Changes
/* Ռունա Է */
Վեյնեմեյնենը մտրակեց ձիուն․ ձին խրխնջալով ճամփա ընկավ ու ծերունի երգասացը հեռացավ Պոխյոլայի մռայլ ու դաժան աշխարհից։
==Ռունա Ը==
Վեյնեմեյնենը Պոխյոլայի գեղեցկուհու համար նավակ է սարքում, բայց կացնով վիրավորում է իր ծունկը
Շտապում է ծերուկ Վեյնեմեյնենը, որ շուտ հասնի ու տեսնի իր հայրենի դաշտերն ու պուրակները, չքնաղ Կալեվալայի մարգագետինները։
Ձին այնպես արագ է սլանում, որ նրա սմբակներից կայծեր են թռչում։
Եվ հանկարծ երգասացը գլխավերևում ինչ֊որ դժվժոց լսեց։ Մոռացել էր նա պառավ Լոուխիի պատվերը․ գլուխը վեր բարձրացրեց և ինչ֊որ տեսավ ― զարմացավ․ անկշտում նայում էր։ Յոթնագույն ծիծանի վրա նստել էր Պոխյոլայի չքնաղ աղջիկը և մանարանի վրա թել էր մանում։ Նրա քնքուշ ձեռքերում, ինչպես թռչնակը, խլվլում էր արծաթյա մաքոքը և մատների արանքից ձգվում էր ոսկյա թելը։
Վեյնեմեյնենը ձիու սանձը քաշեց․ կանգ առավ և դիմեց գեղեցկուհուն․
«Ո՛վ դու երկնքի և երկրի զարդ․ ձանձրալի՞ չէ մենակ աշխատել այստեղ։ Վար իջիր, նստիր իմ սահնակը, ես քեզ կտանեմ իմ հայրենիքը, դու կլինես իմ տան տիրուհին, մեղրահացեր կթխես, փրփրուն գարեջուր կպատրաստես, զվարթ երգեր կերգես և ուրախ օրեր կանցկացնես Կալեվալայի Հարթավայրերում»։
Գեղեցկուհին այսպես պատասխանեց․
«Ես գնացի դաշտը, ման եկա մինչև իրիկուն․ տեսա ծառի ճյուղին թառած կեռնեխին։ Սիրունիկ թռչունը երգում էր․ հետո տեսա երաշտահավին․ մեկից, ապա մյուսից հարցրի․ «Ասա անուշիկ թռչնակ, ինչպե՞ս է լավ ապրել աշխարհում, մնամ հայրիկիս ու մայրիկիս տա՞նը, թե՛ ամուսնանամ և դառնամ մարդուս հնազանդ կինը»։ Թռչնակն ինձ պատասխանեց․ «Արևը ջերմացնում է, բայց ծնողական սերն ավելի ջերմ է։ Սառնամանիքին երկաթն անգամ կուչ է գալիս, իսկ ամուսնու տանն աղջկա համար նույնն է, ինչ տաք օջախից ընկնես սառնամանիքի մեջ։ Հորական տանն աղջիկը ոնց որ մի քաղցր պտուղ է ծառի վրա, իսկ ամուսնու մոտ՝ ոնց որ շղթայված շուն։ Ստրուկը հազվադեպ է քնքշանքի արժանանում, իսկ կինը երբեք փաղաքշանք չի տեսնի»։
Վեյնեմեյնենը պատասխանեց․
«Դատարկ խոսքեր են դրանք։ Չամուսնացած աղջկան միշտ երեխայի տեղ են դնում, իսկ ամուսնացածներին բոլոր հերոսները հարգում են։ Իջիր, իջիր գեղեցկուհի և նստիր սահնակը։ Ես ոչ մեկ փեսացուից վատը չեմ և դյուցազունների շարքում էլ վերջինը չեմ»։
Պոխյոլայի գեղեցկուհին այսպես խոսեց․
«Ես չգիտեմ, թե դու ինչով ես նշանավոր․ քո սխրանքների մասին ոչինչ չեմ լսել։ Այ, եթե մազը կտրես բութ դանակով, այն ժամանակ կհավատամ, որ հերոս ես և կդառնամ քո կինը»։
Վեյնեմեյնենը շատ չմտածեց․ մորուքից մի մազ պոկեց, գրպանից հանեց դանակը և բութ կողմով մազը մեջտեղից երկու կես արեց։
Իսկ գեղեցկուհին ասաց․
«Ես այնքան ժամանակ չեմ նստի քո սահնակը, մինչև սառույցից ինձ համար միլեր չսարքես, և այնպես սարքես, որ սառույցի ոչ մեկ կտորը չփշրվի»։
Վեյնեմեյնենը դանակի սուր ծայրով այնպես վարպետությամբ սառույցից միլեր սարքեց, որ ոչ մի կտոր սառույց չփշրվեց։
Իսկ գեղեցկուհին նորից գոհ չէր, ասաց․
«Մազ կտրել կարող է նույնիսկ երեխան, սառույցից միլեր սարքելն էլ մեծ բան չէ։ Ես այն մարդու հետ կամուսնանամ, այն մարդուն հերոս կանվանեմ, ով իմ թեշիկների կտորտանքից ինձ համար նավակ կսարքի։ Եվ նավակն էլ այնպես պիտի ջուրն իջեցնի, որ ոչ ձեռք տա նավակին, ոչ էլ սրունքներով կամ մեջքով հրի նավակը»։
«Այս երկնքի տակ չկա մեկը, որ ինձ նման նավակ սարքի․ դա իսկական իմ գործն է» ― պատասխանեց Վեյնեմեյնենը։
Վերցրեց ջարդված թեշիկների կտորտանքը և սայրասուր քարերի վրա սկսեց տախտակներ պատրաստել։ Աշխատեց մեկ օր, երկու օր։ Աչքերն էլ լավ էին տեսնում, ձեռքերն էլ վարժ էին աշխատում։ Բայց երրորդ օրը կացնի ձայնը հասավ անտառի չար ոգի Հիյսիին։ Զայրացավ Հիյսին և որոշեց հանդուգն մարդուն դաս տալ։
Եվ ահա՛, երբ Վեյնեմեյնենը նորից բարձրացրեց կացինը, որ փայտը տաշի, այդ պահին չար Հիյսին կախարդանք արավ․ կացինը սուր բերանով ամուր կպավ ժայռին, դիպա՛վ և կարծր ժայռից թափով ետ թռավ ու նույն թափով դիպավ Վեյնեմեյնենի սրունքին։
Խորը վերքից հորդ արյուն դուրս ժայթքեց։
«Հիմար, անբան կացին, ― մղկտաց Վեյնեմեյնենը, ― ինչո՞ւ դու ինձ այդպիսի ծանր վերք հասցրիր։ Ինչ է, կարծում էիր, թե վայրի սոճի՞ն ես կտրում, կամ թե ուժդ ուզում ես փորձել առատաճյուղ եղևնո՞ւ վրա, կամ հաստարմատ կեչի՞ն ես ուզում տապալել, երբ այդպես թափով խփեցիր սրունքիս և երակս կտրեցիր»։
Ծերուկը վերքի վրա դրեց և՛ խոտեր, և՛ քարաքոս, և՛ ճահճի մամուռ, բայց աղբյուրի նման հոսող արյունը չի կարողանում դադարեցնել։ Արյունը հա թափվում է հողին, ծաղիկներին և առվի նման հոսում է մարգագետնի միջով։
Ծերունի երգասացը չի հիշում այն խոսքերը, որոնք ամուր վիրակապի նման կապում են վերքը և ինչպես կողպեք փակում են հորդահոս արյան ճամփան։
Մեծ դժվարությամբ Վեյնեմեյնենը ձին լծեց սահնակին և ճամփա ընկավ, որ գտնի այնպիսի մեկին, որն իր իմաստությամբ նրա վերքը բուժի։
Հասավ մի գյուղ․ երեք ճամփա կար։ Ծերուկը գնաց ներքին ճամփով․ հենց առաջին տան դիմաց կանգնեցրեց ձիուն և տնեցոց հարցրեց․
«Այս տանը չկա՞ այնպիսի մեկը, որ բուժի հերոսին, որ դադարեցնի վերքից հոսող արյունը»։
Վառարանի մոտ նստած մի մանկիկ պատասխանեց․
«Այստեղ այդպիսի մարդ չկա․ ուրիշ տեղ հարցրեք, գուցե այնտեղ ձեզ բուժեն»։
Ծերուկը գնաց միջին ճանապարհով․ կանգնեց փողոցի մեջտեղի տան առաջ և լուսամուտից այսպիսի հարցմունք արավ տնեցիներին։
«Այս տանը չկա՞ այնպիսի մարդ, որ իմ վերքը բուժի, որ մեղմացնի իմ ցավերը»։
Վառարանի մոտ նստած պառավ կինը պատասխանեց․
«Այստեղ այդպիսի մարդ չկա․ մյուս փողոցը գնա, գուցե այնտեղ քեզ բուժող գտնես»։
Ծերուկը ձին քշեց վերին ճանապարհով․ կանգնեց ամենավերջին տան առաջ․ հարցրեց․
«Այս տանը չկա՞ այնպիսի մարդ, որ դադարեցնի արյան հեղեղը, որ սանձահարի չար երկաթը»։
Ապիտակամորուս մի ծերունի պատասխանեց․
«Իմաստուն խոսքով կարելի է ջրվեժի հոսանքն էլ դադարեցնել, վարար գետերի ընթացքն էլ սանձահարել։ Ներս արի, ով դու հերոս, ես քեզ կօգնեմ»։
==Ռունա Թ==
Թե ինչպես է առաջացել երկաթը․ բալասան երկաթի առաջացրած վերքի դեմ
