Changes

Մարդն ըմբոստացած

Ավելացվել է 227 բայտ, 16:54, 24 Մարտի 2021
''Սա գրքից որոշ գլուխների և հատվածների թարգմանություն է''
==I I․ Մարդն ըմբոստացած==
Ի՞նչ է ըմբոստացած մարդը: Մարդ, որ ասում է` ոչ: Բայց եթե նա մերժում է, ապա չի հրաժարվում. սա նաեւ այն մարդն է, որ իր այդ առաջին մղումով ասում է` «այո»: Ողջ կյանքում կարգադրություններ ստացած ստրուկը հանկարծ անընդունելի է համարում նոր հրամանը: Ո՞րն է այդ «ոչ»-ի բովանդակությունը:
Առօրյա փորձի մեջ, ինչպիսին մերն է, ըմբոստությունը խաղում է նույն դերը, ինչ "cogito"<ref>կրճատված ձեւն է cogito ergo sum-ի (մտածում եմ, ուրեմն, կամ)</ref>-ն մտածողության կարգի մեջ. այն առաջին ակնհայտ բանն է: Իսկ այդ ակնհայտությունը անհատին հանում է իր մենությունից: Դա այն ընդհանուր բանն է, որ բոլոր մարդկանց համար ընկած է առաջնային արժեքի հիմքում: ըմբոստանում եմ, ուրեմն, կանք:
 
 
== II Մետաֆիզիկական ըմբոստություն ==
 
Մետաֆիզիկական ըմբոստությունը այն մղումն է, որով մարդը ծառանում է իր վիճակի եւ ողջ արարչության դեմ: Այն մետաֆիզիկական է, քանզի վիճարկում է մարդու եւ արարչության վերջնանպատակները: Ստրուկը բողոքում է իր ճակատագրի դեմ, որ իր համար ստեղծվել է իր գոյավիճակի ներսում, մետաֆիզիկական ըմբոստն` իր` իբրեւ մարդու համար ստեղծված վիճակի դեմ:
 
Ընդվզող ստրուկը հաստատում է, թե իր մեջ կա մի բան, որը չի հաշտվում իր նկատմամբ դրսեւորվող տիրոջ վարվելակերպի հետ, մետաֆիզիկական ըմբոստն իրեն համարում է խաբված հենց արարչության կողմից: Թե մեկի եւ թե մյուսի դեպքում խոսքը չի վերաբերում լոկ զուտ ու պարզ ժխտմանը: Հիրավի, երկու դեպքում էլ մենք գործ ունենք արժեւորող դատողության հետ, հանուն որի ըմբոստը մերժում է ընդունել իր առկա վիճակը:
 
Տիրոջ դեմ ծառացած ստրուկը,- նկատենք սա,- չունի տիրոջն իբրեւ մարդու ժխտելու միտում: Նա չի ընդունում նրան որպես տիրոջ: Իբրեւ պահանջ` նա մերժում է իրեն` ստրուկին, բացառելու նրա իրավունքը: Տերը զրկվում է իշխանությունից իր իսկ անտեսած այդ պահանջը չբավարարելու չափով:
 
Եթե մարդիկ չեն կարող հիմնվել որեւէ ընդհանուր արժեքի վրա, որը ճանաչվում է բոլորի կողմից որպես յուրաքանչյուրին տրված, ուրեմն մարդը չի կարող հասկանալ մարդուն:
 
Ընդվզողը պահանջում է, որ այդ արժեքը պարզ ու հստակ ընդունվի նրա իսկ մեջ, քանզի ենթադրում է կամ գիտի, որ առանց այդ սկզբունքի աշխարհում կիշխեն անկարգությունն ու ոճիրը:
 
Ըմբոստության մղումը ստրուկի մեջ ի հայտ է գալիս իբրեւ պարզության եւ միասնության պահանջ: Ամենատարրական ընդվզումը պարադոքսալ ձեւով արտահայտում է ձգտումն առ կարգ ու կանոն:
 
Այս նկարագրությունը տող առ տող մոտենում է մետաֆիզիկական ըմբոստին, որը վեր է բարձրանում խորտակված աշխարհի վրա` նրա միասնությունը պահանջելու համար: Նա հակադրում է իրեն բնորոշ արդարության սկզբունքն աշխարհում գործադրվող անարդարության սկզբունքին:
 
