== Երգ քսաներեքերորդ։ Պենելոպեն ճանաչում է Ոդիսևսին ==
<poem style='margin:0ex 5ex'>
{{տող|1}}Ուրախ սրտով ու ցնծալից վազեց պառավը վերնատուն,
Որ տիրուհուն հայտնի շուտով, թե ամուսինն իր եկել է, տանն է արդեն։
Շարժվում էին նրա ծնկներն արագորեն, աճապարում էին ոտքերն:
Անդ նա թեքվեց նրա գլխին ու խոսքն ասացիր սրտագին.
«Վե՜ր կաց, որդյակ իմ սիրելի, Պենելոպե, որ աչքովդ դու տեսնես այն,
Ինչ որ սրտանց միշտ փափագում էիր այստեղ դու օրնիբուն։
Տե՜ս, ժամանեց Ոդիսևսը, իր տուն եկավ, թեպետ գալուստն է անագան.
Նա կոտորեց արդեն նպերտ սեղեխներին, որոնք այստեղ ամբարտավան
Վատնում էին իր տուն-տեղը, գույքը լափում և հալածում իր զավակին»։
{{տող|10}}Պատասխանեց և խոսք ասաց իսկույն նրան Պենելոպեն խոհեմամիտ.
«Ո՜հ սիրելիդ, դու իմ մայրիկ, աստվածները խելքից հանել են արդեն քեզ,
Եվ կարող են խելքից հանել նրանք նույնիսկ խելոք մարդուն,
Նույնպես կարող են հիմարին դարձնել խելոք և իմաստուն։
Դու էլ արդեն մտակուր ես, թեպետ իրոք խելոք էիր մինչև այսօր.
Ինչո՞ւ ես ինձ այդպես ծաղրում, երբ սիրտն է իմ բազմաթախիծ,
Մինչ հայտնում ես դու սուտ մի լուր։ Տե՜ս, դու ինձ զուր արթնացրիր քաղցր քնից,
Որ փակել էր արտևանունքն իմ խորախոր, քնած էի անդորրավետ։
Այդպես երբեք քաղցրանուշիկ ես չեմ քնել այն օրվանից, երբ Ոդիսևսն
Թողեց, գնաց դեպի Իլիոնն այն անիծյալ, հորջորջանքի միշտ անարժան։
{{տող|20}}Իջիր շուտով և ցած գնա, վերադարձիր սենյակը քո,
Քանզի եթե մեր կանանցից մեկ ուրիշը ադպես ինձ մոտ գար ու հայտներ
Մի այդպիսի անհեթեթ լուր և արթնացներ քաղցր քնից,
Ետ քշելով` ես սաստկաբար կարտաքսեի նրան նորից դեպի դահլիճ,
Իսկ քեզ հիմա քո զառամյալ ծերությունը փրկեց միայն»:
Եվ Եվրիկլիան` սիրանվեր այն դայակը, նրան նորից իր խոսքն ասաց.
«Ո՜չ, քա՜վ լիցի, քեզ, զավակս, ես չեմ ծաղրում, այլ խոսում եմ ճշմարտացի,
Ոդիսևսն է, հանց ասացի, արդեն եկել։ Նա այստեղ է, իր հարկի տակ
Այն շրջիկն է Ոդիսևսը, որին բոլորն աստ անարգում էին տան մեջ,
Մինչդեռ այստեղ Տելեմաքոսն վաղուց արդեն այդ լավ գիտեր,
{{տող|30}}Բայց թաքցնում էր զգուշաբար իր հոր մտքերն ու միտումներն,
Որ վիսացող խոսնայրներից լուծի վրեժն իր ահավոր»։
Ասաց այդպես, ցնծաց սիրտը Պենելոպի, իր մահիճից նա դուրս թռավ,
Գրկեց սրտանց նա պառավին և աչքերից թափեց արցունքը աղեկեզ,
Ապա նորից նա ձայն տվեց ծեր դայակին և խոսքն ասաց այս թևավոր.
«Ա՜խ, մայրիկ ջան, դու, սիրելիդ, ճշմարիտը ինձ այժմ ասա.
Եթե իրոք նա եկել է արդեն իր տուն, ինչպես հիմա դու հայտնեցիր,
Ապա ինչպե՞ս նա կարեցավ մեն ու մենակ դուրս գալ ընդդեմ խոսնայրների,
Որոնք չէ՞ որ միշտ հավաքվում էին այստեղ մեծ բազմությամբ ու խմբովի»։
Եվ Եվրիկլիան, ծեր դայակը, նրան կրկին իր խոսքն ասաց և առարկեց,
{{տող|40}}«Ես չտեսա և չգիտեմ, բայց լսեցի անդ կոտորվող մարդկանց հեծեծն:
Նստած էինք մենք շատ հեռու, ահաբեկված, դողդողալով.
