Changes
/* Թռչունների տունը */
== Թռչունների տունը ==
<b>1</b>
Հարևան տաճարի զանգերը ամառ, թե ձմեռ ղողանջում են առավոտյան ճիշտ ժամը վեցին, և Սինգոն, ամառ լինի, թե ձմեռ, բավական է գանգի ձայնը լսի, լույսը հազիվ բացված վեր է կենում։
Լույսը հազիվ բացված վեր կենալ չի նշանակում, որ նա անպայման ելնում է անկողնուց։ Պարզապես լույսը նոր-նոր բացված արթնանում է։
Սակայն ամեն օր առավոտվա Ժամը վեցը ամառ ու ձմեռ նույնը չէ։ Տաճարի զանգերը տարին բոլոր ղողանջում են ժամը վեցին, դրա համար էլ Սինգոյին թվում է, թե դրանք միևնույն ժամերն են, մոռանալով, որ ամռանն այդ պահին արևն արդեն ծագում է։
Թեև գրպանի մեծ ժամացույցը միշտ գտնվում է Սինգոյի գլխավերևում, նա ժամացույցին նայում է հազվադեպ, որովհետև նայելու համար հարկավոր է նախ լույսը վառել, ապա նաև ակնոց դնել։ Առանց ակնոցի դժվարանում է երկար ու կարճ սլաքները միմյանցից տարբերել։
Ասենք ժամացույցի կարիք չկա. երբեք չի պատահում, որ նա քնով ընկնի։ Ընդհակառակը, չափազանց վաղ է արթնանում։
Ձմեռվա ժամը վեցը շատ է շուտ, բայց Սինգոն չկարողացավ անկողնում մնալ, վեր կացավ գնաց թերթերը բերելու։
Այն օրվանից, ինչ սպասուհի չունեն, ընտանիքում ամենից շուտ տեղից ելնում է Կիկուկոն և սկսում տնային գործերով զբաղվել։
— Հայրիկ, դո՞ւք եք։ Այսքան վա՞ղ․․․
Սինգոն նրա հարցումից շփոթվեց։
— Դեռ ոչ, նորից կպառկեմ։
— Պառկեք։ Դեռ թեյն էլ չի եռացել։
Սինգոյին դուր է գալիս, որ Կիկուկոն վաղուց ոտքի վրա է։
Քանի տարի է արդեն ձմռան առավոտները ակնակույր խավարի մեջ զարթնելիս թախիծ է զգում։
Սակայն գալիս է գարունը, և արթնանալը դառնում է հաճելի։
Այսօր, մայիս ամսվա երկրորդ կեսին, առավոտվա ղողանջից անմիջապես հետո Սինգոն ուրուրի կռինչ լսեց։
— Ա՜, դարձյալ նա է,— շշնջաց Սինգոն ու գլուխը բարձրացնելով լսողությունը լարեց։
Մեծ շրջան գործելով տան շուրջը, ուրուրը թռավ կարծես թե ծովի կողմը։
Սինգոն շորերը հագավ։
Ատամները մաքրելիս, աչքն ամբողջ ժամանակ երկնքին էր, սակայն ուրուրը չերևաց։
Բայց և այնպես Սինգոյին թվում էր, թե տան գլխին, երկնքում ուրուրի մանկականորեն բարակ ճիչը դեռ չի հալվել։
— Կիկուկո, իմ կարծիքով ճչացողը մեր ուրուրն էր,— ասաց հարսին, վերադառնալով խոհանոց։
Կիկուկոն գոլորշապատ բրինձը կաթսայից տեղափոխում էր փայտե տակառիկը։
— Գործով էի ընկել, չլսեցի։
— Ուրեմն, դարձյալ թռել եկել է մեզ մոտ։
— Հնարավոր է։
— Նա անցյալ տարի էլ էր հաճախակի ճչում։ Այդ ո՞ր ամիսն էր։ Ոնց որ թե էլի մայիսին, հա՞։ Հիշողություն չի մնացել։
Սինգոն նայում էր հարսին, դրա համար էլ նա ժապավենը գլխից արձակեց։
Երևի քնում էր մազերը ժապավենով կապած։
Կիկուկոն բրնձով լի տակառիկի բերանը դեռ չփակած, շտապեց սկեսրայրի համար թեյ պատրաստել։
— Եթե մեր ուրուրը կենդանի է, պետք է որ ապրելիս լինեն նաև մեր դրախտապանները,— ասաց Սինգոն։
— Հը՛մ։ Ագռավներն էլ կան։
— Ագռավնե՞րը։
Սինգոն ծիծաղեց։
Իսկապես, եթե ուրուրը կարող է լինել «մեր ուրուրը», ագռավները ինչու չեն կարող «մեր ագռավները» լինել։
— Համարվում է, որ տունն ու այգին պատկանում են այն մարդկանց, բայց ես կասեի, որ պատկանում են ամենաբազմատեսակ թոչուններին ևս։
— Այդպես կարելի է հասնել մինչև լվերն ու մոծակը։
— Անհեթեթություններ մի ասա։ Լուն ու մոծակը տանտեր լինել չեն կարող, դրանք տանը չեն ձմեռում։
