[[Կատեգորիա:Պատմագիտություն]]
==Մաս Ա==
Դարերից ի վեր սովորություն է դարձած վատաբանել հայ ազգությունն իր որպես թե հակահասարակական հատկության համար։ Ներքին խռովություններն ու ընդհարումներր հասարակական կյանքի ասպարեզում որակվում են միշտ իբրև հետևանք անմիաբան և հակառակիչ ոգու։ Անմիաբանության համբավը համարվում է ընդաբույս խորշում մեր ալևոր ճակատին։ Նա ինքն է պատճառ կարծվում և մեր ճակատագրական դժբախ տությանց։ Ցան ու ցրիվ, մանավանդ ներհակ և հակառակ գործունեությունն է, որ տանում է մեզ դեպի վտանգների և դառնության նեղուցները։
Անցյալում ունենք մի լայն շրջան, որ իր քաղաքական ոգորումներով նման է մեր տակավին թարմ ազատագրական շարժման և խրատական՝ շատ նկատումներով (1)։
* * *~ ~ ~
Իններորդ դարի կեսերին իրականացավ հայի քաղաքական երազը։ Հայաստանի մի մասը, փոքր, բայց կարևոր բաժինը, ազատվում էր արաբական լծից:
==Մաս Բ==
Խոսրով, հայրենի գահը նստելով, իր բարերար Մավրիկիոսի հետ բարեկամության դաշն կնքեց 591 թվին և ի տրիտուր զիջավ նրան Հայաստանի մեծագույն մասը, թողնելով իրեն Դվին, Սյունիք և Վասպուրական։
Սմբատի սերունդները, այն Սմբատի, որ գազաններից ահ չաներ, հարկադրված էին իջնել մինչև հլության ստորիքր, որպեսզի հոգեկան կսկծոտ գալարումների գնով ապահովեն հայրենիքի բարորաթյունը։ Աշոտ թագավորի հայրը Սմբատ կոչվում է Խոստովանող։ Նույն կոչումին արժանի է վերջինիս թագակիր որդին, այն, որ բարձրացավ գահ Կուրդիկ Մամիկոնյանի արենաթաթախ դիակի վրայից...
* * *~ ~ ~
Մրցակից հոսանքների մեկի հաջողությանը հաճախ մոռանալ է տափս մյուսի արժեքը։ Միակողմանի վերաբերումն է, և գալիս է այն դատավորներից, որոնք դասված են կուսակցական շարքերում։