչպես իրենք կցանկանան։

Ասում եմ քեզ, ինձ լավ լսիր, զրկված չեմ ես ամեն տեսակ շնորհքներից

Եվ, շնորհիվ միայն Հերմես Ուղեկցողի, որ գործերին բոլոր մարդկանց

Հաղորդում է շնորհաշուք փառքն ու պարծանքը գերազանց,

Ծառայության գործում ինձ հետ մրցել ոչ ոք չի կարենա:

{{տող|320}}Ես լավ գիտեմ վառել կրակն և փայտը գոս ջարդել կարգին,

Միսը մաս-մաս լավ կտրատել, մատըռվակել նաև գինին,

Գիտեմ և այն՝ ինչպե՛ս ստորն հաճոյանում է մեծամեծ մարդկանց հզոր»:

Այնժամ նրան դու, Եվմեոս, ո՛վ խոզարած, այս ասացիր խիստ վրդովված.

«Ոտարական, այդ ի՞նչ միտք էր, որ քո սրտում ծագեց հանկարծ:

Դու, երևի, փափագում ես անդ կործանվել միանգամից,

Եթե իրոք ցանկանում ես ժանտ հույլի մեջ մտնել նրանց,

Ում բռնությունն ու վիսությունն արդեն հասել է երկնքին։

Նաև նրանց սպասարկող ծառաները ամենին նման չեն քեզ

Պատանիներ են բոլորը, հագած ունեն լավ բաճկոններ ու պատմուճան,

{{տող|330}}Գլուխներն են նրանց մաքուր և շողշողուն, դեմքերը պերճ բերկրալի:

Նրանց առաջ դրված են միշտ կոկ սեղաններ լավ ողորկված,

Որոնք լիքն են հացով, գինով, մսեղենով միշտ ակաղձուն։

Այստե՛ղ դու կաց և ոչ ոքի դու նեղություն չես պատճառում,

Ո՛չ անձամբ ինձ, ո՛չ էլ սրանց, ինձ հետ ապրող ընկերներից մեկն ու մեկին։

Իսկ երբ հետո Ոդիսևսի սիրած որդին վերադառնա և այստե՛ղ գա,

Նա քեզ կը տա պերճ մի բաճկոն և պատմուճան, որ դու հագնես վայելչաբար,

Եվ քեզ այնտեղ նա կառաքի, ուր որ սիրտը քո ցանկանա»։

Պատասխանեց այնժամ նրան բազմաչարչար Ոդիսևսը աստվածային,

«Ա՜խ, երանի՜, ով Եվմեոս, Զևu-հոր սրտին այնքան լինես դու սիրելի,

{{տող|340}}Որքան դու ինձ ես հաճելի, որ տանջանքից ու շրջելուց ինձ փրկեցիր։

Մահկանացու մարդկանց համար ոչինչ չկա ավելի վատ, քան դեգերումն.

Մարդիկ կրում են աղետներ հանուն դաժան և անիծյալ որովայնի,

Որ ծնում է դժբախտություն և տանջալից թափառումներ մուրացկանի։

Բայց քանի որ ցանկանում ես դու ինձ առայժմ այստեղ պահել,

Այժմ ինձ պատմիր դու մո՛ր մասին աստվածակերպ Ոդիսևսի

Եվ հոր մասին նաև նրա, որին թողեց նա ծերության շեմքի առաջ։

Կենդանի՞ են արդյոք նրանք, տեսնում են լույսը արևի,

Թե՞ իսկապես մահացել են և իջել տունը Հադեսի»։

Եվ խոզարած մարդկանց տերը կրկին նրան իր խոսքն ասաց.

{{տող|350}}«Ահա ես քեզ, օտարական, այդ կպատմեմ ճշմարտացի

Լաերտը դեռ կենդանի է, բայց աղոթում է միշտ Զևսին,

Որպեսզի նա իր հարկի տակ, սեփական տանը, իր մարմնից կորզի հոգին,

Քանզի ինքը խիստ վշտահար է բացակա որդու համար,

Այլև սաստիկ ցավագար է՝ մտածելով իր իմաստուն կնոջ մասին,

Որ մահացավ վշտից անբավ ու վաղաժամ մատնեց իրեն ծերությանն այս:

Այո՛, նրան անհուն վիշտը որդու համար իր փառաշուք

Թշվառագույն մահվան մատնեց։ Եվ թող ոչ ոք, ինձ բարեկամ

Կամ սիրելի իմ մարդկանցից, այդ ժանտ մահով չմահանա:

Քանի դեռ նա կենդանի էր, թեպետ և միշտ ցավեր ուներ դառնակսկիծ,

{{տող|360}}Ես նրա հտ խոսում էի մեծ հաճույքով, հարցմունք անում ամեն անգամ։

Նա էր սնել իր դստեր հետ ինձ միասին. երկայնզգեստ ու գերազնիվ

Կտիմենեի հետ միասին, որ կրտսերն էր նրա բոլոր զավակներից։

Սննդակից էի նրան, և հարգում էր ինձ նրանից նա ոչ պակաս:

Իսկ երբ հասանք մենք երկուսով փափագելի, արբուն կյանքի,

Մարդու տարան նրան Սամե՝ վճարելով մեծ փրկագին,

Իսկ թագուհին ինձ պարգևեց այնժամ բաճկոն մի նկարեն

Ու գեղեցիկ մի պատմուճան։ Նա շնորհեց նաև մույկեր իմ ոտքերին,

Ապա դաշտը ինձ առաքեց, և այնուհետ էլ առավել սիրեց նա ինձ։

Մինչդեռ հիմա այդ ամենից զրկված եմ ես բոլորովին,

{{տող|370}}Բայց արդյունքն իմ աշխատանքի բազմապատկում են աստվածներն երջանկավետ.

Աղբյուրն է դա իմ սննդի։ Դրանով էլ հարգում եմ ես իմ հյուրերին,

Էլ չեմ լսում տանտիրուհուց ոչ քաղցր խոսք, ոչ էլ գործիս խրախուսանք

Այն օրվանից, երբ պատեցին նրա օջախն աղետները, փորձանքները,

Երբ տիրեցին սեղեխները ամբարտավան։ Ծառաները, անտարակույս,

Փափագում են զրույց անել տանտիկնոջ հետ, հարցնել, լսել

Ու նրա հետ ուտել, խմել, դաշտը տանել նրա պատգամն ու կարծիքը,

Քանզի այդպես է միշտ խնդում ծառաների սիրտն ու հոգին»։

Եվ Ոդիսևսն ամենիմաց պատասխանեց ու խոսք ասաց.

«Ո՜հ, Եվմեոս դու խոզարած, մի՞թե այդպես դու մանկական քո հասակից

{{տող|380}}Թափառում ես այդքան երկար, հեռու և զուրկ հայրենիքից ու ծնողից։

Ուրեմն ասա դու ինձ հիմա, սակայն պատմիր ճշմարտաբար.

Գուցե ձեռքով չար թշնամու ավերված էր լայնափողոց քաղաքը այն,

Որտեղ ապրում էին այնժամ քո հայրն ու մայրն ազնվամեծար,

Եվ կամ գուցե քեզ մեն-մենակ, անդ եզների կամ խաշինքի մոտ գտնվելիս,

Շորթել, տարել են թշնամիք իրենց նավով և վաճառել են այնուհետ

Այս տանը քեզ ու այս մարդուն՝ ստանալով արժանավոր ու մեծ վճար»։

Եվ խոզարած մարդկանց տերը նրան կրկին իր խոսքնասաց.

«Օտարական, քանի որ դու հարց ես տալիս, այժմ իմ մասին, կպատմեմ ես,

Իսկ դու հանգիստ ու լուռ լսիր և, հրճվելով, հոգեզվարճ գինի՜ն խմիր:

{{տող|390}}Գիշերն է այժմ երկարատև, և քնելու բավականին կա՜ ժամանակ,

Մենք կարող ենք հրճվանքով լի զրույց անել։ Պետք չէ բնավ քեզ, օրինակ,

Շատ վաղաժամ պառկել, քնել, քանզի չէ՞ որ շատ քնելն է վնասակար,

Իսկ մյուսները, որոնց սիրտն է փափագում այդ, թող նիրհելու գնան շուտով,

Ոպեսզի վաղ առավոտյան, արշալույսին, նախաճաշը տանն անելով,

Արքայական խոզերի հետ դուրս գան, գնան դեպի դաշտերն, արոտները,

Իսկ մենք այստեղ, այս խրճիթում, խնջույք կանենք և կխմենք

Ու մեր կրած բուր աղետներն ու տառապանքն ուրախությամբ աստ կհիշենք,

Քանզի նաև դժբախտությամբ, որն անցել է, հրճվում է սիրտը մարդու,

Որ շրջել է շա՜տ ու երկար և կրել է տառապանքները չարաչար:

{{տող|400}}Ուրեմն այսպես, պատմեմ քեզ այն, ինչ հարցնում ես և իմանալ ես ցանկանում:

Կա մի կղզի, որը կոչվում է Սիրիե, գուցե և դու այն լավ գիտես.

Օգիգիեից դեպի վերև, ուր արևը կատարում է շրջադարձն իր:

Այն այնքան էլ բազմաբնակ չէ իսկապես, բայց երջանիկ է անկասկած,

Հարուստ է այն, եզներով լի, խաշնավետ է, բազմացորեն և գինեշատ:

Ժողովրդի և ազգի մեջ սովը երբեք չի ներխուժում այնտեղ իրոք,

Եվ մահաշունչ հիվանդությունը չի տանջում մահկանացու, դժբախտ մարդկանց:

Սակայն երբ որ մարդկային ցեղն արդեն հասնում է ծերության,

Մոտենում է արծաթաղեղ Ապոլլոնը և Արտեմիսն էլ նրա հետ,

Ու հեշտ, թեթև սլաքներով, անցավագին, նրանց հանձնում է նա մահվան։

{{տող|410}}Եվ կան այնտեղ երկու քաղաք՝ ամեն բանում իրարու հետ միշտ միաբան,

Իսկ իշխողն էր այդ երկուսի աստվածակերպ հայրս արքա,

Կտեսիոսը Օրմենածին, անմահներին միշտ հավասար:

Այնտեղ եկան փյունիկեցիք, հանց նավորդներ խրոխտագույն, բայց խաբեբա,

Որոնք իրենց նավի վրա բերել էին բյուր խաղալիք զվարճալի:

Բնակվում Էր իմ հոր տանը այդ ժամանակ փյունիկեցի մի կինարմատ՝

Զքնաղագեղ, վայելչակազմ, ձեռագործի մեջ՝ մեծարվեստ։

Արդ, կնոջն այդ գրավեցին փյունիկեցիք ու խաբեցին խարդախաբար,

Երբ խորափոր նրանց նավի շրջակայքում մենակ լվացք էր նա անում:

Մեկը սիրով անդ միանում է նրա հետ. սիրտը կանանց, թույլ ու տկար,

{{տող|420}}Ընդունակ է գայթակղության, թեկուզ մինչ այդ նրանք լինեն առաքինի:

Խաբողն հարցնում է կնոջն այդ, թե ո՞վ է նա և որտեղի՞ց է ժամանել,

Ու պատմում է կինը իսկույն և ցույց տալիս իմ հոր տունը բարձրակտուր։

«Ծննդավայր իմ քաղաքն է պղնձաշատ Սիդոնը պերճ,

Դրանով էլ հպարտեմ ես: Դստրիկն եմ ես մեծահարուստ Արիբասի.

Մի օր, երբ ես, վերադառնում, գալիս էի դեպի մեր տուն,

Տափոսացի ծովահեններն ինձ փախցըրին անսպասելի

Եվ բերելով ապա այստեղ, այդ մեծ մարդուն, նրա տանը

Վաճառեցին, որից և մեծ, արժանավոր գին ստացան»։

Եվ հարցնում է ծովահենը, որ կնոջ հետ անդ միացել էր գաղտնաբար.

{{տող|430}}«Արդյոք հիմա չե՞ս ցանկանում վերադառնալ քո հայրենիք,

Որպեսզի անդ կրկին տեսնես քո հորն ու մորը ձեր տան մեջ այն բարձրահարկ,

Որոնք դեռ կան, կենդանի են և ապրում են՝ վեհ ու հարուստ»:

Կինը նորից պատասխանում, խոսք է ասում փյունիկեցուն.

«Ուզում եմ այդ, փափագատենչ կցանկանամ, եթե երդվեք դուք, նավորդներ,

Ու երաշխիք տաք, իսկապես, որ անվտանգ ինձ կտանեք, կհասցնեք տուն»։

Ասաց այդպես, կատարեցին նրանք բոլորն այնպես, ինչպես պահանջեց նա։

Երբ, այդպիսով, յուրաքանչյուրը նրանցից երդում տվեց,

Կինը կրկին անդ բարբառեց և այս խոսքը նրանց ասաց.

«Լուռ կացեք դուք, թող սա մեր մեջ, գաղտնի մնա, թող այդ մասին ընկերներից

{{տող|440}}Ինձ հետ ոչ ոք էլ չխոսի աղբյուրի մոտ կամ ճամփեքին հանդիպելիս,

Որ մեկն ու մեկն, տուն գնալով, այդ չպատմի անդ ծերուկին:

Կասկածելով՝ նա կարող է ինձ անողոք կապանքներով այժմ շղթայել,

Եվ բացի այդ ձեզ համար էլ նա կնյութի մահ և կորուստ:

Խոսքն այս պահեք դուք ձեր սրտում, որպես գաղտնիք, կատարեցեք ձեր գնումներն,

Սակայն երբ որ պաշարներով ու պարենով լցված լինի ձեր նավն արդեն,

Այնժամ իսկույն մարդ ուղարկեք, որ գա մեր տուն և համբավ տա ինձ գաղտնաբար։

Ես կվերցնեմ հետ ոսկի, որքան այնտեղ ձեռքս ընկնի,

Եվ բացի այդ ես ձեզ կտամ նաև մի լավ ուղեվճար:

Ապարանքում իմ իշխանի ես սնում եմ նրա փորքիկ երեխային,

{{տող|450}}Որ խելք է և ժրաժիր վազվզում է, դուրս է գնում տնից ինձ հետ։

Այլև նրան դեպի նավը ես կբերեմ, և կստանաք դուք մեծ վճար,

Եթե նրան դուք վաճառեք այլալեզու մարդկանց մի կերպ»։

Այդ ասելով՝ կինը թողեց ու հեռացավ դեպի մեր տունը պերճափայլ։

Փյունիկեցիք ամբողջ տարի անդ մնացին, բյուր գնումներ կատարեցին.

Ձեռք բերելով շատ-շատ պարեն՝ բարձեցին սև ու խորափոր իրենց նավին։

Երբ կորակոր նավն էր արդեն բարձված, պատրաստ, որ ճանապարհ ընկնի շուտով,

Նրանք իսկույն մարդ հղեցին, որ այն կնոջն, իբրև բանբեր, իմաց անի։

Ահավասիկ, մեր տուն եկավ այնժամ մի մարդ բազմահնար և խորամանկ՝

Ձեռքին բռնած ոսկի մանյակ, որ մեջընդմեջ շարված ուներ և թահրիրար:

{{տող|460}}Երբ մեր տան մեջ ստրկուհիք և իմ մայրը գերամեծար

Հրապուրված նայում էին ու շատ մեծ գին առաջարկում այդ մանյակին,

Եկվորը լուռ ու գաղտնաբար աչքով արեց անդ այն կնոջն, իբրև համբավ։

Այդպես, նրան նշան տալով, նա ետ դարձավ, գնաց դեպի խորափոր նավ,

Մինչդեռ կինը ինձ մոտեցավ, ձեռքս բռնեց և դուրս տարավ տանից հապճեպ:

Եվ, դուրս գալով, մեր գավիթում նա նկատեց շատ գավաթներ ու սեղաններ,

Քանզի խնջույք էին արել մարդիկ իմ հոր հետ միասին,

Իսկ այդ պահին մեկնել էին դեպի ատյանը խորհրդի։

Կինը վերցրեց գաղտագողի երեք գավաթ, ապա թաքցրեց իր կրծքի տակ

Եվ շուտափույթ առաջ անցավ, իսկ ես նրան հետևեցի հիմարաբար։

{{տող|470}}Արևն արդեն մայր էր մտել, և խավարն էր ծածկել բոլոր ճանապարներն,

Մինչ մենք, արագ ընթանալով, եկանք հասանք նավակայանը փառաշուք.

Անդ կանգնած էր փյունիկեցոց ծովագնաց նավը արագ։

Նրանք իսկույն նավ բարձրացան և, վերցնելով մեզ իրենց հետ,

Ժիր ճեղքեցին ճանապարհները ծովային։ Զևսն առաքեց հողմ հաջողակ,

Ու մենք վեց օր և վեց գիշեր լող տվեցինք անդուլորեն։

Իսկ երբ Զևսը Կրոնոսյան յոթերորդ օրն արդեն բերեց,

Այն կնոջը զարկեց հանկարծ Արտեմիսը սլաքներով իր մահաբեր.

Նա գլորվեց ու ցած ընկավ նավին, ինչպես ծովային ճայ

Իսկ նավաստիք դուրս նետեցին, որ ձկներին ու փոկերին նա կեր դառնա:

{{տող|480}}Եվ ես անտեր անդ մնացի՝ սրտով տխուր ու վշտահար:

Հողմն ու ալիքը քշեցին նրանց նավը ու բերեցին աստ, Իթակե,

Ապա Լաերտն այստեղ փողով ինձ գնեց ու ձեռք բերեց,

Ահավասիկ ես այսպիսով այս երկիրը տեսա աչքով»։

Եվ Ոդիսևսն աստվածազարմ պատասխանեց ու խոսք ասաց.

«Ո՜վ Եվմեոս, սիրտս խորունկ դու հուզեցիր իմ կրծքի տակ,

Մանրամասն աստ պատմելով, թե որքա՜ն ես սրտով կրել դու տառապանք։

Զևսը, աակայն, դժբախտության փոխարենը բարություն է քեզ շնորհել.

Բյուր աղետներ կրելուց ետ, դու մտել ես տունը մարդու այս սիրալիր,

Որն հոգատար քեզ տալիս է և՛ կերակուր, և ամեն ինչ առատորեն,

{{տող|490}}Եվ ապրում ես, ահավասիկ, կյանքով խաղաղ ու երջանիկ։ Իսկ ես ավա՜ղ,

Մահկանացու մարդկանց մեջ զուրկ, անապավեն՝ հար շրջելով այստեղ եկա»։

Այդպես ահա զրույց էին նրանք անում իրարու հետ

Եվ քուն մտան նրանք այնտեղ վերջ ի վերջո, բայց ոչ երկար ժամանակով,

Քանզի շուտով արդեն ծագեց անդ Արշալույսը ոսկեգահ։

Մինչ Տելեմաքն ու ընկերներն հասան ցամաք, առագաստներն հավաքեցին,

Ցած բերեցին կայմն ու սարքը, նավը իսկույն ներս քշեցին նավակայան

Ու ձգեցին խարիսխն հապճեպ, նավակառանը կապեցին չվաններով,

Իսկ իրենք էլ, նավը թողած, շուտ դուրս եկան ափը ծովի ալեկոծվող

Ու ճոխ ընթրիք պատրաստեցին, ջուրն ու գինին խառնարանի մեջ խառնեցին։

{{տող|500}}Իսկ երբ նրանք կերուխումով լավ հագեցան, որքան սիրտն էր փափագում այդ,

Այնժամ նրանց իր խոսքն ասաց Տելեմաքոսը խորիմաց.

«Դուք այժմ արդեն դեպի քաղաք տարեք նավը մեր սևաթույր,

Իսկ ես հիմա դաշտ կգնամ, որ այցելեմ հովիվներին,

Ստուգեմ այնտեղ նրանց գործը։ Երեկոյան քաղաք կգամ,

Առավոտյան` ձեզ, իբրև վարձ ուղեկցության, ես կսարքեմ ճոխ ճաշկերույթ,

Կհարգեմ ձեզ առատ մսով և մեղրահամ քաղցր գինով»։

Այնժամ նրան իր խոսքն ասաց Տեոկլիմենն աստվածակերպ.

«Իսկ ե՞ս ապա, ո՞վ սիրելի դու իմ զավակ, որտե՞ղ պիտի գնամ հիմա,

Ապառաժուտ Իթակեի իշխաններից ո՞ւմ կարող եմ ես այժմ դիմել։

{{տող|510}}Գուցե շարժվեմ, ուղիղ գնամ դեպ քո մայրը և տունը քո»:

Եվ Տելեմաքը խորիմաց ի պատասխան այս խոսքն ասաց.

«Մի ա՛յլ դեպքում, այլ ժամանակ, կկանչեի, որ անպայման դու մեզ մոտ գաս.

Անդ պատիվը իմ հարկի տակ միշտ կլիներ քեզ անպակաս:

Մինչդեռ հիմա վատ կլինի հենց քեզ համար, երբ բացակա ես ես տնից,

Իսկ իմ մորը դու չես տեսնի, չի երևում սեղեխների աչքին բնավ,

Այլ վերնատանն, ոստայնի մոտ, միշտ կտավ է գործում, հյուսում նա մեն-մենակ:

Սակայն ես քեզ ցույց կտամ այժմ ուրիշ մի մարդ, գնա դեպի հյուրամեծար

Դու Եվրիմաքն, որ քաջասիրտ ազնիվ որդին է փառավոր Պոլիբոսի:

Իթակեում նրան նայում, հարգում են այժմ աստվածաչափ,

{{տող|520}}Ազնվագույնն է նա բոլորից և խնդրում է ձեռքը իմ մոր ամենից շատ,

Որ ստանա ու ձեռք բերի Ոդիսևսի փառք ու պատիվը գերապանծ։

Սակայն միայն եթերի մեջ կյանք վայելող Օլիմպացի Զևսը գիտի,

Որ նախքան այդ հարսանիքը, նրանց օրհասը կործանում կպատրաստի»:

Ասաց այդպես, և աջ կողմից հանկարծ թռավ, անցավ թռչուն մի կորովի.

Հզոր բազեն, Ապոլլոնի հաղթ բանբերը արագաթիռ՝

Ճանկում բռնած մի աղավնի։ Փետում էր նա փետուրները այդ աղավնու

Եվ ցած թափում երկրի վրա, միջև ուղիղ Տելեմաքի ու սև նավի։

Այդ ժամանակ Թեոկլիմենն իսկույն նրա ձեռքը բռնեց,

Մի կողմ տարավ ընկերներից, անվամբ կոչեց և այս ասաց.

{{տող|530}}«Տելեմաքոս, տես, աջ կողմից թռչունը ոչ-առանց Զևսի իմացության

Սահեց, անցավ: Ես նայեցի դրա դեմքին. թռչունն էր դա գուշակության:

Լավ իմացիր, բացի ձեզնից, Իթակեի ազգին իշխող արքայազոր

Լինելու չէ ոչ մի այլ ցեղ, դո՛ւք կլինեք միայն իշխողն իշխանատեր»։

Նրան իսկույն ի պատասխան իր խոսքն ասաց Տելեմաքոսը խորիմաց.

«Երանի՜ թե, օտարական, քո գուշակումն այդ կատարվի.

Եվ կտեսնես այնժամ անշուշտ դու իմ սերը և քեզ տրվող բյուր ընծաներն,

Իսկ ով այդպե՛ս քեզ հանդիպի, պիտ համարի քեզ երջանիկ ու փ առավոր»։

Ասաց այդպես և խոսքն ուղղեց հավատարիմ ընկերոջն իր՝ Պիրեոսին.

