Changes

:Ես, սակայն, բնավ պարտավորված չէի զգում որևէ բան գրել, մեկ բառ անգամ։ Ուստի պատասխանում էի, թե իմ գրքերով,֊ — բոլո՛ր գրքերով, ոչ միայն «Ճայով»,֊ — արդեն ասել եմ այն, ինչ ուզում էի, և այլևս գրելիք չունեմ։ Բացի այդ, մի քիչ հետուտռաջ անելուց հետո մեքենան վերջապես գործի էր ընկել, գրքերն սկսել էին լույս աշխարհ գալ, և այնքան հաճելի էր գիտակցել, որ վերացել է ամեն օր առավոտից երեկո, առանց արձակուրդի և հանգստյան օրերի աշխատելու անհրաժեշտությունը։

:Հնարավոր է, որ իմ տետրակի՝ մեքենայի յուղից ու խոտի տերևներից աղտոտված էջերին հայտնվելով՝ նա ճշգրտորեն նման չլիներ Փրկչի։ Գուցե բառ անգամ չասեր այն ամենից, որ ասում է Փրկիչն այս գրքում։ Բայցևայնպես, նա, որ գրքից է, ուսուցանում էր. ․եր կյանքը մարմնավորումն է այն ամենի, ինչ կրում ենք մեր մտքում։ Ամենը, որ այնտեղ կատարվում է, ինքներս ենք ստեղծել։ Իսկ եթե այդպես է, ուրեմն մենք բոլորս, ֊ — դուք ձեր հերթին, ես իմ, ֊ — պատահմամբ չենք հանդիպել այստեղ, տվյալ կոնկրետ պահին։ Եվ այդ դեպքում, ամենայն հավանականությամբ, բնավ պատահական չէ, որ հիմա ձեր ձեռքին է այս գիրքը, ու հավւսնաբար եկել եք այստեղ, որ հիշեք։ Իսկ իմ գրած գիրքը կարող է ձեգ օգնել այդ հարցում։ Ես կատարվածի ա՛յդ մեկնաբանությունն եմ ընտրում։ Եվ իմ Փրկիչը բնավ էլ գեղարվեստական հորինվածք չէ, այլ միանգամայն իրական ոմն․ նա հիմա նստած է ինչ֊որ տեղ, զուգահեռ աշխարհներից մեկում ու գոհունակ ծիծաղում է՝ նայելով թե իրադարձություններն այստեղ ինչպես են զարգանում՝ ճիշտ ու ճիշտ այն սցենարով, որ հորինել ենք ինքներս մեզ համար։ Ես այդպես եմ կարծում, քանզի այդպիսին է իմ ընտրությունը։

:ինքն իր մեջ տեսնի Աստծո զավակին,֊—

:֊մեր —մեր նմանն է նա,

:և ինչ խնդիր էր, որ Տերը տվեց»,֊—

:    ֊ — Դու միայնակ մարդու տեսք ունես,֊ — ասացի նրան։:    ֊Դու՝ —Դու՝ նույնպես։:    ֊ — Չեմ ուզում խանգարել։ Եթե ավելորդ եմ, կշարունակեմ թռիչքս։:    ֊ — Չէ, ես սպասում էի քեզ։

:    ֊ — Կներես, որ ուշացա։:    ֊ — Ոչի՛նչ։

:    ֊ — Հուսով եմ, որ ապուխտից ու պանրից չես հրաժարվի,֊ — ասաց նա,֊ — ապուխտ, պանիր, հնարավոր է՝ նաև մրջյուն։

:    ֊ — Դու ո՞վ ես,֊ — հարցրի,֊ — ինքնաթիռով թափառելուս տարիներին ոչ մի անգամ ինձ պես շրջմոլիկի չէի հանդիպել։:    ֊ — Ես, ճիշտն ասած, հատուկ որևէ բանի պիտանի չեմ,֊ — ուրախ֊ուրախ ասաց նա։֊ նա։— Մի քիչ մեխանիկ եմ, եռակցող, քիչումիչ վաստակել եմ Քեթսի թրթուրավոր մեքենաները բանեցնելով։ Բանն այն է, որ երբ հարկ եղածից մի քիչ ավելի եմ մնում որևէ տեղ, միշտ ինչ֊որ պատմությունների մեջ եմ ընկնում։ Դրա համար էլ ինքնաթիռ սարքեցի ինձ համար և ահա շրջում եմ։:    ֊ — Այդ ի՞նչ թրթուրավոր մեքենաներ են,֊ — մանկուց խելքս գնում էր դիզելային տրակտորների համար։:    ֊ — Դ֊8, Դ֊9։ Բայց այդ ամենը շատ կարճ տևեց, Օհայոյում։:    ֊ — Դ֊9։ Այն մեծերն են, չէ՞, մի տան չափ։ Կրկնակի հաղորդակով․․․ դրանք իսկապե՞ս կարող են լեռ շարժել։:    ֊ — Լեռներ շարժելու շատ ավելի լավ միջոցներ կան,֊ — ասաց նա ժպիտով, որը մի ակնթարթ էլ չձգվեց։

:    ֊ — Ինչ֊որ բան այնպես չէ՞,֊ — հարցրեց նա։:    ֊ — Իսկ այդ ի՞նչ պատմությունների մեջ ես ընկել։:    ֊ — Առանձնակի ոչինչ չկար։ Պարզապես հիմա ինձ, ինչպես որ քեզ, դուր է գալիս շարունակ տեղաշարժվելը։

:    ֊ — Ինչքա՞ն ժամանակ է, որ ուղևորներ ես ման տալիս,֊ — հարցրի նրան ինքնաթիռի մյուս կողմից։:    ֊ — Մի ամիս, կարող է՝ հինգ շւսբաթ։

:    ֊ — Ինչո՞ւ ինձ ճշմարտությունը չես ասում։:    ֊ — Ես արդեն ասացի քեզ ճշմարտությանը, Ռի՛չարդ։ Եվ անունս էլ գրված է ինքնաթիռի վրա։:    ֊ — Մարդը չի կարող ուղևորներ ման տալ այնպես, որ ինքնաթիռը, թեկուզ մի քիչ, չյուղոտի, բարեկա՛մս, գոնե մի քիչ չկեղտոտի։ Գոնե մի բիծ՝ երեսվածքի վրա, հը՞։ Աստվա՜ծ իմ, գոնե խոտի մի շյուղ՝ հատակին։

:    ֊ — Կան բաներ, որ դու չգիտես։

:    ֊ — Ճի՛շտ է։ Բայց երբևէ կիմանամ։ Ամեն ինչ կիմանամ։ Եվ այն ժամանակ կարող ես վերցնել իմ ինքնաթիռը, Դո՛նալդ, որովհետև այլևս թռչելու կարիք չեմ ունենա։

:    ֊ — Իսկապե՞ս։ Պատմի՛ր։

:    ֊ — Մարդիկ երկար ժամանակ թռչել չէին կարողանում։ Գուցե և ոչ այն պատճառով, որ դա անհնար էին համարում, գուցե չէին յուրացրել աերոդինամիկայի առաջին օրենքը։ Ես ուզում եմ հավատալ, որ ինչ֊որ տեղ գոյություն ունի մեկ այլ օրենք, և մեզ հարկավոր չեն ինքնաթիռները, որպեսզի թռչենք, կամ անցնենք պատերի միջով, կամ հասնենք ուրիշ մոլորակների։ Մենք կարոդ ենք սովորել և անել այդ ամենը նաև առանց մեքենաների։ Որտեղ էլ որ լինի։ Եթե ցանկանանք։

:    ֊ — Եվ դու գտնում ես, որ կսովորես այդ ամենը, եթե շարունակես երեք դոլարով ուղևո՞ր ման տալ։:    ֊ — Միակ ուսումնառությունը, որ իմաստ ունի, այն է, որին ինքդ ձգտում ես։ Չկա և չի կարող լինել երկրի վրա մեկը, որն ինձ ավելին կսովորեցնի, քան իմ ինքնաթիռն ու երկինքը։ Եվ եթե նման մեկը լիներ, ես անմիջապես կգնայի փնտրելու այդ մարդուն։ Մեկ է՝ տղամարդ լիներ, թե՝ կին։

:    ֊ — Դու, եթե իսկապես ուզում ես սովորել, մի՞թե չես հավատում, որ քեզ ղեկավարում են։:    ֊ — Այո, ինձ ղեկավարում են։ Իսկ ո՞ւմ չեն ղեկավարում։ Ես միշտ զգացել եմ, որ ինձ հետևում են կամ նման մի բան։:֊ — Եվ կարծում ես՝ քեզ կբերեն Ուսուցչի մոտ, որը կօգնի քեզ։:֊ — Եթե չպատահի այնպես, որ ինքս լինեմ այդ ուսուցիչը, ապա՝ այո։:֊ — Կարող է և այդպես լինել,֊ — ասաց նա.․․

:֊ — Այդ դո՞ւք եք այստեղ ուղևորներ ման տալիս,֊ — հարցրեց ծերունին։ Դաշտը Դոնալդն էր գտել, ուստի ես ձայն չհանեցի։:֊ — Այո, սը՛ր,֊ — ուրախ֊ուրախ ասաց նա։֊ նա։— Այսօր վատ չէր լինի թռչել, ճի՞շտ է։ Ուզո՞ւմ եք։:֊ — Իսկ եթե ուզեմ, չե՞ք սկսի խեղկատակություն անել օդում, գլուխկոնծի տալ,֊ — ծերունու աչքերը չարաճճի կայծկլտում էին, քանի դեռ զննում էր մեզ, փորձելով տեսնել՝ գլուխ հանո՞ւմ ենք իր պես գեղջուկից։:֊ — Կուզեք՝ կանենք, չեք ուզի՝ չենք անի։:֊ — Բայց դուք երևի ահագին փող եք պլոկում, չէ՞։:֊ — Կանխիկ երեք դոլար՝ ինը֊տաս րոպե թռիչքի համար։ Դա նշանակում է՝ երեսուներեք ու երեք տասնորդական սենթ՝ րոպեում։ Շատերն ասում են, որ արժե։

