Changes

— Լեռներում շատ ակունքներ կան,— ասաց Արագորնը,— այնպես որ շուտով Արծաթաջուրն արագընթաց գետակ կդառնա: Հայելու լճից մինչև Արծաթաջրի և Սպիտակբաշի Նիմրոդելի միացման տեղը տասը լիգ կլինի: Կհասնենք այնտեղ ու անտառում կգիշերենք՝ այդպես էր որոշել Գենդալֆը: Արծաթաջրի ու Սպիտակբաշի միացումից գոյանում է Ոսկե Կախարդուհի հորդառատ գետը, որը Արծաթաջուրը թափվում է Անդուին Մեծի մեջ: Մեզ հենց այնտեղ էլ , որտեղ և մեզ պետք է:

Լեգոլասն անաղմուկ իջավ ներքև, որպեսզի կատարի ներքև՝ փոխանցելու մյուսներին Հալդիրի հանձնարարությունըխոսքերը: Շուտով բարձր ֆսֆսոց լսվեց, և Մերին ու Փինը բարձրացան հարթակ. երկուսն էլ վատ էին զգում:

— Մենք վերցրել ենք մեր ձեր վերմակները,— քիչ շունչը տեղը բերելով, խոսեց Մերին: — Իսկ մնացած բեռները Պանդուխտը թաքցրեց և վրան ճյուղեր ու տերևներ լցրեց:

— Իզուր եք դրանք քարշ տվել այստեղ,— ասաց Հալդիրը: — Մելորնի գագաթին Ծառի կատարին ձմեռը ցուրտ է, դա ճիշտ է, չնայած այսօր հարավային քամի է, : Բայց մենք և՛ վերմակ ունենք, և՛ մորթե աստառով տաք թիկնոցներ, չէ՞ իսկ մեր սնունդն ու խմիչքն այնպես կտաքացնեն ձեզ, որ այստեղ Սելեբրանդի և Նիմրոդելի միացման տեղում մշտական պահակակետ կավերմակի կարիք չեք ունենա:

Հոբիթները չեն սիրում շատ վերև բարձրանալ և երբեք վերևում ննջարան չեն սարքում, որովհետև նրանց մեկհարկանի կացարաններում ուղղակի ոչ մի «վերև» չկա: Իսկ հսկայական հացենու ծառի կատարին գտնվող դելոնը ամրացված թալանը բոլոր հնարավոր ննջարաններից ամենաանհարմարն էր. ո՛չ պատեր ուներ, ո՛չ էլ բազրիք, միայն մի շարժական խսիր, որը ժամապահներին պաշտպանում նախատեսված էր ժամապահներին քամուցպաշպանելու համար: Դե փորձիր քնել այդպիսի ննջարանում:

Ֆրոդոն ցրված նայում էր մթության մեջ: Կողքին խաղաղ ֆսֆսացնում էր Սեմը, երկնքում իրար աչքով էին անում աղոտ աստղերը, դելոնի թալանի եզրին մոտ նստել էին գիշերային խավարի մեջ հազիվ զանազանվող էլֆերը: Նրանք նստած էին անշարժ, ծնկները գրկած և ցածրաձայն զրուցում էին: Հոբիթը տեսնում էր միայն երկու ժամապահներինժամապահների, երրորդը երևի իջել էր ներքև: Ֆրոդոն հոգնած փակեց աչքերը և տերևների շրշյունի օրորից ու Նիմրոդելի մեղմ քչքչոցից թուլացած քնեց: Նա արթնացավ լուսադեմին: Հոբիթները քնած էին: Դելոնի վրա ոչ մի էլֆ չկար: Թույլ լուսավորում էր լուսնի մահիկը: Հեռվում խռպոտ ձայներ էին լսվում, համաչափ ոտնաձայն ու մետաղի զնգոց: Աղմուկն աճում էր, որոշակի դառնում:

Հանկարծ դելոնի կենտրոնական անցքի մոտ երևաց ինչ-որ մեկի գլուխը՝ կնգուղովՆա արթնացավ կեսգիշերն անց: Ֆրոդոն վեր թռավՀոբիթները քնած էին: Էլֆ Թալանի վրա ոչ մի էլֆ չկար: Թույլ լուսավորում էր լուսնի մահիկը: Հեռվում խռպոտ ձայներ էին լսվում, համաչափ ոտնաձայն ու մետաղի զնգոց: Աղմուկն աճում էր, որոշակի դառնում, իսկ հետո հեռացավ անտառի խորքն ու լռություն տիրեց:

— Ի՞նչ է պատահել,— շշնջաց Հանկարծ թալանի կենտրոնական անցքի մոտ երևաց ինչ-որ մեկի գլուխը: Ֆրոդոնվեր թռավ, բայց ճանաչեց մոխրագույն գլխանոցը և հասկացավ, որ իր առջև էլֆ է:

— Ի՞նչ է պատահել,— շշնջաց նա: — ''ԻրչիԻրչ''... կարճ փսփսաց էլֆն ու դելոնի թալանի վրա նետեց փաթաթված սանդուղքը:

Բայց էլֆը , ոչինչ չպատասխանելով, անհետացավ:

Ոտնաձայնը հեռացավ դեպի հյուսիս-արևելք: Անտառի վրա սև լռություն իջավ: Հիմա արդեն քամին Քամին էլ տերևները չէր խշխշացնում, նույնիսկ ջրվեժի ձայնը չէր ձայնն ինչ-որ խլացած էր լսվում: Ֆրոդոն դողալով նստեց ու փաթաթվեց վերմակով: Լավ է, որ օրքերը գետնի վրա չհասան իրենց... Բայց միթե հացենին մելորնը հուսալի պաշպանություն պաշպան է: Օրքերը հռչակված էին են իրենց սուր հոտառությամբ, և նրանք կարողանում էին են ծառ բարձրանալ: Ֆրոդոն Նա պատյանից դուրս քաշեց Խայթը՝ Խայթը. շեղբը բռնկվեց, բայց շուտով հանգեցհանգավ: Եվ այնուամենայնիվ Ֆրոդոյի տագնապն անընդհատ աճում էր: Նա վեր կացավ և, թաքուն մոտենալով սանդուղքի համար թողնված անցքին, զգուշությամբ նայեց ներքև: Ոչինչ տեսնել չհաջողվեց, բայց խշշացող շրշյուն լսվեց, որը նման չէր խոտերի մեջ քամու խշխշոցին:

Էլֆերի քայլերին էլ նման չէր, որովհետև էլֆերն անաղմուկ են քայլում: Ֆրոդոն շունչը պահած ականջ դրեց: Այո, ինչ-որ մեկը մագլցում էր վերև: Ֆրոդոն սևեռուն նայում էր մթության մեջ...Աշխատելով չշնչել՝ հոբիթն ավելի կռացավ անցքի վրա ու սևեկուն նայեց ներքև:

Ֆսֆսոց լսվեց, ասես ինչ-որ մեկը սեղմած ատամների արանքից սուլոցով ներս էր քաշում օդը: Եվ շուտով տեսավ փայլուն աչքերըհանկարծ գրեթե թալանի մոտ առկայծեցին զույգ կրակները: Նա, ով մագլցում էր դեպի դելոնըվերև, քարացավ, ներքևում կասկածելի ձայները կտրվեցին: Աչքերն առանց թարթելու նայում էին ու անթարթ նայեց Ֆրոդոյին: Ֆրոդոն Հոբիթը սարսռաց: Աչքերը Կրակները թարթեցին, արծաթամոխրագույն բնի շուրջը արագորեն անորոշ ստվեր սահեցարծաթամոխրագույն բնով ներքև, և բնից այն կողմ լսվեց մարող խշխշոց...:

Իսկ մթության միջից հանկարծ դուրս լողաց Լորիենցի Հալդիրը: Համարյա ճյուղերին դիպչելով, նա Նա մագլցեց վերև և զարմացած ասաց.