— Լվեր գոյություն ունեն նաև ձմռանը։ Դուրս է գալիս, որ ձմեռում են տան մեջ։
— Լվերը քանի տարի են ապրում, չգիտեմ, բայց անցյալ տարվա լու չի լինում։
Կիկուկոն նայեց Սինգոյին ու ծիծաղեց։
― Շուտով մեր օձն էլ դուրս կսողա։
— Փոքրիկ վիշապօ՞ձը, որից անցյալ տարի վախեցար։
― Ըհը՛։
— Հարկավ, ա՛յ թե ով է մեր տան իսկական տերը։
Անցյալ տարի ամռանը Կիկուկոն գնումներ առած տուն վերադառնալիս ետնամուտքի մոտ տեսավ վիշապօձին ու վախից ճչաց։
Նրա ձայնի վրա մոտ վազեց Տերուն և սկսեց կատաղի հաչալ։ Գլուխը կռացրած փորձեց վրա պրծնել վիշապօձին․ ահա՛, ահա՛, ուր որ է կբռնի սողունին և․․․ մոտ մետրուկես ետ ցատկեց, հետո նորից առաջ թռավ, ասես պատրաստվելով հարձակվել։
Վիշապօձը գլուխը թեթևակի բարձրացնելով հանեց կարմիր լեզուն և անգամ չնայելով Տերուի կողմը, դանդաղ սողալով անհետացավ ետնամուտքի շեմքի տակ։
Կիկուկոյի ասելով՝ երկու դռան չափ էր, այսինքն՝ երկու մետրից ավելի։ Եվ մարդու թևից էլ հաստ։
Կիկուկոն խոսում էր հուզված, իսկ Յասուկոն միանգամայն հանգիստ էր։
— Դա մեր տան տերն է։ Մեզ մոտ բուն է դրել քո՝ մեր տուն հարս գալուց շատ առաջ։
— Բա որ Տերուն հանկարծ կծոտեր նրան, ի՞նչ կանեիք։
— Նա Տերուին կհաղթեր։ Կփաթաթվեր մեջքին... Տերուն այդ հասկացավ, այ թե ինչու ընդամենը կատաղած հաչաց վրան ու վերջ։
Կիկուկոն միառժամանակ վախենում էր ետնամուտքից օգտվել, ներս ու դուրս էր անում պպտշգամբով։
Ինչ էլ չլինի, այն միտքը, որ մոտիկ մի տեղ հատակի կամ առաստաղի տակ, վիթխարի օձ է բուն դրել, սահմռկելի էր։
Բայց հնարավոր էր նաև, որ վիշապօձը տան ետևի սարում ապրելիս լիներ։ Նա հազվադեպ էր հայտնվում։
Այդ սարը Սինգոյին պատկանող տարածքի մեջ չէր մտնում։ Նա նույնիսկ չգիտեր էլ, թե սարն ում սեփականությունն է։
Ընդհուպ մոտենալով տան շեմքին, լեռն ուղղաձիգ կարկառում էր վեր։ Այնտեղ բուն դրած գազանի համար Սինգոյի տան այգին այդ լեռան բնական շարունակությունն էր։
Սարի վրա աճող ծառերի և թփերի ծաղիկներն ու տերևները ուղղակի կույտ֊կույտ թափվում էին այգին։
— Ուրուրը վերադարձավ,— մրմնջաց Սինգոն և աշխույժով բարձրաձայն կրկնեց,— Կիկուկո, ուրուրը ոնց որ թե վերադարձավ։
— Ճիշտ որ։ Իմ կարծիքով էլ այդ նրա ճղղոցն է։
Կիկուկոն նայեց առաստաղին։
Որոշ ժամանակ լսվում էր ուրուրի ճիչը։
— Իսկ սրանից առաջ դեպի ծո՞վն էր թռել։
— Այո, նրա ճիչը կարծես թե գալիս էր այն կողմից։
— Երևի թռել է ծովը, կեր ճարել ու հիմա վերադառնում է,― ասաց Կիկուկոն, և Սինգոն նրա ենթադրությունը ճիշտ համարեց։
— Տեղ է փնտրում որսած ձկան հետ առանձնանալու։
— Տերուն անպայման բերանից կխլի,— անհանգստացավ Կիկուկոն։
— Ոչ, ուրուրը բարձրից կսլանա, շունը չի հասնի նրան։
Նույնը եղավ և՛ անցյալ տարի, և՛ նախանցյալ տարի։ Սինգոն ամեն առավոտ արթնանալիս լսում էր ուրուրի ճիչն ու նրա նկատմամբ համակվում մի զգացումով, որ նման էր սիրո։
Եվ ոչ միայն Սինգոն, ամբողջ ընտանիքն ասում էր. «մեր ուրուրը»։
Սինգոն հաստատ չգիտեր էլ ուրուրները քանիսն էին՝ մե՞կը, թե երկուսը։ Չգիտեր նաև, թե արդյո՞ք ամեն տարի միշտ լսում էր միևնույն ուրուրի ճիչը։ Գուցե սերնդափոխո՞ւմ էր կատարվել։ Թերևս ծնող ուրուրները վաղուց մահացել էին, և ճչացողներն այժմ նրանց զավակներն էին։ Այդ մասին Սինգոն առաջին անգամ մտածեց այսօր առավոտյան։
