Changes

— Ինչը չգիտեմ՝ չեմ կարող ասել,— պատասխանեց Արագորնը: — Չգիտեմ նաև այն, թե ինչու է օրքը նրան քարշ տվել այստեղ, հաստատ ոչ փրկելու նպատակով: Այնուամենայնիվ ամեն ինչ կարծես թե քիչ-քիչ բացահայտվում հասկանում եմ, թե ինչն ինչոց է: Ես վաղուց եմ ինքս ինձ հարց տալիս, թե ինչու օրքերը Բորոմիրին սպանելուց հետո Մերիին ու Փինին Փիփինին ձեռք չտվեցինչեն տվել: Եվ հետո Բացի այդ, նրանք հանգիստ կարող էին հարձակվել մեր ճամբարի վրա, բայց նախնտրել են նախընտրեցին արագ հեռանալ: Գուցե՞ նրանք Գուցե որոշել են, որ գերեվարել գերի են մատանու պահապանին և վերցրել Մատանու Պահապանին ու նրա ծառայինծառայի՞ն: Չնայած, դժվարհազիվ թե... դժվար թե տերերը Ինձ թվում է, տերերն այդպիսի կարևոր գաղտնիքը վստահեին գաղտնիք չէին վստահի նրանց: Օրքերը . օրքերը հուսալի արարածներ չեն: Կարծում եմ նրանց ուղղակի հրամայված է եղել ամեն գնով գերեվարել գերի վերցնել հոբիթներին և հասցնել տեղ կենդանի վիճակում: Դե, իսկ օրքերից մեկը որոշել է մարտից առաջ ծլկել թանկարժեք ավարի հետ միասին: Դավաճանության հոտ է գալիս, բայց դա նրանց արյան մեջ է, զարմանալու ոչինչ չկա: Հավանաբար ինչ-որ մի հանդուգն օրք որոշել է միայնակ տիրել խոստացված պարգևներին, կամ գուցե , հնարավոր է, այլ պլաններ է ունեցել... Ես այդպես եմ կարծում: Իհարկե, կարելի է և այլ կերպ մեկնաբանել, բայց այնուամենայնիվ մի բան հաստատ գիտենք. մեր ընկերներից բարեկամներից մեկին կամ գուցե երկուսին, հաջողվել է փախչել: Մեր խնդիրն է գտնել նրանց և օգնել, օգնել՝ ռոհանցիները կսպասեն: Մեր ընկերներից Վախից պատճառով մենք չպետք է նահանջենք ահեղ Ֆենգորնի առջև, եթե հոբիթներից մեկը փախել , փրկություն որոնելով, թաքնվել է անտառ. պետք է մի կողմ դնել կասկածներն ու վախը և գտնել նրաննրա մթին թավուտներում:

— Նույնիսկ չգիտեմ էլ ինչն է ինձ ավելի շատ վախեցնում՝ Ֆե՞նգորնը, թե՞ ոտքով Ռոհան գնալը,— փնթփնթաց ՋմիլինԳիմլին:

— Դե որ չգիտես՝ ուրեմն գնում ենք անտառ,— ասաց Արագորնը:

— Այստեղ հոբիթներ են եղել, ծայրահեղ դեպքում մեկ հոբիթ. նա կանգ է առել, շրջվել, հետ նայելհարթավայրի կողմը, ապա նորից շրջվել է ու վազել անտառի խորքը,— ասաց Արագորնը:

— Նշանակում է , ստիպված ենք մտնել Ֆենգորնի թավուտները,— ասաց Գիմլին: — Միայն Մենակ թե ախր հեչ սրտովս չի այս անտառը: Մեզ զգուշացրել են այստեղ չմտնել: Լավ կլիներ հետքերը մեկ հետքերն այլ տեղ տանեին:

— Դե, նրանք իմ վրա զայրանալու պատճառ չունեն,— ուրախացավ ասաց Գիմլին: — Ես քո անտառին դեռ ոչ մի վնաս չեմ պատճառել:

— Միայն ա՛յդ էր պակաս, որ վնաս պատճառեիր: Բայց իսկապես, իսկապես՝ այս անտառը անտառն ինչ-որ մեկից դաժանորեն վիրավորված է: Այնտեղ՝ խորքում, ինչ-որ բան է հասունանում և շատ շուտով ժայթքելու է: Զգու՞մ եք լարավածությունը: Նույնիսկ շնչելն է դժվար:

— Այո, իսկապես տոթ է,— համաձայնեց թզուկը: — Այստեղ ավելի Թեև այս անտառը Չարքանտառից լուսավոր է քան Չարքանտառում, բայց ինչ-որ շատ հեղձուկ ու փոշոտ է օդը, և ծառերն էլ բորբոսնած են:

— Ֆենգորնը ծեր է, այո՛այո, շատ ծերէ,— հոգոց հանեց էլֆը: — Այստեղ նույնիսկ ես եմ ինձ ջահել զգում՝ առաջին անգամ այն ժամանակվանիցժամանակից ի վեր, ինչ ճանապարհորդում եմ ձեզ հետ: Չէ՞ . չէ՞ որ դուք իմ կողքին իսկապես երեխաներ եք: Այո, նա Նա ծեր է և լի անցյալի հիշողություններով: Խաղաղ ժամանակ լիներ՝ հաճույքով կզբոսնեի այստեղ:

— Չեմ կասկածում,— փնչացրեց Գիմլին: — Ի վերջո դու անտառային էլֆ ես: Թեպետ բոլոր էլֆերն էլ տարօրինակ ժողովուրդ են: Բայց գիտե՞ս, դու ինձ մի քիչ սփոփեցիր: Եթե Լեգոլասը որոշել է ես գնալ, ապա ես էլ կգնամ: Միայն թե դու աղեղդ պատրաստ պահիր, իսկ ես՝ տապարս: Ես ծառերին չեմ դիպչիԻհարկե, ոչ ծառերի համար,— շտապ ավելացրեց նա՝ զգուշորեն նայելով ծառին, որի տակ նրանք կանգնած էին: — Բայց եթե երեկվա ծերունին կրկին մեզ նորից հանդիպի, այս անգամ նա ինձ անակնկալի չի բերի: Առա՛ջԳնա՛նք:

Եվ նրանք մտան անտառ: Արագորնը փնտրում էր Էլֆն ու թզուկը հետքերը և ընտրում ճանապարհըփնտրելն ու ճանապարհի ընտրությունը թողեցին Արագորնին: Հետքեր չկային, և հողը ծածկված էր անցյալ տարվանից մնացած չոր տերևների գորգով, բայց ներքին ձայնը հուշում էր նրանհետքագետին, որ հոբիթները գետից հեռու չեն գնա: Ի վերջո, կրկին անգամ վերադառնալով գետի մոտ, Արագորնը նոր հետքեր հայտնաբերեց: Դա այն նույն վայրն էր, որտեղ Մերին ու Փինը Փիփինը որոշեցին հանգստանալ և ու ոտքերով ջրին չլմփացնել: Կասկածները վերջնականապես ցրվեցին. հոբիթները երկուսով ոտնահետքերը մեծ ու փոքր էին, ընդ որում մեկը ծանրաքաշ, մյուսն ավելի թեթևայսինքն երկուսն էլ ողջ էին:

— Լավ նորություններ են,— ասաց Արագորնը,— բայց սրանք արդեն երկու օրվա հետքեր են: Դատելով հետքերից հետքերից՝ հոբիթները հեռացել են գետից և ու գնացել թավուտի անտառի խորքը:

— Եվ ի՞նչ ենք այդ դեպքում անելու,— մռայլվեց Գիմլին,— հո ամբողջ անտառը ոտքի տակ չենք չե՞նք տա: Պարենը գրեթե վերջացել է: Եթե շատ երկար փնտրենք նրանց, ապա ոչնչով օգնել չենք կարող, բացառությամբ, բացի գտնվելուց հետո կողքներին նստած միասին սովից մեռնելուց, մեռնելուց՝ դրանով էլ ապացուցելով մեր ընկերությունը...

— Եթե ուրիշ ոչինչ չկարողանանք անել, ինչ արած, այդպես էլ կլինիկանենք,— ասաց Արագորնը: — Գնացի՛նք:

Շուտով նրանք կանգնած էին Ծառմորուսի քարափի դիմաց և նայում էին անհարթ ու կոպիտ աստիճաններին: Վազող ամպերի միջից երևաց արեգակը, և մի պահ անտառը ճանապարհորդներին ճամփորդներին թվաց ոչ այնքան մոխրագույն ու մռայլ, որքան սկզբում:

Ասվածն արված էր, շուտով Այդպես էլ արեցին: Շուտով էլֆն ու թզուկը թզուկն արդեն վերևում էին: Արագորնը մնաց ներքևում: Նա աստիճաններն էր հետազոտում:

— Գրեթե համոզված եմ, որ մեր ընկերները հոբիթները եղել են այստեղ,— վերջապես ասաց նա: — Բայց այստեղ ուրիշ հետքեր էլ կան, կան՝ շատ տարօրինակ, և ինձ անծանոթ հետքեր: Գուցե՞ Հետաքրքիր է, վերևից ինչ-որ հուշող բան երևա և հասկանանքկերևա՞: Կհասկանա՞նք, թե հոբիթները որ կողմ են գնացել:

Հասնելով ընկերներին ընկերներին՝ նա ուղղվեց և նայեց շուրջը, բայց կարևոր ոչինչ չտեսավ: Քիվը ձգվում էր հարավից արևելք, բայց հարավում տեսարանը փակում էր ժայռը, իսկ արևելքում ինչքան աչքդ կտրեր միօրինակ միայն ծառերի միօրինակ շարքեր էին իջնում դեպի հարթավայրերևում ու հեռվում՝ հարթավայրը:

— Մենք ճանապարհորդեցինք ճամորդեցինք շատ երկար պտույտով,— ասաց Լեգոլասը: — Փոխարենը հիմա ամբողջ ջոկատով Ջոկատով անվտանգ կանգնած կլինեինք այստեղ: Պետք էր միայն Մեծ Գետով ճանապարհորդության ճամփորդության երկրորդ կամ երրորդ օրը թեքվել արևմուտք... Ճիշտ են ասում, որ երբեք չես իմանա , թե ուր կտանի քեզ ճանապարհը:

— Չէինք ուզում, բայց եկանք և... Ու ծուղակն ընկանք: Նայի՛ր:

— Որտե՞ղ,— զարմացավ հարցրեց Գիմլին:

— Ոչինչ Ոչ մի բան չե՛մ տեսնում: Ոչ բոլորի աչքերն են էլֆերի աչքերի պես սրատես:

— Սս՛ս, կամա՛ցխոսիր, նայե՛ք: — Լեգոլասը ձեռքը պարզեց ներքև: — Այնտեղ՝ ներքևումԱյնտեղ, ներքև նայեք, որտեղից մենք եկել ենք: Այդ նա՛ է, մի՞թե դու նրան չես տեսնում: Ա՜յ այնտեղ, ծառերի տակ:

— Այ հիմա Արդեն տեսնում եմ,— շշուկով արձագանքեց պատասխանեց Գիմլին: — Նայի՛ր, Արագո՛րն, ի՞նչ էի ես ասում: Երեկվա ծերունին է: Համա թե ցնցոտիներ են հագին, կեղտոտ, մոխրագույն...Միանգամից չես զանազանի:

Արագորնը Արագորնն ուշադիր նայեց ցույց տված ուղղությամբ: Իսկապես, ինչ-որ մեկը , կորացած, դանդաղորեն մոտենում էր քարափին: Նա քայլում Քայլում էր հոգնած, հոգնած՝ հենվելով ծուռումուռ փայտին, և բավականին բավական նման էր ծեր չքավորի: Քայլում Գլուխը կախած էր գլուխը կախ՝ առանց ժայռին նայելու, դեմքը չէր երևում: Եթե այդ չքավորը հանդիպեր մեկ այլ վայրում, նրանք առանց մտածելու բարյացակամորեն կողջունեին նրան, բայց հիմա երեքն էլ լուռ սպասում էին, էին՝ իրենք էլ չիմանալով ինչի: Տարօրինակ զգացողություն էր համակել նրանց: Մոտեցող ծերունու մեջ իշխանություն և մեծ զորություն էր զգացվում, և ամենայն հավանականությամբ թշնամական զորությունզգացվում՝ գրեթե սպառնալիք: Գիմլին լայն բացված աչքերով նայում էր նրան, և վերջապես համբերությունը կորցնելով պայթեց.

— Ու՞ր է աղեղդԳիմլին լայն բացված աչքերով նայում էր նրան և, Լեգոլա՛սվերջապես, արագ լարիր այն և պատրա՛ստ եղիրհամբերությունը կորցնելով, դա Սարումա՛նն է: Եթե նա խոսի մենք կորած ենք: Նա կկախարդի մեզ: Նետահարի՛ր նրան:պայթեց.

