Changes
Վերջ (։
|աղբյուր = [[«Դասական ուղղագրութեան կանոններ»]]
}}
= ՀՐԱՏԱՐԱԿՉՈՒԹՅԱՆ ԿՈՂՄԻՑ =
Բառամիջում '''օ''' գրւում է գլխաւորապէս երկու դէպքում. 1) երբ ածանցաւոր կամ բարդ բառերի մէջ երկրորդ բաղադրիչը '''օ'''-ով է սկսւում, ինչպէս՝ '''անօրէն, ապօրինին, տարօրինակ, բնօրինակ''' եւ այլն: 2) Մի շարք բառերի մէջ էլ '''օ''' է գրւում գրաբարեան բախկին '''աւ'''-ի փոխարէն: Ինչպէս, օրինակ, հնում գրուել է '''առաւաւտ''', յետոյ՝ '''առաւօտ, կարաւտ՝ կարօտ''' եւ այլն: Սա բաղաձայններից առաջ է, իսկ ձայնաւորներից առաջ եւ բառավերջում հին '''աւ'''-ը մնացել է (հնչում է՝ ավ)՝ '''աւագ''', '''նաւ''', '''կաւ''' եւ այլն:
Առհասարակ բառամիջի '''օ'''-ն պէտք է ուղղակի յիշել: Կազմում է միջում '''օ''' ունեցող բառերի ցուցակ եւ դարձեալ՝ պէտք է յիշողութեան մէջ ամրակայել այդ բառերը: Բերում եմ այդ բառերի ցուցակը.
<pre>
ակօս,
աղօթք,
աղօտ,
աղօրիք,
ամօթ,
անօթ,
անօթի,
ապարօշ,
առաւօտ,
արտօնեալ,
արտօսր,
արօտ,
արօր,
բռնազբօսիկ,
բօթ,
գօշ,
գօս,
գօտի,
դրօշ,
դօդօշ,
եօթն(ը),
զբօսնել,
զգօն,
զօդ,
զօշաքաղ "փողասէր",
զօրավիգ,
զօրեղ,
զօր(ք),
թափօր,
թօթափել,
թօթուել,
թօն "անձրեւ",
թօշնել,
լօթի,
լօլիկ,
խօլ,
խօսել,
խօս(ք),
ծանօթ,
ծղօտ,
ծնօտ,
կարօտ,
կտրօտ,
կրօն,
կօշիկ,
համառօտ,
հետազօտել,
հօտ "ոչխարի հօտ",
ձօն,
ղօղանջ,
ճօճ,
մօտ,
մօր "ճահճուտ",
մօրուք,
յօդ,
յօժար,
յօնք,
յօշոտել,
յօրանջ,
յօրինել,
նարօտ,
պաշտօն,
պռօշ,
սօլ,
սօսափ,
սօսի,
վառօդ,
տօթ,
տօն,
ցօղ,
ցօղուն,
քօղ,
օրօր,
</pre>
Կան մի քանի ածանցներ '''օ'''-ով գրուող, անհրաժեշտ է յիշել եւ համապատասխան բառերի մէջ պահել '''օ'''-ն: Դրանք են՝
'''-առօտ'''՝ համառօտ, կարճառօտ
'''-եօք'''՝ արդեօք, ընտանեօք, կարծեօք
'''-օն'''՝ գեղօն, գործօն, թափօն, թերթօն, ջարդօն
'''-օնք'''՝ զարթօնք
'''-օրէն'''՝ գզուշօրէն, հաւանօրէն, վեհօրէն
'''-օք'''՝ իրօք, օրօք, նախօրօք, վաղօրօք, խելօք, առօք-փառօք եւ այլն:
Բառեր կան, որոնց սեռական-տրական հոլովը '''օ'''-ով է գրւում, ինչպէս՝ '''մայր-մօր, հայր-հօր, եղբայր-եղբօր, այստեղից էլ՝ մօրաքոյր, հօրաքոյր, մօրեղբայր, հօրեղբայր, եղբօրորդի''' եւ այլն:
'''Ե'''-ից յետոյ '''օ''' լսուելիս '''օ''' է գրւում՝ '''եօթն, արդեօք''' եւ այլն: Այսինքն՝ նոր ուղղագրութեան '''յո'''-ն դասականով գրւում է '''եօ''':
Լրացուցիչ կարելի է յիշել նաև, որ՝
1) ձայնաւորից առաջ պարզ բառերի մէջ '''օ''' չի գրւում,
2) '''օ'''-ն գրւում է երկու բաղաձայնների միջեւ,
3) '''օ''' ունեցող բառերը մեծ մասամբ մէկ կամ երկու վանկանի են:
Բառամիջում '''օ''' ունեցող բոլոր բառերն ու ածանցները իրենց այդ '''օ'''-ն պահպանում են ցուցակում բերուած բառերից ու ածանցներից կազմուած բոլոր բարդ եւ ածանցաւոր բառերում, ինչպէս եւ այն բառերի մէջ, որոնցում առկայ են ցուցակում բերուածների հիմքերը կամ արմատները: Օրինակ՝
'''ակօս'''՝ ակօսել, անակօս,
'''աղօթք'''՝ աղօթել, աղօթատուն, աղօթագիրք,
'''աղօտ'''՝ անաղօտ, աղօտանալ,
'''ամօթ'''՝ անամօթ, ամօթխած,
'''արտօնեալ'''՝ արտօնել, արտօնութիւն, արտօնուած,
'''բօթ'''՝ բօթաբեր, բօթագուշակ,
'''գօտի'''՝ պարեգօտ, գօտեպնդել, գօտեմարտ,
'''դրօշ'''՝ դրօշակ, դրօշակակիր, անդրօշակ,
'''եօթն'''՝ եօթնապատիկ, եօթնօրեակ,
'''զբօսնել'''՝ զբօսաշրջիկ, զբօսնող, զբօսավայր,
'''զօդ'''՝ զօդել, զօդուած,
'''զօր'''՝ զօրք, զօրամաս, զօրագունդ, զօրաբանակ, համազօր, հզօր, զօրավիգ, լիազօր, ի զօրոյ, զօրութիւն, անզօր, զօրահանդէպ,
'''խօլ'''՝ խօլական,
'''խօս'''՝ խօսք, անխօս, ստախօս, մեծախօս, շատախօս, հրապարակախօս, բացխօսութիւն, խօսքակռիւ,
'''ծանօթ'''՝ անծանօթ, ծանօթութիւն, ծանօթագութիւն, ծանօթանալ,
'''կարօտ'''՝ կարօտել, կարօտակէզ, կարօտավառ, սիրակարօտ,
'''կրօն'''՝ կրօնական, անկրօն, կրօնաւոր, կրօնասէր,
'''կօշիկ'''՝ կօշկակար, կօշկեղէն, անկօշիկ,
'''հետազօտել'''՝ հեազօտութիւն, գիտահետազօտական, հետազօտող,
'''հօտ'''՝ հօտաղ,
'''ձօն'''՝ ձօներգ, ձօնել,
'''ղօղանջ'''՝ ղօղանջել, անղօղանջ,
'''մօտ'''՝ մօտիկ, մօտից, մօտենալ, մօտակայ, մօտաւոր,
'''մօր'''՝ Մեծամօր,
'''մօրու'''՝ մօրուք (նաեւ մօրուս)՝ մօրուքաւոր, անմօրուք,
'''նօսր'''՝ նօսրանալ, նօսրացող,
'''շօշափել'''՝ շօշափուկ, շօշափելի,
'''պաշտօն'''՝ անպաշտօն, պաշտօնավարել, պաշտօնեայ, պատշտօնանկ,
'''պռօշ'''՝ Պռօշեան, պռօշտի,
'''սօսափ'''՝ սօսափիւն, սօսափել,
'''տօթ'''՝ տօթակէզ,
'''ցօղ'''՝ ցօղել, ցոզաշաղախ, Ցոզիկ,
'''քօղ'''՝ քօղարկել, քօղարկութիւն,
'''օրօր'''՝ օրօրել, անօրօր եւ այլն:
