Մեխանիկական թզենու տերեւը
հեղինակ՝ Ռոբերտ Յանգ |
Ավտոզգեստը դրված էր սրահի ցուցափեղկում՝ «Մեծ Ջիմ» ընկերության արտադրանքի հետ միասին։ Նրա տակ եղած մակագրությունը հայտնում էր․
«Այս չքնաղ մոդելի «շեւրոլեն» ձերը կլինի ընդամենը 6499 դոլար 99 ցենտով։ Շռայլ զեղչը կգոհացնի ձեզ, եթե ձեր հին ավտոզգեստը թողնեք մեզ մոտ։ Փոխարենը ձրի կստանաք սաղավարտ֊գլխարկ»։
Արաբելան չէր մտածում արգելակները սեղմելու մասին, բայց դա ինքնաբերաբար ստացվեց։ Շշմեցուցի՜չ ավտոզգեստ է։ Կյանքում առաջին անգամ էր տեսնում այսպիսի շքեղություն։ Եվ ընդամենը արժե ինչ֊որ 6499 դոլար 99 ցենտ։
Դա տեղի ունեցավ երկուշաբթի երեկոյան, երբ գարնանային փողոցները լցվել էին դեպի տուն շտապող ծառայողներով, իսկ ապրիլյան օդում կանգնած էր ավտոմեքենաների շչակների անլռելի ոռնոցը։ «Մեծ Ջիմի» սրահը հեռու չէր փողոցի անկյունից եւ հարում էր մաշված ավտոզգեստների խանութի մեծ հարթակին, որը շրջապատված էր հինավուրց ցանկապատով։ Սրահի շենքը կառուցված էր ամերիկյան գաղութայինո ոճով, որը փոքր֊ինչ խախտում էր ճակատին հուրհրացող վիթխարի նեոնային ցուցանակը․
«Բեռնի, «Մեծ Ջիմի» ներկայացուցիչ»։
Լսելով շչակների հարաճուն ոռնոցը՝ Արաբելան վերջապես գլխի ընկավ, որ խանգարում է երթեւեկությանը, եւ, դուրս պրծնելով կարմիր «կադիլակ» հագած ծերուկի կապոտի տակից, բարձրացավ ցուցափեղկի առջեւի բետոնե մայթի վրա։
Ավտոմեքենա֊զգեստը մոտիկից այդքան էլ շշմեցուցիչ չէր, բայց դարձյալ հնարավոր չէր աչքը կտրել նրանից։ Նրբագեղ փիրուզե կողերը եւ ռադիատորի փայլուն ճաղերը հուրհրում էին մայր մտնող արեւի շեղ ճառագայթների տակ։ Դա մի հոյակապ մոդել էր, որը համապատասխանում էր նույնիսկ այն պահանջներին, որ ներկայացվում էին արդյունաբերության նորագույն արտադրատեսակներին, եւ արժեր ձեռք բերել։ Եվ այնուամենայնիվ Արաբելան չէր համարձակվի գնել ավտոզգեստը, եթե չլիներ սաղավարտ֊գլխարկը։
Վաճառողը (երեւի, հենց ինքը Բեռնին) երկգույնանի անթերի «բյուիքով» շարժվեց տեղից, երբ աղջիկը ներս մտավ դռնից։
— Լսում եմ ձեզ, մադամ,— ասաց հարգալից, սակայն աղջկա զգեստին ուղղված նրա հայացքը անսքող արհամարհանք էր արտահայտում։
Արաբելայի այտերը շառագունեցին ամոթից։ Գուցե, զգեստն իրոք վաղուց պետք էր փոխել։ Միգուցե, մայրիկն իրավացի է, երբ ասում է, որ ինքը բոլորովին չի հետեւում իր արտաքինին…
— Ցուցափեղկի զգեստը…— ասաց Արաբելան։— Ը… ը՝… Իսկ ճի՞շտ է, որ սաղավարտ֊գլխարկը ձրի եք տալիս։
—Միանգամայն ճիշտ է։ Ուզո՞ւմ եք փորձել։
— Այո։
Վաճառողը շրջվեց դեմքով դեպի սենյակի մյուս ծայրի երկփեղկանի դուռը։
— Հովա՜րդ,— կանչեց նա։ Դռան փեղկերը իսկույն հեռացան իրարից, եւ սենյակ մտավ երկնագույն «պիկապ» ձեւի կոմբինեզոնով մի երիտասարդ։
— Այո, սըր։
— Ցուցափեղկում դրված զգեստը քշեք դեպի փորձասենյակ եւ պահեստից նրան հարմար մի սաղավարտ֊գլխարկ բերեք։
Վաճառողը դարձավ Արաբելային։
— Նա ձեզ կուղեկցի, մադամ։
Փորձասենյակը գտնվում էր երկփեղկանի դռան ետեւում, աջ կողմի վրա։ Երիտասարդը զգեստը բերեց, հետո գնաց գլխարկի ետեւից։ Նա անջճռականորեն մեկնեց այն Արաբելային եւ մի տեսակ տարօրինակ նայեց աղջկան։ Կարծես ուզում էր ինչ֊որ բան ասել, բայց հրաժարվեց այդ մտքից ու դուրս եկավ փորձասենյակից։
Արաբելան փակեց դուռը եւ արագ֊արագ հագնվեց։ Աստառը հաճելիորեն զովացրեց մարմինը։ Գլխին դրեց սաղավարտ գլխարկը եւ նայեց եռափեղկ մեծ հայելու մեջ։ Ու քիչ մնաց շունչը կտրվեր։
Սկզբում նրան մի քիչ շփոթեցրեց երկատված նստաբարձիկը (նրա հագած զգեստների ետեւի մասը երբեք այդպես աչքի չէր ընկել, սակայն ռադիատորի փայլուն քրոմապատ ճաղերը եւ լիքը թեւերը անճանաչելի էին դարձնում նրան։ Իսկ ինչ վերաբերում է սաղավարտ֊գլխարկին, ապա, եթե չլիներ հայելին, նա երբեք չէր կարող հավատալ, թե հասարակ գլխարկը, կամ թեկուզ սաղավարտը, կարող է այդպես փոխել արտաքինը։ Դա արդեն հոգնած աղջիկը չէր, որ խանութ էր մտել աշխատանքից հետո… այլ իսկական Կլեոպատրա, Բերսաբե… Գեղեցկուհի Հեղինե։
Երկչոտ վարելով՝ նա դուրս եկավ փորձասենյակից։ Վաճառողի հայացքում առկայծեց ակնածալից վախի նման ինչ֊որ բան։
— Դուք բոլորովին այն աղջիկը չեք, ում հետ քիչ առաջ ես խոսում էի,— ասաց նա։
— Նույն ինքն է,— հաստատեց Արաբելան։
— Այն օրից, ինչ այս զգեստը հայտնվել է մեզ մոտ,— շարունակեց վաճառողը,— ես երազում էի այն աղջկա մասին, որն արժանի կլինի սրա նրբագեղությանը, գեղեցկությանը, սրա… սրա… անհատականությանը։
Նա հարգանքով վեր բարձրացրեց հայացքը։
— Շնորհակալություն, Մեծ Ջիմ,— ասաց նա,— որ դու այս աղջկան մեր դուռն ուղարկեցիր։
Ապա ցած իջեցրեց հայացքը եւ նայեց խեղճացած Արաբելային։
— Ուզո՞ւմ եք քշել։
— Օ այո՜։
— Լավ։ Միայն թե մեր թաղամասում։ Իսկ ես այդ ընթացքում կպատրաստեմ թղթերը։ Ոչ, ո՛չ,— ավելացրեց նա հապճեպորեն,— դա ձեզ բնավ չի պարտավորեցնում, բայց եթե դուք որոշել եք գնել, ամեն ինչ պատրաստ կլինի։
— Ի… իսկ ինչքա՞ն կտաք իմ հին զգեստի դիմաց։
— Հիմա կնայենք։ Դուք երեւի սա հագել եք մի երկու տարի, չէ՞։— Հը՜մ…— Վաճառողը մի պահ մտքերի մեջ ընկավ։— Այ թե ինչ կանենք։ Դուք նրանցից չեք, ովքեր անխնամ են հագնում զգեստը, դրա համար էլ ես ձեզ մեծ զիջում կանեմ՝ երկու հազար դոլար։ Լա՞վ է։
— Չէ… այնքան էլ չէ։ («Երեւի մի ամբողջ տարի ստիպված կլինեմ մնալ առանց լենչի»)։
— Մի՛ մոռացեք, որ սաղավարտ֊գլխարկը ձրի ենք տալիս։
— Ես գիտեմ, բայց…
