Changes
/* Շագանակը */
== Շագանակը ==
<b>1</b>
— Նայեցեք, գինգոյի բողբոջները բացվել են։
— Նոր տեսա՞ր, Կիկուկո,— ասաց Սինգոն,— ես արդեն վաղուց եմ նկատել։
— Զարմանալու բան չկա, հայրիկ, դուք այնպես եք նստած, որ ձեր տեղից ծառը միշտ երևում է։
Սինգոյի դիմաց նստած Կիկուկոն գլուխը շրջեց գինգոյի կողմը։
Սեղանատանն ամեն մեկը իր հաստատուն, անփոփոխ տեղն ուներ։
Սինգոն նստում էր դեմքով դեպի արևելք, նրա ձախ կողմում՝ Յասուկոն դեմքով դեպի հարավ, աջ կողմում՝ Սյուիտին՝ դեմքով դեպի հյուսիս։ Կիկուկոն նայում էր արևմուտք, այսինքն՝ նրա աթոռն ընկնում էր ուղիղ Սինգոյի դիմաց։ Կարելի է ասել, ծերունիները զբաղեցնում էին ամենալավ տեղերը։ Ընդհանրապես, կանայք այնպես էին նստում, որ ուտելու ժամին հարմար լիներ խոհանոց գնալ ու այնտեղից բերած կերակուրները դասավորել սեղանին։
Չորսն էլ ճաշասեղանի շուրջ մշտապես զբաղեցնում էին նույն տեղերը, անգամ երբ չէին ճաշում, ինքնաբերաբար նստում էին իրենց տեղում։
Ահա թե ինչու Կիկուկոն նստում էր շարունակ թիկունքը գինգոյի կողմը դարձրած։
Այդուամենայնիվ, եթե Կիկուկոն չէր նկատել, թե ինչպես ժամանակից շուտ բացվել էին հսկա ծառի բողբոջները, կնշանակի տրամադրությունը տեղը չէր։ Սինգոն անհանգստացավ․
— Մի՞թե դրա վրա ուշադրոլթյուն չես դարձրել։ Չէ որ ամեն առավոտ բացում ես պատուհանի ծածկափեղկերը, պատշգամբն ավլում,— ասաց Սինգոն։
— Դուրս է գալիս, որ չեմ դարձրել։
— Տարօրինակ է։ Սկսենք թեկուզ այն բանից, որ բակ մտնելիս դեպի տուն քայլում ես ուղղակի գինգոյի մոտով, ճի՞շտ է։ Ուզած֊չուզած, ակամա ստիպված ես նայել ծառին։ Կամ գուցե դու գլուխդ կա՞խ ես քայլում՝ սուզված մտքերի մեջ։
― Չգիտեմ, իսկապես, ինչով բացատրել,— Կիկուկոն թոթվեց ուսերը,— այսուհետև կջանամ միշտ ուշադիր նայել այն բոլոր բաներին, ինչին նայում եք դուք, հայրիկ։
Սինգոն տխուր օրորեց գլուխը․
— Դա բանի նման չէ․․․
Նա ուզում էր, որ հարսը տեսներ այն ամենը, ինչ տեսնում էր ինքը, Սինգոյի կյանքում դեռ երբեք այդքան սիրելի մարդ չէր եղել։
Կիկուկոն շարունակում էր դիտել գինգոն։
― Այնտեղ, լեռան վրա էլի կան ծառեր, որոնց բողբոջները բացվել են։
— Միանգամայն ճիշտ է։ Ինչ ես կարծում, փոթորիկը այդ ծառերի տերևները նույնպե՞ս պոկած կլինի։
Լեռը, որ գտնվում էր Սինգոյի տան ետևում, սկսում էր բարձրանալ համարյա տաճարի մոտից։ Տաճարի ցանկապատը ձգվում էր ուղղակի լեռնաստորոտով։ Ցանկապատից դուրս գինգոներ էին աճել և սեղանատնից նայելիս թվում էր, թե այդ ծառերն աճել են լեռան վրա։
Գինգոյի ծառերը մի գիշերում, երբ մոլեգնում էր տայֆունը, բոլորովին մերկացան։
Փոթորիկը պոկոտեց և՛ գինգոյի, և՛ բալենու տերևները։ Դրանք Սինգոյի տան մոտ եղած ամենախոշոր ծառերն էին, դրանց համար ավելի հեշտ էր քամուն դիմակայել, բայց տերևները ուժեղ քամուց, միևնույն է, պոկվում էին։
Տայֆունից հետո բալենու վրա դեռ պահպանվել էին մի քանի թոշնած տերևներ, հետզհետե դրանք էլ թափվեցին, և բալենին այժմ կանգնած էր մերկացած։
Մինչև իսկ լեռան վրայի բամբուկների տերևներն էին ճմշկել։ Գուցե նրանից, որ ծովը մոտ էր, և քամին ներծծված էր աղաջրով։ Փոթորիկը կտրատել էր բամբուկների կատարները, քշել բերել իրենց այգին, մինչև հիմա էլ կտորտանքները ընկած էին այնտեղ։
Եվ ահա վիթխարի գինգոյի ճղներին նոր տերևներ էին բացվել։
Ամեն անգամ տուն գալիս, երբ Սինգոն փողոցից թեքվում էր նրբանցք, նրա հայացքի դեմ բացվում էր գինգոն, և նա ամեն օր տեսնում էր ծառը։ Տեսնում էր նաև ճաշասենյակից։
— Գինգոն ինչ-որ բանով ավելի ուժեղ է բալենուց։ Այդ հզոր ծառերը դիտելիս միշտ մտածում եմ, թե դրանք ինչո՞վ են իրարից տարբերվում,— ասաց Սինգոն։
— Ինչպիսի ուժի տեր պետք է լինի այդ ծերացած ծառը, որպեսզի աշնանն այսպես ծածկվի թարմ տերևներով։ Բայց և այնպես խղճուկ տեսք ունեն, չէ՞։
— Ինչ խոսք։ Դրանց նայելիս ակամա մտածում ես․ կարո՞ղ են արդյոք գարնանը բացված սաղարթների չափ մեծանալ։ Երևի չէ, չեն կարողանա։
Տերևները ոչ միայն մանր էին, այլև նոսր։ Ճյուղերը լրիվ պատելու համար այնքան շատ չէին։ Դրանք մի տեսակ նվազ էին, հազիվ կանաչավուն, համարյա դեղին։
Երբ աշնանային առավոտվա արևը լուսավորում էր գինգոն, թվում էր, թե ծառն արդեն մերկ է։
Տաճարի ետևում լեռն ամբողջապես ծածկված էր մշտադալար ծառերով։ Դրանց տերևները ոչ մի փոթորկից երկյուղ չունեին։
Խիտ աճած մշտադալար ծառերի կատարներին տեղ֊տեղ հայտնվել էին կանաչավուն, մատղաշ տերևներ։ Կիկուկոն տեսել էր հենց այդ մանր տերևները։
Յասուկոն տուն մտավ, ըստ երևույթին, ետնամուտքից։ Լսվեց ծորակից հոսող ջրի ձայնը։ Նա ինչ֊որ բան էր ասում, բայց Սինգոն ջրի աղմուկից ոչ մի բառ չէր կարողանում հասկանալ։
— Ի՞նչ,— գոռաց նա։
― Մայրիկն ասում է երեքնուկը գեղեցիկ ծաղկել է,— բացատրեց Կիկուկոն։
— Հա՜...
— Ասում է պամպասի խոտն էլ է ծաղկել,— կրկնեց Կիկուկոն։
― Դե՛․․․
Յասուկոն շարունակում էր խոսել։
— Վերջ տուր, խնդրում եմ, ես ոչինչ չեմ լսում,— բարկացավ Սինգոն։
Կիկուկոն կախեց գլուխն ու թաքուն ժպտաց։
— Ես ձեզ նրա ասածները կհաղորդեմ։
— Հաղորդե՞ս, որ ինչ, կարիք չկա։ Պառավը պարզապես ինքն իր հետ է խոսում։
— Գիշերը երազում տեսել է, իբր գյուղի տունը ամբողջովին փլվել էր։
― Հը՛մ։
— Հայրիկ, ի՞նչ ասացիք։
— «Հըմ»-ից բացի ասելու ուրիշ բան չունեմ։
Հոսող ջրի ձայնը կտրվեց, և Յասուկոն դրսից գոռաց․
— Կիկուկո, ծաղիկները դիր ծաղկամանի մեջ։ Գեղեցիկ էին, դրա համար էլ քաղեցի։ Դիր, խնդրում եմ։
— Հիմա։ Միայն թե նախ հայրիկին ցույց տամ։
Կիկուկոն ետ եկավ երեքնուկի ու պամպասի խոտերի խուրձը գրկին։
Յասուկոն լվացվեց, ջուր լցրեց սիգարակյան կավե ծաղկամանի մեջ և ձեռքին բռնած մտավ սենյակ։
— Տան կողքի անթառամները շատ սիրուն բացվել են,— ասաց նա ու նստեց։
— Անթառամներ կան նաև այն տան մոտ, որտեղ արևածաղիկներ են աճում,— ասաց Սինգոն ու հիշեց, որ փոթորիկը արևածաղիկների գեղեցիկ գլուխները պոկել է։
Ցողունները կոտրատված, մանր մասերի բաժանված ցրիվ էին եկել ճանապարհի վրա։ Մի քանի օր ոտքի տակ ընկած տրորվում էին ծաղիկները։ Թվում էր, թե գետին տապալված մարդկային գլուխներ էին։
Հողի մեջ կոլոլված ծաղիկների պսակաթերթիկները թոշնեցին, հաստ ցողունները չորացան ու գունաթափվեցին։
Տուն վերադառնալիս Սինգոն ոտքն ակամա դնում էր դրանց վրա, բայց նայել խուսափում էր։
Գլխատված, անտերև, մերկ ցողունների կտորտանքները շարունակում էին առաջվա պես թափված մնալ հարևանի տան դարբասի մոտ որի կողքին աճել էին գինգոյի մի քանի փարթամ ծառեր, հասուն պտուղները ճյուղերին։
Ինչ ուզում եք ասեք, գինգոյի այնպիսի ծառեր, ինչպիսիք մեր հարևաններինն են, մոտերքում ոչ ոք չունի,— ասաց Յասուկոն։
<b>2</b>
— Երազիս մեջ գյուղի տունը բոլորովին քարուքանդ էր եղել,— նորից ասաց Յասուկոն։
Դա նրա հայրենի տունն էր, որ ծնողների մահից հետո երկար տարիներ մնացել էր թափուր։
Հայրը մտադիր էր տունը կտակել Յասուկոյին, դրա համար էլ նրա ավագ քրոջը պսակեց տնատեր մարդու հետ։ Մեծ աղջկան սիրելով հանդերձ ստիպված էր հետն այդպես վարվել, որովհետև խղճում էր Յասուկոյին և գիտեր՝ գեղեցկուհի դուստրը իր կյանքը հաջող տնօրինելու ավելի շատ հնարավորություններ ունի։
Ահա թե ինչու նա, ըստ երևույթին, հիասթափվեց Յասուկոյից, երբ սա քրոջ մահից հետո գնաց նրանց տուն, սկսեց ջանասիրությամբ ծառայել փեսային, հուսալով գրավել քրոջ տեղը։ Հնարավոր է, որ Յասուկոն այդպես արեց վախենալով ծնողների ու ծնողական տան իր վրա ընկնող պատասխանատվությունից։ Հայրը զղջաց իր որոշման համար։
Յասուկոյի ու Սինգոյի ամուսնությունը կարծես թե ուրախացրեց նրան։
Թվում էր, թե հաշտվել էր այն մտքի հետ, որ իր մահից հետո տունը ոչ ոք չէր հսկելու։
Սինգոն այժմ տարիքով ավելի մեծ էր, քան Յասուկոյի հայրը՝ իրենց պսակադրության օրերին։
Յասուկոյի մայրը մահացավ հորից առաջ։ Հոր մահվան ժամանակ ամբողջ հողն արդեն վաճառված էր․ պահել էին միայն անտառային մի փոքրիկ տարածություն և տունը։ Նույնիսկ արժեքավոր որևէ իր էլ չէր մնացել։
Տունն ու անտառը գրված էին Յասուկոյի անունով։ Դրանց հսկելու գործը նա հանձնարարեց գյուղի իր ազգականներին։ Որպեսզի հարկերը վճարեն, նրանք հարկադրված եղան աստիճանաբար կտրել ամբողջ անտառը։
Տարիներ շարունակ Յասուկոն գյուղի տան վրա ոչ մի կոպեկ ծախս չէր արել, պետք է ասել նաև, որ անգամ մազաչափ եկամուտ էլ չէր ստացել։
Պատերազմի ժամանակ, երբ գյուղը լցվել էր տարահանված բնակիչներով, տան համար գնորդներ գտնել հնարավոր էր։ Սինգոն մինչև այսօր էլ ափսոսում էր, որ Յասուկոն բավականաչափ վճռականություն հանդես չբերեց։
Սինգոյի ու Յասուկոյի հարսանիքը տեղի ունեցավ Յասուկոյենց տանը։ Նրա հոր կամքով ողջ մնացած միակ դստեր պսակադրումը կատարեցին ոչ թե փեսացուի, այլ աղջկա հերանց ընտանիքում։
Սինգոն հիշում է. երբ իրենք սակեով լի գավաթներ փոխանակեցին, ծառից մի շագանակ պոկվեց։
Զարկվելով այգու ճանապարհի քարե ծանր սալերին, շագանակը, հավանաբար տեղի թեքության պատճառով, թռավ մի կողմ և ընկավ լեռնային արագահոս գետակը։ Քարին զարկվելուց հետո շագանակի թռիչքն այնքան գեղեցիկ էր, որ Սինգոն հիացմունքից քիչ մնաց «Օ՜» բացականչեր։
Անմիջապես նայեց շուրջը հավաքվածներին։
Ինչպես երևում է, նրանցից և ոչ մեկը ուշադրություն չէր դարձրել վայր ընկնող մի ինչ-որ շագանակի վրա։
Հաջորդ առավոտյան Սինգոն իջավ լեռնային գետակը։ Շագանակը գտավ ափեզրին։
Մոտերքում շագանակներ շատ էին ընկնում, և դա կարող էր ամենևին էլ երեկվա՝ իրենց պսակադրման ծիսակատարության ժամանակ ընկածը չլինել։ Բայց Սինգոն վերցրեց այդ շագանակը, որոշելով կատարվածը պատմել Յասուկոյին։
Սակայն շագանակի պատմությունը չափից դուրս մանկամիտ էր թվում։ Յասուկոն արդյոք կհավատա՞ր իրեն։ Սինգոն շագանակը նետեց առափնյա խոտերի մեջ։
Նա Յասուկոյի չհավատալուց այնքան չէր վախենում, որքան ամաչում էր նրա ավագ քրոջ ամուսնուց։
Եթե քենակալը չտեսներ շագանակն ինչպե է ընկել, Սինգոն դեռ երեկ, հարսանիքի ժամանակ կպատմեր այդ մասին։
Քենակալի ներկայությունը ճնշում էր Սինգոյին, համարյա թե վիրավորանք պատճառում։
Նա, որ Յասուկոյի քրոջ հարսանիքից հետո էլ դեռ շարունակում էր սիրահարված մնալ նրան, նվաստացած էր զգում իրեն և այդ մարդուն չէր կարողանում հաշտ աչքով նայել նույնիսկ այժմ, երբ ավագ քույրն արդեն մեռած էր ու ինքը՝ Սինգոն, ամուսնանում էր կրտսերի՝ Յասուկոյի հետ։
Ավելին, բավականաչափ ստորացուցիչ էր համարում նաև Յասուկոյի կատարած դերը։ Քրոջ մահից հետո, քանի դեռ նա ապրում էր փեսայի տանը, փեսան ձևանում էր, իբր քենու իսկական մտադրությունը չի հասկանում, և նրան օգտագործում էր ուղղակի որպես բարեխիղճ աղախնի։
Քենակալին մոտ ազգական համարելով, նրան Յասուկոյի հարսանիքին հրավիրելը միանգամայն բնական էր, բայց Սինգոն այնպես էր սրտնեղում, որ նույնիսկ չէր ուզում հայացքը նրա կողմը դարձնել։
Ինչ որ ճիշտ է, ճիշտ է, քենակալը առաջվա պես շլացուցիչ գեղեցիկ էր։ Սինգոյին թվում էր, այնտեղ, որտեղ նստած էր նա, ճաճանչափայլ էր իջել։
Իսկ Յասուկոյի համար քույրն ու քրոջ ամուսինը ինչ֊որ արտասովոր, հեքիաթային աշխարհի արարածներ էին։ Սինգոն նույնպես հավատացած էր, որ քենակալը մի մարդ է, որի հետ ինքը երբեք ոտք մեկնել չի կարողանա։
Նրան հիմա ամբողջ ժամանակ թվում էր, թե քենակալը պսակադրության հանդեսը դիտում է իր վեհության բարձրությունից՝ սառն ու արհամարհական։
Եվ այն, որ Յասուկոյին նրա պատճառով չպատմեց այնպիսի մի դատարկ բանի մասին, ինչպիսին շագանակի ընկնելն էր, ասես ընդմիշտ մռայլ ստվեր գցեց իրենց ամուսնական կյանքի վրա։
Երբ ծնվեց Ֆուսակոն, Սինգոն փայփայեց իրեն այն գաղտնի հույսով, թե դուստրը կարող է գեղեցկուհի դառնալ ու նմանվել Յասուկոյի քրոջը։ Յասուկոյին այդ մասին, հասկանալի է, ոչինչ շասաց։ Ֆուսակոն, սակայն, մեծանալով տգեղացավ։ Նա ավելի տգեղ էր, քան մայրը։
Ավագ քրոջ արյունը կրտսերի միջով չվերածնվեց, ինչպես կարծում էր Սինգոն։ Նա թաքուն հիասթափվեց կնոջից։
Յասուկոյի՝ տան մասին տեսած երազից մի երեք-չորս օր հետո գյուղի ազգականներից հեռագիր եկավ։ Հայտնում էին, որ Ֆուսակոն երեխաների հետ գնացել է այնտեղ։
Հեռ0ագիրը տաացավ Կիկուկոն, տվեց սկեսուրին։ Սա անհամբեր սպասում էր Սինգոյի վերադարձին։
— Իմ երազը երևի հենց դրա նախանշանն էր,— ասաց ամուսնուն, սակայն հեռագիրը կարդացող Սինգոյի անվրդով տեսքը մի անգամից հանգստացրեց նրան։
— Հը՛մ, գյուղ է գնացել։
Համենայն դեպս, ողջ-առողջ է, առաջին բանը, ինչ մտածեց Սինգոն։
— Հետաքրքիր է, ինչո՞ւ մեզ մոտ չի եկել։
— Գուցե մտածել է, որ եթե գա, Աիխարան անմիջապես կիմանա այդ մասին,— ենթադրեց Յասուկոն։
— Իսկ Աիխարան ինքը քեզ որևէ բան ասե՞լ է։
― Ոչ,
— Երևում է նրանց միջև իրոք կատարյալ անհամերաշխություն է։ Գժտվում են, կինը վերցնում է երեխաներին ու տանից գնում։
— Հնարավոր է, որ Ֆուսակոն չի ուզեցել անցյալ անգամվա պես վերադառնալ մեզ մոտ։ Ասենք Աիխարայի համար էլ հիմա մեր աչքին երևալն այնքան հարմար չէ։
— Միևնույն է, այս բոլորն ինձ դուր չի գալիս։
— Ես ուղղակի ապշած եմ, ինչպե՞ս է կարողացել գյուղ հասնել,— ասաց Յասուկոն։
— Ավելի լավ կլիներ այստեղ դար։
— «Լավ կլիներ»... Այնպես անտարբեր ես ասում։ Ինքներս ենք մեղավոր, որ Ֆուսակոն չի համարձակվել տուն վերադառնալ։ Նաև, որ այդքան դժբախտ է։ Նրա գնալուց հետո ես ամբողջ ժամանակ տխրությամբ մտածում էի, մի՞թե թույլատրելի է, որ ծնողների ու նրանց դստեր միջև այդպիսի հարաբերություններ ստեղծվեն։
Սինգոն խոժոռվեց, ծնոտը վեր ձգելով սկսեց փողկապն արձակել։
— Լավ։ Հետո։ Որտե՞ղ է իմ կիմոնոն։
Կիկուկոն բերեց Սինգոյի տնային հագուստը։ Վերցնելով նրա կոստյումը, լուռ դուրս գնաց։
Յասուկոն, որ գլխահակ կանգնած էր, հարսի դուրս գնալուց հետո մրմնջաց.
— Բացառված չէ, որ Կիկուկոն նույնպես կգնա տանից։
— Ծնողները մի՞թե այդ աստիճան պատասխանատու են իրենց զավակների ընտանեկան կյանքի համար։
— Դու կանանց հոգեկան վիճակը չես հասկանում․․․ Կինն ամենևին էլ չի տառապում այն բանից, ինչից տղամարդն է տառապում։
— Ուրեմն, ըստ քեզ, յուրաքանչյուր կին հեշտությամբ կարող է մյուսի հոգեվիճակը ըմբռնե՞լ։
— Այսօր Սյուիտին դարձյալ ժամանակին տուն չեկավ։ Ինչո՞ւ, չի՞ կարող քեզ հետ վերադառնալ։ Միշտ առանց նրա ես գալիս, և Կիկուկոն կարգի է բերում միայն քո կոստյումը։
Սինգոն լռում էր։
— Դու չե՞ս ուզում Սյուիտիի հետ Ֆուսակոյի հարցի շուրջ խորհրդակցել,— ասաց Յասուկոն։
— Երևի հարկ կլինի նրան պարզապես ուղարկել գյուղ. Ֆուսակոյին թող բերի մեզ մոտ։
— Ֆուսակոյին կարող է դուր չգալ, որ իր ետևից Սյուիտիին ենք ուղարկել։ Ախր Սյուիտին միշտ ձեռ է առնում նրան։
— Հիմա դրա մասին մտածելու ժամանակը չէ։ Շաբաթ օրը կճամփենք Սյուիտիին։
— Գյուղով մեկ խայտառակ արեց մեզ։ Ինքներս այսքան տարվա մեջ ոչ մի անգամ չենք գնացել այնտեղ։ Կարծես ոչ գյուղ կա, ոչ էլ գյուղում ապրող հարազատներ։ Իսկ Ֆուսակոն, չնայած նրանցից ոչ մեկի վրա հույս դնել չի կարող, գնացել է։
— Գյուղում նա ո՞ւմ է պետք։
— Ստիպված կլինի մեր դատարկ տանն ապրել։ Մորաքույրս հազիվ թե կարողանա նրան ապաստան տալ։
Յասուկոյի մորաքույրն արդեն ութսունն անց էր։ Մորաքրոջ որդու՝ այժմ արդեն նրանց ընտանիքի գլխավորի հետ, Յասուկոն նույնպես կապ չէր պահպանել։ Սինգոն նույնիսկ չէր էլ հիշում, թե կնոջ ընտանիքը քանի հոգուց էր բաղկացած։
Նա վատ զգաց, որ Ֆուսակոն փախել է գյուղ և հիմա գտնվում է այն տանը, որը Յասուկոն երազում տեսել էր բոլորովին փուլ եկած։
<b>3</b>
Շաբաթ առավոտյան Սյուիտին հոր հետ դուրս եկավ տանից, միասին գնացին ֆիրմա։ Գնացքի մեկնելուն դեռ ժամանակ կար։
Քիչ հետո մտավ հոր աշխատասենյակը։
— Հովանոցս քեզ մոտ կթողնեմ,— ասաց քարտուղարուհուն՝ Հիդեկոյին։
Հոր քարտուղարուհին գլուխը թեթևակի մի կողմ թեքելով՝ աչքերը կկոցեց.
— Մեկնում եք գործուղմա՞ն։
― Ըհը՛։
Սյուիտին ցած դրեց ճամպրուկն ու նստեց աթոռին՝ հոր դիմաց։
Հիդեկոն հայացքով հետևում էր նրան.
— Չմրսեք, եղանակը կարծես ցրտում է։
— Ըհը՛․․․ նկատի կառնեմ,— Սյուիտին, նայելով Հիդեկոյին, հորն ասաց,— խոստացել էի այսօր հետը պարելու գնալ։
― Այ թե ի՜նչ։
— Դու գնա հետը, հայրիկ։
Հիդեկոն կարմրեց։
Սինգոն շփոթված լռում էր։
Երբ Սյուիտին վեր կացավ գնալու, Հիդեկոն ճամպրուկը վերցրեց, պատրաստվելով ուղեկցել նրան։
— Պետք չէ։ Ինչի՞ համար։
Սյուիտին նրա ձեռքից խլեց ճամպրուկն ու անհետացավ դռան ետևում։
Հիդեկոն, ասես լքել էին իրեն, մի պահ կանգ առավ դռան մոտ, մոլորվածի պես տարածեց ձեռքերն ու տրտում վերադարձավ իր տեղը։
Աղջիկն իրոք վհատվե՞լ էր, թե՞ այդպես միայն ձևանում էր։ Սինգոն չուզեց մանրամասնությունների մեջ խորանալ, քանի որ նրա ընդունած թեթևամիտ տեսքը իրեն ևս անհոգություն ներշնչեց։
— Խոստացել էր քեզ անպայման տանել և ահա․․․ Ցավալի է։
— Մեր Ժամանակ մարդկանց խոստումի վրա հույս դնել չի լինի։
— Ես կարող եմ նրան փոխարինողի պարտականությանն ինձ վրա վերցնել։
— Հը՛մ։
— Ինչ է, պիտանի չե՞մ։
— Ինչու չէ։
Հիդեկոն հայացքը զարմանքով հառեց նրան։
— Այն կինը... Որի հետ հանդիպում է Սյուիտին, նույնպես գալու է պարասրա՞հ։
— Ոչ։
Սինգոն որդու սիրուհու մասին Հիդեկոյից լսել էր միայն, որ նա խռպոտ-զգայական ձայն ունի, և դարձյալ նման կարգի որևէ բան իմանալ չէր ուզում։
Հետաքրքիր է, մինչև անգամ սա՝ իր քարտուղարուհին, հանդիպում էր այդ կնոջը, իսկ Սյուիտիի ընտանիքը ծանոթ չէր նրա հետ։ Կյանքում միշտ այդպես է լինում, բայց Սինգոն դա չէր կարող ընդունել, որպես հարկադիր անհրաժեշտություն։
Առավել ևս այդ բանի հետ չէր կարող հաշտվել մանավանդ հիմա, երբ աչքի առջև էր Հիդեկոն։
Աղջիկը արտաքուստ նրբակազմ էր, թեթևէ սակայն Սինգոյի դեմ կանգնել էր անառիկ, անմատչելի, ասես մարդու կյանքը թաքցնող ծանր վարագույր լիներ։ Իրոք, չէ՞ որ ոչ մի կերպ չես իմանա, ինչ է մտածում։
— Դու այդ կնոջը տեսել ես Սյուիտիի հետ պարի գնացած Ժամանա՞կ,— հարցրեց Սինգոն այնպիսի մի տեսքով, իբր դա իրեն առանձնապես չի հետաքրքրում։
― Այո։
— Եվ հաճա՞խ։
― Ո՛չ, ո՛չ։
— Սյուիտին ձեզ ծանոթացրե՞լ է։
— Դե ոչ, չէի ասի, թե ծանոթացրել է...
— Չեմ հասկանում։ Քեզ հետը հենց դրա համար էլ տարել է, որ այդ կնոջը հանդիպե՞ս։ Ինչո՞ւ։ Որպեսզի խանդ առաջացնես նրա մեջ, հա՞։
— Ես նրանց խանգարելու մտադրություն չունեմ,— գլուխն օրորեց Հիդեկոն։
Սինգոն հասկացավ․ Հիդեկոն Սյուիտիին իսկապես ընկերաբար է վերաբերվում, թեև մի քիչ խանդում է։
— Ավելի լավ կլիներ խանգարեիր։
— Դուք այդ կուզենայի՞ք։— Հիդեկոն գլուխը հակելով ծիծաղեց։— Նա էլ մենակ չի գալիս։
— Ի՞նչ, այդ կինը տղամարդու հե՞տ է լինում։
— Ինչո՞ւ տղամարդու, ուրիշ կնոջ հետ։
— Ահա թե ինչ, այդ դեպքում իմ անհանգստությունն իզուր է։
— Բանն այն է, որ․․․— Հիդեկոն բազմանշանակ նայեց Սինգոյին,— որ նրանք միասին էլ ապրում են։
— Միասին են ապրո՞ւմ։ Երկու կին իրար հետ վարձել են մի սենյա՞կ։
— Ոչ, վարձել են մի տուն, ճիշտ է, շատ փոքր։
— Ի՜նչ ես ասում։ Դու նրանց տանը եղե՞լ ես։
— Եղել եմ։— Հիդեկոն ծիծաղեց։
Սինգոն դարձյալ զարմացավ և շտապեց հարցնել․
— Այդ տունը որտե՞ղ է։
Հիդեկոն հանկարծ շիկնեց։
— Չգիտեմ ինչպես վարվել,— մրմնջաց նա։
Սինգոն լռեց։
— Հոնգոյում է, համալսարանից ոչ հեռու։
— Հա՛։
Հիդեկոն, օձիքը նրանից ազատելու համար, շարունակեց․
— Նեղլիկ փողոց է, այնտեղ միշտ կիսախավար է լինում, բայց տնակը առինքնող տեսք ունի։ Մյուս կինը իսկականից գեղեցիկ է, նա ինձ ավելի է դուր գալիս։
— Մյո՞ւսը․․․ այն կնոջ ընկերուհին է, որի հետ տեսակցում է Սյուիտի՞ն։
— Այո։ Նա այնքան համակրելին է։
— Տարօրինակ է։ Եվ այդ կանայք ինչո՞վ են զբաղվում։ Երկուսն էլ միայնա՞կ են։
— Այո։ Ասենք ստույգ չգիտեմ։
— Երկու կին ապրում են միասին։ Արտառոց է։
Հիդեկոն գլխով արեց,
— Կյանքումս դեռ նման հաճելի կին չեմ տեսել։ Կուզենայի թեկուզ ամեն օր հանդիպել նրան,— ասաց նա փոքր ինչ կոտրատվելով։ Այնպես էր խոսում, ասես այդ կնոջ հաճելի լինելը ազատում էր իրեն ինչ֊որ կաշկանդվածությունից։
Սինգոն չէր դադարում զարմանալ։
Նրան նույնիսկ սկսեց թվալ, թե Հիդեկոն այդ կնոջը գովում է, որպեսզի անուղդակիորեն նսեմացնի Սյուիտիի սիրուհուն, սակայն քարտուղարուհու բուն նպատակը լրիվ հասկանալ այդպես էլ չհաջողվեց։
Հիդեկոն նայեց պատուհանին․
— Արևը կարծես դուրս է գալիս։
― Այո, կարծես թե... Պատուհանը բաց արա։
— Երբ Սյուիտի֊սանը հովանոցը թողեց, մտածեցի, թե առանց դրա ինչպես է յոլա գնալու։ Լավ է, եղանակը պարզվեց հենց նրա գործուղման մեկնելու ժամանակ։
Հիդեկոն համոզված էր, որ Սյոլիտիին գործուղման է ուղարկել ֆիրման։
Նա բարձրացրեց պատուհանի փեղկն ու ձեռքերն առանց իջեցնելու մնաց անշարժ։ Զգեստի փեշը մի կողմից վեր էր թռել, չնկատեց, ասես տարվել էր մտքերով։ Հետո կախեց գլուխն ու հեռացավ լուսամուտից։
Ներս մտավ հանձնակատարը, մի քանի նամակ բերեց։
Հիդեկոն դրանք վերցրեց, դրեց Սինգոյի սեղանին։
— Դարձյալ հոգեհանգի՞ստ։ Ձանձրացրին։ Այս անգամ ո՞վ է։ Տորիյամա՞ն,— փոստը նայելով մրթմրթաց Սինգոն։— Այսօր, ժամը երկուսին։ Նրա կնիկն, այնուամենայնիվ, իր նպատակին հասավ։
Հիդեկոն վարժվել էր Սինգոյի՝ ինքն իր հետ խոսելու սովորությանը և երբեմն թաքուն հայացքով հետևում էր նրան։
Սինգոն նստել էր բերանը բաց, անհաղորդ տեսքով։
— Այսօր մեզ պարի գնալ չի հաջողվի։ Հոգհհանդիստ է,— ասաց նա։— Սյդ մարդու կինը, երբ իր դաշտանադադարն սկսվեց, օր չէր տալիս ամուսնուն, շարունակ հալածում էր նրան։ Մինչև իսկ դադարեց կերակուր մատուցել։ Խեղճին միայն առավոտներն էր հաջողվում բերանը մի բան գցել։ Հետո պարզվում էր, որ այդ ուտելիքը պատրաստված էր երեխաների համար։ Կնոջից թաքուն ուտում էր երեխաների կերակուրը։ Երեկոները, կնոջից վախենալով, ուշ էր տուն գնում։ Թափառում էր քաղաքում, կինոնկար դիտում, մտնում կաբարե։ Տուն էր վերադառնում, երբ կինն ու երեխաներն արդեն քնած էին լինում։ Երեխաներն էլ էին օգնում իրենց թանկագին մայրիկին՝ ուղղակի ծաղրուծանակի էին ենթարկում հորը։
— Ինչի՞ց էր այդպես․․․
— Օրևէ պատճառ չկար։ Դաշտանադադարից էր։ Կանանց այդ վիճակը մի ահավոր բան է։
Հիդեկոյին մի պահ թվաց, թե Սինգոն ծիծաղում է իր վրա։
— Գուցե մեղավորը ամուսի՞նն էր։
— Մի ժամանակ նա օրինակելի աստիճանավոր էր։ Հետո տեղափոխվեց մասնավոր ֆիրմա։ Համենայն դեպս, հոգեհանգիստը կկատարեն միանգամայն պատշաճ ձևով, տաճարում։ Նա ֆիրմայում աշխատելու ընթացքում էլ իրեն համեստ էր պահում։
— Եվ ընտանիքի նկատմամբ, երևի, կարգին հոգատար էր։
— Ինչ խոսք։
— Ոչինչ չեմ հասկանում։
— Այո, քեզ նման աղջիկներին դա անհասկանալի կլինի։ Բայց ինչքան այդպիսի՝ հիսունից֊վաթսուն տարեկան պատկառելի մարդիկ կան, որոնք մահու չափ վախենում են իրենց կանանցից և, ջանալով որքան կարելի է քիչ լինել տանը, մինչև ուշ գիշեր դեգերում են փողոցներում։
Սինգոն փորձում էր հիշել Տորիյամայի դեմքը։ Այդ նրան չէր հաջողվում։ Արդեն մի տասը տարի կլիներ չէին հանդիպել։
Տեսնես Տորիյաման իր տա՞նն էր մահացել։
<b>4</b>
Գալով հոգեհանգստի, Սինգոն մի հոտավետ փայտիկ վառեց և համակուրսեցիներից մեկն ու մեկին հանդիպելու հույսով կանգնեց տաճարի դարբասի առջև։ Ոչ ոք չերևաց։
Առհասարակ նրա տարիքի մարդ չկար։
Ըստ երևույթին, ուշացել էր։
Դարբասից ներս նայելիս նկատեց, որ մուտքի մոտ կանգնողները, ուղիղ շարքը խախտելով, շարժվում են դեպի դուրս։
Հանգուցյալի ընտանիքը գտնվում էր տաճարի խորքում։
Տորիյամայի կինը, ամենայն հավանականությամբ, դեռ կենդանի է, մտածեց Սինգոն և, իսկապես, դագաղի կողքին կանգնած մի նիհար կին տեսավ, երևի հանգուցյալի այրին էր։
Նրա մազերը ներկած էին, բայց ինչպես երևում է վաղուց վարսավիրանոցում չէր եղել, մազարմատները լրիվ սպիտակել էին։
Այդ տարեց կնոջը խոնարհվելով գլուխ տալիս Սինգոն ենթադրեց, որ Տորիյաման հիվանդ երկար է պառկել, և կինը նրան խնամելու պատճառով ժամանակ չի ունեցել մազերը ներկելու։ Սակայն խոնարհվելուց հետո ուղղվելով և դագաղի մոտ բուրավետ մի փայտիկ ևս վառելով, ինքն իրեն շշնջաց. «Ո՞վ կարող է իմանալ»։
Դրանից առաջ, երբ աստիճաններով բարձրացել, մտել էր տաճար ու խոնարհվելով ողջունել էր հանգուցյալի ընաանիքի մյուս անդամներին, բոլորովին մոռացել էր, որ Տորիյամայի կինը ամուսնու հետ դաժան էր վարվում։ Հիշեց, հանկարծ, դագաղի մոտ նրա առջև խոնարհվելիս և ներքուստ ցնցվեց։
Նա տաճարից դուրս եկավ, որպեսզի այրուն այլևս չտեսնի։
Սինգոյին ցնցողը ոչ թե Տորիյաման ու նրա կինն էին, այլ իր ապշեցուցիչ մոռացկոտությունը։ Նա սալարկած ճանապարհով տաճարի դարբասի մոտ վերա դարձավ նողկալի տրամադրությամբ։
Ամեն ինչ կմոռացվի, ամեն ինչ հող ու մոխիր կդառնա,― հարվածում էր քունքերին։
Այն մարդկանցից, որոնք գիտեին Տորիյամայի ու նրա կնոջ հարաբերությունները, քչերն էին մնացել։ Եվ եթե նույնիսկ դրանք՝ այդ քչերն էլ շարունակեն էլի որոշ Ժամանակ ապրել, ոչինչ չէր փոխվի. ամեն ինչ արդեն դարձել էր անցյալ։ Մնում էր հենվել լոկ նրա կնոջ հիշողությունների վրա։ Այչևս ոչ ոք չի լինի, որ նայի անցյալին ազնվորեն, անկանխակալ հայացքով։
Երբ հավաքվում էին Սինգոյի համակուրսեցիները, և խոսէ էր բացվում Տորիյամայի մասին, ընկերներից ոչ մեկը նրա անունը լրջորեն չէր տալիս։ Բոլորը միաբերան ծիծաղում էին։ Ով էլ նրանցից բան պատմելիս լիներ, ձգտում էր Տորիյամային անպայման ներկայացնել զավեշտական գույներով։
Այդ ընկերներից երկուսը Տորիյամայից ավելի վաղ մահացան։ Սինգոն նոր հանկարծ գլխի ընկավ, որ ոչ Տորիյաման, ոչ էլ նրա կինը պարզապես ի վիճակի չէին ըմբռնելու, թե կինն ինչու էր շարունակ ծաղրուծանակի ենթարկում ամուսնան, և ամուսինն իր հերթին ինչու էր թույլ տալիս նրան ծանակել իրեն։
Տորիյաման այդպես էլ գերեզման իջավհ՝ոչինչ չըմբռնելով։ Իսկ ողջ մնացած նրա կնոջ համար այդ ամենն արդեն վերածվեց անցյալի, մի անցյալ, որտեղ Տորիյաման այլևս չկար։ Կինը նույնպես կմեռնի և ամուսնու նման նա էլ ոչինչ չի հասկանա։
Այն մարդու տանը, ուր հավաքվում էին համակուրսեցիները, և նա Տորիյամայի մասին զվարճալի դեպքեր էր պատմում, հինգ֊վեց Նո դիմակներ կային։ Մի անգամ այնտեղ է գնում Տորիյաման։ Տանտերը ցույց է տալիս նրան հին դիմակները, և Տորիյաման մինչև ուշ գիշեր նստած նայում է դրանց։ Տանտիրոջ ասելով Տորիյաման նստած էր մնացել ոչ եթե մինչ այդ երբեք չտեսած դիմակներով հրապուրված լինելու պատճառով, այլ որ նրան պարզապես հարկավոր էր Ժամանակ սպանել, մինչև կինը քուն մտներ, ու ինքը կարողանար հանգիստ վերադառնալ տուն։
Հետաքրքիր է, մտածում էր Սինգոն, տեսնես ինչպիսի մտքեր էին ալեկոծում ընտանիքի արդեն հիսունն անց գլխավորին, երբ նա ամեն օր ստիպված մինչև ուշ գիշեր թափառում էր քաղաքի փողոցներում։
Դագաղի գլխավերևում կախված իր լուսանկարի մեջ,— հանված Նոր տարվա կամ մի այլ հանդիսավոր օրվա առիթով,— Տորիյաման դուրս էր եկել տոնական հագնված, կլորերես, խաղաղ տեսքով մեկը։ Լուսանկարչի ռետուշը նրա դեմքին մռայլության հետք անգամ չէր թողել։
Վայելչատես, խաղաղ ու այդքան ջահել Տորիյամային դագաղի կողքին կանգնած կինն ամենևին չէր սազում։ Կարելի էր նույնիսկ կարծել, թե կինն այդպես պառավել էր ողջ կյանքում ամուսնուց ծաղրուծանակի ենթարկվելու պատճառվ։
Տորիյամայի կինը բարձրա հասակ չէր, և Սինգոն ակամա տեսնում էր նրա մազերի ճերմակած արմատները մինչև իսկ գագաթնամասում։ Ուսերը թեք էին․ զգացվում էր, որ նա շատ նիհար է։
Տղան ու աղջիկը մորը մենակ չթողնելու համար կողքիցը չէին հեռանում, բայց նրանք, թեև մոտիկ էին, լավ չէին երևում Սինգոյին։
― Ձեր տնեցիք ո՞նց են։
Տաճարի դարբասի մոտ կանգնած Սինգոն մտադիր էր հին ընկերներից որևէ մեկին հանդիպելու դեպքում այդ հարցը տալ։
Եթե նույն հարցով դիմեին իրեն, կպատասխաներ։
— Առայժմ տանը կարծես ամեն ինչ կարգին է, բայց, ցավոք, որդուս և աղջկաս ընտանիքներում գործերն այնքան էլ բարեհաջող չեն։
Այդ ամենն, անշուշտ, կասի այն դեպքում, եթե խիստ մեծ ցանկություն ունենա իր հոգսերը նրանց հետ բաժանելու։
Սակայն այդպես չի պատահի, որովհետև ոչ մի ուժ չի կարող հարկադրել հին ընկերներին միմյանց հետ անկեղծ լինել։ Ասենք սովոր էլ չեն խառնվել ուրիշի գործերին։ Նրանք զրուցելով կհասնեն մինչև տրամվայի կանգառն ու կբաժանվեն, ամեն մեկը կգնա իր գործին։
Բայց նման սրտաբաց խոսակցությունը որքան հաճելի կլիներ Սինգոյին։
— Ահավասիկ Տորիյաման ևս մեռած է․ այժմ նրա լուսանկարին նայելիս երբեք չես ասի, որ կինը օր ու արև չէր տալիս մարդուն, ճի՞շտ է։
— Տորիյամայի աղջիկն ու տղան կարողացել են իրենց կյանքը հիանալի կերպով դասավորել և դրա մեջ, անշուշտ մեծ դեր է խաղացել Տորիյամայի կինը, այնպես չէ՞։
— Մեր դարում զավակների ընտանեկան կյանքի համար առաջին հերթին պատասխանատու են ծնողները։
Սինգոն այս խոսքերը մտքում նախապատրաստել էր հին ընկերների հետ փոխանակելու համար։ Դրանք, այդ խոսքերը, չգիտես ինչու, անվերջ պտտվում էին գլխում։
Դարբասի տանիքին ճռվողում էր ճնճղուկների երամը։
Նրանք իջան սրածայր դուրս ցցված քիվի վրա, հետո թռան, նստեցին տանիքի զարդաձիու վրա, ապա նորից թռան դեպի քիվը։
<b>5</b>
Երբ տաճարից ֆիրմա վերադարձավ, այնտեղ նրան երկու հաճախորդ էին սպասում։
Սինգոն Հիդեկոյին խնդրեց սեղանի ետևում դրված պահարանից վիսկի հանել, որից մի քիչ լցրեց թեյի մեջ։ Վիսկին օգնեց հիշողությունը վերականգնել։
Հաճախորդներին ընդունելիս, չգիտես ինչ զուգադիպությամբ, մտաբերեց երեկ առավոտյան իրենց տան ետևում տեսած ճնճղուկները։
Դրանք նստած էին պատի տակ աճող պամպաս խոտերի վրա։ Ճնճղուկներն այնտեղ որևէ բա՞ն են կտցահարում, թե զբաղված են միջատներ որսալով,— մտածում էր Սինգոն և հանկարծ նկատեց, որ երամում ճնճղուկներից բացի կան նաև դրախտապաններ։
Տեսնելով դրախտապաններին, սկսեց երամն ավելի ուշադիր դիտել։
Ծտերից մի քանիսն անընդհատ հասկից֊հասկ կին թռչկոտում, և հասկերը նրանց ծանրությունից խոնարհվում էին մինչև գետին։ Դրախտապանները ընդամենը երեքն էին։ Դրանք տեսքով ավելի հաճելի էին։ Դրախտապանները ճնճղուկների նման փութագար չեն, չվում են հազվագյուտ դեպքերում։
Ողորկ փայլող թևիկներն ու վառ գույնի կրծքերը դրախտապաններին մի տեսակ տոնական տեսք էին տալիս։ Մինչդեռ ճնճղուկները նրանց կողքին փոշեկոլոլ էին թվում։
Դրախտապանները դուր էին գալիս Սինգոյին․ նրանց սուլոցը տարբերվում էր ճնճղուկների ծլվլոցից։ Տարբերություն էր զգացվում նան վարքագծի մեջ։
Սինգոն միառժամանակ դիտելով սպասում էր՝ դրախտապանների ու ճնճղուկների միջև արդյոք կռիվ չի՞ ծագի։
Սակայն ճնճղուկները, ասես պայմանավորված, թռչկոտում էին բոլորը միասին, դրախտապանները նույնպես հավաքվում էին առանձին խմբով. երկու երամն էլ իրենց անկախ էին զգում, թեպետ երբ միանում, դառնում էին ընդհանուր մի կույտ, նրանց միջև դարձյալ կռվանման բան չէր ծագում։
Սինգոն հիացած էր։ Դա պատահեց առավոտյան, երբ նա լվացվում էր։
Ըստ երևույթին, այդ դեպքը հիշելու դրդապատճառը տաճարի դարբասին թառած ճնճղուկներն էին։
Հաճախորդներին ճամփու դնելուց հետո, Սինգոն դուռը ծածկեց նրանց ետևից ու Հիդեկոյի կողմը շրջվելով ասաց.
— Դու ինձ այն կնոջ տունը, որտեղ գնում է Սյուիտին, ցույց չե՞ս տա։
Սինգոն դեռ հաճախորդների հետ խոսելու ժամանակ էր որոշել այդ բանը խնդրել նրան, սակայն Հիդեկոյի համար հարցն անսպասելի էր։
Նա գունատվեց, տեսքն ամբողջովին բողոք էր արատահայտում, բայց և իսկույն ենթարկվելով տեղի տվեց։ Թեև ասաց սառն ու զրնգուն ձայնով.
— Ի՞նչ եք մտադիր անել։
— Քեզ ոչ մի անախորժություն չեմ պատճառի։
— Ուզում եք տեսնե՞լ նրան։
Սինգոն այսօր մտադրություն չուներ այդ կնոջ հետ հանդիպելու։
— Մի՞թե չեք կարող այնտեղ գնալ Սյուիտիի հետ, երբ նա վերադառնա,— համեմատաբար ավելի հանգիստ ասաց Հիդեկոն։
Սինգոն նկատեց, որ նա սառը ժպտում է։
Ճնշված տրամադրությունը չէր լքում Հիդեկոյին նաև մեքենայի մեջ։
Սինգոն հոգում նույնպես ծանրություն էր զգում այն բանից, որ նվաստացրել էր Հիդեկոյին, մի տեսակ ոտնահարել նրան։ Ինքն իր այդ խնդրանքով ոչ միայն ստորացրեց աղջկան, այլև իրեն և իր որդի Սյուիտիին։
Նա հույս ուներ գործը վերջացնել տղայի բացակայությամբ։ Բայց նախազգում էր՝ իր հույսն այնպես էլ մնալու էր անիրականալի։
— Եթե դուք ուզում եք խոսել, ապա ես կարծում եմ ավելի լավ է խոսեք այն կնոջ հետ, որն ապրում է նույն տանը,— ասաց Հիդեկոն։
— Ո՞ր կնոջ, նրա, որին դու համակրո՞ւմ ես։
— Այո։ Գիտե՞ք ինչ, եկեք ես նրան հրավիրեմ մեզ մոտ՝ ֆիրմա, այնտեղ էլ կխոսեք։
— Ինչ կա որ, կարելի է,— անվճռականորեն համաձայնեց Սինգոն։
— Մի օր Սյուիտին շատ խմեց և թունդ հարբելուց հետո սկսեց վայրագություններ անել։ Այդ կնոջը հրամայեց՝ երգիր․ երբ կինն իր հաճելի ձայնով երգեց, Կինուկոն լաց եղավ։ Եթե Կինուկոն լալիս է այդ կնոջ երգից, կնշանակի ամեն բանում կհպատակվի նրան։
Հիդեկոն պատմելու արտասովոր ձև ունի։ Ո՞վ է Կինուկոն, Սյուիտիի սիրուհի՞ն։
Սինգոյի մտքովն իսկ չէր անցնի, որ Սյուիտին խմած ժամանակ իրեն այդպես անկարգ է պահում։
Համալսարանի մոտ մեքենայից դուրս եկան, թեքվեցին մի նեղ փողոց.
— Եթե Սյուիտին իմանա, թե ի՜նչ եմ արել... Ավելի լավ է ֆիրման թողնեմ գնամ, միևնույն է, նա ինձ երբեք չի ների,— կամացուկ ասաց Հիդեկոն։
Սինգոն վատ զգաց։
Աղջիկը կանգ առավ․
— Պետք է թեքվել ա՛յ այն քարե ցանկապատի մոտով, այնտեղից չորրորդ տունն է, վրան Իկեդայի անունով gուցանակ կա։ Ես չեմ գա, նրանք ինձ գիտեն։
— Այսօրվա համար այսքանը բավական է։ Քեզ առանց այն էլ շատ գլխացավանք պատճառեցի։
— Բայց ինչո՞ւ։ Չէ՞ որ համարյա հասել ենք... Մի՞թե վատ կլինի, եթե ձեզ հաջողվի ընտանիքի խաղաղությունը վերականգնել։
Հիդեկոն թեև համոզում էր նրան, սակայն, զգացվում էր, որ այդ ամբողջ պատմությունն իր համար անախորժ է։
Սինգոն շրջանցեց բետոնե,— Հիդեկոն անվանեց քարե,— պարսպով պատած տան անկյունը, որի ետևում, այգու մեջ բարձրացել էր մի վիթխարահասակ թխկենի։ Շենքերից չորրորդը բոլորովին աչքի չընկնող փոքրիկ ու հին տուն էր և պատկանում էր Իկեդային։ Դեպի հյուսիս նայող մուտքը մռայլ էր, երկրորդ հարկի պատշգամբի ապակեպատ դուռը փակված․ տնից ոչ մի ձայն֊ձուն չէր լսվում։
Սինգոն անցավ շենքի կողքով։ Ուշադրությունը գրավող ոչ մի բան չկար։
Նա տրտմել էր։ Տեսնես տունն իր տղայի կյանքից ի՞նչ գաղտնիք էր թաքցնում։ Բայց իրավունք չէր համարում ներխուժել այդ գաղտնիքի մեջ։
Ետ դարձավ ուրիշ ճանապարհով։
Հիդեկոն նախկին տեղում չկար։ Նա չերևաց նաև այն լայն փողոցում, որտեղ մեքենայից իջել էին։
Տուն վերադառնալուց հետո Սինգոն, ջանալով չնայել Կիկուկոյի աչքերին, ասաց.
— Սյուիտին ընդամենը մի րոպեյով մտավ ֆիրմա և անմիջապես մեկնեց։ Լավ է, եղանակը պարզվել է։
Նա ջարդված էր, վաղ պառկեց քնելու։
— Սյուիտին արձակուրդը քանի՞ օրով վերցրեց,— սեղանատնից հարցրեց Յասուկոն։
— Գիտե՞ս, ես նրան չհարցրի։ Ամբողջ գործը Ֆուսակոյին համոզել ու այստեղ բերելն է, որ երևի երկու֊երեք օր կտևի,— պատասխանեց Սինգոն արդեն անկողնում պառկած։
— Կիկուկոն այսօր իմ օգնությամբ բամբակե վերմակ մգդակեց։
Երկու երեխայով գալու է Ֆուսակոն, Կիկուկոյի վրա որքան հոգսեր են ծանրանալու, մտածեց Սինգոն։
Իսկ եթե հարկ լինի Սյուիտիին առանձնացնե՞լ։ Մտածեց և հիշողությունից իսկույն դուրս լողաց տղայի սիրուհու տունը, որ տեսավ Հոնգոյում։
Մտաբերեց, թե ինչպես էր ընդդիմանում Հիդեկոն։ Այդ աղջիկն ամեն օր իր կողքին է, բայց ինքը երբեք չէր տեսել նրան այդպես վրդովված։
Հնարավոր է, որ ինքը երբեք էլ չի տեսնի, թե ինչպես է վրդովվում Կիկուկոն։ Մի անգամ Յասուկոն ասաց.
― Կիկուկոն ջանում է չխանդել, որպեսզի չվշտացնի հայրիկին, այսինքն՝ քեզ։
Յասուկոյի խռմփոցից արթնացած Սինգոն սեղմեց կնոջ քիթը։
Յասուկոն, ասես ամենևին էլ դեռ քնած չէր, առույգ ձայնով ասաց.
— Ինչ ես կարծում, Ֆուսակոն դարձյալ այն նույն ֆուրոսիկիով կգա՞։
— Հավանաբար։
Նրանք լռեցին։
== Կղզու մասին տեսած երազը ==