— Այստեղ ձեզ մի տարօրինակ եկվոր այցելեց: Ես նրան դեռ գետնից նկատեցի: Եվ ըստ երևույթին նա էլ ինձ տեսավ, որովհետև փախավ: Բայց դա օրք չէր: Սկզբում, երբ ես նայեցի նրան, մտածեցի, թե ձեզանից, կոլոտիկներից մեկն է իջել դելոնից՝ թալանից՝ եկվորը փոքրամարմին էր: Բայց ախր դուք ինձնից ինչու՞ պետք է փախչեիք, և ինձ համար պարզ դարձավ, որ դա թշնամի է: Բայց ես որոշեցի նրա վրա չկրակել, քանի որ կարող էր մահվանից առաջ ճչալ, իսկ օրքերը մոտիկ են: Քիչ առաջ այստեղով բավական մեծ ջոկատ անցավ: Նրանք հայտնվեցին Մորիայի կողմից. գարշելի չարագործներն անցել են Նիմրոդելը, համարձակվել են իրենց կեղտոտ ոտքերով պղծել գետը... Երևի ձեր հոտն առել են՝ ես տեսա, թե ինչպես էին հոտոտում այնտեղ, որտեղ դուք կանգ էիք առել: Նրանք հարյուր, հարյուր հիսուն հոգի կլինեին, ոչ պակաս: Մենք երեքով չէինք կարողանա կանգնեցնել նրանց, դրա համար էլ ես մնացի պահակակետում, Ռումիլը ձեր ձայները նմանակելով նրանց տարավ իր հետևից Գաղտնի Թավուտները, իսկ Օրոֆիլն ուղևորվեց մերոնց մոտ՝ օգնություն կանչելու: Ոչ մի օրք անտառից չի ազատվի: Իսկ վաղվանից հյուսիսային սահմանները կհսկեն սահմանապահ ջոկատները: Քնիր: Լուսաբացին մենք կուևորվենք հարավ:

Բայց ես որոշեցի նրա վրա չկրակել, քանի որ նա կարող էր մահվանից առաջ ճչալ, իսկ օրքերը դեռ չէին հասցրել շատ հեռու գնալ: Նրանք հայտնվեցին Մորիայի կողմից. գարշելի չարագործներն անցել են գետը և երկար վարգել հարավային ափով՝ երևի հոտն առել են, թե ուր եք թեքվել դուք: Նրանք այստեղ հարյուր, հարյուր հիսուն հոգի կլինեին, ոչ պակաս: Մենք չէինք կարողանա կանգնեցնել նրանց, դրա համար էլ ես մնացի պահակակետում, Ռամիլը ձեր ձայները նմանակելով հորդան տարավ իր հետևից Գաղտնի Թավուտները, իսկ Օրոֆիլն ուղևորվեց մերոնց մոտ՝ օգնություն կանչելու: Ոչ մի օրք անտառից չի ազատվի: Իսկ վաղվանից արևմտյան սահմանները կհսկեն սահմանապահ ջոկատները: Քնիր: Լուսաբացին մենք կուևորվենք հարավ: Ձմեռային թույլ արևը , հսկայական հացենիների ծառերի տերևներում ոսկեզօծվելով, լուսադեմին արթնացած հոբիթներին հիշեցնում էր հիշեցրեց իրենց հեռավոր Հոբիթստանի ամառային արևածագը: Դելոնից դեպի արևմուտք ծառերի ճյուղերի միջից Ճյուղերի արանքից երևում էր Սպիտակբաշի Քելեբրանթի նեղ հոբիթը՝ հովիտը՝ բազմաթիվ ջրվեժների փրփրադեզ սանդուղքով: Հյուսիս-արևմուտքում փայլում էր Արծաթաջուրը: Ոսկե Կախարդուհուն ծառերը ծածկում էին:

— Մնաս բարո՜վ,— կրկնեց այդ բառերը Ֆրոդոն՝ մտածելով, որ հաղիվ թե ինքը երբևէ տեսնի այդպիսի զարմանալիորեն պայծառ, հանգստացնող ձայնով ու կենարար գետՖրոդոն հետ նայեց: Արծաթավուն բների հետևում ճերմակին էր տալիս ջրվեժի փրփուրը:

Հալդիրը նրանց տարավ Կախարդուհու ափով— Մնաս բարո՜վ,— կրկնեց կրկնեց նա Լեգոլասի հետևից՝ մտածելով, որ հոսող ջրի այդպիսի կախարդական ու հանգստացնող ձայն էլ երբևէ չի լսի: Շուտով նրանց միացավ Իսկ գետը խոխոջում էր, քչքչում, և Ռամիլընրա բազմաձայն աղմուկը, միահյուսվելով, վեր էր ածվում անսահման փոփոխական ու անկրկնելի դյութիչ մեղեդու:

— Ձեզ հետապնդողները,— ասաց նա Պահապաններին,— կխճճվեն Գաղտնի Թավուտներում մինչև երեկո, և նրանցից ոչ մեկը տուն չի վերադառնա՝ այդ մասին հոգ կտանեն Լորիենի ռազմիկներըՆրանք վերադարձան Արծաթաջրի ափով ձգվող ճանապարհը: Այժմ ջոկատն առաջնորդում էին Հալդիրն ու Ռումիլը: Որոշ ժամանակ գնում էին արագընթաց գետի ափով: Ճանապարհի վրա հստակ երևում էին օրքերի հետքերը: Մոտ երեք լիգ անցնելուց հետո Հալդիրը կանգնեց և, դեմքով շրջվելով շրջվեց դեպի Կախարդուհին, գետը և երկու անգամ թռչունի նման ցածր սուլեց:

Ծառերի հետևից դուրս եկավ էլֆ ժամապահը՝ քողարկող թիկնոցով, բայց գլխանոցը հետ գցած. նրա մազերն առավոտյան արևից ոսկեզօծվել էին: Հալդիրը խորշում փաթաթված արծաթապատ առասանը հմտորեն նետեց գետի վրայով: Էլֆը բռնեց այն ու կապեց ծառին:

— Կախարդուհին Քելեբրանթն այստեղ շատ սառն է,— ասաց Հալդիրը: — Բայց մեր բուռն ու անհանգիստ օրերին կայուն կամուրջներ կառուցելը վտանգավոր է: Նայեք՝ մենք ինչպես ենք մենք անցնում գետը: — Էլֆը Էլֆն ամուր ձգեց առասանն ու պինդ կապեց ծառին: Իսկ հետո հանգիստ, ասես ճանապարհին քայլելիս լիներ, գետի վրայով գնաց ու եկավ:

— Դեհ , ինձ համար դա սովորական անցում է,— ասաց Լեգոլասը: — Իսկ մյուսներրն ի՞նչ անեն: Մի՞թե նրանք լողալով պետք է անցնեն:

— Ինչու՞ լողալով,— պատասխանեց Հալդիրը: — Մենք այստեղ ևս երկու առասան էլ ունենք: Մեկը Դրանք կկապենք առաջինից քիչ վերև և, դրանից դրանցից բռնելով, քո ընկերները կանցնեն:

Երբ այդ երերուն կամուրջը պատրաստ էր, Պահապաններն ճամփորդներն անցան հյուսիսային հարավային ափ՝ ոմանք դանդաղ, ոմանք մեծ դժվարությամբ, մյուսներն ավելի արագ ու անկաշկանդ: Հոբիթներից լավագույն լարագնացը Փինը դուրս եկավ. նա բռնել էր միայն մի ճոպանից պարանից և բավական վստահ էր առաջ գնում, սակայն աշխատում էր ներքև չնայել: Իսկ Սեմը քայլում էր դանդաղ, մանրիկ քայլերով, ձեռքերով ճոպաններից պարաններից պինդ բռնած ու հայացքը ոսկեցոլք ջրից չկտրելով: Ափին նա թեթևացած շունչ քաշեց և բացականչեց.

— Դար ապրես՝ դար կսովորես, ինչպես ասում է էր իմ ծերուկը, դրա համար էլ ամբողջ կյանքում հողն : Ճիշտ է փորփրում և , նա այգեգործությունը նկատի ուներ, ոչ թե մեկ ուրիշ բան. ինչ-ինչ, բայց հաստատ չէր մտածում, որ ես քնելու եմ թռչնի բնում ու սարդի պես նստում է սարդոստայնումվազվզեմ պարանների վրայով: Այդպիսի կատակ նույնիսկ հորեղբայր Էնդիի մտքով չէր անցնի:

Ռամիլը Ռումիլը մնաց հարավային ափին և , գետանցումը վերջացնելուց հետո արձակեց երկու ճոպանները, իսկ երրորդը, որն արձակել էր գետն անցած Հալդիրըպարանները, ձգեց դեպի իրեն և ու կծկեց: Հետո կծիկը գցեց ուսին, Պահապաններին ճամփորդներին հրաժեշտ տվեց ձեռքը թափահարելով և հետ գնաց դեպի առաջին կամուրջըվերադարձավ Նիմրոդելի ափին իր պահակակետը:

— Եվ այսպես, ընկերներբարեկամներ, դուք մուտք եք գործում Նաիթ Լորիենի սիրտըԼորիեն,— հանդիսավոր հայտարարեց Հալդիրը: — Այս ափին քչերին է բախտ վիճակվել լինել... — Հալդիրը լռեց և գործնական վերջացրեց. — : իսկ հիմա , ինչպես և պայմանավորվել էինք, մենք թզուկի աչքերը կկապենք՝ ես այդ մասին ասել եմ Լեգոլասինկկապենք: Մնացածները կգնան առաց աչքերը կապելու, քանի չենք մոտեցել Անտառային ամրոցին:

— Լեգոլասը չէր կարող իմ փոխարեն որոշելԻնձ հետ պայմանավորվածություն չի եղել,— խոժոռվելով խոսեց Ջիմլին: — Ես գերի չեմ, ոչ էլ Սաուրոնի լրտեսը: Դաինի Սարամիջի թագավորության բնակիչները երբեք Թշնամու հետ գործարքի մեջ չեն մտել: Ինչու՞ ես դու ինձ չարարկու համարում:

— Ես կգնամ առանց աչքակապի կամ հետ կգնամ ու կվերադառնամ Սարամիջի թագավորությունիմ երկիրը, որտեղ նույնիսկ եթե ճանապարհին ինձ ոչ ոք մատնիչ չի համարիմահ սպառնա,— հպարտ պատասխանեց Ջիմլին Հալդիրին: — Դաինի թագավորությունում ինձ ոչ ոք մատնիչ չի համարի: — Հետ գնալով, նա ձեռքը տարավ տապարին: Հալդիրը խստացավ:

— Դու քո վերադարձի ճանապարհը փակել ես Ոսկե Կախարդուհին Քելեբրանթն անցնելով,— ասաց Հալդիրընա: — Ես պետք է քեզ հասցնեմ տիրակալների տիրակալի և տիրուհու մոտ, իսկ այդպես է կարգը: Իսկ նրանք արդեն թող որոշեն, թե ինչ անեն քեզհետ: Եթե փորձես լողալով անցնել, առաջին իսկ ժամապահը կնետահարի քեզ:

— Հանգի՛ստ,— փնչացրեց Արագորնը: — Ջիմլի, տեղիցդ չշարժվես: Ջոկատը ես եմ առաջնորդում , և դուք պետք է ենթարկվեք ինձկանեք այն, ինչ ե՛ս կասեմ: Մի՞թե արդար է՝ առանձնացնել թզուկին ջոկատի մյուս անդամներից, առավել ևս, նման կոպիտ ձևով: Ջիմլին անարդարացիորեն նվաստացած կլինի, եթե միայն նրա աչքերը կապեն: Մենք բոլորս կգնանք կապված աչքերով... Չնայաց դա , Լեգոլասը՝ նույնպես: Դա, իհարկե, ճանապարհորդությունը կդանդաղեցնի, բայց այդպես ավելի ճիշտ կլինի:

—Օ՜հ— Օ՜հ, պատկերացնու՞մ եք ինչ տեսք կունենանք,— անսպասելի ծիծաղելով, ծիծաղելով՝ բացականչեց Ջիմլին: — Գժերի երթ Ոսկի Անտառում... Ես պատրաստ եմ Լեգոլասի հետ միասին գժի դեր խաղալ,— ուրախ ավելացրեց նա,— մնացածները կարող են դիտող մնալ:

— Հիշի՛ր, եթե ընկնեմ՝ ամեն կապտուկի համար պատասխան ես տալու,— Հալդիրի վրա քթի տակ մռլտաց թզուկը՝ շոշափելով ձիգ կապված կապը:

— Զարմանալի ժամանակներ են,— փնթփնթաց Լեգոլասը: — Բոլորս նույն Թշնամու թշնամիներն ենք, երկնքում լուսավորում է պայծառ արեգակը և այնուհանդերձ ես՝ լինելով իմ ազգակիցների հյուրը, պետք է որպես կույր քայլեմ: Իսկ այս անտառում փայլում է պայծառ արեգակը, և տերևները շողում են, ինչպես ոսկին:

— Ոչ թե զարմանալիԳուցե դու ճիշտ ես, այլ՝ զարհուրելի, առարկեց նրան — տխուր ասաց Հալդիրը: — Թշնամու չարագործ իմաստությունն ու ահարկու զորեղությունն է մեր մեջ անմիաբանություն ու փոխադարձ անվստահություն հարուցում: Մեզ՝ լորիենցիներիս, այնքան անգամ են դավել, որ հիմա ոչ ոքի չենք հավատում, բացի, թերևս, Ռիվենդելի մեր ազգակիցներից: Մեր բնակատեղին բոլոր կողմերից թշնամիներով շրջապատված մի կղզու է վերածվել: — Մի քիչ լռելուց հետո Հալդիրը մռայլ ավելացրեց. — Խավարի Վարագույրը տարածվում է ու ամրանում: Այն չի կարողանում պարուրել Լորիենը, բայց նրա հզոր, սև թևերը շրջափակում են մեզ և՛ արևելքից, և՛ արևմուտքից: Հիմա եթե մենք վճռենք հեռանալ, մեզ չի հաջողվի ճեղքել-հասնել ծով: Մշուշապատն արդեն գրավված է օրքերի կողմից: Խլուտում վխտում են գայլդարձյակների ոհմակները: Ասում են, արդեն մթամած է Ռոհանը, և Թշնամին մոտեցել է Մեծ Գետին: Նշանակում է՝ ազատ նավահանգիստներ էլֆերին մնացել են միայն հյուսիս-արևմուտքում, Հավերժական անտառից և կոլոտիկների հողերից այն կողմ...

Շուտով Ֆրոդոյի աչքակապն էլ հանեցին: Նա աչքերը բացեց և հուզմունքով շուրջը նայեց: Պահապանները կանգնած էին մի ընդարձակ մարգագետնում: Նրանցից ձախ բարձրանում էր զմրուխտ կանաչով պատված մի բլուր: Բլուրը պսակված էր երկնաձիգ ու հինավուրց ծառերի երկշարք թագով, իսկ կենտրոնում աճել էր նույնիսկ այդ հսկաների մեջ վիթխարի երևացող ևս մեկ ծառ: Դա մելորն էր՝ ոսկեգույն սաղարթի մեջ սպիտակ դելոնով թալանով մի հսկայական հացենի: Ծառաշար թագի ներքին օղակը նույնպես հսկայական հացենիներ էին, իսկ արտաքինը՝ հոբիթներին անծանոթ ծառեր էին, արտակարգ սլացիկ սպիտակ բներով և գնդաձև խիտ կատարներով, բայց առանց տերևների: Բոլորաձև բլրի զմրուխտ լանջերը վառվում էին ձմեռային աստղերի նման սպիտակ և փոքրիկ լճակների նման կապույտ ծաղիկներով, իսկ բլրի վրա, երկնքի անհուն կապույտում, փայլում էր միջօրեի պայծառ արևը:

Հալդիրն արդեն կորավ վերևում: Ֆրոդոն բռնեց պարանե սանուղքը և արդեն ուզում էր բաարձրանալ, բայց պատահաբար դիպավ ծառի բնին՝ և զարմանքից քարացավ. դեռ երբեք այսքան պարզ նա չէր զգացել ծառի մեջ տրոփող կենդանի կյանքը: Նա զգում էր թավիշ մաշկ-կեղևը և հզոր, բայց անպաշտպան փայտե մարմինը ոչ թե ատաղձագործի ու հյուսնի նման, այլ այնպես, ասես դարձել էր հացենու եղբայրը: Դելոնի Թալանի վրա Հալդիրը բռնեց նրա ձեռքը և, շրջվելով դեպի արևելք, լրջորեն ասաց.