«Կլիտիոսյան դու Պիրեոս, դեպի Պիլոս ինձ հետ եկած

{{տող|540}}Ընկերներից ամենից շատ դու էիր միշտ հավատարիմ և ինձ լսող:

Ահավասիկ, օտարական դու այս մարդուն վերցրու ու տար քո տունն հիմա

Եվ հոգատար հյուրասիրիր ու մեծարիր, մինչև որ ես ետ գամ կրկին»։

Իսկույն նրան ի պատասխան իր խոսքն ասաց Պիրեոսը նիզակափառ

«Տելեմաքոս, եթե նույնիսկ դու շա՜տ երկար ժամանակով այնտեղ մնաս,

Սրա մասին ես կհոգամ, և չի ըզգա մեծարանքի ոչ մի պակաս»։

Այդ ասելով՝ նավ բարձրացավ ու պատվիրեց ընկերներին,

Որ և նրանք շուտ բարձրանան նավի վրա ու կարանները արձակեն:

Նրանք այդ ժիր կատարեցին ու նստեցին նստիքներին:

Մինչ Տելեմաքն իր ոտքերին կապեց մույկերը գեղեցիկ,

{{տող|550}}Վերցրեց ապա նա անհապաղ նավի վրայից տախտակամած՝

Նիզակն ամուր, պղնձասայր։ Կառանները նրանք իսկույն արձակեցին

Ու, մեկնելով ծովի ափից, շուտ նավեցին դեպի քաղաք,

Ինչպես արդեն պատվիրել էր Տելեմաքոսն, որդին դյուցազն Ոդիսևսի

Իսկ ինքը արագաքայլ շարժվեց, գնաց և շատ շուտով փարախն հասավ,

Որ բազմաբյուր կային խոզեր, ուր բնակվում էր խոզարածն

Առմիշտ բարի, տիրոջ գույքին միշտ հոգատար ու սրտացավ։

</poem>

== Երգ տասնվեցերորդ։ Տելեմաքոսը ճանաչում է իր հորը ==

{{տող|1}}Եվ խրճիթում Ոդիսևսը ու խոզարածն աստվածային,

Առավոտյան, բորբոք կրակը վառելով, ճոխ նախաճաշ պատրաստեցին,

Իսկ մյուս բոլոր հովիվներին, խոզերի հետ, դաշտ ու արոտ ուղարկեցին:

Մինչ բարձրահաչ շներն բնավ չհաչեցին, երբ Տելեմաքը մոտեցավ,

Այլ գգվեցին՝ պոչերն իրենց գալարելով: Տեսավ այնժամ Ոդիսևսը աստվածային,

Որ շները, պոչերը ցից, գգվեցին խիստ, դոփյուն լսեց նա ոտքերի,

Ուստի դիմեց Եվմեոսին և խոսքն ասաց այս թևավոր.

«Ո՜վ Եվմեոս, ինչ-որ, ահա, մարդ է գալիս, գուցե և քո ընկե՞րն է դա

Կամ որևէ մի այլ ծանոթ. տես, չեն հաչում քո շները նրա վրա,

{{տող|10}}Այլ գգվում են՝ պոչերը ցից. ես լսում եմ նույնիսկ դոփյունը ոտքերի»։

Խոսքը դեռ չէր ավարտել, երբ նրա որդին սիրանվեր

Եկավ մտավ նախագավիթն, ու վեր թռավ խոզարածը խիստ զարմացած,

Ձեռքից իսկույն ցած գլորվեց սարկարանը, որի մեջ նա

Խառնում էր մուգ-կարմիր գինին, և դուրս վազեց նա իր տիրոջն անդընդառաջ

Ու սրտաբուխ, ջերմ համբուրեց գլուխն, այլև զույգ աչքերը չքնաղագեղ,

Այլև նրա երկու ձեռքերն, իսկ աչքերիցն իր նա թափեց հորդ արտասուք:

Ինչպես հայրն է հանդիպում ջերմ ու սրտառուչ՝ հեռու երկրից վերադարձող,

Տասնյակ տարի օտարության մեջ հեռացած իր սիրելի միակ որդուն,

Որին ծնեց նա հրճվելով, փափագատենչ, բայց անագան,

{{տող|20}}Այդպես ահա աստվածազարմ Տելեմաքին խաղարածը աստվածային

Գրկել էր սե՜ղմ, համբուրում էր անհագ ու ջե՜րմ, քանզի փրկվել էր նա մահից։

Ահավասիկ, այնժամ նրան նա դիմելով, այս խոսքն ասաց իր թևավոր.

«Դո՞ւ ես միթե, որ արդ եկար, Տելեմաքոս, սիրատենչիկ, իմ աչքի լույս.

Հույս չունեի, թե կտեսնեմ, երբ դու նավով դեպի Պիլոսը հեռացար

Ներս եկ շուտով, որ քեզ նայեմ, որ հրճվանքից սիրտս սիրո՜վ գեթ հագենա,

Քանզի նոր ես հեռվից հեռու այցի եկել դու խրճիթն իմ:

Մինչդեռ հաճախ դու չես գալիս դաշտերը այս, որ այցելես հովիվներիդ,

Այլ ապրում ես միշտ քաղաքում, քո ազգի մեջ և միշտ դիտում

Ամբարտավան սեղեխների ոհմակը լիրբ և անամոթ»։

{{տող|30}}Նրան իսկույն պատասխանեց և խոսք ասաց Տելեմաքոսը խորիմաց.

«Հենց այդպես էլ պետք է լինի, կգա՜մ, հայր իմ, ես քեզ համար այստեղ կա,

Որ աչքերովս քեզ տեսնեմ, այլև անձամբ ականջ դնեմ համբավներիդ.

Մայրս արդյոք մեր տա՞նն է դեռ, մնո՞ւմ է անդ նա տակավին,

Թե՞ այլ մարդ է արդեն գտել, իսկ ամայի մահիճի մեջ Ոդիսևսի

Թերևս հիմա սարդերն են գարշ ազատ հյուսում ոստյանն իրենց»:

Նորից նրան ասաց իր խոսքը խոզարած մարդկանց տերը.

«Ոչ, բնավին, մնում է դեռ, սակայն անչափ սրտակոտոր ու վշտահար

Եվ իր տան մեջ միշտ լացուկոծ, ողբ է անում նա մշտապես

Ու կարճում է նա իր օրերն ու գիշերներն արցունքի մեջ դառնակսկիծ»։

{{տող|40}}Այդ ասելով՝ իսկույն վերցրեց նրա ձեռքից տեգ-նիզակը պղնձասայր,

Եվ Տելեմաքը ներս մտավ` անցնելով շեմքը քարակերտ։

Իսկույն ոտքի կանգնեց նրա հայր Ոդիսևսն՝ նրան իր տեղը զիջելով,

Բայց Տելեմաքն հրաժարվեց ու բարձրաձայն այս խոսքն ասաց.

«Տեղդ նստիր, օտարական, մենք այլ մի տեղ մեզ կգտնենք այս հարկի տակ,

Այստեղ մարդ կա սպասարկու, որն և անշուշտ տեղ կտա մեզ»։

Ասաց այդպես, նստեց կրկին Ոդիսևսը, մինչ խոզարածը խնամքով

Բերեց, փռեց գետնի վրա կանաչ ոստեր, թփեր ու ջով,

Իսկ վերևից ծածկեց, փռեց նա մի մորթի, որին բազմեց Ոդիսևսի սիրած որդին։

Նրանց առաջ խոզարածը դրեց պնակ՝ լիքը մսով խորովածի,

{{տող|50}}Որը պահված մնացորդն էր դեռ երեկվա վայելածի։

Ապա լցրեց զամբյուղն հացով և այն հապճեպ դրեց մեջտեղ,

Այնուհետև խառնարանում խառնեց գինին մուգ-կարմրագույն ու մեղրահամ,

Ինքն էլ իսկույն նստեց այնտեղ, աստվածազարմ Ոդիսևսին դեմ-հանդիման:

Այդպես նրանք ձեռք մեկնեցին իրենց առջև պատրաստ դրված ուտես տներին,

Իսկ երբ արդեն կերուխումով լավ հագեցան, որքան սիրտն էր փափագում այդ,

Տելեմաքը, խոսքն ուղղելով աստվածակերպ խոզարածին, այսպես ասաց.

«Հայր իմ, ասա, որտեղի՞ց է օտարականն այս ժամանել այստեղ, քեզ մոտ,

Ո՞ր նավաստիք սրան բերին դեպ Իթակե, ինչպե՞ս էին կոչվում նրանք,

Քանզի գիտեմ, որ իսկապես սա չի եկել աստ հետիոտն»։

{{տող|60}}Այնժամ նրան ի պատասխան այս ասացիր դու, Եվմեոս, ո՛վ խոզարած.

«Քեզ, զավակս, այժմ ամեն ինչ կպատմեմ ես ճշմարտացի։

Սա պարծենում է, որ ծնվել է լայնալիր Կրետեում.

Իր ասելով` մահկանցու մարդկանց բազում քաղաքներ է շրջել արդեն,

Թափառել է երկրե-երկիր, ինչպես իրեն վիճակել էր ինքն աստվածը,

Սակայն հիմա փախել է սա թեսպրոտացի մարդկանց նավից

Ու եկել է խրճիթն իմ այս, իսկ ես ահա հանձնում եմ քեզ.

Վարվիր, ինչպես կցանկանաս, քանզի քեզնից է աղերսում նա ապավեն»։

Պատասխանեց նրան կրկին և խոսք ասաց Տելեմաքոսը խորիմաց.

«Ավա՜ղ, դու ինձ, ո՛վ Եվմեոս, այժմ որպիսի՜ սրտակոտոր խոսք ասացիր,

{{տող|70}}Քանզի ինչպե՞ս ես կարող եմ օտարական այս եկվորին տուն ընդունել.

Դեռահաս եմ ես տակավին, եթե սրան մեկնումեկը վիրավորի,

Հզորազոր ձեռքեր չունեմ, որ պաշտպանեմ չար մարդկանցից:

Մինչդեռ մայրս, հոգով երկմիտ, երկմտանքով խորհում է դեռ,

Արդյոք մնա՞լ այստեղ ինձ մոտ և հոգատար լինել մեր տանն,

Հարգե՞լ մահիճն Ոդիսևսի և ամբոխի խոսքն ու ճոշանքն,

Թե՞ աքեյանց դյուցազններից ընտրել մեկին ազնվամեծար,

Նրան, որն այժմ, իբրև խոսնայր, նվերներ է առաջարկում ամենից շատ:

Բայց քո հյուրին, այս եկվորին, քանի որ նա արդեն եկել է այժմ քո տուն,

Բաճկոն կտամ և պատմուճան ու այլ շքեղ հագուստեղեն։

{{տող|80}}Կնվիրեմ նրան ես թուր մի երկսայրի, մույկեր կտամ ոտքի համար

Եվ կուղարկեմ ուղիղ այնտեղ, ուր որ սրտանց ինքն ուզենա ու փափագի

Կամ թե պահիր քո խրճիթում, եթե կուզես, և խնամիր միշտ հոգատար,

Եվ հենց այստեղ ես կառաքեմ հագուստեղեն ու բազմազան շատ ուտեստներ,

Իբրև ապրուստ, որ նեղություն չպատճառի նա քեզ և քո ընկերներին։

Սակայն բնավ թույլ չեմ տա ես, որ նա գնա, սեղեխներին անդ երևա,

Որոնք նպերտ են չափազանց, ամբարտավան, այլև անզուսպ վիսության տեր.

Եվ մի գուցե ծաղրեն սրան, ու ժանտալից մի ցավ դառնա դա իմ սրտին:

Մինչ միայնակ մարդու համար շա՜տ է դժվար, թեկուզ լինի նա կորովի,

Գործ կատարել բազմության դեմ, քանզի նրանք միշտ ավելի զորավոր են»:

{{տող|90}}Այնժամ նրան իր խոսքն ասաց բազմաչարչար Ոդիսևսը աստվածազարմ.

«Ո՜հ, բարեկամ, գուցե և ինձ պատշաճ է այժմ մի բան ասել.

Արդ, սիրելի սիրտն իմ արդեն կտրատվում է, երբ լսեցի պատմածը ձեր

Որ կատարում են խոսնայրներն այդքան ոճիր և այլ գործեր չարադաժան

Քեզ պես մարդու ապարանքում, քո ցանկությանն իսկ հակառակ:

Բայց ինձ ասա, կամովի՞ ես դու հանդուրժում ամենը այդ,

Թե՞ ատում է քեզ ժողովուրդն՝ հետևելով աստվածների կամքին միայն,

Կամ միգուցե ատում են քեզ քո եղբայրներն, որոնց վրա ամեն մի մարդ

Հուսադիր է պատերազմում, երբ թնդում է մարտակռիվն ահագնագույն։

Երանի՜ թե ես լինեի քեզ պես ջահել, բայց այս սրտով,

{{տող|100}}Կամ լինեի իրոք զավակն ազնվամեծար Ոդիսևսի,

Կամ լինեի Ոդիսևսը, որը անշուշտ, համոզված եմ,

Ետ պիտի գա. թող որ իսկույն ինձ գլխատեր չար թշնամին,

Եթե, իրավ, Լաերտածին Ոդիսևսի ապարանքը ներս մտնելով,

Ես այդ բոլոր լպիրշներին չջարդեի, չմատնեի ահեղ մահվան,

Թեկուզ նույնիսկ, բազմության դեմ մարտնչելիս, ես պարտվեի։

Ես գերադաս կհամարեմ՝ խորտակվել գեթ իմ հարկի տակ և իմ տան մեջ,

Քան թե ապրել և միշտ տեսնել նողկալի գործ ու քարվականք,

Տեսնել՝ ինչպե՛ս վիրավորվում են հյուրերն իմ, ինչպես հաճախ կանայք ստրուկ

Բռնաբարվում և խայտառակ անարգվում են ապարանքում իմ պերճաշուք,

{{տող|110}}Ինչպես գինին թափում, լափում են անխնա և զուր վատնում ուտեստ ու գույք,

Ինչպե՛ս դաժան կատարվում է այդ ամենը, առանց արդար մի հատուցման»:

Այնժամ նրան ի պատասխան իր խոսքն ասաց Տելեմաքոսը խորիմաց.

«Օտարական, քեզ այդ մասին ես կպատմեմ ճշմարտաբար.

Ո՜չ, քավ լիցի, ժողովուրդը ինձ չի ատում, թշնամի չէ նա ինձ բնավ,

Մեղավոր չեն և եղբայրներն, որոնց վրա ամեն մի մարդ

Հուսադիր է պատերազմում, երբ թնդում է մարտակռիվն ահագնագույն.

Մեր սերնդին մեկ զավակ է Զևսի կամքով միշտ վիճակված։

Արկիսիոսը ծնեց միայն մեկ զավակի, Լաերտեսին,

Ոդիսևսի հայրը նույնպես աշխարհ բերեց միակ որդուն՝ Ոդիսևսին,

{{տող|120}}Իսկ Ոդիսևսն ինձ լոկ ծնեց, տանը թողեց՝ որդուց ոչ մի շահ չստացած:

Պատճառն այդ է, որ մեր տան մեջ ներս խուժեցին բյուր թշնամիք,

Որքան որ կան իշխանազոր մեծամեծներ կղզիներում՝

Դուլիքիոնում և Սամեում, Զակինթոսի մեջ մացառուտ,

Այլև նրանք, որ իշխում են Իթակեում ապառաժուտ:

Դրանք բոլորն իմ մոր ձեռքն են խնդրում հիմա և քանդում են տունս անգութ,

Մինչ իմ մայրը ո՛չ ժխտում է ամուսնությունն, ո՛չ էլ գործին վերջ է տալիս:

Ուստի դրանք ոչնչացնում ու լափում են տունն իմ, գույքը,

Եվ շատ շուտով էլ ինձ անձամբ կկործանեն չարագործներն այդ մարդախանձ:

Բայց ամենն այդ ու մեր վիճակն գտնվում է աստվածների ծնկների մոտ,

{{տող|130}}Իսկ դու, հայը իմ, գնա իսկույն և լուր հայտնիր Պենելոպին խոհեմամիտ,

Որ ես արդեն սուրբ Պիլոսից ետ եմ եկել և որ ողջ եմ ու անվնաս,

Իսկ ես այստեղ պիտի մնամ, մինչև որ դու համբավ տանես ու ետ դառնաս։

Բայց այդ մասին աքեյանց մեջ ոչ ոք ոչինչ թող չիմանա,

Քանզի շատերն այնտեղ հիմա ինձ մահ, կորուստ են պատրաստում»։

Իսկույն նրան ի պատասխան խոսք ասացիր դու, Եվմեոս, ո՛վ խոզարած.

«Հասկանում եմ և լավ գիտեմ ամենը այդ, հրամանդ կկատարեմ,

Սակայն դու ինձ այս բանն ասա, ճշմարիտը խոսիր միայն,

Արդյո՞ք ես այժմ, ճանապարհին, այդ նույն համբավը չտանեմ նաև դժբախտ,

Ծեր Լաերտին։ Թեպետ հանուն Ոդիսևսի վշտահար էր նա չափազանց,

{{տող|140}}Բայց հսկում էր գործին դաշտում և բացի այդ՝ ստրուկների հետ միասին

Երբեմն տանն Էր ուտում, խմում, երբ որ սիրտն իր այդ էր ուզում իր կրծքի տակ։

Մինչդեռ հիմա, այն օրվանից, երբ դեպ Պիլոս դու նավեցիր,

Ասում են, նա էլ չի ուտում և չի խմում բոլորովին

Եվ չի նայում գործին արդեն, այլ միշտ, տրված լացուկոծին սրտակոտոր,

Միայն պառկած ողբ է անում, ամբողջապես ուժասպառված»։

Այնժամ նրան ի պատասխան իր խոսքն ասաց Տելեմաքոսը խորիմաց.

«Ափսո՜ս, սակայն թողնենք այժ այդ, թեպետ նա խիստ վշտահար է,

Քանզի եթե մահկանացու մարդկանց կամքով ամեն մի գործը կատարվեր,

Կցանկայի նախ և առաջ ես վերադարձն իմ ծնող հոր,

{{տող|150}}Ուստի դու լուրը հաղորդիր Պենելոպին, ապա շուտով վերադարձիր:

Դեպի ծերուկն էլ չգնաս, այլ իմ մորը հայտնիր միայն,

Թող տնօրեն մեր ծառային նա պատվիրի գաղտնածածուկ,

Որ ծերուկին դեպի դաշտը համբավ տանի նա շուտափույթ»։

Ասաց այդպես և ուղարկեց խոզարածին։ Իսկույն վերցրեց նա մույկերն իր,

Հապճեպ հագավ ու դեպ քաղաք ճանապարհվեց, մինչդեռ այդ բանն Աթենասին

Հայտնի եղավ, որ խոզարածը փարախից իր հեռացավ,

Ուստի շուտով նա մոտ եկավ՝ նմանվելով չքնաղագեղ, քաջահասակ,

Գերահրաշ ձեռագործի լավ ընդունակ մի ժիր կնոջ

Եվ խրճիթի նախադռան դիմաց կանգնեց ու երևաց Ոդիսևսին,

{{տող|160}}Իսկ Տելեմաքն այնժամ նրան չնկատեց և չիմացավ, զի մարդկանցից

Ոչ բոլորին աստվածները երևում են տեսանելի ու բացահայտ:

Տեսավ միայն Ոդիսևսը և գամփռներն, որոնք սակայն չհաչեցին,

Այլ կաղկանձով ու ահաբեկ բակում աստ-անդ ցրիվ եկան։

Հոնքը շարժեց, աչքով արեց աստվածուհին, Ոդիսևսը հասկացավ այդ

Եվ, խրճիթից շուտ դուրս գալով, գնաց, կանգնեց բակի բարձր պարսպի մոտ,

Աստվածուհուն անդ առընթեր, ու Աթենասը բարբառեց այնժամ այսպես.

«Լաերտածին բազմահնար, ո՜վ Ոդիսևս աստվածազարմ,

Ժամանակն է, որ դու խոսես քո որդու հետ. հայտնվի՛ր նրան,

Եվ գնացեք դուք միասին վսեմափառ քաղաքն արդեն` մտածելով

{{տող|170}}Խոսնայրների մահվան մասին։ Ձեզնից հեռու երկարատև ես չեմ մնա,

Այլ պիտի գամ ձեզ օգնելու, զի մարտելու տենչանքով եմ ոգեշնչված»։

Եվ Աթենասն, այդ ասելով, իսկույն նրան հպեց, քսեց ոսկի մականն։

Հանկարծակի, ինչպես առաջ, պերճ պատմուճանն, այլև բաճկոնը մաքրափայլ

Սեղմ ծածկեցին նրա կուրծքը, և ստացավ նա հասակն իր ծաղկափթիթ,

Չքնաղ տեսքը, դեմքն իր դարձավ մութ, թխագույն, իսկ այտերը՝ լիքն ու առույգ,

Փարթամաճոխ սև մորուքը պատեց նրա կզակն իսկույն:

Հրաշքն այդպես կատարելով՝ աստվածուհին անհետացավ:

Երբ Ոդիսևսը ետ եկավ, մտավ խրճիթն, խիստ զարմացավ նրա որդին.

Սարափահար՝ նա իր աչքերն ուղղեց այլ կողմ, քանզի աստված կարծեց նրան,

{{տող|180}}Բայց և այնպես նա ձայն տվեց և խոսքն ասաց այս թևավոր.

«Շրջի՜կ, այժմ այլ տեսքով ես ինձ երևում, առաջվանից ավելի թարմ

Եվ այլ հագուստ ունես հագած, ու փոխված են քո մարմինը, կերպարանքդ:

Աստվա՜ծ ես դու, անմահներից մեկը անշուշտ, որ իշխում են լայն երկնքում:

Եղի՛ր դեպ մեզ դու ողորմած, մենք քեզ բազում ու հաճելի զոհ կբերենք

Եվ կընծայենք ոսկի կերտվածք, գթա՛ դու մեզ ու խնայիր»:

Պատասխանեց իսկույն նրան բազմաչարչար Ոդիսևսը աստվածային,

«Աստված չեմ ես, ինչպե՞ս է, որ անմահներին ինձ նման դու համարեցիր.

Քո հայրն եմ ես, հանուն որի տանջվում ես դու սրտահառաչ

Եվ կրում ես բյուր աղետներ՝ չարադաժան հալածվելով»։

{{տող|190}}Այդպես ասաց և համբուրեց իր զավակին, մինչ աչքերից նրա իսկույն

Թափվեց վարար արտասուքը, որը մինչ այդ զսպում էր նա, համառորեն։

Չհամոզվեց Տելեմաքոսն, որ իր հայրն է դա իսկապես,

Ուստի դիմեց իսկույն նրան և խոսք ասաց ի պատասխան.

«Ո՛չ, քա՜վ լիցի, դու Ոդիսևս իմ հայրը չես, այլ աստվածն է ինձ անխնա

Այդպես դյութում, որ առավել սրտահառաչ ու դառնադառն ես հեկեկամ:

Մահկանացու մարդն անկարող է իր խելքով և ինքնակամ

Մի այսպիսի հրաշք գործել, և միմիայն ինքը աստված, թե կամենա,

Հեշտ կարող է ծերուկ մարդուն երիտասարդ դարձնել հանկարծ:

Դու ցնցոտի հագած դժբախտ ծերուկ էիր դեռ քիչ առաջ, իսկ այժմ, ահա,

{{տող|200}}Հանդես եկար հանց մի ջահել, նման անմահ, երկնքի տեր աստվածներին»։

Եվ Ոդիսևսն ամենիմաց պատասխանեց իսկույն նրան ու խոսք ասաց.

«Զուր մի՛ ապշիր, Տելեմաքոս, մի՛ զարմանա դու չափազանց,

Որ տեսնում ես, ահավասիկ, աչքիդ առաջ քո սիրելի հորն հարազատ,

Քանզի բնավ այլ Ոդիսևս աստ քեզ համար չի գա այլևս։

Այդ Ոդիսևսն ես եմ, որ կամ, ես, որ կրել, հանդուրժել եմ բյուր աղետներ,

Իսկ այժմ եկա երկիրը իմ հայրենավանդ՝ քսան տարի անցնելուց ետ,

Մինչ այսպիսի փոխվելը իմ` ավարառու Աթենասի գործն է միայն.

