Դիտել Մուշեղ Իշխան էջի աղբյուրը

{{Հեղինակ
|լրիվ անուն = Մուշեղ Իշխան (Ճենտերեճյան Մուշեղ Սրապիոնի)
|դասակարգում =
|սկզբնատառ = Ի
|ծնվել է =  1914, Սիվրիհիսար (Անկարայի նահանգ)
|մահացել է = 1990թ. հունիսի 12, Բեյրութ
|նկարագրություն =
}}
[[Կատեգորիա:Հեղինակներ-Ի|{{{դասակարգում}}}]]
[[Կատեգորիա:Հեղինակներ]]
[[Կատեգորիա:Հայ գրականություն]]
[[Կատեգորիա:Պոեզիա]]

{{DEFAULTSORT:Իշխան, Մուշեղ}}

==Թարգմանություններ==

*[[Եթէ_(Մուշեղ_Իշխան)|Եթէ]] — [[Ռադյըրդ Քիպլինգ]]֊ի հանրահայտ բանաստեղծության թարգմանություն։

==Բանաստեղծություններ==

==Նամակ Կաղանդ Պապային==
===Թուղթուգիր===

<poem>
Կաղանդ պապա,
Իմ այս նամակս առաջին
Քեզ կը գրեմ ես ահա
Եւ կարօտով կը յանձնեմ քու սուրբ աջին։
Ուր ալ ըլլաս,
Պիտի անշուշտ զայն կարդաս
Եւ անհամբեր պիտի բռնես դուն կրկին
Մեր տան ծանօթ հին ուղին։
Քեզ չեմ մոռցած,
Ինչպէ~ս կրնամ մոռնալ քեզ․
Ամէն գիշեր,երբ քնանամ, դուն յանկարծ
Մօտս կուգաս եւ կը սարքես մեծ հանդէս,
Իսկ ցերեկներն ալ թէեւ
Կը հեռանաս մեր քովէն,
Կ'ըլլաս երազ, կ'ըլլաս երկինք ու արեւ,
Բայց սրտաթունդ միշտ կը լսեմ ես նորէն
Քու ոտնաձայնդ հեռուէն...
Պէտք է դուն ալ մեծ կարօտով զիս յիշես․
Քանի՞ մանչուկ ինծի պէս
Կրնաս գտնել դուն այսօր
Քու փայփայած մանուկներուդ մէջ բոլոր…
Մի հաւատար իմ մասին
Թռչուններու բերած այդ սուտ լուրերուն,
Ես տիպարն եմ ամէնուն,
Հեզն ու բարին
Եւ ամենէն արժանին՝
Հրաշազան նուէրներուդ գոյնզգոյն…
Յանուն փառքիդ անսահման
Եւ փառաշուք մօրուքիդ՝
Որքան ուզեն՝ լաւ խոստումներ կուտամ միշտ 
Ծնողներուս սիրական․
Լացող տղան
Ես չեմ , պապիկ ,այլ անպիտան սատանան,
Որ կը վանեմ մէջէս դուրս
Եւ կը դառնամ համակ ժպիտ, համակ լոյս:։
Մայրս կ'ըսէ որ այս տարի 
Քիչ մը հոգի եւ քիչ մը խելք ու շնորհ
Բերես ինծի,
Բայց չլսես դուն անոր․
Խելք ու շնորհ՝
Այնքա~ն ունիմ որ կը բաշխեմ ես ձրի…
Կողովիդ մէջ խորհրդաւոր
Լեցուր շուտով ինձ համար
Շաքար ու միրգ ու խաղալիք անհամար։
Կաղանդ պապա,
Որքան կրնաս շուտ եկուր,
Ալ չեմ վախնար, ես կը սիրեմ քեզ հիմա․
Դուն մի նայիր իմ բառերուս կցկտուր,
Դէմքիս գոյնին ու քայլերուս դողահար։
Ձեռքդ վստահ մօտեցուր
Իմ բոցավառ շրթներուն,
Որքան ատեն զայն երկարես լեփ լեցուն՝
Կը համբուրեմ անպատճառ,
Նոյնիսկ կ'երգեմ քեզ համար 
Ու չեմ դպիր քու մօրուքիդ թելերուն…
Երբ մեզի գաս եւ Կաղանդի բերես տօն,
Չըլլայ մոռնաս դուն նաեւ
Մեր դրացի Տիգօն, Մարօն եւ Կարօն,
Որոնք ունին շատ բարեւ
Եւ որոնց հետ ծեծ ու կռուի բարեկամ՝
Ես միասին կը խաղամ։
Հայրս կ'ըսէ՝ Մասիսն է լոկ մեծ ընծան,
Որ դուն օր մը կրնաս բերել հայ տղոց,
Որուն մէջ կայ ամէն բան —
Աստղ ու լուսին ոսկեզօծ,
Կրակ ու բոց,
Հսկայ շուներ պահապան,
Շղթայակապ հին քաջեր
Եւ հրեղէն նժոյգներ…
Կաղանդ պապիկ, ես այդ Մասիսը կ'ուզեմ,
Դիր անիւներ ոտքին տակ
Ու համարձակ քշէ մեր տունը շիտակ,
Բեր ինձ նուէրն այդ վսեմ։
Օ մի վախնար, չեմ կոտրեր,
Զայն կը պահեմ սրտիս դէմ՝
Իբրեւ բարի հրեշտակ
Եւ գահակալ իբրեւ հզօր բռնատէր։
Կ'ըսեն որ դուն ամէն տարի Մասիսէն
Կուգաս արդէն․
Մազերդ ամբողջ բամպակ ու ձիւն են դարձեր՝
Իր ձիւներուն մէջ անհուն։
Ափսոս որ շատ ես դուն ծեր,
Բեռներու տակ, կորաքամակ, դողդոջուն.
Ափսոս որ չես կրնար դուն
Քալել արագ գայլիկներու նման վէս
Եւ կ'ուշանաս միշտ այդպէս։
Ինչո՞ւ սակայն ոտքով կ'երթաս տունէ տուն
Ու չես առներ ի վերջոյ
Կամ օդանաւ, կամ օթօ։
Աստուած պապա, Կաղանդ պապա, Տէր պապա,
Մերթ բացակայ, մերթ ներկայ
Մեր քովն էք դուք եւ ամպերուն մէջ անհետ․
Ես դեռ յաճախ կը շփոթեմ իրար հետ
Ձեր կերպարանքը հսկայ․
Բայց մէջերնին դուն լաւագոյնն ես կարծեմ,
Առատաձեռն ու բարին,
Ահա ինչու իմ այս նամակս առաջին
Սիրով քեզի կը ղրկեմ…
</poem>

===Նույնն է ճամբան===
<poem>
Դուք, որ մեռաք հինգ դար առաջ,
Դուք, որ այսօր կը մահանաք,
Նույն ծառին ծիլն էիք կանաչ
Եվ դարձաք նույն հողին ճարակ…

Հինգ դար առաջ, հինգ դար հետո՝
Նույն անցորդն եք անվերադարձ․
Կ’իջնե անհույս մութ երեկո
Ձեր աչքերուն վրա սառած…

Ծառին համար և այս հողին
Նույնն էր երեկ, նույնն է այսօր
Նույն ծաղկումն է գարնանային
Եվ աշնան նույն տերևը չոր։

Դուք, որ հաճախ արտասվեցիք
Եվ դուք, որ շատ զվարճացաք,
Դուք, որ տվիք փուշ ու ծաղիկ՝
Նույն խավարին դարձաք բանակ…

Նույնն է հիմա դար ու վայրկյան,
Երբ որ չկա երթ ու գալիք․
Համայնական նույնն է ճամբան,
Երբ որ չկա կյանքի ալիք…
</poem>
 

===Սարսափելին===
<poem>
Սարսափելին մահը չէ,
Դեռ մահից ալ գեշը կա,
Երբ մարդ ողջ է, կը շնչե,
Բայց կյանքին մեջ՝ բացակա։

Արևածագ թե գիշեր՝
Չունիս ոչ մեկ սպասում.
Եվ սրտիդ մեջ ալեհեր՝
Ո՛չ մեկ ծնունդ ու թաղում։

Արդեն թաղած ես շատոնց
Ամեն հավատք, ամեն սեր
Եվ նույնն է տուն ու փողոց
Քայլերուդ դեմ անտարբեր։

Դուն ստվերի պես մոլոր
Ւը թափառիս առանձին,
Եվ ճամբաները բոլոր
Քեզ ոչ մեկ տեղ կը տանին։

Ալ չես գիտեր՝ ո՞րն է վատ,
Ո՞րն է իրավ, ո՞րը սուտ,
Օրերու բեռն անիմաստ
Այդպես շալկած ուսերուդ…

Սարսափելին մահը չէ,
Դեռ մահից ալ գեշը կա,
Երբ մարդ ողջ է, կը շնչե,
Բայց կյանքին մեջ՝ բացակա։
</poem>
 

===Գիտեի===
<poem>
Առաջ գիտեի,
Թե մարդիկ ինչո՞ւ կուգային աշխարհ,
Արեգակն ինչ՞ւ կը թափեր ոսկի
Ծաղկաբաց ծառի ափերուն դալար
Ինչո՞ւ կը հնչեր երգը գետակի․
հիմա չեմ գիտեր…

Առաջ գիեի,
Թե ինչ կ’ըսեին աստղերը պայծառ՝
Կաքված կամարեն անհաս երկինքի,
Թե ո՛ւր կ’արշավեր վազքը տենդահար
Հավերժագնաց մեր մոլորակի.
հիմա չեմ գիտեր…

Առաջ գիտեի,
Թե ինչո՞ւ մարդոց ծիծաղին հորդուն
Կը խառնվի լաց, արյուն ու արցունք
Եվ ինչո՞ւ կյանքին հինավուրց ճամբուն՝
Վիհին կը նայի ամեն մեկ բարձունք․
հիմա չեմ գիտեր…

Առաջ գիտեի
Թե ի՞նչ կար կյանքեն, մահեն ալ անդին,
Ի՞նչ գանձեր ծածուկ ուներ ապագան
Եվ թե ո՞ր անսուտ, նորածագ լույսին
Կը բացվեր հանկարծ ամեն գերեզման․
հիմա չեմ գիտեր…
</poem>
 

===Կը ձանձրանան===
<poem>
Կ’ըսեն՝ շատ կարճ է կյանքը,
Շուտ կը կասի սրտին զարկը
Բայց արևուն տակ ծիրանի,
Երիտասարդ ու ծերունի
Ահա կեցած շարան֊շարան
Կը ձանձրանան…

Կ’ըսեն՝ շատ քաղցր է կյանքը
Եվ անսահման՝ երկրի փառքը,
Բայց գրկին մեջ բուրաստանի,
Ծաղիկներուն դեմ գեղանի
Մարդիկ կեցած շարան֊շարան
Կը ձանձրանան…

Կ’ըսեն՝ շատ խոր է կյանքը,
Լույս է համակ երկնի հանքը,
Բայց կանչին դեմ ծիածանի
Եվ աստղերուն խորհրդալի
Մարդիկ կեցած շարան-շարան
Կը ձանձրանան…

Կ’ըսեն՝ միշտ նոր է կյանքը
Միշտ կը հնչե սիրո զանգը,
Բայց աներազ, առանց տաղի,
Սեղանին շուրջ հաց ու աղի
Մարդիկ ահա շարան-շարան
Կը ձանձրանան…
</poem>
===Աշխարհի ցավով===
<poem>
Սիրտս կ’արյունի աշխարհտ ցավով,
Որքա՜ն տառապանք, Աստվա՛ծ իմ, չորս դիս,
Կյանքի դաշտերեն փչող ամեն հով
Հառաչ ու կսկիծ կզարնե դեմքիս։

Անմեղ զոհերու արյունով եռուն
Հողը ոտքիս տակ կը մնա միշտ թաց
Եվ նոր ոճիրներ, իմ շուրջն ու հեռուն,
Կը ծնին մարդիկ արյունով հարբած։

Գլուխս ինչպե՞ս ես դնեմ բարձիս
Եվ ննջեմ խաղաղ, աներազ քունով,
Երբ անդին անքուն մոտիկ դրացիս
Կը հսկե զավկին տոգեվարքին քով։

Սուրի ու զոհի կը դառնան ավար
Լույսի պես պայծառ մանուկներ սիրուն
Եվ ոտքի կոխան՝ հասկեր անհամար,
Աշխատավորի քրտինքով օծուն։

Ես ինչպե՞ս նստեմ խնջույքի սեղան
Եվ ըմպեմ ուրախ վայելքի գինին,
Երբ որ կը խլեն մարդիկ անվարան
Որբի մը բերնեն պատառը հացին։

Աստվա՛ծ իմ, որքա՛ն անարդար վճիռ․
—Ես ինչպե՞ս կրնամ քար դնել խղճիս…
Կյանքեր թևաբեկ և շղթայակիր․
Աշխարհի ցավով հիվա՜նդ է հոգիս…
</poem>

===Մարդ արարած===
<poem>
Տարօրինակ, տարօրինա՜կ մարդ արարած,
Մոմ մը լույսով՝ խավարին մեջ համատարած
Կը հալածես դուն տեսիլքներ արևավառ,
Կը խարխափես և քավարին չես հավատար…

Արցունքներուդ միգամածին խորեն տմույն
Գիտես նայիլ արշալույսի ճաճանչներուն.
Սուգի քողին տակ հուսալից դուն սիրահար՝
Կը տառապիս և վշտերուդ չես հավատար։

Վզիդ շղթա և թևերուդ ծանր կապանք՝
Դուն կը փորձես արծիվներու վայել ճախրանք
Եվ այս կյանքի մեծ բանտին մեջ բազմակամար
Կը խեղդվիս, շղթաներուդ չես հավատար։

Փուշ ու տատասկ քեզ կʼարյունեն ճամբուդ վրա,
Բայց խոցոտված քու մատներով արյունլվա
Դուն կ’որոնես ծաղիկներու հոգին պայծառ,
Ցավեդ կ’ոռնաս և ցավերուտ չես հավատար։

Տարօրինակ, տարօրինա՜կ մարդ արարած,
Քու ձեռքերով հողին կուտաս կյանքեր ծաղկած,
Կʼըզգաս դեմքիդ մահվան քամին և հողմավար
Կʼիյնաս անշունչ, սակայն մահվան չես հավատար…
</poem>