— Նախ փորձեք վարել ձեր այդ զգեստը, իսկ հետո նոր կխոսենք,— ասաց վաճառողը։ Նա պահարանից հանեց մի նշան, որը վկայում էր, թե մեքենան պատկանում է իրենց խանութին, եւ ամրացրեց զգեստի ետեւի մասին։— Հիմա ամեն ինգ կարգին է,— ասաց նա, բացելով դուռը։— Իսկ ես այդ ընթացքում կզբաղվեմ թղթերով։
Արաբելան այնքան հուզված էր եւ բորբոքված, որ, դուրս գալով փողոց, քիչ մնաց դիպչեր սպիտակ սպորտային ավտոզգեստ հագած երիտասարդին, սակայն արագ տիրապետեց իրեն եւ, որպեսզի ցույց տա, թե որքան լավ է վարում մեքենան (առաջին տպավորությունը խոսում էր ճիշտ հակառակի մակին), առաջ անցավ նրանից։ Արաբելան նկատեց, որ նա ժպտաց, եւ աղջկա սիրտը բերկրալից թպրտաց։ Հենց այսօր առավոտյան Արաբելան այնպիսի զգացում ուներ, որ իր հետ մի զարմանալի բան է կատարվելու։ Գրասենյակի սովորականից էլ ճապաղ աշխատանքային օրը, թվում էր, բթացրեց նրա այդ զգացումը, բայց հիմա պոռթկաց էլ ավելի մեծ ուժով։
Նա ստիպված կանգնեց կարմիր լույսի առաջ, եւ երիտասարդը հայտնվեց նրա կողքին։
— Ողջո՛ւյն,— ասաց նա։— Ի՜նչ շքեղ զգեստ ես հագել։
— Շնորհակալություն։
— Ես մի հրաշալի կինոթատրոնի տեղ գիտեմ։ Գնա՞նք։
— Բայց մենք նույնիսկ ծանոթ չենք,— ասաց Արաբելան։
— Իմ անունը Քառանիվ Հարրի է։ Հիմա դու ինձ արդեն ճանաչում ես։ Իսկ ես քեզ չեմ ճանաչում։
— Արաբելա։ Արաբելա Ռադիատոր… Բայց ես չեմ ճանաչում ձեզ։
— Դա կարելի է ուղղել։ Դե ինչ, գնո՞ւմ ենք։
— Ես…
— Որտե՞ղ ես ապրում։
— Մաքադամ Փլեյս, վեց հարյուր տասնմեկ,— առանց մտածելու պատասխանեց նա։
— Ես ութին կգամ։
— Ես…
Այդ ժամանակ վառվեց կանաչ լույսը, եւ Արաբելան չհասցրեց առարկել, երբ երիտասարդը անհետացավ։ «Ժամը ութին,— մտածում էր նա նվաղուն սրտով,— ժամը ութին…»։
Հիմա նա ուղղակի ստիպված է գնել այդ զգեստը։ Ուրիշ ելք չկար։ Երիտասարդը իրեն տեսել էր այդ շքեղ մոդելով, եւ հիմա ի՜նչ կմտածի, եթե ինքը դուրս գա հին ու քայքայված «ռիդվանով»։ Արաբելան վերադարձավ սալոն, ստորագրեց թղթերը եւ գնաց տուն։
Հայրը աչքերը չռեց նրա վրա իր եռագույն «կորտեզի» հողմապակու ետեւից, երբ նա մտավ գարաժ ու կանգ առավ ճաշասեղանի մոտ։
— Դե,— ասաց հայրը,— վերջապես չդիմացար եւ նոր զգեստ գնեցիր քեզ համար։
— Հրաշալի է,— ասաց մայրը, որը անտարբեր չէր «ունիվերսալ» տիպի թափքերի նկատմամբ եւ երբեք չէր փոխում իր տարազը։— Իսկ ես կարծում էի, թե դու երբեք չես հասկանա, որ ապրում ես քսանմեկերորդ դարում, իսկ քսանմեկերորդ դարում պետք է կարողանալ այնպես հագնվել, որ քեզ նկատեն։
— Ես… ընդամենը քսանվեց տարեկան եմ,— ասաց Արաբելան։— Իմ հասակի աղջիկներից շատերը դեռ չեն ամուսնացել։
— Եթե նրանք կարգին հագնված լինեին…— խայթեց մայրը։
— Բայց ձեզանից ոչ մեկը չասաց՝ լա՞վն է զգեստս, թե չէ,— նկատեց Արաբելան։
— Ինձ շատ է դուր գալիս,— ասաց հայրը։
— Որեւէ մեկը անպայման կնկատի քեզ,— ասաց մայրը։
— Արդեն նկատել են։
— Օ՜,— ուրախացավ մայրը։
— Ժամը ութին նա կգա իմ ետեւից։
— Աստված սիրես, չասես նրան, որ գրքեր ես կարդում,— ասաց մայրը։
— Լավ… Ես էլ չեմ կարդում։
— Եվ քո ռադիկալ հայացքներն էլ մտքումդ պահիր,— ասաց հայրը։— Այն մարդկանց մասին, որոնք ավտոմեքենազգեստ են հագնում, որովհետեւ ամաչում են աստծո տված մարմնից։
— Բայց, հայրիկ, դու հո գիտես, որ ես վաղուց արդեն այդպես չեմ խոսում։ Այլ ժամանակից, երբ…
Ծննդյան երեկույթից, մտածեց նա, երբ միտսր Կարբյուրատորը թրխկացրեց իր ետեւին, եւ երբ ինքը նրան մի կողմ հրաց, ասաց․ «Ես սողա նորից դեպի քո պատմությունը, գրքի որդ։ Դու տեղ չունես մեր դարում»։
— Շատ վաղուց չեմ խոսում,— անվստահ վերջացրեց Արաբելան։
Քառանիվ Հարրին հայտնվեց ուղիղ ութին, եւ աղջիկը շտապեց նրան ընդառաջ։ Նրանք սլանում էին կողք կողքի, հետո թեքվեցին դեպի Ասֆալտե պուրակը եւ դուրս եկան քաղաքից։
Հրաշալի գիշեր էր, գարունը դեռ լրիվ չէր քշել ձմռանը, որը սապատավոր լուսինը ներկել էր արծաթազօծ երփներանգող գույներով եւ փայլեցրել էր առկայծուն աստղերը։
Էկրանի առջեւի հրապարակը լեփ֊լեցուն էր, բայց նրանք երկու տեղ գտան ետեւում, բացատից ոչ հեռու, որտեղ աճում էին թփեր։ Նրանք այնքան մոտիկ էին կանգնած, որ թեւերը գրեթե կպչում էին իրար, եւ շուտով նա զգաց, ինչպես Հարրիի ձեռքը նախ դիպավ իր անիվին, իսկ հետո զգուշորեն բարձրացավ դեպի իրանը՝ հենց երկատված նստաբարձիկի մոտ։ Նա ուզեց քշել գնալ, բայց հիշեց միստր Կարբյուրատորին, շրթունքը կծեց եւ փորձեց ուշադրությունը կենտրոնացնել կինոնկարի վրա։
Կինոնկարը պատմում էր նախկին գործարանատիրոջ մասին, որն ապրում էր գարաժ֊պանսիոնատում։ Նա ուներ երկու երախտամոռ աղջիկ։ Հայրը աստվածացնում էր այն փողոցը, որտեղով երթեւեկում էին դուստրերը, եւ ամեն ինչ անում էր, որ նրանք ապրեին շքեղության ու պերճանքի մեջ։ Իսկ ինքը, ստիպված, զրկում էր իրեն ամեն ինչից, բացի ամենաանհրաժեշտ բաներից։ Ապրում էր գարաժի ամենաաղքատ անկյունում, հագնում էր այնքան հնամաշ ավտոմեքենաներ, որ դրանց տեղը միայն ու միայն աղբանոցն էր։ Իսկ նրա աղջիկները ապրում էին ամենաշքեղ գարաժներում եւ հագնում էին ամենաթանկ ավտոզգեստներ։ Այդ նույն պանսիոնատում ապրում էր մի ուսանող՝ Ռաստինյակ անունով, ապագա ինժեներ, ու կինոնկարի ողջ սյուժեն հիմնվում էր բարձրաշխարհիկ հասարակության մեջ թափանցելու եւ հարստության տիրանալու նրա ջանքերի վրա։ Սկզբում նա խաբեության միջոցով քրոջից փող էր կորզում, որիր համար «վաշինգտոն» մոդելի նոր կաբրիոլետ գնի, եւ հարուստ զարմուհու շնորհիվ հրավիրվում է մի ոմն վաճառականի աղջկա երեկույթին։ Այնտեղ նա ծանոթանում է նախկին գործարանատիրոջ աղջիկներից մեկի հետ եւ…
Չնայած իր բոլոր ջանքերին, Արաբելան չէր կարողանում կենտրոնանալ։ Քառանիվ Հարրիի ձեռքը գոտկատեղից տեղափոխվեց լապտերների վրա եւ սկսեց ուսումնասիրել դրանց ձեւը։ Արաբելան փորձեց թուլացնել մկանները, բայց զգաց, որ դրանք էլ ավելի են լարվում, եւ լսեց իր ընկճված ձայնը․
— Խնդրում եմ, մի արեք։
Հարրին ձեռքը հեռացրեց։
— Կինոյից հետ, հա՞։
Դա լավ միտք էր, եւ Արաբելան իսկույն համաձայնեց։
— Կինոյից հետո,— ասաց նա։
— Ես բլուրների վրա մի լավ տեղ գիտեմ։ Օքե՛յ։
— Օքեյ,— լսեց նա իր ահաբեկված ձայնը։
Արաբելան ցնցվեց եւ ուղղեց տեղից շարժված լապտերները։ Նա ճգնում էր հետեւել կինոնկարի գործողությանը։ Մտքերը թռչում էին դեպի բլուրները, նա փորձում էր գտնել որեւէ պատճառ, որը կփրկեր իրեն։ Բայց եւ չկարողացավ ոչ մի բան հորինել, ու երբ ֆիլմը վերջացավ, նա Հարրիի ետեւից դուրս եկավ հրապարակից, ու նրանք կողք կողքի սլացան Ասֆալտե պուրակով։ Երբ Հարրին թեքվեց դեպի գյուղամիջյան ճանապարհ, Արաբելան հնազանդորեն հետեւեց նրան։
Բլուրների վրա, պուրակից յոթ մղոն հեռու, այդ ճանապարհը անցնում էր նուդիստների տեղական արգելանոցի մոտով։ Ցանկապատի եւ ծառերի արանքից առկայծում էին հատուկենտ քոթեջների լույսերը։ Ճանապարհին նուդիստներ չկային, բայց Արաբելան, միեւնույն է, վատ զգաց։ Մի ժամանակ ինքը մի քիչ համակրում էրնրանց, բայց Կարբյուրատորի հետ հանդիպելուց հետո առանց զզվանքի չէր կարող մտածել նրանց մասին։ Աղջկա կարծիքով, Մեծ Ջիմը նրանց հետ շատ ավելի լավ էր վարվել, քան նրանք արժեին։ Հետո մտածեց, որ Մեծ Ճիմն իր հաշիվներն ունի․ մի գեղեցիկ օր նուդիստներից ոմանք կզղջան եւ ներում կխնդրեն իրենց մեղքերի համար։ Միայն թե տարօրինակ բան է, որ մինչեւ հիմա նրանցից ոչ մեկը այդպիսի բան չի արել։
Քառանիվ Հարրին լռում էր։ Բայց Արաբելան զգում էր, որ նա էլ է զզվանք տածում նուդիստների նկատմամբ֊ ու֊ թեեւ գիտեր, որ դրա պատճառն ուրիշ բան է, հանկարծ ջերմորեն մտածեց Հարրիի մասին։ Միգուցե նա այնքան էլ լկտի չէ, ինչպես թվաց սկզբում։ Միգուցե հոգու խորքում նա էլ է ընկճվում իրենց գոյությունը որոշող վարվեցողության կանոններից, որոնք մի պարագայում մի բան են նշանակում, մի այլ պարագայում՝ բոլորովին ուրիշ բան։ Միգուցե նա…
Արգելանոցն անցնելուց եւս մեկ մղոն հետո Հարրին թեքվեց մի նեղ ճանապարհ, որ ոլորվում էր կաղնիների ու հաճարենիների արանքով, եւ դուրս եկավ մի փոքրիկ մարգագետին։ Արաբելան վախվորած քշում էր ետեւից ու, երբ նա արգելակեց մեծ կաղնու մոտ, կանգ առավ կողքը։ Եվ իսկույն էլ զղջաց իր արածի համար, որովհետեւ զգաց, թե ինչպես նրա ձեռքը դիպավ իր անվին եւ նորից սկսեց համառորեն բարձրանալ դեպի լապտերները։ Այս անգամ աղջկա ձայնի մեջ ցավ կար։
— Մի՛ արա։
— Ի՞նչ է նշանակում՝ «մի արա»,— ասաց Հարրին, եւ աղջիկն զգաց, ինչպես Հարրին կպավ իրեն իր շասիով, ինչպես նրա մատները գտան ու բռնեցին լապտերները։ Ինչ֊որ կերպ աղջկան հաջողվեց դուրս պրծնել նրա գրկից ու փնտրել ճանապարհը, որով հասել էին բացատ, բայց հաջորդ վայրկյանին Հարրին հայտնվեց աղջկա կողքին ու նրան քշեց դեպի առուն։
— Օյ, խնդրում եմ,— գոռաց աղջիկը, բայց Հարրին, ուշադրություն չդարձնելով, ավելի ու ավելի էր մոտենում նրան։ Նրանց թեւերը դիպան իրար, եւ աղջիկը բնազդով նետվեց մի կողմ։ Նրա առջեւի աջ անիվը կորցրեց հենարանը, եւ աղջիկն զգաց, որ շուռ է գալիս։ Սաղավարտ֊գլխարկը թռավ գլխից, դիպավ քարին ու գլորվեց թփերի մեջ։ Առջեւի աջ թեւը զարկվեց ծառին ու ամբողջովին ծռմռվեց։ Հարրիի անիվները կատաղորեն պտտվեցին, եւ մեկ րոպե հետո մթությունը կլանեց նրա լույսերի կարմիր կետերը։
Գորտերը, մորեխներն ու ծղրիդները իրենց երգն էին երգում, իսկ հեռվից, Ասֆալտե պուրակի կողմից, լսվում էր աշխույժ երթեւեկության աղմուկը։ Մի ձայն էլ էր լսվում, Արաբելայի հեծկլտոցը, բայց ահա ցավը մեղմացավ, եւ նա դադարեց լաց լինել։
Արաբելան գիտեր, որ այս վերքը երբեք չի բուժվի լրիվ։ Ինչպես որ միստր Կարբյուրատորի հասցրած վերքը։ Աղջիկը փնտրեց գտավ սաղավարտ֊գլխարկը եւ դուրս եկավ ճանապարհի վրա։ Գլխարկը ծռմռվել էր, իսկ փիրուզե մակերեսը քերծված էր։ Փոքրիկ արցունք գլորվեց Արաբելայի այտի վրայով, երբ նա դրեց գլխարկը։
Բայց գլխարկը դեռ չարիքի փոքրագույնն էր։ Ծռված էր աջ թեւը։ Ի՞նչ անի հիմա։ Ինքը չի կարող առավոտյան աշխատանքի գնալ այդպիսի բզկտված տեսքով։ Որեւէ մեկը այդ մասին կտեղեկացնի Մեծ Ջիմին, ու նա կիմանա, որ այս բոլոր տարիների ընթացքում աղջիկն ուներ միայն մեկ ավտոմեքենա, եւ որ ինքը ծածկամտորեն արհամարհել է Մեծ Ջիմի միանգամայն հստակ ցուցումը՝ ունենալ գոնե երկու ավտոմեքենա։ Իսկ եթե նա հանկարծ խլի իր իրավունքները եւ իրեն քշի նուդիստների արգելանո՞ց։ Աղջիկը չէր կարծում, որ իր չնչին արարքը այդպիսի ծանր պատժի կհասցնի, բայց ստիպված էր այդ մասին եւս մտածել։ Սոսկ այդ մտքից նրան համակեց ամոթի զգացումը։
Բացի Մեծ Ջիմից, կան նաեւ ծնողները։ Ի՞նչ պիտի ասի նրանց։ Արաբելան պատկերացրեց նրանց դեմքերը, երբ առավոտյան դուրս կգա նախաճաշի, ու լսեց նրանց ձայները։
— Արդեն ջարդել ես,— կասի հայրը։
— Ես իմ կյանքի ընթացքում հարյուրավոր ավտոմեքենազգեստ եմ հագել,— կասի մայրը,— բայց դրանցից ոչ մեկի վրա մի քերծվածք անգամ չի եղել, իսկ դու տնից գնացիր մի րոպեով եւ ջարդուփշուր արեցիր զգեստդ։
Արաբելան ցնցվեց։ Երեւի, ինքը չի դիմանա այդ ամենին։ Պետք է զգեստը նորոգել հենց հիմա, գիշերով։ Բայց որտե՞ղ։ Հանկարծ նա հիշեց այն ցուցանակը, որ երեկոյան նկատել էր սալոնի ցուցափեղկում։ Տարված լինելով զգեստով՝ նա հրաշքով հիշեց այդ ցուցանակը, որի վրա գրված էր․ «Սպասարկում ենք գիշեր֊ցերեկ»։
Նա նորից քշեց դեպի քաղաք, ուղիղ դեպի «Մեծ Ջիմ» սալոնը։ Սալոնի ցուցափեղկերը պարուրված էին խավարով, իսկ դուռն ամուր փակված էր։ Ջղայնությունից Արաբելայի սիրտը թուլացավ։ Միգուցե ինքը սխալվե՞լ է։ Բայց կարող էր երդվել, որ այնտեղ գրված էր․ «Սպասարկում ենք գիշեր֊ցերեկ»։
Նա մոտեցավ ցուցափեղկին եւ նորից կարդաց ցուցանակը։ Ամեն ինչ ճիշտ է, սպասարկումը քսանչորսժամյա է, բայց ներքեւում փոքր տառերով գրված էր․ «Երեկոյան ժամը վեցից հետո դիմել օգտագործած ավտոզգեստների խանութին»։
Արաբելային դիմավորեց նույն այն երիտասարդը, որ զգեստը բերել էր ցուցափեղկից։ Աղջիկը հիշեց, որ նրա անունը Հովարդ է։ Նա դարձյալ իր «պիկապ» կոմբինեզոնով էր։ Ճանաչելով աղջկան՝ Հովարդը նորից մի տեսակ տարօրինակ նայեց նրան։
Առաջին անգամ աղջկան թվացել էր, որ դա խղճահարություն էր, իսկ հիմա համոզված էր դրանում։
— Զգեստս փչացավ,— վրա տվեց անմիջապես, հենց որ Հովարդը արգելակեց իր «պիկապը»։— Դուք կարո՞ղ եք նորոգել։
Երիտասարդը գլխով արեց։
— Իհարկե, կարող եմ։
Նա ցույց տվեց փոքրիկ գարաժը, որ գտնվում էր խանութի ետնաբակում։
— Այնտեղ կարող եք հանվել,— ասաց նա։
Աղջիկը հապշտապ կտրեց անցավ խանութի միջով։ Մթության մեջ երեւում էին չորս կողմը թափված ավտոզգեստներն ու ավտոկոստյումները։ Նա նայեց իր հին զգեստին ու քիչ մնաց լավ լիներ։ Չպետք է բաժանվեր դրանից։ Պետք էր ունկնդրել ողջամտության ձայնին եւ թույլ չտալ իրեն՝ հրապուրվել այդ անճաշակ սաղավարտ֊գլխարկով։
Գարաժում ցուրտ էր եւ խոնավ։ Արաբելան դուրս եկավ զգեստի միջից, հանեց գլխարկը եւ կիսաբաց դռնից դրանք մեկնեց հովարդին, խնամքով թաքնվելով նրա հայացքից։ Սակայն անհանգստանալն իզուր էր, որովհետեւ տղան մեջքով էր կանգնած իր կողմը։ Երեւի նա սովոր էր գործ ունենալ կանանց հետ։
Այժմ, առանց զգեստի, նա ավելի շատ մրսեց եւ մտավ մի անկյուն, աշխատելով տաքանալ։ Շուտով Արաբելան թխկթխկոց լսեց եւ դուրս նայեց մինկ պատուհանից։ Հովարդը սարքում էր առջեւի աջ թեւը․ նա այնքան ճարպկորեն էր դա անում, որ կարելի էր մտածել, թե սովորական գործ է նրա համար։ Գիշերվա լռությունը խախտում էր միայն ռետինե մուրճի ձայնը։ Փողոցը ամայի էր եւ մութ։ Դիմացի հիմնարկներում միայն մի քանի պատուհան էր լուսավորված։ Տների տանիքների վերեւում, գրավելով քաղաքի կենտրոնի ողջ տարածքը, հուրհրում էր Մեծ Ջիմի ռեկլամը։ Ռեկլամն անընդհատ փոփոխվում էր։ «Ինչ որ լավ է Մեծ Ջիմի համար, լավ է նաեւ յուրաքանչյուրի համար»,— պնդում էր նա։ Իսկ հետո հարցնում էր․ «Եթե Մեծ Ջիմը չլիներ, ի՞նչ կլիներ ձեր վիճակը»։
Թըխկ… թըխկ… թըխկ… Հանկարծ նա հիշեց «Զիգֆրիդ խճուղի» հեռուստատեսային հաղորդումը («Օպերան կարող է հետաքրքիր լինել, եթե նրան տրվի ժամանակակից ձեւ» հաղորդաշարից)։ Օպերայի առաջին գործողության մեջ Զիգֆրիդն անընդհատ կպչում է Միմիր անունով մի մեխանիկի (իր ենթադրյալ հորը) եւ նրան խնդրում է սարքել մի այնպիսի ավտոմեքենա, որ Վալգալայում կայանալիք մրումների ժամանակ առաջ անցնի մի սրիկայից, որը մրցելու է «ֆանֆնիր» մոդելի մեքենայով։ Մուրճի հարվածին ձայնակցում են թմբուկները, քանի դեռ Միմիրը չարչարվում է ավտոմեքենայի վրա, իսկ Զիգֆրիդը նորից ու նորից է հարցնում, թե ով է իր իսկական հայրը։ Թը՛խկ… թը՛խկ… թը՛խկ…
Հովարդը վերջացրեց թեւն ուղղելը եւ հիմա սկսեց նորոգել սաղավարտ֊գլխարկը։ Նարնջադեղին «պրովիդենսով» ինչ֊որ մեկը, դողերը շրջելով, սլացավ փողոցով։ Հիշելով ժամանակի մասին, Արաբելան նայեց ժամացույցին։ Տասնմեկն անց էր երեսունհինգ։ Հայրիկն ու մայրիկը գոհ կլինեն, երբ առավոտյան նախաճաշի ժամանակ հարցնեն, թե ինքը երբ է վերադարձել, ու լսեն պատասխանը՝ «Տասներկուսի մոտ»։ Նրանք միշտ դժգոհում էին, երբ Արաբելան շուտ է տուն վերադառնում։
Հետո նորից մտածեց Հովարդի մասին։ Նա արդեն ուղղել էր գլխարկի վրայի փոսը եւ հիմա ներկում էր քերծվածքները։ Ներկելով թեւի քերծվածքները՝ նա սաղավարտն ու զգեստը քարշ տվեց գարաժի մոտ եւ ներս խցկեց դռնից։ Արաբելան արագ հագնվեց եւ դուրս եկավ փողոց։
Հողմապակու ետեւից Հովարդը նայում էր Արաբելային։ Եվ թվում էր, թե նրա կապույտ աչքերը լույս են ճառագում։
— Ինչ լա՜վ է անիվների վրա,— ասաց նա։
Աղջիկը զարմացած նայեց նրան։
— Ի՞նչ ասացիք։
— Ոչինչ։ Ես դա ժամանակին կարդացել եմ մի պատմվածքում։
— Օ՜։
Աղջիկը զարմացավ։ Սովորաբար մեխանիկները չեն սիրում կարդալ, ասենք շատ քչերն են կարդում։ Քիչ էր մնում ասեր, որ ինքն էլ է սիրում կարդալ, բայց զսպեց իրեն։
— Ինչքա՞ն պետք է վճարեմ,— հարցրեց նա։
— Տերը հաշիվը կուղարկի։ Ես այստեղ ընդամենը բանվոր եմ։
— Ամբողջ գիշեր աշխատո՞ւմ եք։
— Մինչեւ տասներկուսը։ Երբ դուք եկաք այստեղ զգեստ գնելու, ես նոր էի սկսել աշխատել։
— Դուք… դուք շատ լավ նորոգեցիք զգեստս։ Ես… ես չգիտեմ ինչ կանեի, եթե…
Նա կիսատ թողեց խոսքը։
Մեղմ լույսը, որ ճառագում էին տղայի աչքերը, մարեց։ Հիմա դրանք նայում էին սառը հայացքով։
— Ո՞վ էր դա։ Քառանիվ Հարրի՞ն։
Աղջիկն ամաչեց, բայց ստիպեց իրեն նայել տղայի աչքերին։
— Այո։ Դուք… ճանաչո՞ւմ եք նրան։
— Մի քիչ,— ասաց Հովարժը, եւ աղջիկը հասկացավ, որ այդ «մի քիչով» շատ բան է ասված։ Մեծ Ջիմի ռեկլամի պայծառ լույսի տակ տղայի դեմքը կարծես ծերացավ, իսկ աչքերի անկյուններում հայտնվեցին կնճիռներ, որոնք աղջիկը մինչ այդ չէր նկատել։
