Երեք որսորդները մտան ժայռերի ստորոտը, որտեղ ստիպված էին դանդաղեցնել ընթացքը. հետքը գտնելը բարդանում էր: Էմին Մուիլի լեռնաշղթան իր երկու անհամաչափ գագաթներով ձգվում էր հյուսիսից դեպի հարավ: Գագաթներ արևմտյան, անմատչելի, լանջերը ուղղաձիգ էին, քարքարոտ ու դժվար անցանելի, իսկ արևելյան լանջերը ավելի հարթ էին՝ ծածկված ձորերով և նեղ ճեղքերով: Երեք հետապնդողները ամբողջ գիշեր մագլցում էին լեռան քարքարոտ լանջերով: Ճանապարհը տանում էր նրանց դեպի վեր՝ լեռնանցքը, իսկ այնտեղից դեպի վար՝ գագաթների միջև ընկած ոլոր-մոլոր խորունկ հովիտը, որտեղ լուսաբացին ճանապարհորդները կարճ ժամանակով կանգ առան: Լուսինն անհետացել էր, բայց երկնքում դեռ աղոտ փայլում էին աստղերը: Նոր օրվա առաջին ճառագայթները դեռ հովիտ չէին թափանցում, քանզի խանգարում էին բարձրադիր լեռները: Արագորնը հայտնվել էր փակուղում. օրքերի հետքերը, իջնելով թեք լանջից, անհետանում էին:
— Ի՞նչ ես կարծում, որ կողմ են դարձել,— հարցրեց Լեգոլասը,— գուցե հյուսի՞ս, որ արագ հասնեն Ֆանգորն և անտառի միջով կարճ ճանապարհով վազեն Իզենգարդ, թե՞ հարավ՝ դեպի Էնտվեյի Էնտուոշի անցումը:
— Ուր էլ վազեն, դեպի գետը հաստատ չեն գնա,— արձագանքեց Արագորնը: — Կարծում եմ մեր թշնամիները չեն համարձակվի երկար զբոսնել Ռոհանի տափաստաններում և կաշխատեն ամենակարճ ճանապարհով թողնել դրանք հետևում, եթե իհարկե Սարումանի իշխանությունը Ռոհանի վրա դեռ չի տարածվել: Գնում ենք հյուսիս:
— Այդ դեպքում ինչպե՞ս կբացատրես այս ամենը,— հարցրեց Ջիմլին:
— Իրենց թշնամիներին իրենք են հետները բերել,— ասաց Արագորնը: — Բոլոր սպանված օրքերը հյուսիսից են, հեռվից: Սպանվածների մեջ այն անծանոթ զինանշանով աժդահա օրքերից չկան: Երևում է նրանց միջև կռիվ է ծագել: Այս չարագործների համար կռիվները սովորական գործ են: Իսկ վեճը կարող է սկսած լինել ինչից ուզես, օրինակ օրինակ՝ ճանապարհի ընտրությունից:
— Կամ էլ գերիների պատճառով են վիճել,— ավելացրեց Ջիմլին: — Հուսով եմ հոբիթները այս պատմությունից անվնաս են դուրս եկել:
Արագորնը ուշադիր հետազոտեց տարածքը, բայց ոչ մի նոր հետք չհայտնաբերեց: Հետապնդումը շարունակվում էրշարունակվեց: Արևելքում երկինքը կամաց-կամաց սկսում էր սկսեց գունատվել, և աստղերը մեկը մյուսի հետևից հանգչում էինհանգան: Սկսվում էր մոխրագույն լուսաբացը: Անցնելով ևս մի քիչ ճանապարհ, ճանապարհորդները կանգ առան ձորակի մոտ, որի հատակին , քարերի միջով , իր ոլորապտույտ հունն էր փորել փոքրիկ առվակը: Այն շրջապատված էր թփուտներով, իսկ ափերը ծածկված էին կանաչով:
— Վերջապե՛ս,— բացականչեց Արագորնը,— ահա՛ և հետքը, որ մենք փնտրում էինք: Նրանք գնում են վեր առվի երկայնքովդեպի վեր: Ճիշտ ուղղությամբ ենք գնում, հարաբերությունները պարզելուց հետո օրքերը շարժվել են այս կողմ:
Նրանք թեքվեցին դեպի աջ ու շտապեցին առվի երկայնքով՝ թռչկոտելով ողորկ քարերի վրայով այնպիսի թեթևությամբ, ասես անքուն գիշերը իրենք չէին անցկացրել: Վերջապես ձորակը դուրս բերեց նրանց բլրի գլուխը: Առավոտյան սառնաշունչ քամին խառնշտում էր ճամփորդների մազերը ու ծածանում թիկնոցների ծայրերը: Բարեկամները հետ դարձան: Գետի այն կողմում բլուրներն արդեն լուսավորվել էին լուսաաբացի առաջին ճառագայթներից: Մթագնած գագաթների հետևից երևաց արեգակի կարմիր բոսոր գլուխը: Առջևում՝ արևմտյան կողմում, փռված էր առավոտյան մշուշի մեջ քնած տափաստանը, բայց զարթոնքի պատրաստ հողը աչքի առաջ նոր գույներ էր ստանում: Կանաչեցին Ռոհանյան լայնարձակ տափաստանները, ճերմակեցին գետափնյա հովիտներում փռված մշուշները, իսկ հեռու-հեռվում, մի երեսուն լիգ, կամ ավելի, այն կողմ, արևի վարդագույն ճառագայթների ներքո փայլատակեցին Գոնդորի ձյունապատ լեռների սրածայր գագաթները:
— Օ՜ Գոնդոր, Գոնդո՜ր,— բացականչեց Արագորնը,— Երբևէ կտեսնե՞մ քեզ ավելի երջանիկ մի օր: Ա՜խ, եթե ես կարողանայի թեքվել հարավ՝ դեպի քո փայլփլուն գետերը... բայց հիմա ինձ ճանապարհն ինձ այլ կողմ է տանում...
Ճանապարհը լեռան լանջով կտրուկ իջնում էր վար: Մի քսան սաժեն ներքև սկսվում էր լայն, հողմահար քիվը, որը կտրուկ վերջանում էր քարափով: Դա այսպես կոչված Արևելյան Ռոհանյան Պատն էր: Էմին Մուիլի բարձրավանդակը մնաց ետևում. առջևում, ինչքան որ աչքը կտրում էր, տարածվել էին Ռոհանի լայնարձակ հարթավայրերը: (Ռոհանը դա նույն Մուստանգրիմն է, որի մասին պատմվում էր առաջին գրքում):
— Տեսե՛ք,— բացականչեց Լեգոլասը, ձեռքը մեկնելով դեպի գունատ երկինքը: — Նորից այն արծիվը, միայն թե այս անգամ շատ բարձր է թռչում: Երևում է հետ՝ հյուսիս է վերադառնում, և, շատ արագ է թռչում: Տեսնո՞ւմ եք:
— Ոչ, իմ բարի Լեգոլաս, նույնիսկ իմ աչքերը նրան չեն տեսնում,— պատասխանեց Արագորնը: — Երևի նա իսկապես շատ բարձր է թռչում: Եթե դա այն նույն թռչունն է, ապա կուզենայի իմանալ թե ինչ հանձնարարությամբ է ուղարկված: Բայց նայի՛ր, հարթավայրում նույնպես ինչ որ բան է շարժվում և շատ ավելի մոտ է: Կարծում եմ այն ուղղակիորեն մեզ հե՛տ է կապված:
— Ինձ թվում է այլևս ստիպված չենք լինի հետքը փնտրել,— առույգացավ Ջիմլին: — Եկեք արագ գտնենք վայրեջքի ամենակարճ ճանապարհը:
— Օրքերն արդեն գտե՛լ գտել են,— ասաց Արագորնը:
Եվ ջոկատը շարունակեց հետապնդումը՝ արդեն լուսաբացի շողերի ներքո: Ամեն ինչ խոսում էր այն մասին, որ օրքերը շտապում են՝ ինչքան ուժ ունեն: Անընդհատ հանդիպում էին շպրտված և լքված իրեր. ուտելիքի պարկեր, բզկտված սև թիկնոց, չորացած հացի մնացորդներ, ծանր ու հնամաշ սապոգներ: Հետքը տանում էր ճանապարհորդներին քարափի երկայնքով դեպի ձախ, և վերջապես աջ կողմում երևաց , աղմկոտ առվի օգնությամբ ժայռերի մեջ փորված , մի խորը իջվածք: Ափի երկայնքով ձգվում էր կոպիտ ու հինավուրձ արահետը, որը կարծես անհարթ ու խարխլված աստիճաններ լիներ:
Վերջին աստիճանը հաղթահարելով, ճամփորդները կտրուկ իջան ցած և, ի զարմանս իրենց, մինչև ծնկները թաղվեցին խոտի մեջ: Էմին Մուիլի ստորոտոտին ծփում էր թարմ, կանաչ ծովը: Առուն անհետանում էր խիտ մացառուտներում: Լսվում էր, թե նա ինչպես է խուլ խշշում, սկսելով իր ճանապարհը դեպի Էնտվեյ Էնտուոշ գետի հարթավայրը:
Ճանապարհորդներին թվաց թե ձմեռը մնաց հետևում՝ ժայռերի և քարերի մեջ: Օդն այստեղ թարմ էր ու տաք, քամին իր հետ բերում էր խոտի թույլ բուրմունք՝ ասես գարունն արդեն արթնացել էր հարթավայրում և կենարար ուժով լցրել խոտերի արմատները... Լեգոլասն ամբողջ կրծքով խորը շունչ քաշեց: Նա նման էր ճանապարհորդի, որը երկար ժամանակ անապատում դեգերելուց հետո հայտնվել էր ջրի ափին:
Հանկարծ Արագորնը ճչաց.
— Ապասե՛ք, մի՛ եկեք իմ ետևից,— և թեքվեց դեպի ձախ: Երկու փոքրիկ ոտաբոբիկ ոտքերի հետքը տանում էր գլխավոր արահետից դուրս: Սակայն, շուտով այն ընդհատվում էր մեկ այլ՝ օրքային կոպիտ հետքով, և փոքրիկ ոտքերի հետքը կտրուկ շրջադարձ կատարելով կորչում էր տրորված խառնաշփոթում: Արագորնը կռացավ, ինչ որ բան վերցրեց գետնից ու , ապա վազելով վերադարձավ ընկերների մոտ:
— Ես ճիշտ էի,— հայտարարեց նա,— հոբիթի հետք է: Ամենայն հավանականությամբ Փինի հետքն է՝ Մերին ավելի բարձրահասակ է: Տեսե՛ք:
— Ախր սա էլֆական թիկնոցի ամրակա՜լն է,— միաժամանակ բացականչեցին Լեգոլասն ու Ջիմլին:
— Լորիենյան տերևները հենց այնպես այստեղ-այնտեղ չեն ընկնում,— ասաց Արագորնը: — Ամրակալը հատուկ են այստեղ թողել թողել՝ մեզ նշան տալու նպատակով: Կարծում եմ , Փինը հենց այդ պատճառով էլ կյանքը վտանգելով դուրս է վազել ճանապարհից:
— Դուրս է գալիս, նա ո՛ղջ է, գլուխը տեղում է, ոտքերն ու ձեռքերը նույնպես,— ցնծաց Ջիմլին: — Դրա համար էլ եմ շնորհակալ. , անիմաստ չենք, նշանակում է, վազում:
— Հույս ունենանք նա թանկ չի հատուցել իր համարձակության համար,— ասաց Լեգոլասը: — Վազե՛նք, սիրտս այրվում է երբ մտածում եմ, որ մեր զվարթ փոքրիկներին քշում են չգիտես ուր՝ ինչպես գառներին սպանդի...