Լեգոլասը — Ու՞ր է աղեղդ, Լեգոլա՛ս, արագ լարիր ու պատրա՛ստ եղիր, դա Սարումա՛նն է: Եթե թողնենք խոսի՝ կորած ենք. նա կկախարդի մեզ: Նետահարի՛ր նրան: Լեգոլասն ուսից իջեցրեց աղեղը, դանդաղ ձգեց աղեղնալարը և նորից բաց թողեց: Թվում էր, թե ինչ-որ մի ուժ է մեկի կամքը նրան հետ է պահում:

— Լեգոլասն իրավացի է, պետք չէ շտապել,— հանգիստ ասաց Արագորնը: — Մենք կարող ենք վախենալ ու կասկածել, կասկածել՝ դա մեր իրավունքն է, բայց նետահարել անծանոթ ծերունուն, առանց նրա հետ խոսելու և առանց զգուշացնելու, մենք իրավունք չունենք: Սպասենք, տեսնենք ի՞նչ ինչ է լինելու:

Այդ ընթացքում ծերունին արագացրեց քայլերը և , զարամանալիորեն արագ հասնելով հասավ քարափի ստորոտին , բարձրացրեց գլուխն ու նայեց վերև: Բարեկամները լուռ նայում էին նրան:

Ծերունին ձայն չէր հանում: Նրա դեմքը չէր երևում, աչքերը ծածկված էին գլխանոցով, իսկ գլխանոցի վրայից հագել էր սրածայր, լայնեզր գլխարկ, որը թանձր ստվեր էր գցում նրա դեմքին: Միայն քթի ծայրն էր երևում և ու ճերմակած մորուքը, բայց Արագորնին թվաց, թե նրա թաքնված հոնքերի տակից փայլեցին սուր և ու խորաթափանց աչքերը: Վեջապես Վերջապես ծերունին խախտեց լռությունը:

— Ահա և մենք հանդիպեցինք բարեկամներս, բարեկամներ,— մեղմ ձայնով խոսեց նա: — Բավական հաջող հանդիպում է: Ես ուզում եմ ձեզ հետ զրուցել, կիջնե՞ք, թե՞ ինքս ձեզ մոտ բարձրանամ: — Եվ պատասխանի չսպասելով սկսեց արագ բարձրանալ աստիճաններով:

— Ես կարծեմ ասացի, որ ուզում եմ ձեզ հետ խոսել, ուրիշ ոչինչ,— առանց կանգ առնելու կրկնեց ծերունին: — Ապա մի Հապա ցած գցի՛ր աղեղդ, պարոն էլֆ:

— Իսկ դու, պարոն թզուկ, բարի եղիր ձեռքդ հեռու տար տապարից, այն դեռ քեզ պետք չի գա:

Գիմլին ցնցվեց ու քարացավ, անքթիթ նայելով ծերունուն: Ծերունին թեթևորեն, քարայծի պես ցատկոտելով , բարձրանում էր կոպիտ աստիճաններով: Եվ ու՞ր կորավ նրա հոգնածությունը: Երբ նա ոտք դրեց քիվին, մոխրագույն ցնցոտիների տակից մի ակնթարթ ինչ-որ սպիտակ բան փայլփլացերևաց, բայց գեթ մի ակնթարթ, այնպես որ ընկերները որոշեցին, որ դա իրենց թվաց: Գիմլին տենդագին օդ կուլ տվեց, և դա լռության մեջ սուլոցի պես հնչեց:

— Կրկնում եմԻնչպես արդեն ասացի, սա բավականին բավական հաջող հանդիպում է,— մոտենալով նրանց ասաց կրկնեց ծերունին:

Նա կանգ առավ ընկերներից երկու քայլի վրա, հենվեց գավազանին, թեքվեց առաջ և ու գլխանոցի տակից սևեռուն նայեց նրանց:

— Եվ ի՞նչ Ի՞նչ եք անում այս կողմերում: Տարօրինակ ընկերակցություն է. Էլֆ, թզուկ և ու մարդ, երեքն էլ հագնված էլֆերի պես: Անտարակույս դուք շատ բան կարող էիք պատմել, այսպիսի ընկերակցության հյուրեր այստեղ հաճախ չես հանդիպիչեն լինում:

— Երևում է բավականին Այնպես ես խոսում, ասես բավական լավ ծանոթ ես այս անտառին,— ասաց Արագորնը,— ճի՞շտ եմ ասում:

— Դե, չէՉէ, այդքան էլ լավ չէ,— պատասխանեց ծերունին: — Ֆենգորնը ճանաչելու համար մի քանի կյանք է պետք ապրելդար կպահանջվի: Բայց ես երբեմն լինում եմ այստեղառաջին անգամ չեմ այս անտառում:

— Կարելի՞ է իմանալ իմանալ՝ ինչպես է քո անունը և ինչի՞ մասին ես ուզում մեզ հետ խոսել,— հարցրեց Արագորնը: — Առավոտն արդեն վերջանում է, իսկ մեր գործը չի կարող սպասել:

— Ես արդեն ասացի , ինչ որ ուզում էիասել,— քմծիծաղեց ծերունին: — Մասնավորապես, Մասնավորապես՝ ի՞նչ եք անում այստեղ և ի՞նչն է ձեզ այս կողմերը բերել: Ինչ մնում է իմ անունին... նա երկարատև և Նա լռեց ու ցածրաձայն ծիծաղեց:

Արագորնի մարմնով սառը դող անցավ, բայց դա վախ չէր. այդպես է լինումոչ թե վախից, երբ այլ ասես նրա դեմքին հանկարծակի սառը քամի է փչում փչեց և դեմքիդ սառցե անձրևի կաթիլներ ցանումցանեց:

— Իմ անունը,... — վերջացնելով ծիծաղել կրկնեց ծերունին,: — մի՞թե դեռ Մի՞թե մինչև հիմա չկռահեցիք, չէ՞ որ այն ձեզ ծանոթ է: Այո, այո, կարծում եմ ծանոթ է... լավԼավ, ասացե՛ք, ի՞նչ եք անում այստեղ:

— Իմ փոխարեն մեկ ուրիշը ձեր լռությունը ձեր օգտին չէր գնահատի,— գլուխն օրօրեց օրորեց ծերունին: — Բարեբախտաբար, ես արդեն որոշ բաներ գիտեմ ձեր մասին: Դուք գնում եք երկու երիտասարդ հոբիթների հետքերով, այդպես չէ՞: Պետք չէ այնպես ինձ վրա նայել, ասես առաջին անգամ եք այդ բառը լսում: Լսե՛լ Լսել եք, շա՛տ շատ եք լսել , և ես էլ եմ լսել: Ուրեմն , այսպես, նախանցյալ օրը նրանք բարձրացել են այստեղ այս ժայռի գլուխը և անսպասելի հանդիպում ունեցել: Դա ձեզ կհանգստացնի՞: Երևի ուզում եք իմանալ նաև, թե ու՞ր են նրանց տարել: Դե լավ, գուցե ես կարողանամ որոշ լուրեր հաղորդել ձեզ այդ մասին: Բայց ինչու՞ ենք մենք կանգնած: Ինչպես արդեն հասկացաք, առայժմ շտապելու տեղ չունեք, այնպես որ եկեք նստենք և հանգիստ զրուցենք:

Ծերունին շրջվեց և ու գնաց դեպի ժայռի տակ քիվի վրա թափված քարերի կույտը: Եվ անմիջապես, անմիջապես՝ ասես կախարդանքը ցրվեց, երեքն էլ ուշքի եկան ու վերստացան շարժվելու ունակությունը: Գիմլին հափշտակեց տապարը, Արագորնը մերկացրեց սուրըթուրը, Լեգոլասը գետնից բարձրացրեց աղեղը: Ուշադրություն չդարձնելով նրանց վրա, վրա՝ ծերունին նստեց ցածր և հարթ քարին: Մոխրագույն թիկնոցի ծայրերը բացվեցին, և բոլորը հստակ տեսան, որ անծանոթը ոտից գլուխ սպիտակ է հագած:

— Սա՛րուման,— բղավեց Գիմլին և ու տապարը ձեռքին առաջ նետվեց: — Պատասխանի՛ր, որտե՞ղ ես թաքցրել մեր ընկերներին: Ի՞նչ ես արել նրանց: Անմիջապես պատասխանի՛ր, թե չէ գլխարկիդ վրա մի այնպիսի մեծության անցք կբացեմ, որ նույնիսկ հրաշագործի համար դժվար կլինի շտկելը: