Changes

|աղբյուր = [[«Դեկամերոն»]]

}}

{{անավարտ}}

Պատմում են, որ երբ հարուստ ու անվանի վաճառական Մուշյատո Ֆրանցեզին վաճառականությունը թողեց ու ասպետ դարձավ և պատրաստվում էր Տոսկանա ուղևորվել Կարլոս Անհողի՝ ֆրանսիացոց թագավորի եղբոր հետ, որին դրա համար կանչել ու հորդորել էր Բոնիֆացիոս պապը,— նա տեսավ, որ, ինչպես հաճախ է պատահում վաճառականներին, իր գործերը զանազան վայրերում խիստ խճճված վիճակի մեջ են, և որ դրանք կարգավորելը այնքան էլ դյուրին ու կարճատև բան չէ, ուստի որոշեց դրանց տնօրինությունը հանձնել մի քանի անձանց։ Այս կերպ նա կարողացավ կարգի բերել իր բոլոր գործերը, և ուներ միայն մի տարակուսանք, թե որտեղից գտնի այնպիսի մի մարդ, որը կարող լինի իր բուրգոնդցի պարտապաններից հավաքել իրեն հասանելիք գումարը։ Տարակուսանքի պատճառն այն էր, որ նա բուրգոնդցիներին ճանաչում էր որպես կռվասեր, անպիտան ու խոստմնազանց մարդկանց և չէր կարծում, թե կգտնվեր այնպիսի նենգամիտ մի մարդ, որին ինքը կարողանար վստահորեն հանել ընդդեմ նրանց նենգամտության։ Շատ խորհեց նա այդ մասին մինչև որ վերջապես միտն ընկավ մի ոմն սըր Չեպարելլո, Պրատո քաղաքի բնակիչ, որը Փարիզում հաճախ էր գնում—գալիս իր մոտ։ Այդ Չեպարելլոն կարճահասակ մարդ էր, միշտ մաքուր հագնված, և քանի որ ֆրանսիացիները չէին հասկանում, թե ինչ ասել է Չեպարելլո, ապա կարծում էին, որ դա նունն է, ինչ իրենց լեզվով chapel—ը, այսինքն՝ պսակը, ուստի նրան կոչում էին ոչ թե capello, այլ Ciappelletto, որովհետև ինչպես արդեն ասացինք, կարճահասակ էր։ Եվ այսպես, ամենուրեք նրան ճանաչում էին որպես Չապելետո, և միայն քչերն էին նրան սըր Չեպարելլո անվանում։ Այդ Չապելետոն այսպիսի կյանք էր վարում․ զբաղմունքով նոտար էր, և նա իր համար մեծ անպատվություն կհամարեր, եթե որևէ վավերագիր կեղծված չլիներ (թեև վավերագրեր էլ շատ չուներ)։ Նա պատրաստ էր այդպիսի թղթեր կազմել առաջին իսկ պահանջով, և դրանք ձրիաբար սարքում էր ավելի մեծ սիրով, քան թե մեկ ուրիշը կաներ մեծ վարձատրությամբ։ Մեծ բավականությամբ սուտ վկայություն էր տալիս, անկախ այն բանից՝ կանչվա՞ծ էր այդ գործով, թե ոչ։ Այն ժամանակ Ֆրանսիայում մեծ հավատ էին ընծայում երդմանը,իսկ նրա համար սուտ երդում տալը ոչինչ բան էր, և նա խարդախությամբ շահում էր այն բոլոր գործերը, որոնց համար դիմում էին նրա վկայությանը և պահանջում խղճի մտոք ասել ճշմարտությունը։ Նրա բավականությունն ու հոգսը բարեկամների, ազգականների և ամեն տեսակ մարդկանց միջև խռովություն, թշնամանք և տուրուդմփոցի առիթներ սերմանելն էր, և որքան շատ դժբախտություններ էին ծագում դրանից, այնքան մեծ էր լինում նրա հաճույքը։ Եթե նրան հրավիրում էին մասնակցել մարդասպանության կամ մի ուրիշ վատ գործի, համաձայնում էր սիրով, երբեք չմերժելով հրավերը, և հաճախ, այն էլ մեծ բավականությամբ խեղում ու սպանում էր իր ձեռքով։ Ամեն փուչ բանի համար նա զարհուրելի սրբապղծում էր Աստծուն ու սրբերին, քանզի նմանը չունեցող բարկացկոտ էր․ եկեղեցի չէր գնում, անպարկեշտ խոսքերով ծաղրում էր նրա սուրբ ծեսերը իբրև անարժեք բաներ և ընդհակառակը՝ հաճույքով լինում էր գինետներում և հաճախում էր այլ անպարկեշտ վայրեր։ Կանանց սիրում էր նույնքան, որքան շունը կսիրե դագանակը հակառակ՝ մոլության մեջ ավելի մեծ բավականություն էր գտնում, քան որևէ այլ անառակ։ Կարող էր գողանալ ու կողոպտել նույն հանգիստ խղճով, որով բարեպաշտ մարդը ողորմություն պիտի տար։ Հայտնի որկրամոլ էր ու հարբեցող, հաճախ ի վնաս ու խայտառակություն իր՝ հանրածանոթ խաբեբա էր և խարդախ զար գցող։ Բայց ի՞նչ հարկ ավելին ասելու․ ավելի գարշելի մարդ, քան նա թերևս չի ծնվել երբեք։ Երկար ժամանակ մեսսեր Մուշյատոյի ազդոցությունն ու դիրքը պաշտպանում էին նրա խարդախ արարքները, և այդ պատճառով էլ այն մասնավոր մարդիկ, որոնց նա անարգում էր