Changes

:   Սուխումի արվարձանում գտնվող նավթի վերամշակման գործարանում, որտեղ ամեն ինչ անթերի է թվում՝ ճաշարանը, բանվորների հանրակացարանները, ակումբը (ինչ վերաբերվում է գործարանին, ես նրանից ոչինչ չեմ հասկանում եւ հիանում եմ՝ վստահելով այլոց գովասանքներին), մենք մոտենում ենք «պատի թերթին», որն ըստ սովորության փակցված է ակումբի սրահներից մեկում։ Ժամանակի սղությունը մեզ թույլ չի տալիս կարդալ բոլոր հոդվածները, սակայն «Կարմիր օգնություն» բաժնում, որն հիմնականում նվիրված է արտերկրի լուրերին, չգտնելով Իսպանիայի մասին ոչ մի ակնարկ, շատ ենք զարմանում, քանզի այնտեղից արդեն մի քանի օր շարունակ տագնապալի լուրեր են գալիս։ Մենք չենք թաքցնում մեր փոքր֊ինչ ափսոսալից զարմենքըզարմանքը, որին հետեւում է թեթեւակի շփոթմունք։ Մեզ շնորհակալություն են հայտնում դիտողության համար․ անպայման հաշվի կառնեն։

:&nbsp;&nbsp;&nbsp;Թիֆլիսից Բաթում տանող ճանապարհն անցնում է Գորիով՝ այն փոքրիկ քաղաքով, որտեղ ծնվել է Ստալինը։ Ես մտածեցի, որ մեր կողմից քաղաքավարություն կլիներ նրան որեւէ ուղերձ հղել՝ ի պատասխան ԽՍՀՄ֊ում մեր ընդունելության, ուր ամեն տեղ մեզ ողջունում, պատվում ու փայփայում էին։ Ես երբեք ավելի լավ առիթ չէի ունենա։ Կանգնեցնում եմ մեքենան փոստի առջեւ եւ հանձնում հեռագրի տեքստը։ Այնտեղ մոտավորապես ասվում է․ «Մեր հիանալի ճամփորդության ընթացքում անցնելով Գորիով, ես ողջ սրտով անհրաժեշտություն զգացի Ձեզ հղել…»։ Բայց այստեղ թարգմանիչը կանգ է առնում․ ես այդպես չեմ կարող խոսել, «Ձեզը» բավական չէ, երբ այդ «Ձեզը» Ստալինն է։ Դա պատշաճ չէ, պետք է մի բան ավելացնել։ Եվ քանի որ որոշակի զարմանք եմ ցուցաբերում, նրանք խորհրդակցում են եւ ինձ առաջարկում․ «Դուք՝ աշխատավորների առաջնորդդ» կամ «ժողովուրդների տիրակալդ», կամ էլ… չգիտեմ թե ինչ<ref>Կմտածեք, թե հորինում եմ, այդպես չէ՞։ Ավաղ՝ ոչ։ Եվ ոչ ոք չի կարող ասել, որ տվյալ դեպքում մենք գործ ունեինք մի հիմար ու ձախողակ ստորադաս պաշտոնյայի հետ։ Ո՛չ, մեզ հետ էին եւ վիճաբանությանը մասնակցում էին բազմաթիվ անձինք, որոնք բարձր պաշտոններ էին զբաղեցնում եւ, համենայնդեպս, կատարելապես տեղյակ էին «սովորություններին»։</ref>։ Ես համարում եմ, որ դա անհեթեթություն է, առարկում եմ, մտածելով, որ Ստալինը վեր է կանգնած նման քծնանքներից։ Իզում Իզուր փորձում եմ բանավիճել։ Ոչինչ չես անի։ Իմ հեռագիրը կընդունվի միայն այն դեպքում, եթե ես համաձայնեմ այդ լրացմանը։ Եվ քանի որ տեքստը պիտի թարգմանվեր, որը ես չէի կարող ստուգել, ի վերջո, հանձնվում եմ, սակայն հրաժարվելով ամեն տեսակի պատասխանատվությունից ու տխրությամբ մտածելով, որ այդ ամենը նպաստում է Ստալինի ու ժողովրդի միջեւ մի սարսափելի, անանցանելի անջրպետի հաստատմանը։ Եվ քանի որ արդեն հանդիպել էի նման ուղղումների ու լրացումների տարբեր ճառերի թարգմանություններում<ref>X֊ն ինձ բացատրում է, որ ընդունված է «ճակատագիր» բառից հետո (որը ես գործածել էի) նշել մի մակդիր, երբ խոսքը ԽՍՀՄ֊ի ճակատագրի մասին է։ Ես, ի վերջո, առաջարկեցի «փառավոր» բառը, որը, ինչպես ինձ ասաց X֊ը…, գործածվում էր բոլոր քվեարկություններին կից։ Դրան հակառակ նա ինձ խնդրեց ջնջել «մեծ» բառը, որը ես դրել էի «միապետից» առաջ։ Միապետը չի կարող «մեծ» լինել։</ref>, որ ես արտասանել էի ԽՍՀՄ֊ում, անմիջապես հայտարարեցի, որ իմ այստեղ գտնվելու ընթացքում ռուսերենով հրատարակված տեքստերիցս եւ ոչ մեկը չեմ ընդունում որպես իմը<ref>Եթե ինձ չստիպեին հայտարարել, որ Ֆրանսիայի երիտասարդությունն ինձ ոչ սիրում է եւ ոչ էլ հասկանում։ Եվ որ ես պարտավորվում էի այսուհետ գրել միայն ժողովրդի համար։</ref> եւ որ հենց այդպես էլ կասեմ․ ահա՛ թե ինչ։

:&nbsp;&nbsp;&nbsp;Մի՞թե «միստիկականից» «քաղաքականին» այդ անցումն անխուսափելիորեն աղճատում է բերում։ Քանզի այստեղ այլեւս տեսությունը գործ չունի․ մենք գործնական ոլորտում ենք, պետք է հաշվի առնել menschliches֊ը, allzumenschliches֊ը<ref>Մարդկային, համամարդկային (գերմ․)։</ref> եւ հաշվի նստել թշնամու հետ։