[[Կատեգորիա:ԳրքերԱրիս Արսենի]][[Կատեգորիա:Չափածո]][[Կատեգորիա:Հայ գրականություն]]
[[Կատեգորիա:Ստեփանակերտ]]
հեղինակ՝ [[Արիս Արսենի]]
կարդալ առցանց՝
*[[=Կարոտների հովիտ= ==ՆԱԽԵՐԳ== Կարոտներիս կանաչ հովտում թափառում եմ մեն-մենակ, <br>Աշխարհի չափ բարությամբ լի, հուր բաղձանքով մի համակ: <br> Թափառում եմ, շրջում երկար` հովտի լայնքով, երկայնքով, <br>Ու դյութվում եմ ծաղիկների անուշաբույր հմայքով: <br> Կանաչ հովտում շրջում եմ ու... հույզերեն եմ ես երգում, <br>Իսկ քո սերը ծաղկանց տեսքով բուրվառում է իմ հոգում: <br> Ու երգում եմ քո աչքերը` ճաճանչներով արևի... <br>Երազներիս կանաչ հովտում որոնում եմ քեզ էլի: <br> 1977, Դիլիջան ==ԸՆԿԵՐՈՋ ՀԱՄԱՐ...== Ընկերոջ անհույս վիշտը կկիսեմ, <br>Ես նրա լավը չեմ խլի երբեք: <br> Ընկերոջ համար կյանքս կզոհեմ, <br>Ես նրա վարդը չեմ խլի երբեք: <br> Ընկերոջ սրտի փուշը կհանեմ, <br>Ես նրա զարդը չեմ խլի երբեք: <br> Իմ սրտի համար` ես իմ ընկերոջ<br>Սրտի մի զարկը չեմ խլի երբեք... <br> 1973, Կոճողոտ ==ԻՄ ԵՐԳԸ== Իմ երգը լայնարձակ է, <br>Իմ երգը սահման չունի<br>Անսահման իմ հոգու պես: <br> Իմ երգը սիրո հևք է, <br>Իմ երգը դադար չունի<br>Անդադար իմ սրտի պես: <br> Իմ երգը սիրո երգ է: <br>Սիրո պես մաքուր ու ջինջ, <br>Անսահման, անեզերք է... <br> 1977, Կոճողոտ ==ՀԻՇՈՂՈՒԹՅԱՆ ՄԵՂԵԴԻ== Մանկության այն անհոգ օրերին, <br>Ես` վտիտ ու անօգ մի մանուկ, <br>Շրջել եմ հանդերում մեր գյուղի, <br>Եվ ամեն ծառի տակ` անտառում, <br>Նստել եմ ու անվերջ երազել, <br>Գուրգուրել հույսերը իմ վառման, <br>Ծնվել են վառ հույզեր վարարուն`<br>Երազկոտ իմ հոգում մանկական: <br> ...Անցել են օրերն այդ, էլ չկա<br>Այն մանուկը վտիտ ու անօգ, <br>Բայց կան դեռ հույսերը անրջած, <br>Ու կան դեռ հույզերը երազկոտ, <br>Որ փոխվել են հանգ ու վանկերի, <br>Եվ առած լույս թևեր երգերի`<br>Մեր գյուղի ծաղկաշատ հանդերից<br>Թռչում են դեպ անհայտ հեռուներ... <br> 1978, Կոճողոտ ==ԽԱՉՈՒՆՑ ԱՂԲՅՈՒՐԸ== ''Հայրս ասաց` Խաչունց աղբյո՜ւր, չէ՜, Խաչունց... ջրափո՜ս գրիր, տղա՜ս...'' <br> <br> ''...Քանզի մոլուցքը անձնական շահի''<br> ''Բերում է իր հետ բիրտ ժամանակներ,'' <br> ''Եվ ավերակված երազ-աշխարհիս''<br> ''Խաչունց աղբյուրից ոչինչ չի պահել...'' <br>'' Անտառի եզրին մի աղբյուր կար ջինջ, <br>Որ խոխոջում էր անվերջ, ամեն օր, <br>Անցնող-դարձողին համբույր էր տալիս<br>Իր եդեմական, քնքուշ շուրթերով: <br> Եվ կարկաչում էր նա գիշեր ու զօր, <br>Ձայնում էր ծանոթ-անծանոթներին, <br>Նրա կարկաչին մանկուց եմ ծանոթ, <br>Մանկուց է տիրել նա իմ սիրտ-հևքին: <br> Դրա համար էլ որքան հեռացել, <br>Այնքան ավելի սիրել եմ նրան, <br>Ու իմ հոգու մեջ միշտ վառ եմ պահե<br>լԽաչունց աղբյուրի անունը պայծառ... <br> 1977, Դիլիջան ==ԳԱՐՆԱՆԱՅԻՆ ԲՆԱՆԿԱՐ== Կանա՜չ են հագել դաշտն, անտառը, <br>Բացվել են ծաղիկներն, ահա, <br>Մեղմ քամուց ճոճվո՜ւմ են ծառերը, <br>Սվսվում ձայներով հազար: <br> Զգում եմ ես նրանց ձայները<br>Իմ հոգու ամբողջ էությամբ... <br>Ինչքան թովի՜չ է այս գարունը, <br>Հոգեհմա է նա ինչքա՜ն: <br> Մեղմ քամուց ճոճվո՜ւմ են ծառերը, <br>Սվսվում ձայներով հազար, <br>Ծաղկե՜լ են անգամ մեր սարերը, <br>Եվ ուրույն գարուն է ամեն սար: <br> ==ՆՈՐԻՑ ԱՅՑԻ ԿԳՆԱՄ== Նորից կգամ հայրենի գյուղը իմ ծաղկուն,<br>Նորից այցի կգնամ Խաչունց աղբյուրին,<br>Խաչունց տափի արտերից հուշն է լոկ մնում,<br>Նորից այցի կգնամ ես Խաչունց տափին:<br> Ճրիգներեն աղբյուրից շա՜տ եմ ջուր խմել,<br>Շա՜տ եմ այցի գնացել ես Ցուրտ աղբյուրին,<br>Քամար-խութում, Մոշուտում ինչքա՜ն եմ եղել,<br>Ինչքա՜ն եմ ջուր խմել ես Խինա աղբյուրից:<br> Վաղուց է` չեմ այցելել Դնգդնգան ձորին,<br>Նրա անուշ... հառաչին կարոտել եմ ես,<br>Նորից այցի կգնամ ես Ղամշոտ ծովին,<br>Խաչերի սեռ, Վիտին սեռ` կարո՞տ մնամ ձեզ...<br> ...Իմ հայրենի՜ անտառներ, զմրուխտե՜ դաշտեր,<br>Նորից այցի կգամ ձեզ` ինչ էլ որ լինի,<br>Երազներն եք իմ մաքուր, կարոտը լուսե,<br>Կգամ, հոգում իմ երբեք դուք չեք մոռացվի:<br> 1977, Դիլիջան ==ԼԵՌՆԵՐԸ ԽՈՆԱՐՀՎԵԼ ՉԳԻՏԵՆ== Լեռները չեն խոնարհվում,<br>Լեռները խոնարհվել չգիտեն:<br> Դարերով անվերջ կանգնել են այդպես<br>Ու ասես հսկում են<br>Աշխարհի անցուդարձը:<br> Իսկ աշխարհն ապրում է իր համար`<br>Անտեղյակ լեռների տագնապներին ու հոգսերին,<br>Խոհերին ու հույզերին...<br> ==ԳԱՐՈՒՆ== Գարո՜ւն է էլի,<br>Էլի գարո՜ւն:<br>Ձնհա՜լ է էլի:<br>Էլի առուն<br>Իր հին հանգերն է մտաբերել...<br>Շուրջը կանա՜չ է,<br>Կանչող ափե՜ր,<br>Ձնծաղիկների ճերմակ ծափե՜ր:<br>Ամոթխած հոնին ձորն է քշում<br>Դեղնակրակե նրբերանգնե՜ր:<br>Արագիլների վերադարձող<br>Երամների մեջ թախի՜ծ կա լուռ,<br>Երա՜զ կա,<br>Հո՜ւյզ կա,<br>Եվ հայրենի տան կարոտ ու սե՜ր...<br>Ձայնը գլուխն է գցում առուն,<br>Ափերի չորը փոխում թացի,<br>Ու թռչկոտում է, երգում, պարում,<br>Ունկնդրում ձմռան տխուր լացին:<br> ...Էլի գարուն է:<br>Գնա՜մ էլի<br>Տնտղեմ ինձ ծանոթ կածան ու խութ,<br>Տեսնեմ` մի բա՞ն է մնացել դեռ<br>Իմ մանկությունից երազաշուրթ...<br> 01.03.82, Մարտակերտ ==ԱՆՑՆՈՒՄ Է ԿՅԱՆՔԸ...== Անցնում է կյանքը` հույզերով լեցուն,<br>Ու կանգ չի առնում երբեք, իմացի՜ր,<br>Սակայն վա՜յ նրան, ով ետ է մնում:<br> ==ՕՐՈՐՎՈՒՄ ԵՆ ԾԱՂԻԿՆԵՐԸ== Ծաղիկնե՜րը,<br>Մեղմ ու քնքուշ ծաղիկները,<br>Հեզանազ են, օրոր-շորոր,<br>Ու չորս-բոլոր<br>Բո՜ւյրն են իրենց լուռ տարածում:<br> Փոքրի՜կ-փոքրիկ քայլիկներով<br>Ես շրջում եմ ծաղկանոցում,<br>Ու շոյում եմ<br>Նրանց քնքուշ թերթիկները:<br>Իսկ նրանք լուռ օրորվում են, <br>Սվսվում են ու... լռում են:<br>Թախծում են լուռ<br>Ինչ-որ կորած անուրջների,<br>Անէացած<br>Ու հեռացած երազների՜ համար միայն:<br>Երազանքնե՜ր,<br>Դա՜ռն ու ուրա՜խ երազանքներ,<br>Ինչո՞ւ եք դուք այդպես տանջում<br>Դրախտային ծաղիկներին...<br>Իսկ ծաղիկները քնքշորեն<br>Գլխիկները օրորում են,<br>Թախծում, թախծում ու լռում են:<br> ...Փոքրի՜կ-փոքրիկ քայլիկներով<br>Լուռ շրջում եմ ծաղկանոցում:<br> ...Ծաղիկներին պատած ցավը<br>Ինչի՞ց է, որ ի՜նձ է խոցում...<br> 04-05.08.77, Դիլիջան ==ԻՆՉՈ՞Ւ ԵՄ ԵՍ ԷԼ...== -Ինչո՞ւ եմ ես էլ լույս աշխարհ եկել...<br>...Իսկ եթե դո՜ւք ինձ այս հարցով դիմեք`<br>Կարո՞ղ եմ, արդյոք, ձեզ պատասխանել:<br> ==ԳԱՐՆԱՆ ՀՐԱՎԵՐ== Գարուն է հիմա իմ լեռնաշխարհում,<br>Բացվել են գարնան լույս ծաղիկները,<br>Ու նոր բուրմունքով բուրում է սերը...<br> Գնա՜նք, թափառենք դաշտ ու անտառում,<br>Հմայվենք գարնան լույս ծաղիկներով<br>Ու երգենք սիրով,<br>Երգենք սուրբ երգը` սիրո, վեհության,<br>Հավատարմության:<br>Գնա՜նք, սիրելի՜ս, կանաչ դաշտերը,<br>Թափառենք այնտեղ անհուն հուզմունքով,<br>Թափառենք սիրով,<br>Ու գգվենք, փարվենք մենք ծաղիկներին...<br> Դու է՜լ ծաղիկ ես,<br>Ես է՜լ ծաղիկ եմ,<br>Գնանք` մեզանով գեղեցկացնենք<br>Մեր լեռնաշխարհի ժպիտն ու փայլը...<br> 1978, Կոճողոտ ==ԿՅԱՆՔ, ՇԱՏ ԵՍ ՆՄԱՆ...== Կյա՛նք, շատ ես նման դու կարուսելի,<br>Ու պտտվում ես ճիշտ որ` նրա պես,<br>Մարդիկ բարձրանում, իջնում են էլի:<br> ==ՄԻ ՊԱՐԾԵՆԱ...== '''(Խորհուրդ)''' Մի՜ պարծենա երբեք դու ձեռքբերածով...<br>Այլ` պարծեցիր... պահածո՜վ:<br> 1982, Ստեփանակերտ ==ԴԵՂԻՆ ԳՈՒՅՆ== Ես քեզ սիրո՜ւմ եմ, դեղի՜ն գույն,<br>Սիրում եմ այնպես,<br>Ինչպես առաջին իմ սերը,<br>Իմ երջանկությունն առաջին,<br>Ու կյանքում նրա մի անգամ միայն բացվելը...<br> Ես քեզ սիրո՜ւմ եմ, դեղի՜ն գույն:<br>Սիրում եմ այնպես,<br>Ինչպես իմ երազ-մանկության<br> Երազ օրերը...<br> Ես քեզ սիրո՜ւմ եմ, դեղի՜ն գույն...<br>Երբ-որ ձյուն է դրսում,<br>Երբ-որ ցուրտ է սաստիկ,<br>Ու... ծիծաղելի՜ նույնիսկ`<br>Գարնան մասին երգ գրելը,<br>Ես սիրում եմ մաքո՜ւր ու անապակ սիրով<br>Ձնծաղիկի հետ քո հայտնվելը...<br> ... Ես քեզ սիրո՜ւմ եմ, դեղի՜ն գույն:<br> 1980, Կոճողոտ ==ԾԱՂԻԿՆԵՐՆ ԵՆ ՄԻՇՏ...== Ծաղիկներն են միշտ ինձ ուրախ պահում:<br>Ահա թե ինչու`<br>Ձմռանը ես միշտ տխուր եմ լինում...<br> 1977, Դիլիջան ==ՃԱՆԱՊԱՐՀՆԵՐԸ== Քայլում եմ հաճախ` խոհերով լռին,<br>Խոհերով լեցուն,<br>Թե ո՞նց է լինում ճանապարհների վերջալուսվելը,<br>Թե որտե՞ղ ծնվում,<br>Որտե՞ղ վերջանում,<br>Եվ ո՞նց է լինում,<br>Որ չեն մոլորվում ճանապարհները:<br> Քնում է քամի՜ն,<br>Քնում աշխա՜րհը,<br>Արև՜ն է քնում,<br>Հոգնում են նույնիսկ<br>Ու քնում անգամ հորիզոնները,<br>Ոչ հոգնել գիտեն,<br>Ոչ վերջ ու վախճան,<br>Գնում են, գնում,<br>Չեն քնում միայն ճանապարհները:<br> ...Արյո՜ւն է եղել,<br>Հրդե՜հ,<br>Կոտորա՜ծ,<br>Մա՜հ,<br>Ավե՜ր,<br>Թալա՜ն:<br>Հրդեհվել, վառվել ու ավերվել են հայոց դարերը,<br>Ավերակներից հառնել են նորից փյունիկի նման<br>Ու դարեր ապրել ճանապարհները:<br> ...Ծնվո՜ւմ են մեզ հետ,<br>Մեր երազներով թև՜ առնում, թռչում,<br>Քայլո՜ւմ են մեզ հետ,<br>Երբ որ կանչում են լո՜ւրթ հեռուները,<br>Մեզ հետ չե՜ ն... մեռնում,<br>Ամեն նորի հետ ծնվում նորից-նոր,<br>Նորի՜ց են ձգվում ճանապարհները...<br> 29.04.82, Մարտակերտ ==ԱՅՍ ՃԱՆԱՊԱՐՀԸ...== ''Անտառի նկատմամբ առանձնակի վերաբերմունք ուներ հայրս:'' ''Անտառապաշտի այդ սերը նաև ինձ փոխանցվեց, բայց` այլ'' ''բնույթով. իմ առաջին բանաստեղծություններում հաճախ նաև'' ''անտառի ձայնն էր լսվում: Ես այն ժամանակ (նույնիսկ շատ'' ''տարիներ հետո էլ) չէի հասկանում, թե իսկապես «անտառի'' ''ձայնից ինչու եմ հուզվում»: Միայն հորս մահից հետո, միայն'' ''բոլորովին վերջերս կարողացա ըմբռնել այդ հարցի իմաստը.'' ''անտառից հորս ձա՜յնն է լսվում...'' ''2003 թվական, ամառ'' '''''Սիրասուն հորս` Արսեն Գրիգորյանին,''''' '''''մշտամորմոք ցավով''''' Ա Այս ճանապարհը ինձ ո՞ւր է տանում,<br>Մերթ վանում, մերթ էլ... գագաթ է հանում:<br> Մերթ ծունկը ծալում, ուր էլ պատահի,<br>Պատեհ-անպատեհ, կամ` հարմար պահի:<br> Մերթ էլ` ծունր իջնում խաչքարի առաջ,<br>Տեսած` և՜ կարոտ, և՜ ցավ, և՜ հառաչ:<br> Տեսած` կոտորած, ավերված... դարեր,<br>Ու սրի քաշված սրբոց-սուրբ քարեր:<br> Բ Այս ճանապարհը ինձ ո՞ւր է տանում,<br>Ի՞նչ է ինձանից քամին գողանում:<br> Եվ ո՞վ է այնպես անհույս կանչո՜ւմ ինձ<br>Այն եդեմական, զմրուխտ անտառից:<br> Անտառի ձայնից ինչո՞ւ եմ հուզվում,<br>Եվ ի՞նչ է անտառն ինձանից ուզում...<br> Գ Այս ճանապարհը ինձ ո՞ւր է տանում.<br>Դեպի խաչքարն է անաղմուկ գնում:<br>Գնում, չոքում է լուռ ու անհառաչ,<br>Ասես խաչքարն այդ դարերը ուսած`<br>Ինչ-որ ժամանակ ինքն է հենց բերել,<br>Բերել ու լեռան գագաթն է հանել:<br> Գագաթից ձորն է նա իջել նորից,<br>Երևո՞ւմ է դեռ խաչքարը ձորից:<br>Խաչքարը, պարզ է, չի երևացել,<br>Գագաթ է նորից ճամփան բարձրացել:<br> Ու այդպես` անվերջ... Ոչ հոգնում է նա,<br>Որ ինքն էլ գոնե քիչ հանգստանա,<br>Ոչ էլ քունն է մոտ գալիս աչքերին,<br>(Անխիղճ է բախտը ճանապարհների)...<br> Դ Տա՜ր ինձ, ճանապա՜րհ, անտառ ու դաշտին,<br>Կարոտս տանեմ անտառապաշտին:<br> Քայլեմ անտառի կածանով շաղոտ,<br>Լսեմ կաքավի «շաղ-կղա»-ն կարոտ: Անուշ խոխոջի աղբյուրը լեռան,<br>Կոտրեմ ծարավս համբույրով նրա:<br> Կախարդվեմ ձայնից Խաչունց աղբյուրի,<br>Թողնեմ, որ նա իմ... շուրթը համբուրի:<br> Մոռանամ մի պահ աշխարհ ու... մարդիկ,<br>Մարդկային բարքեր` կեղծավոր ու... լիրբ:<br> Ե Անտա՜ռ իմ, մի՞թե ես հանցավոր եմ,<br>Իմ հանցանքն այն է, որ... անցավոր եմ:<br> Իմ հանցանքն այն է, որ դարավոր չեմ,<br>Որ քեզ պես, անտա՜ռ, հազարավոր չեմ:<br> Մե՜կ եմ, միայնա՜կ, մենավո՜ր, մենա՜կ,<br>Ինքս իմ հոգսին, ինքս ինձ հենակ...<br> 07.08.82, Կոճողոտ ==ՄԻՆԱ ՄԱՅՐԻԿԸ== ''Մինա մայրիկի և'' ''Երկրորդ աշխարհամարտում զոհված'' ''նրա հինգ զավակների`'' ''Ներսես, Գեդեոն, Լևոն, Սուրեն և Անդրանիկ'' ''Դանիելյանների պայծառ հիշատակին'' Մինա մայրիկի հինգ զավակները<br>Կռիվ գնացին ու էլ ետ չեկան:<br>Նրանց փոխարեն գյուղ վերադարձան<br>Լոկ... «սև» թղթերը:<br>Դանդաղ խաչվեցին<br>Մինա մայրիկի անհույս ձեռքերը:<br>Մինա մայրիկը լռին սև հագավ<br>Եվ արտասուքից սմքած աչքերով<br>Սգաց կորուստը իր զավակների:<br> ...Մինա մայրիկն իր խաչված ձեռքերով<br>Մի խաչ է դրել<br>Աշխարհի բոլոր պատերազմներին,<br>Որ էլ աշխարհում արյուն ու ավեր,<br>Դավեր չլինեն:<br> 09.05.78, Դիլիջան ==ՀԱՎԱՏԱՐՄՈՒԹՅՈՒՆ== Թեժ մարտում զոհված<br>Խիզախ զինվորի գերեզմանի մոտ<br>Ամեն գարնան հետ<br>Մեղմիկ ժպտում են ձնծաղիկները:<br> Երկու քայլ ներքև`<br>Առվի եզերքին,<br>Սգվոր մոր նման<br>Լուռ արտասվում են ուռենիները:<br> Իսկ որդիները ծաղիկ են դնում<br>Քաջաբար զոհված գերեզմանին հոր,<br>Ու երդվում`<br>Ինչ էլ պատահի կյանքում,<br>Քայլել միմիայն հոր ճանապարհով...<br> 09.05.78, Մարտակերտ ==ԻՄ ԺՈՂՈՎՐԴԻՆ== Պատմությունը, ի՛մ ժողովուրդ, քեզ շատ ցավ է պատճառել,<br>Քո դարավոր պատմության մեջ մի՞թե լավ օր չես տեսել:<br> Ոսոխներդ շատ են եղել, բարեկամներդ` սակավ,<br>Սակայն այր ես եղել դու մեծ, կռվի դաշտում` Ավարայր:<br> Այլադավան ցեղերն եկան, հոխորտացին ու անցան,-<br>Կանգուն են դեռ լեռներդ վես` ինչպես փառքի հուշարձան:<br> Հսկել են միշտ լուրթ երկնքից նրանք խաղաղ նիրհը քո,<br>Թե թշնամին մոտեցել է քո սահմանին գողեգող:<br> Թնդացել են ողջ էությամբ, զենքի կոչել ամենքին,<br>Որ հանգիստ ու խաղաղ ապրի իր մայր հողում հայորդին:<br> ...Բայց, դե, դեպի հյուսիս ես դու մեկ-մեկ նայել անխռով,<br>Եվ օգնություն ակնկալել, ազատություն ու կորով:<br> Ու միշտ քո մեջ ուժ ես գտել ինքդ խոչը քո հարթել,<br>Ինքդ փրկել տունդ ցավից և թշնամուն քո հաղթել...<br> 1980, Մարտակերտ ==ՀԱՅԱՍՏԱՆ== Ի՜նչ ես եղել առաջ,<br>Ի՜նչ ես դարձել հիմա:<br> ...Ու երբ ընթերցո՜ւմ եմ<br>Պատմությունդ կրկին`<br>Զարմանո՜ւմ եմ,<br>Իրա՜վ...<br> 1980, Կոճողոտ ==ՇԻՐԱԶԱԿԱՆ== 1<br>Հեռվում է, Շիրա՜զ, քո մուրազի Մասիսը,<br>Հեռվից քեզ տենչում է, կանչում է Մասիսը,<br>Թախծում ես դու մենակ, տխուր ես, և, գիտե՞ս,<br>Ա՜խ, հեռվում տխուր է ու... լո՜ւռ է Մասիսը:<br><br> 2<br>Գտնեի՜ ճշմարիտ ու վեհ այն հնարը,<br>Մտնեի՜, Շիրա՜զ, քո սիրո սուրբ աշխարհը...<br>...Երգերով հոգեթով, վերքերով անամոք`<br>Լցրել ես աշխարհն ու քո... «Սիրո քնարը»:<br> 1977, Դիլիջան ==ՀՈՎՀ. ԹՈՒՄԱՆՅԱՆԻՆ== Ասում են, թե բանաստեղծը<br>Մեն մի կյանքով չի ապրում,<br>Նա ապրում է հազար կյանքով,<br>Հազարի պես` մի կյանքում:<br> Նա ապրում է աշխարհի հետ,<br>Որ կյանքից ետ չմնա,<br>Եվ այս կյանքում դրա համար<br>Միշտ անմա՜հ է մնում նա...<br> 1977, Դիլիջան ==ԱՎ. ԻՍԱՀԱԿՅԱՆԻՆ== Հազա՜ր-հազար երգերում<br>Ապրում ես դու, վարպե՜տ ջան,<br>Ապրում է քո հանճարը,<br>Քո քանքարը, վարպե՜տ ջան:<br> Ի՞նչ կլիներ` մնայիր<br>Դու մշտապես, հավիտյան,<br>Որ իմ հոգում էլ երբեքՄուժ չլիներ տխրության...<br> 1977, Դիլիջան ==ԽՈՐՀՈՒՄ ԵՍ...== ''Մի կյանքը շատ քիչ է մարդուն...'' '''''Հռիփսիմե ՊՈՂՈՍՅԱՆ''''' Խորհո՜ւմ ես, խորհո՜ւմ ես անլուր.<br>«Մի կյանքը շատ քի՜չ է մարդուն»:<br>Իզո՜ւր ես այդպես բորբոքվում`<br>Մի կյանքն է՜լ հերիք է մարդուն:<br> Միայն թե մարդո՜ւ պես ապրի<br>Ու կյանքն իր չվատնի իզուր,<br>Դու իզուր էլ մի՜ բողոքիր:<br>Մի կյանքն է՜լ հերիք է մարդուն:<br> 1977, Դիլիջան ==ՖԻՐԴՈՒՍՈՒՆ== Ո՜չ, չե՜մ մեռնի թեկուզ անցնեն դար ու դարեր անքանակ, Զի պտղաբեր խոսքի սերմեր ես ցանեցի երկնի տակ... ՖԻՐԴՈՒՍԻ Դու ասում ես.<br>- Չեմ մեռնելու` թեկուզ անցնեն դար-դարեր,<br>Զի ցանել եմ ես երկնի տակ<br>խոսքի սերմեր պտղաբեր...<br> ...Թեկուզ անցնեն դար ու դարեր`<br>քո անունը կհիշեն,<br>Քո անունը, քո երգերը դարերի մեջ կհնչեն,<br>«Շահնամե»-ով դու ապրել ես<br>և դեռ կապրես շատ դարեր...<br> 1977, Դիլիջան ==ԻՄ ՈՒՍՈՒՑԻՉԸ== ''Բազմավաստակ մանկավարժ'' ''Գուրգեն ԴԱՎԹՅԱՆԻՆ'' Ուսուցիչ էր նա հայրենի գյուղում:<br>Ուսուցանում էր երեխաներին,<br>Թե ոնց պիտ սիրել <br>Հողն ու հայրենին:<br> ... Սև ծովի ափին արկի շառա՜չ էր,<br>Գնդա՜կ էր, ճի՜չ էր Սև ծովի ափին:<br>Սև ծովի ափին արյուն-կրա՜կ էր,<br>Երկաթե կարկո՜ւտ... անարգ` թշնամի՜ն...<br>Ու մարտնչո՜ւմ էր Սև ծովի ափին:<br>Բայց մի առավոտ, թեժ մարտում, հանկարծ...<br>Վիրավորվել է: 44-ն էր:<br>Բեռլին չհասած`<br>Հաղթել էր արդեն նա ոսոխներին<br>Ու հաղթանակով տուն վերադարձել...<br> ...Ուսուցիչ էր նա հայրենի գյուղում,<br>Ուսուցանում էր լավը և բարին... 1980, Մարտակերտ ==ՆՈՐԻՑ ԼԵՌՆԵՐ ԵՆ ԾՆՎՈՒՄ...== ...Նորից լեռներ են ծնվում:<br>Ավա՜ղ, լեռնե՜ր են գնում<br>Նորից աշխարհից:<br> 21.03.82, Ստեփանակերտ ==ՎԵՐԱԴԱՐՁԻ ՄՏՈՐՈՒՄ== ''Խորհրդային բանակի շարքերից'' ''զորացրվելուց հետո'' Հանդիպողները սեղմում են ձեռքս<br>Ու շշնջում են.<br>- Բարո՜վ ես եկել...<br>Մի՞թե իսկապես... «բարով եմ եկել»...<br>Չէ՞ որ հյուրի՜ն են <br>«Բարով ես եկել» խոսքերով դիմում,<br>Իսկ ե՞ս... Ես հյուր չեմ, ես տուն եմ եկել:<br>Կարոտո՜վ,<br>Սրտի դողո՜վ եմ եկել<br>Նորից փարվելու իմ հանդ ու սարին:<br>Ու թող ինձ չասե՜ն բարով ես եկել...<br> ...Բայց հանդիպում են, սեղմում են ձեռքս<br>Ու... շշնջում են.<br>- Բարո՜վ ես եկել... 29.05.80, Կոճողոտ ==ԲԱՆԱՍՏԵՂԾՈՒԹՅՈՒՆՆ ԻՄ ԷՈՒԹՅՈՒՆՆ Է...== Բանաստեղծությունն իմ էությունն է,<br>Ես առանց դրա` չեմ կարող ապրել,<br>Սա է իմ միակ խոստովանությունը:<br> ==ԻՆՉՔԱՆ ԴԺՎԱՐ Է...== Ինչքա՜ն դժվար է լավ երգը գրվում`<br>Չգիտեի՞ ես...<br> 23.04.82, Մարտակերտ ==ԿԱՐՈՏ== ''Սոցիալիստական աշխատանքի հերոս,'' ''խաղողագործուհի'' ''Լենա ՋԱՎԱԴՅԱՆԻ հիշատակին'' Խաղողայգում լույսը բացվել,<br>Խաղողայգին քեզ երազել<br>Կարոտով անքուն,<br>Եկել` վազի կանաչ կանչով<br>Ու ողկույզի լույս ճաճանչով<br>Ձուլվել ես այգուն:<br> Գարնան հևքին, ձմռան ցրտին,<br>Սիրտդ տված վազի սրտին`<br>Հողը փայփայել,<br>Ու անարատ քո քրտինքով,<br>Ողկույզների լույս-ստինքով<br>Կա՜մք ես արարել:<br> ...Կյանքդ համակ տառապանք էր,<br>Տանը, այգում` լուռ տքնանք էր,<br>Մաքո՜ւր էր ու... հին:<br>Վաղուց է` ինչ էլ այգում չես,<br>Բայց վազերը հիշում են քեզ`<br>Քուն` թե արթմնի:<br> 1981, Մարտակերտ ==ԱՇՈՒՆ== Հիմա աշուն է,<br>Ծառերը հիմա ներկվել են կարմիր ու դեղին:<br>Մաղում է բարակ անձրև<br>Ու փչում սառը քամի:<br> Փողոցով անցնելիս<br>Արդեն զգացվում է արևի պակասը,<br>Եվ... ուզես-չուզես`<br>Սկսում ես հարմարվել վերարկուին:<br>Իսկ հովանո՜ցը...<br> Ես չեմ սիրում վերարկու հագնել:<br>Ես սիրում եմ աշնանային սառն օդը,<br>Մեղմ ու բարակ անձրևը:<br> Հիմա աշուն է:<br>Ծառերը հիմա ներկվել են կարմիր ու դեղին:<br>Փողոցի միակ տնօրենը քամին է արդեն:<br>Նա ջանում է մերկացնել ծառերին,<br>Ու մեկ-մեկ թափվում են տերևները<br>Մայթերի վրա,<br>Իսկ անցորդներն անխնա կոխկրտում են,<br>Եվ ուզում ես ճչալ փողոցով մեկ.<br>- Մի՜ կոխկրտեք, մե՜ղք են տերևները...<br> Բայց լսողն ո՞վ է,<br>Մարդիկ շտապում են,<br>Ամեն մեկն իր գործն ունի:<br> Քամին էլ է շտապում:<br>Նա աշխատում է «Մինչև ձմռան գալը`<br>Ո՜չ մի տերև ծառերի վրա» նշանաբանով:<br> ...Լա՜վ, թող թափվե՜ն տերևները,<br>Միայն թե ձմեռը շուտ գա...<br> ==ՃԱԿԱՏԱՄԱՐՏ== Ձմեռը, թեև` դժվարությամբ,<br> Բայց, այնուամենայնիվ, զիջեց դիրքերը:<br>Գարնան առաջին օրերը դեռևս պահպանում էին<br>Ձմռան սառնաշունչ օդը, բայց հետզհետե<br>Սկսեցին տաքանալ:<br>Գարնան շունչն զգացվեց անմիջապես,<br>Եվ հողն ուռչեց ուրախությունից, կանաչեց:<br>Գարնանային արևի առաջին ջերմ շողերից<br>Սիրախաբ եղան ծաղիկներն ու գարնան այգին լցվեց<br>Կարմրավուն ու ճերմակաթույր երանգներով:<br>Գարնանային արևի շողերով գերված<br>Ու գեղեցիկ ծաղիկներով պճնավորված ծառերն<br>Ասես հրճվում էին անափ ուրախությունից:<br> Գեղեցիկ է գարունը, բայց երբ բնությունը<br>Հերթական անակնկալն է մատուցում`<br>Ծառերը կրկին զգաստանում են, ընդդիմանում,<br>Ու հերթական անգամ իրենց անզոր ըմբոստությամբ <br>Ծառանում բնության արհավիրքների դեմ,<br>Թեև շատ անգամ` անօգուտ ու անիմաստ:<br> Այս անգամ էլ բնությունն իր հերթական<br>Ապրիլմեկյան դառն կատակով փորձեց սաստել<br>Գարնան արևի ջերմ շողերի տակ հրճվող<br>Ծառ ու ծաղկունքին:<br>Սարերին փռված ճերմակ սավանը կամաց-կամաց<br>Սահեց դեպի կանաչին տվող մարգագետիններն ու<br>Արձակ դաշտերը,<br>Գարնան ծաղիկներով զուգված այգիները:<br>Բոլոր գույներն իսկույն խառնվեցին ճերմակի մեջ,<br>Բայց չկորան լիովին`<br>Ճերմակասավան մարգագետինները<br>Տեղ-տեղ կանաչին էին տալիս դեռ:<br>Իսկ ծառերի`<br>Ձյան ծանր շերտի տակ ճկված ճյուղերի վրա<br>Դեռևս ծիկրակում էին<br>Դեղնակարմրավուն ծաղիկները, որոնք, սակայն<br>Անհաղորդ մնացին գիշերային ահազարհուր<br>Փորձությանը:<br> Գարնան գույների մեջ չնշմարվող սևը նույնպես<br>Եկավ խառնվելու ձյունաթույր ճերմակին,<br>Եվ դժգունացրեց ավելի:<br>Սև շղարշի ներքո<br>Գիշերային սառնամանիքը<br>Դաժան հաշվեհարդար տեսավ<br>Դեռևս թույլ ու տկար ծաղիկների հետ:<br> Առավոտյան կրկին պարտվեց գիշերն ու<br>Մեկդի քաշվեց:<br>Բայց գեղեցկաբույր ծաղիկները<br>Դժգունացել էին արդեն ու անզոր կախվել<br>Ծառերի ճյուղերից: Ապրիլյան արևի<br>Ջերմ շողերն այլևս անզոր էին<br>Վերակենդանացնել նրանց: Արևն ավելի ու ավելի<br>Տաքացավ, բայց մեռած ծաղիկներն<br>Այլևս չէին կարող շնչել:<br> ...Սակայն ոչ բոլոր ծաղկաբողբոջներն էին<br>Զոհ գնացել գարնան ձմեռաշունչ խաբկանքին:<br>Եվ բացվեցին այդ բողբոջներն ու իրենց<br>Գեղեցկությամբ պարուրեցին շրջապատը:<br>Նաև` մեռած ծաղիկների փոխարեն... <br> ==ԴՈՒ ՏԱՐՎՈՒՄ ԵՍ...== Դու տարվում ես ունայն... ոսկով,<br>Իսկ ես` ոսկի խոսքով...<br> ==ԱՆՁՐԵՎԸ== Ես երբեք<br>Անձրևին այսքան մոտ չէի կանգնել:<br>Արևն ասես կուլ էր գնացել<br>Հեքիաթի յոթգլխանի հրեշի կոկորդում,<br>Իսկ ամպերն ամուր գրկել են երկնակամարը<br>Եվ... ականջ են ծակում:<br> Տխուր ձայնակցում է անձրևն ամպերին,<br>Տխուր,<br>Ու զգում եմ նրա թախծոտ երգի<br>Մեղմ ելևէջումները,<br>Համբույրները` քնքուշ ու ցողաթաց:<br> Ես երբեք<br>Անձրևին այսքան մոտ չէի կանգնել:<br>Եվ հիմա, երբ այսքան մոտ եմ անձրևին,<br>Չգիտեմ ինչու` ակամա մտածում եմ արևի<br>Եվ արևոտ օրերի մասին,<br>Որոնք եղել են իմ կյանքում,<br>Կան ու կլինեն դեռ:<br> ...Իմ կյանքի բոլոր արևոտ օրերը:<br> 15.05.82, Ստեփանակերտ ==ԵՍ ՆՈՐԻՑ ՔԵԶ ՀԵՏ ԵՄ...== Ես նորից քեզ հետ եմ, քո գրկում,<br>Ու նորից... հեռու եմ քեզնից...<br> 02.01.81, Ստեփանակերտ ==ՈՐՈՆՈՒՄ== ''Խաչատուր ԱԲՈՎՅԱՆԻՆ'' Ես Քանաքեռում քայլում եմ կրկին`<br>Ուր ծնվել ես դու,<br>Եվ իմ տագնապոտ, վիրավոր հոգին<br>Քեզ է որոնում:<br> Հուշիկ քայլերով, մոլոր ու հանգիստ`<br>Երեկոն կամաց իջնում է`<br>Ծածկում տներ ու փողոց:<br>Եվ մթության մեջ<br>Քեզ որոնող իմ աչքերին հանկարծ<br>Կանչում է մի լույս<br>Ու քայլում եմ ես լույսին ընդառաջ`<br>Մթնած փողոցով,<br>Ուր քայլել ես դու ինչ-որ ժամանակ,<br>Ինչ-որ մեկի հետ,<br>Որ գուցե... Պարրոտ ազգանունն ուներ:<br> Քայլում եմ այսպես լույսին ընդառաջ,<br>Լույսի հետքերով<br>Ու գտնում եմ քեզ.<br>Դու կանգնել ես լուռ, մեն-մենակ, դրսում,<br>Ու թվում է` քո տուն-թանգարանի<br>Անդորրն ես հսկում...<br> 20.11.84, Ստեփանակերտ ==ԻՆՉ ԵՆ ՑԱՆԿԱՆՈՒՄ...== Ի՜նչ են ցանկանում բանաստեղծները<br>Կյանքից այս,<br>Գուցե լոկ երազում են,<br>Որ... գոնե կարդա՞ն իրենց երգերը...<br> 1982, Ստեփանակերտ ==ՎՐԱՍՏԱՆՈՒՄ== Ողջո՜ւյն, ողջո՜ւյն, գամարջոբա, ամխանագո Վրաստան,<br>Արցախական իմ լեռներից հյուր եմ եկել ես հիմա:<br> Եկել եմ, որ եղբայրության երգեր հյուսենք միասին,<br>Իրար պատմենք հույզերը մեր, իրար պատմենք մեր մասին:<br> Եկել եմ, որ շրջեմ նորից հին Թիֆլիսի թաղերով,<br>Սայաթ-Նովի խաղով լցված` շրջեմ սիրո բաղերով:<br> Հրաշք լիներ, ծնվեր նորից մեր երգերի մեծ արքան,<br>Վերածնված իր Թիֆլիսով, Երևանով հիանար:<br> Եվ հյուսեր իր նոր երգերը ճշմարտության ու լույսի,<br>Ի հակադիր իր այն դարի մութուլուսի, մշուշի:<br> Հրաշք լիներ` Աբովյանի Աղասուն ես տեսնեի,<br>Ու նրա հետ «Վերքի...» դիմաց մեր նոր «Երգը...» հյուսեի:<br> Հանդիպեի մեր Գաբրիել Սունդուկյանին հանճարեղ,<br>(Ո՜նց կուզեի Պեպոյի հետ մի օր սրտանց զրուցել):<br> Սրտի դողով, բայց մեծ հույսով մտնեի ես Վերնատուն,<br>Հանդիպեի Լևոն Շանթին, Թումանյանին մեծանուն:<br> Իսահակյանն ու Դեմիրճյանն ինձ կյանքի մեծ դաս տային,<br>Ու մնայի նրանց դասին` ես` մշտական ունկնդիր:<br> Հրաշք լիներ ու շրջելիս փողոցներով Թիֆլիսի,<br>Դեմս ելներ Շիրվանզադեն` իր հայացքով արծվենի:<br> Դեմս ելներ Մարզպետունին` Մուրացանին թևանցուկ,<br>Ողջունեի` լուռ թախծելով նրա մահը վաղանցուկ:<br> Հրաշք լիներ ու շրջելով Հավլաբարի թաղում հին,<br>Զրուցեի «նեղ օրերից»՝ Նար-Դոսի հետ մտերիմ:<br> Ամխանագո՜ Սաքարթվելո, իմ սրտակի՜ց, իմ եղբա՜յր,<br>Քո Ակակի Ծերեթելին ապրում է իմ սրտում հար:<br> Միշտ հիշում եմ ես կարոտով և անկաշառ սիրով հին`<br>Ռուսթավելուն, Տաբիձեին, Դումբաձեին, Մորիսին...<br> Արցախական իմ աշխարհից հյուր եմ եկել ահա ես,<br>Որ պատմեմ քեզ իմ երազը, սիրող սիրտս բացեմ քեզ:<br> Եկել եմ, որ ապրեմ նորից քո նոր օրով, նոր կյանքով,<br>Ձուլվեմ քեզ հետ, քո աշխարհին` քո ծիծաղով, քո ծափով:<br> Ու մեր այս նոր հանդիպմանը` որպես նվեր, բարի իղձ`<br>Ընդունիր իմ այս տողերը քո սոմեխի եղբորից...<br> 19.05.82, Թբիլիսի ==ՄԱՂԹԱՆՔ== ''Պարգև Աղաբեկյանին`'' ''ուսանողական ընկերոջս'' Իմ սիրելի ընկեր Պարգև, իմ բարեկամ պաշտելի,<br>Ես քեզ գի՜րք եմ նվեր բերում քո հարսանյաց հանդեսին:<br> Թեկուզ գանձ չէ նվերը իմ, բայց սիրով եմ ընծայում,<br>(Դե, նվերը նվեր է միշտ` լավ ու վատ չեն հարցնում):<br> Երջանկության, անկեղծ սիրո խորհուրդ որպես այն պահիր,<br>Քանզի գիրքն էլ սուրբ է` ինչպես հացն ու աղը սեղանի:<br> Եվ երջանիկ են աշխարհում, ովքեր ապրում են, սիրում,<br>Ու առիթով կամ անառիթ` իրար գիրք են նվիրում:<br> ...Թող քո սերն էլ նվերիս պես մի լուսավոր գիրք լինի:<br>Բարի՜ հիշիր ընկերոջդ:<br>::::Միշտ քո` Արիս ԱՐՍԵՆԻ...<br> 01.04.83, Ստեփանակերտ-Քերթ ==ՊԱՏԳԱՄ== Երգե՜ր իմ, այնպե՜ս ճախրեք աշխարհում,<br>Որ ձեր հույզերով,<br>Ձեր կրակներով<br>Դուք ջերմացնե՜ք սրտերը սառած...<br> Երբ լռել է պետք`<br>Մի՜ խոսեք, լռե՜ք:<br>Երբ խոսել է պետք`<br>Էլ մի՜ հապաղեք:<br> Թևել է թե պետք,<br>Հասկանալի է,<br>Պատրաստ եք նաև թև ու թռիչքի:<br>Գուցե հեռավոր ճանապարհներին<br>Ձեզ է կարոտում` աչքը ձեր դարձին,<br>Մի չմոռացվո՜ղ, քնքո՜ւշ երազանք:<br>Դուք պետք է նրա թախիծը վանեք<br>Ու պատմեք նրան իմ մասին, երգե՜ր,<br>Իմ հոգուց ծնված,<br>Իմ հոգու խինդով սնվա՜ծ, թև՜ առած<br>Կարոտ ու կանչե՜ր...<br> 1978, Մարտակերտ ==ՎԵՐՋԵՐԳ== Լույսը բացվում է,<br>Վե՜ր կենամ, գնա՜մ:<br>Դեռ երկար ճամփա՜ ունեմ գնալու:<br>Ես կարո՜տ ունեմ,<br>Սե՜ր ունեմ անհուն,<br>Ես խոհե՜ր ունեմ աշխարհին տալու...<br> Լույսը բացվում է...<br>Գնամ ու սիրտս բացե՜մ աշխարհին,<br>Մարդկանց նվիրեմ իմ ապրումնե՜րը,<br>Կարո՜տը, սե՜րը,<br>Նրանց նվիրեմ և՜ երազ, և՜ հույզ,<br>Հո՜ւյս տամ անհույսին,<br>Անօգին օգնե՜մ:<br>Ջո՜ւր դառնամ ճամփիդ, հայրենի իմ տուն,<br>Հո՜ղդ ոռոգեմ...<br> ...Լույսը բացվում է:<br>Վե՜ր կենամ,<br>Գնա՜մ...<br> 31.10.81, Մարտակերտ =Ես չեմ մոռացել= ==ՆԱԽԵՐԳ-ԸՆԾԱՅԱԿԱՆ` «ԳԱԼԻՔԻՑ»== Թող երգերն այս նվիրեմ քեզ,<br>Իմ սիրասո՜ւն, իմ սիրա՜ծ,<br>Ու սրտիս փակ դռները ես<br>Կրկին բացեմ քո առաջ:<br> Գուցե կարդաս` հուզվես մի քիչ,<br>Կրծքիդ սեղմես կարոտած,<br>Իսկ ես` իմ այս անտես հեռվից<br>Մեղմ ու անուշ քեզ... ժպտա՜մ:<br> ...Հեռավո՜րս, ինչո՞ւ, ասա,<br>Հոգս դարձար ինձ ցավակեզ...<br>Դե` ես մենակ չմնացի,<br>Չմոռացա բայցև քեզ:<br> Տարիքս ինչքան առաջանում`<br>Հարբում եմ քո... «հին գինուց»...<br>Քեզ կարոտիս ցավն է ջանում<br>Պահել, փայել ինչպես լույս...<br> ==ԱՍՈՒՄ ԵՆ...== Ասում են, թե աղջիկները ծաղիկներ են,<br>Ծաղիկների նման սիրել-բուրել գիտեն:<br> Սակայն ինչո՞ւ դու էլ նրանց նման չէիր,<br>Մի՞թե դու էլ ծաղկային սեր-սիրտ չունեիր...<br> Ինչո՞ւ նրա՜ երեխային բարուրեցիր,<br>Ինչի՞ համար ինձ տխրությամբ պարուրեցիր:<br> 1977, Դիլիջան ==ՔԱՂՑՐ ՀՈՒՇ== Մի աղջի՜կ էր նա...<br>Կապույտ աչքերով մի աղջի՜կ էր նա...<br>Սևսաթ վարսերով մի աղջի՜կ էր նա...<br>Սևսաթ վարսերը թափել ուսերին`<br>Ջրվեժ էր ասես, հրդե՜հ բռնկված:<br> ...Ասում են` սերը գարնանն է ծնվում,<br>Աշնանը սեր չի լինում, ասում են:<br>Ճշմարտությո՞ւն է դա, թե՞...<br>Չգիտեմ:<br> Աշնանը ծնվեց մեր սերը սակայն:<br>Աշնան հազարգույն<br>Ու հազարերանգ զուգսերում<br>Կանա՜չ մնաց սերը մեր,<br>Ինչպես անտառի կանաչությունը`<br>Անմեղ, կուսական:<br>Կանաչ էր մեր սերն` աշուն էր սակայն...<br> Մի աղջի՜կ էր նա...<br>Կապույտ աչքերով մի աղջի՜կ էր նա...<br>Սևսաթ վարսերով մի աղջի՜կ էր նա...<br>Աշունը սևսաթ վարսերի մասին<br>Տխուր հուշ թողեց,<br>Թե սեր չի լինում աշնանը,<br>Ինչո՞ւ...<br>Ինչո՞ւ է սերը գարնանը ծնվում...<br> 26.10.81, Մարտակերտ ==Ո՞ՒՐ ԵՆ ԻՄ ՍԻՐՈ...== Ո՞ւր են իմ սիրո երազ-օրերը,<br>Արդյոք ես նրանց որտե՞ղ եմ թողել,<br>Անցե՞լ են... Հանգիստ չեն տալիս հուշերը...<br> ==ՔՈ ԱՉՔԵՐԸ== Քո աչքերը առանց կրակ ինձ վառո՜ւմ են,<br>Մոխրանո՜ւմ եմ,<br>Ու... աշխարհից վերանո՜ւմ եմ:<br>Բայց և` լույս են սփռում ճամփիս,<br>Որ մթան մեջ չմոլորվեմ,<br>Ու չփնտրեմ... ուրիշների`<br>Իմ գտածը դու լինես լոկ:<br> ...Բայց երա՜զ են, ա՜խ, ինձ համար<br>Քո աչքերը,<br>Անհա՜ս երազ,<br>Ու չգիտեմ` ինչպե՞ս հայտնել քեզ հույզերս,<br>Ապրումնե՜րս,<br> ::Երազնե՜րս...<br> 26.03.77, Դիլիջան ==ԱՐԻ ԿԱՄԱ՜Ց ՔԱՅԼԵՆՔ...== Արի կամա՜ց քայլենք,<br>Թող երկարի՜ ճամփան,<br>Շատ բան ասենք իրար,<br>Շատ բան լսենք:<br> Ու թող կողքանց նայեմ,<br>Որ գծերը դեմքիդ<br>Մարմնավորվեն իմ մեջ,<br>Իմ մեջ... ապրեն:<br> 1981, Մարտակերտ ==ԿԱՆԳՆԵԻ ՔՈ ԴԵՄ...== Կանգնեի քո դեմ ու իմ սերը<br> Ես քեզ լռությա՜մբ խոստովանեի...<br>(Բառերն ի՜նչ են որ):<br> ==ՔԵԶ ՀԵՏ ԵՎ ԱՌԱՆՑ ՔԵԶ== Երբ քեզ հետ եմ ես`<br>Ամեն ինչ այնպե՜ս ջինջ է թվում ինձ<br>Ու երազ անբիծ...<br> Երբ քեզ հետ եմ ես`<br>Կարծես ամեն ինչ<br>(Այս ծով աշխարհը իր ծով էությամբ)<br>Ինձ են նվիրել...<br> Բայց երբ ինձանից հեռո՜ւ ես լինում,<br>Թեկուզ հազարնե՜ր լինեն իմ կողքին`<br>Առանց քեզ ինձ միշտ մենակ եմ զգում:<br> Առանց քեզ կյանքում ես ոչինչ չունեմ:<br>Բայց մի՞թե ոչինչ ես չեմ ունեցել<br>Քեզանից առաջ...<br> 1977, Դիլիջան ==ՊԱՏԱՍԽԱՆ== -Ի՞նչ կլինի,-<br>Ասում ես,-ինձ<br>Մի երգ ձոնես լուսե...<br> -Ոչ թե մի երգ,<br>Այլ մի լույս կյա՜նք<br>Քեզ կձոնեմ, իմ սե՜ր...<br> 1978, Կոճողոտ ==ՎԵՐՀՈՒՇ== Դու հիշո՞ւմ ես, որ երկուսով<br>Իջանք ձորի աղբյուրը...<br> Ջո՜ւր խմեցի քո կուլայից<br>Եվ զգացի քո բո՜ւյրը:<br> Ես խնդրեցի, սակայն դու ինձ<br>Չտվիր քո համբույրը:<br> ... Դու ի՜մ սիրտը պղտորեցիր,<br>Իսկ քո կուլան` աղբյուրը:<br> 1978, Կոճողոտ ==ԱՌԱՋԻՆ ԱՆԳԱՄ...== Առաջին անգամ, երբ քեզ տեսա՜ ես`<br>Դու ամբողջովին մտար սի՜րտը իմ,<br>Կուզեի անվերջ, անվերջ սիրել քեզ,<br>Ու քե՜զ նվիրվել ես ամբողջովին:<br> Բայց ահա մո՜տ է բաժանումը մեր.<br>Չենք տեսնի կյանքում այլևս իրար,<br>Ուզում եմ անվերջ, անվերջ քե՜զ նայել,<br>Որ էլ մոռանա՜լ չկարողանամ...<br> 1977, Դիլիջան ==ՇԱ՜Տ ՄԱՆ ԱՐԻ...== Շա՜տ ման արի ու ինձ տես,<br> Միշտ մտածիր քեզ ու քեզ,<br>Որ դու իմն ես, ես` քոնը,<br>Որ սիրում եմ միայն քե՜զ:<br> 1977, Դիլիջան ==ՉԷ ՈՐ ԵՍ ՔԵԶ...== Չէ որ ես քեզ սիրում էի<br>Սիրով մի անմար,<br>Քեզ ասացի` մի՜ հեռացիր,<br>Ինչո՞ւ հեռացար:<br> Ու մնացի տխուր, մոլոր`<br>Իմ կյանքի ճամփին,<br>Սպասելով միշտ, ամեն օր`<br>Քո վերադարձին:<br> ...Ինձ մոռացե՞լ, թե հիշում ես`<br>Ես դա չգիտեմ,<br>Բայց իմ հոգով, ինձ լսո՞ւմ ես,<br>Ես միշտ քեզ հետ եմ:<br> 1977, Դիլիջան ==ԵՍ ԳԻՏԵՄ...== Ես գիտեմ, աշխարհում կլինի և մի օր,<br>Որ ես էլ չեմ լինի աշխարհում,<br>Բայց էլի կերգի այն առվակը ամեն օր,<br>Որ մեղմիկ երգում է ձորակում:<br> Եվ նորից լեռները ծաղկունքով կզուգվեն,<br>Ու կյանքը կհոսի իր հունով,<br>Բայց, ասա՜, սիրելիս, իմ մասին կխորհե՞ս,<br>Կհիշե՞ս իմ մասին դու արդյոք:<br> Դո՜ւ գիտես, ոնց կուզես, բնավ չե՜մ առարկում,<br>Մոռացիր, կամ հիշիր, ոնց կուզես,<br>Մոռանալ քե՞զ, գիտե՞ս, քանի կամ աշխարհում`<br>Մոռանալ չեմ կարող երբեք քեզ...<br> 1977, Մարտակերտ ==ԿԳՆԱ՜Մ...== Կգնա՜մ,<br>Կգնա՜մ,<br>Կմնաս դու մենակ,<br>Կթախծե՞ս, կտխրե՞ս`<br>Չգիտեմ...<br> Եվ զուր ես<br>Դու այդպես համառում, որ գնամ`<br>Չե՜մ մնա...<br>Կգնամ,<br>Բայց հավետ կմնաս իմ հոգում,<br>Փույթ չէ, որ քեզ համար... ոչինչ եմ,<br>Փույթ չէ, որ կյանքում ինձ<br>Էլ երբեք չես հիշի,<br>Սակայն ես կսիրեմ քեզ անվերջ,<br>Եվ սակայն... կգնա՜մ...<br> 1977, Դիլիջան ==ԴՈՒ ԵԿԱ՞Ր...== Դու եկա՞ր...<br>Իմ ծով սրտի ծով կարոտով,<br>Սրտիս կանչո՜վ դու եկար,<br>Լցրիր սիրտս քո ջերմ սիրով<br>Ու հավատով անսպառ...<br> 1978, Մարտակերտ ==ՄԵԿԻ ՍԻՐՈՎ...== Մեկի սիրով ե՜ս եմ վառվել,<br>Մեկին թողել կարոտով...<br> ==ՔՈ ՄԱՍԻՆ...== Քո մասին ոչ-ոք ինձ մոտ չի խոսում,<br>Ոչ-ոք քո մասին ոչինչ չի հիշում:<br>Ինչո՞ւ չգիտեն քո մասին ոչինչ:<br>Դու ո՞վ ես արդյոք...<br>Ասե՞մ...<br>Ոչ այլ ոք,<br>Եթե ոչ`<br>Իմ լույս երազը` կյա՜նքս,<br>Փա՜ռքս,<br>Տենչա՜նքս,<br>Ե՜րգս,<br>Բերկրա՜նքս...<br> 1977, Դիլիջան ==ԵՐԱՆԻ, ԹԵ...== Երանի, թե հասկանայի՜ր<br>Դու իմ հոգին<br>Ու իմ հոգում<br>Պահված բոլոր գաղտնիքները,<br>Իմ հոգու մեջ պահված բոլոր<br>Ե՜վ երգերը,<br>Ե՜վ վերքերը...<br> Երանի, թե հասկանայի՜ր<br>Դու իմ սրտի մորմոքները,<br>Իմ վշտերը,<br>Ապրումները...<br> Բոլո՜ր-բոլոր երազներս<br>Երանի, թե հասկանայիր:<br> 1977, Դիլիջան ==ՄԻ՞ԹԵ ՎԱՂՈՒՑ Է...== Մի՞թե վաղուց է, որ ինձ չես հիշում,<br>Մի՞թե վաղուց ես դու ինձ մոռացել,<br>Սիրտս լոկ դրանից է դառնանում<br>Ու ընկղմվում եմ ես իմ խոհերում...<br>Մի՞թե վաղուց ես դու ինձ մոռացել:<br> Քո հոգում անգամ չթողի մի թել,<br>Գեթ մի ապացույց, որ քեզ սիրել եմ,<br>Այդ մասին կյանքում ես շատ եմ խորհել,<br>Կուզեի կյա՜նքս ես քեզ նվիրել,<br>Գեթ մի ապացույց, որ քեզ սիրել եմ:<br> Գիտեմ, դրանից շատ ենք տուժելու,<br>Թեև կյանք մտնենք այլ ճամփաներով,<br>Մտածելու ենք, երկար խորհելու,<br>Ո՞վ էր մեղավոր` չենք հասկանալու...<br>Եվ... կյանք կմտնենք այլ ճամփաներով:<br> 1977, Կոճողոտ ==ԱՅԴՊԵՍ ՉԷԻ ՈՐՈՇԵԼ...== Այդպես չէի որոշել,<br>Բայց դե` այդպես ստացվեց,<br>::Լսո՞ւմ ես...<br> Թեկուզ շատ եմ ես թախծել`<br>Դրությունը չի փոխվել,<br>::Զգո՞ւմ ես...<br> Ե՜վ լսում ես, և՜ զգում,<br>Սակայն ինչո՞ւ չես խոսում,<br>::Լռո՞ւմ ես...<br> 1977, Դիլիջան ==ՆՈՐԻՑ ԿԳԱՍ...== Նորից կգաս ու կլցվի<br>Սիրտս երգերով,<br>Սիրո համար էլ չեմ թախծի`<br>Կործանված սիրո:<br> Ու քո սերը կպարգևի<br>Ինձ մի մեծ աշխարհ,<br>Մի մեծ աշխարհ` սիրո, կյանքի<br>Եվ երջանկության:<br> Նորից կերգի առվակը լուրթ<br>Մեր սիրո մասին.<br>Ու երգերով իր քաղցրաշուրթ<br>Նա մեզ կհուզի:<br> Կմոռանանք մեր վիշտը հին`<br>Լցված երազով,<br>Կգաս նորից ու կլցվի<br>Կյանքս քո սիրով...<br> 1978, Կոճողոտ ==ԼՈ՜ՒՌ ԵՄ ՀԱՎԱՏՈՒՄ...== Լո՜ւռ եմ հավատում քո գալուն ես,<br>Իսկ դու այդ մասին դեռ... չգիտես..<br> ==ՇԻԿԱՆՈՒՄ-ՄԱՐՈ՜ՒՄ ԵՆ...== Շիկանում-մարո՜ւմ են երգերս,<br>Ու հանդարտ մխո՜ւմ են վերքերս,<br>Թեկուզև գարուն է իմ սրտում,<br>Բայց էլի թոշնո՜ւմ են վարդերս:<br> 1977, Դիլիջան ==ԵՍ ՉԵՄ ՄՈՌԱՆԱ, ԻՍԿ ԴՈՒ` ՉԳԻՏԵՄ== Ու Վեներայից <<եկավ>> մի երկտող. - Ցավում եմ, Բայց քեզ սիրել չեմ կարող... Մի տարի անցավ այդ տխուր օրից`<br>Սպասման խորին խորհուրդներով լի...<br> Այդ մի տարվա մեջ մենք իրար մոտով<br>Շա՜տ ենք անցել լուռ: Ամեն անցնելով<br>Ուզում էինք միշտ ինչ-որ բան ասել,<br>Եվ չէինք ասում: Դե` ինչպե՞ս ասել...<br>Ու տարին անցավ հանդարտիկ ու լուռ,<br>Եվ բաժանվեցինք իրարից տխուր:<br> Բայց հրաժեշտի վերջի՜ն պահին էլ<br>Ոչինչ չասացինք: Կուզեի խոսե՜լ, <br>Գեթ մի օր սրտանց մի բառ ասել քեզ,<br>Զգայիր, որ լոկ քե՜զ եմ սիրել ես:<br>Սակայն... Ի՞նչ անեմ, կանցնեն տարիներ,<br>Նոր խորհուրդներով կգան նո՜ր օրեր:<br> Չեմ մոռանա քեզ` ապրում եմ քանի,<br>Թեև հանդիպեմ կյանքում մեկ... այլի:<br>Դու կա՜ս մշտապես, իմ սե՜րն ես մաքուր,<br>Կհիշե՞ս դեռ ինձ, թե՞ հիշելս է զուր...<br>Եվ անիմա՞ստ եմ թախանձում այսպես,<br>Աղերսում, որ դու... որ դու ինձ հիշես...<br> ...Ու թե սիրել ես, թեկուզև` մի քիչ,<br>Դու այդ ժամանակ չես մոռանա ինձ:<br> 1978, Դիլիջան ==ՈՒՇԱՑԱԾ... ԿԱՆՉ== Բաժանման օրից տարիներ անցան,<br>Չհանդիպեցինք օրից բաժանման,<br>Ինչո՞ւ, ինչո՞ւ...<br>Բաժանման համար ո՞վ էր մեղավոր,<br>Քավե՜լ եմ վաղուց մեղքերս բոլոր,<br>Արի՜, արի՜...<br> Տարիներն անցան ինչպես երազում,<br>Սակայն... քո հինն եմ ես միշտ երազում,<br>Ինչո՞ւ, ինչո՞ւ...<br>Դու անպատասխան թողիր սերը իմ,<br>Կոկոնված սերս քամուն պահ տվիր,<br>Գնացիր` ո՞ւր...<br> Պարսպապատված բերդերս առար,<br>Բայց չմնացիր դու այնտեղ երկար,<br>Իմ սե՜ր, իմ լա՜վ...<br>Քեզանից հետո էլ ոչի՜նչ չունեմ...<br>Բերդերս քամու բերանը գցած<br>Ինչպե՜ս տարար...<br> Տարիներ անցան մեր բաժանումից,<br>Որոնում եմ քեզ բաժանման օրից,<br>Ո՞ւր ես, իմ սե՜ր...<br>Կարոտել եմ քո ծով աչքերի՜ն, քե՜զ,<br>Թե չես կարող գալ` մեղավո՞ր եմ ես,<br>Արի՜, արի՜...<br> 24.04.82, Մարտակերտ ==ՍԱՅԱԹ-ՆՈՎԱ== Սեր երգեց նա իր սև դարում,<br>Ու աշխարհից հեռացավ,<br>Սակայն պահեց լույսն իր հոգու`<br>Անկրկնելի մի աշխարհ:<br> ...Սեր երգեցին շատ պոետներ`<br>Սիրո երգեր հմայուն,<br>Բայց լոկ նրա՜ սիրո երգն է<br>Տնավորվել մեր սրտում:<br> 1977, Դիլիջան ==ՄԻՔԱՅԵԼ ՆԱԼԲԱՆԴՅԱՆ== Չսիրերգեց նա իր սիրած աղջկան,<br>Ու չգրեց սիրո մասին ոչ մի տող:<br>Հավետ մնաց ազատության ռահվիրան:<br> 1977, Դիլիջան ==Ո՞Վ Է ԱՆՑԵԼ...== Ո՞վ է անցել սրտիս ճամփով,<br>Ո՞ւր է գնացել,<br>Դուք չգիտե՜ք,<br>Քանի որ նա լո՜ւռ է գնացել...<br> Գոնե հայտնե՜ր<br>Իր գոյության մասին աշխարհին,<br>Հետո անցներ` թեկուզ անհետ,<br>Էլ չտեսնեի թեկուզ կյանքում,<br>Իմ ողջ կյանքում,<br>Ինչքան ապրեի...<br> 1977, Դիլիջան ==ՀՈՒՅՍԻ ՃՐԱԳ== Գարուններ են եկել ու նորից հեռացել<br>Անջատման այն օրից, սիրելի՜ս,<br>Տխրել եմ այն օրից, քո մասին միշտ թախծել<br>Ու... հաճախ եմ դիմել երգերիս:<br> Բայց անցածն անցած է` ետ չի գա էլ նորից,<br>Կգան նոր գարուններ ու կանցնեն,<br>Չենք տեսնի էլ իրար, կողք-կողքի չենք քայլի,<br>Լոկ անհաս երազներ կլինեն:<br> Իմ հոգու մեջ մնաց մի կարոտ, մի կրակ,<br>Աղմկող անլեզու մի հառաչ,<br>Ու թովիչ մի... երգիչ, ու հույսի մի ճրագ,<br>Ու հույսի մի ճրագ, որ կգա՜ս...