Changes

Փինը մռայլ, անհանգիստ մղձավանջի մեջ էր: Նրան թվում էր թե լսում է ինչ որ ստորգետնյա միջանցքներից եկող իր սեփական ձայնը. «Ֆրո՛դո, Ֆրո՛դո»: Բայց Ֆրոդոյի փոխարեն նրան շրջապատեցին հարյուրավոր օրքերի զզվելի մռութները, ու հարյուրավոր գարշելի թաթեր ձգվեցին դեպի նաիրեն: Որտե՞ղ է Մերին...

Նա ուշքի եկավ ու հայտնաբերեց , որ պառկած է մեջքի վրա: Դեմքին սառը քամի էր փչում: Մութն ընկնում էր, գլխավերևում : Գլխավերևում երկինքն արագորեն սևանում էր: Փինը շրջվեց կողքի ու հասկացավ , որ մղձավանջը այնքան էլ չէր տարբերվում իրականությունից: Հոբիթի ձեռքերն ու ոտքերը ամուր կապկպված էին, կողքին պառկած էր մեռելի պես գունատ Մերին, Մերին՝ գլուխը փաթաթված էր ինչ որ կեղտոտ լաթով: Նրանք շրջապատված էին մի ամբողջ ոհմակ այստեղ այնտեղ նստած ու կանգնած օրքերով:

Փինի գլուխը ցավից տրաքում էր, բայց հոբիթի հիշողությունը կամաց-կամաց սկսեց վերադառնալ, ու նա կարողացավ երազն ու իրականությունը տարբերել իրարից: Գործողությունների հերթականությունը վերականգնվեց: Նախ ինքն ու Մերին չգիտես ինչու նետվեցին անտառ: Խելքներին ի՞նչ փչեց: Ինչո՞ւ գլխապատառ առաջ սլացան սլացան՝ չլսելով Պանդուխտին: Ի՞նչ լսել, բարձր գոռալով վազում էին, ու այնքան հեռացան, մինչև ընկան օրքերի ճանկը: Նրանք Օրքերը կանգնած ականջ էին դնում, ու եթե իրենք ժամանակին սթափվեին, հնարավոր է օրքերը անգամ չնկատեին: Ինքն ու Մերին , կարելի է ասել , իրենց կամքով թռան օրքերի գիրկը, իսկ սրանք նկատելով իրենց իրենց՝ հարձակվեցին: Ղժժո՛ց, ոռնո՛ց, թփերի հետևից ևս մի երկու տասնյակ հայտնվեցին ու կռիվ սկսվեց: Ինքն ու Մերին դուրս քաշեցին ճանկեցին սրերը, բայց ակնհայտ երևում էր, որ օրքերը ցանկություն չունեն կռվելու, միայն վազում էին իրենց ետևից ետևից՝ փորձելով բռնել: Բայց Մերին կատակելու տրամադրություն չուներ, նա մասնատեց մի երկու երեք չարագործի ձեռք: Կեցցե՛ս Մերի:

Այդ պահին ծառերի հետևից հայտվեց Բորոմիրը: Այ նա արդեն ստիպեց օրքերին լրջորեն կռվել: Նա մի քանիսին տեղում սպանեց, սպանեց՝ մնացածները փախուստի դիմեցին: Հոբիթները սլացան դեպի ճամբար, բայց նրանց շատ հեռանալ չհաջողվեց, նոր : Նոր օրքեր էին վազում ընդառաջ, հարյուրից ոչ պակաս, ընդ որում մի քանիսը լավ հաղթանդամ էին: Բորոմիրի վրա նետերի տարափ տեղաց: Նա դուրս քաշեց ճանկեց իր եղջերափողը և այնպես ուժգին փչեց, որ ձայնը տարածվեց անտառով մեկ: Օրքերը վախեցած հետ նահանջեցին, բայց եղջերափողի ձայնին պատասխանեց միայն արձագանքը, ու թշնամիները քաջալերվելով ավելի կատաղի հարձակվեցին: Փինը այլևս ոչինչ չէր հիշում, վերջինը: Վերջինը, որ նա տեսավ տեսավ՝ Բորոմիրն էր, գոնդորցին նստել էր մեջքը ծառի բնին հենած ու փորձում էր նետը դուրս քաշել կրծքից: Հետո մթություն տիրեց:

Հարցերից ոչ մեկը պատասխան չուներ: Փինը սառել էր, սիրտր սիրտը խառնում էր:

-Եվ ինչո՞ւ Գենդալֆը համոզեց Էլրոնդին մեզ էլ ներառել ջոկատում,- մտածեց նա,- մեկ է ինձնից ոչ մի օգուտ չկա, պարզապես ուղեկից եմ, եթե ոչ ավելորդ բեռ: Հիմա էլ օրքերն են ինձ գողացել ու նրանց ուղեբեռն բեռն եմ դարձել: Լավ կլիներ Պանդուխտը կամ մեկ ուրիշը այդ ուղեբեռը բեռը կրկին ետ վերադարձներ: Չէ՜, հույս մի փայփայիր, ջոկատը մեզնից ավելի կարևոր գործեր ունի, պետք է ինքներս փորձենք փախչել:

-Հանգստացի՛ր քանի դեռ թողնում են փոքրիկ հիմար,- ասաց նա շրջվելով դեպի Փինը ու և անցնելով համընդհանուր լեզվի, որը հնչում էր նրա բերանից նույնքան գարշելի, որքան իր սեփական լեզուն,- ու քի՛չ շարժվիր: Իմացած եղիր, հետո չեն թողնելու ճանապարյին ճանապարհին այս ու այնտեղ պառկելպառկես: Դեռ կհասցնես փոշմանել , որ ոտքեր ունես:

Նա կռացավ Փինի վրա ու և ցուցադրեց դեղնած ժանիքները:

-Հանգստացիր թե չէ այ սրա համը կտեսնես,- ասաց նա ու սկսեց Փինի գլխավերևում տարուբերել սև բռնակով երկար ատամնավոր դաշույնը,- լեզուդ կծիր ու հանգիստ պառկիր, թե չէ մեկել տեսար միամիտ մոռացա հրամանի մասին: Անիծվա՛ծ Անիծյա՛լ լինեն այդ իզենգարդցիները: Ուգլուկ ու բագրոնկ շա փուշդուգ Սարուման՝ գլոբ բուբհոշ սքա՛յ:

Ու անեծքների տարափ տեղաց շարունակեց անիծել՝ ատամները կրճտացնելով ու և թուքը շաղ տալով:

Վախեցած Փինը հանդարտվեց ու լռեց, չնայած ձեռքերն ու կոճերը ոտքերը փայտացել էին, իսկ մեջքը ծակում էին սուր քարերը: Որպեսզի կարողանա զսպել իրեն նա սկսեց ականջ դնել մոտակայքից եկող ձայներին: Շուրջը շատ ձայներ էին լսվում, ու չնայած օրքերի լեզուն միշտ էլ չարագուշակ է հնչում, բայց զգացվում էր, որ անընդհատ տաքացող վեճ է ընդանում: Ի զարմանս իրեն Փինը հայտնաբերեց , որ հասկանում է համարյա գրեթե ամեն ինչ՝ օրքերի ինչ: Օրքերի մեծամասնությունը համընհանուր լեզվով էր խոսում: Ըստ երևույթին ջոկատում տարբեր ցեղերի ներկայացուցիչներ էին, ու ստիպված էին համընհանուր լեզվով խոսել , որպեսզի իրար հասկանաինհասկանային: Օրքերը կատաղած վիճում էին , թե որ ճանապարհով գնան և ինչ անեն գերիներին:

-Բայց ինչո՞ւ կենդանի վիճակում,- հարցրեցին միանգամից մի քանի ձայն,- սրանց հետ ինչ ի՞նչ է, զվարճանալն ավելի՞ հետաքրքիր է:

-Միայն այդքա՞նը: Իսկ ի՞նչ կլինի եթե խուզարկենք նրանցսրանց, միգուցե այդ իրը մեզ է՞լ պետք գա:

-Իսկ մենք այդպիսի հրաման չունե՛նք,- առաջին օրքը չէր ուզում հանձնվել,- մենք լեռներից ենք իջել սրանց նրանց սատկացնելու ու վրեժխնդիր լինելու համար, հասկացա՞ր: Սատկացրե՛ք սրանց տղաներ ու հայդա դեպի հյուսիս՝ տուն:

-Ձայնդ կտրի՛ր,- թավ ձայնը կտրեց նրա խոսքը,- ես Ուգլու՛կն եմ, հասկացա՞ր, ես եմ այստեղ հրամանատարը: Ու ես քեզ ասում եմ , որ մենք գնում ենք Իզենգարդ, ու հետն էլ ամենակարճ ճանապարհով:

-Բայց ես ինչ որ մի կերպ անցել եմ չէ՞,- ասաց զզվելի ձայնը,- այստեղից հյուսիս, հյուսիս՝ գետի արևելյան ափին , Թևավոր Նազգուլը մեզ է սպասում:

-Ախ, ահա՞ թե ինչ, ուրեմն դու վերցնում ես գերիներին ու ճողոպրում Լուգբուրզ ստանալով ամբողջ փառքն ու պարգևները, իսկ մենք պետք է դեռ էս ձիավորների ձիաբույծների երկիրը կտրենք -անցնենք ու հետն էլ դատարկ ձեռքերո՞վ: Չէ, այդպես չի լինի, պետք է գնալ միասին, այս հողերը շատ վտանգավոր են ու են՝ լի ապստամբներով ու ավազակներով:

-Ճիշտ է, մենք չպետք է իրարից բաժանվենք,- մռնչաց Ուգլուկը,- ես ձեզնից ոչ մեկին չեմ վստահում , խոճկորնե՛ր, դուք միայն ձեր գոմում եք քաջ, մենք : Մենք որ չլինեինք հիմա վաղուց արդեն ճողոպրել էիք: Մենք Ուրուկ Խայ ենք, իսկական կռվողներ, այդ մե՛նք նետահարեցինք հզոր ռազմիկին, մե՛նք բռնեցինք գերիներին: Մենք Սարուման իմաստունի ծառաներն ենք, սպիտակ ձեռքի, որը մեզ մարդկային մսով է կերակրում: Մենք Իզենգարդից ենք ուղարկված, դուք : Դուք մեզ հետ եք եկել այստեղ, մեզ հետ էլ ետ կդառնաք այն ճանապարհով, որը կընտրեմ ե՛ս: Ես Ուգլու՛կն եմ: Ես ասացի՛:

-Դու ավելին ասացիր քան պետք էր Ուգլու՛կ,- քմծիծաղեց զզվելի ձայնը,- տես հա, Լուգբուրզում կարող են խոսքերդ ինչ որ մեկին դուր չգալ, կորոշեն որ այդ խելացի գլուխդ ավելորդ բեռ է ուսերիդ համար ու կթռցնեն: Կհարցնեն որտեղի՞ց են այդ մտքերը գլխումդ, երևի Սարումանն է հա՞ լցրել: Այդ ու՞մ տեղն է իրեն դրել Սարումանը, դրան տեսե՛ք, գարշելի սպիտակ նշաններ է նկարում: Ես Գրիշնակն եմ, ու ինձ՝ Լուգբուրզից ուղարկված սուրհանդակին , ավելի շատ կհավատան: Իսկ ես նրանց կասեմ, որ Սարումանը հիմար է ու կեղտոտ դավաճան: Բայց ամենատես աչքը առանց ինձ էլ գիտի թե ինչ կա Սարումանի մտքին ու մշտապես հետևում է նրան: Եվ դու համարձակվում ես մեզ խո՞զ անվանել: Լսեցի՞ք տղաներ, սրանք մարդկային միս են կրծում: Ես գիտե՛մ թե ինչ մսով է սպիտակ ձեռքը սրանց կերակրում, օրքի մսով, հաստա՛տ:

Օրքերը ոռնացին, լսվեց մերկացրած դաշույնների զրնգոցը: Փինը զգուշորեն կողքի թեքվեց՝ տեսնելու թե ինչ է կատարվում: Հսկիչները լքել էին նրան ու միացել գզվրտվող ամբոխին: Չնայած մթնշաղ էր, բայց Փինը կարողացավ ամբոխից զանազանել բարձրահասակ սև օրքին, որը հավանաբար Ուգլուկն էր: Նրա դիմաց կանգնած էր Գրիշնակը՝ կարճ, ծուռ ոտքերով ու մինչև գետնին հասնող երկար ձեռքերով: Նրանք շրջապատված էին ավելի կարճահասակ գոբլիններով, մնում : Մնում էր ենթադրել որ դրանք հյուսիսցիներն էին: Նրանք գոռում էին ու թափահարում դաշույնները, բայց Ուգլուկի վրա հարձակվել չէին համարձակվում:

Ուգլուկը բղավեց ու նրա կողքին ակնթարթորեն բուսնեցին իր հասակի տաս-տասնհինգ օրքեր: Նա հանկարծակի, առանց զգուշացնելու նետվեց առաջ ու սկսեց յաթաղանով հարվածներ տեղալ: Մի քանի օրքերի գլուխներ թռան, Գրիշնակը նահանջեց, շրջվեց ու անհետացավ խավարում, մնացածները : Մնացածները երերացին ու ցրվեցին տարբեր կողմեր: Օրքերից մեկը սայթաքեց դիպչելով անգիտակից պառկած Մերիին սայթաքեց ու հայհոյելով գլորվեց գետնին, բայց դա փրկեց նրա կյանքը, Ուգլուկի կողմնակիցները անցան նրա կողքով ու մեկ այլ չարագործի զրկեցին գլխից: Պարզվեց չարագործը այն նույն դեղին ժանիքներով Փինին սպառնացող օրքն էր: Նրա անգլուխ մարմիննն ընկավ հոբիթի վրա: Ձեռքի մեջ դեռ սեղմված էր ատամնավոր դաշույնը:

-Թողե՛ք Թողն՛ել զենքերը,- մռնչաց Ուգլուկը,- հերիք է ինչքան զվարճացաք: Գնում ենք արևելք, իջնում ենք ներքև և ուղիղ դեպի բլուրները, այնտեղից էլ գետի երկայնքով մինչև անտառ: Պետք է վազենք գիշեր -ցերեկ, պա՞րզ է:

Հոբիթի մեջ հույս արթնացավ: Դաշույնի շեղբը ճանկռելով նրա ուսը, սահեց դեպի ձեռքը: Արյան կաթիլները գլորվեցին ափի վրայով: Փինը չէր տեսնում դաշույնը բայց հիանալի զգում էր , թե ինչպես է պողպատյա սայրը սառեցնում ձեռքի ափը:

Օրքերը պատրաստվում էին շարժվել առաջ, բայց հյուսիսցիներից մի քանիսը դեռ չէին ուզում հնազանդվել: իզենգարդցիները ստիպված մի քանիսին էլ տապալեցին, որից հետո մնացածները համակերպվեցին իրենց ճակատագրի հետ: Նորից աղմուկ ու խառնաշփոթ սկսվեց: Գերիներին մի պահ առանց հսկողության թողեցին: Փինի ոտքերը շատ ամուր էին կապկպված, բայց ձեռքերը նա ձեռքերը՝ ցանկության դեպքում , կարող էր նույնիսկ շարժել: Օրքերը միայն նրա դաստակներն էին կապել ու ոչ թե մեջքին այլ առջևում: Նա մի կողմ հրեց սպանված օրքին և շունչը պահած, պարանի հանգույցը սեղմելով դաշույնի շեղբին սկսեց մարմնով վեր ու վար անել: Դաշույնի սայրը շեղբը բավականին սուր էր, իսկ մահացածի ձեռքը ամուր սեղմել էր բռնակը: Քիչ անց պարանը արդեն կտրված էր: Հոբիթը արագ պարանի մնացորդներից երկու նոր հանգույց սարքեց, միայն թե այս անգամ ցակության , ցանկության դեպքում , կարող էր ակնթարթորեն ազատվել նրանցից: Հանգույցները հագցնելով ձեռքերին Փինը պառկեց ու քարացավ, ասես տեղից չէր էլ շարժվել:

Օրքերից մեկը բարձրացնելով Փինին՝ գցեց շալակը, գլուխը մտցնելով հոբիթի կապկպված ձեռքերի արանքը: Նույն կերպ վարվեցին Մերիի հետ: Փինի դեմքը սեղմվեց օրքի գարշելի պարանոցին: Օրքն իր աքցանի պես ամուր թաթերով սեղմել էր հոբիթի ձեռքերը, ձեռքերը՝ ճիրանները խրելով խեղճ հոբիթի մաշկի մեջ: Փինը փակեց աչքերն ու նորից ընկավ մղձավանջների գիրկը:

Որոշ ժամանակ անց նրան նորից շպրտեցին քարքարոտ գետնին: Դեռ կեսգիշեր էր, բայց լուսինն արդեն անցնում էր լեռների ետևըհետևը: Օրքերը կանգնել էին քարափի եզրին ու նայում էին ներքևում սփռված փռված անշարժ ու անթափանց մշուշի ծովին: Ինչ որ տեղ լսվում էր ջրի քչքչոցը:

-Միայն մեկ հեծիալ, բայց նա մենակ էր ու արագ արշավեց դեպի արևմուտք: Ճանապարհն ազատ է:

-Ապա մի նստի՛ր,- հրամայեց նա,- իմ տղաները հոգնել են ձեզ քարշ տալուց, պետք է հանգստանան: Ճանապարհն իջնում է լեռան ստորոտը, սեփական ոտքերովդ էլ կվազես: Բայց տե տես հա՜, չփորձես փախչել կամ ճղճղալ, թե չէ հախիցդ կգանք, մենք լավ հնարքներ գիտենք, դուրդ հաստատ չի գա, տերն էլ ոչինչ չի նկատի: Ուրուկ Խայերը լավ գիտեն իրենց գործը:

-Ու՞ր Որտե՞ղ է մյուսը,- հարցրեց Ուգլուկը:

Նա մոտեցավ Մերիին ու մի լավ աքացի տվեց: Հոբիտը տնքաց: Ուգլուկը կոպտորեն թափ տալով նստեցրեց նրան, այնուհետև պատռեց գլխի վիրակապն ու փայտյա տուփի միջից ինչ որ սև քսուկ վերցնելով վերցնելով՝ շփեց նրա վերքին: Մերին ցավից ճչաց ու սկսեց հուսահատ պայքարել:

-Լռե՛լ,- գոռաց Ուգլուկը,- լեզուդ քե՛զ քաշիր քանի ատամներդ տեղում են: Տիրոջը զեկուցվելու է կատարածդ ամեն քայլը , որպեսզի իմանա ոնց վարվի հետդ: Գիշերելու տեղ էլ կտան , նախաճաշ էլ, մենակ տեսեք հետո այդ նախաճաշից փորներդ չցավի:

Օրքերը սկսեցին իջնել նեղ կիրճով, որը տանում էր դեպի մշուշում թաղված հարթավայրը: Մերին ու Փինը քայլում էին ջոկատի հետ միասին, իրարից բաժանված տասնյակ օրքերով: Վերջապես կիրճն ավարտվեց: Հոբիթների բոբիկ ոտքերի տակ խշխշացին խշշացին խոտերը: Երկուսն էլ միանգամից հոգով արիացան:

-Կվազե՛ք, այն էլ վոնց կվազեք,- խոստացավ Ուգլուկը,- եթե որևէ մեկը սկսեց սայթաքել , երդվում եմ սպիտակ ձեռքով , այլևս չի տեսնի իր սիրած բույնը: Եվ ու՞մ խելքին է փչել գլխիս կապել այս լեռնային ճիճուներին: Կռվողների՛ս նայեք, ապա վազքո՛վ, վազքո՛վ հիմարներ, շուտով լույսը կբացվի՛: