Changes

― Ինչպե՞ս եք համարձակվում այդպիսի բաներ ասել իմ հասցեին, ― հարցրեց Մոնքսը։

― Այս շները ո՞ւմ իշխանությամբ առևանգեցին ինձ փողոցում և բերեցին այստեղ, ― հարցրեց Մոնքսը իր մոտ կանգնած մարդկանց, նախ մեկին, ապա մյուսին նայելով։

― Լսիր այն, ինչ֊որ ես գիտեմ և ինչ֊որ դու կարող ես չիմանալ, ― ասաց միստր Բրաունլոն։ ― Շուտով ավելի լարված հետաքրքրությամբ կլսես ինձ։ Ես գիտեմ, որ դու եղել ես քո տարաբախտ հոր շատ պատանի հասակում կնքած ամուսնության միակ և հրեշային ծնունդը։

― Բայց ես նմանապես գիտեմ, ― շարունակեց ծերունի ջենթլմենը, ― այդ անհաջող միությունից բխած դժբախտության, հոգեմաշության և երկարատև տառապանքի մասին։ Ես գիտեմ, թե այդ ողորմելի զույգից յուրաքանչյուրը ինչպես քաշ տվեց իր կյանքը մի մթնոլորտում, որ երկուսի համար էլ թունավորված էր։ Ես գիտեմ, թե ինչպես շրջապատի մարդկանց վերաբերմունքը փոխվեց նրանց հանդեպ, և թե ինչպես սառը ձևականությունները տեղի տվեցին բացահայտ նախատինքների, ինչպես անտարբերությանը հաջորդեց հակակրությունը, հակակրությանը՝ ատելությունը, ատելությանը՝ զզվանքը, մինչև որ, վերջապես, չկարողանալով տոկալ հասարակության անողոք հարվածներին, նրանք պոկեցին իրենց կյանքը միավորող ծանր շղթաները, և յուրաքանչյուրը, իր սրտում կրելով այդ հոգեմաշ տվայտանքը, որը միայն մահով կվերջանար, մեկուսացավ ամեն մեկը հեռավոր մի վայրում, աշխատելով իր ամոթն ու տառապանքը թաքցնել կեղծ երջանկության դիմակի տակ՝ նոր շրջապատում։ Քո մորը հաջողվեց այդ անել, նա շուտով մոռացավ անցյալը։ Բայց դա երկար տարիներ մնաց քո հոր սրտում և մեծ ավերներ գործեց այնտեղ։

― Ես ոչինչ չունեմ հայտնելու, ― առարկեց Մոնքսը։ ― Շարունակեցե՛ք խոսել, եթե ցանկալի է ձեզ։

― Այս նոր բարեկամներից մեկը, ― ասաց միստր Բրաունլոն, մի ծովային սպա էր, ծառայությունը ավարտած, որի կինը մահացել էր մոտավորապես վեց ամիս առաջ, թողնելով երկու երեխա, եղել էին նաև ուրիշ երեխաներ, բայց բարեբախտաբար, ամբողջ ընտանիքից միայն երկուսն էին ողջ մնացել։ Այդ երկուսն էլ աղջիկ էին, մեկը տասնինը տարեկան չքնաղ մի էակ, իսկ մյուսը հազիվ երկու֊երեք տարեկան մի մանկիկ։

Պատմության այս մասում Մոնքսը շունչը պահեց և լարված ուշադրությամբ ականջ դրեց, թեև աչքերը զրուցակցին չէին նայում։ Երբ միստր Բրաունլոն կանգ առավ, նա իր դիրքը փոխեց սրտում հանկարծ թեթևություն զգացող մարդու տեսքով և սրբեց այրվող երեսն ու ձեռքերը։

― Ես երբեք չեմ լսել այդ մասին, ― ընդհատեց Մոնքսը, աշխատելով իր ձայնի մեջ դնել կասկածանք, որը ավելի շուտ անախորժ զարմանք արտահայտեց։

Մոնքսը սկսեց նույնիսկ ավելի ազատ շնչել և հաղթական ժպիտով նայեց շուրջը։

― Ինչպե՜ս, ― գոչեց Մոնքսը։

― Ի՞նչ ես արել, ― հարցրեց բժիշկը շշուկով։

― Ուղիղ ոստիկանատուն գնացեք և դուք կհասնեք ճիշտ ժամանակին, ― պատասխանեց միստր Լոզբերնը։ ― Ես կմնամ այստեղ։

