Changes
/* Գլուխ վեցերորդ. Լոթլորիեն */
— Զարմանալի ժամանակներ են,— փնթփնթաց Լեգոլասը: — Բոլորս նույն Թշնամու թշնամիներն ենք, և այնուհանդերձ ես՝ լինելով իմ ազգակիցների հյուրը, պետք է որպես կույր քայլեմ: Իսկ այս անտառում փայլում է պայծառ արեգակը, և տերևները շողում են, ինչպես ոսկին:
— Գուցե Գուցեև դու ճիշտ ես,— տխուր ասաց Հալդիրը: — Թշնամու չարագործ իմաստությունն ու ահարկու զորեղությունն է մեր մեջ անմիաբանություն ու փոխադարձ անվստահություն հարուցում: Մեզ՝ լորիենցիներիս, այնքան անգամ են դավել, որ հիմա ոչ ոքի չենք հավատում, բացի, թերևս, Ռիվենդելի մեր ազգակիցներից: Մեր բնակատեղին բոլոր կողմերից թշնամիներով շրջապատված մի կղզու է վերածվել: — Մի քիչ լռելուց հետո Հալդիրը մռայլ ավելացրեց. — Խավարի Վարագույրը տարածվում է ու ամրանում: Այն . այն չի կարողանում պարուրել Լորիենը, բայց նրա հզոր, սև թևերը շրջափակում են մեզ և՛ արևելքից, և՛ արևմուտքից: Առաջ մեզ մեզ պահպանում էին գետերը, բայց այժմ դրանց վրա հույս դնել չի կարելի: Հիմա եթե մենք վճռենք հեռանալ, մեզ չի հաջողվի ճեղքել-հասնել ծով: Մշուշապատն արդեն գրավված է օրքերի կողմից: Խլուտում Արևելքում վխտում են գայլդարձյակների ոհմակներըՍաուրոնի սպասավորները: Ասում են, արդեն մթամած է Ռոհանը, և Թշնամին մոտեցել իսկ Անդուինի գետաբերանը հսկում է Մեծ ԳետինԹշնամին: Նշանակում է՝ ազատ նավահանգիստներ էլֆերին մնացել են միայն հյուսիս-արևմուտքում, Հավերժական անտառից և կոլոտիկների հողերից այն կողմ...
— Այո, մեր հողերից արևմուտք էլֆերի ծովամերձ բնակավայրեր կան,— կարևոր տեսքով հաստատեց Մերին:
— Երջանիկ է այն ժողովուրդը,— բացականչեց Հալդիրը,— որ ապրում է արևմտյան նավահանգիստներից ոչ հեռու: Մենք անհիշելի ժամանակներից չենք եղել այնտեղ: Պատմիր ինձ նրանց դրանց մասին,— խնդրեց նա հոբիթին:
— Ախր ես այնտեղ չեմ եղել,— խոստովանեց Մերին: — Առաջներում ճանապարհորդելու առիթ չեմ ունեցել: Եվ եթե իմանայի, թե ինչ է կատարվում աշխարհում, ապա դժվար թե Հոբիթստանից հեռանալու վճռականություն ունենայի:
— Նույնիսկ Իմլադրիսը կամ Լոթլորիենը տեսնելու համա՞ր,— հարցրեց Հալդիրը: — Մեր ներկայիս աշխարհը Ներկայիս աշխարհում շատ մութ բաներ կան, այն իսկապես դաժան է ու վտանգավոր, որոշ ազատ հողեր մթապատ ենբայց կան նաև հրաշալիքներ: Չկա այնպիսի մի վայր, իսկ որտեղ սերը հաճախ վշտի է վերածվումմռայլված չլինի վշտով, բայց մի՞թե այն դրանից ավելի գեղեցիկ է ուժեղ չէ դառնում: — Էլֆը լռեց ու թախծոտ վերջացրեց. — շատերը Շատերը կարծում են, որ Խավարի Վարագույրը ժամանակի ընթացքում կցրվի նույնիսկ Մորդորից ու անհետ կկորչի... Ես դրան չեմ հավատում: Աշխարհն արդեն երբեք նախկինը չի լինի, իսկ արևը՝ նույնքան պայծառ, ինչպես առաջ: Գուցե մի կարճատև պայծառացում լինի, և մենք՝ էլֆերս, դուրս գանք ծովԾով... որպեսզի Միջերկրից հեռանանք հեռանանք՝ ընդմիշտ: Մի՞թե մենք պետք է հեռանանք Լորիենից և ապրենք մի երկրում, ուր որտեղ մելորն չի աճում... Չէ՞ որ եթե հավատանք էլֆերի ավանդություններին, ապա ծովից Մեծ Ծովից այն կողմ Ոսկի անտառներ չկան: Ես չգիտեմ, թե ինչպես ենք այնտեղ ապրելու...