Սինգոյին էլ, նրա ընտանիքին էլ ավելի հաճելի կլիներ չիմանալ, որ նախկին ուրուրն անցյալ տարի մահացել է, իսկ այս տարի ճչացողը նոր ուրուր է, և կիսարթուն, կիսանինջ վիճակում այս նորին լսելիս մտածել, որ դա հենց նույն «մեր ուրուրն» էր։
Զարմանալի էր, որ ուրուրը ընտրել էր հատկապես Սինգոյի տան ետևի լեռը և բույնն այնտեղ հաստատել, երբ Կամակուրայում ճիշտ դրա նման փոքրիկ սարեր, որքան ուզեք, կային։
Քեզ հանդիպելը դժվար է, սակայն ինձ հաջողվեց հանդիպել քեզ․ դժվար է քո ձայնը լսել, սակայն ինձ հաջողվեց լսել քեզ,— ասվում է Նո թատրոնի պիեսներից մեկում։ Գուցե դա վերաբերում է նաև ուրուրի՞ն։
Եվ չնայած ուրուրը ապրում էր Սինգոյի ու նրա ընտանիքի հետ մեկտեղ, նրանց պարգևում էր միայն փաղաքշանքով լեցուն իր ձայնը։
<b>2</b>
Տանն ամենից վաղ վեր էին կենում Կիկուկոն ու Սինգոն և սկսում էին զրույց անել։ Եթե Սինգոն ուզենար Սյուիտիի հետ առանձին խոսել, այդ հնարավոր էր միայն էլեկտրագնացքում։
Ռոկունոգավա գետի կամուրջն անցանք, նշանակում է շուտով կերևա Իկեգամի անտառը, մտածեց Սինգոն։ Նա սովորություն էր դարձրել առավոտները վագոնի պատուհանից նայել Իկեդամի անտառին։
Քանի տարի էր մոտովն անցնելիս տեսնում էր այդ անտառը, բայց երկբնանի սոճին այնտեղ վերջերս հայտնաբերեց։
Ամբողջ անտառում այդ սոճին ամենաբարձր ծառն էր։ Երկու բները, ասես ձգտելով գրկախառնվել, կատարները խոնարհել էին միմյանց կողմը, և ճյուղերն այնքան էին իրար մոտեցել, որ թվում էր, թե արդեն ողջագուրվում են։
Այդ միակ երկբնանի սոճին իշխում էր ամբողջ անտառի վրա և կարծես թե վաղուց պետք է աչքի ընկներ, այնինչ Սինգոն, չգիտես ինչու, չէր նկատել։ Սակայն մեկ անգամ նկատելն արդեն բավական էր, որպեսզի այնուհետև միշտ աչքովն ընկներ։
Այս առավոտ վարար անձրև էր գալիս, և երկբնանի սոճին լավ չէր երևում։
— Սյուիտի,— ասաց Սինգոն,— Կիկուկոյին ի՞նչ է պատահել։
— Առանձին մտահոգիչ բան չկա։
Սյուիտին շաբաթաթերթ էր կարդում։
Կամակուրայի կայարանում նա երկու ամսագիր գնեց, մեկը տվեց հորը։ Սինգոն ամսագիրն առանց բացելու պահել էր ձեռքին։
― Այնուամենայնիվ, ի՞նչ է եղել,— կամացուկ կրկնեց նա։
— Բողոքում է գլխացավից։
— Տարօրինակ է։ Մայրդ ասաց, որ Կիկուկոն երեկ Տոկիո էր գնացել, վերադարձել է երեկոյան և անմիջապես մտել անկողին։ Նման բան երբեք չէր եղել։ Մայրդ կասկածում է, թե նրան այնտեղ՝ Տոկիոյում, չլինի որևէ բան է պատահել։ Ընթրիքից էլ հրաժարվեց։ Իսկ երբ դու ժամը իննին տուն եկար ու գնացիր ձեր սենյակը, սկսեց ցածրաձայն, այնպես, որ մենք չլսենք, լաց լինել, ճի՞շտ է։
— Մեկ, երկու օրից ոտքի կկանգնի։ Առանձնապես վախենալու բան չկա։
— Տարակուսելի է, գլխացավից այդպես չեն լալիս։ Ինձ թվաց, որ այսօր, լուսաբացին նա դարձյալ լալիս էր։
— Հա, լալիս էր։
— Կիկուկոյի համար խիստ տհաճ է եղել, որ Ֆուասկոն ուտելիքը տարել է նրա սենյակը ։ Ամբողջ Ժամանակ դեմքը թաքցրել է Ֆուսակոյից։ Ֆուսակոն մինչև իսկ վիրավորվել է։ Որոշեցի քեզնից իմանալ, պատճառն ի՞նչ է։
— Այս խոսակցություններն ում են պետք. դուրս է գալիս, որ մեր տանը Կիկուկոյին ամեն քայլափոխի հետևում են․․․— Սյուիտին խոսում էր առանց գլուխը բարձրացնելու,— նա, ինչ է, չի՞ կարող երբեմն հիվանդանալ, չէ՞ որ նրա հետ այդ այնքան էլ հաճախ չի պատահում։
Սինգոն բարկացավ.