<br> 1980, Մարտակերտ ==ԵՐԲ ԵԿԱՐ...== Երբ եկար`<br>Հոգիս լցվեց երգերով,<br>Եվ ես վերացա աշխարհից ասես <br>Ու անէացա...<br>... Ես ի՞նչ գիտեի,<br>Թե մի օր էլ դու<br>Նույն ճանապարհով պիտի հեռանաս:<br> 1977, Դիլիջան ==Ի՞ՆՉ ԱՆԵՄ...== Ի՞նչ անեմ,<br>Ծո՜վ է սիրտս, ի՞նչ անեմ, <br>Ծովածավալ մի սիրո<br>Սո՜վ է սիրտս, ի՞նչ անեմ...<br> 1977, Դիլիջան ==ՎԻՇՏՍ ՏՎԻ...== Վիշտս տվի ուռենուն` լա,<br>Եվ հյուսեցի քանի՜ տաղ,<br>Մերժված սրտով լուռ հեռացա,<br>Չմոռացա քեզ սակայն:<br> ...Տարիք անցան, բայց դու գիտե՞ս,<br>Ես հիշում եմ ամեն ինչ,<br>Ի՞նչ փույթ, թե դու ինձ չհիշես,<br>Թե չհիշես ինձ` ոչի՜նչ...<br> 1980, Մարտակերտ ==ԱՍԱ՜, Ո՞ՒՐ...== Ասա՜, ո՞ւր,<br>Ո՞ւր գնացիր, ասա՜, ո՞ւր,<br>Ծիծաղելով հեռացել,<br>Ինձ թողել ես դու տխուր...<br> 1977, Դիլիջան ==ԵՐԿԱ՜Ր ՆԱՅԵՑԻ...== Երկա՜ր նայեցի ես քո ետևից,<br>Բայց դու, դու ինչո՞ւ ետ չնայեցիր,<br>Դու ծիծաղելով անցար, հեռացար,<br>Իսկ ե՞ս... ինչո՞ւ ինձ վհատ թողեցիր:<br> 1977, Դիլիջան ==ՆԱ ԵՐԱԶ ԷՐ...== Նա երազ էր և երազի պես անցավ,<br>Չէի ուզում, բայց թողեց ու հեռացավ,<br>Մոռացության բավիղներում չքացավ,<br>Գնաց` հոգու խորքում պահած հազար ցավ:<br> ==ԴՈՒ ՄՆԱ՜...== Դու մնա՜,<br>Անվերջ ուրա՜խ դու մնա,<br>Երազներով, տխրությամբ<br>Ես գնում եմ, դու մնա՜:<br> 1977, Դիլիջան ==ԷԼ ՄԻ՜ ՏԵՆՉԱ ԻՆՁ...== -Էլ մի՜ տենչա ինձ,- ասում ես,- մոռացի՜ր,<br>Դու իմ սրտին արդեն խո՜րթ ես, հեռացի՜ր...<br>-Ո՞նց չտենչամ ախր ես քեզ, ի՜մ անգին,<br>Ախր սրտիս մեջ լոկ դո՜ւ ես, իմացի՜ր...<br> 1977, Դիլիջան ==ՎԵՐՋԱՑԱ՞Վ...== Վերջացա՞վ...<br>Մի՞թե սերը վերջացավ,<br>Գուցե խաբկա՞նք էր սերդ,<br>Որ մարեց ու... երազ դարձավ...<br> 1977, Դիլիջան ==ՏՐԻՈԼԵՏՆԵՐ ՎԵՆԵՐԱ ԱՂԱՍՅԱՆԻՆ== ==1. ԴՈՒ ԻՆՁ ՀԱՄԱՐ ԵՐԱ՜Զ ԷԻՐ...== Իրար համար տենչանք էինք, Իրար համար` երազ, Երկու աստղ մի երկնքում Ու միշտ իրար... անհաս: Դու ինձ համար երա՜զ էիր, <br>Տենչա՜նք էիր դու ինձ համար,<br>Թախի՜ծ էիր, կարո՜տ համառ,<br>Դու ինձ համար երա՜զ էիր:<br> Մի աստղ ու մի երկնակամար,<br>Բայց ինձ` դու միշտ...անհա՜ս էիր,<br>Դու ինձ համար երա՜զ էիր,<br>Տենչա՜նք էիր դու ինձ համար...<br> 1977, Դիլիջան ==2. ԴՈՒ ՄԻՇՏ ԷԼ ԵՂԵԼ ԵՍ...== Ո՞վ ասաց` սերը չկա, Ո՞ւր մնաց, ասե՜ք, սիրելը, Իմ կորսված սերը վկա` Աշխարհում սուրբ է սերը... Դու միշտ էլ եղել ես իմ հոգում,<br>Ես երբեք չե՜մ ապրել առանց քեզ,<br>Իմ մասին դու, արդյո՞ք, թախծել ես,<br>Դու միշտ էլ եղել ես իմ հոգում:<br> Իզո՞ւր են տանջա՜նքս, սե՜րս, ե՜ս,<br>Թե՞ մի քիչ սիրե՜լ ես ինձ կյանքում,<br>Դու միշտ էլ եղե՜լ ես իմ հոգում,<br>Ես երբեք չե՜մ ապրել առանց քեզ:<br> 1977, Դիլիջան ==3. ԴՈՒ ԳԻՏԵ՞Ս, ԹԵ ԿՅԱՆՔՆ...== Աչքե՜ր, մի՜ նայեք անցնող զույգերին, Ձեր երազ-սերը սպառա՜ծ աչքեր... Դու գիտե՞ս, թե կյանքն ինչու է այսպես`<br>Մերթ տուժում է մեզ, մերթ էլ` հմայում,<br>Ընթանար այնպես, ոնց դո՞ւ ես քայլում,<br>Դու գիտե՞ս, թե կյանքն ինչու է այսպես:<br> Անցնող զույգերին ինչո՞ւ ես նայում,<br>Երբ քո սերն արդեն դու սպառել ես,<br>Դու գիտե՞ս, թե կյանքն ինչու է այսպես`<br>Մերթ տուժում է մեզ, մերթ էլ... հմայում:<br> 1977, Դիլիջան ==4. ԴՈՒ ԻՆՁ ԵՍ ՆԱՅՈՒՄ...== Դու միշտ գողունի դեպ ինձ ես նայում, Նայվածքով քո նուրբ` սիրտս հմայում, Բայց ես ինչո՞ւ եմ անտարբեր այսպես` Նայում եմ տխուր ու լուռ հեռանում: Դու ինձ ես նայում անվերջ գողունի,<br>Ես զգում եմ դա իմ ամեն քայլում,<br>Այս ի՞նչ է, արդյոք, ինձ հետ կատարվում,<br>Դու ինձ ես նայում անվերջ, գողունի:<br> Սակայն քո մոտով միշտ լուռ եմ անցնում,<br>Կարծես մեր մեջ էլ ոչինչ չի լինի,<br>Դու ինձ ես նայում անվերջ գողունի,<br>Ես զգում եմ դա իմ ամեն քայլում:<br> 1977, Դիլիջան ==5. ԴՈՒ ԱՍՈՒՄ ԵՍ` ԶՈ՞ՒՐ ՍԻՐԵՑԻ...== Ասա՜, ինչո՞ւ քեզ սիրեցի երազներով անսպառ, Ես քեզ կյա՜նքս նվիրեցի ու ապրեցի քեզ համար, Բայց անհաղորդ մնացիր դու սրտիս անհուն վշտերին, Ես` անսահման սիրով լեցուն, ես` մշտապես քո գերին: Դու ասում ես` զո՞ւր սիրեցի, երազներով անսպառ<br>Նվիրեցի քեզ իմ սերը ու քեզ համար ապրեցի,<br>Դրա՞ համար սեր-երազիս դու անհաղորդ մնացիր,<br>Դու ասում ես` զո՜ւր սիրեցիր, երազներով անսպառ:<br> Ինչո՞ւ թողիր դու ինձ շվար և ուրիշի սիրեցիր,<br>Մի՞թե, մի՞թե ուրիշ գրկում շոյանքներս մոռացար, <br>Դու ասում ես` զո՞ւր սիրեցի, երազներով անսպառ<br>Նվիրեցի քեզ իմ սերը ու քեզ համար ապրեցի:<br> 1977, Դիլիջան ==6. ԴՈՒ ՆԱՅԵՑԻ՜Ր ԱՉՔԵՐԻՍ ՄԵՋ...== Դու նայեցիր աչքերիս մեջ ու անցար, Աչքերիս մեջ ցավ, տխրություն դու տեսար, Անհուն թախիծ, տանջանք-զղջում դու տեսար, Կարո՜տ տեսար աչքերիս մեջ ու... անցա՜ր... Դու նայեցի՜ր աչքերիս մեջ,<br>Դու նայեցիր ու լո՜ւռ անցար,<br>Աչքերիդ մեջ տանջանք ու ցավ`<br>Դու նայեցի՜ր աչքերիս մեջ:<br> Աչքերիս մեջ` ցավ, տխրություն,<br>Զղջում, թախիծ` աչքերիդ մեջ`<br>Դու նայեցի՜ր աչքերիս մեջ,<br>Դու նայեցիր ու լո՜ւռ անցար...<br> 1977, Դիլիջան ==7. ԴՈՒ ԱՏԵԼՈՎ ԱՏՈ՞ՒՄ ԵՍ ԻՆՁ...== Դու ատելով ատում ես ի՜նձ, Ես` սիրելով սիրում քե՜զ, Եվ թախծում է քո կարոտից Սիրտս` դառն ու վշտակեզ... Դու ատելով ատո՞ւմ ես ինձ,<br>Ես սիրելով սիրում եմ քե՜զ,<br>Սիրտս դառն է ու վշտակեզ`<br>Դու ատելով ատո՜ւմ ես ինձ:<br> Ի՞նչ անեմ ես, ես ի՞նչ անեմ,<br>Ա՜խ, չգիտեմ ինչպես վարվել,<br>Դու ատելով ատո՜ւմ ես ինձ,<br>Ես` սիրելով սիրում եմ... քե՜զ:<br> 1977, Դիլիջան ==8. ԴՈՒ ՏԽՐՈ՞ՒՄ ԵՍ ԴԵՌ...== Տխո՜ւր եմ միշտ էլ անջատման օրից, Ոչ-ոք չի կանչում ինձ սիրո ձորից, Այնքա՜ն եմ թախծել քո սիրո համար, Որ չեմ հավատում, թե կգաս նորից: Դու տխրո՞ւմ ես դեռ, թե՞ մեկ է արդեն,<br>Որ ճանապարհիդ էլ չեմ երևում,<br>Որ ես, Վեներա՜, ձայնդ չեմ լսում`<br>Դու տխրո՞ւմ ես դեռ, թե՞ մեկ է արդեն:<br> Ես քո ետ գալուն էլ չեմ հավատում,<br>Թեև թախծում եմ մինչև այսօր էլ,<br>Դու տխրո՞ւմ ես դեռ, թե՞ մեկ է արդեն,<br>Որ ճանապարհիդ էլ չեմ երևում...<br> 1977, Կոճողոտ ==ՎԵՆԵՐԱ... ՍԻՐՈ ԽՈՐՀՈՒՐԴԸ=='''Հատվածներ չգրված պոեմից''' 1 Դու այնպե՜ս ես ալեկոծվում, սիրտ, ու այնպե՜ս ես հուզվում,<br>Երբ որ կորսված սիրո մասին պատմություններ ես լսում,<br>Քանզի ոչ-ոք չի ցանկանում, որ իր սերը կործանվի,<br>Ու կարծում է` իր սիրածը միշտ... իրենը կլինի:<br> ...Ա՜խ, դու խոցված ինձ թողեցիր, իմ Վեներա՜, իմ սիրա՜ծ,<br>Ես մնացի այդ օրվանից ալեկոծված, փոթորկված:<br>Դու հեռացար, բայց մնացիր իմ հոգու մեջ հավիտյան,<br>Որովհետև քե՜զ հանդիպել ու սիրել եմ քե՜զ միայն:<br>Հասկացե՞լ ես քո սխալը, սակայն, ո՜ւշ է, սիրելի՜ս...<br>Բայց երբ մեկ-մեկ հանդիպում ենք` այնպե՜ս նայում ես դու ինձ,<br>Ցանկանում ես քո պատկերը գտնել սրտիս հայելո՞ւմ,<br>Բայց, Վեներա, ավերակ է հիմա սերդ իմ սրտում:<br>Ավերակված է արդ սիրտս ու մթագնած` հայելին,<br>Իզո՜ւր ես դու այդպես երկար նայում խոցված իմ սրտին:<br> Այնտեղ ոչինչ դու չես տեսնի ու չես գտնի նույնիսկ... քե՜զ,<br>Թե իմ սրտի հայելու մեջ, իրոք, միայն դո՜ւ լինես:<br> Թեև ուշ է արդեն, բայց ես միշտ կհիշեմ քեզ, իմ լա՜վ,<br>Դու չտեսնե՜ս քո օրերում ո՜չ կսկիծ, ո՜չ սիրո դավ...<br> 1977, Դիլիջան 2 Նորից գարնան շունչը ցրեց մորմոքները իմ հոգու,<br>Մտա պարտեզ` այն աղջկա համար վարդեր փնջելու: <br> Բայց վարդի տեղ սի՜րտս եմ տալու այն աղջկան լուսերես:<br>Որ միշտ գարնան շունչը ապրի, ապրեցնի նաև մեզ...<br> Սերը անմար հո՜ւրն է կյանքի, սերը վարդ է ու ծաղիկ,<br>Սիրած աղջիկն ինչքան անգեղ` միշտ թվում է գեղեցիկ:<br> Պետք է սիրով ու սրբությամբ պահել սերը անարատ,<br>Սերը մարդուն թև է տալիս, մարդը սիրով է անհաղթ:<br> Սերը հույս է միշտ ներշնչում դժվար պահին քո կյանքի,<br>Սիրով հեշտ ես հաղթահարում կեռմանները քո ճամփի:<br> Գուցե ծովը ոչ ալիքներ, կամ ոչ էլ ջուր ունենար,<br>Եթե սիրո հուրը մարեր ու աշխարհից վերանար:<br> Բայց սերը կա, կա աշխարհը, որ հիմնված է սուրբ սիրով,<br>Ու աշխարհը ինչքան էլ մեծ` գեղեցիկ է լոկ... ծովով:<br> ...Կյանքը ծով է մեծ ու անհուն, սկիզբ չունի, ոչ էլ` վերջ,<br>Մարդը անհույս մի տաշեղ է` ընկած ծովը` խոր ու մեծ:<br> Օրորվում է ծովը հանդարտ, ալիքներով իր խաղում,<br>Թփրտում է տաշեղը հեզ ու նորից չի... ընկղմվում:<br> Փոթորկվում է ծովը հանկարծ. ջրերն իրար դեմ կռվում`<br>Բարձրանում են` ալիք-ալիք իրար խեղդած գլորվում:<br> Իսկ տաշեղը, խեղճ տաշեղը ջրերի մեջ մեն-մենակ,<br>Խենթ ջրերի դեմ մղում է կենաց-մահու մենամարտ:<br> Ու թվում է, թե չի... հաղթի, թե կկորչի ջրերում,<br>Բայց իր հեռու ափին հանկարծ սեր-հավատ է նշմարում:<br> Գոտեպնդված իր մեծ սիրով ու հավատով մարդկային` <br>Հաղթում է գոռ մենամարտում խենթ-խելագար ջրերին:<br> Հանդարտվում են ալիքները, ծովն է ասես լուռ մեռնում,<br>Մակույկ դարձրած հավատ ու սեր` ափ է նորից նա տենչում:<br> Բայց ցանկալի ափ կհասնի նա ոչ թե ոնց հեզ տաշեղ,<br>Այլ ծովի մեջ, մենամարտում հաղթած գոռ այր մի զորեղ:<br> Ու թե ծովում դու մոլորվես` մակույկը ափ կհանի,<br>Կյանքի ծովում սերը միայն ուղիղ ճամփով կտանի:<br> Կյանքի մակույկը սերն է հենց, համբույրն է սեր-աղջկա,<br>Ի՜նչ է, արդյոք, կյանքը մարդու, թե սրտի մեջ սեր չկա:<br> Ինչպե՞ս կապրեր մարդը կյանքում, եթե սերը չլիներ,<br>Ինչքա՜ն լավ է, որ աշխարհում և՜ արև կա, և՜ մեծ սեր...<br> ...Նորից գարնան շունչը ցրեց մորմոքները իմ հոգու,<br>Մտա պարտեզ` այն աղջկա համար վարդեր փնջելու:<br> Բայց վարդի տեղ սի՜րտս եմ տալու այն աղջկան լուսերես:<br>Որ միշտ գարնան շունչը ապրի, ապրեցնի նաև մեզ...<br> 19.05.82, Մարտակերտ 3 ...Ներշնչանքն է սերը կյանքի` տրված սիրող սրտերին,<br>Սիրո չքնաղ ներաշխարհի երջանկությունն ու... գերին:<br> Դառն ու դատարկ մեր կիրք-ցավը իսպառ պիտի վերանա,<br>Հավերժական այս աշխարհում միայն սերը կմնա:<br> Թե սեր ունես, պիտի սիրես անհունորեն ու անհագ,<br>Բայց իզուր է կյանքդ հարկավ, թե չես սիրում նրան շատ:<br> Մերժված սերը դառն է լինում, բայց պիտ ցավին դիմանալ,<br>Իսկ երբ փակ է... ճանապարհդ` դու ուզում ես հեռանալ:<br> Բայց սերն ընկած դու չես տեսնի, սերը հպարտ կտեսնես,<br>Մի՜ վհատվիր, արի՜ եղիր, երբ մերժում է սերդ քեզ,<br>Վհատությունը քո սրտին վիշտ կբերի կրկնակի,<br>Թե ապրում ես` ամբողջ հոգով ատիր դավերն աշխարհի:<br> Ի՞նչ անենք, որ այդ աղջիկը և՜ անսիրտ էր, և՜ անսեր,<br>(Գեթ մի անգամ, երանի թե, նա այս խոսքերը լսեր),<br>Որ քեզ մերժեց, սիրտդ վառեց, թողեց` քեզնից հեռացավ,<br>Գուցեև իր սրտից հանեց, գուցե վաղուց մոռացավ<br>Քեզ, քո սերը: Ասա՜, ինչո՞ւ սիրտդ խոցեց ու գնաց,<br>Բայց տխրածոր քո երգերում նրա կարոտը մնաց:<br> Գուցե նա էլ հիշում է քեզ, գուցե քեզ չի մոռացել,<br>Հաճախ էլ քեզ համար գուցե նա աչքերն է իր թացել:<br> Դու մի՜ տանջվիր երբեք վշտից, երբ մերժում է սիրելիդ,<br>Թեև մերժված, բայց ունեցիր սիրով լցված մի ջե՜րմ սիրտ:<br> Եվ` հավատա՜, կգա մի օր` դու երջանիկ կլինես,<br>Ու քեզ համար մի վառ ծաղիկ, սիրող մի սիրտ կգտնես:<br> ...Լսի՜ր դու միշտ խոսքերը իմ, խորհուրդները իմ բարի,<br>Որոնք ճամփա ցույց կտան քեզ` ճանապարհը մեծ կյանքի,<br>Եվ միշտ սիրիր անկեղծ սրտով, մինչև կյանքի վերջ սիրիր,<br>Ու ջինջ հոգով, ջահել հոգով սիրո խոսքեր անրջիր...<br> 1977, Դիլիջան ==ՉՄՈՌԱՆԱ՜Ս...== Երբ որ գարուն լինի,<br>Ու ծաղիկներ լինեն`<br>Ծաղիկներով տարված<br>Չմոռանա՜ս դու ինձ,<br>Չմոռանա՜ս...<br> Չմոռանա՜ս դու ինձ,<br>Եթե նույնիսկ մեկին<br>Մի սրբազան սիրով<br>Հանդիպես քո ճամփին`<br>Չմոռանա՜ս... <br> 1977, Դիլիջան ==ՎԵՐՋԵՐԳ== Մնա՜ս բարով, ի՜մ անգին,<br>Սե՜ր իմ առաջին...<br>Արդեն ուրիշ սիրո՞վ է<br>Լցվում իմ հոգին:<br> Էլ չե՞ս գերում, թովում ինձ<br>Դու քո թովչությամբ,<br>Բա՞վ է` ինչքան մնացինք<br>Մենք համբերությամբ:<br> ...Մնաս բարով եմ ասում<br>Դառնացա՜ծ հոգով,<br>Ո՜նց կմարի կարոտդ<br>Իմ սրտում սիրող...<br> 1977, Դիլիջան =ԲԱՐՁՈՒՆՔ ՏԱՆՈՂ ԱՐԱՀԵՏՈՎ= Բարձունք տանող արահետով]] Իմ երազն ինձ ո՜ւր է տանում... ...Ես իմ ցա՜վն եմ երկինք հանում Բարձունք տանող արահետով... Բարձունք տանող արահետով<br>Գնում եմ` իմ նպատակին<br>Հասնելու համար,<br>Շուրջս` քարեր, հողմ ու տարափ,<br>Իրար բազմած ձոր ու քարափ`<br>Հսկում են համառ:<br> Մացառներն են ճամփաս փակում,<br>Մերթ` փաթաթվում, մերթ` ետ քաշվում<br>Նեղլիկ կածանից,<br>Բայց գնում եմ ոգով տոկուն,<br>Համառ է երթս ու անզիջում`<br>Չեն խանգարի ինձ:<br> Սակայն... բան է` կպատահի,<br>Ճանապարհս, տեղ չհասած,<br>Գուցե... ընդհատվի...<br>...Միայն զգամ, որ ապրել եմ,<br>Ու իմ կյանքով պայքարել եմ`<br>Հանուն բարձունքի:<br> 1977, Դիլիջան
