Մտքի բուրմունքը
հեղինակ՝ Ռոբերտ Շեքլի |
Իսկական անախորժությունները սկսվեցին, երբ Լերոյ Քլիվիի Փոստանավ 243֊ը անցնում էր չգաղութացված Սիրգւն աստղախմբով։ Մինչ այդ Քլիվին բախվում էր միջաստղային փոստատարի համար սովորական պրոբլեմների հետ՝ հալումաշ եղած աստղանավ, ծռմռված խողովակներ եւ անճիշտ աստրովիգացիոն սարքեր։ Բայց այժմ, երբ ստուգում էր որոշ ցուցակներ, նա նկատեց, որ նավի ներսում անսովոր շոգ է դառնում։
Քլիվին տխուր հոգոց հանեց, միացրեց սառեցման համակարգը եւ կապի մեջ մտավ բազայի փոստապետի հետ։ Ռադիոկապը խզվելու վրա էր, եւ փոստապետի ձայնը ստատիկ լիցքերի բազմության միջից հազիվհազ էր լսվում։
— Նոր անախորժություննե՞ր,— Քլիվի,— հարցրեց փոստապետը չվացուցակներ գրող եւ դրանց հավատացող մադրու չարագույժ ձայնով։
Էհ, չգիտեմ,— ուրախ֊ուրախ ասաց Քլիվլին։— Չհաշված խողովակներն, աստրովիգացիան եւ էլեկտրականությունը, ամեն ինչ հրաշալի է, բացի մեկուսացումից ու սառեցումից։
— Չեն էլ ամաչում,— ասաց փոստապետը անսպասելիորեն կարեկցաբար։— Գիտեմ, թե հիմա ինչ ես զգում։
Քլիվին սառեցման կոճակը տարավ մինչեւ «լրիվ», աչքերից սրբեց քրտինքը եւ մտածեց, որ փոստապետը միայն կարծում է, թե գիտի՝ ինչ է ինքը զգում։
— Քանի՞ անգամ եմ կառավարությունից նոր նավեր խնդրել։— Փոստապետը դառը ծիծաղեց։— Նրանց թվում է, թե ես կարող եմ փոստը ցանկացած հին տաշտակով ուր ասես ուղարկել։
Հիմա արդեն Քլիվիին չէին հետաքրքրում փոստապետի պրոբլեմները։ Նույնիսկ լրիվ միացրած սառեցումով նավում չափից դուրս շոգ էր։
— Մի րոպե,— ասաց նա ու գնաց նավի պոչամասը, որտեղից կարծես թե սկիզբ էր առնում տոթը եւ տեսավ, որ բաքերից երեքը լցված են ոչ թե վառելանյութով, այլ տաքությունից բլթբլթացող սպիտակավուն խարամով։ Չորրորդ բաքում արագորեն նույն փոփոխությունն էր կատարվում։
Քլիվիի հայացքը մի պահ սառեց, հետո նա շրջվեց ու ամբողջ թափով վազեց դեպի ռադիոն։
— Վառելանյութ չկա,— ասաց նա։— Երեւի կատալիտիկ ռեակցիաների հետեւանքով։ Ես ձեզ ասում էի, որ նոր բաքեր են պետք։ Վայրէջք եմ կատարում առաջին պատահած թթվածնային մոլորակի վրա։
Նա պատի վրայից քաշեց պատռեց «Վթարային ձեռնարկը» եւ փնտրեց գտավ Սիրգոն աստղախումբը։ Գաղութներ այնտեղ չկային, բայց ապագայի համար թթվածնային մոլորակները քարտեզագրված էին։ Ինչ կար այնտեղ, բացի թթվածնից, ոչ ոք չգիտեր։ Կպարզեմ, մտածեց Քլիվին, միայն թե նավը մաս֊մաս չլինի։
— Կփորձեմ 3—M—22֊ը,— գոռաց նա ավելի ու ավելի ուժեղացող խանգարումների միջով։
— Փոստի մասին հո՛գ կտանես,— ի պատասխան բղավեց փոստապետը,— հենց հիմա նավ եմ ուղարկում։
Քլիվին ասաց, թե ինչ կանի փոստը՝ ամբողջ քսան ֆունտը միանգամից։ Բայց փոստապետը արդեն խզել էր կապը։
Քլիվին 3—M—22֊ի վրա լավ վայրէջք կատարեց, բացառիկ լավ, եթե հաշվի առնենք այն փաստը, որ նրա գործիքներն այնքան տաք էին, որ հնարավոր չէր ձեռք տալ, խողովակները ջերմությունից ծռմռվել էին, իսկ մեջքին ամրացվաթ փոստը խանգարում էր ազատ շարժվել։ Փոստանավ 243֊ը կարապի նման վար լողաց։
Երբ մինչեւ մոլորակի քսան ոտնաչափ էր մնացել, շարժիչը լռեց եւ նավը քարի պես ներքեւ ընկավ։
Քլիվին գիտակցությունը չկորցրեց, թեեւ համոզված էր, որ բոլոր ոսկորները ջարդուփշուր են եղել։ Երբ նա պինդ ամրացրած փոստը մեջքին, մի կերպ դուրս եկավ վթարային դռնակով, նավի պատերն արդեն մուգ կարմիր գույն էին ստանում։
Քլիվին, աչքերը փակ, օրորվելով մոտ հարյուր յարդ գնաց։ Հետո նավը պայթեց եւ նա երեսին բութ հարված զգաց։ Քլիվին ոտքի կանգնեց, եւս մի երկու քայլ արեց եւ վերջնականապես ուշագնաց եղավ։
Երբ գիտակցությունը տեղը եկավ, երեսնիվայր պառկած էր մի փոքրիկ բլրի վրա, բարձր աճած խոտերի մեջ։ Զարմանահրաաշ ցնցման վիճակում էր։ Զգում էր, որ բաժանվել է սեփական մարմնից ու մաքուր գիտակցություն դարձաց սավառնում է օդում։
Տագնապ, զգացմունք, վախ՝ այդ ամենը մնացել էր մարմնում․ ինքը, մինչդեռ, ազատ էր։
Քլիվին շուրջը նայեց ու տեսավ, որ կողքով մի փոքրիկ կենդանի է անցնում։ Կենդանին համարյա սկյուռի չափ էր, սակայն մուգ կանաչ մորթի ուներ։
Գազանիկը մոտեցավ ու Քլիվին տեսավ, որ նա աչքեր ու ականջներ չունի։
Դա չզարմացրեց Քլիվիին։ Ընդհակառակը, շատ տեղին թվաց։ Գրողը տանի, ի վերջո ինչո՞ւ պետք է սկյուռն աչքեր ու ականջներ ունենա։ Ավելի լավ չէ՞, որ խեղճը չտեսնի աշխարհի ցավերն ու տանջանքները, չլսի աղիողորմ…
Մի ուրիշ կենդանի մոտեծավ, եւ այս մեկը չափերով նման էր անտառային գայլի, բայց նույնպես կանաչ գույն ուներ։ Զուգահեռ էվոլյո՞ւցիա։ Դա էլ շատ բան չի փոխում, որոշեց Քլիվին։ Այս մեկը եւս անաչք էր ու անականջ։ Բայց հոյակապ ատամներ ուներ։
Քլիվին դիտում էր ոչ այնքան մեծ հետաքրքրությամբ։ Ի՞նչ նշանակություն ունեն մաքուր գիտակցության համար գայլերն ու սկյուռիկները, անաչք կամ այլ կերպ։ Նա տեսավ, որ սկյուռը սառել է, ոչ ավել, քան հինգ ոտնաչափ գայլից հեռու։ Գայլը դանդաղ մոտենում էր։ Հետո, երբ երեք ոտնաչափից էլ քիչ էր մնացել, ասես հոտը կորցրեց։ Գլուխը թափահարեց եւ դանդաղ մի պտույտ գործեց։ Երբ նորից առաջ շարժվեց, արդեն ճիշտ ուղղությամբ չէր գնում։
Կույրը որսում է կույրին, ինքն իրեն ասաց Քլիվին, եւ դա մի խոր ու հավիտենական ճշմարտություն թվաց նրան։ Ու հանկարծ սկյուռը դողաց։ Գայլը շուռ եկավ, ճանկեց ու հափռեց բերանի երեք շարժումով։
Ի՜նչ մեծ ատամներ ունեն գայլերը, մտածեց Քլիվին։ Նույն վայրկյանին գայլը շրջվեց նրա կողմը։
Հիմա ինձ կուտի, մտածեց Քլիվին։ Նրան զավեշտական թվաց, որ գազանի կեր դառած առաջին մարդ էակն է լինելու այդ մոլորակի վրա։ Գայլն արդեն Քլիվիի դեմքի մոտ գռմռում էր, երբ նա նորից գիտակցությունը կորցրեց։
Երբ աչքերը բացեց, արդեն երեկո էր։ Գետնի վրա երկար ստվերներ էին հայտնվել, եւ արեւը մայր մտնելու վրա էր։ Քլիվին նստեց եւ փորձնական ծալեց թեւերն ու ոտքերը։ Կոտրվածքներ չկային։
Նա մի կերպ, օրորվելով, ոտքի ելավ ու շուրջը նայեց։ Երեւի անցյալ գիշեր երազ է տեսել։ Եթե գայլը գոյություն ունենար, ինքը հիմա կենդանի չէր լինի։
Քլիվին վար նայեց եւ տեսավ սկյուռի կանաչ պոչը եւ, մի քիչ այն կողմ, գլուխը։
Նա մտածելու հուսահատ ճիգ գործեց։ Ուրեմն գայլը եղել էր, եւ ընդ որում, սոված գայլ։ Եթե ինքը հույս ունի կենդանի մնալ մինչեւ փրկող նավը գա, պետք է պարզվի, թե իրականում ինչ է եղել։
Կենդանիներից ոչ մեկը աչքեր ու ականջներ չուներ։ Ինչպե՞ս էին մեկմեկու հետապնդում։ Հոտառությա՞մբ։ Եթե այո, ապա ինչո՞ւ պետք է գայլն այդքան մեծ դժվարությամբ գտներ սկյուռին։
Նա ցածր մռնչոց լսեց ու շրջվեց։ Ոչ ավելի, քան հիսուն ոտնաչափ այն կողմ հովազի նման մի բան էր կանգնած։ Դեղնաշագանակագույն, անաչք, անականջ հովազ։
Անիծյա՛լ գազանանոց, մտածեց Քլիվին ու պպզեց բարձր խոտի մեջ։ Այս մոլորակը ստիպում է, որ մարդ ամեն ինչ շատ արագ անի։ Իսկ իրեն ժամանակ է պետք, որ մտածի։ Ինչպե՞ս են գործում այս կենդանիները։ Գուցե տեսողության փոխարեն հայտնաբերելու ինչ֊որ զգացո՞ւմ ունեն։
Հովազը սկսեց հեռանալ։
Քլիվին մի քիչ ավելի հանգիստ շունչ քաշեց։ Հավանաբար, եթե ինքը տեսադաշտից դուրս մնա, հովազը…
Հենց որ մտածեց «հովազ» բառը, գազանը շրջվեց իր կողմը։ Ի՞նչ արեցի, ինքն իրեն հարց տվեց Քլիվին, ավելի խոր թաքնվելով խոտի մեջ։ Նա ինձ չի կարող հոտով գտնել, կամ տեսնել ու լսել։ Ես ընդամենը որոշեցի նրա տեսադաշտից դուրս մնալ…
Հովազը, գլուխը բարձր պահած, քայլեց դեպի Քլիվին։
Վե՛րջ, պարզ է։ Առանց աչքերի կամ ականջների, միայն մի եղանակով գազանը կարող է գտնել իրեն։
Տելեպա՛տիա։
Տեսությունը ստուգելու համար Քլիվին մտածեց հովազի մասին, մեքենայորեն այդ բառը կապելով մոտեցող կենդանու հետ։ Հովազը կատաղի մռնչաց, եւ տարածությունը կրճատվեց։
Մի ակնթարթում Քլիվին բավական բան հասկացավ։ Գայլը սկյուռին հետապնդել էր տելեպատիայի օգնությամբ։ Սկյուռը սառել էր, հավանաբար նույնիսկ դադարել էր մտածել։ Գայլը հոտը կորցրել էր, բայց միայն պահ՝ սկյուռը հո չէ՞ր կարող անվերջ չմտածել։
Այդ դեպքում ինչ՞ո գայլը չէր հարձակվել, քանի դեռ ինքնուշաթափված էր։
Ըստ երեւույթին, ինքը դադարել էր մտածել, կամ գոնե մտածել այն ալիքի վրա, որը գայլը կարող էր ընդունել։ Հավանաբար, ավելին…
Բայց այս րոպեին խնդիրը հովազն է։
Գազանը նորից մռնչաց։ Տարածությունը երեսուն ոտնաչփ էր եւ արագ կրճատվում էր։
Հարկավոր է միայն չմտածել հո… մտածել մի այլ բանի մասին։ Այդ դեպքում, գուծե… գուցե այն հոտը կորցնի։ Նա սկսեց մտածել երբեւէ իր իմացած աղջիկների մասին, ամենակըրկիտ մանրամասնություններով։
Հովազը կանգ առավ եւ կասկածամտորեն թաթով խփեց գետնին։
Քլիվին շարունակեց մտածել աղջիկների, նավերի, մոլորակների մասին, նորից աղջիկների նորից նավերի ու ամեն ինչի մասին, բացի հովազներից…
Հովազը ինգ ոտնաչափ էլ մոտեցավ։
Գրո՛ղը տանի, մտածեց Քլիվին, ինչպե՞ս կարող ես չմտածել ինչ֊որ բանի մասին։ Դու մոլեգնորեն մտածում ես քարերի ու ժայռերի, մարդկանց, քաղաքների, գյուղերի ու էլ ինչերի մասին, բայց միտքդ միշտ վերադառնում է… Բայց դու ուշադրություն չես դարձնում եւ կենտրոնանում ես տատիկի, քո ծեր խմող հոր աջ ոտքի կապտուկների վրա։ (Հաշվիր դրանք՝ ութ հատ։ Նորից հաշվիր։ Էլի ութ հատ։) Եվ այժմ վեր ես նայում, հենց այնպես, տեսնելով, բայց չճանաչելով հո… ինչեւէ, այն նորից առաջ է գալիս։
Քլիվիին պարզ դարձավ, որ ինչ֊որ բանի մասին միտումնաբար չմտածելը նույնն է, ինչ ձեռքով հեղեղի դեմ առնելը։ Նա համոզվեց, որ մարդկային միտքը հնարավոր չէ գիտակցաբար միագնամից։ Դրա համար ժամանակ ու փորձ է պետք։
Իրեն մոտավորապես տասնհինգ ոտնաչափ է մնացել, այդ ընթացքում պետք է սովորել չմտածել…
Հըմ, այո, կարելի է մտածել թղթախաղի, երեկույթների, շների, կատուների, ձիերի, մտների, ոչխարների, գայլերի (հեռո՛ւ), կապտուկների, ռազմանավերի, քարանձավների, բների, ձագերի, որջերի (զգո՛ւյշ), հավասարազորությունների, գերախշռությունների, շինությունների, վարժությունների, միությունների, հարթությունների, (մոտ ութ ոտնաչափ), ուտելիքների, կերակուրների, կրակի, կուղբերի, կզաքիսների, հավերի, հրթիռների, հանքերի, հ֊հ֊հ…
Հիմա հովազը մոտ հինգ ոտնաչափ էր հեռու եւ պատրաստվում էր թռիչքի։ Քլիվին այլեւս չէր կարող չմտածել։ Ու հանկարծ, ներշնչանքի մի պոռթկումով, նա մտածեց․
«Էգ հովազ։»
Հովազը, դեռեւս պատրաստվելով թռիչքի, կասկածով նայեց Քլիվիին։
Քլիվին կենտրոնացավ էգ հովազի գաղափարի վրա։ Ինքը էգ հովազ է, եւ ի՞նչ է, այս հովազն ուզում է վախեցնե՞լ իրեն։ Նա մտածեց իր կնոջ (թու՛, ամուսնու), ձագերի, տաք քարանձավի, սկյուռներին հետապնդելու մասին…
Հովազը մոտեցավ ու թաթը քսեց Քլիվիին։ Քլիվին հուսահատ մտածեց․ ի՜նչ հրաշալի եղանակ է եւ ինչ լավ տղա է այս հովազը՝ մեծ, ուժեղ ու այսպիսի հսկայական ատամներով։
Հովազը մռլթաց։
Քլիվին պառկեց, երեւակայական պոչը փաթաթեց մարմնի շուրջ ու որոշեց քնել։ Հովազն անվճռական կանգ առավ, կարծես թե զգաց, որ ինչ֊որ բան այնպես չէ։ Հետո ցածր, կոկորդային ձայնով մռնչաց, շրջվեց ու վազեց֊գնաց։
Արեւը հենց նոր էր մայր մտել, եւ հողի մակերեւույթը մուգ կապույտ գույն էր ստացել։ Քլիվին զգաց, որ իրենից անկախ դողում է եւ ուր որ է կսկսի հիստերիկ ծիծաղել։ Եթե հովազը մի րոպե էլ մնար…
Ջանք գործադրելով, նա զսպեց իրեն։ Ժամանակն էր լուրջ մտածելու։
Ըստ երեւույթին, ամեն կենդանի իր բնորոշ մտքահոտն ունի։ Սկյուռի մի տեսակի հոտ է արձակում, գայլը՝ ուրիշ, իկս մարդը՝ մի այլ։ Ամենակարեւոր հարցն է՝ իրեն կհայտնաբերեն միայն եթե մտածի որոշակի կենդանու մասին։ Թե՞ իր մտքերը, բուրմունքի նման, կարող են հայտնագործվել, եթե անգամ, չմտածի մասնավոր մի բանի մասին։
Երեւի հովազն իր հոտը առավ միայն այն ժամանակ, երբ ինքը մտածեց հատկապես նրա մասին։ Բայց գուցե պարզապես դեռ չէր վարժվել։ Իր՝ օտարականի մտքահոտը գուցե շփոթեցրեց հովազին… այս անգամ։
Հարկավոր է միայն սպասել ու տեսնել։ Հովազը, հավանաբար, հիմար չէ։ Այդ խաղը նրա գլխին առաջին անգամ խաղացվեց։
Ծանկացած խաղ հաջողություն կունենա… Մեկ անգամ։
Քլիվին պառկեց մեջքի վրա եւ հայացքը հառեց երկնքին։ Նա չափից դուրս հոգնած էր, որպեսզի նույնիսկ շարժվեր, իսկ կապտած մարմինը ցավում էր։ Ի՞նչ կպատահի հիմա, գիշերը։ Գազանները կշարունակե՞ն որսը։ Թե՞ մի տեսակ զինադադար է լինելու։ Ա՛հ, ինչ ուզում է թող լինի։
Գրողի ծոցը գնան սկյուռները, գայլերը, հովազները, առյուծները, վագրերը եւ հյուսիսային եղջերուները։
Նա քնեց։
Հաջորդ առավոտ Քլիվին հայտնաբերեց, որ դեռեւս ողջ է։ Դե ինչ, շատ լավ։ Ամենից հետո այս օրը կարող էր հաջող լինել։ Նա զվարթ քայլեց դեպի իր նավը։
Փոստանավ 243֊ից մնացել էր ծռմռված մետաղի մի կույտ՝ թափթփված գետնի այրված մակերեւույթին։ Քլիվին մի մետաղաձող գտավ, վերցրեց ու մտցրեր գոտու արանքը փոստապայուսակից վար։ Դա իհարկե դենք չէր, բայց որոշակի վստահություն հաղորդեց։
Նավը բացարձակապես բանի պետք չէր։ Քլիվին թողեց֊հեռացավ ու սկսեց ուտելիք որոնել։ Մի քանի թուփ գտավ։ Զգուշորեն մի պտուղ համտես արեց եւ տեսավ, որ թթու է, բայց ոչ տհաճ։ Նա կուշտ կերավ, իսկ մոտակա առվից ջուր խմեց։
Դեռ ոչ մի կենդանի չէր տեսնում։ Բայց, իհարկե, հնարավոր էր, որ նրանք արդեն բոլոր կողմերից մոտենում էին։
Քլիվին հեռու վանեց այդ միտքը եւ սկսեց թաքնվելու տեղ փնտրել։ Լավագույն ելքը աչքերից հեռու մնալն էր, մինչեւ փրկող նավը գար։ Նա քայլեց թեթեւակի զառնիվայր բլրաշատ բարձունքներով՝ մի ժայռ, ծառ, կամ քարանձավ գտնելու հույսով։ Բայց հմայիչ այդ լանդշաֆտում վեց ոտնաչափ բարձր թուփ չկար։
Ցերեկվա կողմ նա հոգնած ու նյարդայնացած էր եւ ժամանակ առ ժամանակ անհամբեր հայացքը հառում էր երկնքին։ Նավն ինչո՞ւ չկար։ Մեկ կամ երկու օրից ավել չպիտի տեւեր, հաշվեց Քլիվին, որպեսզի արագընթաց վթարային նավը տեղ հասներ։
Եթե փոստատարը ճիշտ մոլորակը նկատի ունենար։
Երկնքում ինչ֊որ բան շարժվեց։ Մի բան կար այնտեղ, վերեւում։ Դա թռչուն էր։ Թռչունը դանդաղ ճախրում էր, հեշտությամբ հավասարակշռություն պահպանելով հսկայական թեւերի օգնությամբ։ Մի անգամ ներքեւ իջավ, հետո նորից վեր բարձրացավ։
Զարմանալիորեն նման էր գիշանգղի։
Քլիվին շարունակեց քայլել։ Հաջորդ րոպեին հայտնվեց դեմ դիմաց չորս կույր գայլերի հետ։
Այդպիսով մի հարց պարզվեց։ Իրեն հնարավոր է հայտնաբերել բնորոշ մտքահոտով։ Ակներեւաբար այս մոլորակի գազանները որոշել են, թե ինքն օտար չէ, որ ուտեն հնարավոր չլինի։
Գայլերը զգույշ շարժվեցին դեպի Քլիվին։ Վերջինս փորձեց նախորդ օրվա խաղը խաղալ։ Գոտու միջից հանելով մետաղյա ձողը, նա իրեն պատկերացրեց էգ գայլ, որը ձագերին է որոնում։ Արդյոք պարոնայք բարի չե՞ն լինի օգնել իրեն, որ գտնի նրանց։ Նրանք այստեղ էին մի քանի րոպե առաջ։ Մեկը կանաչ էր, մյուսը պուտավոր, իսկ երրորդը…
Հավանաբար այս գայլերը պուտավոր ձագեր չէին ունենում։ Մեկը ցատկեց Քլիվիի վրա։ Քլիվին օդում հարվածեց նրան ձողով, եւ գայլը, շշմած, նահանջեց։
Ուս ուսի, չորս գայլերը հարձակման անցան։
Հուսահատ, Քլիվին փորձեց մտածել, թե ինքը գոյություն չունի։ Ոչ մի օգուտ։ Գայլերը շարունակում էին առաջ գալ։
Քլիվին մտածեց հովազի մասին։ Ինքը հովազ է, մեծ հովազ եւ հաճույքով որեւէ գայլի որպես ճաշ կօգտագործի։
Դա կանգնեցրեց գայլերին։ Նրանք անհամբեր թափահարեցին պոչերը, սակայն տեղներում մնացին։
Քլիվին մռնչաց, թաթով խփեց գետնին եւ կամացուկ առաջ քայլեց։ Գայլերը նահանջեցին, բայց նրանցից մեկը սկսեց թիկունքից շրջանցել։
Քլիվին թեքվեց, աշխատելով, թույլ չտալ, որ իրեն շրջապատեն։ Թվում է, գայլերն իրան այնքան էլ չէին հավատում։ Երեւի լավ հովազ չէր։ Նրանք դադարել էին նահանջել։ Մեկը Քլիվիի ետեւում էր, իսկ մյուսները վճռական մեխվել էին տեղներում, լեզուները դուրս ցցած թաց, կախված ծնոթների վրա։ Քլիվին մռնչաց եւ թափահարեց ձողը։
Գայլերից մեկը ետ ցատկեց, բայց մյուսը թռավ, կպավ փոստապայուսակին եւ Քլիվիին վայր գցեց։
Մինչ գայլերը վրա էին տալիս, Քլիվին մի ուրիշ ներշնչանք ունեցավ։ Նա իրեն օձ երեւակայեց՝ շատ արագաշարժ ու մահաբեր, որի թունավոր ժանիքների համար գայլի կյանքը դատարկ բան է։
Միանգամից գայլերը ետ քաշվեցին։ Քլիվին ֆշշացրեց ու ծռեց իր անոսկր վիզը։ Գայլերը զայրալից ոռնացին, սակայն հարձակվելու փորձ չկատարեցին։
Եվ այստեղ Քլիվին սխալ գործեց։ Նա գիտեր, որ պետք է ինչքան հնարավոր է հաստատակամ ու լկտի լինել։ Բայց նրա մարմինն իր սեփական գաղափարներն ուներ։ Հակառակ իր իսկ կամքի Քլիվին շրջվեց ու փախավ։
Գայլերը սուրացին նրա ետեւից ու, վեր նայելով, Քլիվին տեսավ, որ գիշանգղները հավաքվում են մնացորդները ճաշակելու։ Նա ջանք գործադրեց եւ փորձեց նորից օձ դառնալ, բայց գայլերը շարունակեցին գալ։
Գիշանգղները Քլիվիին գաղափար ներշնչեցին։ Լինելով տիեզերագնաց, նա գիտեր, թե երկնքից երկիրն ինչ տեսք ունի։ Քլիվին որոշեց թռչուն դառնալ։ Նա պատկեցացրեց, որ սավառնում է, հանգիստ հավասարակշռություն պահպանում, նայելով ներքեւի կանաչ, բլրապատ մակերեւույթին։
Գայլերը շփոթության մեջ էին։ Նրանք վազքով շրջաններ էին գծում՝ եւ վեր ցատկոտում։ Քլիվին շարունակեց սավառնել, ավելի ու ավելի բարձր, միաժամանակ ետ քաշվելով։
Վերջապես նա գայլերի տեսադաշտից դուրս էր, իսկ երեկոն վրա էր հասել։ Քլիվին ուժասպառ էր։ Մի օր էլ է կենդանի մնացել։ Բայց ակնհայտորեն ամեն գամբիտ միայն մի անգամ է պիտանի։ Ի՞նչ պետք է անի վաղը, եթե փրկող նավը չգա։
Մութն ընկնելուց հետո նա դեռ երկար արթուն մնաց, դիտելով երկինքը։ Սակայն աստղերից բացի ոչինչ չէր երեւում։
Եվ ոչինչ չէր լսվում, բացի գայլի մերթընդմերթ ոռնոցից, կամ էլ երազում նախաճաշ տեսնող հովազի մռնչոցից։
Առավոտը շատ շուտ եկավ։ Քլիվին արթնացավ՝ հոգնած ու ջարդված, հետո վերստին պառկեց մեջքի վրա, սպասելով, թե ինչ է լինելու։
Որտե՞ղ է փրկող նավը։ Նրանք բավական ժամանակ ունեին, որոշեց Քլիվին։ Ինչո՞ւ դեռ չեն հասել։ Եթե շատ հապաղեն, հովազը…
Պետք է այդ մասին մտածած չլիներ։ Ի պատասխան, աջից մռնչոց լսվեց։
Քլիվին ոտքի ելավ ու քայլեց ձայնի հակառակ կողմը։ Ավելի լավ է, որոշեց նա, գայլերի հետ գործ ունենամ…
Դա էլ չպետք է մտածեր, որովհետեւ այժմ հովազի մռնչոցին ձայնակցեց գայլերի ոհմակի ոռնոցը։
Քլիվին հանկարծ հայտնաբերեց, որ շրջապատված է։ Մյուս կողմում երեւացին մի քանի գայլերի ուրվագծեր։ Մի պահ թվաց, թե նրանք կսկսեն իրար մեջ կռվել։ Եթե գայլերը ցատկեն հովազի վրա, ինքը կարող է փախչել։
Բայց նրանց հետաքրքրության առարկան միայն Քլիվին էր։ Ինչո՞ւ է պետք իրար հետ կռվեն, հասկացավ Քլիվին, երբ կա ինքը՝ ի լուր բոլորի հաղորդելով իր վախն ու անօգնականությունը։
Հովազը մոտեցվա։ Գայլերը ետ մնացին, ակներեւորեն համաձայն մնացորդներով բավարարվելու։ Քլիվին փորձեց թռչունի տարբերակը, սակայն հովազը, մի պահ տատանվելուց հետո շարունակեց գալ։
Քլիվին նահանջեց գայլերի կողմը, երազելով մի բանի մասին, որի վրա կարելի լիներ մագլցել։ Մի ժայռի, կամ գոնե կարգին մեծ ծառի…
Բայց կային թփե՛ր։ Հնարամտությամբ, որ ծնունդ էր հուսահատության, Քլիվին վերածվեց վեց ոտնադափանոց թփի։ Նա չգիտեր, թե իրականում թուփն ինչպես է մտածում, սակայն աշխատում էր հնարավորին չափ նման լինել։
Այժմ նա ծաղկում էր։ Եվ արմատներից մեկը մի քիչ թուլացել էր վերջին փոթորիկի հետեւանքով։ Բայց եւ այնպես, Քլիվին վատ թուփ չէր։
Ճյուղերի արանքից նա տեսավ, որ գայլերը դադարեցին շարժվել։ Հովազը պտույտ գործեց, փնչացրեց ու գլուխը մի կողմ շրջեց։
Իրոք, մտածեց Քլիվին, ո՞վ կցանկանա կծել թուփը։ Երեւի մտածել եք, թե մի այլ բան եմ, բայց ինչպես տեսնում եք, ընդամենը թուփ եմ։ Հո չե՞ք ուզում ձեր բերանը լցվի տերեւներով։ Կամ կոտրեք ձեր ատամները ճյուղերիս վրա։ Ո՞վ է լսել, որ հովազը թուփ ուտի։ Իսկ ես թուփ եմ, որ կամ։ Հարցրեք մայրիկիս։ Նա էլ էր թուփ։ Մենք բոլորս թփեր ենք եղել՝ սկսած քարածխային ժամանակաշրջանից։
Հովազը հարձակվելու նշաններ ցույց չէր տալիս։ Բայց հեռանալու նշաններ նույնպես։ Քլիվին մտածեց՝ կդիմանա՞ արդյոք։ Ինչի՞ մասին պետք է մտածի հիմա։ Գարնան գեղեցկությա՞ն, թե՞ մազերի մեջ հյուսված կեռնեխի բնի։
Մի փոքրիկ թռչուն վայրէջք կատարեց Քլիվիի ուսին։
Ի՜նչ սրտառուչ փան, մտածեց Քլիվին։ Նա նույնպես կարծում է, որ ես թուփ եմ։ Ուզում է ճյուղերիս մեջ բուն հյուսել։ Ուղղակի հրաշք։ Մյուս թփերը խանդից կմեռնեն։
Թռչունը կտցահարեց Քլիվիի վիզը։
Զգո՛ւյշ, մտածեց Քլիվին։ Չարժե քեզ կերակրող ծառը չորացնել։
Թռչունը մի անգամ էլ փորձնական զարկեց։ Հետո, ամուր հենվելով թաղանթավոր թաթերի վրա, սկսեց հարվածել Քլիվիի վզին պնեւմատիկ մուրճի արագությամբ։
Անիծյա՛լ փայտփորիկ, մտածեց Քլիվին, փորձելով պահպանել թփանմանությունը։ Նա նկատեց, որ հովազը հանկարծ հանգստացավ։ Սակայն երբ թռչունը տասնհինգերորդ ծակոցը տվեց, Քլիվին այլեւս չդիմացավ։ Նա ճանկեց թռչունին ու շպրտեց հովազի վրա։
Հովազը շրխկացրեց ատամները, բայց ուշացավ։ Վրդովված, թռչունը մի հետախուզական պտույտ կատարեց Քլիվիի շուրջը ու թռավ գնաց ավելի հանգիստ թուփ որոնելու։
Քլիվին վայրկենաբար նորից թուփ դարձավ, սակայն խաղն ավարտվել էր։ Հովազը թաթով հարվածեց նրան։ Քլիվին փորձեց վազել, սայթաքեց մի գայլի վրա ու ընկավ։ Ականջի մոտ լսելով հովազի մռնչոցը, նա հասկացավ, որ արդեն չիակ է։
Հովազը երկմտեց։
Այժմ Քլիվին վերածվեց դիակը մինչեւ իր կխկած մատների ծայրերը։ Նա մեռած էր արդեն օրերով, շաբաթներով։ Արյունը վաղուց մակարդվել էր։ Մարմինը հոտել էր։ Մնացել էր փտած ու նեխած մի զանգված։ Ոչ մի խելքը գլխին կենդանի իրեն ձեռք չէր տա, ինչքան էլ սոված լիներ։
Հովազը կարծես թե համաձայն էր դրան։ Նա ետ֊ետ գնաց։ Գայլերը զայրալից ոռնացին, բայց նույնպես նահանջեցին։ Քլիվին իր նեխումը մի քանի օրով էլ ավելացրեց։ Կենտրոնանալով այն բանի վրա, թե ինչ ահավոր անմարսողական է ինքը, ինչքան անհամ։ Եվ Քլիվին սրտի խորքում հավատում էր ինքն իրեն։ Նա իրոք, չէր կարծում, թե համեղ ուտելիք է որեւէ մեկի համար։
Հովազը շարունակեց հեռանալ, ետեւից գնում էին գայլերը։ Փրկությո՜ւն։ Քլիվին կարող էր դիակ մնալ մինչեւ կյանքի վերջը, եթե անհրաժեշտ լիներ…
Եվ հանկարծ նա իսկապես փտած մսի հոտ առավ։ Շուրջը նայելով, Քլիվին տեսավ, որ կողքը մի հսկայական թռչուն է իջել։
Երկրի վրա այն կկոչվեր գիշանգղ։
Քլիվին քիչ մնաց լաց լինի։ Մի՞թե ելք չկա։ Գիշանգղը շորորալով քայլեց դեպի Քլիվին, եւ նա ոտքի թռավ ու քացով հարվածեց։ Եթե պետք է կեր դառնա, ապա ոչ գիշանգղին։
Հովազը կայծակի արագությամբ ետ դարձավ, եւ նրա անարտահայտիչ, խավոտ երեսի վրա ասես զայրույթ ու խաբվածություն գծագրված լիներ։ Քլիվին բարձրացրեց մետաղե ձողը, երազելով մի ծառ, հրացան, կամ մինչեւ իսկ ջահ…
Ջա՛հ։
Քլիվին միանգամից հասկացավ, որ պատասխանը գտել է։ Նա խանձեց հովազի մռութը, եւ սա վայնասունով նահանջեց։ Քլիվին արագ սկսեց այրվել բոլոր ուղղություններով, կլանելով չոր խոտը, կպչելով թփերին։
Հովազն ու գայլերը հեռու սլացան։
Այժմ Քլիվիի հերթն էր։ Ինչպե՜ս էր մոռացել, որ բոլոր կենդանիները խոր, բնազդային սարսափ են տածում կրակի հանդեպ։ Աստված վկա, ինքը երբեւէ այս մոլորակի վրա եղած հրդեհներից ամենամեծը կլինի։
Զեփյուռ փչեց եւ սփռեց իրեն բլրոտ տեղանքով։
Սկյուռները դուրս թռան թփերի տակից եւ ճողոպրեցին Քլիվիից։ Թռչունները ողջ ընտանիքներով վեր բարձրացան եւ հովազները, գայլերն ու այլ կենդանիները վազեցին կողք֊կողքի, ուտելու մասին մոռացած, երազելով միայն փախչել կրակից… փախչել իրենի՛ց։
Քլիվին աղոտ հասկացավ, որ այժմ դարձել է իսկական տելեպատ։ Աչքերը փակ, նա տեսնում էր չորս բոլորը եւ զգում էր, ինչ է տեղի ունենում։ Կատաղի հրդեհ դարձաց, նա հարձակվում էր, ճանապարհին սրբելով ամեն բան։ Եվ զգում էր վախը նրանց հոգում։
Այդպես էլ պետք է լիներ։ Մի՞թե մարդը միշտ չի իշխել իր հարմարվողականության, գերագույն բանականության շնորհիվ։ Նույնն էլ հիմա։ Երեք մղոն անցնելով, Քլիվին հպարտ ցատկեց մի բարակ առվի վրայով, կպար թփերի մ իխմբի, բռնկվեց ու թեժացավ…
Եվ ահա, զգաց ջրի առաջին կաթիլը։
Նա շարունակեց այրվել, բայց մի կաթիլը դարձավ հինգ, հետո տասնհինգ, հետո հինգ հարյուր։ Քլիվին թրջվեց, իսկ շատ չանցած, նրա վառելանությոնը (խոտերն ու թփերը) ջրի մեջ ծփծփում էր։
Քլիվին հանգչում էր։
Սա պարզապես արդար բան չէ, մտածեց Քլիվին։ Ես ամեն իրավունք ունեի հաղթանակ տոնելու՝ ընդունել էի այս մոլորակի մարտահրավերը եւ հաղթել էի։ Միայն բնության քմահաճույքը կործանեց ամեն բան։
Զգուշորեն, կենդանիները սկսում էին վերադառնալ։
Ջուրը շարունակում էր թափվել։ Քլիվիի վերջին բոցերը մարեցին։ Նա հառաչեց եւ ուշագնաց եղավ։
—… Կեցցե՛ս, լավ ես աշխատել։ Փոստը պահպանել ես, իսկ դա լավ աշխատանքի նշան է։ Երեւի կարողանանք մի շքանշան ստանալ քեզ համար։
Քլիվին բացեց աչքերը։ Գլխավերեւում կանգնած էր փոստապետը՝ հպարտ ժպիտը դեմքին։ Քլիվին պառկած էր մահճակալին, շուրջը մետաղյա պատեր էին։
Նա փրկող նավի մեջ էր։
— Ի՞նչ է եղել,— հարցրեց Քլիվին խռպոտ ձայնով։
— Մենք իսկը ժամանակին հասանք,— ասաց փոստապետը։— Լավ կանես դու չշարժվես։ Մի քիչ էլ հապաղեինք, ուշ կլիներ։
— Քլիվին զգաց, որ նավը բարձրանում է, եւ հասկացավ, որ հեռանում են 3—M—22֊ից։ Նա երերալով քայլեց դեպի լուսանցույցը եւ նայեց վայր՝ կանաչ հարթավայրին։
— Ուշ կլիներ,— կրկնեց փոստապետը, Քլիվիի կողքին կանգնած ցած նայելով։— Իսկը ժամանակին միացրինք նավի կրակմարիչային սիստեմը։ Դու կանգնած էիր դաշտային ահավոր հրդեհի ուղիղ կենտրոնում։ Կյանքումս այդպիսի բան չէին տեսել։— Նայելով ներքեւ՝ անբիծ կանաչ հարթավայրին, փոստապետն ասես մի պահ կասկածեց։ Նա նորից նայեց եւ նրա դեմքի արտահայտությունը նմանվեց խաբված հովազին։
— Լսի՛ր, այդ ինչպե՞ս է, որ դու չես այրվել։
