Changes
/* Երգ տասնհինգերորդ։ Հալածումն նավերից */
Որ պատճառեց վիճակը դառն՝ աստվածային Հերակլեսի,
Որին չարիք նյութելով դու գըցեցիր ծովն ալեկոծյալ
Եվ հանեցիր վերջիվերջո նըրան Կովը բարեբընակ:<ref>Այստեղ, ինչպես և նախորդ գխի տ. 252-264–ում հիշատակվում են Հերակլեսի առասպելի այն դրվագները, որտեղ Հերան խարդավեց Հերակլեսին՝ օգնական ունենանալով դարձյալ նույն Քունը:</ref>
{{տող|30}}Այնտեղ բազում չարչարանքներ կըրեց որդիս, ու նո՛ր միայն
Ազատելով նըրան նորից դեպի Արգոս դարձըրի ես։
Այնուհետև չեմ դադարի տըրոյացոց հալածելուց
Աքայական նավատորմից, մինչև որ քաջ աքայեցիք
Աթենասի վեհ խորհըրդով առնեն Իլիոնն ամրապարիսպ:<ref>''Աթենասի խորհրդով առնեն Իլիոնն ամրապարիսպ'' — Ակնարկվում է այն առասպելը, համաձայն որի, երբ աքայեցիք չեն կարողանում ուժով գրավել Տրոյան, Աթենաս-Պալլասի խորհրդով դիմում են խորամանկության. սարքում են հսկայական փայտե ձի, որի օգնությամբ աքայեցի լավագույն ռազմիկները մտնում ենքաղաք, դարպասները բացում իրենց զորքերի առաջ և կոտորած սարքում Տրոյայում: «Տրոյական ձիու» դրվագը մեզ հայտնի է «Ոդիսականից», ինչպես նաևհռոմեացի բանաստեղծ Վիրգիլիոսի «Էնեական» պոեմից։</ref>
Բայց նախքան այդ, ոչ ես սաստիկ իմ ցասումից կըդադարեմ,
Եվ ոչ էլ թույլ կըտամ մեկին՝ թիկունք կանգնել դանայեցոց,
Ոտքի ելան բոլորն իսկույն և ամեն ոք բաժակն իր լի
Պարզեց նըրան, իսկ նա թողեց մյուս բոլորին և գեղատես
{{տող|90}}Թեմիսի լի բաժակն առավ, որը նըրան ընդառաջեց<ref>Թեմիսը օրենքի, արդարադատության աստվածուհին է։</ref>
Եվ մեծարո աստվածուհուն այս սըրաթև հարցումն արավ.
«Հերա՛, ինչո՞ւ եկար այստեղ, վախեցած ես թըվում դու ինձ,
Լուսածըղի աստվածուհին նըրան այսպես պատասխանեց.
«Մի հարցընիր, չըքնաղ Թեմիս, քանզի ինքըդ շատ լավ գիտես,
Թե ինչպիսի անբարեհաճ ն և անողոք սիրտ ունի նա:
Սակայն տարի, նըստիր բոլոր աստվածների հետ հավասար
Հաղորդակից այս խընջույքին և դու ինքըդ բոլորի հետ
Ընկնեմ խառըն մեռելներին՝ փոշեթավալ, արյունլըվա»:
Այս ասելով նա Սարսափին ու Եղեռնին հըրամայեց<ref>Սարսափն ու Եղեռնը Արես աստծո զավակներն են համարվում։</ref>
Լըծել ձիերն և ինքն հագավ փայլակնացայտ զենքերն իր պերճ:
Արամազդի ցասումն այնժամ սարսափելի պիտի լիներ
Անմահների վրրավըրա, եթե Աթենասը գահնիր գահն իր թողած,
Որի վըրա նըստել էր նա, գավթից իրեն դուրս չընետեր,
Ի մեծ սարսափ և ի զարմանս բոլոր անմահ աստվածների,
Եվ Հադեսին՝ իրեն բախտից բաժին ընկավ դըժոխքը մութ,
Եվ երկինքը լայնատարած, ամպն ու եթերն՝ Արամազդին.
Իսկ երկիրը և բարձրաբերձ Ոլիւմպոսը Ոլիմպոսը երեքիս են:
{{տող|200}}Ուստի և ես Արամազդի քիմքին գերի չեմ լինելու.
Թեև հըզոր, բայց թող խաղաղ մընա նա իր երրորդ բաժնում
Գընաց դեպ ծովն աստվածային, որ ազատվի իմ ցասումից,
Ապաթե ոչ մեր կըռվի ձայնն ամեն աստված պիտի լըսեր,
Մինչև անգամ Զըրվանի շուրջ եղողները դըժոխքի մեջ։մեջ<ref>''Զրվանի շուրջ եղողները (աստվածները) դժոխքի մեջ'' - Նկատի ունի տիտաններին:</ref>։
Բայց շահավետ եղավ այսպես թե՛ ինձ համար և թե՛ իրեն,
Որ ինձ անսաց և ըշտապեց ըզգուշանալ իմ ցասումից,
Ձեռքին ասպար մի ահարկու, հրաշանըշան և ծոպազարդ,
{{տող|320}}Որը տըվավՀեփեստոսը՝ ճարտարագործն Արամազդի,
Որ նըրանով սարսափազդի սարսափ ազդի մահկանացու մարդկանց սըրտին։
Վահանն այդ մեծ ձեռքին բըռնած՝ տանում էր նա տըրոյացոց:
Սըրանք երկսայր աշտեներով` նըժույգների վըրա նըստած,
{{տող|400}}Նըրանք իրենց սև նավերի բարձրությունից, ուր որ ելան,
Երկայնաձիգ մըկունդներով՝ ծարերը ծայրերը կուռ պըղընձապատՆավամարտի համար հարմար - կըռվում էին իրարու դեմ:
Քանի դեռևս աքայեցիք և տըրոյանք դեմ-հանդիման
Որ արվեստի գաղտնիքներին քաջատեղյակ է մըշտապես, —
Այսպես, նըրանց մարտն ու գուպարն էր ընթանում հարթ-հավասար.
Եվ երկուստեք արիաբարկըռվում արիաբար կըռվում էին նավերիշուրջնավերի շուրջ:
Հեկտորը քաջ և հոյակապ Այաքսն իրար դեմ-հանդիման
Կըռվում էին մի նավի շուրջ, սակայն չէին կարող ընկճել
Այսպես ասաց, և Այաքսին նետեց աշտեն փայլակնացայտ,
Բայց ըրիպեց վըրիպեց և Մաստորի որդուն դիպավ` կիթերացի
Լիկոփրոնին, որ Այաքսի ըսպասակն էր հավատարիմ
Եվ Այաքսի տանն էր ապրում, հայրենիքից վըտարանդի,
Ուր խուռնախիտ գունդ-գընդի դեմ կանգնած կըռիվ էին մղում:
Աղետն արագ վըրա հասավ, որն արգելել չըկարեցան,
Մըխվեց սըլաքը մահաբեր՝ պարանոցին, իր ետսիցետևից,
Եվ նա կառքից ցած տապալվեց, երիվարներն ընկըրկեցին
Ու զարկվելով դատարկ կառքին` ցընցեցին այն դըղըրդյունով։
Որ Արամազդն ինքը փըշրեց փըքինները մի քաջազնի։
Ջորությունը հըզոր Զևսի հեշտ է հայտնի լինում մարդկանց
Թե՛ գերագույն վաոք փառք ու պարծանք ընձեռելիս, և թե՛, երբ որ
Տըկարացնի և չուզենա լինել սատար և զորավիգ,
Ինչպես որ արդ թուլացնելով արգիացոց՝ մեզ է օգնում։
Եղեք արի և կրռվեցեք կըռվեցեք նավերի մոտ միահամուռ,
{{տող|510}}Եվ ով ձեզնից ընկնի մարտում նետահարված կամ տիգախոց,
Մեռնի՛ թող որ, քանզի փառք է մեռնել հանուն հայրենիքի,
Քան թե շարժել մեր ձեռն ու ոտն ու մարտընչել թշնամու դեմ։
Լավ է մեռնել միանգամից և կամ ապրել ազատ կյանքով,
Քան թե երկար հալվել–մաշվել աղետավորպատերազմումաղետավոր պատերազմում
Այսպես իզուր, նավերի մոտ, վատթարագույն մարդկանց ձեռքից»։
Այս ասելով բոցավառեց բոլորի մեջ կամք ու կորով:
{{տող|530}}Հեկտորն այնտեղ տիգահարեց Պերիմեդյան Աքեդիոսին՝
Զորավարին փոկեացոցփովկեացոց, իսկ Այաքսը՝ հետևակաց
Հրամանատար Լավոդամին՝ Անտենորի շըքեղ որդուն։
Պուլիդամասը ըսպանեց Կիյենյան քաջ Ովդիոսին՝
Այնժամ նըրա դեմ դուրս եկավ Դոլոփսը քաջ նիզակաձիգ՝
Լամպեդյանը, որ հզոր էր մըրցության մեջ ու փորձառու,
Որին ծընեց Լավմեդոնյան Լամպոսը՝ այրն ազնըվագուլնազնըվագույն:
Զարկեց տեգով Փիլեսյանի կուռ վահանի ճիշտ մեջտեղին,
Բայց պաշտպանեց զըրահը հաստ, զոդված գոգյալ թիթեղներով,
Կըտրեց իսկույն ու գըլորեց փոշիներում ջարդուփըշուր:
Ոգորում էր Մեգեսն այդես հաղթանակի հույսով անդուլ,
Երբ օգնության հասավնըրանՄենելաւկոսն հասավ նըրան Մենելավոսն արիական,
Եվ Դոլոփսի ետև կանգնած՝ զարկեց նըրա թիկնամեջքին։
Սըլաքն անցավ հուժկու թափով ու դուրս եկավ նըրա կրծքից,
Նըրան էր, որ Հեկտորն ահա խիստ կըշտամբեց այս խոսքերով,
Չի՞ մորմոքվում սիրտըդ միթե մեր հորեղբոր որդու համար.
{{տող|570}}Դու չե՞ս տեսնում, թե ինչպես են ուզում նըրան զինազերծել։
Ատիլոքոսն այդպես ընդոստ վըրադ վազեց, Մելանիպպե՛,
Որ կողոպտի զենքերը քո, սակայն Հեկտորն այդ նըկատեց
Եվ խոյացավ արշավակի նըրա վրրա վըրա անմիջապես:
{{տող|600}}Անտիլոքոսն այդ տեսնելով, թեպետև ժիր պատերազմող,
Չըդիմացավ ու փախավ ետ սարսափահար գազանի պես,
Ինչպես ժայռը ճերմակ ծովի ափին ցըցված երկնակարկառ,
Որ անսասան դեմ է դընում փըչող սաստիկ քամիներին,
Ալիքներին, որ բախվելով`խորտակվում են նըրա վըրա:
Դանայեցիք այդպես անահ տոկում էին տըրոյացոց:
Բայց Հեկտորը հըրաբորբոք, փայլակնացայտ նետվեց առաջ
Իրենք նույնպես վախենալով քաջ Հեկտորից աստվածային։
{{տող|670}}Աքայեցիք փախուստ տալով նավատորմի դիմացն հասան,
Անցան նավերն առաջնաշարք <ref>''Անցան նավերն առաջնաշարք'' - Սրանք այն նավերն էին, որոնք առաջինն էին ափ դուրս բերվել, այդ իսկ պատճառով առաջին՝ ծովից ամենահեռուն գտնվող շարքն էին կազմում:</ref> ու պահեցին նըրանց ետև։
Այսպես, թողին արգիացիք առաջին շարքը նավերի
Ու կանգ առան միահամուռ՝ վըրանների առաջ իրենց,
Այսպես ասաց ու թունդ հանեց նա բոլորի սիրտն ու հոգին։
Աթենասը աստվածառաք մեգը ցըրեց նըրանց աչքից
Ու մեծ մի լույս ծագեց նըրանց<ref>''մեծ մի լույս ծագեց նրանց'' - Պայծառ լույսը, որ Աթենաս աստվածուհին ուղարկում է ի պատասխան ծերունի Նեստորի քաջալերանքի, բարեհաջող նշան էր:</ref>. լուսավորեց առհավասար
Երկու կողմից՝ թե՛ նավերից, և թե՛ մարտից արյունազանգ:
Եվ Հեկտորի տեսան նըրանք՝ համհարզների հետ միասին,
Յուրաքանչյուր տըրոյացի խիզախում էր այն հավատով,
Որ նավերը կըհըրկիզեն և կըջընջեն աքայեցոց։
{{տող|720}}Այ մըտածմամ բէին մըտածմամբ էին նըրանք գոտեմարտում ահեղորեն:
Հեկտորն այնտեղ բըռնեց ամուր մի գեղեցիկ և ծովաչու
Նավի գըլխից, որը իր հետ Պրոտեսլավն էր բերել Տրոյա
{{տող|740}}Եվ բանակին արգելելով նավատորմին մոտիկ կըռվել։
Սակայն եթե Արամազդը կուրացրեց մեր միտքը այնժամ,
Այսպես ասաց Հեկտորն ահեղ, և տըրոյանք միահամուռ
Չըդիմացավ Այաքսն այլևս սըլաքների սուր տարափին
Եվ, որպեսզի զուր չըկորչել, թողեց նավի հարթակը նա
Ու ահանջեց փոքր-ինչ հեռու, դեպի տախտակ մի յոթոտնյա<ref>''դեպի տախտակ մի յոթոտնյա'' - « Իլիականի» ռուսերեն թարգմանչի՝ Ն. Գնեդիչի կարծիքով, այստեղ Հոմերոսը նկատի ունի ոչ թե թիավարների նստարանը, այլ նավասանդուղքը։ Ի հաստատումն իր կարծիքի, նա վկայակոչում է հին հունական նավատորմի բազմաթիվ պատկերումները։</ref>:
Այնտեղ կանգնած դիտում էր նա և նիզակով իր անդադար
Հեռու վանում տըրոյացոց, ով կըրակ էր բերում հըրձիգ,
Արի՛ եղեք, սիրելիներս, հիշեցեք ձեր ուժն ահագին։
Կարծում եք դուք, որ մեր ետև պաշտպանողնե՞ր ունենք կանգնած,
Կամ թե պար՞սիպ պար՞իսպ կա հաստապինդ, որ պահպանի մեզ կորըստից:
Չունենք մոտիկ ոչ մի ամրոց, քաղաք, որի ապավինենք,
Որ լինեին մեզ զորավիգ փոխարինող պատրստ պատրաստ գընդեր,
Ո՛չ, գըտընվում ենք քաջազեն տըրոյացոց բաց դաշտի մեջ.
Մեր ետև ծովն է թավալվում, ու հեռու ենք մենք մեր երկրից։
Բոցավառվող խանձողներով դեպ նավատորմն էին խուժում։
Բոլորին է խոցում էր նա երկայնաստվեր իր նիզակով
</poem>