Հրաշակերտ մեր սենյակում, դռներն էին փակված ամուր և քաջակուռ,
Մինչև որ անդ հանկարծ եկավ Տելեմաքոսը՝ քո որդին,
Եվ դուրս կանչեց ինձ սենյակից։ Հայրն էր հղել նրան, որ գա և ինձ կանչի,
Ու ես նրան գտա հանկարծ դիակների կույտերի մեջ այնտեղ կանգնած,
Դիակների, որոնք ամուր այն հատակին թափված էին իրար վրա։
Եվ, հիրավի, անդ մեծապես պիտի խնդար քո սիրտն ուրախ ու ցնծավետ,
Թե տեսնեիր նրան այնտեղ արնաշաղախ, որպես առյուծ:
Հիմա բոլոր այդ դիակներն հավաքված են այլուր, բակի դռան ետև,
{{տող|50}}Իսկ Ոդիսևսն անդ մեծագույն կրակ վառեց դահլիճի մեջ, իր հարկի տակ,
Ծծումբն այրեց ապարանքում, ինձ էլ հղեց, որ կանչեմ քեզ։
Վե՛ր կաց, գնա՜նք, ինձ հետևիր, ժամն է հասել, երբ սրտերը ձեր երկուսի
Պիտի լցվեն խոր բերկրանքով, քանզի շա՜տ եք դուք հանդուրժել վիշտ և աղետ։
Հիմա արդեն կատարված է երկարամյա ձեր մեծ փափագը պատարուն,
Քանզի եկավ նա կենդանի, իր օջախի մեջ է արդեն,
Այժմ իր տան մեջ նա գտավ քեզ և իր որդուն։ Սեղեխներին էլ չարամույն,
Որ խայտառակ գործեր արին, նա կոտորեց, վրեժն առավ իր հարկի տակ»:
Այնժամ նրան նորից ասաց Պենելոպեն իմաստալի.
«Ա՜խ, սիրելիդ դու իմ մայրիկ, հարկավոր չէ դեռ շատ ցնծալ, ուրախանալ,
{{տող|60}}Ինքդ գիտես, բոլորն էին խիստ փափագում սրտանց նրա վերադարձին,
Մանավանդ ես ամենից շատ, այլև որդիս ինձնից ծնված։
Այնուհանդերձ` համոզիչ չէ այն, որ դու ինձ հաղորդեցիր,
Այլ երևի գերահռչակ խոսնայրներին անդ կոտորեց ինքը աստված՝
Չարադաժան նրանց գործից և դժնաբարք արարքներից խիստ վրդովված։
Մահկանացու մարդկության մեջ նրանք բնավ չէին հարգում ոչ մի մարդու
Եվ ոչ ոքի, թեկուզ լիներ նրանց դիմողը բարեմիտ կամ չարագործ,
Ու պատժվեցին նրանք որպես ոճրագործներ։ Մինչ Ոդիսևսն անվերադարձ
Կործանված է, ա՜խ, նա կորավ օտարության մեջ հեռավոր»։
Եվ Եվրիկլիան, դայակը այն սիրատենչիկ, կրկին նրան իր խոսքն ասաց.
{{տող|70}}«Ո՜հ, զավակս, այդ ի՞նչ խոսք էր, որ դուրս թռավ քո շուրթերից,
Դու կարծում ես՝ ամուսինդ, որն այստեղ է, նույնիսկ իր սուրբ օջախի մոտ,
Իր տունն այլևս ետ չի՞ դառնա. թերահավա՜տ ես դու դեպ ինձ,
Ահավասիկ՝ քեզ ես կասեմ մի այլ նշան հաստատական ու բացահայտ.
Սպին նրա, որը նրան վարազն հասցրեց իր ատամով ճերմակափայլ,
Որն ես տեսա ոտքերը յուր լվանալիս և կամեցա հայտնել քեզ այդ,
Բայց նա ձեռքով իմ բերանը սեղմեց, փակեց այնժամ իսկույն
Եվ, որպես խիստ զգուշավոր, խորամանկ մարդ, արգելեց ինձ պատմելն անգամ։
Գնանք ուրեմն, ինձ հետևիր, իսկ այդ հարցում ես գլուխս գրավ կտամ.
Եթե իրոք խաբում եմ քեզ, ինձ սպանիր դու ժանտ մահով ապերջանիկ»։
{{տող|80}}Պատասխանեց այնժամ նրան Պենելոպեն խոհեմամիտ.
«Ո՜հ, սիրելիդ, դու իմ մայրիկ, միտումները հավերժակաց աստվածների
Դժվար թե դու լավ իմանաս, թեպետ և դու խոհական ես ու խելահաս,
Սակայն գնանք իմ որդու մոտ, որպեսզի գեթ տեսնեմ այնտեղ
Խոսնայրներին այն սպանված, այլև քաջին, որ կոտորեց իրոք նրանց»։
Այդպես ասաց, վերնատնից իջավ, գնաց, բայց սրտում իր տարակուսանք,
Միտք էր անում նա խորասույզ. արդյոք հեռվի՞ց հարց տալ սիրած իր ամուսնաց,
Թե՞ մոտենալ ու փաթաթվել և համբուրել նրա գլուխն ու ձեռքերը։
Եկավ, մտավ նա դահլիճը, անցավ շեմքը այն վիմակերտ,
Ապա նստեց Ոդիսևսին դեմ-հանդիման, կրակի մոտ և պատի տակ
{{տող|90}}Մինչդեռ նստած էր Ոդիսևսը առընթեր բարձր սյունին։
Գլուխը կախ՝ նայում էր ցած՝ սպասելով, որ գեթ լսի,
Թե ի՞նչ կասի կինն ազնվագույն, երբ իր աչքով տեսնում է այժմ իր ամուսնուն,
Բայց կինն այդպես նստած էր լուռ, քանզի սիրտն իր կաշկանդված էր խոր զարմանքից,
Մեկ ուզում էր ճիշտ ընդունել, որ ինքն է նա իր ամուսինն,
Մեկ էլ, կարծես, չէր ճանաչում նրան՝ հագած այն քրքրված գարշ ցնցոտին:
Եվ նախատեց Տելեմաքոսն այնժամ նրան, անվամբ կոչեց ու այս ասաց,
«Մա՜յր իմ, կամ դու չմայրն ես իմ, կամ սիրտ ունես ժանտ ու դժկամ:
Ինչո՞ւ ես դու սառն և օտար դեպի հայրըս։ Նստած այստեղ նրա դիմաց՝
Խոսք չես ասում, հարց չես տալիս, չես էլ ուզում խոսել անգամ։
{{տող|100}}Ո՜հ, չէր կարող ոչ մի այլ կին, սրտով թեկուզ շատ անողոք,
Վատ ընդունել իր ամուսնուն, որն, հանդուրժած բյուր-բյուր աղետ,
Վերադառնար իր երկիրը հայրենավանդ քսան տարի անցնելուց ետ։
Մինչ քո սիրտն է քո կրծքի տակ ավելի՜ պինդ, քան ապառաժ ամուր մի քար»:
Իսկույն նրան պատասխանեց և խոսք ասաց Պենելոպեն խոհեմամիտ.
«Ո՜հ, իմ որդյակ, սիրտս, ահա իմ կրծքի տակ, կաշկանդված է խոր զարմանքից,
Չգիտեմ՝ ինձ ի՞նչ պատահեց, ո՛չ կարող եմ մի խոսք խոսել, հարցմունք անել,
Ո՛չ էլ նայել նրա դեմքին, դեմ-հանդիման։ Եթե, սակայն,
Ոդիսևսն է սա իսկևիսկ վերադարձած, որն իր տունն է արդեն եկել,
Մենք իրարու ավելի լավ կճանաչենք, քանզի մեր մեջ կա մի նշան՝
{{տող|110}}Այլ մարդկանցից գաղտնածածուկ, որը միայն մենք լավ գիտենք»։
Ասաց այդպես, ժպտաց այնժամ բազմաչարչար Ոդիսևսը աստվածային
Եվ ութապես Տելեմաքին իր խոսքն ասաց այս թևավոր.
«Տելեմաքո՜ս, թույլ տուր մորդ, որ իր տան մեջ նա ինձ փորձի.
Նա ինձ շուտով ավելի լավ, հաստատապես կճանաչի,
Մինչդեռ հիմա խորշում է խիստ, զանց է առնում ինձ ընդունել, ինչպես ես կամ,
Քանզի ես այժմ կեղտի մեջ եմ, գարշ ցնցոտի ունեմ հագած։
Իսկ մենք հիմա լավ մտածենք՝ ինչպե՞ս անել, որ մեր գործը լավ ընթանա:
Երբ մեկնումեկն իր երկրի մեջ սպանում է այնպիսի մարդ,
Որ մահից ետ չունի նույնիսկ պատվախնդիր, վրիժառու ազգականներ,
{{տող|120}}Մարդասպանն այդ, թողած երկիրն իր հայրական, իսկույն դիմում է փախուստի:
Մինչ մենք այստեղ կոտորեցինք այս քաղաքի պատվարն ամբողջ,
Իթակեի գերահռչակ, մեծ քաջերին։ Արդ, այդ մասին դու հոգատար, լա՜վ մտածիր»։
Պատասխանեց իսկույն նրան և խոսք ասաց Տելեմաքոսը խորիմաց.
«Հա՜յր սիրելիդ, այդ ի՛նքդ տես, դո՛ւ լավ գիտես. հանց ասում են՝ մարդկության մեջ
Դու խելքովդ գերազանց ես ու իմաստուն, և չի կարող մրցել քո դեմ
Ցորենակեր ու երկրածին և ո՛չ մի մարդ, ո՛չ մի անհատ։ Մենք աննկուն
Կը հետևենք քեզ համարձակ, և քաջության ոչ մի պակաս չի զգացվի:
Հանց զորավիգ` մենք քեզ կօգնենք, որքան կորով և ուժ ունենք»։
Նրան իսկույն պատասխանեց և խոսք ասաց Ոդիսևսը ամենիմաց.
{{տող|130}}«Ահա թե ես ինչ եմ ասում, այն, որ թվում է լավագույն և վայելուչ,
Լվացվեցե՛ք նախ և առաջ, հագե՛ք ապա պատմուճաններ
Եվ պատվիրե՛ք ստրուկ կանանց՝ զգեստ հագնել գեղեցկազարդ։
Թող երգիչը աստվածային, ձեռքը առած կիթառն հնչուն,
Ուրախավետ երգեր երգի, թող թնդան աստ պար ու նվագ և կաքավանք,
Որ ամեն մարդ, ով անցնում է ճանապարհով կամ ապրում է շրջակայքում,
Լսելով այդ` կարծիք կազմի ու մտածի, թե այստեղ մի հարսանիք կա,
Որպեսզի գեթ խոսնարների այս մեծագույն կոտորածի համբավը այժմ
Քաղաքի մեջ չտարածվի, մինչև գնա՜նք մենք այստեղից,
Հեռանա՜նք դաշտ, գնանք այգին մեր ծառաշատ, որ այնուհետ մենք միասին
{{տող|140}}Խորհուրդ անենք, թե որպիսի՞ լավագույն ելք մեզ կառաքի Օլիմպացին»։
Ասաց այդպես, և անսացին նրանք, պատվերն այդ լսեցին։
Լվացվեցին նախ և առաջ, ապա հագան պատմուճաններ,
Զարդարվեցին ստրուկ կանայք: Այնժամ երգիչն աստվածային
Վերցրեց կիթառն իր սնամեջ, քաղցր երգեց և բորբոքեց նրանց հոգին
Վառ տենչանքով անուշ երգի, նուրբ նվագի և մեծասքանչ պարերգության,
Եվ կաքավող տղամարդկանց, պերճագոտի այլև կանանց
Բյուր ոտքերի դոփյուններից ողջ ապարանքը դըղրդաց,
Եվ ամեն մարդ, ով այդ լսեց, այս էր խոսում դրսում, այնտեղ.
«Հարսանի՞ք է, մեկը անշուշտ ամուսնացավ բազմախոսնայր թագուհո հետ:
{{տող|150}}Անպիտա՜ն կին. էլ չսպասեց իր ամուսնուն օրինական ու դերակա,
Որ պահպանի այս մեծաշուք տունը նրա, մինչև որ նա ետ դառնա, գա»։
Այդպես էին խոսում դրսում, չգիտեին, թե իսկապես ի՞նչ կատարվեց,
Մինչ մեծասիրտ Ոդիսևսին մատուցող կինը տնօրեն, Եվրինոմեն,
Տան մեջ այնտեղ լավ լողացրեց, օծեց նրան յուղով փայլուն,
Բերեց, հագցրեց նրան բաճկոն և պատմուճան մի պերճաշուք:
Աթենասը նրա գլխին ցողեց պայծառ և գերագույն մի պերճություն,
Դարձրեց տեսքով շատ հաղթանդամ, քաջահասակ և ամակազմ,
Ծածկեց գլուխն իր մազերով գեղագանգուր, հանց հակինթի մի վառ ծաղիկ։
Ինչպես ոսկին ու արծաթն է իրար կցում ճարտարագործ վարպետն հմուտ,
{{տող|160}}Որին բազում արվեստների ձիրքն են տվել ինքն Աթենասն ու Հեփեստոսն,
Որպեսզի նա իր կերտվածքին ձև տա շքեղ, հանց գերհրաշ սքանչելիք,
Այդպես այնժամ նրա գլխին և ուսերին նա շնորհեց շուք և պերճանք,
Եվ դուրս եկավ լոգարանից Ոդիսևսը՝ տեսքով նման անմահներին.
Նա ետ եկավ, նստեց կրկին այն բազմոցին, ուստեք առաջ նա վեր կացավ,
Անդ, իր կնոջ դեմ-հանդիման, ապա դարձավ և այս խոսքը ասաց նրան.
«Տարօրինա՜կ է, որ անզոր կանանց մեջ քեզ աստվածները Օլիմպակյաց
Սիրտ են տվել անդրդվելի և ամենից ավելի ժանտ, անագորույն։
Ո՛չ, չէր կարող ոչ մի այլ կին, թեպետ սիրտը նրա լիներ դաժանագույն,
Վատ ընդունել իր ամուսնուն, որն հանդուրժած բյուր-բյուր աղետ,
{{տող|170}}Վերադառնար իր երկիրը հայրենավանդ քսան տարի անցնելուց ետ,
Դեհ, ինձ համար այլ անկողին սարքիր շուտով, դայա՜կ մայրիկ,
Գեթ մեն-մենակ պառկեմ հիմա, ճիշտ որ սիրտն է սա կրծքում երկաթաձույլ»:
Նրան իսկույն պատասխանեց և խոսք ասաց Պենելոպեն խոհեմամիտ.
«Զարմանալին դո՛ւ ես, կարծեմ, նպե՛րտ չեմ ես, ոչ էլ հպարտ,
Արհամարհել քեզ չեմ կարող։ Լավ հիշում եմ՝ ինչպես էիր դու այն պահին,
Երկայնաթի նավի վրա Իթակեից հեռանալիս այն ժամանակ։
Լա՜վ, Եվրիկլիա, մահճակալին այն հաստամեստ ու ամրապինդ՝
Սրա համար հիմա շուտով այնտեղ սարքիր դու անկողին,
Բայց չսարքես ննջարանում, դուրս բեր և դիր մահճակալը,
{{տող|180}}Որը անձամբ սա է շինել, փռիր օդիկ և վերևից փայլուն վերմակ»։
Այդպես ասաց նա՝ ամուսնուն իր փորձելով, բայց վրդովվեց Ռդիսևսը,
Հուզված սրտով պատասխանեց իսկույն նրան և խոսք ասաց.
