Changes
/* Գլուխ քսանչորսերորդ */
Պաթ Հարրիսոնը շրջվեց, որպեսզի գնա փոշեգնացի առաջնամասը։ Նա չհասցրեց նույնիսկ երկու քայլ անել։
==Գլուխ քսանհինգերորդ==
Միլիոն տարի էր պետք եկել բնությանը, որպեսզի պատրաստեր ծուղակը, որի մեջ ընկել էր «Սելենը»։ Իսկ երկրորդ անգամ նավն ինքը փոս փորեց իր համար։
Հարկ չկար, որպեսզի կոնստրուկտորները չափից ավելի թեթևացնեն փոշեգնացը, մանավանդ, որ ճանապարհորդությունը տևում էր միայն մի քանի ժամ։ Այդ պատճառով էլ նրանք «Սելենը» չէին օժտել հնարամիտ, թեև ոչ շատ գովերգված հարմարանքով, որը տիեզերանավերին հնարավորություն է տալիս նորից շրջանառության մեջ դնելու արդեն օգտագործված ջուրը։ Այստեղ հարկ չկար խնայելու յուրաքանչյուր կաթիլը, և ինչ որ ընկնում էր կոյուղին, փոշեգնացը ուղղակի դուրս էր նետում։
Վերջին հինգ օրվա ընթացքում մի քանի հարյուր կիլոգրամ ջուր ու գոլորշի էր փոխանցվել շրջապատող միջավայրը։ Ագահաբար կուլ տալով ջուրը, լուսնափոշին թրջվել ու ցեխ էր դարձել։ Ծովի ողջ նավամերձ շրջանը ներծծել էր խոնավությունը։ Դանդաղ ու աննշմարելի կերպով փոշեգնացը ողողել էր իր մահիճը։ Վերևից իջեցված կեսսոնի թեթևակի հպումն իսկ վճռական եղավ։
Առաջին նշանը, որից տախտակամածի վրա կռահեցին, որ աղետ է պատահել, օդամաքրիչի կարմիր լամպի ընդհատուն լույսն էր։ Միաժամանակ փրկարարների սաղավարտախոսներից բոլոր ալիքներով սկսեց ոռնալ ռադիոշչակը։ Հենց որ հերթապահ տեխնիկը սեղմեց անջատիչի կոճակը, ոռնոցը դադարեց, բայց կարմիր լույսը շարունակում էր առկայծել։
Սարքերին նայելուն պես, Լոուրենսը իսկույն հասկացավ տագնապի պատճառը։ Օդամուղի (երկու խողովակների միացումը «Սելենի» հետ խախտվել է, օդամաքրիչներից մեկը թթվածինն ուղղակի Ծովն է մղում, իսկ երկրորդի միջով (այ քեզ ձախորդությո՜ւն) ծծում է փոշին։ «Ինչ կլինի ֆիլտրերի հե՛տ», ― ինքն իրեն հարցրեց գլխավորը, բայց անմիջապես թողեց այդ միտքն ու սկսեց կանչել փոշեգնացը։
«Սելենը» լուռ էր։ Նա փորձեց բոլոր ալիքները, սակայն անկարող եղավ որսալ նույնիսկ մի շրշյուն։ Ծարավի ծովը անթափանց էր ինչպես ձայների, նույնպես և ռադիոալիքների համար։
― «Զոհվեցին», ― մտովի եզրակացրեց գլխավորը, ― վերջ։ Մի քիչ էլ որ դիմանային, կփրկեինք։ Չստացվեց։ Ընդամենը մի ժամ էլ չքաշե՛ց»։
Ի՞նչ կարող էր պատահել։ Գուցե նավիրա՞նը չդիմացավ փոշու ճմշմանը։ Հազիվ թե։ Ներքին ճմշումը բավականին մեծ էր, որպեսզի դիմադրեր դրսի ծանրաբեռնվածությանը։ Ուրեմն նոր իջեցում է տեղի ունեցել։ Կարծես, նա նույնիսկ թեթևակի ցնցում զգաց։ Գլխավոր ինժեները սկզբից ևեթ վախենում էր նոր փլուզումից՝ բայց չգիտեր, ինչպես կանխել սպառնալիքը։ Նրանք ռիսկի դիմեցին՝ և «Սելենը» տանուլ տվեց․․․
«Սելենը» հենց որ տեղաշարժվեց, Պաթ Հարրիսոնը իսկույն զգաց, որ իջեցումը ամենևին նման չէ առաջին փլուզմանը։ Այն տեղի էր ունենում շատ ավելի դանդաղ, դրսում ինչ֊որ մի բան ճռռում էր, ու ձայներ էին լսվում։ Նույնիսկ մի այդպիսի հուսակտուր ժամանակ Պաթը չկարողացավ չզարմանալ, ինչպե՞ս կարող էր փոշին նման ձայներ արձակել․․․
Խողովակները դուրս էին գալիս, դուրս էին գալիս ցնցահարումներով, որովհետև նավախելը ընկղմվում էր ավելի արագ, և փոշեգնացը նկատելիորեն թեքվել էր։ Ջլապակին ճայթեց, ու ետևի խողովակը, որ անցման խցիկի կողմում էր, դուրս եկավ անցքից։ Եվ անմիջապես փոշին չռռաց ցած ու կախվեց օդում ամպի ձևով։
Կոմոդոր Հանստենը բոլորից մոտ էր կանգնած անցքին և առաջինը մոտ վազեց։ Շապիկը վրայից հանելով, նա վայրկենապես գունդ դարձրեց ու խրեց բացված անցքը։ Փոշին չէր դադարում, թափվում էր ճեղքերից, բայց կոմոդորն էլ չէր զիջում։ Նա այն է հա փոշու հախից գալիս էր, երբ դուրս պրծավ առաջնամասի խողովակը։ Հիմնական լուսավորությունը հանգավ՝ նորից կաբելը կտրվեց․․․
― Ես այստեղ յոլա կտանե՜մ, ― բղավեց Պաթը։
Նա ևս հանեց շապիկը և մենամարտի բռնվեց լուսնափոշու հետ։
Պաթ Հարրիսը տասնյակ անգամ եղել էր Ծարավի ծովում, սակայն դեռ երբեք առիթ չէր ունեցել շոշափել այն։ Գորշ փոշին մտնում էր քիթը, թափում աչքերը, խեղդում ու քոռացնում նավապետին։ Ու թեև այն չոր էր, ինչպես փարավոնի դամբարանից հանված աճյունը (նույնիսկ շատ ավելի չոր, չէ որ Ծովը միլիոն անգամ ավելի հին է ուզածդ բուրգից), շոշափելիս լուսնային փոշին օճառի նման լպրծուն էր։ Պաթը զգաց, որ ինքը մտածում է այն մասին, թե կենդանի֊կենդանի թաղվելը, հավանաբար, ավելի վատ է, քան խեղդվելը․․․ Բայց ահա փոշին գնալով բարակեց, ու նա հասկացավ, որ այս անգամ խույս տվեց դառը ճակատագրից։ Լուսնային թույլ ձգողականության շնորհիվ տասնհինգմետրանոց փոշեսյունը այնքան էլ ուժեղ չէր ճնշում։ Ասենք, եթե առաստաղի անցքերը ավելի լայն լինեին, դեռևս հայտնի չէ, թե ինչով կվերջանար այդ ամենը։
Գլխից և ուսերից փոշին թափ տալով, Պաթը զգուշորեն աչքերը բացեց։ Ոչինչ, տեսողությունը տեղում է։ Դեռ լավ է, որ վթարային լուսավորությունը չխափանվեց։ Շատ էլ պայծառ լույս չէ, բայց չեղածից լավ է։ Կոմոդորը ուժեղ խցկել էր անցքը և այժմ հանգիստ թղթե բաժակից ջուր էր ցանում փոշին նստեցնելու համար։ Հնարը շատ ազդու էր, ու գորշ ամպերը արագորեն ցեխաջուր դարձան։
Գլուխը բարձրացնելով, Հանստենը նկատեց Պաթի հայացքը։
― Դե, նավապետ, ― ասաց նա, ― ի՞նչ կարծիքի եք։
Օլիմպիական սառնասրտությո՜ւն։ Այդ սառնարյունությունը կարող է համբերությունից հանել մարդուն, մտածեց Պաթը։ Թեկուզ մի անգամ կոմոդորին տեսներ շփոթված։ Հիմար բան է, նրա մեջ նախանձը, նույնիսկ խանդն է խոսում, որ միանգամայն հասկանալի է, բայց անարժան Պաթին։ Նա ամոթանք տվեց իրեն։
― Պատկերացում չունեմ, թե ինչ է պատահել, ― պատասխանեց նա։ ― Գուցե վերևի՞ց կասեն մեզ։
Փոշեգնացը թեքվել էր երեսուն աստիճանի տակ, և վարորդի տեղը գնալու համար պետք էր բարձրանալ դեպի վեր։ Ռադիոկայանի առջև նստած, Պաթը հանկարծ մի բութ հուսաբեկություն զգաց, ինչպիսին չէր զգացել ճակատագրական փլուզումից ի վեր։ Մի այնպիսի զգացում, ասես բոլոր աստվածները երես էին դարձրել իրենցից ու այլևս պայքարելը իմաստ չուներ։
Նա վերջնականապես դրանում համոզվեց, երբ փորձեց միացնել ռադիոկայանը և նկատեց, որ այն չի աշխատում։ Հոսանք չկա, չարաբաստիկ խողովակը իր գործը տեսել էր․․․
Պաթը դանդաղ շրջվեց տեղում։ Քսանմեկ հոգի հարցախույզ հայացքով նայում էին նավապետին, թե ի՞նչ կասի նա։ Նրանցից քսանն այժմ գոյություն չունեին նրա համար։ Պաթը միայն Սյուին էր տեսնում, նրա աչքերը։ Մտահոգ, լարված հայացք, և նույնիսկ այժմ աներկյուղ։ Ու վհատությունն անցավ, նրան դուրս մղեց ուժի ու հույսի հոսանքը։
― Ազնիվ խոսք, չգիտեմ, թե ինչ է պատահել, ― ասաց նա։ ― Սակայն մի բանում ես վստահ եմ․ մենք դեռ կորած չենք, մինչ այդ դեռ շատ կա, հարյուր լուսատարի։ Նույնիսկ եթե, մի փոքր ընկղմվենք, սարսափելի ոչինչ չկա, վերևում աշխատող մեր ընկերները շուտով կգտնեն մեզ նորից։ Մի փոքր ձգձգում, և ուրիշ ոչինչ։ Անհանգստանալու հարկ չկա։
― Չկարծեք, որ ես խուճապահար եմ, նավապետ, ― ասաց Բարրետը, ― բայց եթե տախտակամածն էլ է խորտակվե՞լ։ Ի՞նչ կլինի այն ժամանակ։
― Այդ մենք կստուգենք, հենց որ կարգի բերեմ ռադիոկապը, ― պատասխանեց Պաթը, մռայլորեն նայելով ոտքերի տակ քարշ եկող լարերին։ ― Եվ մինչև ես գլուխ կհանեմ այս վերմիշելից, ստիպված պետք է լինենք յոլա գնալ վթարային լուսավորությամբ։
― Ես չեմ առարկում, ― նկատեց միսսիս Շաստերը։ ― Իմ կարծիքով, այսպես վատ չէ։
«Շնորհակալ եմ քեզնից, բարի մարդ», ― մտովի ասաց Պաթը։ Նա մի արագ հայացք նետեց մյուսների վրա։ Այդ լույսի տակ դժվար էր տեսնել դեմքերի արտահայտությունը, բայց կարծես բոլորը հանգիստ էին․․․
Հանգստությունը տևեց ուղիղ մեկ րոպե, ― ավելին չպահանջվեց համոզվելու համար․ ո՛չ ռադիոն, ո՛չ լույսը վերանորոգել չի լինի։ Լարերը դուրս են պրծել պաշտպանական խողովակից, իսկ անհրաժեշտ գործիքներ չկային։
― Սա արդեն շատ վատ է, ― եզրակացրեց Պաթը։ ― Մենք ոչինչ չենք կարող նրանց ասել, մինչև վերևից միկրոֆոն չիջեցնեն մեզ մոտ։
― Իսկ դա նշանակում է, ― միջամտեց Բարրետը, որը ակներևաբար հակված էր նկատելու միայն ամենամռայլ կողմերը, ― որ նրանք չեն կարող հաղորդակցվել մեզ հետ։ Կտարակուսեն, թե մենք զոհվել ենք ու կդադարեցնեն որոնումները․․․
Այդ միտքն արդեն ծագել էր Պաթի գլխում, բայց նա իսկույն քշեց այն։
― Դուք լսեցիք գլխավոր ինժեներ Լոուրենսին, ― ասաց նա։ ― Գլխավորը այնպիսի մեկը չէ, որ զիջի, եթե ամենադույզն իսկ հույսը դեռ կա։ Դրանում կարող եք հանգիստ լինել։
― Ի՞նչ վիճակում է օդը, ― մտահոգված հարցրեց պրոֆեսոր Ջայավարդենը։ ― Չէ՞ որ մենք նորից մնացել ենք սեփական պաշարների հույսին։
― Մաքրիչներն արդեն աշխատում են, այնպես որ հիմա այն երկար ժամանակ կբավարարի, ― պատասխանեց Պաթը։ ― Եվ բացի այդ, շուտով խողովակները վերստին կիջեցնեն։ Նա հուսով էր, որ ձայնը բավականին վստահ է հնչում։ ― Համբերությամբ զինվենք և մի զբաղմունք ստեղծենք մեզ համար։ Երեք օր դիմացել ենք, մի կերպ մի քանի ժամ էլ կդիամանանք։
Նա նայեց առջևում նստածներին, իմանալու համար կա՞ն արդյոք չհամաձայնվողներ։ Եվ տեսավ, որ ուղևորներից մեկը հանգիստ ոտքի է ելնում։ Չխոսկան, նիհար միստր Ռեդլին էր, որը ճանապարհորդության ընթացքում մի տասը խոսք ասած էլ չէր լինի։
Պաթը առաջվա նման գիտեր այնքանը միայն, որ նա հաշվապահ է, ծնված Նոր Զելանդիայում, Երկրագնդի միակ երկրում, որը իր աշխարհագրական դիրքի պատճառով ինչ֊որ չափով դեռևս մեկուսի էր մնացել։ Հասկանալի է, այնտեղ ընկնելը նույնքան հեշտ է, ինչքան Երկրագնդի ուզածդ կետը, բայց Նոր Զելանդիան՝ վերջին կայանն է, և ոչ թե միջակա կանգառ մեծ մայրուղու վրա։ Ու նորզելանդացիները շարունակում էին հպարտությամբ պահպանել իրենց անհատականությունը։ Հիմքից զուր չէր նրանց այն պնդումը, որ Բրիտանական կղզիները Ատլանտյան համագործակցությանը կուլ գնալուց հետո կարողացել են փրկել անգլիական մշակույթի մնացորդները։
― Դուք ինչ֊որ բա՞ն էիք ուզում ասել, միստր Ռեդլի, ― հարցրեց Պաթը։
Ռեդլին իր շուրջը նայեց ուսուցչի հայացքով, որը պատրաստվում է դիմել դասարանին։
― Այո, նավապետ, ― սկսեց նա, ― ես պետք է խոստովանություն անեմ։ Վախենում եմ, այս ամենի մեջ, որ մեզ հետ պատահել է, ես եմ մեղավոր։
Երբ գլխավոր ինժեներ Լոուրենսը ընդհատեց իր ռեպորտաժը, ընդամենը երկու վայրկյան պահանջվեց, որպեսզի Երկրում հայտնի դառնար նոր աղետի մասին․ մինչև Մարս ու Վեներա լուրը հասավ մի քանի րոպե անց։ Բայց թե ի՞նչ էր պատահել։ Հեռուստացույցի էկրանի պատկերներից ոչինչ չէր կարելի հասկանալ․․․ Սկզբում տախտակամածի վրա մարդիկ դեսուդեն ընկան, խառնվեցին, ապա իրարանցումը ոնց որ վերջ գտավ, ու սկաֆանդրերով մարդիկ իրար գլխի հավաքվեցին։ Հավանաբար, խորհրդակցում էին։ Սակայն միայն ներքին կապն էր գործում, և հեռուստադիտողները ոչինչ չէին լսում։ Սարսափելի էր դիտել այդ համր խոսակցությունը, չիմանալով, թե ինչի մասին է խոսքը։
Մինչ ձգվում էին անհայտության երկար ու տանջալից րոպեները, և ստուդիան փորձում էր պարզել, թե բանն ինչումն է, Ժյուլ Բրակը աշխատում էր լավ կադր ընտրել․ ամենևին էլ հեշտ գործ չէ, երբ բեմը կայուն է, իսկ դու կառչած ես մի, թեկուզ ամենահաջող կետի։ Ինչպես և բոլոր օպերատորները, Ժյուլը չէր սիրում տեղում կանգնել։ Նման կաշկանդվածությունը ջղայնացնում էր նրան։ Նա նույնիսկ հարցրեց, չի՞ կարելի արդյոք մի այլ տեղ թռչել, ու լսեց նավապետ Անսոնի պատասխանը․
― Ոնց չէ, պիտի սկսեմ դեսուդեն ցատկոտել այս լեռներում։ Սա տիեզերանավ է, այլ ոչ թե․․․ քարայծ։
Շրջապատկեր և հանկարծակի մոտեցում՝ ահա այն բոլոր հնարները, որոնցից կարող էր օգտվել Ժյուլը, այն էլ չափավոր․ ոչինչ այնպես չի զայրացնում դիտողին, ինչպես սրընթաց հետ֊առաջ ցատկերը տիեզերքում կամ արագ խռնումը, երբ պատկերը, ասես, պայթում է ուղիղ քթիդ առաջ։ Տրանսֆոկատորը Ժյուլին թույլ էր տալիս Լուսնի վրա «սուրալ» ժամում հիսուն հազար կիլոմետր արագությամբ։ Այդպիսի վազքից մարդու սիրտ կխառներ․․․
Վերջապես համր թռուցիկ ժողովն ավարտվեց, փրկարարները անջատեցին հեռախոսները։ Լոուրենսը թերևս հիմա պատասխանի այն ռադիոկանչին, որոնք նրա գլխին էին թափվում վերջին հինգ րոպեում։
― Տեր աստված, ― բացականչեց Սպենսերը։ ― Դուք տեսնո՞ւմ եք։ Սա ի՞նչ բան է։
― Տեսնում եմ, ― պատասխանեց նավապետ Անսոնը։ ― Կարծես նրանք գնում են․․․
Փոշեսահնակները մարդկանցով հեռու էին փախչում տախտակամածից, ինչպես խորտակվող նավից։
==Գլուխ քսանվեցերորդ==
Թերևս լավ եղավ, որ «Սելենի» հետ կապն ընդհատվեց, այլապես հազիվ թե ուղևորներին քաջալերեր այն լուրը, որ փոշեսահնակները նահանջեցին։ Ասենք, այդ պահին փոշեգնացում չէին մտածում փրկարարների մասին՝ բոլորի ուշադրությունը գրավել էր Ռեդլիի անսպասելի երևալը աղոտ լուսավորված բեմում։
― Ինչպե՞ս դա հասկանալ, թե դուք եք մեղավոր ամեն ինչում, ― լարված լռությունը խախտեց Պաթը, առայժմ դեռ միայն լարված, առանց որևէ թշնամության, քանի որ ոչ ոք լուրջ չընդունեց նորզելանդացու ասածը։
― Դա երկար պատմություն է, նավապետ։ ― Ռեդլին խոսում էր միանգամայն անվրդով, բայց նրա ձայնի մեջ ինչ֊որ տարօրինակ կերկերանք կար, որը անհասկանալի էր Պաթի համար։ Թվում էր, թե նրանք լսում են ռոբոտի խոսակցությունը․ Պաթի մարմնով սարսուռ անցավ։
― Ես չեմ ուզում ասել, որ դիտավորյալ կերպով եմ աղետի պատճառ դարձել, ― շարունակեց Ռեդլին։ ― Բայց վախենում եմ, թե այն պատահական չէ, ու ես շատ եմ ցավում, որ ձեզ գցել եմ այդ պատմության մեջ։ Հասկանում եք, նրանք ինձ հետապնդում են։
«Միայն սա էր պակաս, ― մտածեց Պաթը։ ― Ամեն, ամեն ինչ թարսվել է։ Մեր այս փոքրիկ խմբում կա հիստերիկ պառաված օրիորդ, կա թմրամոլ, հիմա էլ այս խելագարը մեջ ընկավ։ Էլ ի՞նչ ասես, որ չենք տեսնելու մինչև վերջներս գա»։
Սակայն իսկույն նա ինքն իրեն ասաց, որ արդարացի չէ։ Ճիշտն ասած, նրա բախտը բերել է։ Մի կողմից՝ Ռեդլի, միսս Մոռլի և Հանս Բալդուր (ի դեպ, Բալդուրը այն միակ դեպքից հետո, որի մասին ոչ ոք չէր հիշեցնում, իրեն անթերի էր պահում), բայց մյուս կողմից՝ կոմոդորը, դոկտոր Մըքենզին, Շաստեր ամուսինները, փոքրիկ պրոֆեսոր Ջայավարդենը, Դեվիդ Բարրետը։ Ասենք մնացածները, նույնպես դեռ անմռունչ կատարում են նավապետի կարգադրությունները։ Պաթը հանկարծ բարի զգացմունքներով, քնքշությամբ համակվեց դեպի այդ մարդիկ՝ նրանց գործունյա կամ անգործունյա աջակցության համար։
Հատկապես դեպի Սյուն, որը այս անգամ էլ իրենից շուտ գլխի ընկավ։ Իր խցիկում, նավախելում նա ամենայն անբռնազբոսիկությամբ, կարծես ի միջի այլոց, աննկատելի՝ համենայն դեպս Ռեդլիի համար, դեղարկղիկից հանեց քնաբեր ամպուլան։ Եթե որևէ օյին սարքի, ինքը միջոցներ կձեռնարկի։
Սակայն դեռևս Ռեդլիի վարմունքի մեջ սպառնալից ոչինչ չկար։ Նա միանգամայն տիրապետում էր իրեն, խոսում էր հասկանալի ու կշռադատելով՝ ոչ աչքերի խելահեղ փայլ, ոչ աննորմալության որևէ այլ արտաքին նշան։ Մի սովորական, հասակն առած նորզելանդացի հաշվապահ, որն իր արձակուրդն անց է կացնում Լուսնի վրա։
― Դա շատ հետաքրքիր է, միստր Ռեդլի, ― ասաց կոմոդոր Հանստենը խաղաղ ձայնով, ― բայց դե դուք ներեք մեզ մեր տգիտության համար։ Ովքե՞ր են այդ «նրանք», և ինչո՞ւ են ձեզ հետապնդում։
― Դուք, իհարկե, լսել եք, կոմոդոր, թռչող պնակների մասին։
― Թռչող․․․ ինչի՞, ― զարմացավ Պաթը։
Երևում էր, որ Հանստենը շատ ավելի լավատեղյակ էր։
― Այո, լսել եմ, ― պատասխանեց նա, իսկույն ձանձրույթ զգալով։ ― Կարդացել եմ տիեզերագնացության վերաբերյալ հին գրքերում։ Կարծեմ, մի ութսուն տարի առաջ դրանց շուրջը մի իսկական մասսայական պսիխոզ էր սկսվել (Ա՛հ, տեղին չօգտագործեց «պսիխոզ» բառը․․․ փա՜ռք աստծոմ Ռեդլին չնեղացավ)։
― Օ՜, ― առարկեց նա, ― նրանք շատ ավելի շուտ են երևան եկել։ Բայց միայն անցյալ դարում մարդիկ ուշադրություն դարձրին դրանց վրա։ Կա մի հին ձեռագիր, դեռևս հազար երկու հարյուր իննսուն թվականին անգլիական մի աբբահայր մանրամասն նկարագրել է թռչող պնակը։ Առաջներում նույնպես նկատել են այն։ Մինչև քսաներորդ դարը նշված է ավելի քան տասը հազար դեպք։
― Մի րոպե, ― միջամտեց Պաթը։ ― Ի՞նչ է նշանակում «թռչող պնակ»։ Ես ոչինչ չեմ հասկանում։
― Վախենում եմ, որ ձեր կրթության մեջ բաց տեղեր կան, նավապետ, ― կարեկցանքով ասաց Ռեդլին։ ― «Թռչող պնակ» տերմինը լայնորեն տարածվեց սկսած հազար ինը հարյուր քառասունյոթ թվականից։ Այդպես կոչեցին տարօրինակ, շատ հաճախ ձվաձև ապարատները, որոնք արդեն բազում հարյուրամյակներ հետազոտում են մեր մոլորակը։ Ոմանք գերադասում են ասել «չճանաչված թռչող առարկաներ»։
Պաթը ինչ֊որ բան հիշեց։ Հիրավի նա լսել էր այդ տերմինը արտամոլորակային հիպոթեզների առնչությամբ։ Բայց ոչ մի ապացույց չկա, որ այլ աշխարհներից տիեզերանավեր ժամանած լինեն մեր արեգակնային համակարգություն։
― Դուք իսկապես հավատո՞ւմ եք, ― թերահավատորեն հարցրեց ուղևորներից ինչ֊որ մեկը, ― որ Երկրի շուրջը թրև են գալիս տիեզերքից եկած հյուրեր։
― Ավելին, ― պատասխանեց Ռեդլին։ ― Նրանք հաճախ իջել և կոնտակների մեջ են մտել մարդկանց հետ։ Մինչև մարդու երևալը Լուսնի վրա, նրանք խարսխակայան են ունեցել Ֆարսայդում, բայց նրանք այն ոչնչացրել են, հենց որ տեղագրական առաջին հրթիռները սկսեցին խոշոր մասշտաբի լուսանկարներ անել։
― Որտեղի՞ց գիտեք դուք այդ ամենը, ― զարմացավ ուղևորներից մեկը։
Բայց լսարանի թերահավատությունը ամենևին չէր շփոթեցնում Ռեդլիին․ նա, հավանաբար, վաղուց էր ընտելացել դրան։ Նորզելանդացին ուսումնասիրել էր համոզվածությունը, որը (որքան քիչ հիմնավոր լիներ) ակամա անցնում էր մյուսներին։ Նա իրեն հիանալի էր զգում այն արտասովոր երևակայական աշխարհում, դեպի որը նրան մղում էր խելացնորությունը։
― Մենք․․․ կոնտակտ հաստատեցինք նրանց հետ, ― հաղթականորեն ասաց նա։ ― Մի քանի հոգի կարողացան հեռազգացական կապ հաստատել թռչող պնակների անձնակազմերի հետ։ Եվ մենք արդեն բավական բան գիտենք նրանց մասին։
― Իսկ մյուս մարդի՞կ, ― խոսեց ևս մի թերահավատ։ ― Եթե իսկապես Երկրի շուրջը թռչում են պնակներ, ինչո՞ւ դրանց չեն տեսել ո՛չ աստղագետները, ո՛չ տիեզերագնացները։
― Բանն էլ հենց այն է, որ տեսել են, ― պատասխանեց Ռեդլին, ներողամտաբար ժպտալով։ ― Տեսել են, բայց ոչ ոքի չեն ասում։ Գիտնականները լռության դավադրության ուխտ են արել, նրանք չեն ուզում ընդունել, որ տիեզերքում մեզանից շատ ավելի խելացի էակներ կան։ Ու երբ օդաչուն զեկուցում է, որ տեսել է պնակ, նրան ծիծաղի առարկա են դարձնում։ Հասկանալի է, որ տիեզերագնացները գերադասում են լռել իրենց տեսածի մասին։
― Իսկ դուք, կոմոդոր, չե՞ք պատահել դրանց, ― հարցրեց միսսիս Շաստերը, որը բացահայտորեն հակված էր հավատալու նորզելանդացուն։ ― Թե՞ դուք նույնպես մասնակցում եք այդ, ինչպես միստր Ռեդլին անվանեց, լռության դավադրությանը։
― Ցավոք սրտի, պետք է ձեզ վշտացնեմ, ― ասաց Հանստենը։ ― Դուք կարող եք ինձ չհավատալ, բայց երբևիցե ինձ հանդիպած բոլոր տիեզերանավերը Լլոյդի գրանցման մատյանում կան։
Նա որսաց Պաթի հայացքը և թեթևակի գլխով արեց, կարծես ասելով․ «Գնանք, խորհրդակցենք օդասահանքի խցիկում»։ Այժմ, երբ պարզվեց, որ Ռեդլին անվնաս է, Հանստենը նույնիսկ ուրախ էր կատարվածի համար, որը այդպիսի արագությամբ ուղևորների ուշադրությունը շեղեց նոր բարդություններից։ Եթե փոքրիկ հաշվապահի զառանցագին հերյուրանքը զբաղեցնում է նրանց, թող շարունակի։
― Դե, Պաթ, ― ասաց կոմոդորը, հենց որ դուռը բաժանեց նրանց աշխուժորեն վիճաբանող ուղևորներից, ― ի՞նչ կարծիքի եք նրա մասին։
― Մի՞թե հավատում է այդ անհեթեթությանը։
― Բանն էլ հենց նրանում է, որ հավատում է։ Ես արդեն հանդիպել եմ նման մարդկանց։
Հանստենը բավականին ծանոթ էր այդ տարօրինակ պսիխոզին, որը համակել էր Ռեդլիին․ իզուր չէ, որ նա տիեզերաբանությամբ հրապուրվեց դեռ քսաներորդ դարում։ Երիտասարդ ժամանակ կոմոդորը նույնիսկ մի քանի ինքնօրինակ գրոտումներ է կարդացել այդ մասին․ դա մի այնպիսի անամոթ խաբեություն կամ երեխայական պարզամտություն էր, որ մի պահ նա նույնիսկ կասկածեց, թե արդյոք մարդը բանակա՞ն էակ է։ Զայրույթ էր պատճառում միայն հենց այն միտքը, որ նման գրականությունը կարող է այդպիսի անզուսպ հաջողություն ունենալ։ Ճիշտ է, այդպիսի գրքերի մեծ մասը լույս են տեսել «Խելահեղ հիսնական» թվականներին, որոնք պսիխոզի տարիներ էին։
― Չափազանց անհեթեթ կացություն է, ― գանգատվեց Պաթը։ ― Մի այսպիսի ժամանակ բոլոր ուղևորները վիճաբանում են թռչող պնակների շուրջ։
― Իսկ ես կարծում եմ, դա հիանալի է, ― պատասխանեց կոմոդորը։ ― Ինչո՞վ այլևս զբաղվեն, ի՞նչ եք առաջարկում։ Ուղղակի ասենք, չէ որ մեզ մնում է միայն նստել ու սպասել, մինչև Լոուրենսը նորից տանիքը կթակի։
― Եթե միայն նա այնտեղ է։ Բարրետը ճիշտ է ասում, տախտակամածը կարող էր խորտակվել։
― Հազիվ թե․․․ Ցնցումը շատ թույլ էր։ Ի՞նչ եք կարծում, ինչքա՞ն ենք իջել։
Հանստենի հարցը Պաթին մտածել տվեց։ Այժմ նրան թվում էր, որ նրանք երկար ժամանակ էին իջնում։ Կիսախավար, մենամարտ փոշու հետ՝ այս ամենը խանգարեցին ժամանակի զգացումը, և նա կարող էր միայն կռահել։
― Ասենք, մի տասը մետր․․․
― Հիմարությո՛ւն։ Դա տևեց ընդամենը մի քանի վայրկյան։ Երկու֊երեք մետր, ոչ ավելի։
«Գոնե ճիշտ լիներ կոմոդորը, ― մտածեց Պաթը։ Նա գիտեր, թե ինչքան դժվար է դատել փոքրիկ արագությունների մասին, մանավանդ երբ ուշադրությունդ բթացած է։ «Սելենում» գտնվողներից միայն Հանստենն ունի անհրաժեշտ փորձառություն։ Պետք է մտածել, նրա գնահատությունը ճիշտ է։ Եվ, համենայն դեպս, այն հուսադրող է։
― Վերևում, հավանաբար, ոչինչ էլ չզգացին, ― շարունակեց Հանստենը։ ― Եվ հիմա զարմանում են, թե ինչու չեն կարողանում շոշափել մեզ։ Դուք վստա՞հ եք, որ մենք ի վիճակի չենք վերականգնել ռադիոկապը։
― Վստահ եմ։ Բախշման տուփը ամբողջությամբ՝ կաբելի մի մասի հետ պոկվել է։ Խցիկից անհնար է այնտեղ հասնելը։
― Ըմ․․․ հա՜, ոչինչ չես անի։ Լավ, գնանք, թող Ռեդլին փորձի մեզ դավանափոխ անել, եթե կարող է։
Ժյուլը մի հարյուր մետր օբյեկտիվով ուղեկցում էր փոշեսահնակները, մինչև կնկատեր, որ նրանք ավելի քիչ մարդ են տանում, քան բերել էին։ Յոթ հոգի, բայց եկել էր ութը։
Նա անմիջապես օբյեկտիվը ետ տվեց ու շնորհիվ երջանիկ պատահականության, թե այն խորաթափանցության, որն աչքի ընկնող օպերատորին զանազանում էր շարքայինից, տախտակամածը բռնեց ճիշտ այն պահին, երբ Լոուրենսը խախտեց իր լռությունը։
― Խոսում է Ըրթսայդի գլխավոր ինժեները։ ― Նրա հոգնած ու անտրամադիր ձայնը հիշեցնում էր մի մարդու, որի լավ մշակված պլանները հանկարծ խորտակվել են։ ― Խնդրում եմ, ներեք ընդհատման համար, բայց, ինչպես դուք հավանաբար կռահեցիք, մեզ մոտ վթար է պատահել։ Ըստ երևույթին նոր իջեցում։ Քանի մետր՝ հայտնի չէ։ Մենք կորցրել ենք «Սելենը», ու նա չի պատասխանում մեր կանչերին։ Ես իմ մարդկանց կարգադրել եմ մի քանի հարյուր մետր հեռանալ։ Հազիվ թե մեզ վտանգ սպառնա, բայց ավելի լավ է ռիսկի չդիմել։ Առայժմ ես այստեղ մենակ էլ յոլա կտանեմ։ Ինձ նորից լսեք մի քանի րոպե հետո։
Միլիոնավոր հեռուստադիտողներ տեսան, թե ինչպես Լոուրենսը, տախտակամածի ծայրին պպզած, հավաքում է զննաձողը, որի օգնությամբ առաջին անգամ հայտնաբերեց փոշեգնացը։ Քսան մետր։ Եթե նավը ավելի խորն է գնացել, էլի մի բան պետք է հնարել։
Ահա զննաձողը մտնում է փոշու մեջ։ Ինչքան մոտենում է այն խորությանը, որտեղ նախկինում գտնվում էր «Սելենը», այնքան դանդաղում է։ Ծածկվեց 15 նիշը՝ տասնհինգ մետր։ Զննաձողը տեգի նման խրվում էր Լուսնի սիրտը։ «Ինչքա՞ն կա դեռ», ― սկաֆանդրի լռության մեջ շշնջաց Լոուրենսը։
Պատասխանը շշմեցրեց նրան։ Եթե կացությունը այդքան լուրջ չլիներ՝ նա պարզապես կծիծաղեր․ նիշից հետո զննաձողը ընդամենը մետրուկես խորացավ։ Բայց արի ու տես, որ «Սելենը» անհավասարաչափ է իջել, որը շատ ավելի վատ է։ Ստուգումը ցույց տվեց, որ նավախելը ավելի խորն է, քան քիթը, թեքությունը՝ երեսուն աստիճան։ Սակայն դա բավական էր, որպեսզի Լոուրենսի պլանները ձախողվեին․ չէ որ նա հույս ուներ, որ կեսսոնը առանց արանքների քիփ կնստեր հորիզոնական տանիքին։
Ինչևիցե, այժմ Լոուրենսին առաջին հերթին այլ բան էր մտահոգում։ Փոշեգնացի ռադիոն լուռ է (լավ է, եթե պատճառը միայն սնուցման անսարքությունը լինի) ― ինչպես իմանալ, արդյոք կենդանի՞ են մարդիկ։ Նրանք կլսեն, իհարկե, զննաձողի դիպչելը, բայց իրենք ոչինչ չեն կարող հաղորդել վերև․․․
Ինչպե՞ս թե չեն կարող․ կա շատ հեշտ ու հասարակ մի եղանակ, այնքան հասարակ, որ նույնիսկ էլեկտրոնիկայի հարյուր հիսուն տարվա տիրապետությունից հետո մտահան չեն անում։
Լոուրենսը ձգվեց տեղում և կապվեց փոշեսահնակների հետ։
― Կարող եք վերադառնալ, ― ասաց նա։ ― Ոչ մի վտանգ չկա։ Փոշեգնացը ընդամենը մի երկու մետր է իջել։
Գլխավոր ինժեներն արդեն մոռացել էր, որ իրեն հետևում են միլիոնավոր աչքեր։ Դեռ նոր գործողությունների պլան պետք էր մշակել, բայց առաջին քայլն արդեն պարզ էր նրան։