Դեպի Անտառի հյուսիս-արևմտյան սահմաններն էր շարժվում մի ուժեղ ջոկատ, որ ջոկատ՝ հետ մղի մղելու օրքերի հնարավոր հարձակումը, եթե նրանք նորից քիթները Լորիեն մտցնեն: Ռազմիկների բերած լուրերի որոշ մասը Հալդիրը համառոտ պատմեց Պահապաններին: Նրանց հասնել փորձող օրքերին օրքերի մեծ մասին ոչնչացրել էին Գաղտնի Թավուտներում: Էլֆերը Ողջ մնացածները փախել էին դեպի լեռները, բայց էլֆերը ջոկատ էին ուղարկել նրանց հետապնդելու: Բացի դրանից, նրանք մի տարօրինակ արարած էին տեսել, որը կարծես թե երկոտանի էր, բայց գազանի էր նման. էլֆերը եկվորին բռնել չէին կարողացել, իսկ հեռվից նրան նետահարել չէին կամեցել՝ հանկարծ ու դա մի անմեղ կենդանի է: Եվ եկվորը նա գետի երկարությամբ փախել է դեպի էր արևելք: Պահապաններին զարմացրեց էլֆերի անհոգությունը, բայց Հալդիրը նրանց բացատրեց, որ իրական չարարկուները Լորիեն ներխուժելու փորձ անում են միայն հորդաներով, ուրեմն եկվորն իսկապես փոքրիկ գազան էր:
— Բայց դեռ ամենագլխավորը չգիտեք,— ասաց Հալդիրը: — Լորիենի տիրակալը թույլ է տվել բոլորիդ, նույնիսկ թզուկին, ճանապարհը շարունակել աչքերը բաց: Երևում է, նրանք լավ գիտեն ձեզանից յուրաքանչյուրին: Կարող է պատահել, իմ բացակայության ժամանակ Էլրոնդի կողմից նոր սուրհանդակ է եկել Լորիեն... — Նա առաջինը Ջիմլիի աչքակապը հանեց և, խոնարհվելով, բացականչեց. — Մի՛ զայրացիր, բարեկամ... Սև տարիներն սկսվելուց հետո ոչ մի թզուկ Լորիենում չի եղել: Քեզ մեծ պատվի են արժանացրել...
— Ձեր առջև Վշտալի Դամբանաբլուրն է՝ Քարին ԱմրոթըՄի՛ զայրացիր,— թախծոտ հպարտությամբ խոսեց Հալդիրը,— որի տակ, ինչպես ասվում է մեր ավանդույթներում, թաղված է Լորիենի կամ ինչպես դուք եք ասում՝ Օրհնյալ Երկրի առաջին տերը՝ Ամրոթը: Մի ժամանակ սա էլֆերի հնագույն տերության սիրտն էր և այստեղ էր գտնվում նրա տունը: Այստեղ նույնիսկ ամենադաժան ձմռանը չեն թառամում կապույտ էլանորն ու ճերմակ նիֆրոդելը, ձմեռային մշտադալար ծաղիկները, և անցյալի մասին շրշում է մշտականաչ խոտը: Հանգստացեք, մեզ մեկ անցում է մնում, իսկ երեկոյան արդեն կլինենք Գալադրիմների քաղաքումբարեկամ... Սև տարիներն սկսվելուց հետո ոչ մի թզուկ Լորիենում չի եղել:Քեզ մեծ պատվի են արժանացրել...
Շուտով Ֆրոդոյի աչքակապն էլ հանեցին: Նա աչքերը բացեց և շունչը պահած քարացավ: Նրանք կանգնած էին մի ընդարձակ մարգագետնում: Նրանցից ձախ բարձրանում էր զմրուխտ կանաչով պատված մի բլուր: Բլուրը պսակված էր երկնաձիգ ու հինավուրց ծառերի երկշարք թագով. արտաքին օղակում անծանոթ ծառեր էին՝ ճերմակ, անտերև, բայց հիասքանչ իրենց մերկությամբ, Իսկ ներքինում՝ ոսկեդեղին սաղարթով հսկայական մելորններ: Կենտրոնում կանգնած էր նույնիսկ այդ հսկաների մեջ վիթխարի երևացող ևս մեկ ծառ: Վերևում, ոսկեգույն սաղարթի մեջ սպիտակին էր տալիս թալանը: Բոլորաձև բլրի զմրուխտ լանջերը վառվում էին ձմեռային աստղերի նման սպիտակ և փոքրիկ լճակների նման կապույտ ծաղիկներով, իսկ բլրի վրա, երկնքի անհուն կապույտում, փայլում էր միջօրեի պայծառ արևը: — Ձեր առջև Վշտալի Դամբանաբլուրն է՝ Քերին Ամրոթը,— թախծոտ հպարտությամբ խոսեց Հալդիրը,— որտեղ, ինչպես ասվում է մեր ավանդույթներում, թաղված է Լորիենի տիրակալ Ամրոթը: Մի ժամանակ սա էլֆերի հնագույն թագավորության սիրտն էր, և այստեղ էր գտնվում նրա տունը: Այստեղ նույնիսկ ամենադաժան ձմռանը չեն թառամում կապույտ էլանորն ու ճերմակ նիֆրոդելը, ձմեռային մշտադալար ծաղիկները, և անցյալի մասին շրշում է մշտականաչ խոտը: Հանգստացեք, մեզ մեկ անցում է մնում, իսկ երեկոյան արդեն կլինենք Գալադրիմների քաղաքում: Հոգնած Պահապանները ճամփորդները պառկեցին խոտին, իսկ Ֆրոդոն շփոթահար շուրջն էր նայում՝ ուժ չունենալով պառկել կամ նույնիսկ շարժվել: Նա նայում էր անցյալի գիրկն ընկղմված աշխարհին, որը լուսավորված էր հավիտյանս կորուսյալ լույսով, և այդ շշմեցուցիչ հին աշխարհը, նրա զարմացած աչքերի առջև բացվելով, կարծես թե հենց նրա աչքերի առջև էլ ծնվում էր: Իրերի ուրվագծերն այնքան հստակ էին ու պարզ, ասես դրանցից յուրաքանչյուրը մտածել և ստեղծել էին հենց նոր, աչքի առաջ, և միևնույն ժամանակ յուրաքանչյուր ցողուն թվում էր անչափ հինավուրց: Գույները ծանոթ էին՝ ոսկեգույն, սպիտակ, կապույտ, կանաչ, բայց դրանք այնքան թարմ ու վառ էին, որ Ֆրոդոյին թվում էր, թե ինքը առաջին անգամ է դրանք տեսնում և դրանց համար անուններ հնարումմտածում: Այստեղ չէր կարելի ամառը ամռանն ափսոսալ գարնան համար կամ ձմռանը ամառվա մասին երազել՝ Օրհնյալ Երկրի Լորիենի անփոփոխ կյանքում անցյալն ու ներկան միաձուլվում էին:
Ֆրոդոն հանկարծ նկատեց Սեմին՝ նա ապշահար աչքերն էր տրորում, ասես տեսածին չէր հավատում:
— Առաջ ես մտածում էի,— քրթմնջաց Սեմը,— որ եթե էլֆեր են, ուրեմն ուրեմն՝ գիշեր... ուրեմն ուրեմն՝ մութ անտառ, և՛ լուսին, և՛ աստղեր... Իսկ այստեղ մի տես է՝ սպիտակ օր... Էն էլ պայծառից պայծա՜ռ, լուսավորից լուսավո՜ր... Եվ էդ նրանց շատ է սազ գալիս... Ոնց որ թե դու ոչ թե ինքդ ես, այլ երգի մեջ ես... Եթե հասկանում եք մտքինս:
Հալդիրը նայեց նրանց ու ժպտաց, ասես ոչ միայն նրա բառերն էր լսել, ոչ միայն հասկացել էր Սեմի մտքինը, այլև թափանցել էր նրա մտքերի նվիրական խորքերը:
— Դուք զգացիք Գալադրիմների տիրուհու Տիրուհու զորությունը,— հոբիթների համար ոչ այնքան հասկանալի բացատրեց նա: — Ուզու՞մ եք բարձրանալ Քարին Քերին Ամրոթ:
Թեթև քայլերով նա շարժվեց դեպի բլուրը: Ֆրոդոն ու Սեմը գնաացին նրա հետևից: Ֆրոդոն քայլում էր անշտապ, խորը շնչելով՝ դեմքին զգալով զեփյուռը, որն օրօրում օրորում էր ծաղիկներին, և հոբիթին թվում էր, թե ինքն ընկել է հավետ անփոփոխ մի աշխարհ, որտեղ չկա ժամանակ, որտեղ ոչինչ չի ծերանում, չի ոչնչանում և մոռացության չի մատնվում: Եվ երբ ինքը, հեռավոր հոբիթստանցի ճամփորդը, ստիպված կլինի հեռանալ այստեղից ու գնալ իր ճանապարհով, միևնույնն է հավիտյանս կմնա այստեղ, այս կյանքում, այս կախարդական երկրում, այս հավերժական ծաղիկների մեջ և հավերժ կբարձրանա հավերժական բլրի գագաթը:
Նրանք մոտեցան կենտրոնական մելորնին: Հենց այդ պահին քամին փչեց հարավից, և ոսկեգույն հացենու ծառի շրշյունի մեջ Ֆրոդոն լսեց, թե ինչպես կապուտակ ալիքները անցած-գնացած հեռվից բախվում են վաղուց անհատակ խորքերում կորած ափին, իսկ անծայրածիր լազուրի վերևում դայլայլում են թռչուններ, որպիսիք այլևս չկան Միջերկրում:
— Ամենից առաջ նայիր այնտեղ...
Ֆրոդոն հնազանդ նայեց արևելք և հեռվում տեսավ մի ոչ բարձր ևս մեկ բլուր, . կամ ոչ թե բլուր, այլ վիթխարի ծառերից կազմված պուրակ՝ պուրակ, մի ամբողջ քաղաք՝ բաղկացած միայն կանաչ աշտարակներից ու ոսկեզօծ գմբեթներորով ու արծաթագույն դղյակներով մի քաղաքգմբեթներից: Ինչպես Ֆրոդոյին թվաց, բլուրը լուսավոր, անհաղթահարելի ձգողական ուժ էր ճառագում, այն նույն ուժը, որը զգացվում էր այստեղ ամեն տեղ, բայց բլրի վրա էր գտնվում և այդ ուժի աղբյուրըգտնվում էր բլրի վրա: Ֆրոդոն հանկարծ հասկացավ, որ ուզում է թևեր առնել, բարձրանալ թափանցիկ օդ և թռչել դեպի այդ պայծառ բլուրը, որը նրա սրտին հանգիստ ու խաղաղություն էր խոստանում: Հետո նա նայեց արևելք և տեսավ այնտեղ տարածված Ոսկի Անտառըպայծառ լույսով պարուրված լորիենյան անտառները, որի միջով որոնցից այն կողմ հանդարտ հոսում էր Անդուին Մեծ գետը թափվող Կախարդուհին: Նա ուշադիր նայեց և զարմանքով նկատեց, որ Անդուին Մեծի ձախ ափը և մյուս՝ արևելյան ափի ցածրադիր մարգագետինները թեթևակի ծածկված են մոխրասպիտակ շղարշովԲայց գետից այն կողմ լույսը խավարում էր. այնտեղ ձմեռ էր: Մարգագետիններում փռված էին տեղ-տեղ թփուտներ էին ցցվածթփուտներով ծածկված ամայի տափաստաններ՝ սովորական, ծանոթ տեսարան, իսկ հորիզոնից այն կողմ, ցածրիկ բլուրների մյուս կողմում ահարկու մթին պատ էր: Թվում էր Լոթլորիենը ոսկեզօծող իրիկնային արևն այնտեղ իշխանություն չունիչուներ. Լոթլորիենը ոսկեզօծող իրիկնային արևի նրա ճառագայթները դժգունում ու մարմրում էին բլուրների վրա տարածված մոխրագույն մշուշում: Հալդիրը նկատեց, թե ուր է նայում Ֆրոդոն և ասաց.
— Քիչ այն կողմ, այդ բլուրներից հետո սկսվում է Չարքանտառի Հմայաթավուտքը, որտեղ եղևնիներն ու սոճիերը դեպի լույսը ձգվելով, անողոքաբար խեղդում են իրենց ազգակիցներին, իսկ ներքևում, հեղձուկ ու խոնավ կիսամութի մեջ, գետնին կպած, կանաչ-կանաչ փտում են դրանց ստորին ճյուղերը: Այնտեղ կանգնած է Դուլ Գուլդուրի անառիկ ամրոցը, որտեղ մի ժամանակ թաքնվում էր Թշնամին, իսկ այժմ ինչ-որ անհասկանալի բան է տեղի ունենում: Մենք վախենում ենք, որ ամրոցը նորից բնակելի է դարձել: Ամրոցի գլխին վերջերս հաճախ սև ամպեր են կուտակվում և կայծակներ են փայլատակում: Այստեղից՝ վերևից, լավ երևում է երկու ուժերի պայքարը: Բայց թե ինչ ուժեր են հակամարտում այնտեղ՝ առայժմ հայտնի չէ նույնիսկ մեր Տիրուհուն: — Հալդիրը նայեց Անդուինին լռեց և ասացցած իջավ.Ֆրոդոն ու Սեմը հետևեցին էլֆին:
==== Գլուխ յոթերորդ. Գալադրիելի Հայելին ====