— Ձեր անունն ի՞նչ է,— մի շնչով հարցրեց Հովարդը։
Նա պատասխանեց։
— Արաբելա,— կրկնեց Հովարդը,— Արաբելա Ռադիատոր։ Իսկ իմ անունը Հովարդ Ավտոստրադա է։
Արաբելան նայեց ժամացույցին։
— Ես ուշանում եմ,— ասաց նա։— Անչափ շնորհակալություն, Հովարդ։
— Չարժե,— ասաց նա։— Բարի գիշեր։
— Բարի գիշեր։
Նա տուն էր գնում ապրիլյան մութ ու ամայի փողոցներով։ Գարունը գողունի հետեւում էր նրան եւ շշնջում ականջին․ «Ի՜նչ լավ է անիվների վրա։ Ի՜նչ լավ է անիվների վրա»։
— Հը՞,— մյուս օրը առավոտյան ասաց հայրը, չկտրվելով իր ձվածեղից,— ո՞նց էր երկսերիանոց ֆիլմը։
— Ի՞նչ երկսերիանոց,— հարցրեց Արաբելան՝ կարագը քսելով հացին։
— Հը,— ասաց հայրը։— Ուրեմն ֆիլմը երկսերիանոց չէր։
— Որոշ իմաստով, երեւի, իսկապես եղել է երկսերիանոց,— ասաց մայրը։— Մի սերիան կինոյում, իսկ մյուսը՝ մի ինչ֊որ ուրիշ տեղ։
Արաբելան ամբողջ մարմնով դողաց, բայց կարողացավ տիրապետել իրեն։ Մոր ուղղամտությունը նրան հիշեցնում էր հեռուստատեսային հաղորդումները։ Դա ինչ֊որ չափով ներդաշնակում էր նրա հագած վառվռուն եւ անճաշակ միկրոավտոբուսների հետ։ Այսօր մայրը հագել էր ուռուցիկ ճաղերով կարմիր զգեստ՝ պոչամասով եւ մուգ գույնի ապակեմաքրիչներով։ Արաբելան նորից հաղթահարեց իրեն համակած դողը։
— Ես… լավ ժամանակ անցկացրի,— ասաց նա։— Ու ոչ մի վատ բան չեմ արել։
— Եվ դա՞ է ամբողջ նորությունը,— հարցրեց հայրը։
— Մեր փոքրիկ քսանյոթամյա, գրեթե քսանութամյա առաքինի դստրիկը,— ասաց մայրը,— առաջին ձյան պես անբիծ է։ Երեւի դու հիմա կապաշխարես՝ երեկոները կնստես տանը ու գրքեր կկարդաս։
— Ես քեզ ասել եմ, չէ՞, որ էլ գիրք չեմ կարդում,— ասաց Արաբելան։
— Ինչքան ուզում ես կարդա,— նետեց հայրը։
— Գրազ կգամ, որ դու նրան ասել ես, թե այլեւս չես ուզում հանդիպել, որովհետեւ նա ուզում էր քեզ համբուրել,— ասաց մայրը։— Դու բոլորին այդպես ես ասում։
— Չէ, չեմ ասել։— Արաբելան նորից բռնվեց դողով։— Հենց այսօր երեկոյան մենք նորից պիտի հանդիպենք։
— Այ դա արդեն ուրիշ բան է,— ասաց հայրը։
— Կեցցես,— ասաց մայրը։— Միգուցե արդեն քեզ կսկսես պահել այնպես, ինչպես պատվիրում է Մեծ Ջիմը,— կամուսնանաս, ավելի շատ կսպառես եւ քո հասակակիցներին կօգնես՝ կրելու մեր էկոնոմիկային նպաստելու լուծը։
— Երեւի։
Արաբելան հեռացավ սեղանի մոտից։ Նախկինում նա երբեք չէր ստել ու հիմա շատ էր ջղայնացած ինքն իր վրա։ Բայց միայն աշխատանքի գնալու ճանապարհին հիշեց, որ խաբելով մի անգամ, ստիպված պիտի լինի կամ շարունակել, կամ խոստովանել սուտը։ Իսկ քանի որ խոստովանության մասին խոսք անգամ չէր կարող լինել, նա ստիպված կամ պիտի վարվեր իր ասածի պես, կամ էլ ձեւացներ, թե այդպես է անում։ Այսօր երեկոյան ստիպված մի ինչ֊որ տեղ պիտի գնա ու մնա գոնե մինչեւ տասներկուսը, թե չէ ծնողները գլխի կընկնեն, որ խաբել է։
Բացի կինոթատրոնից, նա չկարողացավ ուրիշ բան գտնել։ Նա ընտրեց մի ուրիշ կինոթատրոն, ոչ այն, ուր գնացել էր Քառանիվ Հարրիի հետ։ Երբ հասավ կինոթատրոն, ափսոսաց, որ ներս մտնելուց առաջ չէր նայել, թե ինչ նկար է գնում։ «Մոխրոտիկը» համարվում էր մեծահասակների ֆիլմ, բայց դահլիճում հիմնականում երեխաներ էին, եւ մեծ ավտոհագուստով նա իրան շատ վատ էր զգում պստլիկ ավտովարտիքների ու ատվոզգեստների մեջ։
Դա լիամետրաժ մուլտիպլիկացիոն ֆիլմ էր՝ հեքիաթ, որը պատմում էր խորթ մոր եւ քույրերի հետ ապրող սիրունիկ Մոխրոտիկի մասին։ Օրվա մեծ մասը նա անց էր կացնում գարաժի մի անկյունում, լվալով ու փայլեցնելով խորթ մոր եւ քույրերի ավտոզգեստները։ Նրանք ունեին տեսակ֊տեսակ ավտոզգեստներ՝ «վաշինգտոն», «լանսինգ», իսկ խեղճ Մոխրոտիկին բաժին էին ընկնում միայն նրանց մաշած զգեստները։ Եվ ահա մի գեղեցիկ օր Մեծ Ջիմի խանութի տնօրենի տղան հայտարարում է, որ պատրաստվում է պարահանդես տալ իր հոր պալատ֊գարաժում։ Իսկույն քույրերն ու խորթ մայրը Մոխրոտին ստիպում են լվալ ու փայլեցնել իրենց լավագյուն զգեստները։ Եվ ահա նա լվանում է ու փայլեցնում, իսկ արցունքները հոսում են ու հոսում աչքերից, որովհետեւ ինքը գեղեցիկ զգեստ չուներ, որ հագներ, գնար պարահանդես։ Վերջապես եկավ երկար սպասած երեկոն․ խորթ մայրն ու քույրերը, շողշողալով քրոմապատ իրենց իրիկնային զգեստներով, ուրախ ճանապարհ են ընկնում տնօրենի գարաժը։ Մենակ մնալով՝ Մոխրոտը նստում է հատակին ու լաց լինում։ Արդեն թվում էր, թե Մեծ Ջիմը մոռացել էր նրան, երբ հանկարծ հայտնվում է Ավտոմեքենաների Բարի փերին՝ շքեղ սպիտակ «լանսինգ դե միլեով»։ Նա ուժգին թափահարում է ձեռքի փայտիկը, եւ նույն ակնթարթին, այգաբացի պես գեղեցիկ Մոխրոտիկի վրա հայտնվում է մեխակի գույնի մի շքեղ «գրանդ֊ռեպիդս»՝ այնպիսի շողշողուն կափույրներով, որ երկար նայելուց աչքերդ ցավում էին։ Եվ այսպես, Մոխրոտիկը հայտնվում է պարահանդեսում, եւ բոլոր պարերը պարում է տնօրենի տղայի հետ, ու նրա տգեղ քույրերը եւ խորթ մայրը նախանձից քիչ է մնում պայթեն։ Մոխրոտիկը երջանկությունից մոռանում է, որ Բարի փերու կախարդանքը տեւելու է մինչեւ գիշերվա տասներկուսը, եւ երբ Մեծ Ջիմի ռեկլամի ժամացույցը խփի տասներկուսը, ինքը հենց ցուցասրահի կենտրոնում նորից կդառնա ավտոլվացող նույն խեղճ աղջիկը։ Շատ ուշ հիշելով այդ մասին, նա մեծ արագությամբ սլանում է ներքեւ, եւ շտապելուց կորցնում է անիվներից մեկը։ Տնօրենի տղան գտնում է այդ անիվը, մյուս օրը շրջում է մերձակա բոլոր գարաժները եւ պարահանդեսին ներկա եղած բոլոր կանանց խնդրում է փորձել այդ անիվը։ Բայց անիվն այնքան փոքր էր ու նրբագեղ, որ ոչ մի լիսեռի վրա չի մտնում, ինչքան էլ որ յուղում են։ Անիվը փորձելով խորթ քույրերի լիսեռների վրա, տնօրենի տղան արդեն ուզում էր գնալ, երբ հանկարծ գարաժի անկյունում տեսնում է ավտոզգեստը փայլեցնող մոխրոտին։ Մոխրոտը ստիպված դուրս է գալիս անկյունից եւ փորձում է անիվը։ Ու ի՜նչ եք կարծում։ Ապշահար խորթ մոր եւ քույրերի աչքի առաջ անիվը հեշտությամբ մտնում է իր տեղը, նույնիսկ առանց մի կաթիլ քսանյուղի։ Մոխրոտը ճանապարհ է ընկնում տնօրենի տղայի հետ, եւ այդ օրից նրանք միասին երջանիկ ապրում են։
Արաբելան նայեց ժամացույցին։ Տասնմեկի մոտ է։ Դեռ շատ շուտ է տուն գնալու համար, եթե չի ուզում նորից ենթարկվել քստմնելի խաչաձեւ հարցաքննության։
Արաբելան տանջվեց մինչեւ տասնմեկը, իսկ հետո դուրս սլացավ։ Նա ուզում էր պտտվել մինչեւ կեսգիշեր եւ այդպես էլ կաներ, եթե չորոշեր գնալ քաղաքի միջով։ Եվ իհարկե, նա հայտնվեց այն փողոցում, որտեղ գտնվում էր մաշված ավտոզգեստների խանութը։ Երբ Արաբելան հավասարվեց մուտքին, նրա անիվները հազիվհազ էին պտտվում, իսկ տեսնելով «պիկապ» հագած երիտասարդին, աղջիկը կանգ առաջ, որը միանգամայն բնական ստացվեց։
— Ողջույն,— ասաց նա։— Ի՞նչ եք անում։
Հովարդը մոտեցավ դռանը, եւ, տեսնելով նրա ժպիտը, աղջիկը ուրախացավ, որ կանգ է առել։
— Մի բաժակ ապրիլ եմ խմում,— պատասխանեց Հովարդը։
— Համե՞ղ է։
— Շա՜տ։ Ես միշտ սիրել եմ ապրիլը։ Մայիսը նման է նրան, բայց մի քիչ տաք է։ Իսկ այ հունիսին, հուլիսին եւ օգոստոսին ինձ մոտ առաջանում է ոսկե աշնան գինին խմելու ծարավ։
— Դուք մի՞շտ եք այլաբանորեն խոսում։
— Միայն ընտրյալների հետ,— պատասխանեց Հովարդը։ Եվ մի քիչ լռելուց հետո, ավելացրեց․— Գուցե ներս գաք եւ այստեղ սպասեք, մինչեւ տասներկուսը։ Հետո կճանապարհվենք մի տեղ նրբերշիկ ուտելու եւ գարեջուր խմելու։
— Լավ։
Խանութը լիքը լցված էր հնամաշ զգեստներով եւ կոստյումներով, բայց Արաբելան իր հին զգեստը չտեսավ։ Նա միայն ուրախացավ դրանից, որովհետեւ այն տեսնելուց անպայման կտխրեր, իսկ հիմա ինքն ուզում էր պահպանել կրծքում խլրտացող հաճելի հուզմունքը։ Եվ դա հաջողվեց նրան։ Գիշերը տաք էր ոչ ապրիլյան տաքությամբ։ Երբեմն, Մեծ Ջիմի ռեկլամի պայծառ առկայծումների արանքում, կարելի էր նույնիսկ տեսնել մի քանի աստղ։ Հովարդը մի քիչ պատմեց իրենից, թե ինչպես է ցերեկը սովորում, իսկ երեկոները աշխատում, բայց երբ աղջիկը հարցրեց, թե որտեղ է սովորում, պատասխանեց, որ առանց այն էլ շատ խոսեց իր մասին եւ հիմա Արաբելայի հերթն է պատմելու։ Աղջիկը նույնպես պատմեց իր աշխատանքի մասին, իր տեսած կինոնկարների ու հեռուստատեսային հաղորդումների մասին, եւ վերջապես, մի ժամանակ կարդացած գրքերի մասին։
Հետո երկուսով սկսեցին խոսել, ընդհատելով իրար, եւ ժամանակը թռչում էր, ինչպես դեպի հարավային երկրներ շտապող թռչուն, եւ չէր հասցրել Արաբելան ուշքի գալ, երբ եկավ տասներկուսից մինչեւ առավոտյան ութը աշխատող մարդը, եւ նա Հովարդի հետ արդեն սլանում էր «Ոսկե անիվ» պանդոկը։
— Գուցե դուք վաղը երեկոյան կգա՞ք իմ ետեւից, ու մենք նորից միասին մի բաժակ ապրիլ կխմենք,— ասաց Հովարդը, երբ նրանք արդեն հասան Արաբելայի գարաժին։— Եթե զբաղված չեք,— ավելացրեց նա։
— Ոչ,— ասաց աղջիկը,— զբաղված չեմ։
— Այդ դեպքում ես ձեզ կսպասեմ,— ասաց տղան ու գնաց։
Արաբելան նայում էր՝ ինչպես են մթության մեջ մարում, անհետանում նրա «պիկապի» լույսերը։ Ինչ֊որ տեղից մի երգ լսվեց։ Արաբելան նայում էր մուգ ստվերներին, աշխատելով տեսնել, թե ով է երգում, բայց փողոցում իրենից բացի ոչ ոք չկար, եւ այնժամ նա հասկացավ, որ երգում է իր սիրտը։
Արաբելային թվում էր, թե հաջորդ օրը երբեք չի վերջանա, իսկ երբ վերջացավ, թուխպ երկնքից հորդաց անձրեւը։ Աղջիկն ուզում էր իմանալ՝ արդյո՞ք համեղ է ապրիլը անձրեւի ժամանակ, եւ շուտով (բացօթյա կինոթատրոնում եւս մի ֆիլմ նայելուց հետո) իմացավ, որ անձրեւը բնավ չի փոխում համը, եթե կան ըմպելիքի մյուս բոլոր բաղադրատոմսերը։ Իսկ դրանք կային, ու նա Հովարդի հետ անցկացրեց եւս մեկ հրաշալի երեկո, նախ խանութի հարթակում՝ Մեծ Ջիմի ռեկլամի առկայծումների արանքում դիտելով աստղերը, հետո «Ոսկե անիվ» պանդոկում նրբերշիկ եւ գարեջուր վայելելով եւ, վերջապես, հրաժեշտ տալով Հովարդին իր գարաժի մոտ։
Հաջորդ երեկո դարձյալ բոլոր բաղադրատարրերը առկա էին, դրանք կային նաեւ մյուս օրը, հետո մյուս օրը… Կիրակի օրը նրանք ճանապարհվեցին լեռները։ Հովարդն ընտրեց ամենաբարձր բլուրը։ Ոլորապտույտ կածանով բարձրանալով գագաթը՝ նրջնք կանգ առան մի հինավուրց կաղնու տակ եւ կերան Արաբելայի պատրաստած կարտոֆիլով սալաթն ու սանդվիչները, իրար փոխանցելով սրճով լի թերմոսը։ Հետո նրանք ծխեցին եւ, նալով կեսօրյա զեփյուռից, ծուլորեն զրուցեցին։
Բլրի գագաթից բացվում էր անտառային լճակի եւ այն սնող գետակի հոյակապ տեսարանը, լճի մյուս կողմում երեւում էր նուդիստների արգելանոցի ցանկապատը, իսկ նրա ետեւում՝ ավանի փողոցները եւ այնտեղ խմբված մարդիկ։ Այս հեռավորությունից մարդիկ ասես կետեր լինեին, եւ սկզբում Արաբելան նույնիսկ գլխի չընկավ, թե ինչ բաներ են։ Սակայն աստիճանաբար դրանք այնպես կլանեցին աղջկա ուշադրությունը, որ նա այլեւս անկարող էր որեւէ ուրիշ բանի մասին մտածել։
— Երեւի, դա սոսկալի բան է,— հանկարծ ասաց նա։ — Ի՞նչն է սոսկալի,— հետաքրքրվեց Հովարդը։ — Այ սրանց պես ապրել անտառներում, մերկ… Վայրենիների պես…
Հովարդը նրան նայեց անտառի լճի պես երկնագույն եւ խորունկ աչքերով։