Նա պարզապես այլ բան չի ուզում, քան լուծել այդ հակասությունը, հաստատել, եթե կարող է, արդարության կամ իրեն ծայրահեղության հասցնելու դեպքում` անարդարության միասնական տիրապետություն: Մինչ այդ, նա երեւան է հանում հակասությունը:
 
Դեմ դուրս գալով իրավիճակին, ուր կարող է ամեն ինչ ընդհատվել մահով կամ քարուքանդ լինել չարիքի պատճառով, մետաֆիզիկական ըմբոստությունը երջանիկ միասնությամբ հիմնավորված պահանջ է` ընդդեմ կյանքի ու մահվան տառապանքի: Եթե համընդհանուր մահապատիժը որոշում է մարդկանց կեցությունը, ապա ըմբոստությունը որոշ իմաստով ժամանակահունչ է նրան:
 
Իր ծանր վիճակը մերժելու հետ մեկտեղ ըմբոստացողը մերժում է ճանաչել այն իշխանությունը, որը ստիպում է նրան ապրել այդ վիճակում: Մետաֆիզիկական ըմբոստը հաստատապես աթեիստ չէ, ինչպես կարելի է կարծել, բայց անպայման աստվածանարգ է:
 
Պարզապես նա սկզբում անարգում է հանուն կարգուկանոնի` ի դեմս Աստծո տեսնելով մահասփյուռ հոր եւ ծայրագույն գայթակղություն:
 
Այս կետը պարզաբանելու համար դառնանք ըմբոստացած ստրուկին: Վերջինս իր իսկ ընդդիմությամբ հաստատում է տիրոջ գոյությունը, որի դեմ ծառանում է ինքը:
 
Սակայն միաժամանակ նա ցույց է տալիս, թե իրենով է պայմանավորված այս վերջինի իշխանությունը եւ հաստատում է սեփական իշխանությունը, որով անվերջ հարցականի տակ է առնում մինչ այդ իր վրա իշխող գերակա ուժը:
 
Այս առումով թե տերը, թե ստրուկը իսկապես միեւնույն հարթության մեջ են. մեկի ժամանակավոր իշխանությունը նույնքան հարաբերական է, որքան մյուսի հնազանդությունը: Խռովության պահին երկու ուժերն էլ հաստատվում են փոխնիփոխ, մինչեւ այն ժամը, երբ կենաց մահու առճակատման մեջ երկուսից մեկը կվերանա ժամանակավորապես:
 
Համանման ձեւով, երբ մետաֆիզիկական ըմբոստը ծառանում է որեւէ ուժի դեմ, որի գոյությունը հաստատում է միաժամանակ, ապա իրական է համարում այդ գոյությունը հենց այն պահին, երբ ընդդիմանում է դրան: Ընդ որում, նա ներքաշում է այդ բարձրագույն էակին միեւնույն նվաստացուցիչ իրադրության մեջ, որում սովորական մարդն է` նրա ունայն իշխանությունը դարձնելով համարժեք մեր ունայն կեցությանը:
 
Այդ ըմբոստը նրան ենթարկում է մեր մերժման ուժին, ստիպում նրան իր հերթին խոնարհվել մարդկային էության չհպատակվող մասի առջեւ, բռնի ներառում մեր աբսուրդ գոյության մեջ, վերջապես հանում նրան իր հավերժական ապաստանից` ներքաշելու համար մի պատմության մեջ, որը խիստ հեռու է հավերժական կայունությունից, ինչը հնարավոր կլիներ միայն գտնել մարդկանց միասնական համաձայնության մեջ:
 
Այսպիսով, ըմբոստությունը հաստատում է, թե իր մակարդակում ամենայն բարձրագույն գոյություն առնվազն վիճարկելի է:
 
Մետաֆիզիկական ըմբոստության պատմությունը չի կարող շփոթվել աթեիզմի պատմության հետ: Որոշ տեսանկյունից այն շփոթում են կրոնական զգացման արդի պատմության հետ: Ըմբոստացողն ավելի շատ մարտահրավեր է նետում, քան ժխտում:
 
Գոնե սկզբում նա չի բացառում Աստծուն, պարզապես խոսում է նրա հետ, ինչպես հավասարը` հավասարի: Սակայն խոսքը բնավ բարեկիրթ բանավեճի, որ բորբոքվում է հաղթելու ձգտումից: Ստրուկը սկսում է արդարության պահանջից եւ վերջացնում իշխանության ցանկությամբ:
 
Նա ուզում է իշխել իր հերթին: Իր վիճակի դեմ ընդվզումը զուգակցվում է առ երկինք ուղղվող անվերջանալի հարձակումներով` այնտեղից ցած բերելու համար երկնային գերյալ թագավորին եւ ազդարարելու նախ նրա գահընկեցության, հետո մահվան դատապարտվելու մասին: Մարդկային խռովությունն ավարտվում է մետաֆիզիկական հեղափոխությամբ:
 
Երեւութականից այն վերածվում է գործողության. դենդին դառնում է հեղափոխական: Աստծո գահը տապալելուց հետո ըմբոստը կհասկանա, որ իր վիճակում զուր որոնած այդ արդարությունը, կարգուկանոնը, միասնությունը այժմ պիտի ստեղծի ինքը սեփական ձեռքերով եւ դրանով իսկ արդարացնի Բարձրյալի տապալումը:
 
Այնժամ եւ ծայր կառնի մարդկանց տիրապետությունը, թեկուզ եւ ոճրագործության գնով, հիմնելու հուսահատ ճիգը: Դա չի ընթանա առանց սոսկալի հետեւանքների, որոնցից միայն մի քանիսն են մեզ ծանոթ:
 
Սակայն այդ հետեւանքները ամենեւին ըմբոստության արգասիք չեն կամ գոնե ի հայտ են գալիս միայն այնքանով, որքանով ըմբոստը մոռանում է իր ծագումը, հոգնում «այո»-ի եւ «ոչ»-ի միջեւ առաջացած ահավոր լարումից եւ, վերջապես, տրվում է ամեն բանի ժխտման կամ կատարյալ հնազանդության:
 
Մետաֆիզիկական ապստամբությունը իր նախասկզբնական մղման մեջ մեզ հրամցնում է նույն դրական բովանդակությունը, ինչ ստրուկի ըմբոստությունը:
 
Մեր խնդիրը կլինի քննության առնել, թե ինչի է վերածվում ըմբոստության բովանդակությունը դա պահանջող գործերում եւ ցույց տալ, թե ինչի է հանգում ըմբոստը անհավատարմությունը կամ հավատարմությունը իր ծագմանը:
== Բացարձակ հաստատում ==
Ճիշտ ինչպես Էմպեդոկլեսն է շտապում թափանցել Էթնայի խառնարանը` ճշմարտությունն այնտեղ,- ուր այն կա,- գտնելու համար, այդպես էլ Նիցշեն մարդուն առաջարկում է նետվել տիեզերքի անհունի մեջ` իր հավերժական աստվածությունը գտնելու եւ Դիոնիսոս դառնալու համար: Այսպիսով, «Կամք առ իշխանությունը» ավարտվում է ինչպես Պասկալի «Մտքերը», ինչի մասին հաճախ հիշեցնում է պարին<ref>Պասկալի փաստարկը Աստծո գոյության մասին</ref>: Մարդը դեռեւս չունի համոզվածություն, բայց ունի կամք առ համոզվածություն, ինչը միեւնույն բանը չէ: Նիցշեն նույնպես երկբայում է այս ծայրակետում. «Ահա թե ինչն է աններելի քո մեջ: Դու ունես ամեն իշխանություն եւ մերժում ես ստորագրել դրա տակ»: Եվ սակայն, նա պիտի ստորագրեր: Բայց Դիոնիսոսի անունն անմահացրեց միայն Արիադնեին ուղղված գրությունները, որոնք նա գրեց խելագար վիճակում:
 
== Ըմբոստացած պոեզիա ==
TODO
== Լոտրեամոն և միջակություն ==
TODO
 
== II. Մետաֆիզիկական ըմբոստություն ==
 
Մետաֆիզիկական ըմբոստությունը այն մղումն է, որով մարդը ծառանում է իր վիճակի եւ ողջ արարչության դեմ: Այն մետաֆիզիկական է, քանզի վիճարկում է մարդու եւ արարչության վերջնանպատակները: Ստրուկը բողոքում է իր ճակատագրի դեմ, որ իր համար ստեղծվել է իր գոյավիճակի ներսում, մետաֆիզիկական ըմբոստն` իր` իբրեւ մարդու համար ստեղծված վիճակի դեմ:
 
Ընդվզող ստրուկը հաստատում է, թե իր մեջ կա մի բան, որը չի հաշտվում իր նկատմամբ դրսեւորվող տիրոջ վարվելակերպի հետ, մետաֆիզիկական ըմբոստն իրեն համարում է խաբված հենց արարչության կողմից: Թե մեկի եւ թե մյուսի դեպքում խոսքը չի վերաբերում լոկ զուտ ու պարզ ժխտմանը: Հիրավի, երկու դեպքում էլ մենք գործ ունենք արժեւորող դատողության հետ, հանուն որի ըմբոստը մերժում է ընդունել իր առկա վիճակը:
 
Տիրոջ դեմ ծառացած ստրուկը,- նկատենք սա,- չունի տիրոջն իբրեւ մարդու ժխտելու միտում: Նա չի ընդունում նրան որպես տիրոջ: Իբրեւ պահանջ` նա մերժում է իրեն` ստրուկին, բացառելու նրա իրավունքը: Տերը զրկվում է իշխանությունից իր իսկ անտեսած այդ պահանջը չբավարարելու չափով:
 
Եթե մարդիկ չեն կարող հիմնվել որեւէ ընդհանուր արժեքի վրա, որը ճանաչվում է բոլորի կողմից որպես յուրաքանչյուրին տրված, ուրեմն մարդը չի կարող հասկանալ մարդուն:
 
Ընդվզողը պահանջում է, որ այդ արժեքը պարզ ու հստակ ընդունվի նրա իսկ մեջ, քանզի ենթադրում է կամ գիտի, որ առանց այդ սկզբունքի աշխարհում կիշխեն անկարգությունն ու ոճիրը:
 
Ըմբոստության մղումը ստրուկի մեջ ի հայտ է գալիս իբրեւ պարզության եւ միասնության պահանջ: Ամենատարրական ընդվզումը պարադոքսալ ձեւով արտահայտում է ձգտումն առ կարգ ու կանոն:
 
Այս նկարագրությունը տող առ տող մոտենում է մետաֆիզիկական ըմբոստին, որը վեր է բարձրանում խորտակված աշխարհի վրա` նրա միասնությունը պահանջելու համար: Նա հակադրում է իրեն բնորոշ արդարության սկզբունքն աշխարհում գործադրվող անարդարության սկզբունքին:
 
Նա պարզապես այլ բան չի ուզում, քան լուծել այդ հակասությունը, հաստատել, եթե կարող է, արդարության կամ իրեն ծայրահեղության հասցնելու դեպքում` անարդարության միասնական տիրապետություն: Մինչ այդ, նա երեւան է հանում հակասությունը:
 
Դեմ դուրս գալով իրավիճակին, ուր կարող է ամեն ինչ ընդհատվել մահով կամ քարուքանդ լինել չարիքի պատճառով, մետաֆիզիկական ըմբոստությունը երջանիկ միասնությամբ հիմնավորված պահանջ է` ընդդեմ կյանքի ու մահվան տառապանքի: Եթե համընդհանուր մահապատիժը որոշում է մարդկանց կեցությունը, ապա ըմբոստությունը որոշ իմաստով ժամանակահունչ է նրան:
 
Իր ծանր վիճակը մերժելու հետ մեկտեղ ըմբոստացողը մերժում է ճանաչել այն իշխանությունը, որը ստիպում է նրան ապրել այդ վիճակում: Մետաֆիզիկական ըմբոստը հաստատապես աթեիստ չէ, ինչպես կարելի է կարծել, բայց անպայման աստվածանարգ է:
 
Պարզապես նա սկզբում անարգում է հանուն կարգուկանոնի` ի դեմս Աստծո տեսնելով մահասփյուռ հոր եւ ծայրագույն գայթակղություն:
 
Այս կետը պարզաբանելու համար դառնանք ըմբոստացած ստրուկին: Վերջինս իր իսկ ընդդիմությամբ հաստատում է տիրոջ գոյությունը, որի դեմ ծառանում է ինքը:
 
Սակայն միաժամանակ նա ցույց է տալիս, թե իրենով է պայմանավորված այս վերջինի իշխանությունը եւ հաստատում է սեփական իշխանությունը, որով անվերջ հարցականի տակ է առնում մինչ այդ իր վրա իշխող գերակա ուժը:
 
Այս առումով թե տերը, թե ստրուկը իսկապես միեւնույն հարթության մեջ են. մեկի ժամանակավոր իշխանությունը նույնքան հարաբերական է, որքան մյուսի հնազանդությունը: Խռովության պահին երկու ուժերն էլ հաստատվում են փոխնիփոխ, մինչեւ այն ժամը, երբ կենաց մահու առճակատման մեջ երկուսից մեկը կվերանա ժամանակավորապես:
 