հաճախ, և դատարանները, որոնց շարունակում էր անարգել, ներում էին նրան։ Երբ մեսսեր Մուշյատոն հիշեց սըր Չեպարելլոյին, որի կյանքին հիանալի ծանոթ էր, մտածեց, որ հենց դա է այն մարդը, որ կարող է բուրգոնդցիների հախից գալ։ Ուստի նրան կանչել տալով իր մոտ՝ ասաց․ «Քեզ արդեն հայտնի է, սըր Չապելետո, որ ես այստեղից մեկնուն եմ առմիշտ։ Ի թիվս այլ գործերի՝ ես որոշ գործեր ունեմ բուրգոնդցիների՝ այդ խաբեբաների հետ և ես չգիտեմ քեզնից ավելի հարմար մի մարդ, որին հանձնարարել կարողանայի նրանցից գանձել ինձ հասանելիքը։ Այժմ դու զբաղմունք չունես և եթե հանձն առնես այդ գործը, խոստանում եմ քո նկատմամբ ապահովել դատարանի բարեհաճ վերաբերմունքը և քեզ տալ գանձածդ գումարի մի զգալի մասը»։ Սըր Չապելետոն, որ անգործ էր և այնքան էլ հարուստ չէր սույն աշխարհի բարիքներով, տեսնելով, որ հեռանում է այն մարդը, որը երկար ժամանակ իր նեցուկն ու ապավենն էր եղել, առանց հապաղելու, գրեթե անհրաժեշտությունից դրդված, համաձայնեց ու ասաց, թե ամենայն սիրով պատրաստ է գործի անցնելու։ Եվ այսպիսով համաձայունթյան եկան։ Ստանալով մեսսեր Մուշյատոյի հավատարմագրերը և թագավորի հանձնարարական նամակները՝ սըր Չապելետոն Մուշյատոյի մեկնումից հետո ուղևորվեց Բուրգոնդիա, որտեղ նրան գրեթե ոչ ոք չէր ճանաչում։ Այստեղ հակառակ իր բնավորության՝ սկսեց պարտքերը գանձել հաշտ ու բարեկամաբար և կատարել այն գործը, որի համար եկել էր, ասես թե ի վերջո իրեն թույլ էր տվել գոնե մի անգամ շեղվել իր սովորությունից։ Այս գործով զբաղվելու միջոցին, իջևանած լինելով ինչ—որ ֆլորենտացի երկու եղբայրների մոտ, որոնք վաշխառությամբ էին զբաղվում և նրան պատվում էին մեսսեր Մուշյատոյի սիրույն, նա հիվանդացավ։ Եղբայրներն անմիջապես բժիշկ ու հիվանդապահներ կանչեցին և արեցին այն ամենը, ինչ անհրաժեշտ էր նրա հիվանդությունը դարմանելու համար։ Բայց ոչ մի օգնություն այլևս իմաստ չուներ, որովհետև, ըստ բժիշկների ասածի, սըր Չապելետոն, որ արդեն ծեր էր և, բացի դրանից, ժամանակին անկարգ կյանք էր վարել, օր—օրի վրա ավելի էր վատանում, և հիվանդությունը մահաբեր էր։ Դա շատ վշտացրերց եղբայրներին։ Եվ մի անգամ նրանք այն սենյակի մոտ, ուր պառկած էր հիվանդ սըր Չապելետոն, այսպիսի խոսակցություն ունեցան․ «Ինչպե՞ս վարվենք նրա հետ,—ասում էր նրանցից մեկը մյուսին,— նրա երեսից մեր բանը վատ է լինելու։ Եթե նրան՝ այդ մերձիմահ հիվանդին, վերցնենք ու դուրս անենք տնից, դա մեծ խայտառակություն կլինի մեզ համարև կապացուցի մեր անմտությունը․ բոլորը տեսել են ու գիտեն, թե նրան առաջ ինչպես էինք ընդունում ու պատվում, թե ինչպես հետո հոգածու խնամք և բժշկական օգնություն ցույց տվինք, և հանկարծ պիտի տեսնեն, որ մերձիմահ հիվանդին, երբ նա ի վիճակի էլ չէ մեզ որևէ վատ բան անելու, վերցնում ու վռնդում ենք մեր տնից։ Բայց մյուս կողմից էլ, նա այնպիսի անզգամ մարդ է եղել, որ չի ցանկանա խոստովանել ու հաղորդվել, իսկ եթե նա մեռնի առանց խոստովանության՝ ոչ մի եկեղեցի չի ընդունի նրա մարմինը, որը շան լեշի պես պիտի նետեն որևէ աղբափոս։ ԲԱյց եթե նույնիսկ խոստովանվի, նրա մեղքերն այնքան շատ են ու այնքան սոսկալի, որ դարձյալ նույնը կլինի, որովհետև չի ճարվի ոչ մի վարդապետ կամ քահանա, որ համաձայնի թողություն տալ նրան։ Եվ թողություն չստանալով՝ նա վերջ ի վերջո աղբափոսի բաժին կդառնա։ Իսկ եթե դա այդպես լինի, ապա այս քաղաքի բնակիչները, որոնք մեզ շարունակ նախատում են մեր զբաղմունքի համար, որը մեղք բան են համարում, և որոնք դեմ չեն լինի մեզ կողոպտելուն, հենց որ դա տեսնեն, դուրս կգան մեր դեմ՝ աղաղակելով․ «Պետք չէ խնայել այդ շուն լոմբարդցիներին, եկեղեցին էլ չի ընդունում նրանց»։ Եվ կհարձակվեն մեր տների վրա և, գուցե, ոչ միայն մեր ունեցվածքը կողոպտեն, այլև մեզ զրկեն կյանքից։ Այսպես թե այնպես, եթե նա մեռնի, մեր բանը վատ կլինի»։