Իջավ սահնակից Վեյնեմեյնենը և առանց որևէ մեկի օգնության մտավ ծերունու տունը։
Ծերունին իր փոքրիկ տղային պատվիրեց, որ մի ոսկե թաս բերի։ Եվ երբ տղան թասը բերեց ու դրեց Վեյնեմեյնենի առաջ, դյուցազնի արյունը բերնեբերան լցվեց թասի մեջ ու սկսեց պռունկներից թափվել․ բերին յոթը տակառներ․ դրանց մեջ էլ չտեղավորվեց հերոսի վերքից հոսող արյունը։
Ծերուկը դիմեց Վեյնեմեյնենին․
«Ասա՛, տեսնեմ, ի՞նչ մարդ ես դու, որ դյուցազուններին ես ընկերություն արել։ Գիտեմ, դյուցազն ես, որ այսքան առատ արյուն հոսեց քո վերքից, հիմի էլ հոսում է հողի վրա։ Եթե իմանայի, թե ինչպես է ստեղծվել երկաթը, ինչպես է առաջացել պողպատը, ես կզսպեի նրա չար բնույթը և կդադարեցնեի ծնկից հոսող արյունը»։
«Ես գիտեմ, ― պատասխանեց Վեյնեմեյնենը, ― թե ինչպես է առաջացել պողպատն ու երկաթը։ Երկնային հաստիչ Ուկկո Աստվածը երկնքի և ջրի սահմանը գծեց, հետո ջուրն ու ցամաքը զատեց իրարից։ Բայց դեռ երկաթ չկար երկրի վրա։ Եվ ահա՛ Ուկկո Աստվածը ձեռքերը շփեց իրար, հետո ձախը՝ ձախ ծնկան վրա շփեց․ ծնվեցին երեք աղջիկներ․ աղջիկներն ամպերի վրայով իջան երկրի վրա․ նրանց ստինքները լինքն էին կաթով, և կաթը նրանց պտուկներից առատորեն թափվում էր հողի, ճահիճների և ջրերի վրա։
Առաջնեկ աղջկա կրծքից սև կաթ էր թափվում, միջնեկի կրծքից սպիտակ կաթ, իսկ ամենափոքրի կրծքից կարմիր կաթ էր թափվում։
Սև կաթից փափուկ մետաղ ստեղծվեց, իսկ այնտեղ, ուր ճերմակ կաթն էր թափվում, պողպատ ստեղծվեց, կարմիր կաթի կաթիլներից էլ ամուր երկաթ գոյացավ։
Այս էլ ասեմ․ օդը՝ աշխարհի վրա գոյություն ունեցող ամեն ինչի մայրն է։ Նա ունի երեք տղա։ Անդրանիկ որդու անունն է ջուր։ Կրտսեր որդու անունն է երկաթ։ Միջնեկինը՝ ջեռ կրակ։
Եվ այս եղբայրները հաշտ չեն։ Կրակ եղբայրը միշտ բորբոքուն է․ ուզում է լափել երկաթ եղբորը։ Դրա համար էլ երկաթը փախչում է եղբորից, որ ազատվի նրա անհագուրդ երախից, փախչում է հեռու֊հեռու, մտնում է լեռների խորքը, թաքնվում գետնի տակ, ճահիճների մեջ, անտառների արահետներում, ուր գայլերն ու արջերն են ապրում։
Եվ ահա՛ ծնվեց Իլմարինենը։ Այդ հերոսը ծնվեց մութ գիշերին ածուխի հանքում։ Նա մեկ ձեռքում մուրճ ուներ, մյուսում՝ ունելի։ Մի հարմար տեղ նա դարբնոց սարքեց, քուրան դրեց մեջտեղը, կողքին էլ փուքս։ Հետո արջերի և գայլերի հետքերով գնաց, գտավ երկաթը և այսպես խոսեց․
«Ո՛հ, խեղճ երկաթ, դու շատ խորն ես թաքնվել։ Ես քեզ դարբնոց կտանեմ, որտեղ, բոցերի մեջ խարկվելով, կուժեղանաս, տղամարդկանց ձեռքին սուր կլինես, կանանց համար էլ ապարանջան»։
Նույն գիշերն էլ Իլմարինենը երկաթը դարբնոց բերեց, դրեց քուրայի մեջ և փուքսը գործի դրեց։
Երկաթը ձայն տվեց․
«Օ՛, դարբին Իլմարինեն, հանիր ինձ քուրայից․ այստեղ կրակն ու բոցը ինձ կհոշոտեն֊կոչնչացնեն»։
Այսպես պատասխանեց Իլմարինենը․
«Թե քեզ քուրայից հանեմ, դու շատ անողորմ կլինես, եղբորդ ծանր վերք կհասցնես, կտոր֊կտոր կանես»։
Այն ժամանակ երկաթը դարբնին և քուրային, մուրճին ու սալին երդում տվեց․
«Անտառում շատ փայտ կա, որ կտրեմ, կարող եմ քարն էլ փշրել, բայց եղբորս ձեռք չեմ տա, մորս որդուն չեմ վնասի։ Եթե ես մարդկանց մոտ գնամ, նրանց կօգնեմ, օգտակար գործիք կդառնամ․ դա ավելի լավ է, քան եղբորը վերք հասցնելը»։
Իլմարինենը երկաթից կացին, խոփ, փոցխ, նիզակ և ամեն տեսակ գործիքներ էր կոփում․ բայց երկաթը դեռ նրա ուզածի նման ամուր չէ։
Եվ ահա՛ դարբինը տեսավ, որ մի մեղու է թռչկոտում դարբնոցի մոտով․ ասաց․
«Թռիր, մեղու, գնա այնտեղ, ուր շատ ծաղիկներ կան և յոթը ծաղիկներից մեղր հավաքիր ու թևերիդ վրա բեր ինձ, որ մեղրը խառնեմ երկաթին, ամուր պողպատ ստանամ և երկաթն է՛լ ավելի ամուր դարձնեմ»։
Մեղուն, այն ձիաբոռը, գնաց չար Հիյսիի անտառը, բայց ծաղիկներից մեղր չհավաքեց, այլ գնաց օձերի բույնը և խորամանկ օձի սև թույնը բերեց։
Իսկ Իլմարինենը մտածում էր, որ այդ մեղուն անպայման կերթա և փեթակներից ընտիր մեղրը կհավաքի կբերի։ Եվ երբ մեղուն վերադարձավ, ճարտար դաբինն ասաց․
«Ուրախ եմ, որ ինձ համար բերել ես անուշ մեղր՝ հավաքված բուրումնավետ ծաղիկներից։ Ես պողպատ և ամուր երկաթ կկոփեմ, որ մարդիկ դրանցով բարի գործեր անեն»։
Քուրայից հանելով պողպատն ու երկաթը, դարբինը դրանք թաթախեց ձիաբոռի բերած թանձր հեղուկի մեջ։
Դարբնոցից դուրս գալով պողպատը, (ինչպես նաև երկաթը), ավելի նենգ ու չարագործ դարձավ և ինչպես ստոր շուն դրժեց իր երդումը։ Նա անխնա խփում էր եղբորը և արյան գետեր հոսեցնում»։
Վեյնեմեյնենը ավարտեց իր պատմությունը, իսկ նրա խորը վերքից արյունը հա հոսում էր։
Սպիտակամորուս ծերունին ասաց․
«Այժմ իմացա, թե ինչպես է ստեղծվել երկաթը, իմացա նաև թե նրա նենգ բնույթն ինչից է առաջացել։ Բայց կարելի է սանձահարել նաև այդ չարագործ երկաթին»։
Եվ ծերուկն այսպես խոսեց․
«Չար երկաթ, նենգ պողպատ, դու ոչ սարսափելի էիր, ոչ էլ չնչին մի բան։ Հին ժամանակներում դու թաքնված էիր լեռների ընդերքում, ճահիճների խորքում էիր պահված․ դու խառնված էիր հողի կոշտերին և ժանգոտ փոշի էիր միայն․ թե եղջերուն, թե այծերը քեզ իրենց ոտքերի տակ տրորում էին, գայլն ու արջն էլ իրենց թաթերով փորփրում էին այն տեղերը, ուր դու թափթփված էիր։
Երբ քեզ դարբնոց տարան, դու ոչ սարսափելի էիր, ոչ էլ չնչին մի բան․ երբ քուրայում, ջեռ կրակի մեջ սկսեցիր այրվել, դու դարբնին և քուրային, նրա մուրճին ու սալին, այն վարպետ Իլմարինենին երդում տվիր, թե եղբորդ վերք չես հասցնի, մորդ որդուն չես վնասի։ Հիմա ուժեղ ու սարսափելի ես դարձել, ով դու պողպատ և ինչպես ստոր շուն դրժել ես երդումդ։ Դու հիմա ահռելի ոճիրներ ես գործում, վերքեր ես հասցնում մարդկանց և ահա՛ արյունն էլ անդադար հոսում է»․․․
Ապա ծերունին խոսքն ուղղեց հոսող արյանը․
«Կենարար արյուն, բավական է այդպես վարար հոսես․ տես, ամբողջ դեմքս ու կուրծքս կարմիր ես ներկել։ Հանդարտվիր, ինչպես ջուրն է հանդարտ մնում ավազանում։
Իսկ եթե պետք է, որ հավերժորեն հոսես, ապա հոսիր մարդու երակների միջով, հոսիր ամենանրբին մազանոթների միջով, հասիր մարմնի մինչև ամենավերջին ծայրը․ իզուր տեղը մի թափվիր գետնին, մի խառնվիր փոշուն։ Քո բնակարանը պետք է սիրտը լինի, թոքերի մեջ՝ քո պահեստը։ Շո՛ւտ, ետ դարձիր դեպի քո տունը և այդպես իզուր մի հոսիր ու լճակներ կազմիր։
Ես պիտի դադարեցնեմ արյունը․ չէ՞ որ ես էլ հերոս եմ ծնվել, ինձ կօգնի Արարիչը, որ ապրում է ամպերից վեր։ Նա կարող է փակել արյան ճամփան»։
Ապա ծերունին հայացքն հառեց դեպի վեր։
«Ով դու Ուկկո, հաստիչդ երկնային, մի պահ վար իջիր երկնքից, օգնիր ինձ։ Քո հզոր հրաշագործ մատը սեղմիր վերքի վրա, որ այլևս արյունն իզուր տեղը չհոսի»։
Եվ սպիտակամորուսի ամեն մի խոսքի հետ արյունն ավելի դանդաղ սկսեց հոսել վերքից և քիչ անց բոլորովին դադարեց։
Այն ժամանակ ծերունին կանչեց իր փոքրիկ տղային, հրամայեց, որ գնա ու քնքուշ ծաղիկներ ու բույսեր քաղի բերի, ծերպերից էլ անուշիկ մեղր հավաքի բերի։
Տղան գնաց բերեց այդ բոլորը և լցրեց մի կաթսայի մեջ, ապա վառեց վառարանը և կաթսան դրեց վրան։ Իննը գարնանային ցերեկ և իննը լուսնկա գիշեր հրաշագործ դեղը եփվում ու եփվում էր։
Տասներորդ օրը տղան կաթսան վերցրեց կրակի վրայից և ինքն իրեն ասաց․ ― «Ի՞նչ բանի վրա փորձեմ դեղի ուժը»։
Նայեց տղան չորս կողմը և տեսավ, որ դաշտի միջում ընկած էր փոթորկից ճղակոտոր եղած մի կաղամախի։ Տղան դեղը քսեց ծառի կոտրված բնին․ քիչ անց ծառի բունը կրկին իր նախկին տեսքը ստացավ, ծածկվեց փարթամ ճյուղերով ու տերևներով։
Տղան ապա գնաց դեպի ժայռերը, դեղը քսեց ճաքած քարին և քարի ճաքած մասերն ամուր, շատ ամուր կպան իրար։
Այն ժամանակ միայն տղան գնաց ծերունի հոր մոտ, դեղը տվեց նրան և ասաց․
«Վերցրու, հայրիկ, այս դեղն այնպիսի ուժ ունի, որ քարերն էլ է ամուր կպցնում իրար, մեռած չորացած ծառն էլ կենդանացնում֊փարթամացնում է»։
Ծերունին հրաշագործ դեղը քսեց մետաքսյա վիրակապի վրա, դրեց Վեյնեմեյնենի ծնկան վերքին և աղոթեց․
«Ով ամենակալ տեր, պահապան եղիր քո ստեղծածին, որպեսզի դժբախտությունը մեզ մոտ չգա, որպեսզի ազատ լինենք փորձանքից․ օգնի՛ր, որ հեղուկը բուժիչ բալասան լինի այս փառապանծ հերոի համար»։
Ակնթարթ էլ չանցավ, ինչ ծերուկը դեղեց հերոսի ծունկը և ահա վերքն այնպես լավ փակվեց, որ մաշկի վրա բնավ չանգռվածի հետք էլ չմնաց։ Հերոսի մարմինն էլի առաջվա նման առույգ ու կայտառ դարձավ։
Վեյնեմեյնենեը աչքերը դեպի երկինք հառեց և այսպես խոսեց․
«Այո՛, ամենազորն է, որ երկնքից մարդկանց առաքում է բարիքներ։ Հավերժ փառք բարձրյալին, որ օգնության հասավ և ինձ ազատեց սարսափելի տանջանքներից, որ ստացել էի չար պողպատի հարվածից»։
Եվ այսպես ավարտեց երգասացն իր խոսքը։
«Ո՛վ սերունդներ, որ աշխարհ կգաք ինձանից հետո, գրազով ոչ իլիկ սարքեցեք, ոչ էլ նավակ։ Եվ մի պարծեցեք ձեր գիտեցածով։ Ամեն սկսած գործ Աստծու ողորմածությամբ է ավարտվում։ Առանց բարձրյալի հերոսը թույլ արարած է, և նրա ձեռքերն անզոր են»։
==Ռունա Ժ==
Իլմարինենը կռում֊կոփում է հրաշալի ինքնաղաց Սամպոն
Ծերուկ հավատարիմ Վեյնեմեյնենը ձին լծեց սահնակին, ինքն էլ հարմար նստեց և մտրակեց ձիուն։
Սահնակն անցավ դաշտերով, ճահիճներով ու բլուրներով և վերջապես երրորդ օրը հասավ հայրենի աշխարհը։ Այստեղ նա հիշեց անպիտան Իոուկախայնենին և այսպես խոսեց․
«Անմի՛տ պարծենկո՛տ․ ասում էր, թե ես այլևս ողջ֊առողջ չեմ վերադառնա իմ երկիրը․ չեմ տեսնի իմ չքնաղ Կալեվալան, չեմ տեսնի իմ հայրենիքը լուսավորող արևն ու լուսինը։ Թող գայլը խժռի այդ անպիտան, չարալեզու լապլանդացուն»։
Եվ Վեյնեմեյնենը քշում է սահնակը հայրենի դաշտերով․ նոր շունչ, նոր ոգի առած երգում է իմաստուն երգեր։ Այնքան հրապուրիչ է նրա երգը, որ թվում է, թե լուսինը և յոթնատեղյան Մեծ Արջը իջել են երկնքից և թառել եղևնու ճյուղերին ու նրա երգն են լսում։
Բայց Վեյնեմեյնենն ինչքան մոտենում էր տանն, այնքան ավելի էր տխրում․ չէ՞ որ իր գլուխը փրկելու համար խոստացել էր հմուտ դարբնին իբրև պատանդ ուղարկել այն մռայլ աշխարհը՝ Պոխյոլա։
Նա սահնակից դուրս եկավ և դարբնոցից լսեց մուրճի հարվածների ձայնը։ Դարբինը հենց տեսավ Վեյնեմեյնենին, մուրճը դրեց զնդանին ու հարցրեց․
«Ով դու ծերուկ երգասաց, որտե՞ղ էիր այսքան ժամանակ, ո՞ր աշխարհում, ո՛ր կողմերում»։
Վեյնեմեյնենը պատասխանեց․
«Ես այն մռայլ ու դաժան Պոխյոլայումն էի, Լապլանդիայի կախարդների աշխարհն էի ընկել»։
Դարբինը նորից հարցրեց․
«Իսկ դու, հավերժական գուշակող, ինչպե՞ս էիր ապրում այնտեղ և ինչպե՞ս վերադարձար հայրենիք»։
Վեյնեմեյնենը պատասխանեց․
«Քեզ ամեն ինչ կպատմեմ, բայց հիմա լսիր․ կա այնտեղ մի հուր֊հրաշք աղջիկ․ նա ոչ մի դյուցազնի հետ չի ուզում ամուսնանալ։ Արևից էլ պայծառ է այդ աղջկա դեմքը․ կրծքին փայլփլում են աստղերը․ բոյն էլ չինար ու նազանի․ ով դու ճարտար դարբին Իլմարինեն, գնա՛ Պոխյոլա, գնա՛ տես այդ չքնաղ աղջկան։ Եթե կարողացար սարքել պսպղուն կափարիչով հրաշք֊ինքնաղաց Սամպոն, այն ժամանակ մայրն այդ աղջկան քեզ կընծայի»։
Այսպես պատասխանեց Իլմարինենը․
«Ով ծերուկ Վեյնեմեյնեն, երևի դու խոստացել ես ինձ ուղարկել այդ դաժան ու մռայլ աշխարհը, որ քո գլուխն ազատես չար պառավից։ Մի՞թե դու ուզում ես, որ ես փորձանքի մեջ ընկնեմ։ Ո՛չ, ո՛չ, քանի շնչում եմ, չեմ ուզում այդ դաժան աշխարհը գնալ, չեմ մտնի Պոխյոլան՝ այդ մռայլ երկիրը, ուր խժռում են հերոսներին, ուր մարդկանց ծովն են նետում»։
Չգիտե ինչ անի իմաստուն Վեյնեմեյնենը։ Չէ՞ որ նրա խոսքին հավատաց Լոուխին և իրեն անվնաս ճամփու դրեց։ Իսկ տրված խոստումը մարդուն ավելի պինդ է կապում, քան պարանը։ Եվ ծերուկը մտածեց․ «Երևում է պիտի խորամանկություն անեմ, քանի որ Իլմարինենը ինձ չի ուզում հանել այս նեղ դրությունից։ Եվ այսպես ասաց երգասացը․
«Ես ուրիշ հրաշք եմ տեսել։ Այնտեղ ուր վերջանում են Կալեվալայի ծաղկուն դաշտերը, աճել, բոյ է քաշել մի եղևնի․ նրա տերևները ոսկուց են․ այդ ոսկյա տերևների վրա փայլփլում է յոթնաստեղյան Մեծ Արջը, իսկ ոսկյա կատարին էլ իջել է լուսինը»։
«Ո՛չ, չեմ հավատում, թե երկրի վրա այդպիսի հրաշք կա, մինչև իմ աչքերով չտեսնեմ», ― ասում է Իլմարինենը։
«Թե չես հավատում, գնանք միասին այնտեղ և համոզվի՝ ճշմարի՞տն եմ ասում, թե՞ հորինում եմ», ― պատասխանեց երգասացը։
Եվ ճամփա ընկան․ առաջից գնում էր Վեյնեմեյնենը և ետևից Իլմարինենը։
Այնտեղ ուր վերջանում էին Կալեվալայի ծաղկուն դաշտերը, կանգ առավ Վեյնեմեյնենը և սկսեց երգել։ Նրա երգն այնքան դյութիչ էր, որ եղևնին ավելի վեր բարձրացավ և ոսկեղեն ճյուղերը փռեց չորս կողմ։ Ահա՛ ճյուղերին սկսեց փայլփլել յոթնաստեղյան արջը, ոսկյա կատարին էլ իջավ լուսինը։
Ծերուկ Վեյնեմեյնեն ասաց դարբնին․
«Մագլցիր ծառն ի վեր, եղբայր իմ, և վերցրու ոսկյա կատարից լուսինը, ոսկեղեն ճյուղերից էլ աստղերը։ Թե աչքերիդ չես հավատում, ձեռքերիդ արդեն կհավատաս»։
Իլմարինենը սկսեց մագլցել ծառն ի վեր, որպեսզի տիրանա լուսնին և աստղերին։ Այստեղ ոսկեղեն տերևները շարժվեցին և շշնջացին․
«Ով այր, դու շատ պարզամիտ ես, մագլցում ես ծառն ինչպես երեխա և ուզում ես վերցնել մի բան, որ չի բռնվի․ քո տեսածը լուսնի և աստղերի ցոլքն է»։
Բայց Իլմարինենը չի ուզում լսել եղևնու ասածը․ խիստ հրապուրիչ էր տեսիլքը։ Եվ երբ արդեն կատարին էր հասնում, Վեյնեմեյնենն ավելի ոգեշնչված երգեց․
«Ով դու, արագասլաց քամի, քո թևերի վրա վերցրու հերոսին և թռցրու հասցրու Պոխյոլա, այն մշուշապատ աշխարհը»։
Խիստ փոթորիկ բարձրացավ․ մրրիկն իր թևերի վրա առավ Իլմարինենին և թռավ լուսնից բարձր, արեգակից ցածր․ քիչ հետո Իլմարինենին հասցրեց Պոխյոլա, ուղիղ Լոուխիի բակում, բաղնիքի մոտ իջեցրեց հերոսին։
Շները նրա գալը չիմացան և չհաչեցին։ Դարբնի դեմը ելավ այն պառավ Լոուխին, որի ատամները թափված էին և տեսքը մռայլ էր․ պառավը հարցրեց․
«Ի՞նչ մարդ ես դու, ո՞ր դյուցազուններին ես ընկերություն արել։ Այդ ինչպե՞ս տեղ հասար, ցամաքո՞վ թե օդի միջով, ինչպե՞ս է, որ իմ շները քո գալը չիմացան և չհաչեցին»։
Իլմարինենը պատասխանեց․
«Ես նրա համար չեկա այստեղ, որ օտար աշխարհում ինձ շներն գզգզեն»։
Պոխյոլայի տիրուհին տեսավ, որ հասարակ մարդ չէ եկողը, հարցրեց․
«Դու չե՞ս ճանաչում արդյոք, կամ չե՞ս լսել հմուտ դարբին Իլմարինենի մասին։ Ես վաղուց եմ սպասում նրան մեր այս հեռավոր հյուսիսում, որ գա ու կոփի֊սարքի Սամպոն»։
Դյուցազնը պատասխանեց․
«Այդ հմուտ դարբնին ես ճանաչում եմ, Իլմարինենին լավ գիտեմ։ Ես ինքս հենց այդ Իլմարինենն եմ»։
Պառավ, ատամնաթափ Լոուխին տուն մտավ և այսպես խոսե․
«Դու իմ կրտսեր աղջիկ, լավ զուգվիր֊զարդարվիր, պարանոցդ գցիր ամենագեղեցիկ մանյակը, կուրծքդ զարդարիր ամենանուրբ գործվածքներով, այնպես արա, որ հոնքերդ լավ երևան և աչքերիդ փայլը պայծառ լինի։ Եկել է այն հմուտ դարբին Իլմարինենը, որ մեզ համար գեղեցիկ կափարիչով Սամպո՝ հրաշք ընքնաղացը սարքի»։
Պոխյոլայի գեղեցկուհին գնաց մոր պատվերի համաձայն հագավ ամենալավ զգեստները, զուգվեց֊զարդարվեց։
Իսկ պառավն Իլմարինենին տուն հրավիրեց, ամենալավ ուտելիքներով կերակրեց նրան և մի լավ էլ խմացրեց։ Ապա կանչեց աղջկան։
Աղջիկն եկավ և դարբինը տեսավ ու հիացավ․ աղջկա աչքերը փայլում էին ոնց֊որ աստղեր, թշիկները վարդի պես ալ կարմիր էին, մազերին սիրունիկ ժապավեններ կային, մեջքին ոսկե քամար, իսկ բազուկներին պսպղուն ապարանջաներ։
Պառավ Լոուխին ասաց․
«Ով դու հմուտ դարբին, թե որ բադի փետուրից, ոչխարի բրդից, կովի անապական կաթից և գարու հատիկներից ինձ համար հրաշք֊ինքնաղաց Սամպոն սարքես, այն ժամանակ դու քո աշխատանքի համար կստանաս մեծ նվեր․ այդ նվերը կլինի իմ գեղեցիկ աղջիկը․ նա քո կինը կդառնա»։
Այսպես պատասխանեց Իլմարինենը․
«Ես անպայման կսարքեմ Սամպոն, այդ քո ասած բադի փետուրից, ոչխարի բրդից, կովի անապական կաթից և գարու հատիկներից․ այո՛, գեղեցիկ կափարիչով հրաշագործ Սամպոն կսարքեմ, որ ամեն բարիք ստեղծի մարդու համար։ Չէ՞ որ ես սարքել եմ շատ բաներ, որ առաջներում չի եղել»։
Եվ գնաց ճարտար դարբինը հարմար տեղ փնտրելու իր դարբնոցի համար։ Ամբողջ Պոխյոլան ման եկավ, շատ օրեր անցկացրեց լեռներում ու դաշտերում և վերջապես գտավ մի հարմար քարանձավ։ Այնտեղ նա սարքեց հնոց, մյուս օրը հարմարեցրեց փուքսը, ապա զնդանն ամրացրեց գետնին։
Եվ այն ճարտար դարբինը վերցրեց բադի փետուրը, ոչխարի բուրդը, կովի անապական կաթը և գարու հատիկներն ու բոլորը գցեց հնոցի մեջ․ փուքսի մոտ ստրուկներ դրեց, որ քուրայի բոցը միշտ թեժ պահեն։
Երեք օր ու երեք գիշեր անդադարում աշխատեց դարբինն իր թեժ դարբնոցում և ահա՛ մյուս առավոտ ասաց․
«Տեսնենք ի՞նչ է ստացվել քուրայում»։
Բոցերի միջից հանեց մի ոսկեփայլ աղեղ՝ ամրակուռ դաստակով։
Աղեղը թեև արտաքինով շատ գեղեցիկ էր, բայց վատ հատկություն ուներ, ամեն օր նա զոհ էր պահանջում, իսկ տոն օրերին կրկնակի չափով։
Իլմարինենը դժգոհ էր իր սարքած աղեղից․ չէ՞ որ նա մարդկանց երջանկություն չէր բերում, այլ կոտորում էր, ուստի ջարդեց աղեղը, նետեց հնոցի մեջ և հրամայեց ստրուկներին թեժացնել կրակը։
Մյուս օրն ասաց․
«Հապա տեսնենք, ի՞նչ է կոփվել մեր քուրայում»։
Եվ բոցերի միջից հանեց մի սքանչելի նավակ։ Կարմիր էր նրա առագաստը, կողերն էլ ոսկեզօծ։
Նավակը թեև արտաքինով գեղեցիկ էր, բայց վատ հատկություն ուներ․ ինքն իրան կռվի էր գնում, առանց հրամանի պատերազմ մղում։
Իլմարինենը բոլորովին չուրախացավ նավակի այդպիսի հատկությունների համար։ Բարկացավ, ջարդ ու փշուր արեց նավակը և կրկին նետեց բոցերի մեջ։ Հրամայեց ստրուկներին ավելի բորբոքել կրակը։
Եվ ահա երրորդ օրը նա ասաց․ «Տեսնենք այս անգամ ի՞նչ է ստացվել մեր քուրայում»։ Հնոցից դուրս եկավ մի կով․ նրա կոտոշները ոսկուց էին և ճակատին արևն էր փայլատակում։
Կովը տեսքով լավն էր, բայց վատ հատկություն ուներ․ մշտապես քնում էր անտառում, մարդու մոտ չէր թողնում, և կաթը հոսում֊կորչում էր արոտներում։
Իլմարինենը կովը մաս֊մաս կտրտեց ու նետեց հնոցը։
Այս անգամ ճարտար դարբինը հրամայեց, որ քամիներն օգնեն իրեն։ Փչեցին արևելյան և արևմտյան, հյուսիսային և հարավային հողմերը և ավելի թեժացրին բոցերն հնոցում։ Կայծերը թռան դարբնոցից դուրս, ծուխը բարձրացավ հասավ ամպերին։ Երկու օր շարունակ հմուտ դարբինն աշխատեց դարբնոցում և երրորդ առավոտն ասաց․
«Տեսնենք, թե ինչ է ստացվել»։
Եվ տեսավ, տեսավ և հրճվեց։ Սամպոն էր ձև ու կերպարանք առնում, այն գեղեցիկ պսպղուն կափարիչով, ինքնաղաց Սամպոն։ Ճարտար դարբինը ձեռքն առավ մուրճը, ամուր կռեց ու կոփեց և ահա, վերջապես պատրաստեց Սամպոն։
Ինչ բարիք ցանկանաս՝ իսկույն կտա հրաշք֊ինքնաղաց Սամպոն։
Ալյո՞ւր է պետք՝ պատրաստիր պարկեր։
Ա՞ղ է պետք՝ տակառներ հասցրու։
Փո՞ղ է հարկավոր՝ հաշվիր ու վերցրու ուզածիդ չափ։
Պոխյոլայի ագահ պառավն անմիջապես վերցրեց հրաշագործ Սամպոն և տարավ դրեց պղնձակուռ անձավի մեջ․ երեք ոտքերով ամուր պատվանդան սարքեց․ ամեն մեկ ոտքը իննը սաժեն՝ խրված էր գետնի մեջ․ մեկ ոտքը անձավի խորքն էր իջնում, մյուսը ծովափի ուղղությամբ էր, երրորդն էլ ամրակուռ ժայռի կողմն էր ձգված։ Անձավի դռանն էլ ջադուն իննը պողպատե կողպեք դրեց։
Իլմարինենը աշխատանքն ավարտելով, այսպիսի խոսքերով դիմեց մռայլ Պոխյոլայի տիրուհուն․
«Ես իմ խոսքը կատարեցի, պատրաստեցի հրաշք֊ինքնաղաց Սամպոն․ կտա՞ս ինձ քո գեղեցկուհի աղջկան, որ տանեմ Կալեվալա, որ իմ տունը մտնի, իմ կինը դառնա»։
Պոխյոլայի գեղեցկուհին ինքը մոտեցավ ճարտար դարբնին և այսպես խոսեց․
«Եթե ես գամ քո երկիրը, հապա եկող ամառը կկուները ո՞ւմ համար պիտի կվկվան, ո՞վ պիտի հորդորի թռչուններին, որ այնպես անուշ֊անուշ գեղգեղան ու երգեն։ Երբե՛ք, երբե՛ք ես չեմ հեռանա իմ տնից, իմ մոր մոտից, երբեք չեմ թողնի մեր դաշտերն ու բլուրները։ Եթե ես հեռանամ իմ հայրենի աշխարհից, թռչուններն էլ ընդմիշտ կլռեն և մեր դաշտերի ու բլուրների վրա այլևս նրանց երգը չի լսվի»։
Շատ տխրեց Իլմարինենը։
Հրաշագորշ Սամպոյի տերը դարձավ ջադու Լոուխին։
Իսկ Սամպոն, այսպես էր սահմանված ճակատագրից, կարելի էր միայն մեկ անգամ կառուցել։
Դարբինը զրկվեց նաև գեղեցկուհուց․ նա գլուխը կախեց և դառն մտածմունքի մեջ ընկավ, որ պառավն այդպես խաբեց իրեն․ այժմ մտածում էր, թե ինչպես հեռանա այդ մռայլ ու դաժան աշխարհից և իր հայրենի աշխարհին հասնի։
Նենգ պառավն այսպես տխուր տեսնելով դարբնին՝ հեգնանքով ասաց․
«Ով ճարտար դարբին, ինչո՞ւ ես տխրել, գլխարկդ ինչո՞ւ է թեքվել․ գուցե մտածում ես, թե ինչպե՞ս հասնես քո հայրենի աշխարհը»։
Դարբինը պատասխանեց․
«Հենց այդ մասին եմ մտածում, թե ինչպես վերադառնամ իմ հայրենիքը և այնտեղ անցկացնեմ կյանքիս մնացորդը»։
Պառավը նրան կերակրեց, խմեցրեց, ապա մի նավակ տվեց և ճամփու դրեց։
Դարբինն սկսեց թիավարել․ նավակը սահեց ծովի կապույտ ջրերի վրայով՝ մեկ օր, երկու օր և երրորդ օրվա վրա Իլմարինենն հասավ իր հայրենի աշխարհը, մտավ այն տունը, ու ինքը ծնվել էր։
Վեյնեմեյնենը եկավ դարբնի մոտ ու հարցրեց․
«Ով դու իմ սիրելի եղբայր, կառուցեցի՞ր արդյոք Սամպոն»։
Ճարտար դարբինը պատասխանեց․
«Այո՛, կառուցեցի հրաշագործ ինքնաղաց՝ պսպղուն կափարիչով Սամպոն․ մի կողմով ալյուր է աղում նա, մյուսով աղ, իսկ երրորդ կողմից փող է ստացվում։ Եվ աշխատում է Սամպոն ամեն օր լուսաբացին․ մի չափ աղում է, որ ժողովուրդը գոհանա, մի չափ էլ աղում է վաճառքի համար, երրորդ չափն էլ խնջույքների համար»։
==Ռունա ԺԱ==
Լեմմինկայնենը ամուսնանում է գեղեցկուհի Կյուլլիկկիի հետ
Կալեվալայի ծովաշատ աշխարհի մի կղզում ապրում էր Կաուկոմեյլին, նույն ինքը Լեմպի որդի Լեմմինկայնենը․ գեղեցիկ ու թիկնեղ էր նա․ շատ համարձակ ձկնորս էր․ քաջ որսորդ և խիստ ուրախ երիտասարդ։
Բայց տղան թերություն էլ ուներ․ շատ էր սիրում աղջիկների ետևից ընկնել և գիշերներով թափառում էր այն տեղերում, որտեղ աղջիկները երգում ու պարում էին։
Մի օր էլ Լեմմինկայնենը լսեց, որ Սաարիում մի գեղեցիկ աղջիկ կա։ Շատ երկրներից փեսացուներ են եկել նրա ձեռքը խնդրել և աղջիկը մերժել է։ Էստոնիայից գնացած փեսացուին ասել է․
«Ձեր արծաթը և ոսկին իզուր մի ծախսեք, ես երբեք Էստոնիա չեմ գնա, նրա ջրերում չեմ նավարկի, ոչ ձեր ձուկն ու հացը կուտեմ, ոչ էլ ձեր ջուրը կխմեմ»։
Բայց ուրախ Լեմմինկայնենը ասաց․ «Չէ՛ որ չէ՛, ես պիտի անպայման Սաարի գնամ և այդ հպարտ աղջկա հետ ամուսնանամ»։
Մայրը որդուն հորդորում էր չգնալ․
«Իմ սիրելի որդյակ, մի՛ գնա, այդ աղջիկը նշանավոր տոհմի աղջիկ է, իսկ դու սովորական մի ձկնորս ես, քեզ աղջիկ չեն տա»։
Տղան պարծեցավ․
«Իսկ մի՞թե մեր տոհմը պակասն է նրանցից»։
Մայրն աղաչեց/
«Սիրելի որդյակս, թե գնաս այնտեղ և քո վարմունքով Սաարիի աղջիկներից մեկն ու մեկին նեղացնես, շատ դժվար դրության մեջ կընկնես։ Սաարիի բոլոր այրերն ու փեսացուները սրերով քեզ վրա կհարձակվեն, և դու մենակ չես կարողանա նրանց դիմադրել»։
Լեմմինկայնենը չլսեց մորը, իր ուժեղ ձին լծեց սահնակին և քշեց հասավ Սաարի։
Սաարիի կանայք ու աղջիկները, երբ տեսան թե ինչպիսի կոպիտ շարժ ու ձևերով, սահնակն էլ պատեպատ կպցնելով Լեմմինկայնենը գյուղ մտավ, սկսեցին ծիծաղել։
Լեննինկայնենը շրթունքը կծեց և այսպես ասաց․
«Ոչ մի տեղ ես չեմ տեսել ու չեմ լսել, որ կանայք և աղջիկները ծիծաղեն ինձ վրա»։
Եվ անմիջապես ավելացրեց․
«Այս Սաարիում կա՞ այնպիսի տեղ, որտեղ հավաքվում են աղջիկները․ ես լավ պարել ու երգել գիտեմ, աղջիկներին շատ կուրախացնեմ»։
Աղջիկները պատասխանեցին․
«Մեր Սաարիում շատ այդպիսի տեղեր կան, թե մարգագետիններում, թե անտառի բացատներում։ Թե կարող ես հովիվ դարձիր, ցերեկները հոտներն արածացրու, երեկոներն էլ աղջիկների հետ քեֆ արա»։
Լեմմինկայնենը առանց երկար֊բարակ մտածելու հովիվ դարձավ։ Ցերեկները հոտն էր արածացնում, իսկ երեկոյից մինչև ուշ գիշեր երգում ու պարում էր աղջիկների հետ։ Էլ ոչ ամուսնացածները, ոչ էլ օրիորդները նրա վրա չէին ծիծաղում։ Եվ ուրախ տղան շատ֊շատերի հետ երգեց֊պարեց, քեֆ քաշեց։
Բայց աղջիկների մեջ կար մեկը, որ նշանավոր տոհմից էր և բոլոր փեսացուներին մերժել էր և հիմա էլ Լեմմինկայնենի հետ ոչ երգում էր, ոչ պարում։ Այդ չքնաղ գեղեցկուհին Կյուլլիկկին էր։
Լեմմինկայնենը մի հարյուր անգամ փորձ արեց աղջկան մոտենալու, և մի օր էլ վերջապես ասաց, որ ուզում է նրա հետ ամուսնանալ։
Այն չքնաղ Կյուլլիկկին այսպես ասաց․
«Իզուր ես իմ շուրջ֊բոլորը ման գալիս։ Ես քեզ պես աղքատի հետ չեմ ամուսնանա։ Իմ փեսացուն պետք է թիկնավետ և գեղեցիկ լինի, չէ՞ որ ես բոլոր աղջիկներից գեղեցիկ եմ»։
Օրեր անցան, մի երեկո դյուցազնը տեսավ, որ մի խումբ աղջիկներ անտառի եզրին պարում են։ Նրանց մեջ էր նաև չքնաղ Կյուլլիկկին։ Լեմմինկկայնենը անմիջապես գնաց, թամբեց ամենաուժեղ ձին և քշեց պարողների կողմը։ Ճարպիկ շարժումով բռնեց աղջկա մեջքից, թռցրեց ձիու մեջքին և փախցրեց։ Քիչ հետո աղջկան դրեց սահնակի մեջ, պարանով կապեց և սահնակը քշելով, ձայն տվեց պարող աղջիկներին․
«Չլինի թե մատնեք ինձ, որ ես փախցրի Սաարիի չքնաղ աղջկան։ Լավ իմացեք, եթե չլսեք ինձ և մատնե՛ք, ես այնքան զորեղ եմ, որ ով էլ գա ինձ վրա, միևնույն է, ես բոլորին կջարդեմ և դուք կզրկվեք ձեր ամուսիններից, ձեր սիրած կտրիճներից»։
Իսկ Կյուլլիկկին տխուր ձայնով խնդրում էր․
«Թող ինձ վերադառնամ մեր տունը։ Մայրս հիմա լաց է լինում ինձ համար։ Եթե ինձ ազատ չթողնես, իմ հինգ եղբայրն ու հորեղբորս յոթը տղաները շուտով կհասնեն մեր ետևից և ինձ կխլեն քո ձեռքից»։
Բայց կտրիճը չթողեց, որ աղջիկը տուն դառնա։
Աղջիկը լաց եղավ, ասաց․
«Ա՛խ, ես իզուր ծնվեցի։ Մի՞թե նրա համար մեծացա, որ այսպիսի անպիտան մարդու կինը դառնամ, մի մարդ, որ միշտ պատրաստ է կռիվ անել»։
Կտրիճ Կաուկոմելին պատասխանեց․
«Կյուլլիկկի, դու իմ սրտի ծաղիկ, դու մեղրից էլ, բոլոր պտուղներից էլ քաղցր ես․ բոլորովին մի տանջիր քեզ։ Ես քեզ երբեք չեմ նեղացնի։ Քեզ կսիրեմ, կփայփայեմ, միշտ քո կողքին կլինեմ։ Ինչո՞ւ ես լալիս, այդպիսի դառն հոգոցներ հանում։ Դու կարծում ես, թե ես աղքա՞տ եմ։ Ո՛չ, ես ունեմ շատ կովեր, որոնք առատ կաթ են տալիս, իմ հայրենի դաշտերում շատ ընտիր պտուղներ են աճում, իմ տանը քեզ համար ամեն տեսակ ընտիր ուտելիք պատրաստ կլինի։ Ես թեև նշանավոր տոհմի զավակ չեմ, բայց ազնիվ ընտանիքի որդի եմ։ Իմ բազուկը շատ զորեղ է և իմ հայրն ու պապն էլ շատ մեծ համբավ են ունեցել։ Ով իմ դեմ գա, ես իմ թրով նրա դեմ կելնեմ, իմ թրից բոց է ցայտում, և ոչ մեկը չի դիմանա իմ հարվածին»։
Աղջիկը վախեցավ և ասաց․
«Որ այդպես է, Լեմպի որդի, թե ուզում ես, որ ես քո կինը լինեմ, թե ուզում ես ինձ գրկես֊փայփայես, երդվի՛ր, որ երբե՛ք այլևս կռիվ չես անելու։ Թե իմանաս կռիվ անելով, պատերազմ մղելով նույնիսկ շատ ոսկու և արծաթի տեր կլինես, երդվիր, որ ինձ չես թողնի և կռիվ չես սկսի»։
Լեմմինկայնենը, նույն ինքը Կաուկոմեյլին, պատասխանեց․
«Ես հանդիսավոր երդում եմ տալիս, որ այլևս երբե՛ք կռիվ չեմ անի։ Ինչքան էլ ոսկու և արծաթի կարիք ունենամ, միևնույն է չեմ ցանկանա դրանք կռվով ձեռք բերել։ Դու էլ խոսք տուր, որ ինչքան էլ երգել ու պարել ցանկանաս, իմ տանից դուրս չես գնա, գյուղի փողոցներում ման չես գա»։
Այսպես երկուսով երդվեցին ամեն ինչ տեսնող Բարձրյալն Աստծու առաջ, որ Լեմմինկայնենը այլևս կռիվ չի գնա, Կյուլլիկկեն էլ խաղ ու պարի համար գյուղի փողոցներում չի ման գա։
Լեմմինկայնենը քշեց սահնակը և շուտով մոտեցավ հայրենի տանը։ Աղջիկը նայեց տունն ու ասաց․
«Այս խրճիթը մի քանի տեղից ճաքճքած է, երևում է մառանն էլ դատարկ է։ Իհարկե սրա տերը մի աննշան մարդ է»։
Բայց ուրած Լեմմինկայնենը պատասխանեց․
«Բոլորովին մի մտահոգվիր, ես քեզ համար լավ գերաններից և ընտիր տախտակներից նոր տուն կսարքեմ, սենյակները շքեղ կլինեն և տունն էլ ամեն բարիքով կլցնեմ»։
Եվ աղջկա ձեռքից բռնեց կտրիճ տղան ու երկուսով տուն մտան։ Մայրն ասաց․
«Իմ ազիզ որդի, ինչո՞ւ այդքան շատ մնացիր օտար աշխարհում»։
Տղան պատասխանեց․
«Դե հիմա կանայք և օրիորդները թող ծիծաղեն ինձ վրա։ Ես նրանցից ամենալավ ու գեղեցիկն ընտրեցի և իմ հորական տունը բերի․ սիրելի մայր իմ, ինչ որ ցանկանում էի՝ ձեռք բերեցի․ դե, ուրեմն, լավ ամուսնական անկողին պատրաստիր, փափուկ բարձեր դիր քո որդու և քո հարսի համար»։
Մայնր այսպես խոսեց․
«Փառք քեզ ամենակարող Աստված, որ դու ինձ այսպիսի հարս պարգևեցիր․ նա իմ օջախը կվառի, գեղեցիկ հյուսվածքներ կանի, լվացքը կանի, տուն ու տեղը մաքուր կպահի․․․ իսկ դու իմ հարսիկ, գոհ եղիր ճակատագրից, որ այսպիսի լավ ամուսին գտար։ Սիրելի որդյակս, դու էլ լայն լուսամուտներով նոր տուն սարքիր, թող սենյակները շքեղ լինեն և տունն էլ ամեն բարիքով լցրու․ չէ՞ որ դու այսպիսի սիրունիկ, մեծ֊նշանավոր տահմի աղջկա տիրացար»։
==Ռունա ԺԲ==
Լեմմինկայնենը գժտվում է կնոջ հետ․ թողնում է տունը և մեկնում է Պոխյոլա
Լեմմինկայնենը և Կյուլլիկկին շատ սիրով ապրեցին իրար հետ։ Ոչ տղան էր կռվի գնում, ոչ էլ աղջիկն էր գյուղամեջ ման գալիս։
Եվ ահա մի օր Լեմմինկայնենը գնաց ձուկ որսալու, որսը դժվար էր․ գիշերը տղան մնաց ծովափին։ Կյուլլիկին երեկոյան տանից դուրս գնաց, հասավ գյուղամեջ, ուր աղջիկները պարում էին։
Լեմմինկայնենի քույրը՝ Այնիկկին եղբորն ասաց․
«Իմ սիրելի եղբայր, երբ դու տանից բացակա էիր, Կյուլլիկկին գյուղամեջ գնաց և տղաների ու աղջիկների հետ պարեց»։
Երիտասարդ դյուցազնը մռայլվեց, շատ զայրացավ, մի ամբողջ շաբաթ խելքը գլուխը չէր գալիս․ վերջը մորն ասաց․
«Իմ թանկագին մայր, իմ վերնազգեստը լվա սև օձի թույնի մեջ, լվա և չորացրու, որ ես հագնեմ, գնամ կռվեմ Պոխյոլայի այրերի դեմ։ Ես այլևս չեմ կարող մնալ տանը․ չէ՞ որ Կյուլլիկկին իր երդումը դրժեց և գնաց գյուղամեջ տղաների ու աղջիկների հետ պարեց»։
Կյուլլիկկին այսպիսի խոսքերով դիմեց ամուսնուն․
«Ով դու իմ սիրելի Կաուկո, աղաչում եմ, կռիվ մի գնա․ գիշերը վատ երազ եմ տեսել․ մեր տունը կրակ էր ընկել, բոցերը լուսամուտից և դռներից այնպես էին ժայթքում, որ ամեն բան այրեցին֊մոխիր դարձրին»։
Ուրախ Լեմմինկայնենը պատասխանեց․
«Կանանց երազներին բոլորովին չեմ հավատում, ինչպես և չեմ հավատում նրանց երդումին»։
Ապա դարձավ մորը։
«Իմ սիրելի մայր, բեր իմ ռազմական կապան։ Ուզում եմ կռիվ գնալ, ուզում եմ խմել ռազմի գարեջուրը»։
Մայրը պատասխանեց․
«Իմ ազիզ որդի, կռիվ մի գնա․ մեր տանն ինչքան ասես գարեջուր կա․ խմիր ինչքան քեֆդ կուզի, խմիր առավոտից մինչև իրիկուն»։
Լեմմինկայնենը պատասխանեց․
«Չեմ ուզում տան գարեջուրը․ ռազմի դաշտում սովորական ջուրն ինձ համար ավելի լավ է, քան տան ընտիր խմիչքը։ Ասում եմ բեր իմ ռազմի կապան։ Ես պիտի Պախյոլա գնամ և այնտեղից ոսկի ու արծաթ բերեմ»։
Մայրն ասաց․
«Իմ սիրելի որդի, մենք տանը ոսկի էլ ունենք, արծաթ էլ։ Այ թե ինչ տեղի ունեցավ երեկ․ ստրուկը վարում էր արտը, որտեղ օձեր էին վխտում․ և ահա՛ հանկարծ հողում թաքցրած մի արկղ գտավ․ բացեցինք արկղը՝ մեջը լիքը ոսկի և արծաթ․ գնա՛նք, տե՛ս, մառանումն եմ պահել»։
Լեմինկայնենը պատասխանեց․
«Ես չեմ ուզում գետնի տակից պատահաբար գտնված գանձը․ ինձ համար շատ ավելի արժեք ունի կռվում ձեռք բերած ոսկին ու արծաթը, քան թե իմ տան լիքը սնդուկները․ բեր իմ ռազմի կապան, որ Պոխյոլա գնամ և այնտեղի այրերի դատաստանը տեսնեմ։
Ես ուրիշ միտք էլ ունեմ․ գնամ աչքովս տեսնեմ այնտեղի աղջիկներին և ամենագեղեցիկին ինձ կին բերեմ»։
Մայրը հորդորեց․
«Իմ սիրելի որդի, քո կինը՝ Կյուլլիկկին ամենքից սիրունիկն է։ Ամոթ է, որ տղամարդը իր անկողնում երկու կին ունենա»։
Տղան պատասխանեց․
«Կյուլլիկկին գյուղ է գնում, երիտասարդների հետ քեֆ է քաշում, ուրիշների տանն է գիշերում»։
Մայրը թախանձեց․
«Մի՛ գնա, իմ թանկագին զավակ․ դու կախարդությունից բան չես հասկանում, իսկ այնտեղ ամեն քայլափոխում կախարդների կհանդիպես և փորձանքի մեջ կընկնես։ Այնտեղ չար են մարդիկ․ նրանք կախարդանքով քեզ բորբոքուն կրակի մեջ կգցեն կամ վրադ տաք֊տաք փոշի կլցնեն։ Քո ուժովը դու չես հաղթի նրանց, ոչ էլ իմաստուն խոսքերով նրանց կզարմացնես»։
Լեմմինկայնենը համառեց․
«Ես նրանց կախարդանքի դեմ կախարդանք ունեմ։ Մեկ անգամ նրանք կախարդանք արին և ինձ ճահիճը գցեցին․ ես մինչև ծնկներս խրվեցի, բայց ես չնկճվեցի․ ումի՞ց էի պակաս որ․ ես ինքս էլ նույն րոպեին կախարդություն արի, երգեցի երգեր, որ սովորել էի հորիցս և ահա այն Պյոխոլցիք, որ ինձ վրա էին եկել սրով ու նիզակով, տապարով ու նետով, դրանց բոլորին գցեցի ծովի ամենաթունդ ջրապտույտի մեջ և նրանք իրենց զենքերով կորան֊ոչնչացան անդունդներում»։
Մայրը թախանձեց․
«Սիրելի որդյակս, Պոխյոլա մի գնա․ ջադու պառավը քեզ աղջիկ չի տա․ քեզ վրա կծիծաղեն։ Դու ոչնչով չես կարող պարծենալ․ իմացի՛ր, որ դու նշանավոր տոհմի զավակ չես»։
«Ես տեղն ու տեղս պարծանք եմ․ դե, շուտ, բեր կապան և ձեռնոցներս․ ես շուտ պիտի Պոխյոլա հասնեմ, գարեջուր խմեմ և հարսանեկան մեղր ուտեմ»։
Մայրը դարձյալ աղաչում է․
«Թեկուզ հազար տեսակ երգ էլ երգես, հազար տեսակ կախարդանք էլ անես, նրանց ձեռքից չես պրծնի․ նրանք չար, դաժան և խորամանկ են»։
Տղան անկոտրում էր․ այսպես պատասխանեց մորը․
«Ոչ, պիտի գնամ․ թող Պոխյոլայի բոլոր քաջերն իմ դեմ գան․ քամին ի՞նչ կտանի ժայռից։ Երբ մի տուն դատարկ է՝ մահը ի՞նչ կտանի այդ տանից ― ահա այդքան էլ պոխյոլեցիք կվերցնեն ինձնից։ Ես նրանց կախարդանքին կախարդանքով կպատասխանեմ․ նրանց խոսքերի դեմ էլ ունեմ իմ խոսքերը։ Դե՛, բե՛ր, սիրելի մայրիկ, բե՛ր իմ զգեստները»։
Եվ տղան հագավ երկաթապատ կապա, պողպատե քամար կապեց մեջքին, կողքից էլ կախեց թուրը՝ կաշվե պատյանի մեջ։ Հետո խոզանակով մազերը հարդարեց, ապա այն տվեց մորն ու ասաց․
«Պահիր այս խոզանակը, եթե ինձ որևէ դժբախտություն պատահի, այս խոզանակից արյուն կցայտի»։
Լեմմինկայնենը սահնակին լծեց ոսկե բաշով ձին, նստեց սահնակը, մտրակեց ձիուն և քշեց առաջ։
Գնաց մեկ օր, երկու օր, երրորդ օրը մոտեցավ Պոխյոլային։ Դյուցազնը այսպես խոսեց ինքն իր հետ։
«Իմ բազուկը զորավոր է, թուրս է
Վլ շատ կտրուկ է։ Ինձ օգնության հասե՛ք լեռների և գետերի ոգիներ․ օգնեցե՛ք անտառների հավերժահարսեր, օգնեցե՛ք ինձ՝ ինչպես հերոսին են օգնում իր բարեկամները․ օգնեցե՛ք, որ թշնամու թուրն ինձ չվնասի, նրանց չար նետերն ինձ չդիպչեն։ Եթե այս բոլորը քիչ է, ապա քեզ եմ դիմում, ո՜վ բարձրյալ Ուկկո, դու երկնքի տիրակալ․ տուր իմ բազկին և թրին ավելի զորություն, որ ես կարողանամ շատ թշնամիների ու կախարդների հաղթել»։
Վերջապես նա մտավ Պոխյոլայի մռայլ աշխարհի մի գյուղ։ Կանգնեց ներքևի փողոցի տներից մեկի առաջ և ձայն տվեց․
«Այս տան մեջ չկա՞ մեկը, որ օգնի հոգնած ճամփորդին սահնակից արձակել ձիուն»։
Պատասխանեց մի փոքրիկ տղա․
«Այստեղ այդպիսին չկա, գնա՛, հեռացիր մեր տանից»։
Լեմմինկայնենը ձին քշեց․ գնաց միջին փողոցը, մոտեցավ մի տան դռան և հարցրեց․
«Այս տանը չկա՞ մեկը, որ օգնի հոգնած ճամփորդին սահնակից արձակել ձիուն»։
Պատասխանեց վառարանի կողքը նստած մի ծեր կին․
«Ո՛նց չէ․ հենց քեզ էինք սպասում։ Ոչ թե մեկը, այլ հարյուրը կճարվի, որ քեզ նման անպիտանին այստեղից վռնդի եկածդ ճամփովը՝ նախքան արևը մայր կմտնի, նախքան գիշերը վրա կհասնի»։
«Այ թե ի՜նչ, ― ասաց ուրախ Լեմինկայնենը, ― թրիս հրաման կտայի, որ քեզ պատասխան տար, բայց չեմ ուզում ասածդ բանի տեղ դնել»։
Եվ էլի քշեց ձին և այս անգամ կանգնեց վերին փողոցի մի տան առաջ։ Էլ մարդու ձայն չտվեց, ինքն իր ձեռքով ձին արձակեց սահնակից, կապեց մի ծածկի տակ և մտավ բակը, բայց այնպես զգույշ ու կամաց, որ շներն էլ չիմացան նրա գալը։ Մոտեցավ լուսամուտին ու ներս նայեց։ Տեսնի, ի՜նչ տեսնի․ խրճիթը լիքն է մարդկանցով․ պատի մոտ նստել են կախարդ֊երգիչները, դռան մոտ գուշակողները, վառարանի վրա հմայողները, լուսամուտի մոտ հեքիմները։ Դրանց մեջ է նաև պառավ Լոուխին։ Եվ բոլորը երգում են կախարդական երգեր։
Ուրախ Լեմմինկայնենը այնքան գաղտագողի մտավ խրճիթը, որ ոչ ոք չիմացավ, թե ոնց բացվեց դուռը։ Ներս մտավ ու ասաց․
«Ամենալավ երգն էլ վերջ ունի․ իմաստուն բառեր ասելու համար շատ խոսքեր պետք չեն»։
Շփոթվեցին կախարդներն ու հեքիմները։ Իսկ ջադու Լոուխին վեր թռավ տեղից ու ասաց․
«Ես նրա համա՞ր իմ շանը մսով կերակրեցի, թարմ արյուն խմացրի, որպեսզի նա այսօր օտար մա՞րդ ներս թողնի։ Դու ի՞նչ հերոս ես, որ իմ շունը քո գալը չիմացավ, քեզ վրա չհարձակվեց»։
Այսպես պատասխանեց ուրախ Լեմմինկայնենը․
«Այնքան էլ հեշտ բան չէ, որ շունն ինձ վրա հաչի։ Ես այնքան թույլ չեմ, որ կատաղի շներն ինձ գզգզեն։ Ես շատ իմաստուն բաներ եմ սովորել իմ ծննդյան օրից։ Ես ամեն տեսակ փորձանքի կդիմանամ։ Երբ դեռ փոքր էի, մայրս ամառվա գիշերներին երեք անգամ էր լողացնում ինձ, իսկ աշնան գիշերներին՝ իննը անգամ։ Պապիցս իմաստություն ժառանգեցի, հորիցս երգեր սովորեցի, որպեսզի ուր էլ գնամ՝ երգերով ինձ պաշտպանեմ, որպեսզի տանը զորեղ լինեմ, իսկ օտարության մեջ կարողանամ հմայություններ անել»։
Եվ ուրախ Լեմմինկայնենը սկսեց երգել, երգեց հզոր, կախարդական երգեր։
Բոցեր ցայտեցին երկաթե զգեստներից, կայծեր ցայտեցին աչքերից։ Լսեցին նրա երգերը Պոխյոլացիք և ոչ ոք էլ չկարողացավ որևէ խոսք ասել․ Լեմմինկայնենը նրանց՝ Պոխյոլայի այդ չար մարդկանց քշեց այս ու այն կողմ․ որին վռնդեց դեպի խորշակից ծեծված դաշտերը, որին դեպի այն լճերը, ուր ձկներ չկային, որին էլ քար դարձրեց ու նետեց սարսափելի ջրվեժների հոսանքի տակ։
Նա կախարդեց և՛ հարուստներին, և՛ մեծերին ու փոքրերին․ միայն մի անպիտան փռնչոտ, զառամած հովվի նա ձեռք չտվեց։
Այդ չար ծերունին հարցրեց․
«Ով դու ուրախ Լեմմինկայնեն, բոլորին՝ մեծին թե փոքրին կախարդեցիր, այս ու այն կողմ ցրեցիր․ հապա ինչո՞ւ ինձ խնայեցիր»։
Այսպես պատասխանեց Լեմմինկայնենը․
«Քեզ խնայեցի, որովհետև դու մարդկանց մեջ ամենագարշելին ես․ երբ դու դեռ երիտասարդ էիր՝ ամենաչար հովիվն էիր։ Դաշտ եկող երեխաներին, լինեին տղա, թե աղջիկ, դու նրանց մոտենում էիր պիղծ մտքով ու պիղծ ձեռքերով։ Անասուններն իսկ քո ձեռքին տանջվում էին։ Դու ինքդ արդեն քո չարությամբ պատժված ես․ եղկելի ես ու զառամյալ․ մարդ իսկի քո երեսին էլ չի ուզում նայել․ դրանից էլ լավ պատի՞ժ»։
Շատ նեղացավ չար ծերունին։ Դուրս ելավ տանից, գնաց դաշտը և թաքնվեց Տոունելի գետի եզրին, պղտոր ջրերի մոտ, որ երբ Լեմմինկայնենը Պոխյոլաից տուն վերադառնա, նրանից վրեժը լուծի։
==Ռունա ԺԳ==
Լեմմինկայնենը խնդրում է Պոխյոլայի տիրուհու աղջկա ձեռքը
Եվ ահա՛ ուրախ Լեմմինկայնենը դիմեց Պոխյոլայի տիրուհուն․
«Ես եկա, որ դու քո ամենագեղեցիկ աղջկան ինձ կնության տաս»։
Լոուխին այսպես պատասխանեց․
«Ես քեզ աղջիկ չեմ տա, ոչ գեղեցիկը, ոչ էլ եթե տգեղն ունենայի․ դու արդեն վաղուց կին ունես»։
Լեմմինկայնենը պատասխանեց․
«Կյուլլիկկիին ես տանից վռնդեցի․ նա գնում էր ուրիշների տունը՝ երգում ու պարում։ Այստեղից ուզում եմ ավելի լավ հարսնացու տանել։ Տուր ինձ քո սիրունիկ, գեղեցիկ գանգուրներով աղջկան։»։
Լոուխին պատասխանեց․
«Երբեք իմ աղջիկը հասարակ մարդու չեմ տա։ Եթե ուզում ես իմ սիրելի աղջկա հետ ամուսնաալ, ապա կարո՞ղ ես ինձ համար բռնել այն արագավազ մեծ եղջերուն, որն ապրում է Հիյսիի անտառում»։
Լեմմինկայնենը առանց երկար մտածելու ասաց, որ այո՛, անպայման կբռնի մեծ եղջերուն․ դրա համար ամեն ինչ ունի՝ սուր, նետ, լարված աղեղ էլ ունի, միայն դահուկ չունի։
Լեմմինկայնենը գնաց դահուկ սարքող վարպետի՝ Լոուլիկկիի մոտ և խնդրեց․
«Ով դու լապլանդացի վարպետ, սարքիր ինձ համար ամենալավ դահուկները, ես գնում եմ հեռվում փռված Հիյսիի անտառը որ բռնեմ մեծ եղջերուն»։
Վարպետը գլուխն օրորեց․
«Մի գնա, ուրախ Լեմմինկայնեն, մի գնա Հիյսիի անտառը, իզուր տեղը մի ընկնի եղջերուի ետևից․ նրան չես կարողանա բռնել, շատ֊շատ փթած քոթուկ կընկնի ձեռքդ»։
Կտրիճ տղան ասաց․
«Դու միայն ինձ համար ամուր դահուկներ սարքիր, որի տակը շատ ողորկ լինի և ես կբռնեմ Մեծ եղջերուն»։
Եվ վարպետն սկսեց աշխատել․ գիշերն աշխատեց՝ աջ կողմի դահուկը պատրաստեց, ցերեկն էլ ձախ կողմինը․ փայտերը լավ հղկեց, օղակներն էլ տեղը֊տեղին։ Իհարկե իր աշխատանքի արժեքն էլ լավ գնահատեց․ ամեն մեկ դահուկի համար ջրասամբույրի մորթի ուզեց, ամեն մեկ օղակի համար էլ աղվեսի մորթի։
Լյուոլիկկին դահուկները յուղեց և ասաց․
«Կա՞ աշխարհում այնպիսի հերոս, որ արժանի լինի այս հրաշալի դահուկներով որսի գնալ»։
«Ես այդ հերոսն եմ», ― ասաց Լեմմինկայնենը և ոտքերին հարմարեցնելով դահուկները ելավ դաշտ ու դուրան․ սահելով ճերմակ ձյունի վրայով, երգեց․
«Ամբողջ աշխարհում, այս երկնքի տակ, անտառի խորքում չի լինի ոչ մի չորքոտանի, որին չկարողանա հասնել ու բռնել փառապանծ Կալեվալայի որդին, երիտասարդ Լեմմինկայնենը»։
Չար Հիյսին լսեց հերոսի երգը և ծիծաղեց․
«Ինչքան կուզե, թող արագ սահի Կալեվալայի որդին, ցրտից կսառչի, բայց ձեռքը բան չի ընկնի»։
Եվ բաց թողեց արագավազ Մեծ եղջերուին։
Եղջերուն սրընթաց անցնում էր Պոխյոլայի դաշտերով ու անտառներով։ Լեմմինկայնենը սուրաց նրա ետևից, դահուկներից կայծեր էին ցայտում, ձողերից գոլորշի էր բարձրանում։
Եվ հանկարծ Լեմմինկայնենը լսեց, որ Պոխյոլայի հեռավոր մի գյուղից լսվում են շների վնգստոց, երեխաների ճիչ, պառավների լաց ու կոծ։
Հերոսը թափն ուժեղացրեց․ քշեց հասավ այդ գյուղը, հարցրեց․
«Ի՞նչ փորձանք է եկել ձեր գլխին, որ այդպես վնգստում են շները, ճչում են երեխաները, պառավներն էլ այդպես դառն ողբում են»։
Գյուղացիք պատասխանեցին․
«Նրա համար են շները վնգստում, երեխաները ճչում, մեծերը ողբում, որովհետև այստեղով անցավ Հիյսիի արագավազ եղջերուն։ Իսկ որտեղից անցնում է այդ Մեծ եղջերուն այնտեղ մի փորձանք է գալիս մարդկանց գլխին։ Այդ եղջերուն շուռ տվեց մեր ջրերով լիքը տակառները, կրակի մեջ թափեց մեր կերակուրները․ մնացինք ծարավ ու քաղցած»։
Ուրախ Լեմմինկայնենը ասաց․
«Դարդ միք անի, շուտով ես այդ եղջերուին կբռնեմ և ձեզ բոլորիդ համար ուտելիք կլինի․ միայն թե լավ մաքրեցեք պուտուկները, երեխաները թող տաշեղներ հավաքեն, պառավներն էլ թող օջախները թեժացնեն»։
Լեմմինկայնեն ավելի ուժով հենվեց դահուկների ու ձողերի վրա ու քշեց եղջերուի հետևից։
Դեռ մեկ քայլ չէր արել, որ գյուղացիների աչքից կորավ, երկրորդ քայլին արդեն ձայնը չէր լսվում, երրորդ քայլին արդեն հասավ Մեծ եղջերուին և թափով թռավ նրա մեջքին։
Հետո արդեն Լեմմինկայնենը Մեծ եղջերուին կապկպեց կաղնու ճյուղերից հյուսած պարանով, պարանն էլ կապեց թխկենու ցցից։
Հիյսիի Մեծ եղջերուն փրփրեց֊կատաղեց, կաղնու ճյուղերից հյուսած պարանը կտրեց, թխկենու ամուր ցիցը ջարդեց և մի ոստյունով թռավ՝ սուրաց առաջ։
Շատ զայրացավ Լեմմինկայնենը, փորձեց հասնել որսի ետևից, բայց դեռ մեկ քայլ չէր արել, որ դահուկների կաշեփոկերը կտրվեցին, ձողերը ջարդվեցին։ Տղան նայեց, տեսավ եղջերուն արդեն անցավ անտառի թավուտները, հասավ դաշտերը և այնպես արագ էր սլանում, որ ականթոթափ արդեն կորավ հերոսի աչքի առջևից։
Գլուխը կախեց հերոսը և այսպես խոսեց․
«Թող ոչ ոք իր կյանքում չփորձի Հիյսիի անտառում Մեծ եղջերուին բռնել, ինչպես ես անբախտս փորձեցի։ Դահուկներս ջարդեցի, ձողերս կոտրեցի, բայց նպատակիս չհասա»։