«Ա՜յ կին, այդ ի՞նչ խոսք խոսեցիր սրտակոտոր և անհաճո,
Ո՞վ է դրել իր մահճակալը ուրիշ տեղ, և դժվար թե այդ կատարեր
Նույնիսկ զորեղ վարպետ մի մարդ, և միմիայն ինքը աստված,
Եթե իրոք նա կամենար, հեշտ կարող էր փոխադրել այն ուրիշ տեղ,
Իսկ մարդկանցից այդ չէր կարող անել ոչ ոք։ Երիտասարդն անգամ հզոր
Չէր կարեն տեղից շարժել այն մահճակալը քաջարվեստ,
Որն առանձին նշան ուներ, ես ինքս էի կառուցել այն, և ո՛չ այլ ոք։
{{տող|190}}Մեր բակի մեջ կար մի բարձր, բազմատերև թուփ՝ թզենի,
Ամբարձուղեշ, ծաղկափթիթ, և նման էր դրա բունը մի հատ սյունի։
Դրա շուրջը ես շինեցի մի ննջարան և կերտեցի այդ ամբողջը
Խիտ, պնդագույն վեմ քարերից, այլև վերուստ կառուցեցի ես մի կտուր,
Նաև դռներ ես կախեցի՝ կերտված շքեղ ու հույժ ամուր:
Այնուհետև ես կտրեցի այդ թզենու բազմատերև, պերճ ճյուղերը
Եվ, կտրելով բունն արմատից, սուր պղինձով տաշեցի կոկ
Ու հղկեցի այն գեղաղեշ, ճարտարակի, լարով չափված ու ճշգրիտ,
Պինդ գչիրով ծակծկեցի, պատրաստեցի մահճակալին մութ ու նեցուկ։
Երբ այդպիսով ավարտեցի գործն սկսված՝ մահճակալը այդ անաղարտ
{{տող|200}}Զարդարեցի ես փղոսկրով՝ արծաթապատ, ոսկեճամուկ,
Ապա վրան ես քաշեցի շողշողենի ու շառագույն եզան կաշի։
Արդ, դրանք են նշանները մահճակալի, որ հայտնեցի, բայց չգիտեմ,
Ա՜յ կին, դեռ կա՞ իմ մահճակալը անվնաս. թե՞ մեկնումեկը մարդկանցից.
Բունն հերձելով այն թզենու, փոխադրել է մի ուրիշ տեղ»։
Ասաց այդպեսշ իսկույն կնոջ սիրտն ու ծնկները դողացին,
Ճիշտ համարեց նա նշաններն, որ Ոդիսևսը թվարկեց այդքան հաստատ,
Արտասվեց նա, վրա հստավ, վզով ընկավ Ոդիսևսի, վարվեց նրան,
Ջերմ, խանդակաթ նա համբուրեց նրա գլուխն ու խոսք ասաց.
«Մի՛ տրտնջա դու ինձ վրա, ո՜վ Ոդիսևս, մարդկության մեջ
{{տող|210}}Գերազանցն ես դու քո խելքով։ Ատվածները մեզ մատնեցին աղետների.
Նախանձահույզ՝ չկամեցան, որ միշտ լինենք մենք իրար հետ
Ու, ցնծավետ ապրել կյանքը մեր ջահել, հասնենք շեմքին մեր ծերության,
Իսկ հիմա դու մի՛ զայրանա, իմ դեմ բնավ մի վրդովվիր,
Որ, նախապես տեսնելով քեզ, չգգվեցի այսպես սրտանց ու սիրալիր,
Քանզի սիրտն իմ սարսափում էր միշտ սիրեցյալ իմ կրծքի տակ՝
Միգուցե ինձ մեկնումեկը եկվորներից խաբի հանկարծ:
Չէ՞ որ շատ կան խարդախ մարդիկ միտումներով նենգ ու դաժան,
Եվ Հեղինեն արգիացի, որ ծնունդն էր Զևս զգոնի,
Չէր միանա անկողնու մեջ սիրով օտար եկվորի հետ,
{{տող|220}}Եթե կանխավ նա իմանար, որ աքեյանց քաջ զավակները մարտաշունչ
Կրկին կռվով ետ կբերեն իրեն իր տունն, հայրենական սիրած երկիրն։
Աստվա՛ծն այդպես նրան դրդեց, որ կատարի նա գործը այդ քարվականքի,
Բայց նախապես իր հոգու մեջ չհասկացավ նա այդ ոճիրը խուժադուժ,
Որից նաև սկիզբ առան աղետները մեր տանջանքի։
Եվ այժմ ահա, երբ նշանները մահիճի թվարկեցիր դու բացահայտ,
Որոնք բնավ մարդկության մեջ դեռ չի տեսել և ոչ մի մարդ,
Այլ միմիայն այդ գիտեինք լոկ դու և ես, այլև մեկը նաժիշտներից,
Ակտորիսը, որին հայրս ինձ շնորհեց, որպեսզի գա այստեղ ինձ ետ,
Նա որ դուռը ննջարանիս պահպանում էր անվերջ արթուն։
{{տող|230}}Դու, Ոդիսևս, համոզեցիր սիրտն իմ արդեն, որ տոկուն էր և անվկանդ:
Այդպես ասաց և առավել հուզեց նրա սրտում փափագը ջայլանքի,
Նա լաց եղավ, գրկեց կնոջն իր սիրատենչ և անբասիր:
Ինչպես երկիրն է բերկրալի՜ հանկարծ թվում նավորդներին,
Որոնց նավը գեղեցկակերտ խիստ խորտակեց Պոսիդոնը ծովերի մեջ՝
Բորբոքելով ահեղագոչ հուժկու ալիք և փոթորիկ,
Շատ քչերը խուսափեցին անդունդներից ճերմակ ծովի
Եվ, թաթախված ամբողջ մարմնով աղի ջրում, լող տվեցին դեպի ցամաք
Ու ցնծացին, որ, աղետից խուսափելով, դուրս են գալիս երկրի վրա,
Այդպես ցնծաց Պենելոպեն, երբ նայում էր իր ամուսնուն,
{{տող|240}}Եվ չէր կարող ամենևին նրա վզից պոկել ձեռքերն իր սպիտակ։
Եվ վարդամատն Արշալույսը նրանց այդ հորդ արցունքի մեջ պիտ երևար,
Եթե նոր բան չմտածեր Աթենասը, աստվածուհին պայծառաչյա.
Նա աշխարհի սահմանի մոտ կանգնեցրեց Գիշերն երկար ժամանակով,
Ուշացրեց օվկիանոսում ելքը պայծառ ու ոսկեգահ Արշալույսի
Եվ արգելեց լծել ձիերն արագաչու և կորովի`
Մարդկանց համար միշտ լուսաբեր Փաեթոնին ու Լամպոսին։
Եվ կնոջն իր այնժամ դիմեց ու խոսք ասաց Ոդիսևսը ամենիմաց.
«Ա՜յ կին, ավա՜ղ, դեռ չենք հասել մենք սահմանին աղետալից մեր փորձության,
Ինձ տակավին դեռ սպասում են բյուր ժանտալի, ծանր գործեր,
{{տող|250}}Որոնք բոլորն ես անխուսափ պիտ հանդուրժեմ և կատարեմ,
Ինչպես ասացն գուշակեց երբեմն հոգին Տիրեսիասի,
Այն օրը հենց, երբ որ իջա և գնացի ես օթևանը Հադեսի,
Որ գեթ հարցնեմ ընկերներիս, նույնպես և իմ վերադարձի մասին այնտեղ:
Բա՜վ է սակայն, Պենելոպե, ժամանա՜կն է գնանք արդեն դեպի մահիճն,
Որ, իրար մոտ այնտեղ պառկած, հրճվենք քնով քաղցրանուշիկ»։
Ել թագուհին՝ խոհեմամիտ Պենելոպեն, այնժամ նրան այսպես ասաց.
«Քեզ անկողին աստ կլինի՜, երբ քո հոգին այդ փափագի,
Քանի որ այժմ աստվածները այդ կամեցան, և դու կրկին
Վերադարձար, եկար քո տունը բարեկարգ և քո երկիրը հայրենի,
{{տող|260}}Բայց քանի որ այժմ հայտնեցիր գալիք գործը, որ աստվածն Է ներշնչել քեզ,
Պատմի՜ր դու ինձ այդ ապագա պայքարը քո, թեպետ գիտեմ, որ և հետո
Պիտի հայտնի այդ լինի ինձ։ Վատ չէ սակայն, եթե հիմա այդ իմանամ»։
Եվ Ոդիսևսն ամենիմաց պատասխանեց այնժամ նրան և խոսք ասաց.
«Ո՜հ, դու դժբախտ, ինչո՞ւ կրկին դու ինձ այդպես ստիպում ես հորդորելով,
Որ պատմեմ այդ։ Լա՜վ, կասեմ քեզ ու չեմ ծածկի ես ոչ մի բան,
Բայց քեզ համար ուրախալի չի լինի այդ, ցնծալու չեմ նույնպես և ես:
Նա ինձ ասաց, որ դեռ մարդկանց շատ քաղաքներ ես պիտ անցնեմ,
Որ տակավին, ձեռքիս բռնած ամրապինդ թին, պիտի երկար ես թափառեմ,
Մինչև որ գամ, հասնեմ մարդկանց, որոնք ծովին անծանոթ են, ծով չգիտեն
{{տող|270}}Եվ կերակուրն ասում էն միշտ առանց աղի, որոնք նաև
Անտեղյակ են ու չգիտեն՝ ի՞նչ է նավը արագաչու և կարմրակող,
Եվ չեն տեսել թեթև թիեր, որոնք թևերն են սև նավի։
Ասաց, որ ինձ նա ցույց կտա մի լավ նշան, որն ես երբեք չեմ մոռանա.
Երբ, շրջելիս, ես հանդիպեմ որևիցե մի ճամփորդի,
Որն հարց տա ինձ՝ «այդ ի՞նչպիսի հացի թիակ կա քո ուսին լուսաշողիկ»,
Այդ ժամանակ թեթև իմ թին պիտի ցցեմ, տնկեմ գետին ես փութապես,
Պիտի հարուստ զոհ մատուցեմ երկրասասան Պոսիդոնին գերերջանիկ.
Մի խոյ, մի եզ և խոզերին բեղմնավորող մի մեծ վարազ
Եվ, այնտեղից ետ գալով տուն, զոհ պիտ բերեմ հարյուրաեզն
{{տող|280}}Անծայրածիր երկնքի տեր աստվածներին հավերժակաց,
Եվ բոլորին, ինչպես հարկն է։ Մինչ մահը ինձ հասնելու չէ ծովի վրա,
Այլ կլինի այն շատ թեթև և անտանջանք, ինձ կտանի
Իմ լուսավոր ծերության մեջ, երբ որ լինեմ շրջապատված
Ես հանրային երջանկությամբ ժողովրդի։ Ասաց, որ սա կկատարվի»։
Նրան նորից իր խոսքն ասաց Պենելոպեն խոհեմամիտ.
«Եթե իրոք աստվածները սահմանել են այդ ծերությունը երջանիկ,
Ապա ուրեմն հույս կա, որ մենք աղետներից խույս պիտի տանք»։
Այդպես նրանք այդ գործերից խոսում էին իրարու հետ,
Մինչդեռ արդեն Եվրինոմեն և դայակը, ճրագների վառ լույսի տակ,
{{տող|290}}Նրանց մահիճն հարդարեցին, պերճ անկողինը փափկագույն։
Երբ, ծրաժիր աշխատելով, ննջարանում մահճակալը լավ սարքեցին,
Դայակն ավսարդ քուն մտնելու իր սենյակը գնաց կրկին:
Եվրինոմեն, վառ ճրագը ձեռին բռնած, տարավ նրանց դեպ ննջարան,
Իսկ երբ բերեց, հասցրեց այնտեղ, ննջարանը, ինքը դարձավ ու ետ գնաց։
Ուրախասիրտ նրանք մտան իրենց սովոր ու վաղեմի մահիճի մեջ։
Այդ ժամանակ Տելեմաքոսնշ եզնարածը, և խոզարածն
Ընդհատեցին ոտքի դոփյունն ու քարերը, դադարեցին նաև կանայք, է
Եվ քուն մտան բոլորեքյան ապարաքում ստվերամած։
{{տող|300}}Երբ երկուսով նրանք սիրո խոր տարփանքը վայելեցին,
Սկսեցին իրար պատմել, զրույց անել հոգեզվարճ:
Պատմեց կինը չքնաղագեղ, որքան կրեց ինքը իրոք
Իր հարկի տակ դաժան վշտեր՝ մինչ է նայելով սեղեխներին ամբարտավան,
Ինչպե՜ս գույքը վատնում էին և լրփլփում բյուրաբազում եզ ու ոչխար,
Որքա՜ն նաև քաղցր գինի կարասներով դատարկեցին։ ժանտաղետներ
Պատմեց նաև Ոդիսևսն իր գլխով արածն և այն, որքա՜ն ժանտ աղետներ
Նա պատճառեց իր թշնամյաց, որքա՜ն ինքն էր կրել վշտեր ու տառապանք։
Եվ լսում էր Պենելոպեն հոգեզվարճ, և քունն անգամ նրա աչքին,
Թարթիչներին, բնավ չիջավ, մինչև որ նա լսեց ամբողջ պատմությունը։
{{տող|310}}Նախ սկսեց պատմել նա այն՝ ինչպես ինքը հաղթահարեց կիկոններին,
Ինչպես եկավ այնուհետև նա լոտոսափագ երկիրը պտղատու,
Ի՛նչ կատարեց կիկլոպն ահեղ, ինչպե՛ս նրան ինքը պատժեց դաժանորեն՝
Հանուն սիրած ընկերների, որոնց հրեշն այդ լափլփեց անդ անողոք,
Ինչպե՛ս հասավ Էոլոսին, որն ընդունեց իրեն սիրով և ջերմեռանդ
Ու սրտալի ճանապարհեց, բայց չթողեց բախտը, ավա՜ղ, որ գա, հասնի
Սիրատենչիկ իր հայրենիք, ինչպես ապա թնդաց ահեղ մի փոթորիկ,
Քշեց, տարավ իրեն, խորունկ հառաչելիս, դեպի ծովերը ձկնավետ,
Ինչպես հետո եկավ հասավ Տելեփիլոս, քաղաքը այդ լեստրիգոնյանց,
Որոնք նավերն ու գեղեցկոտն ընկերներին ջախջախեցին անդ չարաղետ,
{{տող|320}}Բայց խույս տվեց այնժամ մահից Ոդիսևսը, իր սևաթույր նավի վրա,
Պատմեց գործերը Կիրկեի խիստ խորամանկ, հնարագետ ու գերհրաշ,
Ինչպես հասավ իր բազմաթին նավի վրա տունն Հադեսի այն հեղձուցիկ,
Որպեսզի անդ հարցմունք անի թրակիացի Տիրեսիասի ստվեր- ոգուն,
Ուր և տեսավ ինքը բոլոր ու բազմաբյուր ընկերներին իր ուղեկից
Եվ իր մորը, որ ծնել էր և սնել էր իրեն մանուկ իր հասակից,
Ինչպե՛ս լսեց նա այնուհետ ծովալքների երգն ու նվագն հրապուրիչ,