— Հիվանդությունը անուն չունի՞։
— Աբո՛րտ։
Սյուիտին բառն այնպես, կտրուկ արտաբերեց, ասես դուրս թքեց։
Սինգոն ցնցվեց։ Նայեց դիմացի նստարանին։ Այնտեղ ամերիկյան երկու զինվոր էին նստած։ Սինգոն շարունակեց խոսակցությունը, համոզված, որ զինվորները ճապոներեն չեն հասկանում։
Նա խռպոտ ձայնով հայտարարեց.
— Բժի՞շկն է արել։
— Այո։
— Երե՞կ,— մրմնջաց Սինգոն նվաղկոտ ու ընկճված։
Սյուիտին ամսագիրը մի կողմ դրեց․
— Այո։
— Եվ նույն օրն ևեթ վերադարձավ տո՞ւն։
— Ըհը՛։
— Նրան դո՞ւ հարկադրեցիր այդ անել։
— Ինքն ասաց՝ անելու եմ, ինձ իսկի չհարցրեց էլ։
— Կիկուկոն ի՞նքը։ Ստում ես։
— Չէ, ճիշտ է։
— Ինչո՞ւ։ Կիկուկոյի գլխում ինչո՞ւ այդպիսի միտք հղացավ։
Սյուիտին լռել էր։
— Ամեն ինչում մեղավորը դու ես։
― Թերևս այդպես է։ Ես ոչինչ անել չէի կարող։ Կիկուկոն կողի էր ընկել, թե՝ այժմ արդեն ոչ մի գնով չեմ թողնի մնա։
— Եթե դու ուզենայիր ետ պահել նրան, կկարողանայիր։
— Հիմա արդեն ինձ այդ չէր հաջողվի։
— Ի՞նչ է նշանակում «հիմա»։
— Ինքդ հիանալի գիտես։ Մի խոսքով, ասում է՝ մեր միջև ստեղծված նման հարաբերությունների առկայությամբ երեխա ունենալ չի ուզում։
― Ակնարկում է, որ դու կապվա՞ծ ես ուրիշ կնոջ հետ։
— Ըստ երևույթին, այո։
— Դա ի՞նչ «ըստ երևույթին այո է»։— Վրդովմունքից Սինգոն շնչահեղձ էր լինում։— Կիկուկոյի համար դա գրեթե ինքնասպանություն է։ Դու այդպես չե՞ս կարծում։ Դա իրոք գրեթե ինքնասպանություն է և ոչ թե քո վերաբերմունքից առաջացած սովորական զայրույթ։
Հոր սպառնալից տեսքը Սյուիտիին վախեցրեց, նա նույնիսկ քաշվեց մի կողմ։
— Դու Կիկուկոյի հոգին սպանեցիր։ Այժմ ամեն ինչ կործանվեց։
— Կիկուկոյի հոգին չափազանց համառ դուրս եկավ։
— Ինչ է, նա կինարմատ չէ՞։ Ինչ է, քո կինը չէ՞։ Եթե նրա հետ լավ վարվեիր, եթե քնքույշ լինեիր հետը, ուրախությամբ երեխա կծներ։ Եվ այդ ամենևին չէր կապի քո սիրուհի ունենալ֊չունենալու հետ։
— Հա, բայց կապեց։
— Կիկուկոն շատ լավ գիտե, որ մայրդ անհամբեր թոռնիկի է սպասում։ Չէ՞ որ երկար ժամանակ նույնիսկ ամաչում էր չբերության համար։ Ոչնչացնել մանկանը, որին այդքան տենչում էր․․․ Կիկուկոն այդ արեց, որովհետև դու սպանեցիր նրա հոգին։
— Մոլորության մեջ ես։ Կիկուկոն պարզապես չափից դուրս առաքինի է, մաքրաբարո։
— Մաքրաբարո՞։
— Նա ինձանից երեխա ունենալը համարում է արգահատելի։
— Ի՞նչ։
— Այդ ինտիմ մանրամասնություններն ո՞ւմ են պետք։
«Մի՞թե Սյուիտին կնոջ մեջ իր նկատմամբ այդ աստիճան նողկանք ու արհամարհանք է առաջացրել»,— մտածեց Սինգոն։
— Ես դրան չեմ կարող հավատալ։ Եթե Կիկուկոն նույնիսկ այդպիսի բան ասել է քեզ, եթե նույնիսկ այդպես է պահել իրեն քեզ մոտ, միևնույն է, անհնար է հավատալ, որ նրա էությունն է։ Ամուսինը կնոջ առաքինության մասին խոսում է ծաղրանքով։ Մի՞թե դա հենց առաջին ապացույցը չէ այն բանի, որ նրա սերը ճղճիմ է։ Ո՞վ է սիրած կնոջ քմահաճույքները լուրջ ընդունում։— Սինգոն հոգու արիությունը կորցնել սկսեց։— Ի՞նչ կասի Յասուկոն, երբ իմանա, որ թոռնիկ սպասելու իր հույսերն իզուր են։
— Մայրիկը թող մխիթարվի այն մտքով, որ հարսն էլի երեխա կունենա։
― Ինչի՞ մասին ես խոսում։ Դու երաշխավորո՞ւմ ես, որ նա դեռ էլի կարող է ծննդաբերել։
— Ինչո՞ւ ոչ, կարող եմ և երաշխավորել։
— Քո խոսքերը միայն ապացուցում են, որ երկնքից չես վախենում։ Ապացուցում են, որ Կիկուկոյին չես սիրում։
― Մի բարդացնի։ Ախր այդ ամենն այնքան պարզ ու հասարակ բաներ են։
— Հասարակ բանե՞ր են։ Մտածիր, ինչ ես ասում։ Հիշիր, թե Կիկուկոն ինչպես էր լալիս։
― Դե ոչ, ասել, թե երեխա չեմ ուզում, ճիշտ չէ, բայց հիմա մենք վատ վիճակում ենք, մեզ մոտ ամեն ինչ չէ, որ հարթ է, և երեխան միևնույն է այնպիսին չէր ստացվի, ինչպիսին կուզենայինք, որ լիներ։
— «Վատ վիճակ» ասելով չգիտեմ, թե ինչը նկատի ունես։ Իմ կարծիքով Կիկուկոյի վիճակն իսկի էլ վատ չէ։ եթե կա մեկը, որ վատ վիճակում է, ապա այդ մեկը դո՛ւ ես։ Կիկուկոյի բնավորությունն այնպիսին չէ, որ ձեռքերը ծալած նստի ու սպասի վատ վիճակի հասնելուն։ Դու ախր ոչինչ չես արել, որպեսզի կնոջդ զերծ պահես խանդից։ Դրա համար էլ երեխայիդ կորցրիր։ Իմացած լինես, գործը երեխայով չի վերջանա։
Սյուիտին երկյուղով նայեց հորը։
— Հապա մեկ անգա՜մ էլ փորձիր սիրուհուդ մոտից հարբած տուն գալով, կեղտոտ ոտքերդ դնել Կիկուկոյի ծնկներին և հարկադրել նրան կոշիկներդ հանել,— սպառնալից ասաց Սինգոն։
<b>3</b>
Այդ օրր Սինգոն ֆիրմայի գործով բանկ գնաց, իսկ հետո բանկում աշխատող իր ընկերոջ հետ մտան ռեստորան ճաշելու։ Մինչև երկուսն անց կես զրուցում էին։ Սինգոն ռեստորանից զանգահարեց ֆիրմա և այլևս այնտեղ չվերադարձավ, մեկնեց տուն։
Կիկուկոն Կունիկոյին ծնկներին դրած նստել էր պատշգամբում։ Չէր սպասում, որ սկեսրայրն այդքան շուտ կգա, շտապեց տեղից ելնել։
— Մի՛, հարկավոր չի, նստիր։ Տեսնում եմ. արդեն վեր ես կացել անկողնուց․ լա՞վ ես զգում։— Սինգոն ինքն էլ դուրս եկավ պատշգամբ։
― Լավ եմ։ Ուզում էի, այ, Կունիկոյի շորերը փոխել։
— Իսկ Ֆուսակոն ո՞ւր է։
— Սատոկո-տյանի հետ փոստ գնացին։
— Փոստ գնալը Ֆուսակոյի ինչի՞ն էր պետք։ Երեխային էլ գցել է վրադ։
— Խելո՛ք կաց։ Բեր նախ պապիկին օգնենք շորերը փոխի,― ասաց Կիկուկոն փոքրիկին։
— Ոչինչ, ոչինչ, աղջկան հագցրու, հետո։
Կիկուկոն ծիծաղկոտ դեմքը դարձրեց Սինգոյին։ Կիսաբաց շուրթերի արանքից երևաց ոչ մեծ ատամների ուղիղ շարքը։
— Ուրեմն առաջ մենք կփոխենք Կունիկոյի շորերը։
Նա աղջկան մետաքսե վառ կիմոնո հագցրեց ու վրայից նեղ գոտիկ կապեց։
— Հայրիկ, Տոկիոյում էլ էր անձրևը կտրվե՞լ։
— Անձրև՞ը։ Տոկիոյի կայարանում էլեկտրագնացք նստելիս դեռ գալիս էր, բայց այստեղ հասնելու Ժամանակ եղանակն արդեն լավացավ։ Ճանապարհի ո՞ր մասում սկսեց պարզվել, չնկատեցի։
