Changes
/* Գլուխ տասնվեցերորդ */
Մորիս Սպենսերը նայեց հարավ֊արևմուտք։ Արևը ալարկոտ մագլցում էր դեպի վեր։ Համարյա երկու շաբաթվա ցերեկ կա դեռևս (երկրային հաշվով) այնպես որ լուսավորությունը տեղը֊տեղին կլինի։ Բեմը պատրաստ է։
==Գլուխ տասնյոթերորդ==
Գլխավոր ադմինիստրատոր Ուլսենը աղմկարարություն չէր սիրում, ավելի հարմար էր տեսնում լռակյաց (բայց արդյունավետ) ղեկավարելը, զրուցասերներին, ինչպիսին էր, օրինակ, «Լուսնաշրջիկի» պետը, թողնելով ռեպորտյորների հետ ասել֊խոսելը։ Այդ պատճառով էլ շատ ավելի տպավորիչ էր նրա հազվադեպ ասպարեզ գալը։ Ինչ խոսք, նա այդ բանը հաշվի էր առնում։
Այժմ Ուլսենին էին նայում միլիոնավոր մարդիկ։ Ճիշտ է, քսաներկու հոգին, որոնց նա դիմում էր առաջին հերթին, նրան չէին կարող տեսնել, քանի որ հարմար չէին գտել հեռուստացույց դնել «Սելենի» վրա, բայց ադմինիստրատորի ձայնը բավականին համոզիչ էր հնչում։ Նրանք լսեցին այն, ինչ ուզում էին իմանալ։
― Ալլո, «Սելեն», ― խոսում էր գլխավոր ադմինիստրատորը։ ― Ես ուզում եմ ասել, որ ձեզ փրկելու համար ձեռնարկվել են Լուսնի վրա եղած բոլոր միջոցները։ Մեր ինժեներներն ու տեխնիկները աշխատում են օր ու գիշեր։ Փրկարար գործողոըթյունների պատասխանատվությունը դրված է միստր Լոուրենսի, Ըրթսայդի գլխավոր ինժեների վրա։ Ես միանգամայն վստահում եմ նրան։ Այժմ նա Պորտ֊Ռորիսում հատուկ նախապատրաստություններ է տեսնում փրկարար աշխատանքների համար։ Որոշվել է, և դուք, իհարկե, հավանություն կտաք դրան, ― նախ և առաջ լրացնել ձեր թթվածնի պաշարները։ Դրա համար մենք պատրաստվում ենք խողովակներ իջեցնել, դա կարելի է արագ անել։ Ի դեպ, խողովակները մեզ հնարավորություն կտան ձեզ ոչ միայն թթվածին մատակարարել, այլ, եթե հարկ լինի, նաև ջուր ու պարենամթերք։ Հետևաբար, հենց որ խողովակամուղը աշխատեց, ձեր մտահոգությունները վերջ կգտնեն։ Փոշեգնացին հասնելու և ձեզ ազատելու համար կպահանջվի ևս մի որոշ ժամանակ, բայց դուք արդեն ապահով կլինեք։ Հանգիստ եղեք, մի հուզվեք։ Ես վերջացնում եմ, այս կանալը դուք կարող եք օգտագործել ձեր մերձավորների հետ խոսակցելու համար։ Ցավալի է, որ այդքան զրկանքներ ու անձկություններ բաժին ընկան ձեզ, բայց այժմ արդեն այդ ամենը հետևում մնաց։ Մեկ երկու օրից դուք վերևում կլինեք։ Մնաք բարո՜վ։
Ադմինիստրատորի խոսքն ավարտելուն պես՝ «Սելենը» թնդաց ձայներից։ Ուլսենը իր նպատակին հասավ․ դժբախտ պատահարը ուղևորների համար վերածվեց մի հրապուրիչ արկածի, որը բավական է ամբողջ կյանքի ընթացքում բարեկամներին ու ծանոթներին պատմելու համար։ Միայն Պաթ Հարրիսոնն էլ մռայլված։