ինչպե՛ս հասավ նա ժայռերին այն շարժըվող, Քարիբդիսին այն ահավոր
Եվ Սկիլլային, որից երբեք չեն ազատվել մարդիկ բնավ, հանց բախտավոր,
Եվ ինչպե՛ս անդ ընկերներն իր կոտորեցին արջառներին Հելիոսի,
{{տող|330}}Ինչպե՛ս Զևսը բարձրադղորդ զարկեց շանթով հրաբորբոք
Եվ խորտակեց նավը արագ ու ծովակուր եղան ազնիվ իր ընկերներն,
Մինչդեռ ինքը անդ խույս տվեց ժանտ օրհասից և սև մահից իր վերահաս,
Ինչպե՛ս ապա նա Օգիգիե կղզին եկավ, դեպ Կալիպսոն հավերժահարս,
Ինչպես իրեն պահում էր նա քարայրի մեջ իր խորափոր,
Սնում էր միշտ և փափագում, որ ամուսին դառնա իրեն ինքն հավիտյան,
Խոստանում էր անմահ դարձնել և մշտապես երիտասարդ,
Բայց այդպիսով չհամոզեց սիրտն իր բնավ իր կրծքի տակ,
Ինչպե՛ս հետո, բյուր աղետներ կրելուց ետ, երկիրն եկավ փեակների,
Որոնք իրեն, հանց աստըծու, մեծարեցին սիրով, սրտանց,
{{տող|340}}Ինչպես նրանք առաքեցին իրեն նավով դեպ սիրելի իր հայրենիքն՝
Շնորհելով բյուրաբազում ոսկի, պղինձ և հագուստներ, իբրև նվեր,
Եվ հենց որ նա արտասանեց խոսքն այդ վերջին, Քունը իջավ նրա աչքին,
Քունն հոգու դեղ, որ թուլացնում է անդամներն և ցրում է սրտի ցավերն,
Մինչդեռ մի այլ բան մտածեց Աթենասը, պայծառաչյա աստվածուհին,
Երբ որ սրտանց նա համոզվեց, որ Ոդիսևսը լիովին
Արդեն հրճվեց իր խոր քնով և իր կնոջ անկողինով։
Փութանակի նա հորդորեց, որ հորդահոս Օվկիանոսից շուտով դուրս գա
Եվ իր լույսը սփռի մարդկանց մահկանացու պերճ Արշալույսը ոսկեգահ։
Այնժամ փափուկ իր մահիճից Ոդիսևսը ելավ, կնոջն այս խոսքն ասաց.
{{տող|350}}«Ա՜յ կին, արդեն մենք երկուսովս լավ հագեցանք՝ կրելով բյուր ցավ ու փորձանք,
Դու աստ անվերջ և հոգեբուխ ողբում էիր իմ վերադարձը տխրալի,
Իսկ, ես կամավ Զևսի և այլ աստվածների, վշտերի մեջ ու կաշկանդված,
Մաշվում էի հայրենազուրկ, թեպետև միշտ ձգտում էի ետ գալ իմ տուն:
Եվ քանի որ մենք երկուսով հիմա արդեն արժանացանք մեր մահիճին փափագելի,
Դու այժմ հոգա և պահպանիր մեր գույքն ու գանձն, որքան որ կա մեր հարկի տակ,
Իսկ պակասը նախիրների, որ վատնել են սեղեխները ամբարտավան
Ես ամեն կերպ կհայթայթեմ՝ ինքս կռվով, և կամ իրենք աքեացիք
Հոժարակամ կտան մասամբ մինչև լցվեն մեր փարախները լիովին,
Իսկ ես հիմա պիտի գնամ ծառաշատ մեր այգին ու մեր արոտները՝
{{տող|360}}Տեսնելու անդ իմ ազնիվ հորն, որ հոգեհույզ վշտանում է միշտ իմ համար:
Եվ քեզ, ա՜յ կին, պատվիրում եմ, թեպետև դու խելացի ես ու խորագետ.
Հենց որ ծագի լույս Արևը, համբավն իսկույն կտարածվի
Խոսնայրների մասին անշուշտ, որոնց այստեղ սպանեցի ես մեր տան մեջ.
Նաժիշտ կանանց հետ միասին դու վերնատունը բարձրացիր,
Նստիր այնտեղ և ոչ ոքի էլ չերևաս և ոչ մի խոսք էլ չխոսես»։
Ասաց, ապա իր ուսերին գցեց իսկույն զենքն ու զրահը պերճագոյն,
Շտապ քնից արթնացրեց Տելեմաքին, խոզարածին, եզնարածին,
Հրամայեց, որ և նրանք շուտով հագնեն զենքն արեսյան։
Նրանք նրան չհեստացան, այլ զինվեցին հապճեպ զենքով պղնձակուռ
{{տող|370}}Եվ, բացելով դռներն ապա, դուրս գնացին, առաջնորդում էր Ոդիսևսն։
Լույսը բացվեց ու տարածվեց երկրի վրա, Աթենասը պայծառաչյա
Խիտ խավարով պատեց նրանց և քաղաքից հանեց, տարավ արագորեն:
</poem>
== Երգ քսանչորսերորդ։ Հաշտություն ==