— Հազիվ թե կարելի է վայրենի անվանել նրանց,— ասաց նա մի փոքր լռելուց հետո։— Նրանք նույնպես ունեն մեքենաներ, դպրոցներ, գրադարաններ։ Նրանք նույնպես ունեն առեւտուր եւ արհեստներ։ Ճիշտ է, դրանցով կարող են զբաղվել միայն արգելանոցի սահմաններում, բայց դա ինչո՞վ է տարբերվում գյուղի կամ նույնիսկ քաղաքի կյանքից։ Մի խոսքով, ես կասեի, որ նրանք քաղաքակիրթ են։
— Բայց չէ՞ որ նրանք առանց հագուստի են ման գալիս։
— Իսկ մի՞թե այդքան սարսափելի բան է առանց հագուստի ման գալը։
Նա իջեցրեց իր հողմապակին եւ ավելի մոտիկից կռացավ աղջկա վրա։ Հետո իջեցրեց նաեւ նրա հողմապակին, եւ զով քամին դիպավ աղջկա դեմքին։ Հովարդի աչքերից Արաբելան հասկացավ, որ նա ուզում է իրեն համբուրել եւ… ետ չքաշվեց։ Նա ուրախ էր, որ ետ չքաշվեց, որովհետեւ այդ համբույրը ոչնչով չէր հիշեցնում ոչ միտր Կարբյուրատորի, ոչ Քառանիվ Հարրիի ոտնձգությունները, ոչ էլ հոր ու մոր ակնարկները։ Հետո նա լսեց, թե ինչպես բացվեց մեքենայի նախ մի դռնակը, հետո՝ մյուսը, եւ զգաց, որ իրեն դուրս են հանում արեւի ու ապրիլյան զով քամու տակ։ Քամին ու արեւը զով էին ու տաք, զով, տաք ու մաքուր, ու նա բոլորովին չէր ամաչում, երբ Հովարդը իրեն սեղմեց կրծքին, որը փակկված չէր կոստյում֊ավտոմեքենայով։
Դա մի երկար ու քաղցր պահ էր, որ թվում էր անվերջանալի։ Բայց վերջացավ, ինչպես վերջանում է ամեն ինչ։
— Սա ի՞նչ բան է,— հարցրեց Հովարդը՝ բարձրացնելով գլուխը։
Արաբելան նույնպես լսեց անիվների ձայնը, նայեց ներքեւ ու տեսավ, ինչպես մի պահ երեւաց ու ոլորանի ետեւում անհետացավ սպիտակ փայլուն կաբրիոլետը։
— Դու… դու կարծում ես, որ նրանք մեզ տեսե՞լ են,— հարցրեց աղջիկը։
Հովարդը լռեց, մտածելով, թե ինչ պատասխանի։
— Չէ, չեմ կարծում, երեւի ինչ֊որ մեկն էլ է այստեղ եղել։ Եթե նրանք բարձրացած լինեին բլուր, մենք կլսեինք շարժիչի աղմուկը։
— Չէինք լսի, եթե… խլացուցիչ դրած լինեն,— ասաց Արաբելան։ Նա սահեց իր զգեստ֊ավտոմեքենայի մեջ։— Ես կարծում եմ, որ լավ կլինի գնանք։
— Լավ։
Հովարդը մտավ իր «պիկապի» մեջ։
— Մյուս կիրակի դու… կգա՞ս ինձ հետ,— հարցրեց տղան։
Նրա աչքերը լուրջ էին եւ աղերսող։
— Այո,— լսեց Արաբելան իր ձայնը,— ես կգամ քեզ հետ։
Հաջորդ կիրակի ավելի լավ էր, քան նախորդ անգամ, օրն ավելի տաք էր, արեւն ավելի պայծառ, իսկ երկինքն ավելի կապույտ։ Նորից Հովարդը նրան հանեց ավտոզգեստից, սեղմեց իրեն եւ սկսեց համբուրել, ու նորից աղջիկը չէր ամաչում։
— Գնանք,— ասաց տղան,— ես քեզ մի բան եմ ուզում ցույց տալ։
Նրանք սկսեցին իջնել դեպի լիճը։
— Բայց դու ոտքերով ես գնում,— բողոքեց աղջիկը։
— Ոչ ոք չի տեսնում մեզ։ Գնանք։
Արաբելան կանգնել էր անճռականությամբ բռնված, բայց ներքեւում փայլփլող գետակը նրան համարձակություն հաղորդեց։
— Գնանք,— ասաց Արաբելան։
Սկզբում նա դժվարությամբ էր քայլում խորդուբորդ գետնի վրայով, հետո սովորեց եւ ցատկոտելով վազում էր Հովարդի կողքից։ Բլրի ստորոտում նրանք մտան վայրի խնձորենիների պուրակը։ Պուրակի միջով խոխոջյունով վազում էր գետակը եւ լվանում մամռապատ քարերը։ Հովարդը պառկեց գետնին եւ շրթունքներով հպվեց ջրին։ Աղճիկը հետեւեց նրան։ Ջուրը շատ սառն էր։ Արաբելան մրսեց ու ամբողջ մարմնով սարսռաց։
Նրանք պառկած էին իրար կողք։ Տերեւներն ու ճյուղերը զարմանահրաշ նախշերով էին պատել նրանց գլխավերեւի երկինքը։ Նրանց երրորդ համբույրը շատ ավելի քաղցր էր, քան նախորդ համբույրները։
— Դու առա՞ջ էլ եղել ես այստեղ,— հարցրեց Արաբելան, երբ, վերջապես, դուրս պրծան իրար գրկից։
— Շատ անգամ,— ասաց Հովարդը։
— Մենա՞կ։
— Միշտ մենակ։
— Իսկ դու չե՞ս վախենում, որ Մեծ Ջիմը կիմանա։
Նա ծիծաղեց։
— Մեծ Ջի՞մը։ Մեծ Ջիմը գոյություն չունի։ Ավտոարդյունաբերողները նրան հորինել են, որ մարդկանց ահաբեկեն եւ ստիպեն ավտոզգեստ հագնել, որ մարդիկ ավելի հաճախ դրանք գնեն ու ավելի հաճախ փչացնեն, իսկ կառավարությունը աջակցում է դրան, որովհետեւ ավտոմեքենաների շրջանառության ավելացումը նպաստում է էկոնոմիկայի զարգացմանը։ Դա անելը դժվար չէր, որովհետեւ մարդիկ վաղուց արդեն անգիտակցորեն հագնում էին ավտոմեքենաներ։ Աճպարարությունը հենց այն է, որ մարդկանց ստիպեն գիտակցաբար ավտոհագուստ կրել, ստիպեն նրանց վատ զգալ հասարակական վայրերում առանց ավտոզգեստի եւ, եթե հնարավոր է, նույնիսկ ամաչեն։ Դա էլ առանձնապես ջանքեր չպահանջեց, թեեւ, իհարկե, ստիպված եղան ավտոմեքենաները փոքրացնել եւ հարմարեցնել մարդկանց մարմնի կառուցվածքին։
— Մի՛ խոսիր այդպես։ Դա անաստվածություն է։ Մեկ էլ տեսար կմտածեն, որ դու նուդիստ ես։
Հովարդը սեւեռուն նայեց նրան։
—Մի՞թե այդքան ամոթ բան է նուդիստ լինելը,— հարցրեց նա։— Իսկ միթե ամոթ չէ, օրինակ, խանութի տնօրեն լինելը եւ Քառանիվ Հարրիի պես սրիկաներին վարձելը, որոնք ազդում են տատանվող գնորդի վրա, իսկ հետո ջարդում են նրանց գնածը, որ գնորդը իրավունք չունենա օգտվելու պայմանագրի այն կետից, համաձայն որի մի օրվա ընթացքում իրավունք ունի վերադարձնել իրեն դուր չեկած զգեստը։ Ներիր ինձ, Արաբելա, բայց լավ կլինի, որ դու իմանաս այդ մասին։
Աղջիկը շրջվեց, որ նա չտեսնի իր արցունքները։ Հովարդը բռնեց աղջկա ձեռքը եւ քնքշորեն գրկեց նրան։ Աղջիկը չդիմադրեց, երբ նա համբուրեց իր թաց այտերը։ Նորից բացված վերքը փակվեց, ու այս անգամ ընդմիշտ։
Հովարդն ամուր գրկեց նրան։
— Էլի կգա՞ս ինձ հետ այստեղ։
— Այո,— պատասխանեց աղջիկը,— եթե ուզում ես։
— Շատ եմ ուզում։ Մենք կհանենք մեր ավտոզգեստներն ու կփախչենք անտառ։ Մենք կտրորենք Մեծ Ջիմի քիթը։ Մենք…
Մյուս ափի թփերում ինչ֊որ բան խշխշաց։
Արաբելան քարացավ Հովարդի գրկում։ Թփերը շարժվեցին, եւ երեւաց ավտոհամազգեստով ոստիկանը։ Վեր բարձրացավ փոքրիկ ձայնատեսագրով քառակուսի ձեռքը։
— Հապա մի մոտ եկեք,— հնչեց բամբ ձայնը,— Մեծ Ջիմն ուզում է տեսնել ձեզ։
Մեծ Ջիմի դատավորը քամահրանքով նայեց Արաբելային իր սեւ «կորտեզի» հողմապակու ետեւից, երբ աղջկան բերեցին նրա մոտ։
— Ինչ եք կարծում,— ասաց նա,— լա՞վ բան եք արել, որ հանել եք զգեստն ու ցատկոտել նուդիստի հետ։
Արաբելան գունատվեց։
— Նուդիստի հե՞տ,— բացականչեց նա թերահավատորեն։— Բայց Հովարդը նուդիստ չէ։ Չի կարող պատահել…
— Կարող է։ Ճիշտ ասած, նա նուդիստից էլ վատ է։ Նա կամավոր նուդիստ է։ Սակայն մենք հասկանում ենք,— շարունակեց դատավորը,— որ դուք չգիտեիք այդ մասին եւ որոշ առումով ինքներս ենք մեղավոր, որ նա ձեզ մոլորեցրել է։ Եթե չլիներ մեր աններելի զգոնության կորուստը, ապա նա չէր կարող ցերեկները սովորել նոդիստական մանկավարժական ինստիտուտում, իսկ երեկոները աշխատել հնամաշ ավտոհագուստների խանությում եւ ձեզ նման սիրունիկ աղջիկներին դավանափոխ անել։ Այնպես որ մենք ներողամիտ կլինենք ձեր նկատմամբ։ Ձեր իրավունքները խլելու փոխարեն, ձեզ հնարավորություն կտանք ուղղվելու, կթողնենք տուն գնաք, որպեսզի շտկեք ձեր դատապարտելի վարքը, ներողություն խնդրեք ձեր ծնողներից եւ այսուհետեւ լավ պահեք ձեզ։ Ի դեպ, դուք շատ բանով եք պարտական Քառանիվ Հարրիի կոչվող երիտասարդին։
— Ե՞ս… ե՞ս եմ պարտական։
— Այո, դուք։ Եթե չլիներ նրա զգոնությունը եւ նվիրվածությունը Մեծ Ջիմին, գուցեեւ մենք շատ ուշ իմանայինք ձեր արարքի մասին։
— Քառանիվ Հարրի՞ն,— զարմացած ասաց Արաբելան,— նա երեւի ատում է ինձ։
— Ատո՜ւ՞ է… Սիրելի աղջիկ, նա…
— Ու ես գիտեմ, թե ինչու,— շարունակեց Արաբելան, չնկատելով, որ ընդհատում է դատավորին։— Նա ինձ ատում է, որովհետեւ իմ առաջ դրսեւորեց իր իսկական դեմքը, իսկ հոգու խորքում նա ատում է հենց իրեն… Այո… այո… հենց դրա համար է ինձ ատում նաեւ միստր Կարբյուրատորը։
— Լսեք ինձ, օրիորդ Ռադիատոր, եթե շարունակեք նույն ոգով, ես ստիպված կլինեմ վերանայել որոշումս։ Ի վերջո…
Իսկ իմ հայրիկն ու մայրիկը,— շարունակեց Արաբելան,— ինձ ատում են, որովհետեւ նույնպես դրսեւորել են իրենց իսկական դեմքը, իսկ հոգու խորքում ատում են իրենք իրենց… Այդպիսի մերկությունը չեն կարող թաքցնել նույնիսկ ավտոմեքենաները։ Իսկ Հովա՞րդը։ Նա պատճառ չունի իրեն ատելու… Ինչպես եւ ինձ։ Ի՞նչ… ի՞նչ եք արել նրան։
— Հասկանալի է, որ նրան ետ ենք ուղարկել արգելանոց։ Ուրիշ ինչ պիտի անեինք։ Հավատացնում եմ ձեզ, որ նա այլեւս երկակի կյանք չի վարի։ Իսկ հիմա, օրիորդ Ռադիատոր, քանի որ ես ավարտեցի ձեր գործը, պատճառ չեմ գտնում դատարանում ձեր հետագա մնալու համար։ Ես զբաղված մարդ եմ եւ…
— Դատավոր, իսկ ինչպե՞ս են դառնում կամավոր նուդիստ։
— Ցուցադրաբար առանց հագուստի հայտնվում են մարդկանց մեջ։ Ցտեսություն, օրիորդ Ռադիատոր։
— Ցտեսություն եւ… շնորհակալություն։
Սկզբում Արաբելան տուն գնաց, որ հավաքի իրերը։ Հայրն ու մայրը նրան էին սպասում խոհանոցում։
— Կեղտոտ պոռնի՛կ,— ասաց մայրը։
— Ով կմտածի, որ սա իմ աղջիկն է,— ավելացրեց հայրը։
Ոչ մի խոսք չասելով, Արաբելան անցավ սենյակի միջով եւ բարձրացավ իր ննջարանը։ Շատ արագ հավաքեց ունեցվածքը, որը բաղկացած էր հիմնականում գրքերից։ Ետ դառնալիս խոհանոցում մնաց ճիշտ այնքան, որքան պետք էր «ցտեսություն» ասելու համար։ Ծնողների դեմքերը ձգվեցին։
— Սպասի՛ր,— ասաց հայրը։
— Սպասի՛ր,— ճչաց մայրը։
Արաբելան քշեց փողոց, նույնիսկ չնայելով հայելու մեջ։
Դուրս գալով Մաքադամ Փլեյսից՝ նա ուղղություն վերցրեց դեպի քաղաքային այգի։ Չնայած ուշ ժամին, այնտեղ դեռ մարդիկ կային։ Նախ հանեց սաղավարտ֊գլխարկը։ Հետո՝ ավտոզգեստը։ Մեծ Ջիմի ռեկլամի առկայծուն լույսի տակ Արաբելան կանգնել էր հավաքված բազմության կենտրոնում եւ սպասում էր, թե երբ պիտի գա մեկնումեկը բարքերի ոստիկանությունից ու ձերբակալի իրեն։
Առավոտյան նրան տարան արգելանոց։ Մուտքի վերեւում գրված էր․ «Կողմնակի անձանց մուտքը արգելվում է»։
Սա ջնջված էր սեւ ներկով եւ փոխարենը գրված էր․ «Մեխանիկական թզենու տերեւ կրելը արգելվում է»։
Ոստիկանը, որ գալիս էր Արաբելայի ձախ կողմից, մռայլադեմ նրան էր նայում իր հողմապակու ետեւից․
— Նորից զվարճանում են լկտիները,— մռթմռթաց նա։
Հովարդը դարպասի մոտ դիմավորեց Արաբելային։ Նրա աչքերից աղջիկը հասկացավ, որ ամեն ինչ կարգին է, եւ իսկույն հայտնվեց նրա գրկում։ Մոռանալով իր մերկության մասին՝ Արաբելան լաց էր լինում, դեմքը թաքցնելով նրա բաճկոնի մեջ։ Հովարդն ամուր սեղմում էր նրան, եւ աղջիկն զգում էր տղայի ձեռքերը վերարկուի վրայից։ Ասես հեռվից խուլ լսվում էր նրա ձայնը։
— Ես գիտեի, որ նրանք հետեւում են մեզ, ու նրանց հնարավորություն տվեցի մեզ բռնելու, այն հույսով, որ քեզ կուղարկեն այստեղ։ Քանի որ դա նրանք չարեցին… ես… աղաչում էի աստծուն, որ դու ինքդ գաս։ Սիրելիս, ես շատ ուրախ եմ, որ դու այստեղ ես։ Քեզ դուր կգա այստեղ։ Ես մի քոթեջ ունեմ մեծ պարտեզով։ Համայնքում կա լողավազան, կանանց ակումբ, սիրողական թատերախումբ…
— Իսկ քահանա՞,— ասաց Արաբելան՝ շարունակելով լաց լինել։
Հովարդը համբուրեց նրան։
— Քահանա էլ կա։ Եթե հիմա շտապենք, ապա կբռնացնենք նրան, քանի դեռ չի գնացել իր առավոտյան զբոսանքին։
Նրանք միասին քայլեցին արահետով։