Համանման ձեւով, երբ մետաֆիզիկական ըմբոստը ծառանում է որեւէ ուժի դեմ, որի գոյությունը հաստատում է միաժամանակ, ապա իրական է համարում այդ գոյությունը հենց այն պահին, երբ ընդդիմանում է դրան: Ընդ որում, նա ներքաշում է այդ բարձրագույն էակին միեւնույն նվաստացուցիչ իրադրության մեջ, որում սովորական մարդն է` նրա ունայն իշխանությունը դարձնելով համարժեք մեր ունայն կեցությանը:
 
Այդ ըմբոստը նրան ենթարկում է մեր մերժման ուժին, ստիպում նրան իր հերթին խոնարհվել մարդկային էության չհպատակվող մասի առջեւ, բռնի ներառում մեր աբսուրդ գոյության մեջ, վերջապես հանում նրան իր հավերժական ապաստանից` ներքաշելու համար մի պատմության մեջ, որը խիստ հեռու է հավերժական կայունությունից, ինչը հնարավոր կլիներ միայն գտնել մարդկանց միասնական համաձայնության մեջ:
 
Այսպիսով, ըմբոստությունը հաստատում է, թե իր մակարդակում ամենայն բարձրագույն գոյություն առնվազն վիճարկելի է:
 
Մետաֆիզիկական ըմբոստության պատմությունը չի կարող շփոթվել աթեիզմի պատմության հետ: Որոշ տեսանկյունից այն շփոթում են կրոնական զգացման արդի պատմության հետ: Ըմբոստացողն ավելի շատ մարտահրավեր է նետում, քան ժխտում:
 
Գոնե սկզբում նա չի բացառում Աստծուն, պարզապես խոսում է նրա հետ, ինչպես հավասարը` հավասարի: Սակայն խոսքը բնավ բարեկիրթ բանավեճի, որ բորբոքվում է հաղթելու ձգտումից: Ստրուկը սկսում է արդարության պահանջից եւ վերջացնում իշխանության ցանկությամբ:
 
Նա ուզում է իշխել իր հերթին: Իր վիճակի դեմ ընդվզումը զուգակցվում է առ երկինք ուղղվող անվերջանալի հարձակումներով` այնտեղից ցած բերելու համար երկնային գերյալ թագավորին եւ ազդարարելու նախ նրա գահընկեցության, հետո մահվան դատապարտվելու մասին: Մարդկային խռովությունն ավարտվում է մետաֆիզիկական հեղափոխությամբ:
 
Երեւութականից այն վերածվում է գործողության. դենդին դառնում է հեղափոխական: Աստծո գահը տապալելուց հետո ըմբոստը կհասկանա, որ իր վիճակում զուր որոնած այդ արդարությունը, կարգուկանոնը, միասնությունը այժմ պիտի ստեղծի ինքը սեփական ձեռքերով եւ դրանով իսկ արդարացնի Բարձրյալի տապալումը:
 
Այնժամ եւ ծայր կառնի մարդկանց տիրապետությունը, թեկուզ եւ ոճրագործության գնով, հիմնելու հուսահատ ճիգը: Դա չի ընթանա առանց սոսկալի հետեւանքների, որոնցից միայն մի քանիսն են մեզ ծանոթ:
 
Սակայն այդ հետեւանքները ամենեւին ըմբոստության արգասիք չեն կամ գոնե ի հայտ են գալիս միայն այնքանով, որքանով ըմբոստը մոռանում է իր ծագումը, հոգնում «այո»-ի եւ «ոչ»-ի միջեւ առաջացած ահավոր լարումից եւ, վերջապես, տրվում է ամեն բանի ժխտման կամ կատարյալ հնազանդության:
 
Մետաֆիզիկական ապստամբությունը իր նախասկզբնական մղման մեջ մեզ հրամցնում է նույն դրական բովանդակությունը, ինչ ստրուկի ըմբոստությունը:
 
Մեր խնդիրը կլինի քննության առնել, թե ինչի է վերածվում ըմբոստության բովանդակությունը դա պահանջող գործերում եւ ցույց տալ, թե ինչի է հանգում ըմբոստը անհավատարմությունը կամ հավատարմությունը իր ծագմանը:
 
== Կայենի որդիներ ==
TODO
== Բացարձակ մերժում ==
TODO
== Գրական մարդ ==
TODO
 
 
<references />