— Կամակուրայում էլ քիչ առաջ անձրև էր, հենց որ կտրվեց, Ֆուսակո֊սանը շտապեց փոստ։
— Իսկ լեռը դեռ ամբողջովին թաց է։
Երեխային պառկեցրին պատշգամբում։ Նա թափահարելով բարձրացրեց տոտիկներն ու բռնեց։ Ոտքերն ավելի հեշտությամբ էր կառավարում, քան ձեռքերը։
— Ահա՜, պրծա՛նք, դե հիմա արի միասին նայենք սարին,— երեխայի ոտքերի արանքում տակաշոր դրեց Կիկուկոն։
Երկնքով, բավական ցածրից, ամերիկյան ռազմական մի օդանավ թռավ։ Աղմուկով հետաքրքրված աղջնակը երեսը լեռան կողմը շրջեց։ Օդանավը չէր երևում, բայց նրա հսկայական ստվերը սահում էր լեռան լանջով։ Երևի աղջիկն այդ ստվերը տեսավ։ Միամիտ զարմանքից փայլատակող նրա աչքերը ապշեցրին Սինգոյին։
— Կունիկոն չի պատկերացնում ինչ է նշանակում օդային հարձակում։ Արդեն որքան երեխաներ են ծնվել, որոնք չգիտեն, թե պատերազմն ինչ բան է։
Սինգոն նայեց Կունիկոյին։ Աչքերի փայլը չքացել էր։
— Այ թե հաջողվեր նրա աչքերի քիչ առաջվա արտահայտությունը դրոշմել լուսանկարի վրա։ Եվ հնարավոր լիներ այնպես անել, որ աչքերի մեջ արտացոլվեր սարին ընկած ինքնաթիռի ստվերը։ Իսկ մյուս լուսանկարում․․․
Ռմբակոծիչը գրոհել է երեխայի վրա, նա մեռնում է։
Սինգոն ուզեց ասել այդ, բայց հիշելով, որ Կիկուկոն ընդամենը երեկ է աբորտ արել, լռեց։
Այնուամենայնիվ, աշխարհում դեռ որքան երեխաներ կան, որոնց կարելի է նկարահանել երկու այդպիսի լուսանկարներում։
Կիկուկոն հանկարծ վրա ընկավ Կունիկոյին, դրեց նրան թևի տակ ու տակաշորը ամուր սեղմած ոտքերին՝ շտապ տարավ լողարան։
Սինգոն վերադարձավ սեղանատուն, մտովի խոստովանելով, որ Կիկուկոյի համար զգացած տագնապը հարկադրեց իրեն սովորական ժամից շուտ տուն գալ։
— Ինչ վա՜ղ ես եկել,— ճաշասենյակ մտավ Յասուկոն։
— Որտե՞ղ էիր։
— Գլուխս էի լվանում։ Երբ անձրևը դադարեց, ու արևը նորից դուրս եկավ, գլուխս հանկարծ սկսեց քոր գալ։ Հնացած գլուխ է, դրա համար էլ քոր է գալիս։
— Չգիտեմ, իմը որ քոր չի գալի։
— Երևի քո ուսերին լավորակ գլուխ են դրել,— ծիծաղեց Յասուկոն։― Ես իմացա, որ եկար, բայց թաց գլխով չուզեցի ներս գալ, վախեցա վրաս բարկանաս։
— Արժե՞, որ պառավ կինը գլուխ լվալով զբաղվի։ Պետք է գլուխը տակից խուզել, իսկ մազերից սարքել թեյ հարելու վրձին։
— Դա էլ ճիշտ կլինի։ Բայց թեյահարիչ վրձիններ հին ժամանակ այդպես էլ կոչվում էին,— գլխներին կրում էին ոչ միայն պառաված կանայք։ Էդոյի դարաշրջանում թե կանայք, թե տղամարդիկ մազերն առջևից կարճ կտրում էին, իսկ ծոծրակին թողածը փնջելով կապում։ Փունջը նման էր թեյահարիչ վրձնի։ Ես Կաբուկի թատրոնում եմ տեսել։
— Ոչ թե փունջ թողած կապել, այլ տակից խուզել, այ թե ինչ եմ առաջարկում։
— Կարելի է և այդպես։ Ես ու դու դեռ բավական մազ ունենք։
Սինգոն ձայնը ցածրացրեց.
— Կիկուկոն արդեն լրիվ ոտքի՞ է կանգնել։
— Հա, կամաց֊կամաց վեր է կենում... Դեռ շատ է գունատված ու թույլ։
— Երեխայով է զբաղվում։ Լավ կլիներ հանգիստ մնար։
— Ֆուսակոն աղջկան դրեց Կիկուկոյի անկողնում ու խնդրեց աչքը վրան պահել։ Աղջիկն այն ժամանակ խոր քնած էր։
— Ինչո՞ւ նրան հետո ինքդ չվերցրիր։
― Կունիկոն լաց լինել սկսեց, երբ ես գլուխս արդեն լվանում էի։
Յասուկոն վեր կացավ, բերեց Սինգոյի տնային կիմոնոն։
Կիկուկոն լողարանից դուրս եկավ, դիմեց դեպի իր սենյակը։ Սինգոն ձայն տվեց,
— Կիկուկո, Կունիկոյին բեր այստեղ։
— Հիմա։
Նա աղջնակի թաթիկից բռնած քայլեցնելով բերեց սենյակ։ Հարդարվել էր, իր զգեստը փոխել։
Կունիկոն վրա ընկավ տատի ուսին։ Յասուկոն, որ Սինգոյի տաբատն էր մաքրում, պարզեց ձեռքը, թոռան տոտիկները գրկեց։
Կիկուկոն Սինգոյի կոստյումը դուրս տարավ։
Հարևան սենյակի պահարանում այն կախելիս, աչքն ընկավ դռնակի ներսի հայելուն։ Իր դեմքը տեսնելով վախեցավ։ Չգիտեր՝ վերադառնար սեղանատուն, թե գնար պառկեր։
— Կիկուկո, լավ կանես պառկես,— ասաց Սինգոն։
— Կպառկեմ։
Սինգոյի ձայնից Կիկուկոն ցնցվեց և, առանց սեղանատան կողմը նայելու, անցավ իր սենյակը։
— Քեզ չի՞ թվում, որ Կիկուկոն մի տեսակ տարօրինակ է պահում իրեն,— խոժոռվեց Յասուկոն։
Սինգոն չպատասխանեց։
— Խելքս ուղղակի բան չի կտրում, ինչ է կատարվում նրա հետ։ Վեր է կացել, հազիվհազ քայլում է, անընդհատ վախենում եմ, թե վայր կընկնի։
― Ըհը։
— Ինչ ուզում ես ասա, պետք է Սյուիտիի բռնած գործը որևէ կերպ պարզել։
Սինգոն գլխով արեց։
Յասուկոն երեխային գրկեց ու վեր կացավ։
— Գուցե ինքդ Կիկուկոյի հետ անկեղծորեն խոսե՞ս։ Ես Կունիկոյին վերցրած կգնամ Ֆուսակոյին դիմավորելու, ճանապահին էլ ընթրիքի համար բան֊ման կառնեմ։ Ֆուսակսն մնում է Ֆուսակո, նա չի մտածի։
— Ֆուսակոյի ինչի՞ն էր պետք փոստ գնալ,— ասաց Սինգոն։ Յասուկոն շրջվեց։
— Այդ մասին ես էլ եմ մտածել։ Գուցե Աիխարային նամակ ուղարկելո՞ւ։ Կես տարի է արդեն բաժանված են․․․ Այո, շուտով կես տարին կլրանա, ինչ մեզ մոտ է եկել։ Նոր տարվա նախօրեին էր...
— Նամակը կարող էր մոտիկ փոստարկղը գցել։
Երևի կարծում է, որ եթե փոստում գցի, ավելի ստույգ ու արագ կհասնի տեղ։ Բավական է իր Աիխարային հիշի, խելքն իսկույն թռցնում է, ինչ կարող ես անել։
Սինգոն դառնորեն ժպտաց։ Նա զգում էր՝ Յասուկոն դէռ լի է լավատեսությամբ։
Լավատեսաթյունն, ըստ երևույթին, խորն է արմատավորվում այն կնոջ մեջ, որին հաջողվում է ընտանիքը մինչև ծերություն պահպանել։
Սինգոն ձեռքն առավ չորս֊հինգ օրվա վաղեմություն ունեցող թերթը, որ մինչ այդ կարդում էր Յասուկոն, և սկսեց աչքի անցկացնել։
Թերթում արտասովոր մի հոդված կար. «Լոտոս, որ ծաղկել է երկու հազար տարի առաջ»։
Անցյալ տարի գարնանը Յայոիի ժամանակաշրջանին պատկանող թործովի նավակում, որ գտել են Տիբա քաղաքի մոտ Կեմիգավա գետի ափին կատարված պեղումների ժամանակ, հայտնաբերել են լոտոսի երեք սերմ։ Պարզել են, որ այդ սերմերը ավելի քան երկու հազար տարեկան են։ Բուսաբանության պրոֆեսորը՝ մասնագիտությամբ լոտոսագետ, սերմերը ցանեց և ստացած սածիլները այս տարվա ապրիլին տնկեց երեք տարբեր տեղերում՝ Տիբայի գյուղատնտեսական փորձակայանի լճերում, Տիբայի զբոսայգում և Տիբայի Հատամատի փողոցում ապրող մի գինեգործի տանը, որն, ինչպես երևում է, պեղումներ կատարելիս օգնել էր պրոֆեսորին։ Գինեգործը փոքրիկ կաթսայում ջուր լցրեց, սածիլը տեղավորեց մեջն ու դրեց պարտեզում։ Նրա լոտոսն առաջինը փթթեց։ Պրոֆեսորը, որին այդ մասին լուր տվին, շտապ եկավ գինեգործի մոտ ու սկսեց սքանչելի ծաղիկները շոյել, անվերջ կրկնելով՝ «Ծաղկե՜ց, ծաղկե՜ց»։ Ահա այս ամենի մասին էր գրված թերթում։ Գրված էր նաև, որ ծաղիկը բաղկացած է քսանչորս պսակաթերթիկից։
Հոդվածի տակ լուսանկար կար. ալեհեր պրոֆեսորը՝ ակնոցն աչքին, ձեռքերով բռնած պահել է լոտոսի փթթուն ծաղիկը։ Լուսանկարին վերաբերող ծանոթագրությունից Սինգոն իմացավ, որ պրոֆեսորը վաթսունինը տարեկան է։
Ծաղկող լոտոսով հիացած, Սինգոն թերթը ձեռքին մտավ Կիկուկոյի սենյակը։
Այդ սենյակում ապրում էին երկուսով՝ հարսն ու Սյուիտին։ Գրասեղանի վրա, որը Կիկուկոյի օժիտն էր, դրված էր Սյուիտիի լայնեզր գլխարկը։ Գլխարկի կողքին՝ փոստային թղթերի մի կույտ։ Երևում է Կիկուկոն պատրաստվում էր նաակ գրել։ Սեղանի գզրոցը ծածկվել էր կախ ընկած ասեղնագործ անձեռոցիկի տակ։
Օծանելիքի բույր էր տարածվել։
— Դե, գործերդ ինչպե՞ս են։ Մի՛ վեր կենա, մնա հանգիստ պառկած։— Սինգոն նստեց գրասեղանի մոտ։
Կիկուկոն լարված նայում էր նրան։ Վատ էր զգում, որ Սինգոն թույլ չտվեց վեր կենալ․ սկեսրայրի ներկայությամբ պառկելն անհարմար էր։ Այտերը թեթեակի վարգագունել էին, իսկ ճակատը մնացել էր սպիտակ և սպիտակի վրա գեղեցիկ կերպով ընդգծվել էին խիտ հոնքերը։
― Լոտոսի երկհազարամյա հնություն ունեցող սերմերը ծլել են, և լոտոսը ծաղկել է։ Թերթում նկարել են, տեսե՞լ ես։
— Տեսել եմ ։
— Ուրեմն, տեսե՞լ ես,— շշուկով կրկնեց Սինգոն և, փոքր ինչ լռելուց հետո, ասաց,— եթե դու մեզ հետ սրտաբաց խոսեիր, դրանից ոչ մի վատ բան չէր լինի, ընդհակառակը․․․ Դու նույն օրն ևեթ վերադարձել ես տուն։ Դա քեզ հո չի՞ վնասել։
Կիկուկոն նրա վերաբերմունքից հուզվեց։
― Այդ անցյալ ամսին էր,— շարունակեց Սինգոն,— դու ասում էիր երեխայի մասին․․․ Այն ժամանակ ես արդեն ամեն ինչ հասկացա։
Կիկուկոն բարձին դրած զլուխն օրորեց․
― Այն Ժամանակ ես դեռ ոչինչ չգիտեի, որ իմանայի, կամաչեի երեխայի մասին խոսել։
— Ահա թե ի՜նչ։ Սյուիտին ասաց, որ դու չափից դարս մաքրաբարո ես․․․— կիկուկոյի ալքերը լցվող արցունքները տեսնելով՝ Սինգոն չշարունակեց։— Այլևս բժշկի մոտ չե՞ս գնալու։
— Վաղը կգնամ։
Հաջորդ օրը, երբ Սինգոն վերադարձավ տուն, Յասուկոն անհամբեր նրան էր սպասում։
— Կիկուկոն գնաց ծնողների մոտ։ Նրան պառկեցրել են անկողնում է․․․ Ժամը երկուսին Սակավա֊սանը զանգահարեց։ Հեռախոսին Ֆուսակոն մոտեցավ։ Հայրն ասաց, որ Կիկուկոն իրենց տանն է, այնքան էլ լավ չի զգում, ստիպել են պառկել։ Մի երկու, երեք օրից, հենց որ ոտքի կանգնի, ասում է, ետ կբերենք ձեզ մոտ։
— Այ թե ինչ։
— Ֆուսակոյին խնդրեց հայտնել Սյուիտիին, որ վաղը կարող է կնոջն այցելել։ Մայրն այնտեղ ամբողջ ժամանակ աղջկա կողքին է, երևի դրա համար էր որոշեց ծնողների մոտ պառկել։
— Ոչ մի նման բան։
— Բա պատճառն ի՞նչ է։
Սինգոն հանեց պիջակը, փողկապն արձակելու համար գլուխը վեր ձգելով ասաց.
— Աբորտ է արել։
— Ի֊ի՞նչ․․․— Յասուկոն շշմեց.— Ոնց թե, մեզանից գաղտնի՞․․․ Կիկուկո՞ն․․․ Հիմիկվա երիտասարդությունն ինչ անտանելի է դարձել։
— Ինչ անուշադիրն ես, մայրիկ,— Կունիկոյին գրկած սեղանատուն մտավ Ֆուսակոն,— օրինակ, ես գիտեի, որ նա այդպես էլ անելու է։
— Դու որտեղի՞ց գիտեիր,— իր համար անսպասելի աղջկան հարցաքննել սկսեց Սինգոն։
— Այդ չեմ կարող ասել։ Մի խոսքով, որոշել է հանգիստ վիճակում խելքը գլուխը ժողովել, կազդուրվել, ամրանալ։
Սինգոն չիմացավ ինչ պատասխանել։
== Քաղաքային զբոսայգի ==