― Մեր գլխավորը ինչ֊որ շատ վստահ֊վստահ էր խոսում, ― ասաց նա կոմոդոր Հանստենին։ ― Մեզ մոտ Լուսնի վրա այդ բանը ընդունված չէ․ միշտ անակնկալի կարող ես գալ։
― Ես ձեզ շատ լավ եմ հասկանում, ― պատասխանեց կոմոդորը։ ― Բայց նրան չկշտամբենք, նա մեր տրամադրության մասին է մտածում։
― Ինչ կա որ, տրամադրություններս հիանալի է։ Նամանավանդ հիմա, երբ կարելի է խոսել հարազատների ու մերձավորների հետ։
― Ի դեպ, ուղևորների մեջ կա մեկը, որը չի ուղարկել ու չի ստացել և ոչ մի ռադիոգիր։ Ավելին, նա կարծես չի էլ ուզում ոչինչ ուղարկել։
― Իսկ ո՞վ է դա։
Հանստենը բոլորովին իջեցրեց ձայնը։
― Ռեդլին, նորզելանդացին։ Քաշվել է անկյուն ու նստել։ Չգիտեմ ինչու նա ինձ դուր չի գալիս։
― Գուցե, խեղճը ոչ ոք չունի՞ Երկրի վրա։
― Չեմ հավատա, որ մեկը, որը կարող է Լուսնի տոմս գնել, ամենևին բարեկամներ չունենա, ― առարկեց կոմոդորը։ Թեթևակի ժպիտը մի պահ հարթեց նրա դեմքի խորշոմները։ ― Կարծես, ես ցինիկ եմ դառնում․․․ Եվ, այնուամենայնիվ, առաջարկում եմ աչքներս միստր Ռեդլիի վրա պահել։
― Դուք նրա մասին արդեն ասե՞լ եք Սյուին․․․ ըմ․․․ միսս Ուիլքինզին։
― Նա՛ իմ ուշադրությունը հրավիրեց Ռեդլիի վրա։
«Ես ինքս կարող էի գլխի ընկնել, ― հավանություն տալով մտածեց Պաթը։ ― Սյուն ամեն ինչ նկատում է»։
Այժմ, երբ արդեն ապագան այնքան էլ մռայլ չէր, Պաթ Հարրիսոնը սկսեց լրջորեն մտածել իր և Սյուի հարաբերությունների մասին, նրա ասածների մասին։ Մինչ այդ նա սիրահարվել էր, բայց սա արդեն այլ բան է։ Նրանք մի տարուց ավելի է, ինչ ծանոթացել են։ Սյուն անմիջապես դուր եկավ նրան։ Բայց մինչև օրս նրանց միջև դեռ ոչինչ չէր եղել։ Բայց և այնպես, ինչպե՞ս է նա վերաբերվում իրեն։ Արդյո՞ք արդեն ափսոսում է անցման խցիկում պատահած փոքրիկ միջադեպի համար, թե նրա համար այդ ոչինչ չարժե։ Նա կարող է հայտարարել (ու ինքը նույնպես, եթե բանը դրան գա), որ իրենց համբույրը ոչինչ չի նշանակում, րոպեական մի պոռթկում էր մահացու վտանգի դեմ֊հանդիման։ Մի պահ իրենց մոռացան, և ուրիշ ոչինչ։
― Իսկ եթե ո՞չ։ Գուցե վերջին օրերի լարվածությունը օգնեց նրանց այդ բանում․․․ Ինչպե՞ս համոզվել դրանում։ Միգուցե, գիտական անսխալ եղանակ կա որոշելու, թե երբ ես իսկականից սիրում, բայց Պաթը դեռևս չէր լսել դրա մասին․․․
Պիրսի մոտ, որտեղից չորս օր առաջ մեկնել էր «Սելենը», լուսնափոշու խորությունը ընդամենը երկու մետր էր, բայց փորձի համար պետք էլ չէր ավելին։ Եթե շտապ պատրաստված կառուցվածքը դիմանա փորձարկմանը այստեղ, այն կարելի է օգտագործել նաև բաց ծովում։
Տիեզերանավի լուսամուտից Լոուրենսը դիտում էր, թե ինչպես են սկաֆանդրավոր մարդիկ տախտակամած հավաքում ալյումինե շերտերից ու հեծաններից՝ նյութ, որ Լուսնի վրա կիրառվում է գրեթե բոլոր կառուցվածքներում։
Ինչ էլ ասես, Լուսինը որոշ իմաստով՝ դրախտ է ինժեներների համար։ Փոքր ձգողականություն, չկա ոչ ժանգ, ոչ կոռոզիա, հարկ չկա վախենալու կլիմայի քմահաճությունից՝ ոչ մի քամի, անձրև, ջերմաստիճանի տատանում։ Դրանց շնորհիվ վերանում են մի ամբողջ շարք խոչընդոտներ, որոնք շատ են խանգարում շինարարներին Երկրի վրա։ Իհարկե, Լուսինն էլ իր առանձնահատկություններն ունի․ երկու հարյուր աստիճանանոց գիշերային սառնամանիքը, փոշին, որի հետ նրանք այժմ մարտնչում են։
Տախտակամածի թեթև կմախքը հենվում էր տասներկու մետաղյա ցիստերների վրա, որոնց վրա պարզ երևում էր հետևյալ մակագրությունը․
<b>Էթիլային սպիրտ։ Դատարկ ցիստեռները խնդրվում է վերադարձնել N3 ապրանքային բազան, Կոպեռնիկոս»։</b>
Այժմ ցիստեռններում վակուում էր, ու նրանցից յուրաքանչյուրը կարող էր պահել երկու լուսնային տոննա։
Տախտակամածի հավաքումը արագ էր ընթանում։ Լոուրենսի մտքով անցավ, որ պետք է հոգալ պահեստային հեղույսների ու պնդօղակնեի մասին։ Նրա աչքերի առջև հինգ֊վեց հատ ընկան փոշու մեջ, որն անմիջապես կուլ տվեց դրանք։ Ահա և պնդօղակի բանալին ընկավ այնտեղ․․․ Պետք է հրաման տալ, որպեսզի գործիքները կապեն տախտակամածին, որքան էլ դժվարացնի դա աշխատանքը։
Տասնհինգ րոպե։ Վատ չէ, եթե հաշվի առնենք, որ մարդիկ աշխատում են վակուումում և սկաֆանդրը դժվարացնում է նրանց շարժումները։ Տախտակամածը կարելի է ավելացնել ուզածդ ուղղությամբ, բայց սկզբի համար այս էլ է բավական։ Միայն այսքանը կբարձրացնի ավելի քան քսան տոննա, իսկ այդ քսան տոննան դեռևս պետք է փոխադրել աղետի վայրը։
Տեսնելով, որ ամեն ինչ այստեղ կարգին է, Լոուրենսը դուրս եկավ տիեզերակայանի շենքից․ օգնականները կհետևեն աշխատանքին։ Հինգ րոպե անց (Պորտ֊Ռորիսի առավելություններից մեկը՝ հինգ րոպեում կարելի էր հասնել նրա ուզածդ կետը) նա մտավ մեխանիկական արհեստանոցը։ Այստեղ նրան շատ ավելի քիչ մխիթարական պատկեր էր սպասում։
Ոտքերի վրա դրված էր երկու քառակուսի մետր տարածությամբ մի մակետ, որը ճիշտ և ճիշտ ընդօրինակում էր «Սելենի» տանիքի մասը, չկար միայն ալյումինապատ բարակ շերտը, որը արտացոլում էր արևի ճառագայթները, ― այն չէր կարող ազդել փորձի ելքի վրա։
Իսկ փորձը չափազանց պարզ էր, նրա համար ընդամենը երեք բան էր պահանջվում․ սուր լինգ, ծանր մուրճ ու մի դառնացած մեխանիկ, որը ինչքան էլ չարչարվում էր՝ չէր կարողանում ծակել մակետը։
Ով փոքրիշատե ծանոթ է Լուսնի պայմաններին, անմիջապես կհասկանա անհաջողության պատճառը․ մուրճի քաշը, բնականաբար, կազմում էր երկրայինի մեկ վեցերորդը։ Ահա թե ինչու, նույնպես հասկանալի պատճառով, հարվածի ուժը նույնքան անգամ պակաս էր։
Միանգամայն սխալ դիտողությո՛ւն։ Ոչ մասնագետի համար շատ դժվար է հասկանալ կշռի ու մասսայի միջև եղած տարբերությունը․ ի դեպ, դա քանիցս դժբախտ դեպքերի պատճառ էր դարձել։ Կշիռը՝ անկայուն հատկանիշ է, այն կարելի է փոփոխել մի աշխարհից մյուսը ճանապարհորդելիս։ Երկրի վրա այդ նույն մուրճը վեց անգամ ծանր կլինի, քան Լուսնի վրա, Արևի վրա՝ գրեթե երկու հարյուր անգամ, տիեզերքում այն անկշռելի կլինի։
Սակայն ամենուրեք տիեզերքում նրա մասսան կամ իներցիան անփոփոխ կմնան։ Մուրճին որոշակի արագություն հաղորդելու ճիգը, և հարվածը նրա կանգնելու ժամանակ, ամենուր ու միշտ միատեսակ կլինեն։ Աստերոիդի վրա, որտեղ գրեթե բացակայում է ձգողականությունը և մուրճը փետուրից թեթև կլինի, նա այնպես կփշրի քարը, ինչպես Երկրի վրա։
― Բանն ինչո՞ւմն է, ― հարցրեց Լոուրենսը։
― Տանիքը շատ է ճկվում, ― ճակատի քրտինքը սրբելով ասաց մեխանիկը։ ― Լինգը ետ է թռչում։
― Պարզ է․․․ Բայց մենք օգտագործելու ենք ամեն կողմից փոշով սեղմված տասնհիգմետրանոց խողովակ։ Թերևս դա մարի հետհարումը։
― Թերևս։ Բայց դուք այստեղ նայեք․․․
Նրանք պպզեցին մակետի մոտ ու տակից նայեցին։ Կավիճով քաշված գծերը ցույց էին տալիս, թե առաստաղի երկայնությամբ ինչպես են անցնում էլեկտրալարերը, որոնց ավելի լավ է չդիպչես։
― Այս ֆիբրոգլասը (թելապակի) շատ ճկուն է, կանոնավոր անցք չի ստացվի։ Այն ճաքճքում ու փշրվում է։ Տեսեք, արդեն ճեղքեր են առաջանում։ Վախենում եմ, ամբողջ առաստաղը այլանդակենք։
― Իսկ դա չի կարելի, ― համաձայնեց Լոուրենսը։ ― Լավ, դադարեցրեք։ Քանի որ ուղղակի ծակել չի կարելի, կգայլիկոնենք։ Հորատիչը այնպես կամրացնենք խողովակի ծայրին, որպեսզի հեշտ լինի հանելը։ Ի դեպ, խողովակները պատրա՞ստ են։
― Գրեթե պատրաստ են, այստեղ ամբողջ սարքավորումը ստանդարտ է, նոր բան հնարելու հարկ չկա։ Երկու֊երեք ժամ հետո կվերջացնենք։
― Ես երկու ժամ հետո կգամ, ― ասաց Լոուրենսը։
Նա չշարունակեց, ինչպես այդ կաներ մեկ ուրիշը նրա տեղը․ «Եվ որ ամեն ինչ ժամանակին արվի»։ Նրա մարդիկ անում էին, ինչ կարող էին։ Ոչ մտրակով, ոչ էլ մեղրաբլիթով չես ստիպի փորձառու և բարեխիղճ մարդկանց ավելի արագ աշխատելու, քան ներում են նրանց ուժերը։ Շտապեցնելն այստեղ չի օգնի․ բացի այդ «Սելենի թթվածնի պաշարներից ելնելով, դեռ երեք օր ժամկետ կար։ Մի քանի ժամ հետո, եթե ամեն ինչ լավ լինի, այդ ժամկետը կերկարաձգվի անորոշ ժամանակով։
Կոմոդոր Հանստենը առաջինը նկատեց սարսափելի վտանգը, որ գաղտագողի մոտենում էր նրանց։ Նա մի անգամ արդեն հանդիպել էր դրան, երբ Գանիմեդի վրա սկաֆանդրը խափանվեց։ Կոմոդորը գերադասում էր չհիշել այդ դեպքը, բայց մոռռանալ էլ չէր կարողանում։
― Պաթ, ― ցածրաձայն ասաց նա, համոզվելով, որ ոչ ոք չի լսում իրենց։ ― Նկատո՞ւմ եք, որ շնչելը դժվար դարձավ։
Պաթը անմիջապես չպատասխանեց․
― Այժմ, երբ ասացիք, զգում եմ։ Հավանաբար շոգից է։
― Ես էլ այդպես կարծեցի սկզբում։ Բայց հետո ծանոթ ախտանշաններ նկատեցի, առանձնապես արագացած շնչառությունը։ Մեզ սպառնում է ածխաթթվային թունավորում։
― Չի կարող պատահել։ Մենք դեռևս երեք օրվա թթվածին ունենք, միայն թե մաքրիչները չփչանան։
― Կարծում եմ, որ հենց այդ էլ պատահել է։ Ինչպե՞ս է դուրս գալիս ածխաթթու գազը «Սելենից»։
― Սովորական քիմիական կլանիչների օգնությամբ։ Պարզ ու հուսալի սարքավորում, որ երբեք չի դավաճանել։
― Հասկանում եմ, բայց նա երբեք չի աշխատել այսպիսի պայմաններում։ Ըստ երևույթին, շոգը ազդել է քիմիական նյութերի վրա։ Կարելի՞ է որևէ կերպ ստուգել այդ բանը։
Պաթը գլուխը տարուբերեց։
― Ոչ։ Այն հատվածը կարելի է ընկնել միայն դրսից։
― Սյու, սիրելիս, ― ասաց մի նվաղած ձայն (արդյոք միստր Շաստե՞րն է) ոչինչ չունե՞ք գլխացավի դեմ։
― Եթե կա, ― վրա եկավ մեկ ուրիշ ուղևոր, ― ինձ էլ բաժին հանեք։
Պաթն ու կոմոդորը միմյանց նայեցին։ Տիպիկ ախտանշաններ, ասես դասագրքից վերցրած լինի․․․
― Ի՞նչ եք կարծում, ինչքա՞ն ժամանակ է մնացել մեզ, ― ցածրաձայն հարցրեց Պաթը։
― Շատ֊շատ երկու երեք ժամ։ Լոուրենսն ու իր աշխատողները լավագույն դեպքում այստեղ կլինեն վեց ժամ հետո։
Հենց այստեղ Պաթը զգաց, որ իսկապես սիրում է Սյու Ուիլքինզին․ նա չերկյուղեց իր կյանքի համար, այլ մի տեսակ ափսոսանք ու կսկիծ պատեց նրա սիրտը․ Սյուն, որ այդքան դիմացավ, այժմ, երբ փրկությունը արդեն մոտ է, պետք է մահանա․․․
