Changes
Առնչվող ինտերնետ կայքեր. www.artificialbrains.com
http://www.ini.unizh.ch/
==երբ գործերը լավ չեն==
[[Պատկեր:Neuro-17-1.png|167px]]
<strong>Գլխուղեղը նուրբ օրգան է։ Դժբախտ պատահարների հետևանքով կարող են առաջանալ գլխի վնասվածքներ, արդյունքում հաճախ վնասվում է նաև գլխուղեղը ու նորմալ չի աշխատում։ Գլխուղեղի հիվանդությունները կարող են առաջացնել զարմանալիորեն մեծ թվով ախտանիշներ, և այդ ամենը հասկանալը հեշտ չէ։ Գլխուղեղի խանգարումների գնահատումն անկողնու մոտ պահանջում է նյարդաբանից կամ հոգեբույժից կլինիկական հմտություն, ինչպես նաև՝ կենսաբժշկական վերլուծության բազում մեթոդներ և ուղեղապատկերում։ Որոշ խանգարումներ, ինչպիսիք են` Էպիլեպսիան կամ դեպրեսիան, բավական հաճախ են հանդիպում նույնիսկ երեխաների և դեռահասների մոտ։ Մյուսներն ավելի հազվադեպ են հանդիպում, օրինակ՝ շիզոֆրենիան, կամ հանդիպում են միայն մեծ տարիքում` Ալցհեյմերի հիվանդությունը, բայց պակաս անաշխատունակ չեն դարձնում։ Որոշների դեպքում շատ կարևոր են ժառանգական գործոնները և առաջ են գալիս բարդ հարցեր, որոնց պատասխանները մեզանից յուրաքանչյուրը կուզենար իմանալ՝ պարզելու համար թե ինքն ունի՞ արդյոք համապատասխան մուտացիաներ, ուստի և հակվածություն նման վիճակների հանդեպ։</strong>
===Ապակազմակերպված ազդանշանում ՝ էպիլեպսիա===
Էպիլեպտիկ նոպայի ժամանակ հիվանդը կորցնում է գիտակցությունը, և կարող է գետնին ընկնել, պապանձվել և ցնցվել։ երբ ուշքի է գալիս, կարող է հայտնաբերել, որ կծել է լեզուն կամ թրջել տակը։ Կարող են շփոթված կամ քնկոտ լինել դրանից հետո։ Շատ երեխաներ են հիվանդանում, բայց մեծ մասը հետագա կյանքում շատ քիչ նոպաներ կարող է ունենալ, բայց որոշների մոտ, դժբախտաբար, նոպաները կրկնվում են ամեն շաբաթ և նույնիսկ՝ ամեն օր։
եվ այսպես, ի՞նչն է թարսվում։ Նոպաների ժամանակ նեյրոնները առաջացնում են ավելի մեծ թվով գործողության պոտենցիալներ, ինչին հետևում է իջած դրդունակության շրջան։ Այս պարբերական գործընթացի հաճախականությունը կարգավորվում է արգելակիչ (ԳԱԿԹ) և խթանիչ (գլուտամատ) նեյրո֊
տրանսմիտերների շնորհիվ։ երբ խթանման արգելակումն անկատար է, նոպաները կարող են առաջանալ հարևան նեյրոնների ակտիվացման պայմաններում անգամ՝ անկառավարելիորեն ներգրավվելով։ Այն կարող է տեղային լինել (առաջացնում է մասնակի նոպաներ) կամ կարող է տարածվել ողջ կեղևով (գեներալիզացված նոպա)։ <strong>Գեներալիզացված նոպայի</strong> ժամանակ էլեկտրաուղեղագրության (ԷՈՒԳ) նորմալ ալֆա ռիթմը երկու կիսագնդերում փոխարինվում է էլեկտրական ակտիվության մեծ, դանդաղ, սինխրոն ալիքներով (տե՛ս ֆոնային պատկերը)։
Մասնակի նոպաները բավական հաճախ են հանդիպում, իսկ կրկնվող նոպաները` բուն <strong>էպիլեպսիան</strong>, պակաս հաճախ է հանդիպում, բայց և ավելի ծանր է։ Դրա անմիջական պատճառները դեռևս պարզ չեն։ Էպիլեպսիայով տառապող մարդկանց մոտ նոպաները կարող են առաջ գալ հոգնածության, ժամանակին չսնվելու, արյան շաքարի ցածր մակարդակի, ալկոհոլի կամ հեռուստացույցի առկայծող էկրանի պատճառով։ Այս հիվանդությամբ տառապողները պետք է զգույշ լինեն։
Նեյրոգիտական հետազոտությունները երկու մեծ ներդրում ունեն էպիլեպսիայով տառապող մարդկանց կյանքի բարելավմանը։ Առաջին՝ ավելացնելով մեր գիտելիքները խթանիչ գրգռափոխանցման մասին, կարող ենք դեղեր ստեղծել, որոնք մեղմում են աննորմալ ակտիվությունը՝ առանց ընկճելու գլխուղեղի նորմալ գործունեությունը։ Ավելի հին դեղերը հաճախ ազդում էին ազդել որպես համընդհանուր հանգստացնող միջոցներ, մինչդեռ ժամանակակիցները շատ ավելի ընտրողաբար են ազդում։ երկրորդ՝ ուղեղապատկերման որակի բարելավումը (հատկապես ծանր, հաշմանդամության հասցնող նոպաներ ունեցող հիվանդների համար) հնարավորություն է տալիս բավական ճշգրիտ գտնել նոպաների աղբյուրի տեղակայումը։ Այնուհետև նյարդավիրաբույժներին հնարավորություն է ընձեռնվում հեռացնել գլխուղեղի ախտահարված հյուսվածը. արդյունքում իջնում է նոպաների հաճախականությունը և փոքրանում է պրոցեսի տարածման հավանականությունը գլխուղեղի չախտահարված հատվածներ։ Էպիլեպսիայի ժամանակ վիրաբուժական միջամտությունը հաճախ կոպիտ է համարվում է, բայց այն իրապես բավակա հաճախ շատ օգտակար է։
===Գլխացավ և միգրեն===
Մարդկանց մեծ մասը երբեմն ունենում է գլխացավ։ Սովորաբար այն մկանների լարման արդյունք է, և անհանգստանալու առանձնակի պատճառ չկա։ Սակայն երբեմն, հատկապես, երբ գլխացավը շատ հաճախ է ծագում կամ կապված է մաշկի ցանավորման և կամ փսխման հետ, նրա հիմքում կարող է լուրջ
պատճառ ունենալ։ Այս դեպքերում ցավը հենց գլխուղեղից չի ծագում. այն հետևանք է <strong>ուղեղաթաղանթի</strong>՝ գլխուղեղի պատյանի գրգռման կամ ձգման։
[[Պատկեր:Neuro-17-2.png|left|155px]]
Գլխացավի ավելի հաճախ հանդիպող պատճառ է միգրենը։ Բացի գլխացավից (հաճախ միակողմանի), մարդիկ ունենում են նաև սրտխառնոց, պայծառ լույսն ու բարձր աղմուկն անտանելի են դառնում նրանց համար, ունենում են միգրենի աուրա` բաղկացած թարթող լույսերից կամ ատամնավոր գծերից։ Աուրան սովորաբար նախորդում է գլխացավին։ Ներկայումս առավել հավանական է համարվում այն տեսակետը,
որ միգրենը սկսվում է գլխուղեղի այն մասից, որը պատասխանատու է ուղեղի անոթների ցավային ազդանշանների ընկալման համար։ Միգրենի սկսվելու պահին կատարված ուղեղապատկերումը հայտնաբերում է այս շրջանների ակտիվության բարձրացում։ Ի պատասխան՝ այստեղ տեղի է ունենում արյունամատակարարման կարճատև մեծացում (որը դրսևորվում է թարթող լույսերի զգացողությամբ), որին անմիջապես հետևում է արյան հոսքի նվազում (արտահայտվում է ժամանակավոր թուլությամբ)։
Վերջին տասնամյակի ընթացքում «հեղափոխություն» է եղել
միգրենի նոպաների բուժման հարցում` կապված սերոտո֊
նինային (5֊HT) ընկալիչների դերի բացահայտման հետ։
Հայտնաբերված է դեղերի նոր դաս, որոնք ակտիվացնում են սերոտոնինի ընկալիչների առանձին ենթախմբեր։ Այդ դեղերը՝ <strong>տրիպտանները</strong>, շատ արդյունավետ են միգրենի ժամանակ
գլխացավերը հանելիս։ Սա բազմաթիվ այն ուղիներից է, որոնցով նեյրոգիտական հետազոտությունը կատարել է մեծ ներդրում՝ երկրագնդի միլիոնավոր մարդականց կյանքը բարելավելու համար։
===Վառելիքը բավական չէ` կաթված===
երբ մարդկանց մոտ հանկարծակի սկսվում է թուլություն մարմնի մի կեսում, դա սովորաբար ուղեղի հակառակ կողմում զարգացած <strong>կաթվածի (ինսուլտի)</strong> հետևանք է։ Հավասարակշռությունը, զգացողությունը, լեզուն ու խոսքը նույնպես կարող են խանգարվել։ երբեմն այս վնասումները ժամանակի ընթացքում շտկվում են, անգամ՝ մինչև տեսանելի լրիվ ապաքինում։ Սակայն, ուղեղի կաթվածը դեռևս մնում է մահվան և հաշմանդամության ամենատարածված պատճառներից մեկը։ կաթվածը կարող է լինել տարբեր ձևերի և չափերի, հետևանքներն էլ մեծավ մասամբ կախված են նրանից, թե ուղեղի որ հատվածն է ախտահարված։
Խնդիրը կաթվածի ժամանակ վերաբերում է ուղեղի գործունեության համար անհրաժեշտ <strong>էներգետիկ ապահովման</strong> ընդհատմանը։ Նեյրոնները և գլիան կենսագործելու և վերապրելու համար կարիք ունեն վառելիքի։ Ուղեղի սնուցումը իրականացվում է չորս մեծ անոթներով մատակարարվող վառելիքով։ Կարևորագույն վառելիքի դերում հանդես են գալիս թթվածինը և ածխաջրատները՝ գլյուկոզայի տեսքով։ Նրանք հումք են ապահովում ԱեՖ֊ի սինթեզի համար, որը բջիջների համար էներգիայի աղբյուր է։ Այս էներգիան (տես գլուխ 2 և 3) անհրաժեշտ է լիցքավորված իոնների հոսքը ղեկավարելու համար, որն ընկած է նեյրոնների էլեկտրական ակտիվության հիմքում։ Նեյրոնների էներգիայի մոտ երկու երրորդը օգտագործվում է Na⁺/Ka⁺ ֊ ԱեՖազ կոչվող ֆերմենտի աշխատանքի համար, որը վերալիցքավորում է նատրիումի և կալիումի իոնային գրադիենտը գործողության պոտենցիալի ավարտից հետո։
[[Պատկեր:Neuro-17-3.png|215px]]
<strong>Անցողիկ իշեմիկ գրոհ</strong> (ԱԻԳ) կոչվածի ժամանակ ուղեղի մի մասի արյունամատակարարումը խախտվում է և ընդհատվում է ԱեՖ֊ով ապահովումը։ Նեյրոնները չեն կարողանում վերականգնել իրենց իոնային գրադիենտը, ուստի և չեն կարողանում հաղորդել գործողության պոտենցիալը։ Օրինակ, եթե ձախ կիսագնդի շարժիչ կեղևի արյունամատակարարումը ընդհատվի, ձախ ձեռքը և ոտքը կաթվածահար կլինեն։ եթե խցանումն արագ վերանա, նեյրոնները նորից կկարողանան սինթեզել ԱեՖ, վերալիցքավորել իրենց թաղանթները և վերականգնել ֆունկցիան։ Բարեբախտաբար, ԱԻԳ֊ի ժամանակ վնասումը դարձելի է։
[[Պատկեր:Neuro-17-4.png|648px|thumb|Տոհմածառը ցույց է տալիս ընտանիքում սերունդների հակվածությունն ուսուցման անկարողության եւ շիզոֆրենիայի նկատմամբ։ Ուշադրություն դարձրեք՝ հաճախ այս արատները կարող են մի սերունդ «բաց թողնել»։]]
[[Պատկեր:Neuro-17-5.png|309px]]
[[Պատկեր:Neuro-17-6.png|311px]]
[[Պատկեր:Neuro-17-7.png|308px]]
[[Պատկեր:Neuro-17-8.png|155px]]
[[Պատկեր:Neuro-17-9.png|309px]]
[[Պատկեր:Neuro-17-10.png|154px]]
[[Պատկեր:Neuro-17-11.png|309px]]
