Changes

— Նույնիսկ այնպիսի հանրահայտ լպիրշը, ինչպիսին դուք եք, նախ պետք է մտածեր, ապա նոր հայտնվեր ինձ մոտ խնդրանքով, որհենց որ հենց իրեն թույլ տամ այստեղ նյութեր հավաքել մի հոդվածի համար, որը կվերաբերվի այսօր կատարվելիք իրադարձությանը։ Հենց իրեն՝ բոլոր ժուռնալիստներից։

— Լավ։ Դեհ, ի՞նչը կփոխվի, եթե դուք ինձ հնարավորություն տաք նկարագրել տեղի ունենալիքը որպես ականատես։ Եթե ձեր կանխագուշակումն իրականանա, իմ ներկայությունը ո ոչ մի բանի չի խանգարի, չէ որ տվյալ դեպքում իմ հոդվածը չի գրվի։ Մյուս կողմից, եթե ոչ մի բան տեղի չունենա, դուք պիտի ենթադրեք, որ լավագույն դեպքում ձեզ վրա պիտի ծիծաղեն։ Եվ մի՞թե լավ չի լինի, որ այդ ծիծաղը ղեկավարի բարեկամական ձեռքը։

— Իսկ եթե լինի՞։ Ենթադրենք, որ կլինի… Հապա պատկերացրեք, թե ինչ կկատարվի։ Դժգոհությունը կարող է վերաճել մի ավելի լուրջ բանի։ Չէ որ, ինչպես ձեզ հայտնի է, այս երկու ամսվա ընթացքում գործնական ակտիվությունը նվազել է։ Ավանդատուները այնքան էլ չեն հավատում, որ եկել է աշխարհի վերջը, բայց այժմ գերադասում են իրենց փողերը պահել։ Քաղքենիները նույնպես չեն հավատում ձեզ, բայց եւ այնպես… հետաձգում են գարնանային գնումները։ Ահա թե ինչ վիճակ է։ Հենց այս ամենը վերջանա, բորսայի տնօրինողները կկպդել կկպչեն ձեզնից։ Նրանք կասեն, քանի որ խելագարները… ներեցեք ինձ, ընդունակ են երկրի բարգավաճումն ամեն րոպե դնել սպառնալիքի տակ, մոգոնելով անհեթեթ գուշակություններ, ապա մոլորակը պետք է մտածի, թե ինչպես զսպի նրանց։ Եվ այն ժամանակ թեժ օրեր կսկսվեն, սըր։

— Այդ դուք եք հիմարություններ դուրս տալիս։ Ո՛չ մի ոգելից խմիչք այսօր։ Իմ աշխատակիցները կարող են դչիմանալ չդիմանալ գայթակղությանը եւ կհարբեն։ Ես իրավունք չունեմ ռիսկի դիմելու։

— Միանգամայն ճիշտ եք,— գոհունակությամբ նշեց Շիրինը։— Պաշտամունքի պահապանները պնդում են, իբր յուրաքանչյուր երկու հազար հինգ հարյուր տարին մեկ Լագաշն ընկնում է մի վիթխարի անձավի մեջ, այնպես որ բոլոր արեգակները անհետանում են, եւ ամբողջ աշխարհը պարուրվում է խավարով։ Իսկ հետո, ասում են նրանք, հայտնվում են այսպես կոչված Աստղերը, որոնք խլում են մարդկանց հոգիները եւ նրանց դարձնում անբանական անասուն, ու հենց մարդիկ լ էլ կործանում են իրենց իսկ ստեղծած քաղաքակրթությունը։ Պաշտամունքի պահապանները, իհարկե, այս ամենը հեղեղում են աներեւակայելի քանակության կրոնական միստիկայով, սակայն հիմնական գաղափարը սա է։— Շիրինը լռեց ու, նորից շունչ առնելով, շարունակեց։— Իսկ հիմա մենք մոտենում ենք Համընդհանուր Ձգողականության Տեսությանը։

— Առանձնապես ոչ մի բան,— պատասխանեց Շիրինը։— Նրա աշխատակիցներից երկուսն էլ պիտի այստեղ գային մի քանի ժամ առաջ, բայց մինչեւ հիմա չկան։ Իկս Իսկ նրա մոտ ամեն մի մարդը հաշվված է․ բոլորը, բացի ամենաանհրաժեշտ մասնագետներից, գնացել են Ապաստարան։

— Ինչո՞ւ այդքան շատ։ Ձեր շարադրածով այ նշատ այն շատ պարզ է թվում։

— Իսկ հիմա մոտենում ենք ամենագլխավորին։ Վերջին տասնամյակի ընթացքում այն ուղեծիրը, որով Լագաշը պտտվում է Ալֆա արեգակի շուրջը, կրկին հաշվարկվեց նոր օրենքի համաձայն, եւ պարզվեց, որ ստացված արդյունքները չեն համապատասխանում իրական ուղեծրին, թեեւ հաշվի էին առնված մյուս բոոլր բոլոր արեգակներից առաջացող բռնկումները։ Կամ օրենքն էր սխալ, կամ գոյություն ուներ եւս մեկ անհայտ գործոն։

— Ես այդպես էլ կարծում էի։ Անցյալ շաբաթ ես փորձեցի, որպեսզի ինքս ինձ ստուգեմ… Բայց պարզապես փախա։ Ես առաջ էի գնում, մինչեւ որ քարանձավի մուտքը վերածվեց լույսի բծի, իսկ շուրջն ամեն ինչ սեւ էր։ Մտքովս անգամ չէր անցնի, որ իմ քաշի մարդնկ մարդն ընդունակ է այդպես վազելու։

— Դուքկ վառեք Դուք կվառեք մի որեւէ բան, հարգելիս,— ասաց Շիրինը։— Դուք երբեւիցե տեսած կա՞ք, թե ինչպես է այրվում անտառը։ Երբեւիցե ճանապարհվե՞լ եք հեռավոր զբոսանքի եւ խարույկի վրա ճաշ եփել։ Իսկ չէ՞ր որ այրվող փայտը միայն տաքություն չի տալիս։ Տալիս է նաեւ լույս, եւ մարդիկ գիտեն դա։ Իսկ երբ մութ է, նրանց լույս է հարկավոր, եւ մարդիկ լույս են փնտրում։

— Յիմոտն ու ես հենց նոր վերջացրինք մի խելահեղ փորձ, որ ձեռնարկել էինք մեր պատասխանատվությամբ։ Մենք ստեղծեցինք մի սարք, որը կնմանակեր Խավարի ու Աստղերի հայտնվելը, ու մենք նախապես պատկերացում կկազմենինքկկազմեինք, թե այդ ամենն ինչպես է լինելու։

— Ոչ, սպասեք։ Թողեք մտածեմ։— Նա չրխկացրեց մատները,, վեր բարձրացրեց գլուխը, եւ նրա աչքերում արդեն չկար անվստահության կամ զարմանքի արտահայտություն։— Իհարկե…

Այնուհետեւ ամեն ինչ շատ արագ կատարվեց։ Հայտնվելով գմբեթում, Բինին սարսափահար տեսավ ջարդված լուսանկարչական թիթեղները եւ դրանց վրա կռացած մարդուն։ Կատաղած նետվելով անկոչ հյուրի վրա, աքցանի պես կառչեց նրա կոկորդից։ Նրանք գլորվեցին հատակին, եւ հենց այդ պահին վազելով գմբեթ մտան աստղադիտարանի մյուս աշխատակիցները, եւ անթանոթը անծանոթը բառացիորեն թաղվեց իր վրա թափված տասնյակ կատաղած մարդկանց տակ։

— Ես դրանց համար չէի եկել այստեէայստեղ,— սառը պատասխանեց Պաշտամունքի պահապանը։— Դա պատահաբար եղավ։

— Դուք ճիշտ եք,— մտախոհ ասաց Շիրինը։— Լսեք։ Դուք ժամանակ ունեք այնտեղ հասնելու համար։ Նրանց մոտ աղատվել ազատվել է մի տեղ, որովհետեւ ես հեռացել եմ այտեղից։ Վերջիվերջո դուք այստեղ պետք չեք, իսկ այնտեղ կարող եք շատ պիտանի լինել…

— Դուք չեք հասկանում, Շիրին։ Պաշտամունքի պահապանները զգոն են։ Նրանք մարդկանց կոչ են անում հարձակվել աստղադիտարանի վրա, խոստանալով նրանց մեղքերի անհապաղ թողություն, խոստանալով հոգիների փրկություն եւ այն ամենը, ինչ հնարավոր է։ Ի՞նչ անենք, Շիրին։

— Հենց դրանում է ամբողջ հմայքը։ Դա շատ արդյունավետ մեխանիզմ է արհեստական լույս ստանալու համար։ Մենք դրանցից մի քանի հարյուր հատ պատրաստել ենք, սակայն մեծ մասը, իհարկե, գտնվում է Ապաստարանում։— Այստեղ Շիրինը շրջվեց եւ մրոտ ձեռքերը սրբեց թաշկինակով։— Սկզբունքը սա է․ վերցնում ենք եղեգնի սպունգանման միջուկը, չորացնում ենք եւ ներծծում կենդանական ճարպով։ Հետո վառում ենք, եւ ճարպը աստիճանաբար այրդվում այրվում է։ Այս ջահերը առանց դադարելու կվառվեն գրեթե կես ժամ։ Սրամիտ է, չէ՞։ Սա Սարոյի հեմալսարանի երիտասարդ գիտնականներից մեկի գյուտն է։

Ուրեմն, մթությունն այնուամենայնիվ իրե՞նլ իրե՞ն էլ է սարսափով համակում։