Changes
Նոր էջ «{{Վերնագիր |վերնագիր = Իմ երգը |հեղինակ = [[Միսաք Մանուշյան]] |թարգմանիչ = |աղբյուր = }} == Դեպի Ֆրանսիա...»:
{{Վերնագիր
|վերնագիր = Իմ երգը
|հեղինակ = [[Միսաք Մանուշյան]]
|թարգմանիչ =
|աղբյուր = }}
== Դեպի Ֆրանսիա ==
Համայնատարած գիշերի փեշերն ինկեր են լըռին,<br/>
Արևեն արբած Միջերկրականի հոլանի մեջքին.<br/>
Զերդ բոլորաձև, գըմբեթ տաճարի, երկինքն աստղածիր,<br/>
Իջեր է ահա ծովուն վրա հորիզոնն անծիր։<br/>
Զեփյուռ մը թեթև կը ժողվե ջուրին բույրերն աղեհամ<br/>
Ու կը սըրըսկե մազերուս, դեմքիս վրա հարաժամ․․․<br/>
Երկաթ կողերը խըրած ջրերու գաղջ ծալքերուն մեջ,<br/>
Նավը լուսավառ՝ կը ճեղքե մութին խավերն անընդմեջ։<br/>
Եվ ինչպես նավու միշտ դեպի առաջ սըլացքեն բըխած,<br/>
Ծովու գիշերին խորին, համասփյուռ խորհուրդեն գերված,<br/>
Ձըրերը փրփրուն խելագար վազքով դեպ ետ կը հոսին՝<br/>
Միտքըս այնպես ետ և հոգիս աջաջ կերթա տենդագին։<br/>
Ետիս եմ թողած բընությամբ սընած մանկությունս արև,<br/>
Եվ թշվառությամբ, զրկանքով հյուսված որբությունն իմ սև.<br/>
Դեռ պատանի մ՚եմ թղթի և գրքի երազեն գինով,<br/>
Կ՚երթամ հասուննալ գիտակցության ու կյանքի վաստակով։<br/>
Բաղձանքս անհուն Է և նշման ծովուն այս անծայրածիր,<br/>
Անմեկնելի է՝ ինչպես խավարին խորհուրգն անհարիր․․․<br/>
Կ՚ըղձամ ըմբոշխնել լույսն իմաստության, արվեստի գինին,<br/>
Եվ խլել կյանքի մեծ պայքարին մեջ դափնիներ անգին․․․
1924-25
== Բնության հետ ==
Վարագուրեր է խավարն համորեն<br/>
հորիզոնն անծիր հողին ու ջուրին,<br/>
Ու գույներ, ձայնե՜ր՝ կախարդված մութեն,<br/>
Գիշերի գաղջ գիրկն իրար կը ձուլվին...<br/>
Խավարի պես լուռ, անոր պես խոհուն,<br/>
Օվկիանի ափին կանգնած եմ մինակ.<br/>
Լույսե հոգնաբեկ խոհերս ալ համակ<br/>
Հանձներ եմ ծովու գինով խաղերուն։<br/>
Մեղկ հարսի նման, տարփանքով մը հեշտ<br/>
Կը փռվի տամուկ ավազին վրա<br/>
Ու շրթներով պաղ՝ համբույրներ կուտա<br/>
Ինձի, որ իրեն սիրահարն եմ խենթ։<br/>
Զեփյուռ մ՚է թեթև, կը շոյե անհուն<br/>
Պաստառը ծովուն ու կանանչն հողին,<br/>
Կը տարուբերվի ծովը անձկագին՝<br/>
Ներդաշնակ ու մեղմ երգ մը շրթներուն։<br/>
Լուսինն այս գիշեր, երկչոտ պատանի,<br/>
Կը սիրաբանե մութին հետ գաղտնի։<br/>
Խավարը տակավ կ՚երկնե իմ չորս դին<br/>
Արևը վաղվան, շարժումը կյանքին։<br/>
Գինով եմ, ահ, ես գինով ուղխորեն,<br/>
Բնության դյութող այս լուռ բարբառեն.<br/>
Կյանքե որբացած հոգիիս վրա<br/>
Անհունի երգին խուրհուրդը կ՚իյնա...<br/>
13—8—1929 թ․,<br/>
Կրնավիլ
== Վերապրում ==
Խռով ծով է հոգիս նորեն,<br/>
Հին սև հուշեր տարտամորեն<br/>
Մըտքիս մեջ լուռ կը տողանցեն․․․<br/>
Կը շղթայվին իղձերս բոլոր,<br/>
Թույն կը ծորե անցյալս մոլոր՝<br/>
Երազներուս թարմ ավիշեն։<br/>
Երեկն այսօր կը վերապրի։<br/>
Ինչպե՞ս ըլլալ նոր երազի,<br/>
Նոր հույսերու, սիրո ընկեր։<br/>
Սևով հյուսված արցունք օրեր,<br/>
Կապված, ավա՜ղ, սրտիս հավետ,<br/>
Ցավն ալ հերիք, եղեք անհետ։<br/>
Մտքիս կապանք, թույն եք սրտիս.<br/>
Ես ձեզ կ՚ատեմ․․․ այլ ակամա<br/>
Ողնահարն եք կյանքիս հիմա։<br/>
1-6-1930 թ.<br/>
Փարիզ
== Սիրերգ ==
Գանգիս ներքև հազար հուշեր կան երեկեն,<br/>
Ու բյուր խոհեր ամեն րոպե կուտա ներկան․<br/>
Հազար երգի, հազար գույնի աստվածորեն<br/>
Կը խորասուզիմ ես գաղտնիքին ամեն վայրկյան<br/>
Հազար երգեն մեկն ես սրտիս.<br/>
Հազար խոհեն մեկը միայն,<br/>
Ամեն ուղի ինչո՞ւ, սակայն,<br/>
Քե՜զ կը տանի ակամա զիս։<br/>
Ես փշրեցի մտածումիս մուրճին ներքև<br/>
Հոգիս գերող սիրո կուռքին պաշտումն անհուն<br/>
Եվ հուսացի, կաշկանդումե զերծ արդարև,<br/>
Թե պիտ՚ կրնամ ղեկը կամքիս ուղղել հեռուն․․․<br/>
Ստիպեցի սրտիս թիթեռ<br/>
Հիռ գալ շուրջը ծաղիկներուն,<br/>
Սակայն իզո՜ւր, նա մռլտուն՝<br/>
Սիրո բոցին բոլորն է դեռ։<br/>
Օգոստոս 1930 թ,<br/>
Փարիզ
== Ընդվզում ==
Երազներս անցյալ տակավ կը մարին․․․<br/>
Համայնավեր շունչն անցնող պահերուն<br/>
Հոգիս կը նետե բոցին մեջ անհուն՝<br/>
Նոր աստվածներու մեծ պաշտամունքին․․․<br/>
Մտքիս մեջ հիմա հիշատակներուս<br/>
Շղթան ամփոփած՝ կը խոկամ լռին.<br/>
Սրտիս երեկի քույրե՜ր անմեկին,<br/>
Ի՜նչպես լըքել ձեզ տրտում այս ժամուս։<br/>
Կ՚ափսոսամ քե՛զ ալ, անցյալ իմ անտեր.<br/>
Այլ անծիր ծովու սառնաշունչ հովին՝<br/>
Նոր տեսիլներու իմ սիրտն եմ բացեր․․․<br/>
Աչքերս ալ գինով՝ անհունին սևեռ.<br/>
Ու ղեկը նավիս փշրած կամովին,<br/>
Կ՚երթամ անծանոթ նոր հորիզոններ։<br/>
Հոկտեմբեր 1030 թ․<br/>
Փարիզ
== Չեմ ափսոսում ==
Չեմ ափսոսում այն օրերին,<br/>
Որ անցեր են չար ու բարի.<br/>
Մերժում է սիրտս երգերն այն հին,<br/>
Որ հուզում են տարիների<br/>
Հուշերն արնոտ իմ հոգու մեջ։<br/>
Չեմ ափսոսում լույս ու գինով<br/>
Խրախճանքի այն պահերին,<br/>
Որ ապրել է բյուր երազով.<br/>
Որպես թիթեռ վարդի սրտին,<br/>
Սիրո ծարավ իմ խենթ հոգին։
Այնքան անձուկ մեր կյանքը սին<br/>
Մայր բընության մի ձաղրն է լոկ,<br/>
Արժե՞ բառնալ նրա ուսին<br/>
Հազար ափսոս, հազար մորմոք։
Չեմ ափսոսա, թեկուզ կորչեմ<br/>
Չըքնաղ երազ սա աշխարհից,<br/>
Ես տիեզերքն ունիմ իմ դեմ<br/>
Մտածումիս իբր ուղեգիծ։<br/>
15-11—30 թ.<br/>
Փարիզ
== Նոր Տարի ==
Հոգիս տարորեն լո՜ւռ է այս գիշեր.<br/>
Ձանձրույթ մը մթին զայն իր գիրկն առեր,<br/>
Թախիծե թախիծ կը տարուբերե։<br/>
Իղձերը պղտոր չեն բերեր ինձի<br/>
Հրճվանքն անհուն, որ ամբոխն արդ կ'ապրի<br/>
Կը թերթեմ անվերջ հուշերն անցյալի։<br/>
Որչափ կ'ըղձայի ըլլալ այս պահուն,<br/>
Մեկ վանկը սիրո այն բուխ երգերուն,<br/>
Ուր սրտեր ջերմով իրար կը խոսին․․․<br/>
Հայելիին մեջ կը ճգնիմ իզուր<br/>
Ժըպիտ մը փոխ տալ շրթներուս տխուր,<br/>
Ըլլալու ընկեր փողոցի երգին։<br/>
Կը նայիմ, խռով՝ պահին, որ կ'իյնա<br/>
Կյանքի հարաճեմ անիվին վրա,<br/>
Ու շուրջս ամեն իր կարծես կը հիննա։<br/>
Հոգիս այս գիշեր փոթորկոտ ծով է․․․<br/>
Կյանքի խոլ քամին իզո՜ւր կը հովե<br/>
Մտածումներուս առագաստն ավեր․․․<br/>
1—1—1931 թ.<br/>
Փարիզ
== Հողի կարոտ ==
Լեռներու կրծքեն կ'երկարին մինչ գյուղ,<br/>
Հորիզոնի գաղջ կանանչը գըծող<br/>
Ճերմակ ճամփաներ... ու զերդ ծով անծիր,<br/>
Դաշտեր ծոցվորված ու դաշտեր կարմիր։<br/>
Բռներ եմ գյուղի ոլոր ծառուղին.<br/>
— Արևն ուսերուս որպես ծիրանի,<br/>
Շրթներուս դողդոջ՝ հին երգ մ'արորի,—<br/>
Կ'երթամ սիրտս հանձնել լեռներու սրտին...<br/>
Ինձ թըթենիներ կ'ուղեկցին աջ, ձախ,<br/>
Նըշենիներ մերթ կը ժպտին ուրախ,<br/>
Մերթ վարդաստանեն կուգա հըրավեր.<br/>
Բուրմունքն համորեն երկիրն է գըրկեր։<br/>
Սըրինգն հոտաղին կը կանչե իրեն<br/>
Նախիրն, հուլորեն, բերրի սարն ի վեր,<br/>
Հորթուկներ նախշուն, դունչերն վեր առեր,<br/>
Ու գառներ, ուլեր արև կը չնչեն։<br/>
Ծիծառներ տարմով կ'անցնին միջոցեն<br/>
Ու մեղմ համերգով գարունը կ'երգեն...<br/>
Ճամփաս կ'ոլորվի ու քայլերս հըլու<br/>
Կ՚առնե կը տանի ծոցն այգիներու։<br/>
Արևին ոսկի ցնցուղն ուղխորեն<br/>
Կը բաշխե կյանքի ավիշն որթերուն,<br/>
Որոնք բեռնավոր անձկությամբ անհուն<br/>
Քաղողներու ժիր ձեռքին կ'սպասեն։<br/>
Բույրը խաղողին, երգը ծղրիթին,<br/>
Ու դեռ անհամար սրտի ձայներ հին,<br/>
Մայրական անուշ բառերուն նման<br/>
Կ'օրորեն հոգիս՝ սիրով անսահման։<br/>
Այգիեն գինով՝ կ՚երթամ գետակին,<br/>
Ուր ձեր ուռիներ հավետ կը պատմեն<br/>
Իրենց տրտմության գաղտնիքն անցյալին.<br/>
Ջըրերն անտարբեր ու խեռ կը հոսին․․․<br/>
Քայլերըս մոլոր, լո՜ւռ կը դեգերին...<br/>
Գետակն անհամբեր կ'անձկա վախճանին,<br/>
Իսկ ես՝ լեռներու գըրկին մայրական,<br/>
Ուր սրտիս համար բյուր հեշտանքներ կան․․․<br/>
Ո՜հ, կ'ըղձամ, կ'ըղձամ ըլլալ ես նորեն<br/>
Հովերու ընկեր, լեռներու իշխան,<br/>
Մանուկ օրերուս հովիվն հավերժ շեն,<br/>
Ու լոկ սըրինգով աշխարհը համայն<br/>
Գըրավել ինձի, ու սիրե՜լ, սիրվի՜լ․․․<br/>
Ըլլալ մարգարե երկնի ամպերուն,<br/>
Խոսիլ ծաղիկին, աղբյուրին լեզուն,<br/>
Թռչունեն սորվիլ գաղտնիքը սիրո<br/>
Ու զայն սիրածիս հձձել ջերմագին,<br/>
Աստղերու բերնով, երազի գրկին․․․<br/>
25—7—1931 թ.<br/>
Շաթընե
== * * * ==
Աղբյուրի գոգն արծաթված<br/>
Լուսնի շողին է նման<br/>
Աղջիկն այն վառ, աննման,<br/>
Որ հոգիես մարմնացած՝<br/>
Կը խուսափի անկե հար․․․<br/>
Կը հմայվիմ մերթ ծովեն,<br/>
Իր աչքերուն ի խնդիր,<br/>
Մերթ աստղերուն ծնրադիր։<br/>
Կը հայցեմ ես ջերմորեն<br/>
Պատկերն իմ խոլ երազին․․․<br/>
Բընության մեջ թափառուն<br/>
Հարցատուն եմ անձկագին,<br/>
Ջուրին, ծառին, ծաղիկին<br/>
Ու մտերիմ թռչներուն,<br/>
Իմ մոգական անունին․․․<br/>
Գիշերային խավարին,<br/>
Նույնիսկ հովին գաղտնաբեր՝<br/>
Կը պաղատիմ անհամբեր․․․<br/>
Ու կը սպասեմ հուսավառ՝<br/>
Բաղձանքներուս դիցուհին․․․<br/>
1931 թ.<br/>
Փարիզ
== Նկար ==
Հողին հակած, կորաքամակ, ամբոխն համայն<br/>
Ցրտասարսուռ ու երկյուղած կը դիտե զայն․․․<br/>
Ստվերի պես թեթևաքայլ ու գողունի,<br/>
Գժգույն աղջիկ մ՚է որ կ՚անցնի.<br/>
Իրանը, մեղկ, նոճի նըման, ղեռ պարմանի,<br/>
Հանձնած անփույթ՝ իր քայլերու պերճ նազանքին,<br/>
Հոգին կրծես աղոթքի մեջ պաղատագին,<br/>
Ինքն իր մեջ լույծ․․․ ուրվականի կը նըմանի։<br/>
Քունքերն ի վար մինչև ուսերն կը սողոսկի<br/>
Իր ծամերուն օձապտույտ հյուսկենն ոսկի,<br/>
Աչերն աղու՝ սիրո երկու աղբյուրներ են,<br/>
Որ երազին մեջ կը հոսին հավերժորեն․․․<br/>
Բայց կրծքին տակ մահը դաժան կը ծիծաղի,<br/>
Ու դեմքն երբեմն կընե հայլի մը թախծանքի,<br/>
Մինչ կյանքն իզուր իր համբույրով կ՚ուզե տալ դեռ<br/>
Շըրթներուն դող ու թըշերուն կարմիր վարդեր․․․<br/>
Ո՜հ, համրորեն, հովին տրված մոմի նըման,<br/>
Կը մարմըրի աչքերուն մեջ լույսն անսահման,<br/>
Ու մահաթույր քող մ՚համորեն կ՚իյնա դեմքին․․․<br/>
Բայց խորասույզ՝ տեսիլներու մեջ անմեկին,<br/>
Պարմանուհին այդ քրմուհի մըն է կարծես,<br/>
Նրբախորհուրդ, հավերժալուռ Սֆինքսին պես<br/>
Տիեզերքի անլույծ բանին մըտասևեռ,<br/>
Ան կը դիտե ժամանակի խաղն անտարբեր․․․<br/>
1—11—31 թ.<br/>
Փարիզ
== Ինձի կ՚ըսեն ==
Ինձի կ՚ըսեն․ — «Ո՜հ մռայլ ես, մռա՜յլ,<br/>
Մութ ամպեր հավերժ՝ ճակտիդ են փարեր,<br/>
Կյանքի պարտեզեն կ՚անցնիս անտարբեր,<br/>
Դուն քու մեջ լըռած և միշտ անշըռայլ»։<br/>
-- Հոգիս հընոց է, ուր ամեն րոպե<br/>
Կյանքը տենդագին՝ իղձեր կը նետե.<br/>
Կարոտներ զանոնք կ՚արձարծեն անվերջ<br/>
Ու բոցը սիրույս կը պահե անշեջ։<br/>
Բազմածավալ հուրն անչափ տենչանքին<br/>
Որպես ուզխորեն կը խուժե աչխարհ,<br/>
Կ՚ըղձամ բոլորին տալ եղբայրաբար<br/>
Համբույրն անարատ սիրույս ջերմագին․․․<br/>
Կասկածը մըթին, սակայն, իմ հոգին<br/>
Կ՚ընե թշնամի շուրջիս աշխարհին,<br/>
Զի բյուր անգամ, ահ, խաբված եմ մարդոց<br/>
Հավետ դըրուժան լեզվեն արտառոց։<br/>
Սիրո երազին ծարավ է հոգիս․<br/>
Լուռ բաղձություններ մինչ կ՚այրեն արդ զիս,<br/>
Ու դեմքիս վըրա մըշուշի նըման,<br/>
Կը համենա հար ծուխը թախծության։<br/>
26—5—1932 թ.<br/>
Փարիզ
== Ինքնանկար ==
Հըմայաթափ՝ վայրկյաններու վըհուկեն,<br/>
Վայրի տենչեր կը մտրակեն խոլորեն,<br/>
Ու կը հանձնեն բազմակարոտ քու հոգին<br/>
Կըրքի կախարդ, մեղրալեզու դարբասին․․․<br/>
Մոլորությանց պարտեզին մեջ ուռճացած՝<br/>
Արմատներդ հար կը սողոսկին դեպի ցած․․․<br/>
Ամեն մեղքի կ՚ըմպես պալարն հեշտաբույր<br/>
Ու կանգոսնես ժամանակի սանձն հանուր․․․<br/>
Խոյանքիդ մեջ ավերումին թույնը կա․․․<br/>
Երազանքներդ կ՚ասպատակես անխընա<br/>
Եվ իդեալի պատգամներուն սրբազան,<br/>
Դուն կամովին կ՚ըլլաս անարգ դավաճան։<br/>
Երբեմն հույսի ջահերն իսպառ կը մարին,<br/>
Ու խավարը կը գըրկե քեզ լիովին․․․<br/>
Ներաշխարհըդ խռովահույզ ու վայրի<br/>
Կյանքի ժայռին ընդդեմ անզոր՝ կը փշրի․․․<br/>
Հոգիդ, սակայն, ինքզինք այրող փյունիկ մ՚է․<br/>
Բեղմնավորված՝ անծանոթ, նոր ուժերե,<br/>
Անկումներեն կը վերածնի հաղթական<br/>
Ու միշտ լույսին կը բարձրանա անսասան․․․<br/>
10—14—1932 թ,<br/>
Շաթընե
== Խռովք ==
Ինչպես ամպեր թանձրածավալ, ահարկու<br/>
Կ՚ահաբեկեն երկիրն համայն, կըրքերու<br/>
Իրենց անզուսպ կատաղությամբ մերձակա,<br/>
Ատելության հրդեհն այնպես կսպառնա<br/>
Այրել հոգվույս երազները բյուրեղյա,<br/>
Ու կյանքս ամբողջ վայրկյանին մեջ կը հևա,<br/>
Ամենօրյա զրկանքներուս մեջ հազար,<br/>
Սրտիս ընկերն, իմ մոլուցքեն դիվահար,<br/>
Թունավորեց սիրո աղբյուրն իմ արտին․․․<br/>
Արդ վիրավոր, գազանի պես մոլեգին,<br/>
Կը մըռընչեմ անտառին մեջ ոխերու․․․<br/>
Սեր կ՚որոնեմ ծարավս անչափ մարելու։
13-5-1933 թ․<br/>
Փարիզ
== Անծանոթ կանչ ==
Չը գիտեմ, ով է, որ ամեն գիշեր,<br/>
Խավար մ՚անթափանց երբ հողն է գրկեր,<br/>
Կը կանչե հոգիս ձայնով մ՚անձկագին<br/>
Բընության լըռին, միստիկ խորհուրդին։<br/>
Եվ կարծես գիտակ իմ կարոտանքին,<br/>
Քայլերս ակամա զիս հար կը տանին<br/>
Խավարի կրկնակ փեշերուն ներքև<br/>
Վայրերն, որ երբեք չեն տեսեր արև․․․<br/>
Խորը կ՚ըլլամ ես միշտ թանձր անտառին,<br/>
Ու կ՚ըմպեմ անհագ սարսուռն հեշտագին<br/>
Մութի ոգին․․․ և զուր կ՚որոնեմ<br/>
Մանկությունս հունող վախերն հակընդդեմ․․․<br/>
Կես գիշերային պտույտ ի պահն է․<br/>
Հույզերով տարտամ սիրտըս կը հառնե,<br/>
Ու երազամոլ զերդ քընաշրջիկ,<br/>
Խոհերուս վիհերն կ՚անցնին հպանցիկ։<br/>
14—2—1933 թ․,<br/>
Շաթընե
== Օտարություն ==
Թշվառության մըսուրին մեջ է ձըներ մայրս ինձի,<br/>
Ու փաթթեր է զրկանքի խանձարուրովն իմ օրեր,<br/>
Բայց իր սիրո մըշտահոս աղբյուրն հոգվույս է բացեր,<br/>
Որն ես անվերջ կը բաշխեմ ծարավ ամեն անցորդի։<br/>
Ոսկորներս են զորացեր, միտքս իր թևերն է առեր<br/>
Մայր բընության շըռայլած անանձնական շնորհեն,<br/>
Մարդիկն համայն կը սիրեմ գիտակցության լույսերեն<br/>
Մըտածումներս այլասեր՝ երբ որ վառած չէին դեռ։<br/>
Ամենուրեք կը զարնեն, սակայն, անոնք երեսիս<br/>
Ինչպես ապտակ մ՚ոխալից «օտարական» բառն<br/>
․․․ Եվ կ՚արձակեն մախանքի նետերն իրենց ոճրածին․․․<br/>
Ինչպես ցեխի։ գարշության անշնչելի հոսանքներ<br/>
Կ՚ապականեն նենգորեն բուրաստան մը սիրաբեր,<br/>
Օտարության շունչն այնպես կը պըղծե արդ իմ հոգին․․․<br/>
Հուլիս, 1933,<br/>
Փարիզ
== Գիշերային պահ ==
Մորփեոսեն խռոված՝ հանձնըվեր եմ բնության<br/>
Բալասանող, հոգածու գըգվանքներուն մայրական.<br/>
Անկերպարան պատկերներն իմ խոհերուն երերուն,<br/>
Կ՚այլափոխվին, կ՚անձնանան տակավ շունչովն իր սիրույն․․․<br/>
Խաղաղության համասփյուռ, գինովություն հեշտագին<br/>
Կ՚ողջագուրվին խավարին մտածումներն անմեկին․․․<br/>
Աստղերն ամբո՜ղջ կը վառին, լուսինն արձաթ՝ զերթ հայլի,<br/>
Տնկարանի լճակին ջուրերուն մեջ կը փայլի։<br/>
Խնձորենիք, տանձենիք, նըշենիներ հարսնևոր<br/>
Ու բյուրանուն ծաղիկներ, բուրաստանին մեջ օրոր՝<br/>
Իրենց հոգին հոտևան կը նըվիրեն հովերուն․․․<br/>
Շրջապատն է լուռ տաճար՝ խունկ, աղոթքով պարարուն։<br/>
Սոխակ մ՚անվերջ կը քամե սիրտն իր՝ սրտիս հանդիման․․․<br/>
Պարտեզին մեջ ձըղրիդներ, գորտեր դաշներգ մը կուտան.<br/>
Ցողը տակավ կ՚ընդգրկե գաղջ սարսուռները հետին.<br/>
Պահեր ցրտին կը տանին գիշերն այդի համբույրին։<br/>
Հոգիս մանկան մը նըման դյութանքի մեջ է սուզվեր<br/>
Ի տես վառվող աստղերուն, գինով՝ դողեն սիրաբեր.<br/>
Գարնան անանց գրգանքին, որ ձառերուն, խոտերուն,<br/>
Ծաղիկներուն սրտեն ներս կանցնե ավիշն արևուն․․․<br/>
Կ՚իյնան մտքես սահմանյալ պատգամները գիտության<br/>
Կ՚իյնա սրտես գրքերուն բառահյուս կյանքն ալ համայն,<br/>
Եվ հոգիս արդ մաքրացաձ՝ կ՚երկրպագե բընսւթյան<br/>
Զգայախոս նյութերու խորհուրդներուն անսահման․․․<br/>
Մայիս 1933 թ.<br/>
Շաթընե
== * * * ==
Ինչպես գինով՝ լըքեր եմ զիս հույզերու<br/>
Անգիտակից, այլ տիրական պահանջին․․․<br/>
Ու մըտքիս հետ կհարցաքննեմ անձկագին՝<br/>
Ինձ հետևող շուրջիս իրերն անլեզու,<br/>
Որոնք ահա,-- և անհամար պատկերներ,--<br/>
Խոհերուս հետ մտերմասաց բառ են գըտեր<br/>
Ու կը պատմեն իրենց հեքիաթն ոսկեղեն,<br/>
Ուր հոգիս Է հայելացեր տարորեն․․․<br/>
Տեսիլներ զիս խրախճանքի են կանչեր․․․<br/>
Ամենուրեք սերն ինձ կուտա հրավեր,<br/>
Ու տարիներ կը խոնարհին ջերմագին,<br/>
Կուռքին առջև երազաբեր վայրկյանին։<br/>
Բայց շրջմոլիկ, մըթին հույզեր զիս նորեն<br/>
Կառնեն իրենց դարբասին մեջ քըմաձին<br/>
Ու մերթ լույսի դաշտերուն մեջ կը տանին,<br/>
Մերթ ալ վիհի մ՚եզերքեն վար կ՚առկախեն․․․<br/>
1—2—33 թ․<br/>
Փարիզ
== Վազք ==
Մրըրկավար՝ ինչպես նըժույգ մը վայրի,<br/>
Հոգիս դժգոհ՝ կարոտավառ հավիտյան՝<br/>
Տենչե ի տենչ կը սըլանա անկայան,<br/>
Աչքերուն մեջ սիրո հրդեհն հար կ՚այրի։<br/>
Հեռու բոլոր ճամփաներեն հասարակ,<br/>
Ան մըտեր է ուղին մոլոր ու փըշոտ,<br/>
Ու կ՚արշավե դեպ իր երազն անծանոթ,<br/>
Որոնելով կյանքի խորհուրդն անհատակ։<br/>
Պայքարին մեջ՝ խավարի դեմ առօրյա,<br/>
Երբեմն հոգնած՝ կ՚իյնա դարբասն ունայնին,<br/>
Եվ իր իղձերն մահվան բույրով կը զգլխին․․․<br/>
Բայց կազդուրված կարծես նույն այդ ունայնեն,<br/>
Կը վերածնի հույսեն շարժումն համորեն,<br/>
Ու դեպ անհուն՝ հոգիս միշտ թև կը բանա․․․<br/>
21—10—33 թ․<br/>
Ալֆորվիլ
|վերնագիր = Իմ երգը
|հեղինակ = [[Միսաք Մանուշյան]]
|թարգմանիչ =
|աղբյուր = }}
== Դեպի Ֆրանսիա ==
Համայնատարած գիշերի փեշերն ինկեր են լըռին,<br/>
Արևեն արբած Միջերկրականի հոլանի մեջքին.<br/>
Զերդ բոլորաձև, գըմբեթ տաճարի, երկինքն աստղածիր,<br/>
Իջեր է ահա ծովուն վրա հորիզոնն անծիր։<br/>
Զեփյուռ մը թեթև կը ժողվե ջուրին բույրերն աղեհամ<br/>
Ու կը սըրըսկե մազերուս, դեմքիս վրա հարաժամ․․․<br/>
Երկաթ կողերը խըրած ջրերու գաղջ ծալքերուն մեջ,<br/>
Նավը լուսավառ՝ կը ճեղքե մութին խավերն անընդմեջ։<br/>
Եվ ինչպես նավու միշտ դեպի առաջ սըլացքեն բըխած,<br/>
Ծովու գիշերին խորին, համասփյուռ խորհուրդեն գերված,<br/>
Ձըրերը փրփրուն խելագար վազքով դեպ ետ կը հոսին՝<br/>
Միտքըս այնպես ետ և հոգիս աջաջ կերթա տենդագին։<br/>
Ետիս եմ թողած բընությամբ սընած մանկությունս արև,<br/>
Եվ թշվառությամբ, զրկանքով հյուսված որբությունն իմ սև.<br/>
Դեռ պատանի մ՚եմ թղթի և գրքի երազեն գինով,<br/>
Կ՚երթամ հասուննալ գիտակցության ու կյանքի վաստակով։<br/>
Բաղձանքս անհուն Է և նշման ծովուն այս անծայրածիր,<br/>
Անմեկնելի է՝ ինչպես խավարին խորհուրգն անհարիր․․․<br/>
Կ՚ըղձամ ըմբոշխնել լույսն իմաստության, արվեստի գինին,<br/>
Եվ խլել կյանքի մեծ պայքարին մեջ դափնիներ անգին․․․
1924-25
== Բնության հետ ==
Վարագուրեր է խավարն համորեն<br/>
հորիզոնն անծիր հողին ու ջուրին,<br/>
Ու գույներ, ձայնե՜ր՝ կախարդված մութեն,<br/>
Գիշերի գաղջ գիրկն իրար կը ձուլվին...<br/>
Խավարի պես լուռ, անոր պես խոհուն,<br/>
Օվկիանի ափին կանգնած եմ մինակ.<br/>
Լույսե հոգնաբեկ խոհերս ալ համակ<br/>
Հանձներ եմ ծովու գինով խաղերուն։<br/>
Մեղկ հարսի նման, տարփանքով մը հեշտ<br/>
Կը փռվի տամուկ ավազին վրա<br/>
Ու շրթներով պաղ՝ համբույրներ կուտա<br/>
Ինձի, որ իրեն սիրահարն եմ խենթ։<br/>
Զեփյուռ մ՚է թեթև, կը շոյե անհուն<br/>
Պաստառը ծովուն ու կանանչն հողին,<br/>
Կը տարուբերվի ծովը անձկագին՝<br/>
Ներդաշնակ ու մեղմ երգ մը շրթներուն։<br/>
Լուսինն այս գիշեր, երկչոտ պատանի,<br/>
Կը սիրաբանե մութին հետ գաղտնի։<br/>
Խավարը տակավ կ՚երկնե իմ չորս դին<br/>
Արևը վաղվան, շարժումը կյանքին։<br/>
Գինով եմ, ահ, ես գինով ուղխորեն,<br/>
Բնության դյութող այս լուռ բարբառեն.<br/>
Կյանքե որբացած հոգիիս վրա<br/>
Անհունի երգին խուրհուրդը կ՚իյնա...<br/>
13—8—1929 թ․,<br/>
Կրնավիլ
== Վերապրում ==
Խռով ծով է հոգիս նորեն,<br/>
Հին սև հուշեր տարտամորեն<br/>
Մըտքիս մեջ լուռ կը տողանցեն․․․<br/>
Կը շղթայվին իղձերս բոլոր,<br/>
Թույն կը ծորե անցյալս մոլոր՝<br/>
Երազներուս թարմ ավիշեն։<br/>
Երեկն այսօր կը վերապրի։<br/>
Ինչպե՞ս ըլլալ նոր երազի,<br/>
Նոր հույսերու, սիրո ընկեր։<br/>
Սևով հյուսված արցունք օրեր,<br/>
Կապված, ավա՜ղ, սրտիս հավետ,<br/>
Ցավն ալ հերիք, եղեք անհետ։<br/>
Մտքիս կապանք, թույն եք սրտիս.<br/>
Ես ձեզ կ՚ատեմ․․․ այլ ակամա<br/>
Ողնահարն եք կյանքիս հիմա։<br/>
1-6-1930 թ.<br/>
Փարիզ
== Սիրերգ ==
Գանգիս ներքև հազար հուշեր կան երեկեն,<br/>
Ու բյուր խոհեր ամեն րոպե կուտա ներկան․<br/>
Հազար երգի, հազար գույնի աստվածորեն<br/>
Կը խորասուզիմ ես գաղտնիքին ամեն վայրկյան<br/>
Հազար երգեն մեկն ես սրտիս.<br/>
Հազար խոհեն մեկը միայն,<br/>
Ամեն ուղի ինչո՞ւ, սակայն,<br/>
Քե՜զ կը տանի ակամա զիս։<br/>
Ես փշրեցի մտածումիս մուրճին ներքև<br/>
Հոգիս գերող սիրո կուռքին պաշտումն անհուն<br/>
Եվ հուսացի, կաշկանդումե զերծ արդարև,<br/>
Թե պիտ՚ կրնամ ղեկը կամքիս ուղղել հեռուն․․․<br/>
Ստիպեցի սրտիս թիթեռ<br/>
Հիռ գալ շուրջը ծաղիկներուն,<br/>
Սակայն իզո՜ւր, նա մռլտուն՝<br/>
Սիրո բոցին բոլորն է դեռ։<br/>
Օգոստոս 1930 թ,<br/>
Փարիզ
== Ընդվզում ==
Երազներս անցյալ տակավ կը մարին․․․<br/>
Համայնավեր շունչն անցնող պահերուն<br/>
Հոգիս կը նետե բոցին մեջ անհուն՝<br/>
Նոր աստվածներու մեծ պաշտամունքին․․․<br/>
Մտքիս մեջ հիմա հիշատակներուս<br/>
Շղթան ամփոփած՝ կը խոկամ լռին.<br/>
Սրտիս երեկի քույրե՜ր անմեկին,<br/>
Ի՜նչպես լըքել ձեզ տրտում այս ժամուս։<br/>
Կ՚ափսոսամ քե՛զ ալ, անցյալ իմ անտեր.<br/>
Այլ անծիր ծովու սառնաշունչ հովին՝<br/>
Նոր տեսիլներու իմ սիրտն եմ բացեր․․․<br/>
Աչքերս ալ գինով՝ անհունին սևեռ.<br/>
Ու ղեկը նավիս փշրած կամովին,<br/>
Կ՚երթամ անծանոթ նոր հորիզոններ։<br/>
Հոկտեմբեր 1030 թ․<br/>
Փարիզ
== Չեմ ափսոսում ==
Չեմ ափսոսում այն օրերին,<br/>
Որ անցեր են չար ու բարի.<br/>
Մերժում է սիրտս երգերն այն հին,<br/>
Որ հուզում են տարիների<br/>
Հուշերն արնոտ իմ հոգու մեջ։<br/>
Չեմ ափսոսում լույս ու գինով<br/>
Խրախճանքի այն պահերին,<br/>
Որ ապրել է բյուր երազով.<br/>
Որպես թիթեռ վարդի սրտին,<br/>
Սիրո ծարավ իմ խենթ հոգին։
Այնքան անձուկ մեր կյանքը սին<br/>
Մայր բընության մի ձաղրն է լոկ,<br/>
Արժե՞ բառնալ նրա ուսին<br/>
Հազար ափսոս, հազար մորմոք։
Չեմ ափսոսա, թեկուզ կորչեմ<br/>
Չըքնաղ երազ սա աշխարհից,<br/>
Ես տիեզերքն ունիմ իմ դեմ<br/>
Մտածումիս իբր ուղեգիծ։<br/>
15-11—30 թ.<br/>
Փարիզ
== Նոր Տարի ==
Հոգիս տարորեն լո՜ւռ է այս գիշեր.<br/>
Ձանձրույթ մը մթին զայն իր գիրկն առեր,<br/>
Թախիծե թախիծ կը տարուբերե։<br/>
Իղձերը պղտոր չեն բերեր ինձի<br/>
Հրճվանքն անհուն, որ ամբոխն արդ կ'ապրի<br/>
Կը թերթեմ անվերջ հուշերն անցյալի։<br/>
Որչափ կ'ըղձայի ըլլալ այս պահուն,<br/>
Մեկ վանկը սիրո այն բուխ երգերուն,<br/>
Ուր սրտեր ջերմով իրար կը խոսին․․․<br/>
Հայելիին մեջ կը ճգնիմ իզուր<br/>
Ժըպիտ մը փոխ տալ շրթներուս տխուր,<br/>
Ըլլալու ընկեր փողոցի երգին։<br/>
Կը նայիմ, խռով՝ պահին, որ կ'իյնա<br/>
Կյանքի հարաճեմ անիվին վրա,<br/>
Ու շուրջս ամեն իր կարծես կը հիննա։<br/>
Հոգիս այս գիշեր փոթորկոտ ծով է․․․<br/>
Կյանքի խոլ քամին իզո՜ւր կը հովե<br/>
Մտածումներուս առագաստն ավեր․․․<br/>
1—1—1931 թ.<br/>
Փարիզ
== Հողի կարոտ ==
Լեռներու կրծքեն կ'երկարին մինչ գյուղ,<br/>
Հորիզոնի գաղջ կանանչը գըծող<br/>
Ճերմակ ճամփաներ... ու զերդ ծով անծիր,<br/>
Դաշտեր ծոցվորված ու դաշտեր կարմիր։<br/>
Բռներ եմ գյուղի ոլոր ծառուղին.<br/>
— Արևն ուսերուս որպես ծիրանի,<br/>
Շրթներուս դողդոջ՝ հին երգ մ'արորի,—<br/>
Կ'երթամ սիրտս հանձնել լեռներու սրտին...<br/>
Ինձ թըթենիներ կ'ուղեկցին աջ, ձախ,<br/>
Նըշենիներ մերթ կը ժպտին ուրախ,<br/>
Մերթ վարդաստանեն կուգա հըրավեր.<br/>
Բուրմունքն համորեն երկիրն է գըրկեր։<br/>
Սըրինգն հոտաղին կը կանչե իրեն<br/>
Նախիրն, հուլորեն, բերրի սարն ի վեր,<br/>
Հորթուկներ նախշուն, դունչերն վեր առեր,<br/>
Ու գառներ, ուլեր արև կը չնչեն։<br/>
Ծիծառներ տարմով կ'անցնին միջոցեն<br/>
Ու մեղմ համերգով գարունը կ'երգեն...<br/>
Ճամփաս կ'ոլորվի ու քայլերս հըլու<br/>
Կ՚առնե կը տանի ծոցն այգիներու։<br/>
Արևին ոսկի ցնցուղն ուղխորեն<br/>
Կը բաշխե կյանքի ավիշն որթերուն,<br/>
Որոնք բեռնավոր անձկությամբ անհուն<br/>
Քաղողներու ժիր ձեռքին կ'սպասեն։<br/>
Բույրը խաղողին, երգը ծղրիթին,<br/>
Ու դեռ անհամար սրտի ձայներ հին,<br/>
Մայրական անուշ բառերուն նման<br/>
Կ'օրորեն հոգիս՝ սիրով անսահման։<br/>
Այգիեն գինով՝ կ՚երթամ գետակին,<br/>
Ուր ձեր ուռիներ հավետ կը պատմեն<br/>
Իրենց տրտմության գաղտնիքն անցյալին.<br/>
Ջըրերն անտարբեր ու խեռ կը հոսին․․․<br/>
Քայլերըս մոլոր, լո՜ւռ կը դեգերին...<br/>
Գետակն անհամբեր կ'անձկա վախճանին,<br/>
Իսկ ես՝ լեռներու գըրկին մայրական,<br/>
Ուր սրտիս համար բյուր հեշտանքներ կան․․․<br/>
Ո՜հ, կ'ըղձամ, կ'ըղձամ ըլլալ ես նորեն<br/>
Հովերու ընկեր, լեռներու իշխան,<br/>
Մանուկ օրերուս հովիվն հավերժ շեն,<br/>
Ու լոկ սըրինգով աշխարհը համայն<br/>
Գըրավել ինձի, ու սիրե՜լ, սիրվի՜լ․․․<br/>
Ըլլալ մարգարե երկնի ամպերուն,<br/>
Խոսիլ ծաղիկին, աղբյուրին լեզուն,<br/>
Թռչունեն սորվիլ գաղտնիքը սիրո<br/>
Ու զայն սիրածիս հձձել ջերմագին,<br/>
Աստղերու բերնով, երազի գրկին․․․<br/>
25—7—1931 թ.<br/>
Շաթընե
== * * * ==
Աղբյուրի գոգն արծաթված<br/>
Լուսնի շողին է նման<br/>
Աղջիկն այն վառ, աննման,<br/>
Որ հոգիես մարմնացած՝<br/>
Կը խուսափի անկե հար․․․<br/>
Կը հմայվիմ մերթ ծովեն,<br/>
Իր աչքերուն ի խնդիր,<br/>
Մերթ աստղերուն ծնրադիր։<br/>
Կը հայցեմ ես ջերմորեն<br/>
Պատկերն իմ խոլ երազին․․․<br/>
Բընության մեջ թափառուն<br/>
Հարցատուն եմ անձկագին,<br/>
Ջուրին, ծառին, ծաղիկին<br/>
Ու մտերիմ թռչներուն,<br/>
Իմ մոգական անունին․․․<br/>
Գիշերային խավարին,<br/>
Նույնիսկ հովին գաղտնաբեր՝<br/>
Կը պաղատիմ անհամբեր․․․<br/>
Ու կը սպասեմ հուսավառ՝<br/>
Բաղձանքներուս դիցուհին․․․<br/>
1931 թ.<br/>
Փարիզ
== Նկար ==
Հողին հակած, կորաքամակ, ամբոխն համայն<br/>
Ցրտասարսուռ ու երկյուղած կը դիտե զայն․․․<br/>
Ստվերի պես թեթևաքայլ ու գողունի,<br/>
Գժգույն աղջիկ մ՚է որ կ՚անցնի.<br/>
Իրանը, մեղկ, նոճի նըման, ղեռ պարմանի,<br/>
Հանձնած անփույթ՝ իր քայլերու պերճ նազանքին,<br/>
Հոգին կրծես աղոթքի մեջ պաղատագին,<br/>
Ինքն իր մեջ լույծ․․․ ուրվականի կը նըմանի։<br/>
Քունքերն ի վար մինչև ուսերն կը սողոսկի<br/>
Իր ծամերուն օձապտույտ հյուսկենն ոսկի,<br/>
Աչերն աղու՝ սիրո երկու աղբյուրներ են,<br/>
Որ երազին մեջ կը հոսին հավերժորեն․․․<br/>
Բայց կրծքին տակ մահը դաժան կը ծիծաղի,<br/>
Ու դեմքն երբեմն կընե հայլի մը թախծանքի,<br/>
Մինչ կյանքն իզուր իր համբույրով կ՚ուզե տալ դեռ<br/>
Շըրթներուն դող ու թըշերուն կարմիր վարդեր․․․<br/>
Ո՜հ, համրորեն, հովին տրված մոմի նըման,<br/>
Կը մարմըրի աչքերուն մեջ լույսն անսահման,<br/>
Ու մահաթույր քող մ՚համորեն կ՚իյնա դեմքին․․․<br/>
Բայց խորասույզ՝ տեսիլներու մեջ անմեկին,<br/>
Պարմանուհին այդ քրմուհի մըն է կարծես,<br/>
Նրբախորհուրդ, հավերժալուռ Սֆինքսին պես<br/>
Տիեզերքի անլույծ բանին մըտասևեռ,<br/>
Ան կը դիտե ժամանակի խաղն անտարբեր․․․<br/>
1—11—31 թ.<br/>
Փարիզ
== Ինձի կ՚ըսեն ==
Ինձի կ՚ըսեն․ — «Ո՜հ մռայլ ես, մռա՜յլ,<br/>
Մութ ամպեր հավերժ՝ ճակտիդ են փարեր,<br/>
Կյանքի պարտեզեն կ՚անցնիս անտարբեր,<br/>
Դուն քու մեջ լըռած և միշտ անշըռայլ»։<br/>
-- Հոգիս հընոց է, ուր ամեն րոպե<br/>
Կյանքը տենդագին՝ իղձեր կը նետե.<br/>
Կարոտներ զանոնք կ՚արձարծեն անվերջ<br/>
Ու բոցը սիրույս կը պահե անշեջ։<br/>
Բազմածավալ հուրն անչափ տենչանքին<br/>
Որպես ուզխորեն կը խուժե աչխարհ,<br/>
Կ՚ըղձամ բոլորին տալ եղբայրաբար<br/>
Համբույրն անարատ սիրույս ջերմագին․․․<br/>
Կասկածը մըթին, սակայն, իմ հոգին<br/>
Կ՚ընե թշնամի շուրջիս աշխարհին,<br/>
Զի բյուր անգամ, ահ, խաբված եմ մարդոց<br/>
Հավետ դըրուժան լեզվեն արտառոց։<br/>
Սիրո երազին ծարավ է հոգիս․<br/>
Լուռ բաղձություններ մինչ կ՚այրեն արդ զիս,<br/>
Ու դեմքիս վըրա մըշուշի նըման,<br/>
Կը համենա հար ծուխը թախծության։<br/>
26—5—1932 թ.<br/>
Փարիզ
== Ինքնանկար ==
Հըմայաթափ՝ վայրկյաններու վըհուկեն,<br/>
Վայրի տենչեր կը մտրակեն խոլորեն,<br/>
Ու կը հանձնեն բազմակարոտ քու հոգին<br/>
Կըրքի կախարդ, մեղրալեզու դարբասին․․․<br/>
Մոլորությանց պարտեզին մեջ ուռճացած՝<br/>
Արմատներդ հար կը սողոսկին դեպի ցած․․․<br/>
Ամեն մեղքի կ՚ըմպես պալարն հեշտաբույր<br/>
Ու կանգոսնես ժամանակի սանձն հանուր․․․<br/>
Խոյանքիդ մեջ ավերումին թույնը կա․․․<br/>
Երազանքներդ կ՚ասպատակես անխընա<br/>
Եվ իդեալի պատգամներուն սրբազան,<br/>
Դուն կամովին կ՚ըլլաս անարգ դավաճան։<br/>
Երբեմն հույսի ջահերն իսպառ կը մարին,<br/>
Ու խավարը կը գըրկե քեզ լիովին․․․<br/>
Ներաշխարհըդ խռովահույզ ու վայրի<br/>
Կյանքի ժայռին ընդդեմ անզոր՝ կը փշրի․․․<br/>
Հոգիդ, սակայն, ինքզինք այրող փյունիկ մ՚է․<br/>
Բեղմնավորված՝ անծանոթ, նոր ուժերե,<br/>
Անկումներեն կը վերածնի հաղթական<br/>
Ու միշտ լույսին կը բարձրանա անսասան․․․<br/>
10—14—1932 թ,<br/>
Շաթընե
== Խռովք ==
Ինչպես ամպեր թանձրածավալ, ահարկու<br/>
Կ՚ահաբեկեն երկիրն համայն, կըրքերու<br/>
Իրենց անզուսպ կատաղությամբ մերձակա,<br/>
Ատելության հրդեհն այնպես կսպառնա<br/>
Այրել հոգվույս երազները բյուրեղյա,<br/>
Ու կյանքս ամբողջ վայրկյանին մեջ կը հևա,<br/>
Ամենօրյա զրկանքներուս մեջ հազար,<br/>
Սրտիս ընկերն, իմ մոլուցքեն դիվահար,<br/>
Թունավորեց սիրո աղբյուրն իմ արտին․․․<br/>
Արդ վիրավոր, գազանի պես մոլեգին,<br/>
Կը մըռընչեմ անտառին մեջ ոխերու․․․<br/>
Սեր կ՚որոնեմ ծարավս անչափ մարելու։
13-5-1933 թ․<br/>
Փարիզ
== Անծանոթ կանչ ==
Չը գիտեմ, ով է, որ ամեն գիշեր,<br/>
Խավար մ՚անթափանց երբ հողն է գրկեր,<br/>
Կը կանչե հոգիս ձայնով մ՚անձկագին<br/>
Բընության լըռին, միստիկ խորհուրդին։<br/>
Եվ կարծես գիտակ իմ կարոտանքին,<br/>
Քայլերս ակամա զիս հար կը տանին<br/>