Որ տեսքեր է տալիս տարբեր, ուզածի պես, քանզի կարող է այդ անել։

Նա երբեմն ինձ դարձնում է հեգ, թշվառ շրջիկ կամ մի մուրիկ, երբեմն էլ ինձ

{{տող|210}}Նա դեռահաս, առույգ մարդու տեսք է տալիս՝ չքնաղագեղ հագուստ հագած։

Անծայրածիր երկնքի տեր աստվածների համար հեշտ է և մատչելի

Մահկանացու մարդուն անել վեհ, փառունակ և կամ դարձնել նողկ, այլանդակ»:

Այդ ասելով՝ տեղն իր նստեց, մինչ Տելեմաքն հասավ, գրկեց իր հորն ազնիվ,

Ողջագուրեց և լաց եղավ, արցունք թափեց նա դառնադառն:

Երկուսով էլ փափագեցին սրտանց ջայլել ու կսկծել արտոսրախառն:

Լալիս էին նրանք այդպես հեծկլտալով և ավելի սրտակոտոր,

Քան թռչունները վշտահար՝ ծովարծիվը, անգղները կորամագիլ,

Որոնց մատղաշ, անփետրածիլ ձագուկներն են գյուղացիները փախցըրել:

Այդպես նրանք լալիս էին ու դառնալի արցունք թափում,

{{տող|220}}Եվ արևն էլ պիտ մա՜յր մտները՝ նրանց այդ դառն հեծեծանքի մեջ թողնելով,

Եթե այնժամ Տելեմաքոսը ձայն չտար հանկարծ իր հորն

«Ավա՜ղ, հայր իմ սիրանվեր, նավորդները քեզ ի՞նչ նավով

Աստ բերեցին այժմ Իթակե։ Ի՞նչ մարդ էին, ինչպե՞ս Էին կոչվում նրանք,

Քանզի գիտեմ, որ հիրավի, աստ հետիոտն դու չես եկել»։

Եվ խոսքն ասաց իսկույն նրան բազմահամբեր Ոդիսևսը աստվածային

«Քեզ, զավակս, այդ ամենը ես կպատմեմ ճշմարտաբար,

Ինձ փեակներն, փառապսակայդ նավաստիք, աստ բերեցին նավի վրա:

Նրանք իրենց ապավինող օտար մարդկանց առաջնորդում են դեպի տուն:

Քնած էի արագընթաց ես նավի մեջ, սահում էր նավը ծովի մեջ,

{{տող|230}}Եվ քնած տեղն ինձ Իթակե ափ հանեցին։ Շատ ընծաներ տվեցին ինձ`

Չքնաղ, հյուսկեն, պերճ զգեստներ ու բազմազան ոսկի, պղինձ,

Որոնք կամքով աստվածների պահված են անդ, քարայրի մեջ,

Եվ այժմ ահա ես խորհրդով Աթենասի եկա այստեղ,

Որ մտածենք մենք միասին՝ ինչպե՞ս արդյոք պիտ կործանենք մեր թշնամուն։

Իսկ դու պատմիր և թիվն ասա խոսնայրների, իրավ, որքա՞ն են նրանք այժմ,

Որպեսզի ես լավ իմանամ, ի՞նչ մարդիկ են, քանի՞ հոգի.

Ես ողջախոհ իմ հոգու մեջ պիտ մտածեմ և որոշեմ՝

Կարելի՞ է, որ մենք մենակ և առանց այլ մի օգնության՝ ընդդեմ դրանց

Կանգնենք կռվի, թե՞ պիտ փնտրենք մեզ օգնություն մի կողմնակի»։

{{տող|240}}Կրկին նրան ի պատասխան իր խոսքն ասաց Տելեմաքոսը խորիմաց.

«Թեպետ լսել եմ ես իրոք մեծահռչակ քո փառքը միշտ, ո՜վ ծնող հայր,

Որ տիգավոր ես քաջազոր քո ձեռքերով և մի՛տք ունես քաջահանճար,

Բայց չափազանց ծանր է գործը, որ ասացիր. տարակուսում եմ ուղղակի.

Անհնար է, որ երկու մարդ մեն ու մենակ մարտեն ընդդեմ մեծ բազմության,

Մինչ սեղեխները տանյակ չեն, ոչ էլ նույնիսկ երկու տասնյակ քսջազուններ,

Այլ առավել բազմաթիվ են, և կիմանաս նրանց թիվը ինքդ շուտով։

Դոլիքիոնից աստ եկել են հիսուներկու երիտասարդ ընտիր մարդիկ,

Եվ նրանց հետ էլ միասին վեց մարդ ծառա սպասարկող,

Իսկ Սամեից հավաքվել են քըսանևչորս ազնվամեծար դյուցազուններ,

{{տող|250}}Նաև քսան երիտասարդ աքեացիք աստ եկել են Զակինթոսից.

Իթակեի միջից նաև քըսանհոգի, բոլորն ընտիր և քաջազոր:

Դրանց հետ է նաև Մեդոնն, իբրև բանբեր և երգասաց աստվածաձիր,

Եվ բացի այդ՝ կան քաջափորձ երկու հոգի` միս կտրատող։

Ուստի եթե այդ բոլորին մեր հարկի տակ այժմ հանդիպենք մենք դեմ առ դեմ,

Խիստ կտուժենք, և քո դարձը մեզ մահաբեր պիտի դառնա:

Սակայն եթե դու կարող ես, լավ մտածիր և զորավիգ մեզ որոնիր,

Որն իսկապես պատրաստ լինի մեզ օգնելու, հանց բարեկամ»։

Պատասխանեց այնժամ որդուն Ոդիսևսը բազմաչարչար ու դյուցազուն.

«Դու ինձ լսիր, ինչ որ ասեմ, քո սրտի մեջ միշտ այն պահիր

{{տող|260}}Եվ լավ դատիր. եթե իրոք մեզ պաշտպանեն վեհ Աթենասն ու Զևս հայրը,

Բավ չէ՞ արդյոք և այդքանը, թե՞ հարկավոր է օգնական մեզ որոնել»։

Եվ Տելեմաքը խորիմաց պատսախանեց նրան կրկին ու խոսք ասաց.

«Օգնականներն, որոնց դու այժմ անվանեցիր, միշտ բարեհույս են չափազանց,

Քանզի նրանք, թեև բարձր են բազմած այնտեղ, ամպերի մեջ, բայց գերազոր

Իշխողն են միշտ բոլոր մարդկանց, այլև անմահ աստվածների»։

Եվ խոսք ասաց կրկին նրան բազմաչարչար Ոդիսևսը աստվածային.

«Այդ երկուսն էլ արյունահեղ մարտակռվից պիտի սակավ, կա՜րճ ժամանակ

Բացակայեն, երբ իմ և ժանտ խոսնայրների միջև այնտեղ, մեր հարկի տակ,

Կռվում հզոր՝ մրցման ելնի բուռն Արեսի ոգին և ուժը մարդախանձ։

{{տող|270}}Բայց դու հիմա ետ գնա տուն, երբ որ ծագի Արշալույսը վարդամատն,

Եվ միացիր այնտեղ հույլին ամբարտավան սեղեխների:

Իսկ ինձ ապա, մի փոքր հետո, դեպի քաղաք մեր խոզարածը թող բերի,

Որւպես թշվառ շրջմոլիկի, հանց ծերունի մի մուրիկի:

Եվ եթե ինձ այնտեղ, իմ տանը անարգեն, սիրած սիրտը քո կրծքի տակ

Թող հանդուրժի, դու համբերիր իմ կրած ողջ վիրավորանքն ու եպերանքն,

Եթե նույնիսկ, լկտիաբար ոտքերիցս բռնած, քարշ տան և դուրս նետեն,

Եթե գլխիս քարեր թափեն, դու համբերիր ու քեզ պահիր միշտ անվրդով։

Դու միմիայն խոսքեր ասա մեղմ ու խոհեմ, խնդրիր նրանց գորովալիր,

Որ գեթ վերջ տան մոլեգնությանն, թեպետ նրանք չեն լսի քեզ ամենևին,

{{տող|280}}Քանզի նրանց նախավիճակ ժանտ Օրհասը մոտալուտ է և պիտի գա:

Ես քեզ մի այլ բան էլ կասեմ, և դու պահիր քո սրտում այդ.

Երբ իմ սրտին Աթենասը խորախորհուրդ ներշնչում տա,

Ես քեզ գլխիս մի շարժումով նշան կանեմ։ Երբ իմանա այդ բանը դու,

Մեր տանն եղած արեսական բոլոր զենքերը անհապաղ

Վերցրու և տար ու բարձրաբերձ մեր սենյակի մի անկյունում պահիր ծածուկ։

Եթե հանկարծ խոսնայրները հարցմունք անեն քեզ այդ մասին,

Մի կերպ նրանց դու համոզիր՝ խոսք ասելով քաղցր ու փափուկ.

«Տարել, դրել եմ ծխից դուրս, քանզի չէ՞ որ դրանք հիմա

Այնպիսիք չեն, ինչպես թողեց Ոդիսևսը՝ դեպի Տրոյա մեկնելիս,

{{տող|290}}Այլ ժանգոտել են լիովին՝ գտնվելով կրակի մոտ, գոլորշու տակ,

Եվ մանավանդ՝ այդ մեծապես ինձ իմ սրտում դրդեց որդին Կրոնոսի,

Զգո՜ւյշ լինել, զի միգուցե դուք գինովցած աստ հարուցեք կագ ու կռիվ

Եվ իրարու արյուն թափեք ու պիղծ անեք խնջույքն ամբողջ,

Այլև ձեր այս փեսայությունն, քանզի երկաթն ինքն է իր կողմ քաշում մարդուն»։

Իսկ մեզ համար դու թող միայն երկու նիզակ և երկու թուր,

Մի զույգ վահան եզնակաշի, ձեռքի համար հարմարագույն,

Որպեսզի մենք, հարձակվելիս, այդ զենքերով իսկույն զինվենք։ Մինչդեռ նրանց

Այնժամ Պալլաս Աթենասը և Զևսն զգուն պիտ մտակույր անեն անշուշտ։

Եվ ա՛յլ մի բան ես քեզ կասեմ, իսկ դու պահիր քո սրտում այդ,

{{տող|300}}Եթե դու ճիշտ իմ որդին ես, և հոսում է քո մեջ իրոք արյունը իմ,

Գաղտնի՚ պահիր. բնավ ոչ ոք թող չիմանա Ոդիսևսի դարձի մասին,

Ո՛չ Լաերտը պիտ իմանա, ո՛չ էլ հովիվ խոզարածն այս,

Ո՛չ էլ նույնիսկ մեր տնեցիք, ո՛չ էլ ինքը՝ Պենելոպեն,

Այլ դու և ես միայն գիտենք ու այդպիսով բոլոր կանանց մենք կդիտենք

Եվ կփորձենք ու կիմանանք մեր տան բոլոր ծառա մարդկանց,

Ո՞վ է մեզնից դեռ պատկառում, ո՞վ է սրտանց մեծարում մեզ,

Կամ ո՞վ է մեզ արհամարհում և անարգում քեզ պես մարդուն»։

Պատասխանեց նրան կրկին փառապսակ նրա որդին.

«Հայր իմ, ավա՜ղ, կարծեմ հետո դու կտեսնես և իմ ոգին կճանաչես,

{{տող|310}}Քանզի իրոք վախկոտ չեմ ես, ո՛չ էլ անգամ թեթևամիտ։

Բայց կարծում եմ, որ չի լինի քո ասածը մեզ, երկուսիս էլ օգտավետ։

Աղերսում եմ, ահավասիկ, լավ մտածիր ինքդ ու տես.

Շատ շատ երկար պիտի տևի, եթե դաշտերը շրջելով մենք սկսենք

Մարդկանց այդպես քննել, փորձել, մինչդեռ նրանք, նպերտներն այդ,

Քո հարկի տակ և քո տան մեջ անխնա պիտ լափեն- թափեն ունեցվածքդ,

Ուստի և ես խորհուրդ կտամ` քննել, զննել վարքը կանանց

Եվ իմանալ, ո՞վ է պղծում քո տունն իրոք և կամ ո՞վ է անմեղ արդյոք,

Իսկ դաշտերում տղամարդկանց մենք կարող ենք փորձել հետո, տեղնուտեղը,

Զի այդ մասին կարելի է հոգալ հետո և անագան,

{{տող|320}}Եթե Զևսից ասպարակիր ստացել ես ճիշտ այդպիսի դու մի նշան»։

Այդպես ահա նրանք այնտեղ խոսում էին իրարու հետ,

Մինչդեռ քաղաքն հասավ նավը գեղեցկակերտ, որի վրա

Տելեմաքն և իր ընկերները Իթակե էին եկել սուրբ Պիլոսից:

Երբ խորախոր նավակայանն արդեն նրանք անդ ներս մտան,

Փութանակի դեպի ցամաք հանեցին նավը սևաթույր,

Ապա նրանց զենքն ու զրահն վերցրին, տարան ծառաները մեծահոգի,

Իսկ թանկագին ընծաները Կլիտիոսի տունը տարան անմիջապես,

Եվ բացի այդ` Ոդիսևսի տունը բանբեր առաքեցին՝

Պենելոպե վեհ թագուհուն հայտնելու լուրը այն մասին,

{{տող|330}}Որ դաշտում է Տելեմաքոսն ողջ և առողջ ու պատվիրեց նավը բերել

դեպի քաղաք:

Հարկավոր էր այդ լուրը տալ, որ թագուհին գերամեծար,

Ահից իր սիրտը փարատած, զուր չթափի հորդ արտասուք:

Եվ արդ, այնտեղ համբավաբերն և խոզարածն աստվածակերպ,

Որն հայտնելու էր նույն լուրը, հանդիպեցին իրարու հետ։

Երբ որ նրանք եկան, հասան տունն արքայի աստվածային,

Համբավաբերը բարձրաձայն, նաժիշտների ներկայությամբ, անդ բարբառեց

«Ո՜վ թագուհիդ, վերադարձավ, արդեն եկավ քո զավակը սիրանվեր»։

Խոզարածն էլ, կանգնած ընթեր իր թագուհի Պենելոպին,

Գաղտնի պատմեց այն, ինչ նրան պատվիրել էր նրա որդին։

{{տող|340}}Երբ կատարեց առաջադրանքն իր այդպիսով, նա անհապաղ,

Թողնելով տունն ու ցակապատն, մեկնեց, գնաց դեպի փարախը խոզերի։

Մինչ խոսնայրները զարմացան և սրտագին ու խորախոր վիշտ զգացին,

Եվ դուրս եկան նրանք տնից, անցան դեպի բակի բարձր պարիսպները,

Այնուհետև նստոտեցին դարպասների կողքին նրանք։

Այնժամ որդին Պոլիբոսի՝ Եվրիմաքոսն հանդես եկավ ու խոսք ասաց.

«Սիրելիներ, քաջախիզախ ու մեծագույն գործ կատարեց Տելեմաքը,

Իր ճանապարհը նա անցավ, մինչ մենք, ավա՜ղ, կարծում էինք, որ նա բնավ

Ետ չի դառնա, ուստի եկեք ամենալավ սևաթույր նավը ծով ձգենք

Եվ հավաքենք թիավարներ. թող շուտ գնան ու լուր տանեն նրանք հապճեպ

{{տող|350}}Անդ մեր բոլոր ընկերներին, որ անհապաղ վերադառնան ու ետ գան տուն»։

Այդ խոսքը դեռ չէր ավարտվել, երբ Ամփինոմն, տեղնուտեղը, ետ նայելով,

Նկատեց նավն, որ ժամանեց նավակայանը խորախոր,

Ուր առագաստն Էին արդեն ցած իջեցնում, այլև թիերը հավաքում:

Ամփինոմը ուրախառիթ ժպտաց իսկույն և ձայն տվեց ընկերներին.

«Պետք չէ այլևս, որ մենք բանբեր զուր առաքենք. տեսա, եկավ նավը արդեն։

Կա՛մ ներշնչեց նրանց աստված, որ ետ դառնան, կա՛մ թե նրանք հեռվից տեսան

Տելեմաքի նավն անցնելիս, սակայն նրան թերևս հասնել չկարեցան»։

Ասաց այդպես, ու վեր կացան նրանք իսկույն և գնացին դեպի ծովափ.

Անդ շուտափույթ դուրս քաշեցին սևաթույր նավը դեպ ցամաք:

{{տող|360}}Նրանց զենքերն առան, տարան ծառաները մեծահոգի,

Իրենք սակայն դեպի ատյանը խորհրդի շտապեցին,

Բայց ոչ ոքի թույլ չտվին նիստում լինել, ո՛չ ծերերին, ո՛չ պատանյաց:

Եվ արդ, այնտեղ, նրանց առաջ, Անտինոոսը այնժամ ճառեց ու խոսք ասաց.

«Ավա՜ղ, ինչպե՞ս աստվածները մահ-կորուստից այժմ այդ մարդուն ազատեցին:

Հանապազոր և անդադար, նստած հողմուտ բարձունքներին,

Մենք իրար հետ, հերթով, անվերջ հսկում էինք, իսկ արևը մայր մտնելիս՝

Ոչ մի գիշեր ցամաք մենք չէինք դուրս գալիս, այլ մութ ծովում

Լողում էինք նավով արագ՝ սպասելով Արշալույսին աստվածածագ,

Որ գեթ բռնենք Տելեմաքին, ոչնչացնենք՝ նրա դեմ միշտ դարանամուտ:

{{տող|370}}Մինչդեռ ահա աստվածներից մեկը նրան արդեն բերեց նավակայան,

Ուստի խորհենք՝ ինչպե՞ս այստեղ Տելեմաքին թշվառագույն մահ պատրաստենք:

Հիմա այլևս մեզնից խույս տալ նա չի կարող, եթե մնա նա կենդանի,

Գիտեմ, երբե՜ք այս մեր գործը գլուխ չի գա ամենևին,

Քանզի արդեն նա իր խելքով զգոն է խիստ և խորամիտ,

Մինչ ժողովուրդն այժմ դեպի մեզ համակիր չէ, ոչ էլ նույնիսկ բարյացակամ,

Աճապարե՛նք, քանի դեռ նա չի հավաքել նոր ժողովի աքեացոց:

Ես չեմ կարծում, որ նա պղերգ կամ թույլ լինի և այդ գործի մեջ դանդաղի,

Այլ քինահույզ հանդես կգա և կպատմի ամբողջ ազգին ու ամենքին,

Որ մենք իրոք նյութում էինք նրա դաժան սպանությունն, բայց անհաջող։

{{տող|380}}Լսելով այս գործն ահռելի՝ ազգը մեր դեմ կվրդովվի,

Եվ մի գուցե չարախնդիր վարվեն մեզ հետ ու զրկեն մեզ

Մեր իսկ երկրից ու մենք, որպես փախստական, ապավինենք այլ ազգերին։

Կանխելով այդ՝ եկեք բռնենք և սպանենք քաղաքից դուրս, դաշտերի մեջ

Կամ թե նույնիսկ ճանապարհին, իսկ նրա գույքն ու կալվածը կվերցնենք մեզ

Ու հավասար մեր մեջ կարգին կբաժանենք։ Տունը սակայն

Կտանք իր մորն, այլև նրան, ով նրա հետ ամուսնանա:

Թե խորհուրդն այս չեք հավանում և ուզում եք դուք կենդանի թողնել նրան,

Որ հայրական իր ողջ գույքին իշխող լինի նա իսկապես,

Էլ միտք չունի, որ այսուհետ աստ հավաքվենք մենք խնջույքի.

{{տող|390}}Այլ ամեն մեկը մեզանից թող որ տունն իր վերադառնա

Եվ թագուհու ձեռքը խնդրի՝ ուղարկելով պերճ նվերներ ու գլխավարձ,

Իսկ նա կընտրի ամենից շատ ընծայողին, ում որ բախտ նէ վիճակել այդ»:

Ասաց այդպես. մինչ լուռ էին բոլորն այնտեղ ու պապանձված,

Բայց մեծափառ Ամփիոմը՝ Արետոսյան Նիսոսի զարմը մեծանուն,

Հանդես եկավ ու բարբառեց այդ ժամանակ ու խոսք ասաց.

Ցորենաշատ ու խոտավետ Դուլիքիոնից եկած բոլոր խոսնայրների

Առաջնորդն էր նա հիրավի նրան, որպես մի գերազանց ճարտասանի,

Ամենից շատ էր հավանում Պենելոպեն, քանզի բարի նա սիրտ ուներ,

Եվ նա նրանց այնտեղ դիմեց ու խոսքն ասաց այս բարեմիտ.

{{տող|400}}«Բարեկամնե՛ր, ես չեմ ուզում ու չեմ կարող կյանքից զրկել Տելեմաքին,

Քանզի ահեղ, զարհուրելի գործ է իրոք՝ արքայազուն մարդ սպանել:

Ուստի եկեք նախ և առաջ հարցնենք խորհուրդն աստվածների,

Եթե իրոք աստվածահայր Զևսն իր կամքով այդ հավանի,

Նրան ինքս, ես կսպանեմ և բոլորիդ կհորդորեմ այդ գործն անել.

Եթե մերժեն անմահները, խորհուրդ կտամ, որ այդ գործից հրաժարվենք»։

Այդպես ասաց Ամփինոմը, նրա խորհուրդն հավանեցին բոլորեքյան

Եվ անհապաղ անդ վեր կացան, Ոդիսևսի տուն գնացին։

Ներս մտնելով՝ այնտեղ իսկույն նստոտեցին հղկված ու կոկ բազմոցներին։

Մինչ որոշեց այդ ժամանակ Պենելոպեն խոհեմամիտ՝

{{տող|410}}Երևան գալ անդ վիսացող, ամբարտավան սեղեխներին,

Քանզի գիտեր, որ իր տանը չար դավանք կա՝ կործանելու իր զավակին.

Նրան հայտնեց բանբեր Մեդոնն, որ լսել էր նրանց խորհուրդը գաղտնաբար,

Ուստի և նա՝ չքնաղ կինը, արդ դուրս եկավ իր սենյակից,

Նաժիշտների հետ միասին գնաց այնտեղ, ուր հավաքն էր խոսնայրների,

Եվ, իր այտերը ծածկելով գեղեցկափայլ, շողշողենի մի շղարշով,

Նա կանգ առավ ամրակառույց դռան առաջ, շեմքին ընթեր,

Անվամբ կոչեց Անտինոոսին, պախարակեց ու խոսքն ասաց եպերալի.

«Ամբարտավա՜ն Անտինոս, աղետարա՜ր դու դավադիր,

Իթակեի ազգերի մեջ ասում են, թե հասակակից մարդկանց մեջ դու

{{տող|420}}Գերազանցն ես քո մեծ խելքով ու ճառերով, մինչդեռ բնա՜վ այդպիսին չես:

Ինչո՞ւ ես դու, շամբշագույնդ, Տելեմաքին մահ և կորուստ նյութում դաժան։

Մինչ մոռացել ես մեծարել դու աղերսող նաև մարդկանց, որոնց ահեղ

Եվ իմաստուն Զևսն է օգնում։ Նողկալի է չարիք ու դավ սարքել այլոց.