Ահա այսպիսի մի թաղամասում, Դայքեդից և Սաութվորդ Բորրոյից անդին գտնվում է Հակոբի կղզին։ Այդ կղզին շրջապատված է ցեխոտ մի խրամատով, որը մակընթացության ժամերին ունենում է վեցից ութ ոտք խորություն տասնհինգից քսան ոտք լայնություն։ Անցյալում այդ կոչվել է Միլլ Պանդ, բայց այս պատմության շրջանում այն ճանաչված էր որպես Ֆոլլի Դիլ։ Թեմզայի այս ծոցը մակընթացության ժամանակ միշտ կարելի է լցնել ջրով, եթե Լեդ Միլլզի ջրարգելակները բացվեն, որտեղից և նա ժառանգել է իր անունը։ Այսպիսի դեպքերում որևէ օտարական, կանգնելով փայտե կամուրջներից մեկի վրա, որը գցված է դրա լայնքով, կտեսնի, թե երկու կողմերում գտնվող տների բնակիչները ջուրը վեր քաշելու համար հետևի դռներից և լուսամուտներից ինչպես են ներքև իջեցնում դույլեր, տաշտեր և բոլոր տեսակի տնային սպասեղեն։ Եվ երբ հայացքը կտրելով այս գործողություններից, նա ուղղակի տներին նայի, նրա առաջ կբացվի չափազանց ապշեցուցիչ մի տեսարան։ Նա կտեսնի ներքևի տիղմը ծածկելու համար տախտակամածներ, վեց֊յոթ ընտանիքների ընդհանուր գործածության ենթակա խորտակված պատշգամբներ, գոյություն չունեցող սպիտակեղենը փռելու համար դուրս ցցված ձողերով՝ ջարդված ու վերանորոգված լուսամուտներ, փոքր, կեղտոտ, հեղձուցիչ սենյակներ, ցեխից դուրս ցցված և նորից ցեխը գլորվելու (ինչպես պատահել է մի քանիսի հետ) պատրաստ փայտյա շինություններ, խարխլաված ու կեղտի մեջ կորած պատեր, փտած հիմքեր, վերջապես աղքատության բոլոր տեսակի խորշեցուցիչ նշաններ, նեխվածության ու փտածության գարշելի հետքեր։ Ահա այս բոլորը զարդարում են Ֆոլլի Դիչի ափերը։

― Քանի որ նախկին երկու որջերը շատ վտանգավոր դարձան, լավ կլիներ ուրիշ թաքստարան ընտրեիր քեզ համար, բարեկա՛մ, և այստեղ չգայիր, ― ասաց Թոբին, շուռ գալով դեպի միստր Չիթլինգը։

― Խե՜ղճ Բեթ։ Նա գնաց դիակը տեսնելու և խոսելու մեկի հետ, որ այլևս գոյություն չուներ, ― պատասխանեց միստր Չիթլինգը ավելի ու ավելի մռայլվելով, ― տեսնելուց հետո նա խելագարվեց։ Ինչպիսի՜ աղեխարշ աղաղակներ էր արձակում, և խելահեղորեն մազերն ու հագուստները գզգզելով, ինչպե՜ս էր գլուխը պատերին խփում։ Հետևաբար, ինչ֊որ յուրահատուկ շապիկ հագցրին վրան ու տարան գժանոց, ու այնտեղ էլ մնում է այժմ։

― Նա թափառելու էր դես֊դեն, մութն ընկնելուց առաջ այստեղ չգալու համար, բայց երևի շուտով կգա, ― պատասխանեց Չիթլինգը։ ― Այժմ ուրիշ որևէ տեղ չկա ապաստանելու, քանի որ «Հաշմանդամների» բոլոր մարդիկ ձերբակալված են, իսկ մյուս որջի գինետունը վխտում է ոստիկաններով, աչքովս տեսա այնտեղից անցնելիս։

Այս տեսարանի սարսափած վկան ձեռքերով ականջները ամուր ծածկեց և փակ աչքերով սկսեց տագնապահար ու մոլորված վեր ու վար անել սենյակում։

― Այս ի՞նչ է նշանակում, ― ասաց Թոբին, երբ սենյակ էին վերադարձել։ ― Մի՞թե նա այստեղ է գալիս։ Հույս ունեմ․․․ հույս ունեմ, որ այդպիսի բան չի լինի։

Թոբին գլուխը թափահարեց։

Այս ենթադրությունը թվալով ամենից հավանականը, ընդունվեց որպես ճիշտ եզրակացություն։ Ապա շունը կծկվեց մի աթոռի տակ ու խոր քուն մտավ, և այլևս ոչ ոք ուշք չդարձրեց նրան։

Ինչ֊որ անհանգիստ շարժումներ կատարվեցին, բայց ոչ ոք չխոսեց։

― Կարող ես մնալ, եթե ապահով ես համարում, ― բավական վարանումից հետո պատասխան տվեց մյուսը։

― Թոբի, ― ասաց տղան ընկրկելով, երբ Սայքսը աչքերը նրան ուղղեց, ― դու ներքևում ինչո՞ւ ինձ այդ մասին չասացիր։

― Թողեք մի ուրիշ սենյակ գնամ, ― ասաց տղան՝ ավելի հեռանալով։

Պայքարը շատ անհավասար էր, հետևաբար, երկար չէր կարող տևել։ Սայքսը տղային վար էր տապալել և ծունկը դրել նրա կոկորդին, երբ Քրեքիթը, ահաբեկված, ետ քաշեց նրան և մատնացույց արեց լուսամուտը։ Ներքևում ճրագներ էին պլպլում, լսվում էին բարձր և հուզված խոսակցության ձայներ, անհամար ոտքերի դոփյուն, ― ասես վերջ չկար նրանց, ― որոնք մոտ գտնվող փայտյա կամրջի վրայով անցնում֊գալիս էին այս կողմ։ Բազմության մեջ կարծես կար նաև մի ձիավոր, քանի որ անհարթ սալահատակի վրա դոփում էին ձիու սմբակներ։ Ապա դուռը ուժգին թակեցին, և այնպիսի խուլ աղաղակներ բարձրացան, որ անգամ ամենախիզախ մարդուն սոսկում կպատճառեին։

― Թագավորի անունով, ― ձայնեցին դրսից, և խուլ աղաղակը նորից բարձրացավ, բայց ավելի ուժեղ։