Խավարի կրկնակ փեշերուն ներքև<br/>
Վայրերն, որ երբեք չեն տեսեր արև․․․<br/>
Խորը կ՚ըլլամ ես միշտ թանձր անտառին,<br/>
Ու կ՚ըմպեմ անհագ սարսուռն հեշտագին<br/>
Մութի ոգին․․․ և զուր կ՚որոնեմ<br/>
Մանկությունս հունող վախերն հակընդդեմ․․․<br/>
Կես գիշերային պտույտ ի պահն է․<br/>
Հույզերով տարտամ սիրտըս կը հառնե,<br/>
Ու երազամոլ զերդ քընաշրջիկ,<br/>
Խոհերուս վիհերն կ՚անցնին հպանցիկ։<br/>
14—2—1933 թ․,<br/>
Շաթընե
== Օտարություն ==
Թշվառության մըսուրին մեջ է ձըներ մայրս ինձի,<br/>
Ու փաթթեր է զրկանքի խանձարուրովն իմ օրեր,<br/>
Բայց իր սիրո մըշտահոս աղբյուրն հոգվույս է բացեր,<br/>
Որն ես անվերջ կը բաշխեմ ծարավ ամեն անցորդի։<br/>
Ոսկորներս են զորացեր, միտքս իր թևերն է առեր<br/>
Մայր բընության շըռայլած անանձնական շնորհեն,<br/>
Մարդիկն համայն կը սիրեմ գիտակցության լույսերեն<br/>
Մըտածումներս այլասեր՝ երբ որ վառած չէին դեռ։<br/>
Ամենուրեք կը զարնեն, սակայն, անոնք երեսիս<br/>
Ինչպես ապտակ մ՚ոխալից «օտարական» բառն<br/>
․․․ Եվ կ՚արձակեն մախանքի նետերն իրենց ոճրածին․․․<br/>
Ինչպես ցեխի։ գարշության անշնչելի հոսանքներ<br/>
Կ՚ապականեն նենգորեն բուրաստան մը սիրաբեր,<br/>
Օտարության շունչն այնպես կը պըղծե արդ իմ հոգին․․․<br/>
Հուլիս, 1933,<br/>
Փարիզ
== Գիշերային պահ ==
Մորփեոսեն խռոված՝ հանձնըվեր եմ բնության<br/>
Բալասանող, հոգածու գըգվանքներուն մայրական.<br/>
Անկերպարան պատկերներն իմ խոհերուն երերուն,<br/>
Կ՚այլափոխվին, կ՚անձնանան տակավ շունչովն իր սիրույն․․․<br/>
Խաղաղության համասփյուռ, գինովություն հեշտագին<br/>
Կ՚ողջագուրվին խավարին մտածումներն անմեկին․․․<br/>
Աստղերն ամբո՜ղջ կը վառին, լուսինն արձաթ՝ զերթ հայլի,<br/>
Տնկարանի լճակին ջուրերուն մեջ կը փայլի։<br/>
Խնձորենիք, տանձենիք, նըշենիներ հարսնևոր<br/>
Ու բյուրանուն ծաղիկներ, բուրաստանին մեջ օրոր՝<br/>
Իրենց հոգին հոտևան կը նըվիրեն հովերուն․․․<br/>
Շրջապատն է լուռ տաճար՝ խունկ, աղոթքով պարարուն։<br/>
Սոխակ մ՚անվերջ կը քամե սիրտն իր՝ սրտիս հանդիման․․․<br/>
Պարտեզին մեջ ձըղրիդներ, գորտեր դաշներգ մը կուտան.<br/>
Ցողը տակավ կ՚ընդգրկե գաղջ սարսուռները հետին.<br/>
Պահեր ցրտին կը տանին գիշերն այդի համբույրին։<br/>
Հոգիս մանկան մը նըման դյութանքի մեջ է սուզվեր<br/>
Ի տես վառվող աստղերուն, գինով՝ դողեն սիրաբեր.<br/>
Գարնան անանց գրգանքին, որ ձառերուն, խոտերուն,<br/>
Ծաղիկներուն սրտեն ներս կանցնե ավիշն արևուն․․․<br/>
Կ՚իյնան մտքես սահմանյալ պատգամները գիտության<br/>
Կ՚իյնա սրտես գրքերուն բառահյուս կյանքն ալ համայն,<br/>
Եվ հոգիս արդ մաքրացաձ՝ կ՚երկրպագե բընսւթյան<br/>
Զգայախոս նյութերու խորհուրդներուն անսահման․․․<br/>
Մայիս 1933 թ.<br/>
Շաթընե
== * * * ==
Ինչպես գինով՝ լըքեր եմ զիս հույզերու<br/>
Անգիտակից, այլ տիրական պահանջին․․․<br/>
Ու մըտքիս հետ կհարցաքննեմ անձկագին՝<br/>
Ինձ հետևող շուրջիս իրերն անլեզու,<br/>
Որոնք ահա,-- և անհամար պատկերներ,--<br/>
Խոհերուս հետ մտերմասաց բառ են գըտեր<br/>
Ու կը պատմեն իրենց հեքիաթն ոսկեղեն,<br/>
Ուր հոգիս Է հայելացեր տարորեն․․․<br/>
Տեսիլներ զիս խրախճանքի են կանչեր․․․<br/>
Ամենուրեք սերն ինձ կուտա հրավեր,<br/>
Ու տարիներ կը խոնարհին ջերմագին,<br/>
Կուռքին առջև երազաբեր վայրկյանին։<br/>
Բայց շրջմոլիկ, մըթին հույզեր զիս նորեն<br/>
Կառնեն իրենց դարբասին մեջ քըմաձին<br/>
Ու մերթ լույսի դաշտերուն մեջ կը տանին,<br/>
Մերթ ալ վիհի մ՚եզերքեն վար կ՚առկախեն․․․<br/>
1—2—33 թ․<br/>
Փարիզ
== Վազք ==
Մրըրկավար՝ ինչպես նըժույգ մը վայրի,<br/>
Հոգիս դժգոհ՝ կարոտավառ հավիտյան՝<br/>
Տենչե ի տենչ կը սըլանա անկայան,<br/>
Աչքերուն մեջ սիրո հրդեհն հար կ՚այրի։<br/>
Հեռու բոլոր ճամփաներեն հասարակ,<br/>
Ան մըտեր է ուղին մոլոր ու փըշոտ,<br/>
Ու կ՚արշավե դեպ իր երազն անծանոթ,<br/>
Որոնելով կյանքի խորհուրդն անհատակ։<br/>
Պայքարին մեջ՝ խավարի դեմ առօրյա,<br/>
Երբեմն հոգնած՝ կ՚իյնա դարբասն ունայնին,<br/>
Եվ իր իղձերն մահվան բույրով կը զգլխին․․․<br/>
Բայց կազդուրված կարծես նույն այդ ունայնեն,<br/>
Կը վերածնի հույսեն շարժումն համորեն,<br/>
Ու դեպ անհուն՝ հոգիս միշտ թև կը բանա․․․<br/>
21—10—33 թ․<br/>
Ալֆորվիլ