Դեռ չե՞ս հիշում՝ ինչպես մի օր, ահաբեկված ժողովրդից,

Որ չափազանց զայրացած էր, հայրդ փախավ, այստեղ եկավ,

Քանզի այնժամ նա իսկապես առընչված էր տափոսացոց հետ ավազակ։

Նա կողոպտել, վնասել էր վաղնջական մեր դաշնակից թեսպրոտացոց,

Որոնք քո հորն ոչնչացնել էին ուզում, կորզել հոգին իր սիրատենչ,

Բնաջնջել անդ, կործանել ստացվածքը և գույքերը անհաշվելի

{{տող|430}}Սակայն նրանց մոլեգնությունը մեղմացրեց, զսպեց միայն Ոդիսևսը։

Դրա համա՞ր դու կործանում և պղծում ես այժմ նրա տունը շարունակ,

Ուզում շորթել կնոջը իր, սպանել որդուն և ինձ նետել տանջանքի մեջ։

Բավակա՜ն է, պատվիրում եմ, զսպի՜ր դու քեզ ու ներշնչիր նույնը այլոց»:

Պատասխանեց այնժամ նրան Եվրիմաքոս Պոլիբոսյանն.

«Պենելոպե խոհեմամիտ, դու, ծերունի Իկարիոսի չքնաղ դստրիկ,

Հանգիստ եղիր և վրդովիչ մտքերն այդ քո սրտից հանիր,

Քանզի չկա և չի եղել ու չի լինի դեռ ոչ մի մարդ,

Որ հանդգնի ձեռք բարձրացնել որդուդ վրա, Տելեմաքոս զավակիդ դեմ,

Քանի ես դեռ կենդանի եմ ու տեսնում եմ լույսն արևի:

{{տող|440}}Խոսք եմ տալիս, և այս խոսքն իմ կկատարվի, ով հանդգնի,

Նիզակը իմ իսկույն նրա թուխ արյունով ես կներկեմ,

Քանզի չէ որ քաղաքավեր Ոդիսևսը հաճախակի

Վերցնում էր ինձ իր ծնկներին, խորոված միս էր դնում նա իմ ձեռքի մեջ,

Առաջարկում էր շառագույն նաև գինի քաղցրանուշիկ,

Ուստի համայն մարդկության մեջ Տելեմաքն է ամենից շատ ինձ սիրելի:

Ո՜չ, թույլ չեմ տա, որ սարսափի նա սև մահից, խոսնայրներից,

Բայց աստըծու կամքով տրված մահից դժվար է խուսափել»:

Այդպես ասաց ամոքելով, թեպետ ինքն էր նրա որդուն կորուստ նյութում,

Եվ բարձրացավ Պենելոպեն իր վերնատան շողշող սենյակը գեղեցիկ,

{{տող|450}}Արտոսրախառն ողբաց այնտեղ Ոդիսևսին՝ վեհ ամուսնուն իր սիրատենչ,

Մինչդեռ խաժակն Աթենասը ցանեց նրա աչքերին քունը քաղցրանուշ:

Երեկո էր, երբ խոզարածն աստվածային եկավ, հասավ

Ոդիսևսին ու իր որդուն։ Փարթամ ընթրիքը սարքելով՝ նրանք այնտեղ

Փողոտեցին միամյա խոզ, իսկ Աթենասն այդ ժամանակ

Եկավ, կանգնեց անդառընթեր Լաերտածին Ոդիսևսին,

Հպեց նրան իր մականը, դարձրեց նրան կրկին թշվառ մի ծերունի,

Մարմնի վրա՝ ողորմելի մի ցնցոտի. չէ՞ որ գուցե խոզարածը

Նրան տեսներ և ճանաչեր, ապա, սրտի խոր բերկրանքն իր չզսպելով,

Շուտ վազ տար տուն և իմաստուն Պենելոպին համբավն հայտներ:

{{տող|460}}Եվ Տելեմաքն առաջինը խոսքն սկսեց ու բարբառեց այնտեղ այսպես.

«Եկա՞ր արդեն, ով Եվմեոս, ի՞նչ են խոսում քաղաքի մեջ, կամ ի՞նչ լուր կա

Արդյոք նպերտ խոսնայրները վերադարձան դարանից այն,

Թե՞ այնտեղ են, դարանակալ՝ սպասելով, թե երբ պիտի ես տուն դառնամ»։

Նրան այնժամ պատասխանեց ու խոսք ասաց Եվմեոսը խոզարած.

«Քաղաքի մեջ անցընելով՝ ես այդ մասին չէի կարող խորհել անգամ,

Ես ոչ ոքի հարցմունք չարի, այլ դրդում էր ինձ իմ հոգին,

Որ շուտափույթ համբավն հայտնեմ, ապա կրկին այստեղ շուտով ետ դառնամ, գամ:

Միայն ճամփին հանդիպեցի ես բանբերին արագավազ,

Որն, արդարև, առաջինը համբավն հայտնեց քո մորն արգո:

{{տող|470}}Գիտեմ նաև ես այլ մի բան, որը տեսա ես իմ աչքով.

Երբ քաղաքից ես դուրս եկա, իսկ և իսկ անդ, որտեղ բլուրն է Հերմեսի,

Հեռվից-հեռու նկատեցի նավը արագ, որ ուղղակի ներս էր մտնում

Նավակայան։ Դրա վրա մարդիկ կային բազմաբազում,

Ծանրաբեռնված էր այն նաև վահաններով ու երկսայրի նիզակներով,

Եվ դա, կարծեմ, նրանք էին։ Ուրիշ ոչինչ էլ չգիտեմ»։

Ասաց այդպես, Տելեմաքի սուրբ զորությունն իսկույն ժպտաց,

Բայց հայացքն իր, խոզարածից աննկատ, իր ծնող հոր կողմն ուղղեց հապճեպ։

Արդ, երբ նրանք գործից պրծան և ընթրիքը պատրաստեցին,

Կուշտ ընթրեցին, ու վայելուչ այդ խնջույքից այնտեղ բոլորը լիացան,

{{տող|480}}Իսկ երբ արդեն կերուխումով լավ հագեցան, ինչպես սիրտն էր փափագում այդ,

Շուտ պառկեցին քուն մտնելու. շնորհաշուք Քունը ապա տիրեց նրանց։

</poem>

== Երգ տասնյոթերորդ։ Տելեմաքոսը վերադառնում է Իթակե ==

{{տող|1}}Երբ որ ծագեց ճաճանչագեղ Արշալույսը վարդամատն,

Աստվածազուն Ոդիսևսի սիրատենչիկ զավակն ազնիվ՝

Տելեմաքոսն իսկույն հագավ գեղեցկափայլ մույկերը պերճ իր ոտքերին,

Վերցրեց ապա նիզակն ամուր, ձեռքի համար հարմարագույն

Եվ, ուղղվելով դեպի քաղաք, այսպես ասաց խոզարածին.

«Հայրի՜կ, ահա ես գնում եմ դեպի քաղաք, որ իմ մորը տեսնեմ այնտեղ,

Քանզի բնավ ես չեմ կարծում, որ այդքան շուտ նա դադարի

Արցունք թափել կականալիր, այլ ողբ կանի, կհեկեկա նա վշտագին,

Մինչև որ ինձ աչքով տեսնի, իսկ շրջիկին այս տարաբախտ հանձնում եմ քեզ.

{{տող|10}}Նրան քեզ հետ, ո՜վ Եվմեոս, դու քաղաք բեր։ Թող նա այնտեղ, հանց մուրացիկ,

Շրջի, մուրա, կեր հայթայթի: Կտան նրան, ով գթալով այդ ցանկանա,

Մի թաս գինի, մի կտոր հաց: Իսկ ես հիմա էլ չեմ կարող խնամքիս տակ

Ամեն մարդու պահել, սնել, առանց այդ էլ լիքն է սիրտս ստըրջանքով։

Եթե դժգոհ մնա շրջիկն, այդ առավել վատ կլինի հենց իր համար,

Իսկ ինձ համար հաճելի է խոսել անկեղծ և ճշմարիտ»։

Նրան իսկույն պատասխանեց և խոսք ասաց Ոդիսևսը ամենիմաց.

«Ո՛չ, սիրելի բարեկամս, ես ինքս իսկ չեմ ցանկանա այստեղ մնալ։

Մուրացկանին շատ ավելի ձեռընտու է ուտեստ մուրալ քաղաքի մեջ,

Քան դաշտերում. անդ ինձ կտան ողորմություն, ով ինչ ունի, ինչ կամենա:

{{տող|20}}Եվ իսկապես այս հասակում չեմ կարող ես մնալ այստեղ,. այս խրճիթում,

Ուր պիտ լսեմ և ամեն կերպ հնազանդվեմ պատվերներին հովիվներիդ։

Այժմ դու գնա, իսկ ինձ իր հետ սա կբերի, ինչպես արդեն պատվիրեցիր,

Միայն թե ես կրակի մոտ քիչ տաքանամ, երբ ջերմանա օդն արևից,

Քանզի ձորձն իմ վատորակ է, և մի գուցե ինձ չարչարի

Այս վաղորդյան ցուրտը սաստիկ, մինչ քաղաքը, հանց ասացիք, հեռու է շատ»:

Ասաց այդպես, Տելեմաքոսը դուրս եկավ այն խրճիթից անմիջապես,

Շարժվեց, գնաց արագաքայլ՝ մտածելով խոսնայրների մահվան մասին,

Իսկ երբ այդպես եկավ, հասավ այնտեղ, իր տունը բարեշեն,

Նիզակը իր իսկույն դրեց, թեքեց սյունին նա բարձրաբերձ

{{տող|30}}Ու ինքն հապճեպ ներս մտավ տուն՝ անցնելով շեմքը քարակերտ:

Ամենից շուտ և առաջինն Եվրիկլիան տեսավ նրան,

Որ սփռում էր բազմոցներին այդ ժամանակ օդենիները երփներանգ:

Արտասվելով իսկույն վազեց նա ընդառաջ, շուրջն այնուհետ ամենուրեք

Հավաքվեցին բազմաչարչար Ոդիսևսի ստրկուհիք

Եվ սկսեցին նրա գլուխն և ուսերը ջերմ համբուրել գուրգուրանքով։

Այնուհետև իր սենյակից իջավ, եկավ Պենելոպեն խոհեմամիտ,

Որ նման էր Արտեմիսին, այլև չքնաղ Ափրոդիտին ոսկեղենիկ

Երկու ձեռքով նա փաթաթվեց իր գավակին սիրատենչիկ,

Արտոսրալի՜ր, ջերմ համբուրեց նրա գլուխն ու աչքերը չքնաղագեղ

{{տող|40}}Եվ վերջապես հեկեկալով նրան դիմեց ու խոսքն ասաց այս թևավոր.

«Դո՞ւ ես միթե, որ արդ եկար, Տելեմաքոս, դու, քաղցրագույն իմ աչքի լույս,

Քեզ տեսնելու հույս չունեի, երբ, գաղտնաբար և հակառակ իմ ցանկության,

Դու մեկնեցիր դեպի Պիլոս, որ լուր լսես անդ սիրելի քո հոր մասին։

Ուստի պատմիր, արդյոք այնտեղ դու ի՞նչ տեսար, ի՞նչ լսեցիր»։

Պատասխանեց այնժամ նրան և խոսք ասաց Տելեմաքոսը խորիմաց,

«Ո՜հ, իմ մայրիկ, մի նորոգիր լաց ու կոծս, մի՛ հուզիր սիրտը կրծքիս տակ,

Ես հազիվհազ խուսափեցի դառն օրհասից իմ չարաչար,

Այլ լվացվիր, ապա հագիր, զուգիր մարմինդ հագուստով քո մաքրափայլ

Ու բարձրացիր ծառաներիդ հետ միասին անդ, վերնատուն,

{{տող|50}}Ուխտի՛ր բոլոր աստվածներին՝ կատարել զոհ հարյուրաեզ,

Եթե միայն Զևսը օգնի, որ կատարվի վրեժի գործն արժանավոր:

Իսկ ես հիմա հրապարակ պիտի գնամ, որ գեթ կանչեմ այն շրջիկին.

Ճանապարհին ինձ հետ էր նա, նավի վրա այստեղ եկավ։ Ես նախօրոք

Աստվածային համհարզիս հետ նրան քաղաք ուղարկեցի

Եվ հանձնեցի Պիրեոսին, որ իր տունը նրան տանի բարեխնամ

Ու սիրալիր, հյուրամեծար պատվի, հարդի, մինչև որ ես ետ դառնամ, գամ»։

Ասաց այդպես նա բարձրաձայն, մինչդեռ խոսքն այդ իր մոր սրտից դուրս չթռավ։

Նա փութապես անդ լվացվեց, հագավ հագուստն իր մաքրափայլ,

Ուխտեց բոլոր աստվածներին զոհ կատարել հարյուրաեզ ու մեծափառ,

{{տող|60}}Եթե Զևսը աղոթքն հարդի, և կատարվի վրեժի գործն արժանավոր:

Մինչ դուրս եկավ ապարանքից Տելեմաքոսն արագաքայլ՝

Տեգ-նիզակը ձեռքին բռնած, իսկ հետևից վազում էին երկու Ժիր շուն։

Նրա մարմինն այնժամ ծածկեց Աթենասը գեղեցկությամբ մի գերհրաշ,

Եվ, անցնելիս, ժողովուրդը նրան նայում, հիանում էր սքանչանքով։

Ամբարտավան խոսնայրները, նրա շուրջը հավաքվելով,

Խոսում էին բարյացակամ, թեպետ սրտանց սարքում էին դաժան դավանք:

Բայց խույս տվեց Տելեմաքոսն այդ ամբոխից խառնիճաղանջ

Եվ այն կողմը ուղղվեց, գնաց, որտեղ նստած էին Մենտորն, Հալիթերսեսն

Ու Անտիփոսն, որ վաղեմի և հայրական բարեկամներն էին նրա:

{{տող|70}}Նա նրանց մոտ, այնտեղ նստեց, և սկսեցին հարցուփորձը մանրամասն,

Եվ արդ, այնտեղ, այդ միջոցին եկավ նաև Պիրեոսը նիզակափառ,

Քաղաքով դեպ հրապարակ բերում էր նա օտարական այն եկվորին:

Չարհամարհեց Տելեմաքոսն հյուրին այնժամ, այլ ընդառաջ ելավ նրան,

Բայց Պիրեոսն առաջինը նրան դիմեց և խոսք ասաց.

«Տելեմաքոս, հրամայիր, որ փութապես մեր տունն հիմա գնան կանայք,

Որ այնտեղից շուտ քեզ բերեն Մենելայի տված բոլոր ընծաները»։

Իսկույն նրան իր խոսքն ասաց Տելեմաքոսն խորիմաց.

«Դեռ հայտնի չէ, ով Պիրեոս, գործը ինչպե՞ս կվերջանա.

Եթե իրոք ամբարտավան սեղեխները ինձ իմ տան մեջ գաղտնածածուկ,

{{տող|80}}Նենգ սպանեն և բաժանեն իրարու մեջ իմ հայրական գույքը ամբողջ,

Գերադաս է, որ քե՛զ մնան ընծաներն այդ, քան նրանցից մեկնումեկին,

Իսկ եթե ես կարողացա նյութել նրանց մահ ու կորուստ,

Այնժամ իմ տուն, ինձ կբերես ընծաներն այդ ի ցնծություն»։

Ասաց այդպես և փութապես իր տուն տարավ նա ապաբախտ այն շրջիկին,

Եվ երբ այդպես եկան հասան ու տուն մտան գեղեցկաշեն,

Պատմուճանները, հանելով, բազմոցների վրա դրին

Ու ներս մտան հղկված ու կոկ լոգարանը՝ լողանալու:

Երբ անդ նրանց ստրկուհիք լողացրին և օծեցին պարարտ յուղով,

Այնուհետև հագցրին բրդեղ ծածկոց, լոդիկ և բաճկոններ,

{{տող|90}}Նրանք շուտով լոգարանից այն դուրս եկան ու բազմեցին բազմոցներին։

Աղախինը մի ոսկեղեն պերճ գավի մեջ լվացվելու ջուրը բերեց,

Ապա իսկույն լցրեց նրանց, որ լվացվեն ամանի մեջ արծաթակերտ:

Հետո քաշեց, դրեց ուղիղ նրանց առաջ հղկված սեղան

Մառանապետ հարգո կինը բերեց, դրեց հացը առատ,

Նաև պահված պաշարներից բազմապիսի այլ ուտեստներ,

Մայրը բազմեց դեմ-հանդիման, ապարանքի մուտքին ընթեր

Ու, բազմոցին այդպես հենված, ոլորում էր նա իր թելերը նրբագեղ:

Եվ արդ, նրանք ձեռք մեկնեցին իրենց առաջ պատրաստ դրված ուտեստներին,

Իսկ երբ արդեն կերուխումով լավ հագեցան, որքան սիրտն էր փափագում այդ,

{{տող|100}}Այնժամ նրանց իր խոսքն ասաց Պենելոպեն խոհեմամիտ.

«Տելեմաքոս, լա՜վ է, որ այժմ ես բարձրանամ դեպի սենյակն իմ վերնատան,

Եվ անդ պառկեմ այն մահիճում, որը լիքն է հառաչանքով,

Քանզի ես այն ոռոգում եմ դառն արցունքով իմ վշտալի

Այն օրվանից, երբ Ոդիսևսն Ատրիդների հետ միասին Իլիոն գնաց։

Իսկ դու, մինչև ամբարտավան խոսնայրները վերադառնան, ետ գան այստեղ,

Չե՞ս պատմի ինձ, ի՞նչ լսեցիր քո հոր մասին, ետ կդառնա՞ իսկապես նա»:

Իր մորն իսկույն պատասխանեց և խոսք ասաց Տելեմաքոսը խորիմաց.

«Ես քեզ, մայր իմ, կասեմ ահա և կպատմեմ ճշմարտացի։

Նախ մենք եկանք Պիլոս քաղաքն ու ազգապետ Նեստորի մոտ։

{{տող|110}}Ինձ ընդունեց նա սիրալիր ապարանքում իր բարձրաբերձ,

Հյուրասիրեց ինձ հոգատար, ինչպես հայրն է խորունկ սիրով

Ջերմ ընդունում օտար երկրից նոր ետ եկած իր զավակին։

Այդպես ահա ինձ սրտալի ընդունեցին հայրն ու որդիք գերահռչակ:

Սակայն ասաց, որ չի լսել ինքը բնավ, մահկանացու մարդկանց մեջ

Դեռ ոչ ոքից՝ կենդանի՞ է Ոդիսևսը, թե՞ մահացած։

Բայց և այնպես՝ իր ձիերով արագավազ, կառքի վրա ամրակառույց,

Ինձ ուղարկեց նա դեպ հերոսը քաջաղեղ, դեպ Մենելայն Ատրևսորդի։

Եվ ես ահա այնտեղ տեսա արգիացի Հեղինեին, հանուն որի,

Արգիացիք և տրոյացիք հար կռվեցին կամքով անմահ աստվածների,

{{տող|120}}Եվ այնտեղ ինձ, ահավասիկ, հարցմունք արեց Մենելայը քաջամարտիկ,

Թե ի՞նչ կարիք ունեմ արդյոք, որ եկել եմ Լակեդեմոնն աստվածային։

Եվ ամեն բան այնտեղ նրան ես պատմեցի ճշմարտաբար,

Ու ապա նա, ինձ դիմելով, այս խոսքն ասաց ի պատասխան.

«Ավա՜ղ, ինչպե՞ս, մի՞թե դրանք, այդ անիրավ, անզոր մարդիկ,

Ցանկանում են պառկել շքեղ մահիճի մեջ կորովագույն մեծ դյուցազնի,

Որ ճիշտ այնպես, ինչպես եղնիկն երկու ծծկեր, նորածնունդ իր ձագերին

Թողնում է անդ անտառապատ կաղաղի մեջ հաղթ առյուծի,

Ինքն էլ ապա, արածելով, թռչկոտում է դեպ դաշտն ու ձորը դալարուտ:

Մինչ առյուծը կորովագույն, ետ դառնալով դեպի որջն իր,

{{տող|130}}Եղնորթներին այդ երկվորյակ մահ է բերում և ժանտ կորուստ,

Այդպես էլ հենց Ոդիսևսը խոսնայրներին մահ կնյութի մի խայտառակ:

Ո՜հ, եթե նա օգնի՛ր Զևս հայր, ո՛վ Ապոլլոն, դո՛ւ Աթենաս,

Գար՝ այնպիսին, ինչպիսին էր գեղեցկակերտ Լեսբոսի մեջ մի ժամանակ,

Երբ դուրս եկավ մրցամարտի Փիլոմելյան մեծ քաջի դեմ ու քաջազոր,.

Հաղթ հարվածով նրան ուժգին զարկեց գետին, ու ցնծացին աքեացիք,

Եթե այդպես խոսնայրների դիմաց կանգներ Ոդիսևսը կորովալիր,

Շուտ կլափեր մահը նրանց, թանկ կը նստեր ամուսնության գործը այնժամ,

Իսկ այն, ինչ որ խնդրում ես այժմ, կհայտնեմ քեզ

Առանց շեղման և, բնավին չխաբելով, ես կպատմեմ։

{{տող|140}}Ահավասիկ, ինչ որ իրոք հայտնեց, ասաց ծովածերուկն արդարախոս,

Ես բացեբաց, չծածկելով և ոչ մի խոսք, քեզ ամեն բան կասեմ հիմա:

Նա ինձ ասաց, որ տեսել է Ոդիսևսին վշտերի մեջ անագորույն,

Կղզում, տանը հավերժահարս Կալիպսոյի, որ պահում է նրան բռնի,

Եվ չի կարող վերադառնալ, ետ գալ երկիրն իր հայրենի,

Քանզի չունի այնտեղ ո՛չ նավ, ո՛չ ընկերներ թիավարող,

Որոնց հետ նա ճանապարհվեր լայնատարած լանջով ծովի»։

Այդպես ասաց ինձ Ատրիդես Մենելայը, նիզակաճոճը մեծափառ:

Գործն իմ այնտեղ ավարտելով՝ ես մեկնեցի, անմահները ինձ ծովի մեջ

Շնորհեցին հողմ հաջողակ, որն և բերեց ինձ հայրենիքն իմ սիրատենչ»։

{{տող|150}}Ասաց այդպես, հոգով խորունկ ալեկոծվեց Պենելոպեն,

Այնժամ նրան դիմեց իսկույն Թեոկլիմենն աստվածային և այս ասաց.

«Ո՜հ, դու տիկին գերամեծար, Լաերտածին Ոդիսևսի վեհ թագուհիդ,

Գործն, հիրավի, սա չգիտի, ուստի լսիր և այս խոսքն իմ.

Ճշմարիտը կգուշակեմ և բնավին ես չեմ ծածկի քեզնից ոչինչ։

Վկա են Զևսն՝ մեծագույնը աստվածներից, այս սեղանը ինձ վանատուր

Եվ անբասիր այս օջախը Ոդիսևսի, ուր ես եկա, ահավասիկ,

Որ Ոդիսևսն իր հայրենի երկրի մեջ է արդեն հիմա

{{տող|160}}Կամ թե արդեն, իմանալով գործերը նողկ, մոտ է տանն իր և պիտի գա

Ու իր սրտում այժմ նյութում է մահ և կորուստ սեղեխներին։

Ես գուշակող մի թռչունից այդ իմացա նավի վրա

Ու այդ մասին Տելեմաքին իսկույն այնտեղ ես հայտնեցի»։

Եվ փութապես իր խոսքն ասաց այնժամ նրան Պենելոպեն խոհեմամիտ.

«Ա՜խ, երանի, օտարական, շուտ կատարվեն խոսքերը այդ,

Մեր մեծարանքն այնժամ իսկույն դու կիմանաս, այնքան առատ ինձնից ընծա

Դու կստանաս, որ քեզ մարդիկ, հանդիպելիս, պիտ համարեն գերերջանիկ»։

Մինչդեռ նրանք իրարու հետ խոսում էին այնտեղ այդպես,

Ոդիսևսի տան հանդիման, գեղեցկակերտ, լավ հատակած գետնի վրա

{{տող|170}}Խոսնայրները հրճվում Էին բազմազվարճ՝ սկավառակ ու տեգ նետելով,

Որտեղ նաև միշտ հավաքվում էին նրանք լկտիաբար:

Երբ վերջապես ժամը հասավ հացկերույթի, և դաշտերից,

Ամեն կողմից խաշինքն եկավ հովիվների խնամքի տակ,

Այնժամ նրանց կանչեց Մեդոնն, որը բոլոր բանբերներից

Ամենսմեծ սիրելին էր խոսնայրների, մասնակիցը խնջույքների.