:    ֊ — Ձեզնից ո՞րը, ջենթլմեննե՛ր,֊ — հարցրեց ծերունին։

:    ֊ — Ռիչարդը կտանի ձեզ։ Ես դեռ ճաշում եմ։ Կամ էլ՝ սպասեք։:֊ — Ոչ, սը՛ր, ես պատրաստ եմ թռչել հենց հիմա։ Կարո՞ղ ենք անցնել իմ ագարակի վրայով։:֊ — Իհարկե,֊պատասխանեցի —պատասխանեցի ես,֊ — միայն ցույց տվեք, թե որ կողմն եք կամենում թռչել, սր՛ր։

:    ֊ — Օգնիր, Դո՛ն, լա՞վ։:    ֊ — Ըհը՛,֊ — նա, գավաթը ձեռքին, վեր կացավ ու կանգնեց պտուտակի մոտ։֊ մոտ։— Ի՞նչ պիտի անեմ։:    ֊ — Պտուտա՛կը։ Կամա՜ց պտտիր։ Հրումից կպոկվի ձեռքիցդ։

:    ֊ — Ա՜յ սա ուղևորություն էր, տղա՛ս։:    ֊ — Մենք էլ ենք նույն կարծիքին։ Վատ ապրանք չենք ծախում։:    ֊ — Ծախողն ընկերդ է։:    ֊ — Ահա՜ թե ինչ։:    ֊ — Այո, ընկերդ սատանային էլ մոխիր կծաիփ։ Գրագ եմ գալիս։ Այդպես չէ՞։:    ֊ — Ինչո՞ւ եք այդպես կարծում։:    ֊ — Աղջնակի պատճառով, ուրիշ ինչի՞,֊ — այդ ասելիս նա հետում էր Թրեվըլ Էյրին, որն արծաթակապտավուն ծխաշղարշի մեջ պտտվում էր ագարակի վրա։֊ վրա։— Որ իմ թոռնիկ Սառան ինքնաթիռով թռչե՜ր։֊ թռչե՜ր։— Նա այնպես էր խոսում, ինչպես անտագնապ կխոսեր մարդը, նկատելով թե իր այգում խնձորենու չոր ճյուղն ինչպես է ծաղկել ու ծանրացել հասուն պտուղներով։֊ պտուղներով։— Ծննդյան պահից այդ աղջիկը մահու չափ վախենում է բարձրությունից։ Ճչո՜ւմ էր։ Պարզապես սարսափահար էր լինում։ Նա ավելի շատ մերկ ձեռքերով ձիաբոռ կբռներ, քան կմագլցեր ծառը։ Սանդուղքով ձեղնահարկ չէր բարձրանա, եթե նույնիսկ ջրհեղեղ սկսվեր։ Աղջնակը հրաշալի լեզու է գտնում մեքենաների հետ, ասենք՝ կենդանիների հետ էլ վատ չէ, բայց այ բարձրությո՜ւնը, դրանից փախչում է, ինչպես ժանտախտից։ Ու հիմա, տես, թռչո՜ւմ է։

:    ֊ — Ո՞նց է, դուրդ եկա՞վ։

:    ֊ — Պապի՜կ։ Ես չե՜մ վախենում։ Ինձ համար սարսափելի չէր, ազնիվ խոսք։ Տունն ասես խաղաղիք լիներ, իսկ մայրիկը ձեռքով արեց ինձ, իսկ Դոնն ասաց, թե ես վախենում էի, որովհետև մի անգամ բարձր տեղից ընկել ու մահացել եմ, և որ այլևս չպիտի վախենամ։ Ես օդաչու կդառնամ, պապի՛կ։ Ես ինքնաթիռ կունենամ և ինքս էլ կվարեմ, կթռչեմ ամենուր ու ման կտամ մարդկանց։ Կարելի՞ է։

:    ֊ — Այդ նա՞ ասաց, որ օդաչու ես դառնալու, այո՞ , Սառա։:    ֊ — Չէ, ե՛ս։ Ախր գիտես, չէ՛, որ շարժիչներից լավ եմ հասկանում։

:    ֊ — Ապո՞ւր, թե՞ խաշած միս, գուցե սպագետի՞,֊ — հարցրի,֊ — գուցե տանձ կամ դե՞ղձ։ Տաք֊տաք դեղձեր ուզո՞ւմ ես։:    ֊ — Մեկ է,֊ — մեղմ ասաց նա,֊ — որևէ բան կամ ոչինչ։:    ֊ — Դու, ի՞նչ է, քաղցած չե՞ս։ Ախր ծանր օր էր։:    ֊ — Տեսականիդ այն չէ, հանուն որի արժե սովածանալ, թերևս՝ եթե լավ միս լիներ։

:    ֊ — Սպասի՛ր, սպասի՛ր․․․ թող մտածեմ, չորս ու երկուսն էլ մտքում․․․ քառասունինը ուղերթ՝ այսօր։ Դո՜ն, ես խփեցի այն ռեկորդը, երբ հարյուր դոլարանոց օր էի ունեցել, միայն ես ու Ֆլիտր։ Դա, հավանաբար, երկու հարյուր դոլարանոցն էլ կխփեիր, ախր հիմնականում դու էիր ման տալիս միանգամից երկուսին։:    ֊ — Հիմնականում՝ այո։ Իսկ ի՞նչ կասես այն ուսուցչի կապակցությամբ, որին փնտրում ես,֊ — փոքր֊ինչ հապաղելով հարցրեց Դոնը։:    ֊ — Ես ոչ մի ուսուցչի էլ չեմ սպասում,֊ ասացի։֊ — ասացի։— Ես փող եմ հաշվում։ Ես կարող եմ մի շաբաթ ապրել սրանով։ Մի ամբողջ շաբաթ կարող եմ մատս մատիս չտալ։

:    ֊ — Երբ փողերիդ մեջ լող տալն ավարտես, չե՞ս հաճի ինձ փոխանցել մսի պահածոն։

:    ֊ — Հե՜յ, Ռի՛չարդ,֊ — մաթի միջից կամացուկ ձայն տվեց նա։֊ նա։— Սա մի՞թե քեզ ոչինչ չի ասում։:    ֊ — Ի՞նչ պիտի ասի,֊ — աղոտ գլխի ընկնելով, հարցրի ես՝ դեռևս հիշելով երազս ու, թվում է, բնավ չզարմանալով, որ նա արթուն է։:    ֊ — Քո երազը։ Այդ տղան՝ բազմության մեջ, և ինքնաթիռը,֊ — համբերատար բացատրեց նա։֊ նա։— Դու ուզում էիր գիտենալ իմ մասին, հիմա գիտես, ամեն ինչ կարգի՞ն է։

:    ֊ — Դոնւսլդ Շիմո՞դա։:    ֊ — Ձեր խոնարհ ծառան,֊ — ասաց նա։֊ նա։— Հիմա դու գիտես, ուրեմն ստիպված չես լինի գլուխ ջարդել ինձ վրա։ Իսկ հիմա՝ քնի՛ր։

:    ֊ — Մի՞թե ձեզ թույլատրվում է․․․ Մտքովս չէր էլ անցնում․․․ Դու այնպիսի աշխատա՜նք անես՝ Փրկի՜չ, քեզնից սպասում են, որ փրկելու ես աշխարհը, այդպես չէ՞։ Մտքովս չէր անցնի, որ Փրկիչը կարող է հեշտ ու հանգիստ պնդօղակ պտտել, իսկ հետո վերցնել ու հրաժարվել ամեն ինչից։

:    ֊ — Տուր, խնդրում եմ, տասնվեց համարի բանալին։

:    ֊ — Իհարկե, դու կարող ես հրաժարվել։ Հրաժարվել՝ ինչից ուզում ես, եթե միտքդ փոխել ես։

:    ֊ — Եվ այսպես, հրաժարվո՛ւմ ես Փրկիչ լինել, ու եթե խոսքս այնպես է հնչում, ասես արդարանում եմ, ապա պատճառը երևի այն է, որ իսկապես դեռ մի քիչ արդարանում եմ։ Ավելի լավ է, սակայն, այդպես, քան շարունակես աշխատանքն ու ատես այն։ Լավ Փրկիչը ոչինչ չի ատում։ Եվ ազատ է՝ գնալու ցանկացած ճանապարհով, որով ուզում է գնալ։ Դե ինչ, դա, իհարկե, արդարացի է ուզածդ մարդու համար։ Մենք բոլորս Աստծո որդիներն ենք, կամ՝ Գոյի, կամ՝ Բանականության գաղաւիարի, կամ որևէ այլ բանի՝ ինչ անուն էլ որ տաս։

:    ֊ — Դո՛ն, Դո՛ն, ճիշտ է, բայց ինձ թվում է՝ եթե փրկչությունը չտարբերվեր մյուս աշխատանքներից, ապա, գիտե՞ս ինչ, Հիսուսը կվերադառնար ու հաց կվաստակեր մուրճ բանեցնելով։ Դա տարօրինակ չե՞ս համարում։

:    ֊ — Ես քեզ չեմ հասկանում։ Տարօրինակը հենց այն է, որ նա չթողեց ամեն ինչ, երբ իրեն առաջին անգամ սկսեցին Փրկիչ կոչել։ Այդ զզվելի նորությունը լսելուն պես փախչելու փոխարեն նա փորձեց տրամաբանել․ «Լա՛վ, ես Աստծո Որդին եմ, բայց մենք բոլորս ենք այդպիսին, ես Փրկիչ եմ, բայց դուք բոլորդ՝ նույնպես։ Հրաշքները, որ ես գործում եմ, դուք էլ կարող եք գործել»։ Ցանկացած ողջամիտ մարդ հասկանում է դա։

:    ֊ — Ասա, եթե քեզ էլի բանալի պետք լինի։:    ֊ — Ինձ ոչ մի բանալի էլ պետք չէ։ Ես, պարզվում է, հոգու վեհացման այնպիսի մակարդակի եմ հասել, որ քո այդ ձեռնածություններին, Շիմո՛դա, պարզապես նայում եմ որպես ինչ֊որ աստիճանի վեհացած հոգու, կամ, հնարավոր է, սկսնակ հիպնոսողի խաղերի։:    ֊ — Հիպնոսո՜ղ։ Դու ավելի ու ավելի ես մոտենում նշանակետին։ Բայց ավելի լավ է հիպնոսող լինել, քան Փրկիչ։ Ի՜նչ ձանձրալի աշխատանք է։ Ու ոնց մտքովս չէր անցել, որ այդքան ձանձրալի կլինի։

:    ֊ — Դու գիտեի՛ր,֊ — իմաստունի տեսքով ասացի ես։ Նա միայն ծիծաղեց։֊ ծիծաղեց։— Դո՛ւ, Դո՛ն, երբևէ մտածե՞լ ես, որ, ի վերջո, հնարավոր է այնքան էլ հեշտ չլինի ամեն ինչ թողնելը։ Կարող է պարզվել, որ սովորական մարդու կյանքով ապրելն այնքան էլ դյուրին չէ։

:    ֊ — Դու, իհարկե, իրավացի ես,֊ — ասաց ու խառնշտորեց մազերը։֊ մազերը։— Բավական էր մի քիչ ավելի երկար մնայի որևէ տեղ, մեկ֊երկու օր ավելի, և ահա մարդիկ գլխի էին ընկնում, որ ես ինձնից ինչ֊որ տարօրինակ բան եմ ներկայացնում։ Ձեռքդ հպում ես թևքիս, ու բուժվում է վերջին փուլի քաղցկեղդ.․․ Եվ շաբաթ էլ չէր անցնում, ու ես հայտնվում էի բազմության կենտրոնում։ Այս ինքնաթիռն ինձ տեղաշարժվելու հնարավորություն է տալիս, ոչ ոք չգիտի՝ որտեղի՞ց եմ գալիս, ո՞ւր եմ գնում, և դա ինձ լիուլի բավարարում է։:    ֊ — Քեզ կտրուկ փոփոխություններ են սպասում, Դո՛ն, շատ ավելի կտրուկ, քան կարծում ես։:    ֊ — Իսկապե՞ս։:    ֊ — Այո, մեր ժամանակներում ամեն ինչ նյութականից գնում է դեպի հոգևորը.․․ թեկուզև դանդաղ, բայց, մեկ է, ահռելի ընթացք է։ Կարծում եմ՝ աշխարհը քեզ հանգիստ չի թողնի։:    ֊ — Նրանց ե՛ս չեմ պետք, այլ՝ հրաշքները։ Իսկ դա ես կարող եմ սովորեցնել ում ուզես։ Թող նա՛ Փրկիչ լինի։ Ես նրան չեմ ասի, որ դա ձանձրալի աշխատանք է։ Եվ բացի այդ․ «ՉԿԱ ՈՐԵՎԷ ՊՐՈԲԼԵՍ՝, ՈՐՆ ԱՅՆՔԱՆ ՄԵԾ ԼԻՆԵՐ, ՈՐՊԵՍԶԻ ԱՆՀՆԱՐ ԴԱՌՆԱՐ ՆՐԱՆԻՑ ՓԱԽՉԵԼԸ»։

:    ֊ — Դու, ի՞նչ է, «Խուզարկու շնի՞ց» ես մեջբերում անում, Դո՛ն։:    ֊ — Ես ճշմարտությունը մեջբերելու եմ ցանկացած տեղից, որտեղ գտնելու լինեմ։ Դա քեզ դուր չի՞ գալիս։:    ֊ — Դու չես կարող փախչել, Դոն։ Իսկ եթե սկսեմ հենց հիմա երկրպագե՞լ քեզ։ Իսկ եթե հոգնեմ շարժիչս բզբզելուց ու սկսեմ պաղատել, որ դու այն նորոգես իմ փոխարե՞ն։ Լսի՜ր, ես քեզ կտամ բոլոր փողերը, որ կվաստակեմ լուսաբացից մայրամուտ աշխատելով, ամբողջը, մինչև վերջին սենթը, եթե ինձ սովորեցնես ճախրել երկնքում։ Իսկ եթե չանես, այդժամ կգիտենամ, որ պարտավոր եմ աղոթել քեզ՝ Սրբի՛դ, Բեռը Թեթևացնելու Առաքվածի՛դ։

:    ֊ — Դու անցել ես այդ ներկայտցւսսն միջո՞վ, որ մենք տեսնում ենք հնդկական կինոնկարներում։ Ամբոխներ փողոցներում, միլիոնավոր ձեռքեր, որ հպվում են քեզ, ծաղիկներ ու խնկարկում, արծաթե գոբելեններով ծածկված ոսկյա հարթակներ, որոնց վրա կարող էիր կանգնել ու խոսել։:    ֊ — Ոչ։ Նախքան ինձ համար այդպիսի աշխատանք ուզելը, գիտեի, որ դրան չեմ դիմանա։ Ուստի խնդրեցի Միացյալ Նահանգներն ու ստացա միայն ամբոխներ։

:    ֊ — Ես ուզում էի ասել՝ Աստծո՜ւ սիրուն, եթե ազատություն և ուրախություն եք ցանկանում, չե՞ք տեսնում միթե, որ այն ձեզնից դուրս գոյություն չունի ոչ մի տեղ։ Ասացեք ինձ, որ ունեք և կունենա՛ք։ Վարվեք այնպես, ասես ձերն է, ու կլինի՛ ձերը։ Ռի՛չարդ, ի՜նչ մի սարսափելի դժվար բան է դա։ Բայց նրանք նույնիսկ չէին լսում, համենայնդեպս՝ մեծ մասը։ Հրաշքնե՜րը․․․ Պատկերացնո՞ւմ ես, դա նույնն է, թե գնաս ավտոարշավի զուտ վթարներ տեսնելու, նույն կերպ նրանք ինձ մոտ էին գալիս, որ հրաշք տեսնեն։ Սկզբում վշտանում էի, հետո սկսեցի ձանձրանալ։ Գաղափար չունեմ, թե մյուս Փրկիչներն ինչպես են դիմանում դրան։:    ֊ — Երբ դու բանն այդպես ես ներկայացնում, այն ինչ֊որ չափով կորցնում է հմայքը,֊ասացի —ասացի ես ու վերջին մանեկը ձգելով՝ ցած դրի գործիքները։֊ գործիքները։— Այսօր ո՞ւր ենք գնալու։

:    ֊ — Ես չգիտեմ,֊ — ասաց նա,֊ — ես չգիտեմ՝ մենք ուր ենք գնում։:    ֊ — Դու ի՞նչ ես ուզում ասել։ Չէ որ գիտես այն ամենն, ինչ եղել է, և ինչ պիտի լինի։ Դու ստո՛ւյգ գիտես, թե ար ենք գնում։

:    ֊ — Այո, բայց աշխատում եմ չմտածել դրա մասին։

:    ֊ — Դու որտե՞ղ ես սովորել այս ամենը, Դոն։ Դու այնքան շատ գիտես, բայց գուցե ի՞նձ է թվում, թե գիտես։ Դու շա՜տ գիտես։ Այդ ամենը զուտ փորձառությո՞ւն է։ Մի՞թե համապատասխան կրթություն չեն ստանում ուսուցիչ դառնալու համւսր։:    ֊ — Գի՜րք են տալիս կարդալու։

:    ֊ — Գի՞րք։:    ֊ — «Ձեռնարկ Փրկիչների համար»։ Աստվածաշնչի պես բան է՝ ուսուցիչների համար։ Մի օրինակը կարծեմ պահել եմ, եթե քեզ հետաքրքրում է։:    ֊ — Այո՛, այո՛։ Դու նկատի ունես գիրքը, որ քեզ ասում է․․․

:    «Փրկչի առձեռն տեղեկատու»՝ գրված էր սև տառերով։֊ տառերով։— «Հուշագիր վեհացած հոգու համար»։:    ֊ — Դու ի՞նչ նկատի ունեիր՝ «Փրկչի ձեռնարկ» ասելով։ Այստեղ գրված է «Փրկչի առձեռն տեղեկատու»։:    ֊ — Մի՞թե նույնը չէ։

:    Հեռանկարը․֊Հեռանկարը․—

:    ֊ — Դու սա կարդացե՞լ ես, Դո՛ն, հեռանկարը կորցնելու մասին։:    ֊Ո՛չ։—Ո՛չ։:    ֊ — Այստեղ ասված է․ կվիճակվի մեռնել զարհուրելի մահով։:    ֊ — Չի՛ վիճակվի։ Կախված է հանգամանքներից և նրանից, թե ինչպես ես հարմար գտնում կազմակերպել այդ ամենը։:    ֊ — Իսկ դու պատրաստվո՞ւմ ես մեռնել զարհուրելի մահով։:    ֊ — Չգիտեմ։ Չե՞ս կարծում, որ դրանից մեծ օգուտ չկա, քանի որ վճռել եմ թողնել այս աշխատանքը։ Մի փոքրիկ, խաղաղ համբարձումը լիովին բավարար կլիներ։ Ես վերջնական որոշում կընդունեմ մի քանի շաբաթից, երբ ավարտեմ այն, ինչի համար եկել եմ։

:    ֊ — Դու չափից դուրս լռակյաց ես դարձել, Ռի՛չարդ,֊ — ասաց Շրմոդան այնպես, ասես ցանկանում էր խոսքի բռնվել։:    ֊ — Այո,֊ — ասացի՝ շարունակելով կարդալ։ Քանի որ գիրքը միայն ուսուցիչների համար էր, չէի ցանկանում կտրվել նրանից։

:    ֊ — Դոն, էջերը համարակալված չեն։:    ֊ — Այո,֊ — ասաց նա։֊ նա։— Պարզապես բացում ես գիրքը, և քո առաջ այն է, ինչի կարիքն առավել ունես։:    ֊ — Կախարդակա՜ն գիրք է։:    ֊ — Ոչ։ Դու կարող ես նույն կերպ վարվել ցանկացած գրքի հետ։ Նույնիսկ՝ հին լրագրի, եթե բավականաչափ ուշադիր կարդաս։ Մի՞թե նույնը չես անում, երբ ինչ֊որ հարց ունես, բացում ես ցանկացած գիրք ու նայում, թե ինչ է ասում քեզ։:    ֊ — Ո՛չ։:    ֊ — Դե ինչ, որևէ առիթով փորձիր։

:    ֊ — Կարծում եմ՝ միտքս պարզապես խորամանկում է, Դո՛ն։ Ես չգիտեմ ինչպես կարող եմ սովորել այս ամենը։:    ֊ — Փորձառությո՜ւն։ Մի քիչ տեսություն ու լի՜քը կենսափորձ,֊ — ասաց նա։֊ նա։— Քեզնից շաբաթուկես ժամանակ կխլի։:    ֊ — Մեկուկես շաբա՞թ։:    ֊ — Այո։ Հավատա, որ գիտես բոլոր պատասխանները։ Հավատա, որ Ուսուցիչ ես, և կդառնաս ուսուցիչ։:    ֊ — Ես երբեք չեմ ասել, թե ցանկանում եմ ուսուցիչ լինել։:    ֊ — Ճիշտ է,֊ — ասաց նա,֊ — չես ասել։

:    ֊ — Վատ դաշտ չես գտել, քաղաքին էլ մոտ է, ճի՞շտ է։

:    ֊ — «Քաղաքին մոտ» ասելով ի՞նչ նկատի ունես,֊ — շարժիչի աղմուկից խլացած՝ բղավեցի ես։:    ֊ — Ախր, քաղաքն այստեղից մի քանի քայլի վրա է։:    ֊ — Չէ, դրա մասին չեմ ասում։ ՍԱ Ի՞ՆՉ ՎԱՅՐԷՋՔ ԷՐ։ Այն էլ՝ Թրեվըլ Էյրով։ Դու ինչպե՞ս իջար այստեղ։

:    ֊ — Մոգությո՜ւն է։:    ֊ — Չէ, Դո՛ն, ճի՜շտը․․․ Ախր ես տեսա ինչպես իջար։

:    ֊ — Ռի՛չարդ, դու գիտես թռչող բանալիներին, հիվանդությունների ապաքինմանը, ջուրը գինի դարձնելուն, ջրերի վրայով քայլելուն, Թրեվըլ Էյրը հարյուր քայլաչափ հրապարակում նստեցնելուն վերաբերող բոլոր հարցերի պատասխանները։ Դու ուզո՞ւմ ես իմանալ այդ բոլոր հրաշքների պատասխանները։

:    ֊ — Ես ուզում եմ իմանալ դու ինչպե՞ս վայրէջք կատարեցիր այստեղ։:    ֊ — Լսի՛ր,֊ — ձայն տվեց նա իր խցիկից։֊ խցիկից։— Ի՞նչ է այս աշխարհը և այն ամենը, որ կա աշխարհում։ Պատրանքնե՜ր, Ռի՛չարդ։ Նրա յուրաքանչյուր մասնիկը ՊԱՏՐԱՆՔ է։ Մի՞թե չես հասկանում։

:    ֊ — Այո,֊ — ահա այն ամենը, ինչ կարողացա ասել։֊ ասել։— Լա՛վ։ Պատրանքներին համաձայն եմ։

:    ֊ — Շնորհակւսլություն թռիչքի համար,֊ — ասում էին նրանք։֊ նրանք։— Եվ սա այն ամենն է, ինչով վաստակում եք ձեր հա՞ցը։ Մի՞թե ուրիշ տեղ չեք աշխատում։

:    ֊ — Ինչո՞ւ եք այսպիսի փոքրիկ վայր ընտրել, ինչպիսին Տրոյան է։ Կամ էլ․:    ֊ — Ջե՛րի, քո ագարակը կոշկատուփից մեծ չէր երևում։

:    ֊ — Դոն, վառելիքիդ վիճակն ինչպե՞ս է։ Բենզին պետք չէ՞։

:    ֊ — Ո՛չ,֊ — ասաց նա, ու ես ինձ վերջին նստարանի արժանացած բթամիտ առաջին դասարանցի զգացի։֊ զգացի։— Ո՛չ, Ո֊ի՛չարդ, ինձ բենզին պետք չէ։

:    ֊ — Շնորհակալությո՛ւն, պետք չէ։ Ես նրան անցած տարի արդեն լիցքավորել եմ։

:    ֊ — Ես հոգնեցի թռչելուց, Դո՛ն։ Ուզում եմ մեկնել այստեղից, հանգստանալ, վայրէջք կատարել քաղաքներից հեռու։ Հրաշալի էր քեզ հետ թռչելը։ Երբևէ կտեսնվենք, լա՞վ։

:    ֊ — Էլի մի թռիչք՝ ու պաարւսստ եմ։ Այնտեղ մի տղա է սպասում։:    ֊ — Լա՛վ։

:    ֊ — Ոզո՞ւմ ես թռչել։

:    ֊ — Դե ինչ, թռա՞նք,֊ — ասաց Դոնը կամացուկ, ասես խոսում էր մեկի հետ, որը վաղուց էր սպասում իր հերթին, և ահա խաղին մասնակցելու ժամանակը եկել էր։ Եթե ինչ֊որ տարօրինակ բան կար այդ ամենի մեջ, ապա հետ, անցյալին նայելով՝ կարող եմ ասել՝ այն լարվածությունն էր, որով Դոնը խոսում էր։ Դա շինծու լարվածություն չէր, ո՛չ, բայց և հրաման էր, որը ենթադրում էր, թե մարդը հիմա վեր կկենա ու կբարձրանա ինքնաթիռ, և՛ ոչ մի առարկություն։ Այն, ինչ հետո կատարվեց, նման էր ներկայացման վերջնարարի․ դերասանը հաշմված խեղանդամ էր խաղում, ու ժամանակն էր, որ վեր կենա և գլուխ տա հանդիսատեսին։ Ահռելի ծանրությունն ընկավ նրա վրայից, ասես չէր էլ եղել։ Մարդը պոկվեց սայլակից և, ինքն իրենից ապշած, համարյա թե վազքով դիմեց դեպի Թռեվըլ Էյրը։

:    ֊ — Դուք ուզո՞ւմ եք թռչել, թե՞ դուք չեք ուզում թռչել,֊ — հարցրեց Դոնը։֊ Դոնը։— Գինը երեք դոլար է։ Խնդրում եմ վճարել նախքան թռչելը։:    ֊ — Թռչո՜ւմ եմ,֊ — ճչաց մարդը։

:    ֊ — Օ՚քեյ, վատ չզվարճացանք,֊ — ասացի ես մարգագետնին,֊ — փառահեղ էր, և կարող էր այդպես լինել, որ ես շատ բան սովորեի այդ տղայից։ Բայց հերիք է, չե՛մ ուզում այդ ամբոխները, նույնիսկ երջանիկ ամբոխները․․․ Ամբոխին վախեցրիր՝ կամ կխաչի, կամ կերկրպագի։ Կներեք, բայց դա արդեն չափազանց է։:    Այդ ասելով՝ պապանձվեցի։ Բառերը, որ հնչեցին, ստուգապես կարող էին Շիմոդայինը լինել։ Նա ինչո՞ւ մնաց այնտեղ։ Իմ ողջամտությունը բավականացրեց, որ հեռանամ, չնայած Փրկիչ չէի։ Պատրանքնե՜ր։ Նա ինչ նկատի ուներ՝ պատրանքներ ասելով։ Դա շատ ավելին էր նշանակում, քան այն ամենը, որ ասում և անում էր,֊ — նա մոլեգնած էր, երբ ասաց․ «Այդ ամենը պատրանքներ են»։ Իհարկե, դա պրոբլեմ էր, և ինձ պետք էին նրա ընծաները, բայց ես դեռ չգիտեի, թե ինչ է նշանակում։:    Շուտով կրակ արեցի և գուլյաշի պես մի բան եփեցի ինձ համար՝ սոյայի, արիշտայի ու երկու նրբերշիկի խառնուրդ,֊ — եռօրյա վաղեմության կռճոններ, որ դեռ կարելի էր օգտագործել։ Սննդամթերքի արկղը հենց գործիքների արկղի կողքին էր․ ես առանց որևէ անհրաժեշտության դուրս քաշեցի 16 համարի բանալին ու սկսեցի զննել, ապա մաքուր սրբեցի ու սկսեցի դրանով խառնել գուլյաշը։

:    Վերջապես ձեռ քաշեցի իմ զբաղմունքից։ Մանեկաբանալին էլի մեկ֊երկա մեկ֊երկու անգամ նետեցի վեր ու դադարեցի։ Եվ այդ հրաժարումն անսպասելի ուրախություն բերեց։ Շուրջն ամեն ինչ անսպասելիորեն երջանկություն զգեցավ,֊ — և՛ այն, որ ես այնտեղ եմ, ուր կամ, և՛ այն, որ գիտեմ՝ ինչ գիտեմ, թեև դա բոլոր պատրանքների կամ գոնե մի քանի պատրանքի գոյության հարցի պատասխանը չէր։:    Մենակ լինելիս երբեմն երգում եմ։ «Օ՜, ես ու այս Ներկը հին ․․․»՝ երգում էի ես ու թփթփացնում Ֆլիտի թևին՝ նրա հանդեպ իսկական սիրո զգացումով բռնված (չմոռանաք, որ չկար մեկը, ով կկարողանար լսել ինձ)։ «Մենք թափառում ենք երկնքում բարձր.․․ վարգում դաշտերով, մինչև մեզանից մեկը հետ մնա․․․»։ Երաժշտությունն ու բառերը ծնվում էին երգելուն զուգահեռ։֊ զուգահեռ։— «Եվ ես նա չէի, ով հետ է մնում․․․ Մինչև չջարդվի ողնուցը․․․ այդժամ ես այն կձգեմ փաթեթավորման մետաղալարով․․․ ու մենք կթռչենք, կթռչենք առաջ․․․ ԿԹՌՉԵՆՔ ԱՌԱ՜Ջ․․․»։ Տողերը հաջորդում էին իրար, քանի դեռ տրամադրությունս տեղն էր ու երջանիկ էի, որովհետև հանգն այստեղ տասներորդական նշանակություն ունի։ Ես դադարեցի մտածել Փրկչի պրոբլեմների մասին, որևէ հնար չունեի պարզելու, թե ով է նա և ինչ կա այս ամենի ետևում։ Դրա համար էլ դադարեցի ջանալ ու կարծում եմ, որ հենց դա էլ երջանկություն բերեց ինձ։

:    ֊ — Որտեղ էլ որ լինես, Դո՛նալդ Շիմոդա,֊ — ծածկոցն ինքնաթիռի թևի տակ փռելով՝ ասացի ես,֊ — երջանիկ թռիչք եմ մաղթում ու՝ ոչ մի ամբոխ։ Եթե, իհարկե, դա այն է, ինչ դու ցանկանում ես։ Ո՛չ, խոսքս հետ եմ վերցնում։ Ես ցանկանում եմ, թանկագին միայնակ Փրկի՛չ, որ գտնես այն ամենն, ինչ ուզում ես։

:    Ես չհասկացա, թե այդ ամենն ինչով կարոդ էր վերաբերել ինձ, և ինքս ինձ հիշեցրի՝ գրքին երբեք թույլ չպիտի տամ, որ դուրս մղի իմ սեփական մտքերը։ Ես շուռումուռ էի գալիս ծածկոցի տակ, հետո անջատվեցի,֊ — ասես մարեց էլեկտրական լամպը,֊ — աներազ, երկնքի ու մի քանի հազար աստղերի ներքո, որոնք եթե նույնիսկ պատրանք էլ էին, ապա սքանչելի պատրանք։:    Երբ մյուս առավոտ արթնացա, արևը նոր էր ծագել՝ շուրջը լույս ու ոսկի ստվերներ շաղելով։ Արթնացա ոչ թե նրանից, որ արդեն լույս էր, այլ ինչ֊որ մեկը թեթև հպվեց գլխիս։ Մտածեցի՝ ծղոտ է։ Երկրորդ միտքս այն էր, թե բզեզ է, որ ծանր թրմփաց ու քիչ էր մնում ջարդեր ձեռքս․․․ 16 համարի մանեկաբանալին էր,֊ — այդ ծանր երկաթակտորը, որ ընկավ ողջ արագությամբ,֊ — ես անմիջապես արթնացա։ Մանեկաբանալին հետ թռավ ողնուցի ծխնիից, մի ակնթարթ տապ արեց խոտերի մեջ, ապա ճախրեց վեր։ Հետո, երբ, արդեն լրիվ արթնացած սկսեցի հետևել նրա ընթացքին, փափուկ իջավ հողին ու անշարժացավ։ Այն պահին, երբ որոշեցի վերցնել, կրկին նույն հին ու բարի 9/16 բանալին էր, որը ճանաչում ու սիրում էի, առաջվա պես ծանր, առաջվա պես՝ ինձ ձանձրացրած մանեկներն ու պնդօղակները ձգելու ցանկությամբ այրվող։

:    ֊ — Ողջո՛ւյն, Ռի՛չարդ։:    ֊ — Դու ուշացար,֊ — ասացի,֊ — բաղարջը քիչ էր մնում վառվի։:    ֊ — Ների՛ր։

:    ֊ — Այնտեղ այդ ամենն ինչո՞վ ավարտվեց։:    ֊ — Բարեհաջող ավարտվեց,֊ — ասաց նա՝ մի ակնթարթ թեթև ժպտալով։֊ ժպտալով։— Ողջառողջ ծլկեցի։

:    ֊ — Գիտե՞ս,֊ — իր պատառը զննելով՝ վերջապես ասաց նա,֊ — սա ահավոր գարշանք է։:    ֊ — Ոչ ոք չի պնդում, թե դու պարտավոր ես ուտել իմ հացը,֊ — վիրավորվեցի ես։֊ ես։— Ինչո՞ւ են բոլորն ատում իմ հացը։ ՈՉ ՈՔ ԻՄ ԲԱՂԱՐՋՆԵՐԸ ՉԻ ՍԻ֊ ՐՈԻՄ։ Ինչո՞ւ է այդպես, Ուսուցի՛չ։:    ֊ — Դե ինչ,֊ — քմծիծաղ տվեց նա,֊ — հիմա ես խոսում եմ որպես Աստված։ Կարծում եմ՝ դու հավատում ես, որ դրանք լավն են, դրա համար էլ քեզ համեղ են թվում։ Փորձիր, բայց առանց վստահաբար հավատալու՝ ինչին հավատում ես․ չէ որ այս բաղարջը․․․ հրդեհի պես բան է․․․ ջրհեղեղից հետո․․․ ջրաղացում, քեզ այդպես չի՞ թվամ։ Կարծում եմ՝ կուզենայիր հացին համեմունքներ խառնել։:    ֊Ների՛ր—Ների՛ր, մի տեսակ մտքիցս թռել էր։ Բայց չե՞ս կարծում, որ ինքնին հացը հանապազօրյա,֊ — ոչ թե համեմունքները կամ ինչ֊որ վառված պատառ,֊ — հանապազօրյա հաց է, չե՞ս կարծում։:    ֊ — Սարսափելի է,֊ — ասաց նա՝ վերադարձնելով բաղարջի կտորը, որից մի պատառ էր միայն կծել։֊ կծել։— Ավելի լավ է սոված մնամ։ Իսկ դեղձ մնացե՞լ է։:    ֊ — Արկղում կա։

:    ֊ — Ինձ ինչպե՞ս գտար,֊ — հարցրի,֊ — չէ որ կարող էի իջնել՝ ուր պատահեր։

:    ֊ — Նմանը ձգում է նմանին,֊ — քրթմնջաց նա՝ դեղձից մի կտոր կծելով։:    ֊ — Ի՞նչ։:    ֊ — Տիեզերական օրենք է։ ֊Հա՜։—Հա՜։

:    ֊ — Գուցե բացատրե՞ս։ Նվաստս ինչո՞վ է նման ձերդ մեծարգո բարեծնությանը։ Թե՞ «նմանություն» ասելով, նկատի անես, որ ինքնաթիռներն են նման, այդ կարգի մի բա՞ն։:    ֊ — Մենք՝ հրաշագործներս, պիտի միասին լինենք,֊ — ասաց նա։ Ու խոսքը և՛ կատակ էր, և՛ սարսափելի՝ այնպե՜ս ասաց։:    ֊ — Ինչպե՞ս, Դո՛ն։ Քո այդ հայտարարությո՜ւնը․․․ գուցե բացատրե՞ս ինչ էր մտքիդ, երբ ասում էիր՝ մենք, հրաշագործներս։:    ֊ — Գործիքների արկղում 16 համարի դիրքից ելնելով՝ ես կասեի, որ այս առավոտ զբաղվել ես լևիտացիայով։ Ասա, եթե սխալվում եմ։:    ֊ — Ոչ մի բանով էլ չէի զբաղվում։ Ես արթնացա․․․ այդ բանն ինքը ինձ արթնացրեց։:    ֊ — Հա՜, ինքը,֊ — նա ծիծաղեց վրաս։:    ֊ԱՅՈ՛—ԱՅՈ՛, ԻՆՔԸ։:    ֊ — Հրաշագործության քո ընկալումը նույնքան խորն է, որքան հաց թխելու ըմբռնումդ։

:    ֊ — Մեզնից ոմանք այդ ամենը սկզբում անգիտակցաբար են անում։ Մեր սթափ միտքը չի ընդունում այդ ամենը, դրա համար էլ հրաշքները գործում ենք քնի մեջ։֊ մեջ։— Նա վեր նայեց՝ առաջին մանրիկ ամպերին։֊ ամպերին։— Անհամբեր մի՛ լինի, Ռի՛չարդ։ Մենք բոլորս շատ ավելին սովորելու ճանապարհին ենք։ Հիմա դա շատ ավելի արագ կհասնի գիտակցությանդ, և ղու շատ ավելի վաղ կդառնաս ծեր ու իմաստուն հոգևոր մաեստրո, քան գլխի կընկնես, որ դարձել ես։:    ֊ — Ի՞նչ է նշանակում՝ շատ ավելի վաղ, քան գլխի կընկնեմ։ Ես դա չեմ ուզում իմանալ։ Ես ոչինչ չեմ ուզում իմանալ։:    ֊ — Դու ոչինչ չես ուզում իմանալ։:    ֊ — Դե լավ, ես ուզում եմ իմանալ ինչո՞ւ գոյություն ունի այս աշխարհը, և ինչո՞ւ եմ ես ապրում այստեղ և ո՞ւր կընկնեմ հետո, ես ուզում եմ իմանալ ինչպես թռչեմ առանց ինքնաթիռի, եթե ցանկանամ։:    ֊ — Ների ր։:    ֊ — Ինչի՞ համար ներեմ։:    ֊ — Այդպես բան դուրս չի գա։ Եթե ուզում ես իմանալ, թև ինչու գոյություն ունի այս աշխարհը, ինչպես է այն կառուցված՝ դու մեքենայաբար սկսում ես հրաշքներ գործել՝ այն ամենն, ինչն ընդունված է հրաշք անվանել։ Բայց, իհարկե, ոչ մի հրաշալիք էլ չկա։ Իմացար այն, ինչ գիտեն մոգերը, և դա այլևս մոգություն չի լինի,֊ — նա հայացքը կտրեց երկնքից։֊ երկնքից։— Դու նման ես մյուսներին։ Դու արդեն ամեն ինչ գիտես, պարզապես չես գիտակցում, որ գիտես։:    ֊ — Ես չեմ հասկանում,֊ — ասացի,֊ — չեմ հիշում, որ հարցրած լինեիր՝ ուզո՞ւմ եմ, արդյոք, այդ ամենը սովորել,֊ — այն ամենը, որ դեպի քեզ է ձգում ամբոխներն ու դժբախտությանը՝ ողջ կյանքիդ ընթացքում։ Գուցե պարզապես մոռացե՞լ եմ։:    Ու հենց ասացի, արդեն գիտեի, թե ինչ եմ լսելու, ֊ — այն, ինչ ես կհիշեմ հետագայում,֊ — ու նա իրավացի կլինի։

:    ֊ — Լսի՛ ր, ամբոխների հարցում մի անհանգստանա։ Նրանք չեն դիպչի քեզ, քանի դեռ ինքդ չես ցանկանում։ Հիշի՛ր, դու կախարդ ես,֊ ո՜ւ֊ — ո՜ւ— դու անտեսանելի ես և անցնում ես փակ դռների միջով։:    ֊ — Ամբոխը քեզ ճանկել էր Տրոյայում, ճի՞շտ է։:    ֊ — Իսկ ես ասացի, թե չէի՞ ցանկանում դա։ Այդ ես թույլ տվի նրանց։ Դա ինձ դուր էր գալիս։ Ամեն մեկիս մեջ մի քիչ չկայացած դերասան կա, հակառակ դեպքում երբեք Ուսուցիչ չէինք դառնա։:    ֊ — Բայց մի՞թե դու չես հրաժարվել։ Ես չէ՞ որ կարդացի․․․:    ֊ — Այնպես պատահեց, որ ինձնից Մեն֊Ս՝իակ֊Լրիվ Դրույքով Փրկիչ էին սարքում, և այդ առաջարկը մերժելով մերժեցի։ Բայց ես չեմ կարոդ հետ վարժվել այն ամենից, ինչի վրա դրել եմ ողջ կյանքս, ճիշտ չե՞մ։

:    ֊ — Լսի՛ր, Դո՛նալդ, դու ինձ ի՞նչ ես վարձում բացատրել։ Չե՞ս կարոդ ուղիղ ասել, թե ինչ է կատարվում։

:    ֊ — Գուցե պետք է, որ դո՞ւ ասես։ Դու ինձ կասես այն, ինչը ես փորձում եմ ասել քեզ, ու ես կուղղեմ, եթե սխալվես։

:    ֊Օ՚քեյ—Օ՚քեյ, ե՛ս կասեմ։ ֊ — Ես դադար տվի, որ տեսնեմ՝ ինչքան կարող է համբերել, եթե իր նկատի ունեցածն այնքւսն էլ շուտ չասվի։ Արևն արդեն մի քիչ բարձրացել ու տաքացնում էր, հեռվում, ինչ֊որ տեղ, մի անտեսանելի դաշտում, ինչ֊որ ագարակատեր գործի դրեց դիզելային տրակտորը, թեև օրը կիրակի էր։:    ֊ — Օ՚քեյ, ե՛ս կասեմ։ Նախ՝ պատահականություն չէր, որ քեզ առաջին անգամ տեսա դաշտում, Ֆերիսի մոտ, ճի՞շտ է։

:    ֊ — Եվ երկրորդ, իմ ու քռ միջև յուրատեսակ միստիկական համաձայնություն կա, որը ես, հավանաբար, մոռացել եմ, իսկ դու՝ ոչ։

:    ֊ — Ուզում եմ ասել, որ մենք հանղիպել ենք երեք կամ չորս հազար տարի առաջ, մի օր ավելի, մի օր պակաս։ Մեզ դուր են գալիս նույն արկածները, հնարավոր է, որ մենք ատում ենք նույն ավերիչներին, սովորում ենք միանման հաճույքով, նույնչաւի արագ։ Քո հիշողությունն ավելի լավն է։ Եվ մեր բոլոր հանդիպումները հենց այն են, ինչ դու նկատի ունես՝ «Նմանը ձգում է նմանին» ասելով։

:    ֊ — Դե ինչ, կարողանո՞ւմ եմ։:    ֊ — Սկզբում կարծում էի, թե ճանապարհը երկար է լինելու,֊ — ասաց նա։֊ Այդ֊ պես նա։— Այդպես է, բայց, կարծես, մի պստիկ հնարավորություն կա, որ այս անգամ կհաղթահարես։ Շարունակի՛ր, ասա՛։:    ֊ — Ես շարունակելու կարիք չունեմ, որովհետև դու արդեն գիտես այն, ինչ գիտեն մարդիկ։ Բայց եթե ես դա չասեի, դու չէիր իմանա, թե ինչ եմ մտածում և ինչ գիտեմ, իսկ առանց դրա չեմ կարոդ սովորել այն ամենը, որ ուզում եմ սովորել։֊ սովորել։— Ես դեն նետեցի ծղոտիկը։֊ ծղոտիկը։— Դա ինչի՞ համար է, քո ինչի՞ն են պետք իմ նմանները, Դո՛ն։ Երբ էլ որ հայտնվեն քեզ նման կատարյալ մարդիկ, նրանց համար հրաշագործ ուժերն ընդամենը ածանցյալ են լինելու։ Ես քեզ պետք չեմ, քեզ ընդհանրապես ոչինչ պետք չէ այս աշխարհից։

:    ֊ — Ինչպես Թրեվըլ Էյրի՞ն բենզին պետք չէ,֊ — ասաց նա։:    ֊ — ․․․ Ոչ մի արկած, քանզի դու գիտես, որ այս աշխարհում ոչինչ չի կարող խանգարել քեզ։ Քո միակ պրոբլեմն այն է, որ դու պրոբլեմ չունես։

:    ֊ — Այստեղ վրիպեցիր,֊ — խոսեց նա։֊ նա։— Ասա ինձ՝ ինչո՞ւ հրաժարվեցի իմ աշխատանքից․․․ դու գիտե՞ս, թե ինչու եմ հրաժարվել Փրկիչ աշխատել։:    ֊ — Դու ասում էիր՝ ամբոխները։ Ամեն մեկն ուզում էր, որ հրաշքներդ հատկապես ի՛ր համար գործես։:    ֊ — Այո։ Բայց դա ոչ թե նախ և առաջն է, այլ երկրորդը։ Ամբոխից վախենալը քո՛ խաչն է, Ոի՛չարդ, ոչ թե իմ։ Ինձ հոգնեցնում են ոչ թե պարզապես ամբոխները, այլ ամբոխը, որ ընդհանրապես թքած ունի, թե ի՛նչ եմ ասելու։ Կարող ես ոտքով կտրել օվկիանոսը՝ Նյու Յորքից Լոնդոն, կարող ես ոսկու անձրև տեղալ, մե՛կ է, նրանց հետաքրքրությունը չես շարժի, պատկերւսցնո՞ւմ ես։

:    ֊ — Դե ինչ, ինքդ ես մեղավոր,֊ ասացի։֊ — ասացի։— Եթե քո երջանիկ լինելը կախված է նրանից, թե ինչ է անում մեկ ուրիշը, ուրեմն, համենայնդեպս, պրոբլեմ ունես։

:    ֊ — Գիտե՞ս ինչ, Ռի՛չարդ,֊ — դանդաղ խոսեց նա։֊ նա։— Դու․․․ դու․․․ իրավացի ես։

:    ֊․․․ —․․․ Եվ ես ինձ այնպես եմ զգում, ասես նոր֊նոր եմ սկսել, Դո՛ն, այնքան բան ունեմ ասելու։ Ես որտեղի՞ց գիտեմ այդ ամենը։ Ինչպե՞ս է այդ ամենը կատարվում։

:    ֊ — Եթե սպասում ես, որ պիտի պատասխանեմ քո սեփական հարցերին, ապա խոստովանում եմ, որ չգիտեմ։ Ինչո՞ւ եմ կարողանում այդ ամենի մասին խոսել այժմ, երբ նախկինում նույնիսկ չէի էլ փորձել։ Ի՞նչ է պատահել ինձ։

:    ֊ — Դո՛ն, գուցե խոսեիր, հը՞։ Խնդրում եմ․․․

:    Չորեքշաբթի, առավոտյան ժամը վեցը։ Դեռ չէի արթնացել, ու հանկարծ,֊ — Բ֊Ո՜Ւ֊Ո՜Ւ֊Մ՛,֊ — խլացուցիչ, անկասելի աղմուկ՝ բարձրահունչ, պայթուցիկ սիմֆոնիայի պես, անսպասելի հազարաձայն երգչախումբ, բառերը՝ լատիներեն, ջութակներ, թմբուկներ, շեփորներ, որոնց ձայներից զրնգում են ապակիները։ Հողը ցնցվում էր։ Ֆլիտը վեր֊վեր թռավ, ու ես դուրս պրծա անիվների տակից, կատվի պես, որին հարվածել էր 400 վոլտտնոց էլեկտրական աղեղը, և բուրդը փշաքաղվել էր տարակուսանքից։ Երկնքում վառվում էր ոսկեկրակ արշալույսը, սրընթաց անցնում էին նոսրացող ամպերը, և այդ ամենը հնչում էր որպես խենթացնող կրեշչենդո։:    ֊ — ՎԵ՛ՐՋ ՏՈԻՐ։ ՎԵ՛ՐՋ ՏՈՒՐ։ ԱՆՋԱՏԻՐ ԵՐԱԺՇՏՈՒԹՅՈՒՆԸ։ ԱՆՋԱՏԻ՜Ր։

:    ֊ — Լսի՛ր, ասացի, չէ՞, անջատի ր։ Երաժշտությունը լռեց։:    ֊ — Օ՜ֆ,֊ — տնքաց Շիմոդան։ Ես նայեցի նրան․:    ֊ — Ամեն ինչին իր տեղն ու ժամանակը, այո՞։:    ֊ — Ասենք, տեղն ու ժամանակը, հետո՞…։ Մի քիչ երկնային երաժշտությունը հրաշալի է մտքերիդ միայնության մեջ կամ, գուցե թե, ինչ֊որ առանձնահատուկ հանգամանքներում, բայց առավոտն սկսել դրանի՜ց, և այն էլ այդքան բա՜րձր։ Դու այդ ի՞նչ ես անում։:    ֊ — Ե՞Ս ինչ եմ անում։ Դո՛ն, ես խոր քնած էի, դու ի՞նչ ես ուզում ասել՝ ԵՍ ի՞նչ եմ անում։

:    ֊ — Դո՛ն, ես քեզ հավատում եմ՝ որ այս կյանքը կարող է հետաքրքիր կամ ձանձրալի, կամ այնպիսին լինել, ինչպիսին մեր խելքին կփչի դարձնել այն, բայց նույնիսկ իմ ամենափայլուն պահերին չեմ կարողացել հասկանալ, թե ինչ ենք անում այստեղ։ Սա՝ նախ և առաջ։ Ինձ որևէ բան պատմիր դրա մասին։

:    ֊ — Մոտդ փող կա, չէ՞։:    ֊ — Լի՜քը։ Ի՞նչ է պատահել։:    ֊ — Արի կինո նայենք,֊ — առաջարկեց նա։֊ նա։— Համաձա՞յն ես։:    ֊ — Չգիտեմ, Դո՛ն։ Դու գնա։ Ես կվերադառնամ ինքնաթիռների մոտ։ Չեմ ուզում, որ երկար ժամանակ առանց հսկողության մնան։ Համ էլ ի՞նչ մի կարևոր բան դարձավ կինոն։:    ֊ — Ինքնաթիռներին բան չի պատահի։ Գնանք կինո։:    ֊ — Կինոնկարն արդեն սկսվել է։:    ֊ — Ուրեմն, ուշանամ ենք։

:    ֊ — Ռի՛չարդ։:    ֊ — Այո՞։:    ֊ — Դու ինչո՞ւ ես այստեղ։:    ֊ — Սա լավ ֆիլմ Է, Դո՛ն։ Սը՜ս։֊ Սը՜ս։— Բաթչն ու Սանդընսը, երկուսն էլ արյան մեջ կորած, խոսում էին այն մասին, թե ինչու է անհրաժեշտ, որ իրենք մեկնեն Ավստրալիա։:    ֊ — Ինչո՞վ է լավ։:    ֊ — Հետաքրքի՜ր Է։ Հետո կպատմեմ։:    ֊ — Կտրվի՛ր ֆիլմից։ Արթնացի՛ր։ Այս ամենը պատրանք Է։ Ես սրտնեղեցի։:    ֊ — Դո՛նալդ, էլի մի քանի րոպե, ու մենք կկարողանանք զրուցել ինչի մասին ուզում ենք։ Բայց թույլ տուր մինչև վերջ նայեմ, լա՞վ։

:    ֊ — Ռի՛չարդ, դու ինչո՞ւ ես այստեղ։:    ֊ — Լսիր, ես այստեղ եմ որովհետև դու խնդրեցիր մտնել ներս։

:    ֊ — Պարտադիր չէր, որ ներս մտնեիր, դու կարող էիր ասել․ «Շնորհակալությո՛ւն, չե՛մ ուզում»։:    ֊ — ԻՆՁ ԴՈ՛ՒՐ է ԳԱԼԻՍ ԱՅՍ ԿԻՆՈՆ։֊ ԿԻՆՈՆ։— Աոջևի շարքում նստած տղամարդը շրջվեց ու զայրալից հայացքով չափեց մեզ։֊ մեզ։— Ինձ դուր է գալիս այս ֆիլմը, Դո՛ն։ Ի՞նչ վատ բան կա դրանում։:    ֊Ոչ —Ոչ մի։

:    ֊ — Դո՛ն, քո արարքները մի՞շտ են որևէ պատճա՞ռ ունենում։:    ֊ — Երբեմն։:    ֊ — Ինչո՞ւ գնացինք կինո։ Ինչո՞ւ այդքան անսպասելի ուզեցիր նայել «Սանդընսը»։:    ֊ — Դու հարց ունեիր։:    ֊ — Այո՛։ Դու ունես պատասխանը։:    ֊ — Դա իմ պատասխանն էր։ Մենք գնացինք կինո, որովհետև դու հարց տվեցիր։ Կինոն քո հարցի պատասխանն էր։֊ էր։— Ես հասկացա, որ նա ծիծաղում է վրաս։:    ֊ — Ի՞նչ հարց էր։:    ֊ — Քո հարցի էությունը, Ոի՚չարդ, այն էր, որ նույնիսկ ամենահրաշալի պահերիդ չես կարողացել հասկանալ, թե ինչի՞ համար ենք այստեղ։

:    ֊ — Եվ կինոն պատասխա՞նն էր։:    ֊ — Այո։:    ֊ — Ահա՜ թե ինչ․․․:    ֊ — Չե՞ս հասկանում,֊ — հարցրեց նա։:    ֊ — Ոչ։:    ֊ — Դա լավ ֆիլմ էր,֊ — սկսեց բացատրել Դոնալդը։֊ Դոնալդը։— Բայց աշխարհի ամենալավ ֆիլմն անգամ պատրանք է։ Ճի՞շտ է։ Կադրերն անշարժ են, մեզ միայն թվամ է, թե շարժվում են։ Լույսի խաղ, որը միայն խավարում հաստատված ողորկ էկրանին է որպես շարժում ընկալվում։:    ֊ — Այդպես է,֊ — ես սկսում էի գլխի ընկնել։:    ֊ — Մյուսները, ցանկացւսծ մարդ և ամենուր, նրանք, որ գնում են կինո, ինչո՞ւ են հայտնվում այնտեղ, եթե այդ ամենն ընդամենը պատրանք է։:    ֊ — Ի՞նչ ասեմ, զբաղմունք է։:    ֊ — Ժամա՛նց։ Ճի՛շտ է։ Դա՝ մեկ։:    ֊ — Ֆիլմը կարող է դաստիարակչական լինել։:    ֊ — Լա՜վ։ Միշտ այդպես է։ Ուսուցում։ Երկու։:    ֊ — Երևակայությո՚ւն։ Փախո՛ւստ։:    ֊ — Դա նույնպես ժամանց է։ Մե՛կ։:    ֊ — Տեխնիկական խնդիրներ, հասկանալ, թե ինչպես է ստեղծվել ֆիլմը։:    ֊ — Ուսուցո՛ւմ։ Երկո՛ւ։:    ֊ — Փախուստ ձանձրույթից։:    ֊ — Փախուստ, դա արդեն ասել ես։:    ֊ — Սոցիալական պատճառներ․ ընկերների հետ լինելու ցանկություն,֊ — ասացի ես։:    ֊ — Դա կինո գնալո՛ւ պատճառն է, բայց ոչ՝ կինոնկար դիտելու։ Ինչ էլ որ լինի, դա նույնպես ժամանց է։ Մե՛կ։

:    ֊ — Իսկ կինոն նմա՞ն է կյանքին, Դո՛ն։:    ֊ — Այո::    ֊ — Ուրեմն, ինչո՞ւ են ոմանք ընտրում վատ կյանքը, սարսափի ֆիլմը։:    ֊ — Նրանք սարսափի ֆիլմ դիտելու են գալիս ոչ միայն հանուն ժամանցի․ նրանք գիտե՜ն, որ դա սարսափի ֆիլմ է, երբ մտնում են ներս։:    ֊ — Ուրեմն, ինչո՞ւ են մտնում։:    ֊ — Սարսափի ֆիլմերը քեզ դո՞ւր են գալիս, դու նայո՞ւմ ես։:    ֊ — Ոչ։:    ֊ — Բայց չէ որ շատերն ահագին փող ու ժամանակ են ծախսում, որ սարսափի ֆիլմեր կամ մելոդրամներ դիտեն, որոնք մյուսների համար տխուր ու ձանձրալի են։

:    ֊Այո։—Այո։:    ֊ — Դու պարտավոր չես նայել այդ ֆիլմերը։ Նրանք էլ պարտավոր չեն։ Դա կոչվում է ազատություն։:    ֊ — Բայց ինչո՞ւ պիտի որևէ մեկը սարսափի մատնվի։ Կամ մեռնի ձանձրույթից։:    ֊ — Նրանք կարծում են, որ արժանի են դրան։ Որ իրենք ստեղծված են մեկ ուրիշին սարսափեցնելու համար, կամ նրանց դուր է գալիս սարսափի հաճույքը, կամ էլ այդ ձանձրույթը,֊ — այն, ինչպիսին, նրանց կարծիքով, պիտի լինեն ֆիլմերը։ Կարո՞ղ ես, արդյոք, պատկերւսցնել, թե քանի֊քանիսը, իրենց համար միանգամայն տրամաբանական պատճառներով, հաճույք են ստանում այն մտքից, որ անօգնական են իրենց իսկ ֆիլմերում։ Չե՛ս կարող։:    ֊ — Չեմ կարող,֊ — ասացի ես։:    ֊ — Մինչև դա չհասկանաս, նորից ու նորից հարցնելու ես, թե ոմանք ինչո՞ւ են դժբախտ։ Նրանք դժբախտ են, որովհետև դժբախտ լինելն են ընտրել, և դա, Ոի՛չարդ, ճիշտ է։:    ֊ — Հը՛մ։:    ֊ — Մենք խաղամոլներ ենք, որոնք զվարճանում են բանականությամբ։ Մենք Տիեզերքի ջրասամույրներն ենք։ Մենք չենք կարող մեռնել, մենք չենք կարող մեզ ավելի վնաս պատճառել, քան էկրանի պատրանքները։ Սակայն կարող ենք հավատալ, որ զոհեր ենք, սպանվողներ կամ սպանողներ, որոնք ցնցվում են անհաջողության սարսափից։:    ֊ — Բազում կյանքե՞ր,֊ — հարցրի ես։:    ֊ — Դու քանի՞ ֆիլմ կլինես նայած։:    ֊ — 0՜․․․:    ֊ — Ֆիլմեր՝ այս մոլորակի վրա գոյություն ունեցող կյանքի մասին և այլ մոլորակների կյանքի մասին, այն ամենը, ինչ տարածության և ժամանակ է բովանդակում, այդ ամենը կինո է, և այդ ամենը պատրանք է,֊ — ասաց նա։֊ նա։— Բայց և այնպես, մենք աներևակայելի շատ բան կարող ենք սովորել ու մի լավ զվարճանալ մեր պատրանքների հաշվին, ճի՞շտ է...:    ֊ — Իսկ որքա՞ն հեռու է տանում ֆիլմերի հետ քո այդ զուգահեռը։:    ֊ — Իսկ ինչքա՞ն հեռու ես ուզում։ Դու այսօր կինո նայեցիր, որովհետև, մասամբ, ես էլ էի ցանկանում դիտել։ Մարդկանցից շատերն այս կամ այն կյանքն են ընտրում, որովհետև նրանց դուր է գալիս միասին ինչ֊որ բան անելը։ Այս ֆիլմի դերասանները միասին խաղացել են նաև այլ նկարներում։ Մինչ այս, թե հետո՝ կախված է նրանից, թե դու ինչ ֆիլմ ես դիտել սկզբում։ Կամ էլ կարող ես նրանց միաժամանակ տեսնել տարբեր էկրանների վրա։ Մենք տոմս ենք գնում այդ ֆիլմերի համար՝ մուտքի գինը վճարելով նրանով, որ համաձայնում ենք հավատալ տարածության իրական լինելուն և ժամանակի իրական լինելուն... Ոչ մեկն էլ իրական չէ, բայց այդ գինը վճարել չցանկացողը, չի կարող հայտնվել այս մոլորակի վրա կամ ընդհանրապես որևէ այլ տարածա֊ժամանակային համակարգում։:    ֊ — Դո՛ն, կա՞ն մարդիկ, որոնք ընդհանրապես որևիցե կյանք չեն ունենում տարածության ու ժամանակի մեջ։:    ֊ — Կա՞ն մարդիկ, որոնք երբեք կինո չեն գնում։:    ֊ — Հասկացա։ Նրանք սովորում ու զվարճանում են այլ միջոցներով։:    ֊ — Դու իրավացի ես,֊ — ինձնից գոհ՝ ասաց նա։֊ նա։— Տարածություն֊ժամանակը բավական պարզունակ դպրոց է։ Սակայն մարդկանց մեծ մասը մնում է պատրանքների հետ, եթե նույնիսկ դրանք ձանձրալի են, ու չի ցանկանամ, որ լույսերը շուտ վառվեն։:    ֊ — Ո՞վ է գրում ֆիլմերը, Դո՛ն։:    ֊ — Տարօրինակ չէ°, թե մենք որքա՜ն բան գիտենք, եթե հարցնում ենք ինքներս մեզ, այլ ոչ ուրիշ մեկին։ Ո՞վ է գրում այդ ֆիլմերը, Ռի՚չարդ։:    ֊ — Մե՛նք,֊ — ասացի ես։:    ֊ — Ո՞վ է խաղում։ ֊Մե՛նք—Մե՛նք:    ֊ — Ո՞վքեր են օպերատորը, կինոմեխանիկը, կինոթատրոնի տնօրենը, հսկիչը, ո՞վ է հետևում, որ ամեն ինչ կարգով ընթանա։ Ո՞վ է ազատ՝ դուրս գալու կեսից, ցանկացած ժամանակ, ուզածդ պահի փոխել սյուժեն, ո՞վ է ընդունակ դիտելու այդ ֆիլմը նորից ու նորից։:    ֊ — Սպասիր՝ մտածեմ, Դո՛ն,֊ — ասացի ես։֊ ես։— Նա, ով ցանկանո՞ւմ է դա։:    ֊ — Դա քեզ համար բավարա՞ր ազատություն է,֊ — հարցրեց նա։:    ֊ — Կինոն մատչելի է, որովհետև բնազդաբար զգում ենք, որ այն մեր կյանքի զուգահե՞ռն է։:    ֊ — Գուցե այդպես է․․․ գուցե՝ ոչ։ Մի՞թե դա կարևոր է, հը՞։ Ի՞նչ բան է կինոպրոյեկտորը։:    ֊ — Միտք,֊ — ասացի ես,֊ — ո՛չ, երևակայություն։ Ինչ էլ որ ասելու լինես՝ դա մեր երևակայությունն է։:    ֊ — Իսկ ինքը ֆի՞լմն ինչ է,֊ — հարցրեց նա։:    ֊ — Բացատրիր ինձ։:    ֊ — Այն ամե՞նն, ինչ մենք համաձայն ենք առնել մեր երևակայության մեջ։:    ֊ — Կարող է և այդպես, Դո՛ն։:    ֊ — Դու կարող ես բռնել կինոժապավենը,֊ — ասաց նա,֊ — ծայրեծայր ձեռքիդ է․ սկիզբը, միջնամսաը, վերջը։ Այն ամեն ինչ պարունակում է ակնթարթի մեջ և ակնթարթի միլիոներորդական մասում։ Ֆիլմը կա այն ժամանակից դուրս, որն ինքը արձանագրում է, ու եթե գիտես՝ դա ինչ ֆիլմ է, ապա ընդհանուր առմամբ գիտես, թե ինչ է կատարվելու, դեռևս մինչև կինոդահլիճ մտնելդ, այնտեղ ճակատամարտեր ու խռովություններ կլինեն, հաղթողներ և պարտվածներ, սեր, դժբախտություն,֊ — դու գիտես, որ այդ ամենը կլինի, բայց որպեսզի դա կլանի քեզ, նվաճի, որպեսզի այդ ամենից առավելագույն հաճույք ստանաս, ստիպված ես ժապավենը դնել կինոպրոյեկտորի մեջ ու ոսպնյակների միջով բաց թողնել րոպե առ րոպե... Ցանկացած պատրանք պահանջում է, որ ժամանակն ու տարածությունը ապրված լինեն։ Ուստի, դու վճարում ես քո հինգ սենթը և տոմսակ ես ստանում, նստում ու մոռանում ես, թե ինչ է կատարվում դահլիճի պատերից այն կողմ, ու քեզ համար սկսվում է ֆիլմը։:    ֊ — Եվ իրականում ոչ ոք չի՞ տառապում։ Եվ արյան փոխարեն լոլիկի հյո՞ւթ է։:    ֊ — Ոչ, արյան հարցում ամեն ինչ կարգին է, Ոի՛չարդ,֊ — ասաց նա,֊ — բայց դա միանգամայն կարող էր և լոլիկի հյութ լինել, եթե խոսենք ազդեցության մասին, որ այդ ամենն ունենում է մեր իսկական կյանքի վրա։:    ֊ — Իսկ իրականությո՞ւնը։:    ֊ — Իրականությունն անտարբեր է, Ռի՛չարդ, աստվածային անխռովություն։ Մոր համար մեկ է՝ որդին խաղի մեջ ինչ դեր ունի․ այսօր՝ ջահել կտրիճ, վաղը՝ չարագործ։ Գոյը նույնիսկ տեղյակ չէ մեր պատրանքներին ու խաղերին։ Այն ճանաչում է միայն իրեն ու մեզ՝ ըստ իր պատկերի, կատարելության և ավարտունության։:    ֊ — Ես համոզված չեմ, թե ցանկանում եմ կատարյալ և ավարտուն լինել, Դո՛ն։ Ինչ վերաբերում է ձանձրույթին․․․:    ֊ — Երկինք նայիր,֊ — ասաց նա․ դա թեմայի այնպիսի արագ փոփոխություն էր, որ իսկապես երկինք նայեցի, այնտեղ, վերևում, ճղճղված փետրավոր ամպերն իրենց լուսավոր եզաշերտերով արծաթին էին տալիս նոր֊նոր ծաթած լուսնալույսի մեջ։:    ֊ — Գեղեցիկ երկինք է,֊ — ասացի ես։:    ֊ — Սա կատարյա՞լ երկինք է։:    ֊ — Ինչ ասեմ, երկինքը միշտ կատարյալ երկինք է,Դո՛ն։:    ֊ — Գուցե դու ցանկանում ես ասել, որ չնայած ամեն վայրկյան փոփոխվելուն երկինքը միշտ կատարյա՞լ երկինք է։:    ֊ — Ահա թե ինչ։ Այ թե խելոքն եմ։ Այո՛։:    ֊ — Ու ծովն էլ՝ միշտ կատարյալ ծով է, բայց չէ՞ որ այն նույնպես շարունակ փոփոխվում է,֊ — ասաց նա։֊ նա։— Եթե կատարելությունը նեխումն է, ապա երկինքը ճահիճ է։ Գոյը, սակայն, որևէ կապ ունի՞ ճահճի հետ։:    ֊ — Գոյը հենց այն է, ինչ որևէ կապ չունի ճահճի հետ,֊ — մտացրիվ ասացի ես։֊ ես։— Կատարյալն ու շարունակ փոփոխվողը։ Այո՜։ Հավատում եմ։ Համաձայն եմ դրան։:    ֊ — Դու դրան վաղուց, շատ վաղուց ես համաձայնել, եթե շեշտը դնում ես հատկապես ժամանակի վրա։

:    ֊ — Դո՛ն, քեզ համար ձանձրալի չէ՞ շարունակ նույն չափումի մեջ մնալը։:    ֊ — Բայց միթե ես միայն մեկ չափման մեջ եմ,֊ — ասաց նա։֊ նա։— Իսկ դո՞ւ։:    ֊ — Դո՛ն, ինչի՞ց է, որ ինչ ասում եմ, սխալ է դուրս գալիս։:    ֊ — Բայց մի՞թե այն ամենն, ինչ դու ասում ես, սխալ է,֊ — ի պատասխան հարցրեց նա։:    ֊ — Ինձ թվում է՝ քիթս խոթում եմ ուրիշի գործերի մեջ։:    ֊ — Գուցե դու մտածում ես իսկակա՞ն կալվածքի մասին,֊ — ասաց նա։:    ֊ — Իսկական կալվածք կամ ապահովագրություն։:    ֊ — Իսկական կալվածքը, եթե այն քեզ իսկապես պետք է, ապագա ունի։:    ֊ — Լա՛վ, ների՛ր,֊ — ասացի ես։֊ ես։— Ոչ ապագա եմ ուզում, ոչ էլ անցյալ։ Ես այդ դեպքում շատ արագ Փառահեղ Ծեր Պատրանքների Աշխարհի Ուսուցիչ կդառնայի։ Ասենք, մի շաբաթում, հա՞։:    ֊ — Ինչ կա որ, Ռի՛չարդ, կարծում եմ՝ նույնիսկ շատ ավելի արագ։

:                      և՛ կատարյալ,֊—