«Բավակա՜ն է, պատանիներ, որքան սրտանց դուք հրճվեցիք այդ մրցանքով,

Տո՜ւն եկեք այժմ, որ միասին ճաշ պատրաստենք մենք խնամքով,

Քանզի չէ՞ որ վատ չէ բնավ ճաշ վայելել իր իսկական ժամանակին»։

Ասաց այդպես, ու վեր կացան նրանք, եկան՝ նրա խոսքին հնազանդված։

{{տող|180}}Երբ որ եկան նրանք խմբով, Ոդիսևսի տունը մտան գեղեցկաշեն,

Անդ հանեցին ծածկոցները և դրեցին բազմոցների վրա այնտեղ,

Փողոտեցին իսկույն այծեր, հույժ պարարուն և ոչխարներ,

Մորթոտեցին պարարտաճարպ նաև խոզեր ու դաշտային մի եզ նաև

Ու սարքեցին ճոխ ճաշկերույթ։ Մինչ խոզարածն աստվածային, Ոդիսևսը

Դաշտում, այնտեղ, պատրաստվեցին ճանապարհվել ու գալ քաղաք,

Եվ նրանցից առաջինը իր խոսքն ասաց խոզարած տերն հովիվների,

«Ուրեմն այդպես, ծերուկ շրջիկ, դու ուզում ես քաղաք գնալ այսօր ևեթ,

Ինչպես իշխանն իմ պատվիրեց, մինչդեռ իրոք միտք ունեի

Քեզ իսկապես այստեղ պահել, իբրև պահակ մեր փարախին:

{{տող|190}}Բայց այժմ արդեն պատկառում եմ ես, երկյուղած, որ մի գուցե այսուհետն

Իմ իշխանը ինձ կշտամբի, մինչդեռ տիրոջ պարսավանքին է անհաճելի։

Արդ, եկ շուտով ուղևորվենք, քանզի անց է կեսօրն արդեն,

Եվ երեկոն կմոտենա, արդեն սաստիկ ցուրտ կլինի»:

Պատասխանեց նրան իսկույն և խոսք ասաց Ոդիսևսը ամենիմաց.

«Հասկանո՜ւմ եմ և լավ գիտեմ, իսկ դու այդպես խրատում ես իմացողին.

Սակայն գնա՜նք, և դու միայն առաջնորդիր ինձ անդադար,

Ինձ մական տուր, եթե պատրաստ կտրած ունես, որ քայլելիս նեցուկ լինի,

Քանզի չէ՞ որ խիստ սայթաքուն է ճանապարհն և դժվարին, հանց ասացիք»։

Ասաց այդպես և փութապես նա հնամաշ պարկը զազիր ու ծակոտկեն

{{տող|200}}Գցեց ուսին։ Կախված էր այն գարշ, ոլորուն մի չվանից,

Իսկ Եվմեոսն հանձնեց նրան մի մեծ մական, որը նա խիստ փափագում էր։

Այդպես նրանք ճամփա ընկան՝ թողած փարախն հովիվների

Եվ շների հսկողությանն։ Այդպես տանում էր դեպ քաղաք նա տիրոջն իր,

Ինչպես թշվառ մի մուրիկի, կերպարանքով նման դժբախտ մի ծերուկի,

Ձեռքին մականն իբրև նեցուկ, մարմնին հագած նողկ ցնցոտի մի քրքրված։

Այդպես ահա նրանք անցան ողջ ճանապարհը քարքարոտ

Ու, քաղաքին մոտենալով, եկան արդեն աղբյուրի մոտ

Գեղեցկահոս, որի ջրից օգտվում էին քաղաքացիք:

Պերճ աղբյուրն այդ կերտել էին Իթակոսը, Ներիտոսը և Պոլիկտորն,

{{տող|210}}Դրա չորս դին, շուրջանակի, տնկել էին մի խիտ անտառ կաղամախի,

Որ սնվում էր նույն այդ ջրով։ Սառն ջուրը ջինջ բարձր ժայռից թափվում էր ցած,

Ջրի վերև կար մի բագին՝ նվեր ու ձոն հավերժահարս ծովալքներին,

Որտեղ զոհեր էին բերում ճամփորդները ուխտագնաց.

Եվ հանդիպեց այնտեղ նրանց հանկարծ որդին Դոլիոսի, Մելանթևսը.

Նա քշում էր, որպես ուտեստ ամբարտավան խոսնայրների ճոխ խնջույքին,

Հոտից ջոկված ընտիր այծերն, և հետևում էին նրան երկու հովիվ։

Մելանթևսը տեսավ նրանց ու պարսավեց եպերանքով ու չարաչար,

Նա հայհոյեց, այս խոսքն ասաց, մինչ վրդովվեց Ոդիսևսի սիրտը սաստիկ.

«Եվ իսկապես ճիշտ է ասված, անզգամի՜ն անզգամն է առաջնորդող,

{{տող|220}}Քանզի աստվածն է այդ անում, երբ նմանին միացնում է միշտ նմանին:

Հե՜յ, խոզարած, դո՛ւ, զզվելիդ, ո՞ւր ես տանում այդ որկրամոլ չար բկլիկին,

Այդ գարշելի, նողկ մուրիկին, որ ճաշերի պնակալեզն է։

Դռներն ընկած նա բյուրավոր՝ իր ուսերով շեմքն է մաշում

Եվ մուրում է ողորմելին հացի փշրանք ու ոչ թե թուր կամ մի կաթսա:

Եթե դրան ինձ տայիր դու, կկարգեի դրան հսկիչ մեր գոմերին,

Որ միշտ մաքրեր միայն փարախն և աղբն ու կուն կամ տերևներ տարայծերին,

Ինքն էլ, մածուն միշտ ուտելով, պիտի ազդրերն իր հաստացնե՜ր։

Բայց քանի որ գարշ ու զազիր արարքի է դա ընդունակ և միշտ սովոր,

Մի գործ անել չի կամենա, այլ մարդկանց մեջ միայն մուրալ կցանկանա,

{{տող|230}}Որ հավաքի ողորմություն ու կերակրի անկուշտ, ագահ որովայնն իր։

Բայց ես, ահա, քեզ ասում եմ, և այդ անշուշտ կատարվի.

Եթե հանկարծ դա հանդգնի տունը գնալ աստվածազարմ Ոդիսևսի,

Անդ քաջազուն մարդկանց ձեռքից դրա գլխին նետվելու են բազմաբազում

Նստարաններն, որ կոտրատեն, ջարդ ու փշուր անեն կողերն իր գարշելի»:

Ասաց այդպես և, մոտ գալով, խելազուրկն այդ Ոդիսևսին հրեց ուժով

Ու սրունքին զարկեց ոտքով, բայց չվանեց ճամփից նրան,

Անբախտ մնաց նա իր տեղում, ու մտածեց Ոդիսևսը.

Չհարձակվե՞լ, չխորտակե՞լ արդյոք դրան ու մականով հոգին կորզել

Եվ կամ վերցնել ու ճոճելով գետնին զարկել, գանգը ջարդել,

{{տող|240}}Բայց Ոդիսևսն հոգին զսպեց և ամոքեց իր զայրույթը, իսկ խոզարածն

Խիստ հայհոյեց Մելանթևսին և աղոթեց՝ իր ձեռքերը վեր կարկառած,

«Հավերժահարսք աղբյուրների, դուք, դստրիկներ Ջևս զգոնի, թե Ոդիսևսն

Ոչխարների և այծերի պարարտաճարպ ազդրերն այրել է ձեզ երբեմն,

Որեմն, հիմա կատարեցեք դուք փափագն իմ և միակ ուխտը իմ սրտի.

Թող դյուցազնն այդ վերադառնա, և թող աստված այժմ ետ բերի նրան այստեղ:

Այնժամ նա քո վիսությունն այդ ցրի՜վ կտա, վատաբերա՜ն դու ո՛վ լկտի,

Որ ծաղրում ես մարդկանց իզուր ու քաղաքն ես դու անընդհատ, լպիրշորեն,

Գնում, գալիս, մինչ խաշինքն է զուր փչանում՝ հանձնված անպետք հովիվներին»։

Եվ Մելանթևսն՝ այդ այծարած հովիվն, այնժամ ահեղ գոռաց.

{{տող|250}}«Ավա՜ղ, տեսա՞ք, ինչ խոսք ասաց քոսոտ շունն այս`նենգության մեջ

բազմահմուտ:

Սպասի՜ր դեռ, ես սևաթույր նավի վրա Իթակեից կտանեմ քեզ

Դեպ հեռուներ և օգտավետ անդ կծախեմ, հանց ստրուկի:

Ա՜խ, երանի՝ Տելեմաքին այսօր ևեթ վեհ Ապոլլոնն իր նետերով

Զարկի, սպանի, կամ թող ձեռքով խոսնայրների նա խորտակվի,

Ինչպես հեռվում Ոդիսևսը՝ կորցրած օրն իր վերադարձի»։

Ասաց, թողեց այնտեղ նրանց, որոնք քայլում էին դանդաղ,

Սակայն ինքը արագապես շարժվեց գնաց և տունն հասավ թագավորի։

Անդ ներս մտավ նա անհապաղ, բազմեց շարքում խոսնայրների՝

Դեմ-հանդիման Եվրիմաքին, քանզի նրա մտերիմն էր նա սիրելի։

{{տող|260}}Սպասարկու ծառաները նրա առաջ, իբրև բաժին, միսը դրին,

Իսկ տնօրեն կինն հարգելի բերեց նրան հաց և ուտեստ։

Մինչ խոզարածն աստվածային և Ոդիսևսը տուն հասան

Ու կանգնեցին այնտեղ մոտիկ։ Լսվում էին անդ հնչյունները կիթառի,

Փեմիոսն էր նվագն հնչում, և Ոդիսևսը փութապես

Խոզարածի ձեռքը բռնեց, ապա այս խոսքն ասաց նրան.

«Եվմեո՜ս, սա Ոդիսևսի ապարա՜նքն է, օ՜ն անդր, օ՜ն.

Ճանաչելի է սա հեռվից, հանց հոյակապ, աչքի ընկնող մի դստիկոն

Հայտերևակ՝ բակն ընդարձակ, շուրջը պարիսպ ատամնավոր:

Տե՛ս, դարպասը երկդռնանի հաստատամեստ է և ամրակուռ,

{{տող|270}}Եվ չի՜ կարող այդ դռները բանալ ոչ ոք և ոչ մի մարդ։

Կարծեմ, բազում անդ քաջազունք խնջույքի մեջ հրճվում են արդ,

Աստ բուրում է ճենճերահոտն, և կիթառի ձայնը հնչում է քաղցրալուր,

Որը կամքով աստվածների ստեղծված է, որպես ընկեր խնջույքներին»։

Այնժամ նրան դու, Եվմեոս, ո՜վ խոզարած, խոսք ասացիր ի պատասխան.

«Ոհ, որքա՜ն հեշտ դու իմացար. ինչպես միշտ՝ դու այժմ էլ անխելք չես,

Բայց եկ, հիմա լավ մտածենք՝ ինչպե՞ս արդյոք պետք է վարվենք։

Կամ նախապես դու ներս մտիր գեղեցկաշեն այս ապարանքն

Եվ անդ մի կերպ խցկվիր, խառնվիր սեղեխներին, իսկ և այստեղ դեռ կմնամ,

Կամ էլ, եթե ցանկանում ես, ես ինքս առաջ ներս կմտնեմ,

{{տող|280}}Բայց դու երկար մի հապաղիր, քեզ մի գուցե մեկնումեկը այստեղ, դրսում,

Այժմ նկատի և հարվածի կամ վռնդի։ Ի՞նչ ես կարծում, ասա՛ շուտով»։

Պատասխանեց այնժամ նրան բազմահամբեր Ոդիսևսը աստվածային.

«Հասկանո՜ւմ եմ և լավ գիտեմ. իմացողին ես խրատում,

Ոչ, նախապես դո՛ւ ներս մտիր, ես կսպասեմ այստեղ մենակ։

Եվ, հիրավի, ծանո՜թ են ինձ հարվածները, եպերանքը.

Համբերատար սիրտ ունեմ ես. ծովում, կռվում աղետն ու վիշտը սրտակեզ

Կրել եմ միշտ։ Թող մեկն էլ այժմ ավելանա, հանդուրժում ենք մենք ամեն բան,

Բայց չենք կարող զսպել միայն մեր նզովյալ և մոլեգնող ժանտ որովայնն.

Նա է միայն մարդկանց մատնում արհավիրքի և բյուրավոր փորձանքների,

{{տող|290}}Եվ նավերն են կերտվում, զինվում հանուն նրա պահանջների

Ու անպտուղ ծովերի մեջ մահ և կորուստ են պատրաստում չար թշնամուն»:

Այդպես ահա իրարու հետ խոսում էին նրանք այնտեղ,

Մինչ բազմատանջ Ոդիսևսի շուն Արգոսը, որ պառկած էր անդ, մևրձակա,

Վեր բարձրացրեց գլուխն հանկարծ և ցցեց իր ականջները:

Ոդիսևսն էր սնել նրան, բայց թողել էր ու հեռացել դեպ սուրբ Իլիոն։

Նրան հաճախ տանում էին որսորդները երիտասարդ՝

Որս անելու և բռնելու վայրի այծյամ կամ եղնորթներ,

Սակայն հիմա, երբ իր տերն էր բացակայում, նա, մոռացված ու անխնամ,

Պառկած էր անդ աղբյուրի մեջ, ջորիների ու եզների ապավառին,

{{տող|300}}Որը այնտեղ կուտակված էր մեծաքանակ, մինչև որ այն ծառաները,

Հավաքելով, տանեին դաշտ և ցրեին Ոդիսևսի մեծ արտերում:

Այդպես պառկած էր անդ թշվառ շուն Արգոսը, և իր վրա՝ բյուր շնաճանճ,

Սակայն հանկարծ նա ճանաչեց Ոդիսևսին, մոտ գնալիս,

Շարժեց պոչը, թափահարեց և ականջներն իր ուղղեց ցած,

Բայց ուժասպառ՝ չկարեցավ տեղից ելնել, գնալ տիրոջն իր ընդառաջ:

Երբ այդ տեսավ հեռվից, իսկույն ջերմ արտասվեց Ոդիսևսը,

Բայց իր հովիվ Եվմեոսից ծածուկ սրբեց իր արցունքը և խոսք ասաց.

«Զարմանո՜ւմ եմ, ո՜վ Եվմեոս, շունը պառկած է աղբի մեջ.

Լավագույնն է կարծես տեսքով, բայց չգիտեմ, ճի՞շտ է, թե՞ ոչ.

{{տող|310}}Արդյոք ունի՞ նա վազքի մեջ արագություն, կերպարանքին իր համեմատ,

Թե՞ իսկ և իսկ այնպիսին է, ինչպես շները մեծ մարդկանց սեղանի մոտ,

Որոնց պահում, խնամում են տերերն հանուն գեղեցկության ու ճոխության»:

Այնժամ նրան, ո՜վ Եվմեոս դու խոզարած, այս ասացիր ի պատասխան.

«Ոչ, քա՜վ լիցի, դա գամփռնէ հեռուներում արդեն կորած քաջ մի մարդու,

Ավա՜ղ, եթե սա իր տեսքով, այլև գործով, լիներ հիմա հենց այնպիսին,

Ինչպիսին որ, դեպի Տրոյա հեռանալիս, այստեղ թողեց Ոդիսևսը,

Պիտ ապշեիր դու անկասկած՝ նրա կորովն ու ժրությունը տեսնելով։

Բնա՜վ երբեք գազաններից խույս տալ, փախչել սա չգիտեր,

Նույնիսկ խորքում խոր անտառի և գտնում էր հոտառությամբ հետքերը միշտ,

{{տող|320}}Բայց մատնված է այժմ տանջանքի, և տերն է իր օտար երկրում արդեն կորած,

Մինչդեռ անգութ ծառաները չեն խնամում սրան հիմա:

Ստրուկները, երբ որ արդեն դադարում է գործին իշխել տերը նրանց,

Էլ աշխատել չեն ցանկանում արդարաբար, ինչպես հարկն է,

Քանզի մարդու քաջարության ուղիղ կեսը որոտաձայն Ջևսն է շորթում

Այն ժամանակ, երբ սկսվում է օրը նրա ստրկության»։

Այդ ասելով՝ նա ներս մտավ ապարանքը գեղեցկաշեն,

Եվ տան միջով ուղիղ գնաց, հասավ այնտեղ, խոսնայրներին,

Մինչդեռ թշվառ այն Արգոսին, երբ որ տեսավ նա տիրոջն իր՝ Ոդիսևսին,

Քսան տարի անցնելուց ետ, բախտը մատնեց մահվան դաժան, սև օրհասին,

{{տող|330}}Իսկ Տելեմաքն աստվածային ամենից շուտ հեռվից տեսավ խոզարածին,

Որ մոտենում էր՝ անցնելով իր տան միջով, ուստի իսկույն

Գլխով արեց և մոտ կանչեց։ Շուրջն իր նայեց Եվմեոսը, ապա շուտով

Վերցրեց աթոռն այնտեղ դրված, որի վրա միշտ նստում էր տան տնօրենն՝

Դահլիճի մեջ խնջույք անող, սեղեխներին մսեղեններ բաժանելիս։

Նա աթոռն այդ տարավ, դրեց Տելեմաքի սեղանի մոտ,

Ինքն էլ ապա բազմեց այնտեղ դրա վրա: Բանբերն իսկույն,

Պերճ զամբյուղից հացն հանելով, տվեց նրան, այլև ուտեստ ու մսեղեն:

Այդ ժամանակ ներս մտավ տուն Ռդիսևսը աստվածազարմ՝

Կերպարանքով թշվառագույն մի մուրիկի, տեսքով դժբախտ մի ծերուկի՝

{{տող|340}}Մարմնին հագած զազիր, տգեղ մի ցնցոտի, ձեռքին ցուպը իբրև նեցուկ:

Եկավ, նստեց նա հացենի շեմքին՝ այնտեղ, մուտքի ընթեր,

Թիկունքն հենեց ամուր, նոճի բարավորին, որը երբեմն հյուսնը ճարտար

Իր հյուսնական ճշգրիտ լարով չափեց, շինեց և անդ կանգնեց հարմարորեն:

Եվ փութապես խոզարածին Տելեմաքը կանչեց իր մոտ,

Ապա վերցրեց գեղեցկակերտ նա զամբյուղից ամբողջ հացը, որքան որ կար,

Այլև միսը երկու ձեռքով հանձնեց նրան ու խոսք ասաց.

«Ահավասի՛կ, սա տար և տուր այնտեղ օտար հյուրին, այլև դու պատվիրիր,

Որ աղերսի ողորմություն` մոտենալով խոսնայրներին,

Քանզի տնանկ և մուրացիկ մարդու համար ամոթանքը լա՜վ չէ բնավ»:

{{տող|350}}Ասաց այդպես, և խոզարածն հնազանդվեց նրա խոսքին,

Գնաց, կանգնեց Ոդիսևսին անդ առընթեր և խոսքն ասաց այս թևավոր.

«Ա՜ռ, եկվոր հյուր, Տելեմաքն է քեզ տալիս սա։ Նա պատվիրեց,

Որ դու մուրաս ողորմություն՝ մոտենալով այստեղ բոլոր խոսնայրներին,

Քանզի տնանկ և մուրացիկ մարդու համար ամոթանքը լա՜վ չէ, իրավ»։

Եվ Ոդիսևսն ամենիմաց պատասխանեց ու խոսքն ասաց,

«Տո՜ւր, որ, Զևս հայր, Տելեմաքոսը մարդկանց մեջ լինի հավերժ գերերջանիկ,

Թող կատարվի այն ամենը, ինչ նա սրտով կփափագի»:

Ասաց այդպես և ընդունեց երկու ձեռքով ուղարկվածն այն,

Որն և դրեց իր ոտքի մոտ, իր խայտառակ, գարշ պարկի մեջ, բայց վերևից,

{{տող|360}}Եվ սկսեց հետո ուտել, քանի տան մեջ երգում էր դեռ երգասացը,

Բայց դադարեց ապա ուտել, երբ ընդհատեց երգն իր երգակն աստվածային:

Եվ խառնամբոխ խոսնայրները աղմկեցին տան մեջ այնժամ,

Իսկ Աթենասն եկավ, կանգնեց Լաերտածին Ոդիսևսի մոտ, առընթեր

Եվ հորդորեց, որ ըսկըսի նա անհապաղ սեղեխներից անդ հաց մուրալ,

Որ իմանա՝ ո՞վ է արդյոք խոսնայրներից արդարամիտ կամ անօրեն,

Թեպետ դաժան մահ-օրհասից ազատվելու հնար չկար ամենևին:

Եվ նա գնաց, աջակողմից ամեն մեկին մոտենալով՝ սկսեց մուրալ

Ու ամենքին ձեռքն իր մեկնեց, հանց վաղեմի մի մուրացկան:

Եվ բոլորն էլ կարեկցաբար տալիս էին ողորմություն, բայց զարմացած

{{տող|370}}Իրարու մեջ հարցնում էին. «Ի՞նչ մարդ է սա, որտեղի՞ց է եկել արդյոք»:

Եվ այծարած Մելանթևը հանդես եկավ ու խոսք ասաց,

«Ինձ լսեցեք, գեղեցկափայլ վեհ թագուհու ո՜վ խոսնայրներ,

Ահավասիկ՝ ինքս տեսա օտարական այս եկվորին.

Խորածը առաջնորդեց դրան և այժմ այստեղ բերեց,

Բայց չգիտեմ ես իսկապես, թե ո՞վ է դա կամ ո՞ր ցեղից»

Ասաց այդպես, և կշտամբեց խոզարածին Անտինոոսը եպերանքով.

«Հե՜յ, խոզարա՛ծ, երևելի՛դ, ինչո՞ւ ես դու սրան այսպես քաղաք բերել.

Բավական չէ՞, որքան մեզ մոտ կան պորտաբույծ շրջմոլիկներ,

Լիրբ, ձանձրալի, խնջույքները միայն պղծող, պնակալե՜զ մուրացկաններ։

{{տող|380}}Քի՞չ է գուցե քեզ նույնիսկ այն, որ քո տիրոջ գույքն են լափում,

Եվ դու այլուստ կանչել ես նոր ու որկրամոլ գարշ մի մարդու»։

Այնժամ նրան, դու Եվմեոս, ո՜վ խոզարած, բարբառելով, այս ասացիր.

«Լավ, գեղեցիկ չխոսեցիր դու, Անտինոոս, թեպետ ազնիվ քաջն ես արանց։

Ո՞վ կուզենա այսօրինակ մի եկվորի կանչել այլուստ իր տունը հյուր.

Ո՞ւմ են կանչում մեծարելու, թե ոչ մարդկանց միշտ օգտակար,

Գուշակներին, բժիշկ մարդկանց, նավակառույց և քաջընտի՛ր վարպետներին

Եվ կամ երգով հրճվանք բերող երգակներին աստվածային։

Դրանց են միշտ հրավիրում մարդկության մեջ, երկրի վրա անծայրածիր,

Մինչ չի կանչի ոչ ոք մուրիկ, տնանկ մարդու, որպես իրեն սոսկ մի տանջանք,

{{տող|390}}Սակայն դու ես այստեղ բոլոր խոսնայրներից ավելի չար, առավել ժանտ

Ոդիսևսի ծառաների հանդեպ, և իմ, նամանավանդ,

Բայց այդ մասին ես չեմ հոգա, քանի որ դեռ կենդանի են իրենց տան մեջ

Պենելոպեն խոհեմամիտ և Տելեմաքն աստվածային»։

Այնժամ նրան իր խոսքն ասաց Տելեմաքոսը խորիմաց.

«Սո՛ւս կաց, լռի՛ր և նրա հետ այդ խոսքերով դու մի վիճիր,

Ջի սովոր է Անտինոոսն խոսակցությամբ չարադաժան՝

Սարքել հուզմունք, խռովություն, այլև դրդել ուրիշներին»։

Ասաց այդպես ու թևավոր նա խոսք ուղղեց Անտինոոսին,

«Անտինոոս, հոգատար ես դու իմ մասին, հանց հայրն ազնիվ դեպ իր որդին

{{տող|400}}Եվ արդ, խոսքով, հարկադրանքով պատվիրում ես, որ այս հյուրին

Ես իմ տնից դուրս վռնդեմ, բայց քա՜վ լիցի, այդ բանն աստվածն էլ թույլ չի տա:

Դո՛ւ էլ հիմա վերցրու մի բան և տուր նրան, իսկ ես բնավ չեմ ափսոսա,

Այլ հորդորում եմ այդ անել։ Մի պատկառիր ոչ իմ մորից,

Ո՛չ էլ ստրուկ ծառաներից, որ տանը կան աստվածազարմ Ոդիսևսի։

Բայց իսկապես այդ չէ հոգսը քո սրտի մեջ. դու միտք ունես

Ինքդ մենակ աստ վայելել, իսկ ուրիշին չտա՜լ ոչինչ»։

Անտինոոսն իսկույն նրան իր խոսքն ասաց ի պատասխան.

«Ի՞նչ ասացիր, ո՜վ Տելեմաք, զայրույթի մեջ գոռոզ, անզուսպ.

Եթե բոլոր սեղեխները այժմ այնքա՜ն տան, ինչքան ես եմ տալիս ահա,

{{տող|410}}Դա այս տնից այն ժամանակ կհեռանա ու չի գա էլ երեք ամիս»։

Ասաց, վերցրեց նա սեղանի տակից աթոռն ու ցույց տվեց սպառնանքով

Ոդիսևսին. խնջույքի մեջ փայլուն ոտքերն էր նա դնում դրա վրա։

Մյուսներն այնտեղ շնորհեցին ու լցրեցին հացով, մսով պարը նրա,

Եվ Ոդիսևս, ողորմությունն այդ ստացած, ուզեց գնալ դեպի շեմքը,

Որ շուտափույթ օգտագործի տուրքն, ընծաներն աքեացոց,

Բայց կանգ առավ Անտինոոսի մոտ և նրան այս խոսքն ասաց.

«Տո՜ւր նաև դու, բարեկամս, կարծում եմ՝ դու աքեյանց մեջ վատթա՜րը չես,

Այլ լավագույնն, ու փառավոր թագավորի ես դու նման,

Ուստի և դու, ավելի շուտ, քան մյուսները, պիտ շնորհես մի փշուր հաց,

{{տող|420}}Իսկ ես անշուշտ քեզ կսկսեմ փառաբանել երկրում անեզր և ամենուր:

Երբեմն և ես մահկանացու մարդկանց մեջ տուն մի ունեի գեղեցկաշեն,

Հարուստ ու լի և երջանիկ, և ես հաճախ տալիս էի ողորմություն

Միշտ այսպիսի շրջիկներին, ով որ լիներ, ինչ կարիքով էլ ինձ դիմեր։

Ես էլ, հարկավ, ունեի բյուր ժիր ծառաներ և այն ամենը գերազանց,

Որով մարդիկ ապրում են ճոխ և կոչվում են հարստությամբ երանելի։

Զևսը սակայն, Կրոնոսյանն, ինձ կործանեց, քանզի ինքն է ամենազոր,

Եվ ինձ դրդեց, որ գող, շրջիկ մարդկանց հետ ես ճանապարհվեմ,

Գնամ, հասնեմ ես Եգիպտոս, որպեսզի անդ ես կործանվեմ։

Անդ կանգ առանք մենք նավերով, Եգիպտոսի հորդ հոսանք բերանի սոտ։

{{տող|430}}Այնտեղ իսկույն պատվիրեցի ես սիրելի համհարզներիս՝

Մնալ կողքին մեր նավերի և անվրդով ու բարեհույս հսկել դրանք,

Իսկ մյուսներին հորդորեցի՝ բարձր տեղից շուրջը դիտել, հետախուզել,

Մինչդեռ նրանք, ամբարտավան, խիզախությամբ ոգեշնչված,

Հարձակվեցին, ավերեցին եգիպտացոց դաշտն ու արոտը պերճագույն

Ու փախցըրին նրանց կանանց և անպաշտպան մանուկներին

Եվ իրենց էլ՝ տղամարդկանց, կոտորեցին։ Բարձրացավ ճի՜չ և աղաղա՜կ,

Որը գնաց, քաղաք հասավ։ Քաղաքացիք, այդ լսելով, առավոտյան,

Արշալույսին, դուրս վազեցին։ Դաշտում զնգաց սուր պղինձը հեծյալների

Եվ հետիոտն անթիվ մարդկանց։ Սակայն Զևսը շանթազվարճ՝ ընկերներիս

{{տող|440}}Մատնեց ահեղ ու խայտառակ խուճապի, չը կարողացավ թշնամու դեմ

Կանգնելոչ ոք։ Որոտացին շուրջը աղետն, արհավիրքը,

Շատ շատերը անդ մերոնցից սուր պղինձով կոտորվեցին,

Շատերին էլ գերի տարան, որ աշխատեն ստրկաբար։

Արդ, հանդիպեց այնտեղ նժդեհ Դմետորը Իասոսյան, որ Կիպրոսի

Իշխանավոր տիրակալն էր։ Ահա նրան ինձ հանձնեցին, և նա տարավ

Ինձ դեպ Կիպրոս։ Այնտեղից եմ այժմ ես եկել՝ ժանտ աղետներ կրելուց ետ»։

Նրան այնժամ Անտինոոսը, գոռգոռալով, իր խոսքն ասաց ի պատասխան.

«Ո՞ր աստվածը այստեղ բերեց ժանտախտը այս, մեր խնջույքին հանց պատուհաս,

Կորի՜ր, լպի՛րշ, այն կողմ կանգնիր, իմ սեղանից հեռու գնա,

{{տող|450}}Թե ոչ՝ դաժա՜ն մի Եգիպտոս և կամ Կիպրո՜ս դու կտեսնես այստեղ իսկույն.

Եվ որքա՜ն գարշ մուրիկ ես դու, խիստ անամոթ, ժանտ ու մախիզ.

Արդ, բոլորին ձանձըրացրիր և բոլորին արդեն այցի դու գնացիր,

Ու սրանք դեռ անմտաբար տալիս են քեզ, չեն ափսոսում գույքն օտարի։

Հեշտ է, այո՛, լավության տեղ՝ զուր բաժանելձեռքը ընկած վկայքն ուրիշի»։

Եվ Ոդիսևսն ամենիմաց, ետ քաշվելով, նրան ասաց.

«Ավա՜ղ, բնավ կերպարանքիդ նման չէ քո դաժան հոգին.

Քո տանն անշուշտ նույնիսկ չնչին աղ չէիր տա դու աղքատին,

Երբ, ուրիշի ճոխ սեղանին այսպես բազմած, չկամեցար

Գեթ մի փշուր հաց գցել ինձ, մինչ ամեն ինչ աստ կա առատ և լիուլի՜»։

{{տող|460}}Ասաց այդպես, և զայրացավ Անտինոոսը սրտով սաստիկ.

Նա խեթ նայեց իսկույն նրան և թևավոր այս խոսքն ասաց.

«Հիմա՜ արդեն, կարծում եմ ես, դու այս տնից ետ չես գնա ողջ և առողջ,

Քանի որ ինձ, դսրովելով, վիրավորիչ խոսք ասացիր»:

Այդ ասելով` Ոդիսևսի վրա նետեց աթոռակն իր

Եվ աջ ուսին նրա զարկեց, թիկունքից վեր, բայց դիմացավ նա հանց մի ժայռ

Պի՜նդ, անդեդև տեղն իր կանգնած, չսասանեց նրան հարվածն Անտինոոսի:

Նա գլուխն իր շարժեց անխոս և մտածեց ժանտ վրեժի մասին միայն,

Ապա կրկին դարձավ, գնաց դեպի շեմքը, նստեց այնտեղ.

Լիքը պարկը դրեց կողքին և խոսք ուղղեց խոսնայրներին.

{{տող|470}}«Արդ, ի՜նձ լսեք, մեծահռչակ, վեհ թագուհու դուք խոսնայրներ,

Ես ձեզ կասեմ, ինչ որ սիրտն է իմ կրծքի տակ ներշնչում ինձ։

Հոգին բնավ չի վշտանա և ափսոսանք նա չի զգա,

Երբ որ մարդուն հարվածում են մարտակռվում՝ իր գույքերը պաշտպանելիս,

Հանուն ճերմակ ոչխարների կամ կորեղջյուր իր եզների։

Մինչդեռ զարկեց ինձ Անտինոոսն հանուն թշվա՜ռ և նզովյալ որովայնի,

Որը մարդկանց միշտ բերում է բյուր-բյուրավոր վիշտ ու փորձանք,

Բայց եթե կա՜ն նաև մուրիկ մարդկանց համար էրինիսներ ու աստվածներ,

Թող մահ-օրհասն Անտինոոսին շուտո՜վ հասնի, նախքան նրա ամուսնանալն»:

Այնժամ նրան կրկին ասաց Եվպիթածին Անտինոոսը.

{{տող|480}}«Տեղդ նստիր ու կեր հանգիստ, օտարական, կամ դուրս կորիր շուտ այստեղից,

Թե ոչ՝ ծառայք, ամբարտավան խոսքիդ համար, տնից քեզ դուրս կշպրտեն

Եվ քա՜րշ կտան՝ ձեռքից, ոտքից քեզ բռնելով, և ողջ մարմնով կջախջախվե՜ս»։

Ասաց այդպես, բայց մյուս բոլոր ամբարտավան սեղեխները խիստ զայրացան.

Այսպես էին խոսում ոմանք երիտասարդ խոսնայրներից.

«Հարվածելով թշվառագույն այս շրջիկին՝ վատ վարվեցիր, Անտինոոս,

Կկործանվե՜ս, թե սա մեկն է աստվածներից երկնաբնակ,

Քանզի հաճախ անմահները, նմանվելով շրջիկներին օտարազգի,

Ծեր կամ ջահել մարդու տեսքով ման են գալիս քաղաքներում,

Որ իմանան, թե մարդկանցից ո՞վ է նպերտ, ո՞վ է խոհեմ, բարեհոգի»։

{{տող|490}}Այդպես էին խոսում բոլոր սեղեխները, բայց Անտինոսն անտեսեց այդ,

Մինչ մեծ վիշտն էր կրծում սիրտը Տելեմաքի՝ իր հոր ստացած զարկի համար,

Բայց չթափեց գետնի վրա նա իր աչքից արտասուքի ոչ մի կաթիլ,

Այլ գլուխն իր անխոս շարժեց՝ մտածելով ժանտ վրեժի մասին միայն։

Երբ որ լսեց խոհեմամիտ Պենելոպեն, որ ծեծված է իր հարկի տակ

Հյուր եկվորն այդ օտարական, բացականչեց և խոսք ասաց ծառաներին.

«Ա՜խ, երանի՜ հենց քեզ այդպես զարկեր հզոր Ապոլլոնը աղեղնափառ»։

Նրան իսկույն ի պատասխան իր խոսքն ասաց կին-տնօրեն Եվրինոմեն

«Եթե մեզնից կախված լիներ կատարումը մեր փափագի կամ անեծքի,

Ապա ոչ ոք էլ սրանցից չէր ապրի մինչ Արշալույսը ոսկեաթոռ»:

{{տող|500}}Եվ բարբառեց ու խոսք ասաց նրան նորից խոհեմամիտ Պենելոպեն

«Մայրիկ, դրանք բոլորեքյան ատելի են և ոճրագործ ու դավադիր,

Եվ մանավանդ՝ Անտինոոսն է չարադաժան, ինչպես սև մահն անագորույն։

Չարբախտ ու հեգ մի մուրիկ՝ նա շրջում է այժմ ամենուր ու տնից տուն

Եվ, ստիպված իր կարիքից, աղերսում է մարդկանց մեջ նա ողորմություն։

Բոլորն այստեղ շնորհել են մի-մի պատառ և լի լցրել են պարկը իր,

Իսկ դա աթոռն է շպրտել և զուր զարկել նրա ուսին աջակողմյան»։

Այդպես խոսում էր նա, նստած իր սենյակում, ստրուկ կանանց հետ միասին,

Իսկ Ոդիսևսն աստվածազարմ վայելում էր իր հավաքած ուտեստն այնտեղ։

Այնժամ կանչեց Պենելոպեն խոզարածին աստվածային և այս ասաց.

{{տող|510}}«Գնա շուտով, ո՜վ Եվմեոս աստվածային, և պատվիրիր այն շրջիկին օտարական՝

Թող գա ինձ մոտ, որ նրա հետ ես աստ խոսեմ, հարցմունք անեմ.

Գուցե իրոք լսել է նա բազմահմուտ Ոդիսևսի մասին մի բան

Կամ տեսել է գուցե աչքով, քանզի կարծես բազմաթափառ մի մարդ է դա»։

Եվ դու այնժամ, խոզարածդ, ո՜վ Եվմեոս, խոսք խոսեցիր ի պատասխան.

«Ո՜հ, թագուհիս, եթե, իրավ, անդ լռեին աքեացիք,

Եվ պատմությունն իր նա պատմեր, մեծ հիացմունք պիտի ազդեր նա քո սրտին.

Երեք գիշեր ինձ մոտ էր նա, և երեք օր իմ խրճիթում ես պահեցի,

Քանզի, նավից փախուստ տալով, ինձ մոտ եկավ նա նախապես,

Բայց չավարտեց նա իր կրած աղետների պատմությունը։

{{տող|520}}Ինչպես հաճախ աստվածային, ոգևորված երգիչի երգն է լսում մարդ,

Որ հնչում է մարդկանց սրտին երգն ու նվագը մեծասքանչ,

Եվ լսում են նրան անվերջ, վախենալով, որ չընդհատի երգն իր հանկարծ,

Այդպես էլ սա, տանն իմ բազմած, որ հիացմունք պատճառեց ինձ։

Արդ նա հայտնեց, որ իբրև թե իր հայրական հյուրն է եղել Ոդիսևսը,

Իսկ ինքն, իրավ, բնակիչ է Կրետե կղզու, որտեղ ապրում էր Մինոսը:

Այնտեղից է նա դուրս եկել, այստեղ հասել՝ կրելով բյուր աղետ ու ցավ,

Եվ պնդում է, համոզելով, որ լսել է Ոդիսևսի մասին նույնպես,

Իբրև թե նա կենդանի է, թեսպրոտացոց բերրի երկրում է մերձակա

Եվ գալիս է ու բերում է նա բազմաբյուր գանձ և գույքեր դեպի իր տուն»։

{{տող|530}}Նրան իսկույն իր խոսքն ասաց Պենելոպեն խոհեմամիտ.

«Գնա՛, կանչի՛ր, որ ինքն անձամբ ինձ դեմ առ դեմ այդ պատմելու շո՜ւտ այստեղ գա,

Իսկ խոսնայրներն այնտեղ, դռան ետև, նստած և կամ տան մեջ թող դեռ հրճվեն,

Քանզի նրանց հոգին միայն զվարճանքի է ընդունակ,

Մինչ գույքն իրենց, հացն ու գինին քաղցրանուշիկ գտնվում են իրենց տան մեջ՝

Անմատչելի և անվնաս, իսկ տնեցիք վայելում են դրանք չափով:

Սակայն այստեղ, իմ տունը միշտ նրանք գալիս են անդադար ու ամեն օր,

Փողոտում են անվերջ եզներ ու ոչխարներ, նաև այծերը պարարուն,

Խնջույքներ են աստ կատարում, քաղցր ու փայլուն գինին ըմպում խելացնոր:

Եվ ամեն ինչ փչանում է, և ամեն բան լափլփո՜ւմ են այժմ անխնա.

{{տող|540}}Չկա տերը՝ Ոդիսևսը, որ դուրս վանի նա իր տնից ժանտախտը այդ:

Ա՜խ, եթե այժմ գար Ոդիսևսն, վերադառնար նա իր երկիրը հայրենի,

Իր որդու հետ նա միասին այդ մարդկանցից կառնե՜ր վրեժն այս բռնության»։

Ասաց այդպես, և այդ պահին Տելեմաքոսը բարձրաձայն անդ փռըշտաց,

Եվ տունն ամբողջ թունդ որոտաց: Իսկույն ևեթ Պենելոպեն ուրախ ժպտաց,

Ապա դիմեց նա Եվմեոս խոզարածին և խոսքն ասաց այս թևավոր.

«Գնա՛ շուտով, ո՜վ Եվմեոս, կանչիր, թող գա շրջիկը այն օտարական.

Տես, փոըշտաց արդեն որդիս, որպես նշան՝ թե ճշմարիտ էր խոսքը իմ,

Եվ անկասկած գլուխ կգա մահ-տարաժամն այս անիրավ սեղեխների,

Ու նրանցից այնժամ ոչ ոք չի խուսափի օրհասից իր չարաբաստիկ:

{{տող|550}}Քեզ ես կասեմ և այլ մի բան, և քո սրտում պահիր դու այն.

Եթե իրավ ես իմանամ, որ ճշմարիտն է ինձ պատմում այդ շրջիկն իրոք,

Կհագցնեմ նրան բաճկոն և պատմուճան, հագուստեղեն մի պերճափայլ»։

Ասաց այդպես, և խոզարածն, այդ լսելով, շուտ դուրս եկավ, գնաց իսկույն

Ու, կանգնելով անդ, առընթեր, խոսքերն ասաց այս թևավոր.

«Օտարական դու հայր շրջիկ, կանչում է քեզ խոհեմամիտ Պենելոպեն՝

Տելեմաքի մայրը վսեմ, նրա սիրտը այժմ փափագում է, ապաքեն,

Իր ամուսնու մասին հարցնել, թեպետ խորունկ վշտացած է նա դառնադառն։

Իսկ երբ որ նա ճիշտ իմանա, որ դու նրան ճշմարիտն ես պատմում իրոք,

Բաճկոն, լոդիկ կհագցնի, որոնց կարիքն զգում ես դու ամենից շա՜տ,

{{տող|560}}Սակայն հացը կհայթայթես դու մարդկանց մեջ, հանց մուրացկան,

Եվ ամեն մարդ, որքան ինքը այդ ցանկանա, մի բան կտա ու չի մերժի»։

Պատասխանեց այնժամ նրան բազմաչարչար Ոդիսևսը աստվածային.

«Ո՜վ Եվմեոս, պատրաստ եմ ես ճշմարիտը և ամեն բան պատմել նրան,

Իկարիոսի խոհեմամիտ Պենելոպե վեհ դստրիկին, քանզի գիտեմ

Հաստատապես նրա մասին, տանջանքն ու վիշտը կրել ենք մենք միասին։

Սակայն սաստիկ երկյուղած եմ, վախենում եմ նրա դաժան խոսնայրներից,

Որոնց ահեղ մոլեգնությունը հասել է մինչև երկինք երկաթակերտ:

Չէ՞ որ հենց նոր քաջն այդ անզուսպ ինձ, այս տան մեջ մեղմ քայլելիս,

Երբ ոչ ոքի ոչ մի վատ բան չէի արել, հարված հասցրեց խիստ ցավալի,

{{տող|570}}Եվ ինձ ոչ ոք չպաշտպանեց, ոչ Տելեմաքն, ոչ մեկնումեկն ուրիշներից,

Ուստի հիմա դու համոզիր, որ իր տանը Պենելոպեն դեռ սպասի,

Թեպետև խիստ փափագում է, մինչև արևը մայր մտնի:

Այն ժամանակ իր ամուսնու վերադարձի մասին թող ինձ հարցում անի,

Բայց նստեցնի կրակի մոտ, քանզի հագուստն է իմ վատթար:

Այդ նաև դու շատ լավ գիտես, որովհետև քեզ մոտ եկա ես նախապես»։

Ասաց այդպես, այդ լսելով՝ խոզարածը վերադարձավ,

Մինչդեռ նրան, երբ շեմքը դեռ նա չէր անցել, Պենելոպեն հարցրեց իսկույն.

«Ինչո՞ւ չեկավ, ո՞վ Եվմեոս, որտե՞ղ է նա, գուցե մերժում է շրջիկն ինձ,

Գուցե իրոք վախենում է մեկնումեկից, կամ գուցե նա, իբր անծանոթ,

{{տող|580}}Ամաչում է անցնել տանմեջ, մինչդեռ վատ է, երբ որ մուրիկն է ամաչկոտ»։

Ո՜վ Եվմեոս դու խոզարած, այնժամ նրան այս ասացիր ի պատասխան.

«Նա խելացի խոսք ինձ ասաց, և նրա տեղ մեկ ուրիշը նույնը կասեր.

Խույս է տալիս նա դժնաբարք, ամբարտավան սեղեխներից

Ու խնդրում է, որ սպասես, մինչև արևը մայր մտնի։

Եվ քեզ համար էլ, թագուհիս, շատ ավելի լավ կլինի,

Եթե մենակ շրջիկի հետ խոսքդ խոսես, նրան լսես»։

Նրան կրկին իր խոսքն ասաց Պենելոպեն խոհեմամիտ.

«Այո, սխալ չի մտածում շրջիկը այդ, ով որ էլ նա իրոք լինի,

Մինչ մարդկանց մեջ մահկանացու մեկը չկա, որ նմանվի այդ անօրեն,

{{տող|590}}Ամբարտավան սեղեխներին, որ չափազանց ոճրագործ են և դավադիր»:

Ասաց այդպես, իսկ խոզարածն աստվածային արագապես,

Երբ ամեն բան պատմեց նրան, գնաց, խառնվեց խոսնայրների խուռն ամբոխին։

Անդ, գլուխն իր Տելեմաքի կողմը թեքած, որ ուրիշներն այդ չլսեն,

Նրան այսպես նա բարբառեց ու թևավոր այս խոսքն ասաց.

«Ո՜հ, սիրելիս, ես գնում եմ, որ պահպանեմ խոզերն այնտեղ,

Նաև գույքը մեր երկուսիս, իսկ դու եղիր ամեն բանին աստ հոգատար:

Զգո՜ւյշ եղիր, քեզ լա՜վ պահիր, որ չտուժես, քանզի այստեղ աքեացիք

Մտածում են և հորինում շատ դավանքներ, անօրեն գործ ու ոճիրներ,

Թող կործանի Զևսը նրանց, նախքան նրանք ժանտ աղետներ մեզ պատճառեն։

{{տող|600}}Պատասխանեց իսկույն նրան և խոսք ասաց Տելեմաքոսը խորիմաց.

«Հենց այդպես էլ պետք է լինի, բայց դու ընթրի՛ր և ընթրիքից հետո գնա,

Իսկ առավոտը, շուտափույթ, դու պետք է գաս և սրբազան զոհեր բերես,

Մինչ այլ գործերը այստեղի կհոգանք ես և աստվածները երկնային»:

Ասաց այդպես, և խոզարածն իսկույն բազմեց ողորկագույն անդ բազմոցին,

Ապա կերավ ու լիառատ կերուխումով հագուրդ տվեց նա իր սրտին

Ու վեր կացավ, դեպի խոզերն հապճեպ գնաց՝ անդ թողնելով լայն բակն ու տունն՝

Լցված բազում խնջույք անող, անվերջ հրճվող մարդկանցով ցոփ ու շամբշագույն,

Ուր թնդում էր նվագ ու պար մինչև մթին, ուշ երեկո։

</poem>

== Երգ տասնութերորդ։ Ոդիսևսի և Իրոսի բռնցքամարտը ==

{{տող|1}}Այնժամ եկավ համազգային մուրացկանը, որը մուրում էր մշտապես

Քաղաքի մեջ Իթակեի։ Հռչակված էր նա իր անկուշտ որովայնով,

Անվերջ ուտում ու խմում էր, հանց որկրամոլ, և նա չուներ ուժ ու կորով,

Բայց տեսք ուներ աչքի ընկնող, մեծամարմին և հաղթանդամ:

Արնեոս էր իր անունը, գերամեծար մայրը այդպես կոչեց նրան

Ծնված պահին, սակայն Իրոս էին կանչում պատանիներն առհասարակ:

Գործ էր անում նա բանբերի՝ կատարելով պատվերները շատ շատերի:

Այնտեղ եկավ նա, ահա, ու Ոդիսևսին արտաքսում էր յուր իսկ տնից:

Արդ, կշտամբեց նրան նա խիստ ու թևավոր այս խոսքն ասաց.

{{տող|10}}«Ծերո՜ւկ, կորի՛ր դու այստեղից, որ քարշ չտան քեզ՝ բռնելով քո ոտքերից։

Մտակո՜ւյր ես, չե՞ս նկատում, տե՛ս, աչքով են արդեն անում բոլորը ինձ,

Որ քարշ տալով դուրս գցեմ քեզ, ամաչում եմ ես այդ անել։

Վեր կաց, կորի՜ր, որ աստ մեր մեջ զուր չծագի կռիվ ու կագ»։

Խեթ նայելով՝ նրան իսկույն իր խոսքն ասաց Ոդիսևսը ամենիմաց.

«Բարեկա՜մս, քեզ վատ մի բան ես չեմ արել կամ վատ մի խոսք չեմ ասել քեզ.

Չեմ նախանձում ես քեզ բնավ, մույր հավաքիր, թեկուզ անբավ,

Մինչդեռ այստեղ, այս շեմքի մոտ, երկուսովս էլ տեղավորվել կարող ենք մենք:

Կարիք չկա ուրիշներին նախանձելու, և դո՛ւ, կարծեմ, ինչպես և ես,

Մուրացկան ես. հարստության բախտն աստվածներն են լոկ տալիս:

{{տող|20}}Զուր ես լեզվիդ դու զո՜ռ տալիս, կռվի՜ կանչում, քենն իմ իզուր

մի՛ բորբոքիր,

Թե ոչ՝ արյամբ, թեպետ ծեր եմ, կը ոռոգեմ շրթունքներդ ու կուրծքդ լայն,

Եվ ես եգուց այս շեմքի մոտ ինձ ապահով, հանգիստ կզգամ,

Իսկ դու, կարծեմ, Լաերտածին Ոդիսևսի տանը, այստեղ,

Չես հանդգնի այլևս լինել ու երևալ մի անգամ էլ»:

Այնժամ իսկույն Իրոս մուրիկը, զայրացած, պատասխանեց և խոսք ասաց.

«Ավա՜ղ, տեսե՛ք, որքա՜ն կտրուկ այստեղ հաչում, բարբաջում է որկրամոլն այս,

Մի բորբոքված պառավի պես, բայց սպասի՛ր, զայրույթ ու քեն ցույց կտամ քեզ,

Տե՛ս, կզարկեմ զույգ բռունցքով և կջարդեմ ատամներդ բերանիդ մեջ

Ու կթափեմ գետնի վրա, ինչպես ջարդում են ատամներն արտն աղարտող մի լիրբ խոզի:

{{տող|30}}Դեհ շո՜ւտ, ծերուկ, գոտեպնդվի՛ր, որ բոլորը մեր մենամարտն այստեղ տեսնեն,

Թե ինչպե՜ս դու պիտի կռվես քեզնից ջահել մի մարդու հետ»։

Այդպես, հղկված այն շեմքի մոտ ու բարձրակերտ դռան առաջ,

Գժտվում էին նրանք հուժկու և կատաղի ու իրար հետ վիճում սաստիկ,

Մինչ կորովի Անտինոոսի զորությունը անտես չարեց հանգամանքն այդ.

Ուրախացավ նա չափազանց և փութապես այսպես ասաց խոսնայրներին.

«Սիրելինե՜ր, առաջ երբե՜ք չէր պատահել մի այսպիսի գործ բացահայտ,

Նայե՛ք, տեսե՛ք, թե որպիսի՜ զվարճանք են աստվածները առաքել մեզ.

Ահա գժտվում և կռվում են իրարու հետ օտարականն ու Իրոսը.

Լավ ծեծկռտոց պիտի տեսնենք։ Եկե՛ք դրանց այստեղ մի լավ մենք գրգռենք»։

{{տող|40}}Ասաց այդպես, և վեր կացան բոլորեքյան ու անհապաղ

Հավաքվեցին շուրջը կռվող ցնցոտավոր մուրիկների։

Այն ժամանակ նրանց դիմեց և խոսք ասաց Անտինոոսը Եվպիթածին,

«Ակա՜նջ դրեք և լավ լսեք, ինչ որ կասեմ, ո՜վ խոսնայրներ հզորազոր.

Այժմ այծի փորոտիքը՝ արյունախառն ու ճարպապատ,

Մենք դրել ենք կրակի մեջ, որ մեզ հիմա սարքենք ընթրիք փարթամաճոխ:

Արդ, սրանցից ով այժմ հաղթի և հանդես գա իբրև հզոր հաղթանակող,

Թող մոտենա և ընդերքից, որն ուզենա, վերցնի իրեն, հանց մրցանակ,

Այսուհետ էլ թող միշտ լինի նա մասնակից մեր խնջույքին, իսկ մյուս անտուն

Մուրացկանին մենք թույլ չենք տա, որ այստեղ գա և աղերսի ողորմություն»։

{{տող|50}}Ասաց այդպես, և խորհուրդն այդ նրանք բոլորն հավանեցին։

Մինչ Ոդիսևսն ամենիմաց, իր նենգությունը թաքցնելով, այս խոսքն ասաց.

«Ո՜հ, սիրելի մեծամեծներ, մի՞թե կարող է այս ջահել խիզախի հետ

Թշվառագույն և տարաբախտ, տանջված ծերուկ մարդը մրցել,

Բայց չարագործ որովայնն իմ ստիպում է հոժար լինել ծեծկռտուքի:

Սակայն հիմա գեթ երդվեցեք դուք երդումով ամենազոր,

Որ ձեզանից ոչ ոք, ձեռքով իր զորավոր, իբրև պաշտպան Իրոսին վես,

Ինձ անարդար չի հարվածի. առանց այդ էլ ինձ կհաղթի նա քաջաբար»:

Այդպես ասաց, ու երդվեցին նրանք բոլորն, ինչպես որ ինքն այդ պահանջեց:

Երբ որ նրանք անդ երդվեցին և երդումը կատարեցին արդարացի,

{{տող|60}}Հանդես եկավ զորությունը Տելեմաքի ու նրանց դեմ այսպես խոսեց.

«Եթե քո սիրտն և քո հոգին, օտարակա՛ն, քաջախիզախ դրդում են քեզ,

Կռվիր հուժկու և ոչ ոքից աքեյանց մեջ մի՛ վախենար.

Ով ձեռք տա քեզ, աստ նրա դեմ կռվով բոլորը դուրս կը գան։

Հյուրընկալը ես եմ այստեղ, ու իմ խոսքին համաձայն են և փառահեղ

Զույգ իշխաններն՝ Անտինոոսն ու Եվրամաքը, այդ հերոսները իմաստուն»։

Ասաց այդպես, և բոլորը հավանեցին։ Գոտեպնդվեց Ոդիսևսը,

Նա իր մեջքին կապեց գոտին՝ ամրացնելով իր ցնցոտին

Եվ փութապես հայտնաբերեց իր ազդրերը հաղթ, գեղեցիկ,

Ուսերը լայն ու թիկնավետ, կուրծքը ուժեղ և բազուկները քաջամուր:

{{տող|70}}Աթենասը, մոտիկ կանգնած, բազմապատկեց շուքն ու շնորհքն ազգապետի,

Իսկ սեղեխներն ամբարտավան խիստ ապշեցին, զմայլվեցին.

Տեսնելով այդ՝ ամեն մեկը այս խոսքն ասաց հարևանին իր մոտ նստած.

«Իրոսն իսկույն կկործանվի իր իսկ նյութած այս կռվի մեջ.

Ցնցոտիի տակից ծերուկն որքա՜ն ամուր ազդրեր հանեց»։

Այդ ասացին, մինչ ահն ընկավ Իրոսի ջանն, և զարզանդը տիրեց սրտին,

Բայց բռնեցին ծառաները և ակամա, գոտին կապած մոտ բերեցին։

Սարսափած էր, դողդողում էր ահից նրա մարմինն ամբողջ,

Եվ Անտինոոսն անվամբ կոչեց ու կշտամբեց, այս խոսքն ասաց գուգոռալով.

«Լա՜վ է, եթե գետի՜ն մտնես կամ թե սատկես, ո՜վ սնապարծ դու պորտաբույծ.

{{տող|80}}Ո՜հ, գեթ բնավ չծնվեիր, երբ դողում ես դու ահաբեկ ու վախենում ես, անամոթ,

Ձախորդությամբ խիստ վշտահար և ալևոր այս խեղճ մարդուց,

Բայց տե՜ս. ես քեզ մի խոսք կասեմ, և դա անշուշտ կկատարվի:

Եթե նա քեզ հաղթի հիմա և ավելի քաջ ու հզոր հանդիսանա,

Ես անհապաղ քեզ կգցեմ սև նավի մեջ և կուղարկեմ դեպ Էպիրոս,

Դեպ Էքետոս Ժանտ թագավորն, որը մարդկանց չար կործանիչն է ահավոր.

Քո ականջներն, այլև քիթդ կկտրատի նա անողոք, սուր պղինձով,

Իսկ ամոթանքդ կպոկի և այն հում-հում շներին կեր նա կնետի»։

Ասաց այդպես, է՛լ ավելի ողջ մարմընով նա դողդողաց։

Արդ, բերեցին նրան մեջտեղ, ու երկուսն էլ վեր բարձրացրին ձեռքերն իրենց,

{{տող|90}}Եվ մտածեց այդ ժամանակ բազմաչարչար Ոդիսևսը աստվածային.

Արդյո՞ք զարկել ու տապալել, որ նույնհետայն աստ իր հոգին ն ավանդի,

Թե՞ թույլ զարկել և միմիայն գետնածավալ փռել գետին»։

Ահավասիկ նրան, այդպես մտածելիս, շատ ավելի բարվոք թվաց՝

Թեթև զարկել, որ իր մասին աքեացիք չհարուցեն զուր կասկածանք։

Երբ որ պատրաստ կանգնած էին, նախ Իրոսը զարկեց նրա աջ ուսին,

Մինչ Ոդիսևսն հուժկու զարկեց նրա վզին՝ ականջի տակ։

Խորտակվեցին ներքուստ ոսկորքն, և բերանից ժայթքեց իսկույն կարմիր արյունն.

Նա բղավեց ու վայր ընկավանդ փոշու մեջ, ատամներն իր կրճտացին,

Իսկ ոտքերով հողը թակեց, և դյուցազուն խոնարները,

{{տող|100}}Ձեռքերը հաղթ վեր կարկառած, հըռհռացի՜ն և ծիծաղից անդ թուլացան,

Իսկ Ոդիսևսն, ոտքից բռնած, դռան մոտից քաշեց, տարավ բակի միջով

Եվ դուրս հանեց տան դարպասից ու անդ նրան հենեց բակի ցանկապատին.

Արագապես վերցրեց, դրեց նա նրա ձեռքը գավազան,

Հետո դարձավ ու բարձրաձայն այս թևավոր խոսքերն ասաց.

«Դու այսուհետ նստիր այստեղ և շներին ու խոզերին վանիր միայն:

Արդ, լինելով ինքդ թշվառ, քեզ չհաշտես մուրիկ մարդկանց գլխին արքա,

Թե ոչ՝ գլխիդ ավելի մեծ փորձանք, աղետ թերևս գա»։

Այդպես ասաց, ուսին գցեց իսկույն իր պարկը զազրելի ու անվայել,

Խիստ ծակոտկեն, որ կախված էր ծայրին ոլոր մի չվանի

{{տող|110}}Եվ շուտափույթ գնաց նստեց նորից շեմքին։ Անդ ներս եկան և սեղեխներն,

Որոնք նրան ուրախալի ողջունեցին, ապա այսպես բարբառեցին.

«Քեզ, ով եկվոր, թող տան Զևսը և այլ անմահ աստվածները երկնաբնակ

Այն, ինչ որ դու ամենից շատ կփափագես, ինչ քո սրտին հաճո է միշտ:

Էլ այս անկուշտ որկրամոլը չի հանդգնի մեր քաղաքում շրջել անվերջ,

Սրան Էպիրոս կուղարկենք, դեպ Էքետոս ժանտ թագավորն,

Որը բոլոր մահկանացու մարդկանց համար չար կործանիչ է ահավոր»։

Այդպես նրանք անդ ասացին, ուրախացավ Ոդիսևսը աստվածային,

Մինչ Անտիոոսն այնժամ դրեց նրա առաջ ախոնդանքի մի մեծ բաժին՝

Արյունախառն ու ճարպապատ, իսկ Ամփինոմը փութապես

{{տող|120}}Պերճ զամբյուղի միջից վերցրեց, նրան տվեց ամբողջապես երկու հատ հաց

Ու, մեկնելով ոսկի բաժակը դեպի նա, ողջույնի խոսք բարձր ասաց.

«Ողջո՛ւյն, հայրի՜կ օտարական, խնդա սրտանց, քեզ կցանկամ երջանիկ կյանք,

Թեպետ և այժմ դու կրում ես բյուրաբազում վիշտ ու փորձանք»։

Պատասխանեց իսկույն նրան և խոսք ասաց Ոդիսևսը ամենիմաց.

«Ով Ամփինոմ, դու գերազանց ես ինձ թվում իմաստությամբ,

Ինչպես նաև քո հայրն էր միշտ՝ վեհ Նիսոսը Դուլիքոնցի.

Լսել եմ ես նրա վսեմ փառքի մասին, հարուստ էր նա և բարեմիտ,

Ասում են՝ դու նրա որդին ես, իրավի, և նման ես նրան իրոք,

Ուստի ահա դիմում եմ քեզ. ինձ լավ լսիր և մտածիր ինքդ քո մեջ։

{{տող|130}}Իրավ, բոլոր էակներից, որոնք շնչում և շարժվում են երկրի վրա,

Մարդնէ միայն ամենից շատ ողորմելի, թշվառագույն,

Եվ քանի դեռ աստվածները շնորհում են նրա կորով, կյանք երջանիկ,

Չի մտածում նա, որ հետո կրելու է նաև տանջանք ու պատուհաս:

Իսկ երբ տալիս են աստվածներն արդեն փորձանք և աղետներ չարաբաստիկ,

Այդ կրում է նա ակամա և փորձանքը չի հանդուրժում նա անվրդով:

Այո, այդ է սիրտն ու հոգին մահկանացու բոլոր մարդկանց,

Նրան այդպես է ստեղծել Հայրը մարդկանց, այն անմահ աստվածների:

Երբեմն և ես մարդկության մեջ հարուստ էի ու երջանիկ.

Բայց իմ ուժով, այլև իմ հոր իշխանությամբ ես կուրացած,

{{տող|140}}Եղբայրներիս վրա վստահ, շա՜տ շատ գործեր կատարեցի ես անօրեն:

Բայց չպետք է մարդը լինի կյանքում դաժան կամ ամբարիշտ ու դժնաբարք,

Այլ պարգևներն, որ տալիս են աստվածները, պիտ վայելի լուռ և հոժար,

Բայց ոչ այնպես, ինչպես ահա խոսնայրներն են աստ դավադիր և դժնդակ,

Որ անօրեն վատնում են այժմ գույքն ուրիշի, նրա կնոջը անարգում,

Այն դյուցազնի, որը, կարծեմ, հայրենիքից և մարդկանցից իր սիրելի

Հեռու այլևս չի մնա, այլ մոտ է նա և պիտի գա։ Թող տա՜ աստված,

Որ դու շուտով քո տուն գնաս ու աստ նրան չհանդիպես,

Երբ ետ դառնա նա իր երկիրն հայրենավանդ և տունը գա իր սիրատենչ,

Քանզի, գիտեմ, գործն այդ առանց հորդ արյունի չի վերջանա,

{{տող|150}}Երբ որ մաքրի իր հաշիվը խոսնայրների հետ նա այստեղ, իր հարկի տակ»:

Ասաց այդպես, հեղում արեց, ապա խմեց քաղցր գինին այն մեղրանուշ

Եվ փութապես նա բաժակը վերադարձրեց, ձեռքը դրեց ազգավարի։

Մինչ Ամփինոմն անցավ տան մեջ, սիրտն էր նրա սաստիկ տխուր և չարագույժ,

Նա գլխիկոր տատանվում էր, քանզի հոգով արդեն զգաց գալիք աղետը ահավոր,

Բայց օրհասից խույս չտվեց. նրան արդեն կաշկանդել էր Աթենասը,

Որ անխուսափ պիտ կործանվի նա հաղթ ձեռքով և նիզակով Տելեմաքի:

Նա ետ եկավ, բազմեց ապա այն բազմոցին, որտեղից նա վեր էր կացել։

Մինչ Աթենասն՝ աստվածուհին պայծառաչյա, այն ժամանակ

Միտք ներշնչեց Իկարիոսի դստեր սրտին, խոհեմամիտ Պենելոպին՝

{{տող|160}}Գալ, երևալ խոսնայրներին, որ առավել անդ բորբոքի սիրտը նրանց,

Եվ որպեսզի իրեն հարգեն ու մեծարեն էլ ավելի ու գերազանց,

Քան թե առաջ իր սիրելի ամուսինը և զավակն իր։

Արդ, նա ժպտաց անմտաբար և շուտափույթ այս խոսքն ասաց.

«Եվրինոմե, փափագում է սիրտս հիմա (այդ կարոտը առաջ չկար),

Գնալ այնտեղ և երևալ սեղեխներին, թեպետ նրանց ատում եմ ես,

Եվ իմ որդուն անդ խոսք ասել, որ պիտանի նրան լինի և օգտակար:

Թող մտերիմ ու շատ մոտիկ նա չդառնա խոսնայրներին ամբարտավան,

Քանզի նրանք խոսում են լավ, բայց սրտի մեջ մտքեր ունեն չարադավ»:

Պատասխանեց այնժամ նրան Եվրինոմե տանտիրուհին.

{{տող|170}}«Օրինավո՜ր խոսք ասացիր դու, իմ զավակ, ճիշտ ասացիր և համոզիչ.

Գնա, ասա ասելիքդ անդ քո որդուն և մի ծածկիր բնավ ոչինչ,

Բայց նախ պետք է դու լվանաս քո մարմինը և լավ օծես այտերը քո,

Իսկ առանց այդ դու չգնաս, քանզի դեմքդ արտասուքով է ոռոգված,

Լա՜վ չէ անվերջ լալ ու ջայլել կականալիր և անդադար արցունք թափել։

Իսկ քո որդուն այդ հասակում, որի համար անմահներին աղերսեցիր,

Ահավասիկ տեսնում եմ ես՝ նա չափահաս է այժմ արդեն»։

Նրան նորից իր խոսքն ասաց Պենելոպեն խոհեմամիտ.

«Եվրինոմե, դու ինձ այդպես մի համոզիր, շատ ես թեպետ դու հոգատար,

Որ մարմինն իմ ես լվանամ, այլև օծվեմ անուշաբույր.

{{տող|180}}Պերճությունն իմ կործանեցին աստվածները Օլիմպակյաց

Այն օրվանից, երբ կորակոր նավի վրա նա լող տվեց ու հեռացավ:

Բայց պատվիրիր, որ ինձ հետ գան Ավտոնոեն, Հիպպոդամիան,

Որպեսզի անդ ապարանքում իմ առջևում կամ իմ կողքին կանգնած լինեն,

Քանզի ամոթ է ինձ համար. տղամարդկանց առաջ մենակ դուրս չեմ գա ես»:

Ասաց այդպես, և դուրս գնաց պառավն իսկույն այդ սենյակից իր թագուհու,

Որպեսզի շուտ հայտնի կանանց և հորդորի, որ գան հապճեպ։

Մինչդեռ այլ բան անդ մտածեց Աթենասը՝ աստվածուհին պայծառաչյա,

Իկարիոսի աղջկա վրա նա քուն ցանեց մի քաղցրանուշ, և նա, թեքված

Իր մահիճին, քնեց հանկարծ, իսկ անդամներն անկողնու մեջ ողջ թուլացան:

{{տող|190}}Այնժամ նրան գեղեցկափայլ, անմահական, պերճ պարգևներ

Անդ շնորհեց աստվածուհին հրաշալի, որ հիանան աքեացիք.

Նախ նա նրա չքնաղ դեմքին քսեց վսեմ, նուրբ ամբրոսիա,

Որով միայն օծվում է միշտ պերճապսակ Ափրոդիտեն Կիթերուհի,

Երբ գնում է սիրահոժար նա վեհաշուք պարահանդեսն Քարիսների,

Ապա դարձրեց նրա կազմվածքն առույգ, լիքը, քաջահասակ և մեծաշուք.

Ճերմակագույն դարձրեց նրան, ուղիղ ինչպես փղոսկրը կոկ ու ողորկված։

Երբ գործն այդպես անդ ավարտեց, անհետացավ աստվածուհին։

Այնժամ տնից աղմկալի եկան դեպի Պենելոպեն խոհեմամիտ՝

Նաժիշտները լուսաթևիկ, մինչ քաղցրաբույր քունն հեռացավ սնդ նրանից.

{{տող|200}}Ձեռքով սրբեց նա իր այտերն և խոսքն ասաց այս բարձրաձայն.

«Ո՛հ, ի՞նչ անուշ քուն էր գրկել ինձ, թշվառիս այս տարաբախտ.

Ա՜խ, երանի՜ ինձ այժմ ևեթ մի քաղցրալից մահ շնորհեր սուրբ Արտեմիսն,

Որպեսզի ես կականալիր այս ջայլանքով չխորտակեմ միշտ իմ հոգին՝

Կործանելով կյանքս ամբողջ, մեծափափագ կարոտելով իմ ամուսնուն,

Որն աքեյանց մեջ գերհռչակ էր քաջությամբ ամեն տեսակ և իմաստուն»։

Այդ ասելով՝ շուտ դուրս եկավ նա վերնատան շողշողենի իր սենյակից,

Բայց ոչ մենակ, քանզի նրան հետևեցին երկու նաժիշտ սպասուհի։

Դեպ խոսնայրները գնաց նա, կանանց հրաշք այդ դիցուհին։

Գնաց, կանգնեց դրանդու մոտ ամրակառույց տան դահլիճի՝

{{տող|210}}Այտերը յուր նուրբ շղարշի գեղեցկափայլ քողով ծածկած,

Եվ կանգնեցին նրան ընթեր չքնաղագեղ նաժիշտները երկու կողմից:

Այդ տեսնելիս՝ նրանց ծնկները թուլացան, նրանք սրտով սքանչացան,

Եվ բոլորն էլ խիստ ցանկացան պառկել նրա մահիճի մեջ, հանց կողակից:

Մինչ նա դիմեց և խոսքասաց Տելեմաքին, սիրատենչիկ իր զավակին.

«Տելեմաքոս, բնավ չունես դու քո սրտում անդեդև ու խելացի միտք,

Իբրև մանուկ, դու առավել խոհուն էիր, պատշաճորեն միշտ հոգատար:

Մինչդեռ հիմա մեծ ես արդեն և հասել ես պերճ հասակին քո չափահաս։

Եթե տեսնի օտար մի մարդ վայելչակազմ քո կերպարանքն ու պերճությունն,

Անշուշտ կասի, որ զավակն ես դու երջանիկ, գերահռչակ մի դյուցազնի,

{{տող|220}}Սակայն չունես դու քո սրտում խորհուրդ արդար և ոչ էլ խելք քաջահանճար։

Ի՞նչ անօրեն գործ է արված մեր տանն, այստեղ, մեր հարկի տակ,

Ինչպե՞ս է, որ թույլ ես տվել աստ անպատվել օտար մարդուն։

Եվ ի՞նչ, ասա. չէ՞ որ եթե եկվորը այդ, գտնվելով այստեղ, մեր տանն,

Այդպես կրի դսրովանքը չար ու պատիր անպատվության,

Այդ կը բերի մարդկության մեջ քեզ քարվականք ամոթալի ու խայտառակ»։

Եվ Տելեմաքը խորիմաց պատասխանեց իր մորն իսկույն և այն ասաց.

«Մա՜յր իմ, բնավ չեմ վրդովվում ես քո արդար զայրույթի դեմ,

Բայց ես, իրավ, խոհուն եմ այժմ, հասկանում եմ լավն ու վատը

Եվ ամեն գործ, մինչդեռ առաջ մանուկ էի ես մի անփորձ:

{{տող|230}}Սակայն, հարկավ, դեռ չեմ կարող հմուտ լինել, ամեն գործում ողջախորհուրդ,

Հալածում են ինձ ամենուստ շուրջս պատած թշնամիները դժնաբարք,

Որոնք նյութում են դավանքներ, մենակ եմ ես և անպաշտպան։

Արդ, վերջացավ մենամարտը օտարական այն շրջիկի և Իրոս,

Բայց ոչ կամքով խոսնայրների հաղթանակեց շրջիկն եկվոր, որ ուժեղ էր:

Ո՜հ, երանի՜, Զևս-զգոն հայր, դուք Աթենասև Ապոլլոն,

Եվ սեղեխները մեր տան մեջ, թույլ ծնկներով և տապալված,

Ոմանք այստեղ, այս հարկի տակ, ոմանք էլ անդ, մեր բակի մեջ,

Ջախջախվելով այնպես՝ անվերջ օրորեին գլուխն իրենց,

Ինչպես հիմա Իրոսն այնտեղ, դարպասի տակ, մեր բակի մոտ,

{{տող|240}}Նստած է թույլ ու գլխիկոր, մի հարբեցող թշվառական մարդու նման

Եվ չի կարող ոտքի վրա կանգնել անգամ, որ գեթ իր տուն վերադառնա

Կամ թե մի կերպ շարժվի, գնա, քանզի ջարդված են անդամներն իր սիրելի»:

Այսպես ահա իրարու հետ խոսում էին նրանք այնտեղ,

Մինչ Եվրիմաքն այնժամ դիմեց և խոսք ասաց Պենելոպե վեհ թագուհուն.

«Դո՜ւ, ով դստրիկ Իկարիոսի, Պենելոպե խոհեմամիտ, եթե իրոք,

Յասոնական Արգոսի մեջ աքեացիք քեզ տեսնեին ուղիղ այսպես,

Այս տունն այնժամ էլ առավել պիտ լցնեին բյուր հոմանի և քաջ խոսնայր,

Պիտ հրճվեին անդուլորեն, քանզի դու ես վե՜հն, գերազա՜նցը կանանց մեջ՝

Թե՛ պերճությամբ, թե՛ կազմվածքով քո մեծաշուք և թե՛ խելքով քաջահանճար»:

{{տող|250}}Իսկույն նրան պատասխանեց և խոսք ասաց Պենելոպեն խոհեմամիտ.

«Եվրիմաքոս, իմ պերճությունն, իմ տեսքն ու շուքն, իմ արժանիքն

Անմահները կործանեցին, երբ դեպ Իլիոն արշավեցին արգիացիք,

Իսկ նրանց հետ գնաց նաև իմ ամուսին Ոդիսևսը։

Ավա՜ղ, եթե նա ետ դառնար և իմ կյանքը պահպաներ հաղթ ու հոգատար,

Փառքս ավելի մեծ կլիներ, և ամեն բան ավելի՜ լավ ու գեղեցիկ։

Այժմ ես անվերջ ցավի մեջ եմ, ինձ այսպիսի տանջանքի մեջ գցեց աստված։

Մինչ երբ որ նա, հեռանալիս, թողեց երկիրն իր հայրենի,

Բռնեց, սեղմեց աջ ձեռքը իմ ու բարբառեց և խոսք ասաց.

«Ա՜յ կին, բնավ ես չեմ կարծում, որ Տրոյայից ողջ ու առողջ և անվնաս

{{տող|260}}Իրոք ետ գան բոլորեքյան աքեացիք գեղասրունք,

Քանզի, ինչպես ճիշտ ասում են, հզորազոր մարտել գիտեն տրոյացիք,

Նիզակավոր մարդիկ են քաջ ու քաջավարժ նետաձիգներ՝

Արագավազ նժույգներով լավ արշավող։ Նրանք կարող են հաջողակ՝

Հեշտ որոշել զորքի ուժով ամբոխների պատերազմի ելքն ահավոր,

Ուստի և այժմ ես չգիտեմ, արդյոք աստված թույլ կտա՝ ինձ ետ դառնալ տուն,

Թե՞ պիտ կորչեմ ես Տրոյայում, իսկ դու այստեղ այս ամենը լավ խնամիր,

Հիշի՜ր միայն իմ հորն ու մորն, մեր տանն, այստեղ, նրանց հոգա և պահպանիր,

Ինչպես հիմա կամ թե նույնիսկ ավելի լավ, երբ ես քեզնից հեռու լինեմ:

Երբ որ որդին իմ մեծանա, և մեծի պես արդեն մորուք նա ունենա,

{{տող|270}}Դու կարող ես մարդու գնալ, ում ցանկանաս և հեռանալ իմ այս տնից»։

Այդպես խոսեց նա, մեկնելիս, և այժմ արդեն կատարվում է ամենը այդ։

Մոտալուտ է, կգա շուտով մութ գիշերը, կկատարվի

Անիծյալիս ամուսնությունն, որից Զևսը խլեց, ավա՜ղ, երջանիկ օրն:

Կա նաև այլ մի դաժան վիշտ, որ մաշում է միշտ իմ հոգին.

Խոսնայրները մի ժամանակ բնավ այնպես չէին վարվում, ինչպես հիմա.

Ով իր համար չքնաղագեղ և ազնվագույն կին ցանկանար

Կամ դստերը երևելի, հարուստ մարդու, խիստ մրցելով ուրիշի հետ՝

Նա բերում էր իր հետ եզներ և պարարուն հույր ոչխարներ, իբրև նվեր

Իր խնամու խրախճանքին, նա տալիս էր և ընծաներ պերճ ու վսեմ,

{{տող|280}}Եվ բնավին անպատիժ չէին կործանում ստացվածքը, գույքն ուրիշի»

Այդպես ասաց, խորունկ խնդաց աստվածազարմ Ոդիսևսը բազմահամբեր,

Զի նրանցից նա նենգաբար, ճարտար խոսքով, հմայելով նրանց հոգին

Ընծանե՜ր էր միշտ ստանում, բայց որոճում էր իր սրտում նա այլ մտքեր»։

Եվ թագուհուն այդ ժամանակ իր խոսքն ասաց Անտինոոսը Եվպիթածին,

«Դու, ով դստրիկ Իկարիոսի, Պենելոպե խոհեմամիտ,

Ընդունիր քո նվերներն այժմ, որ աքեյանք քեզ կը բերեն մեծափափագ

Անվայել է չընդունել այն ընծաները, որ տալիս են մարդիկ սրտանց,

Իսկ այստեղից այժմ այլ գործի, մեր տուն կամ այլ տեղ չենք գնա,

Մինչև չընտրես աքեյանց մեջ քեզ ամուսին, ում գերազանց դու համար»:

{{տող|290}}Այդպես ասաց Անտինոոսը, և այդ խոսքերն հավանեցին բոլորն այստեղ,

Ու ամեն մեկը անհապաղ բանբեր կանչեց, որ բերի նոր, պերճ ընծաներ:

Բերեց բանբերն Անտինոոսի գեղեցկափայլ, նկարազարդ ու երփներանգ

Մի քղամիդ, որի վրա կային ոսկի տասնևերկու շքեղ ճարմանդ,

Որ հեղուսվում, կոճկվում էին կեռիկներով գեղեցկափայլ։

Այնուհետև բերեց բանբերն Եվրիմաքի քառամանյակ մի գեղեցիկ,

Ոսկեկառույց, դեղին սաթով ընդելուզված, արևի պես շողշողենի։

Զույգ ծառաներն Եվրիդամի բերին, տվին երեք պայծառ օղեր ու գինդ՝

Հրաշակերտ, լուսանշույլ, եռականի չքնաղ հակինթ։

Եվ Պոլիկտոր քաջի որդի Պիսանդրոսի բանբեր ծառան

{{տող|300}}Վզնոց բերեց պերճապաճույճ, հանց զարդարանք մի թանկարժեք,

Նաև շքեղ այլ ընծաներ անդ բերեցին մյուս աքեյանք,

Բայց բարձրացավ դեպ վերնատուն Պենելոպեն՝ չքնաղ կինը,

Եվ նրա հետ նաժիշտները վերցրին, տարան նվերներն այդ շքեղաշուք:

Մինչ սկսեցին սեղեխները երգն ու պարերն հրապուրիչ, սրտին հաճո:

Հրճվում էին նրանք այդպես՝ սպասելով, որ գա գիշերը մթնշաղ:

Այդպես անվերջ անդ հրճվելիս՝ վրա հասավ և գիշերը սև ու մթին,

Իսկույն նրանք պատրաստեցին գավթում երեք կրակարան լուսացայտ,

Որ լույս սփռեն ապրանքին, և շարեցին դրանց շուրջը

Վաղուց արդեն լավ չորացած, սուր պղնձով նոր կտրատված վառելիք փայտ

{{տող|310}} Ու խցկեցին կրակի մեջ նաև կպրոտ մարխ ու տաշեղ։

Ոդիսևսի ստրկուհիք այնտեղ հերթով հսկում էին այդ կրակին,

Ես մոտեցավ այնժամ նրանց աստվածազարմ Ոդիսևսը ու խոսք ասաց.

«Դո՜ւք, ստրուկներ Ոդիսևսի, բացակայող թագավորի,

Գեթ դնացեք գերամեծար ձեր թագուհու սենյակն, այնտեղ,

Թել ոլորեք աղեկատով, որ գեթ այդպես ձեր տիրուհին մխիթարվի,

Կամ վերնատանն, այնտեղ նստած, ձեռքով աշխույժ գզեք, սանրեք բուրդը պես-պես:

Իսկ կրակին ես կհսկեմ՝ լույս սփռելով աստ ամենքին:

Եթե նույնիսկ այժմ ցանկանան սրանք մնալ մինչ Արշալույսը ոսկեգահ,

Հոգնածություն ես չեմ զգա, քանզի չէ՞ որ բազմահամբեր մի մարդ եմ ես»։

{{տող|320}}Ասաց այդպես, և նայեցին ստրուկները իրար դեմքի ու ժպտացին,

Սակայն նրան հայհոյական խոսքեր ասաց գեղեցկուհի Մելանթոն.

Դստրիկն էր դա Դոլիոսի, որին սակայն խնամել էր Պենելոպեն,

Սնուցել էր, հանց իր որդուն, տվել զգեստներ, զարդարանքներ,

Բայց և այնպես նա սրտագին չէր մտածում Պենելոպե տիկնոջ մասին,

Այլ սիրում էր Եվրիմաքին, նրա հետ էր սիրով կապված։

Ահավասիկ, Ոդիսևսին նա նախատեց, հայհոյական խոսքեր ասաց.

«Խելակորո՜ւյս դու հեգ մուրիկ, գուցե կորցրել ես խելքդ դու.

Ինչո՞ւ, ասա, չես գնում դու գիշերելու դարբնոցում

Կամ չես գնում դեպի պանդոկ, այլ ձավրում ես այստեղ լկտի ու բացբերան,

{{տող|330}}Հանդգնաբար, առանց վախի, խոսք ես խոսում հավաքի մեջ բյուր քաջերի։

Գուցե գինին խելքդ ցրեց, գուցե այդ է քո իսկական էությունը,

Եվ շնորհիվ դրան դու միշտ ունայնախոս բարբաջում ես այդքան անփույթ:

Հպարտացել ես գուցե դու, որ հաղթեցիր այժմ Իրոսին աղքատ ու խեղճ,

Տե՛ս, որ քո դեմ աստ չկանգնի այժմ Իրոսից շատ ավելի հզոր մի քաջ,

Որն հաղթական իր ձեռքերով կջախջախի քո գլուխն այդ անբարեհաճ

Ու քեզ տնից դուրս կգցի, քեզ, թշվառիդ՝ արյունի մեջ խիստ թաթախված»:

Խեթ նայելով նրան իսկույն՝ իր խոսքն ասաց Ոդիսևսը ամենիմաց.

«Արդ, կգնամ և քո լուտանքն ես կհայտնեմ Տելեմաքին, վայրահաչ շուն,

Որ տեղնուտեղը քեզ գզի, պատառ-պատառ անի իսկույն»։

{{տող|340}}Այդպես ասաց և իր խոսքով ահաբեկեց բոլոր կանանց,

Եվ հեռացան նրանք տան մեջ, քանզի ահից նրանց ծնկները ծալվեցին։

Կարծում էին, որ մուրիկը պատմելու է այժմ ամեն ինչ ու ճշգրիտ,

Մինչ կանգնած էր կրակներին անդ առընթեր Ոդիսևսը լուռ, անքթիթ

Եվ հսկում էր հանդարտ վառվող շողշողենի այն լույսերին, իսկ իր հոգին

Ալեկոծվում էր այլ մտքով, որն անխուսափ պիտ կատարվեր:

Աթենասն էլ սեղեխներին անդ չզսպեց ամենևին

Եվ չընդհատեց լուտանքն ստոր, սրտակոտոր, որ ավելի խիստ բորբոքի

Վիշտն ու վրեժը սրտի մեջ Լաերտածին Ոդիսևսի:

Այսպես ահա անդ բարբառեց և խոսք ասաց Պոլիբոսյան Եվրիմաքոսն՝

{{տող|350}}Ոդիսևսին խիստ ծաղրելով, ու հարուցեց հըռհըռոցը ընկերների.

«Ի՜նձ լսեցեք, գերահռչակ վեհ թագուհու դուք խոսնայրներ,

Ահավասիկ, ձեզ խոսք կասեմ, որ ներշնչում է ինձ սիրտս իմ կրծքի տակ.

Աստվածների կամքով է լոկ Ոդիսևսի տուն եկել այս մուրացկանը,

Եվ լույսը այս, որ կա այստեղ, կրակներից չէ բնավին, այլ միմիայն

Նրա գլխից, կունդ ճակատից, քանզի վրան չկա նույնիսկ մի հատ մազիկ»:

Ասաց այդպես և անհապաղ խոսքը ուղղեց Ոդիսևսին քաղաքավեր.

«Օտարակա՜ն, եթե ինձ մոտ ես քեզ վերցնեմ, արդյոք կուզե՞ս ծառայել ինձ.

Քեզ կառաքեմ ես կալվածքիս ծայրամասերն և բավական վարձ կտամ քեզ,

Կհավաքես անդ փշենիք և կտնկես բարձրասաղարթ այնտեղ ծառեր։

{{տող|360}}Ես այստեղից հաց ու ուտեստ կհասցնեմ քեզ հանապազ և անաղարտ,

Կհագցնեմ քեզ հագուստներ, կտամ նաև ոտքի համար ոտնամաններ:

Սակայն գուցե դու չե՞ս ուզում գործ կատարել, գնալ ազնիվ աշխատանքի,

Այլ լավ գիտես վատ արարքներ և ցանկանում ես դու անշուշտ

Մուրալ, շրջել միշտ դռնեդուռ, որ կերակրեն քո որովայնը միշտ անկուշտ»:

Պատասխանեց այնժամ նրան և խոսք ասաց Ոդիսևսը ամենիմաց.

«Եվրիմաքոս, եթե իրոք աշխատանքով մենք դիմեինք մի մրցանքի,

Խոտ հնձեինք գարնան պահին, երբ օրերն են դառնում արդեն երկարատև,

Եվ ես ձեռքիս ունենայի գեղեցկակերտ, կոր գերանդի,

Նույնը և դու ունենայիր, ու լինեինք երկուսովս էլ անդ անոթի,

{{տող|370}}Մենք փորձեինք խոտը հնձել առավոտից մինչ իրիկուն,

Եվ կամ եթե չորս օրավար մեծ արտի մեջ, ուր հլու է հողն արօրին,

Մեզ հանձնեին քշել եզներն ընտիր ու մեծ և շիկագեղ ու գերազանց,

Նույն զորությունն և նույն հասակը ունեցող, բայց կուշտ կերած,

Կարողությամբ իրենց ուժեղ, դեռ ուժասպառ բնավ չեղած,

Այնժամ անշուշտ կտեսնեիր, թե ինչպե՛ս եմ անվերջ ճեղքում ես ակոսներ:

Կամ, վերջապես, եթե հիմա, այսօր ևեթ Կրոնոսյանը բորբոքեր

Ժանտ պատերազմ, և ես իրոք ունենայի երկու նիզակ ու լավ ասպար, ա

Պղնձակուռ նաև կորդակ, հարմարագույն գլխիս համար,

Այժամ դու ինձ կտեսնեիր նախահարձակ շարքերի մեջ քաջ մարտելիս

{{տող|380}}Եվ ինձ բնավ չէիր կարող անկուշտ, ագահ փորի համար դու պարսավել:

Մինչ նպե՜րտ ես դու չափազանց և չարանենգ հոգի ունես

Եվ դու միայն նրա համար մեծագույն ես քեզ համարում ու կորովի,

Որ միշտ այստեղ գտնվում ես հավաքի մեջ այս դժնաբարք, չնչին մարդկանց։

Ա՜խ, եթե գար, վերադառնար հայրենավանդ իր երկիրը քաջ Ոդիսևսն,

Դռները այս այն ժամանակ, թեպետ և շատ լայնալիր են և ընդարձակ,

Քեզ նեղ, անձուկ պիտ թվային, երբ փախչեիր դու խուճապով, ահաբեկված»:

Ասաց այդպես, խիստ կատաղեց Եվրիմաքոսն իր սրտի մեջ,

Ուստի և նա, Ոդիսևսին խեթ նայելով, այս խոսքն ասաց իր թևավոր.

«Ո՜հ, դու թշվա՜ռ, քեզ արժանի Ժանտությունն իր ես ցույց կտամ ահա իսկույն։

{{տող|390}}Հանդգնագո՜ւյն, որ քաջերիս հավաքի մեջ մրթմրթում են այդպես դատարկ.

Չե՞ս վախենում, գուցե գինի՞ն խելքդ ցրեց, կամ ա՞յդ է քո էությունը,

Եվ շնորհիվ դրան դու այժմ վատաբերան բարբաջում ես փուչ և անփույթ:

Հպարտացել ես գուցե դու, որ հաղթեցիր այժմ Իրոսին այն մուրացկան»։

Այդպես գոռաց նա բարձրաձայն և կատաղի վերցրեց, նետեց աթոռակը:

Ոդիսևսը, վախենալով, իսկույն չոքեց դուլիքիոնցի Ամփինոմի

Ծնկների մոտ։ Զարկվեց աթոռը աջ թևին գինեբաշխի,

Գավն ահարկու, մեծ բոմբյունով, թնդաց, ընկավ իսկույն գետնին,

Իսկ գինեբաշխն աղաղակեց և փոշու մեջ ցած գլորվեց բերանքսիվայր,

Խռովահույզ սեղեխները աղմըկեցին ապարանքում ստվերամած,

{{տող|400}}Եվ ոմանք էլ, իրար դեմքի խիստ նայելով, այսպես էին խոսում այնտեղ.

«Ո՜հ, երանի՜ թափառման մեջ, նախքան գալուստը իր այստեղ,

Այն մուրացկանը կործանվեր, որ չհուզեր մի այսպիսի հուզմունք մեր մեջ։

Հանուն դժբախտ մի շրջիկի՝ լի գժտությամբ վիճում ենք մենք, ահավասիկ.

Էլ ի՞նչ խնջույք, էլ ի՞նչ հաճույք սրտի համար, երբ հաղթում են ստոր մարդիկ»։

Եվ բարբառեց այնժամ նրանց սուրբ զորությունը ազնվագույն Տելեմաքի.

«Բարեկամնե՜ր, մոլեգնում եք կատաղորեն և չեք թաքցնում դուք ազդեցիկ

Ուժն ուտեստի կամ խմիչքի։ Աստվածն է ձեզ խիստ գրգռում.

Խնջույքն արդեն ավարտեցիք, ուստի հիմա տուն գնացեք քուն մտնելու

Եվ կամ ինչպես ցանկանում եք. չեմ վռնդում ես ոչ ոքի»։

{{տող|410}}Այդպես ասաց, բոլորն իսկույն շրթունքները ատամներով կրծոտեցին

Եվ զարմացան, որ Տելեմաքն այդպես խոսեց քաջախիզախ ու խելացի:

Մինչ Նիսոսի՝ Արետոսյան թագավորի փառավոր զարմն՝ Ամփինոմը,

Այնժամ դիմեց խոսնայրներին և, ճառելով, այս խոսքն ասաց.

«Սիրելինե՜ր, թող որ ոչ ոք, վիրավորված, չզայրանա ամենևին

Արդարացի և ճիշտ ասված խոսքի համար և թող ոչ ոք

Չհանդգնի ձեռք տալ այստեղ այս շրջիկին, ոչ էլ նույնիսկ ստրուկներից

Մեկնումեկին, որ ապրում են ապարանքում աստվածազարմ Ոդիսևսի,

Եվ թող հիմա գինեբաշխը այս բաժակները շուտափույթ գինով լցնի,

{{տող|420}}Որպեսզի մենք հեղում անենք և այնուհետ քուն մտնելու մեր տուն գնանք:

Իսկ մուրիկին մենք կթողնենք Ոդիսևսի տանը, կողքին Տելեմաքի,

Քանզի չէ՞ որ նա կել է նրա տունը և օթևանը սիրելի»։

Այդպես ասաց, և բոլորը ասված խոսքը հավանեցին:

Մինչդեռ իսկույն բանբեր հերոսն՝ Մուլիոսը դուլիքիոնցի,

Որ ծառան էր Ամփինոմի, խառնարանում խառնեց գինին

Եվ ժրաժիր մատռվակեց անդ բոլորին։ Հեղում արին աստվածներին,

Ապա իրենք Ճաշակեցին քաղցր գինին մեղրանուշիկ:

Երբ հեղումը կատարված էր, և խմեցին, որքան սիրտն էր փափագում այդ,

Շուտ դուրս եկան ու գնացին քուն մտնելու, ամեն մեկը դեպի իր տուն։

</poem>

== Երգ տասնիններորդ։ Ոդիսևսի և Պենելոպեի տեսակցությունը. Ոտնլվա ==

Սաթոշի

96

edits

Changes

Ոդիսական

Նավիգացիոն ցանկ

Անձնական գործիքներ

Անվանատարածքներ

Տարբերակներ

Դիտումները

Ավելին

Որոնում

Շրջել կայքում

Գործիքներ