Արեգակը հատել անցել էր զենիթը իր ճանապարյի կեսը և դանդաղ թեքվում էր դեպի արևմուտք: Հարավից՝ ծովից, թեթև ամպեր եկան, բայց հարթավայրի քամին ցրեց դրանցդրանք: Շուտով արևը հատեց հորիզոնը , և Ճանապարհորդների հետևից դեպի արևելք ձգվեցին երկար ստվերները: Սակայն բարեկամները կանգ չառան: Բորոմիրի մահից մեկ ու կես օր էր արդեն անցել, բայց օրքերը դեռ շատ հեռու էին: Հարթավայրը ամայի թվում էրամայի:
Երբ սկսեց մթնել, Արագորնը կանգ առավ: Նրանք այդ օրը ընդամենը երկու անգամ էին հանգստացել, այն էլ շատ կարճ ժամանակով: Լեռը, որտեղ նրանք դիմավորեցին լուսաբացը, ավելի քան տասներկու լիգ մնացել էր հեռվում:
— Մենք պետք է դժվար ծանր ընտրություն կատարենք,— ասաց Արագորնը: — Մնանք այստեղ գիշերե՞նք, թե վազենք այնքան՝ մինչև ուժասպառ լինենք:
— Եթե թշնամիները գիշերը կանգ չառնեն նրանք շատ հեռու կգնան,— ասաց Լեգոլասը:
— Մինչև հիմա հետքը ոչ աջ է թեքվել ոչ ձախ,— ասաց Լեգոլասը: — Ինչքան որ տեսնում են իմ աչքերը՝ արահետը չի փոխում իր ուղին:
–Կարող է կորցնենք ճանապարհը— Գուցեև չկորցնենք արահետը, կարող է ոչ,– — միջամտեց Արագորնը,– — բայց , ամեն դեպքում, եթե հանկարծ կորցնենք հետքը, ստիպված ենք լինելու կլինենք հետ վերադառնալ, իսկ դրա համար ահագին երկար ժամանակ կպահանջվի:
–Եվ — Եվ հետո,– — ավելացրեց Ջիմլին,– — մեկ էլ տեսար նրանք բաժանվեցին , ու մենք սխալ հետքով գնացինք: Իսկ եթե գերիներին հաջողվի փախչե՞լ, կամ նրանց քարշ տան այլ կո՞ղմ՝ օրինակ դեպի գե՞տըգետը, կամ թեքվեն դեպի արևելք՝ Մորդո՞րՄորդոր... Մենք կկորցնենք հետքն ու կարող ենք չնկատել բաժանվող հետքը և այլևս չենք իմանա, թե ինչ կատարվեց նրանց հետ:
–Դու իրավացի — Ճիշտ ես,- — ասաց Արագորնը,– — բայց եթե ես հետքերից մինչև հիմա ճիշտ եմ դատումկարդացել հետքերը, ապա սպիտակ ձեռքի զինանշանով օրքերը հաղթել են վեճում ու հիմա , և այժմ չարագործները ամբողջ ուժով ոհմակով սլանում են Իզենգարդ: Ամեն ինչ այդ մասին է խոսում:
–Պետք չի օրքերի — Օրքերի որոշումներին վստահելչի կարելի,– — առարկեց Ջիմլին,– — և հետո հոբիթները կարող են խառնաշփոթի ժամանակ մեջ փախչել: Համ էլ կարող է նորից ինչ որ նշան թողնեն: Գիշերով չենք նկատիՄի՞թե մենք գիշերով կգտնեինք էլֆական ամրակալը:
–Փինի — Փինի գործած հնարքից հետո օրքերը հաստատ կրկնակի ուշադրությամբ են նրանց հսկում, իսկ խեղճերը , երևի, հիմա հոգնածությունից հազիվ են ոտքերները քարշ տալիս,– — չէր համաձայնվում համաձայնում Լեգոլասը: –Եթե — Եթե մենք հոբիթներին չփրկենքչօգնենք, նրանք երկար չեն վազի: Բայց Սակայն, թե ինչպես ինպես ենք նրանց փրկելու օգնելու՝ դժվար է գուշակել: Հիմա գլխավորը օրքերին հասնելն է:
–Ես — Ես սովոր եմ հեռավոր ճանապարհորդությունների ու ամրակազմ թզուկ եմ համարվում, բայց սակայն, նույնիսկ ես չեմ կարող առանց հանգստանալու վազել մինչև Իզենգարդ,– — հառաչեց Ջիմլին: Իմ սիրտն էլ է այրվում, և եթե դա հնարավոր լիներ, ես կհետապնդեի նրանց ամբողջ գիշեր: Բայց ես պետք է հանգստանամ, այլապես ինձանից քիչ օգուտ կլինի: Իսկ ե՞րբ հանգստանալ եթե ոչ գիշերը, երբ հետքերը վատ են երևում:
–Ես — Ես զգուշացնում էի, որ ընտրությունը դժվար ծանր է լինելու,– — հիշեցրեց Արագորնը: –Եվ — Եվ այսպես, ի՞նչ ենք որոշում:
–Վերջին — Վերջին խոսքը քոնն է,– — ասաց Ջիմլին: –Դու —Դու հմուտ հետքագետ որսորդ ես: Որոշիր , և մենք կհնազանդվենք:
–Սիրտս — Սիրտս առաջ է թռչում,– — ասաց Լեգոլասը,– — բայց մենք պետք է միասին լինենքմնանք: Ես կհաշտվեմ Արագորնի որոշման հետ:
–Իզուր — Իզուր ընտրությունը ինձ վրա թողեցիք,– — հառաչեց Արագորնը: –Վերջին երկու օրը — Այն պահից սկսած, երբ մենք հետևում թողեցինք քարե հսկաներին, ես անընդհատ սխալներ սխալվում եմ գործում:
Նա լռեց՝ նայելով հյուսիս արևմուտքում թանձրացող խավարին:
–Ոչ— Ոչ, գիշերով չարժե շարունակելգնալ,– — վերջապես ասաց նա: –Երկու — Երկու չարիքից ամենավատը մեծագույնը հետքը կորցնելն է, կամ ինչ որ մի նշան բաց թողնելը: Եթե լուսինը պայծառ լուսավորեր, ընտրությունն այլ կլիներ, բայց , ցավոք լույսը շատ աղոտ , լուսինը նոր է բոլորել, և շուտ էլ մայր էմտնում:
–Որովհետև — Միևնույնն է երկինքն անպամած է,– փնթփնթաց Ջիմլին: –Երնեկ –Ա՜խ, ափսոս Լորիենի տիրուհին մեզ էլ նվիրեր չի նվիրել Ֆրոդոյի լուսարձակող անոթից...
–Տիրուհու — Տիրուհու նվերը Ֆրոդոյին շատ ավելի է պետք,-– — ասաց Արագորնը: –Միջերկրի — Միջերկրի ճակատագիրը հիմա որոշվում է այնտեղ, որտեղ գտնվում է մատանու պահապանը: Այն գործողություններից, որ պետք է կատարվեն մեր դարաշրջանում, մեզ հանձնարարված բաժին է ընկել միայն մի փոքր մասը: Չի բացառվում, որ հենց ամենասկզբից մենք անտեղի անիմաստ ենք հետապնդում օրքերին , և իմ խոսքից ոչինչ չի կախված: Համենայն դեպս ընտրությունը կատարված է և ժամանակը շատ սուղ քիչ է: Թող ամեն մեկն մեկը օգտագործի այն առավելագույնս:
Արագորնը Նա պառկեց գետնին ու միանգամից քնեց: , քանզի այն ժամանակվանից ժամանակից ի վեր, երբ նա առաջնորդեց պահապաններին Թոլ Բրանդիրի անտառները, մինչև հիմա աչք չէր փակել: Բայց Սակայն լույսը դեռ չբացված նա արդեն ոտքի վրա էր: Ջիմլին դեռ չէր արթնացել: , իսկ Լեգոլասը , ինչպես մատղաշ ծառը անքամի գիշերով, անշարժ, մտահոգ կանգնած , նայում էր հյուսիս:
–Նրանք — Նրանք շատ են հեռացել,– շրջվելով դեպի Արագորնը — տխուր ասաց նա, շրջվելով դեպի Արագորնը: –Սիրտս — Սիրտս ասում է ինձ, որ ամբողջ գիշեր առանց հանգստանալու քայլել են:Այժմ միայն արծիվը կհասնի նրանց...
–Միևնույնն է, — Եվ այնուամենայնիվ մենք կգնանք նրանց հետքերով, ինչքան որ ուժներս հերիքի,– — պատասխանեց Արագորնը և , կռանալով , թափահարեց թզուկի ուսը: –Արթնացի՛ր — Արթնացի՛ր Ջիմլի, շարժվելու ժամանակն է, հետքը սառչում է:
–Բայց — Բայց դեռ մութ է: –Թզուկը — Թզուկը նստելով տրորեց աչքերը: –Մինչև — Մինչև չլուսանա, նույնիսկ Լեգոլասը նրանց չի տեսնի, թեկուզ սարի գլուխը գլու՛խը բարձրանա:
–Վախենում — Վախենում եմ ես նրանց էլ այլևս ոչ մի տեղից չեմ տեսնի,– — հոգոց հանեց Լեգոլասը: –Ո՛չ — Ո՛չ սարի գլխից, ո՛չ այստեղից, ո՛չ լուսնի լույսի ներքո , և ո՛չ էլ արևի:
–Երբ — Երբ դավաճանում է տեսողությունը, կարող է օգնել լսողությունը,– — առարկեց Արագորնը: –Հողը — Մի՞թե հողը չի տնքում է նրանց կոշիկների այդ չարագործների սապոգների հարվածներից:
Նա պառկեց խոտերին ու ականջը դրեց գետնին: Երկար ժամանակ չէր շարժվում: Ջիմլին սկսեց կասկածել. «Հո չի՞ քնել հետքագետը, կամ միգուցե ու՞շքն գուցե ուշագնա՞ց է գնացել»եղել»: Այդ ընթաղքում ընթացքում երկինքը սկսեց լուսավորվել և հարթավայրի վրա տարածվեց մոխրագույն կիսախավարը: Վերջապես Արագորնը վեր կացավ. նրա դեմքը գունատ էր ու հոգնած, հայացքում տագնապ կար:
–Ձայները — Ձայները շատ խուլ են ու խառնիխուռն,– — ասաց Արագորնը և վեր կացավնա: –Մի — Մի բան հաստատ է, առաջիկա շրջակա մի քանի մղոնում ճանապարհը դատարկ մղոնի վրա հարփավայրը ամայի է: Մեր թշնամիների ոտքերի ձայնը ցածր է ու հազիվ է լսվում: Նրանք , վախենում եմ, նրանք շատ հեռու ենհեռացել: Փոխարենը քանի , որքան գնում , ավելի հստակ է լսվում սմբակների ձայնը: Ինձ թվում է, որ ես դեռ երազում էի դրանք լսում: ... Ինչ որ ձիեր էին, քառատրոփ արշավով արևմուտք էին սլանում: Բայց , հիմա նրանք, կարծես թե փոխել , շրջվել են ուղղությունը դեպի հյուսիս ու և սրնթաց հեռանում են մեզնիցմեզանից: Կուզենայի իմանալ ի՞նչ , ինչ է կատարվում այս հողերում:
–Շարժվեցի՛նք— Շարժվեցի՛նք,– — գոչեց Լեգոլասը:
Եվ այսպես Այդպես սկսվեց հետապնդման երրորդ օրը: Քայլում ու քայլում վազում էին նրանք առանց հանգստանալու ու դադարի, մեկ ամպերի արանքից ընկնող արևի շողերի ներքո, մեկ ամպերի ստվերում, և ոչինչ չէր կարող մարել նրանց սրտերում վառվող կրակը: Հազվադեպ էին մի երկու բառ փոխանակում: Առջևում անծայրածիր կանաչ հարթավայր էր: Ճանապարհորդների էլֆական թիկնոցները , լուծվելով կանաչա-մոխրագույն խոտերին խոտերում, թաքցնում էին նրանց նույնիսկ ամենասուր աչքերից: Երևի , և, երևի միայն էլֆը կզանազաներ երեք բարեկամներին խոտերից, և այն էլ մոտիկից: Քանի ու քանի անգամ իրենց սրտի խորքում ճանապարհորդները շնորհակալություն էին հայտնում Լորիենի տիրուհուն այդ թիկնոցների ու մեկ էլ լեմբասի համար, որն ուտում էին առանց կանգ առնելու՝ քայլելու ընթացքում, ամեն անգամ զգալով նրա թարմացնող ու կենարար ուժը: Թշնամու հետքն ուղիղ գծով, առանց ոլորանների, տանում էր դեպի հյուսիս արևմուտք: Երեկոյան մոտ հարթավայրը վերջացավ, և ճանապարհը սկսեց բարձրանալ անհյուրընկալ ու ծառազուրկ սարի լանջը: Այստեղ օրքերի հետքը թեքվում էր դեպի հյուսիս ու ժամանակ առ ժամանակ գրեթե կորչում: Հողն այստեղ քանի գնում պնդանում էր, իսկ բուսականություն համարյա չկար: Հեռվում՝ ձախ կողմում, կանաչ գորգի վրա արծաթի պես փայլփլում էր Էնտվեյի ոլորանը: Տարածքը ամայի էր ու անշունչ: Բնակության հետք անգամ չկար: Արագորնը զարմանում էր, որ մինչև հիմա ոչ մի կենդանի շնչի չեն հանդիպել՝ ոչ մարդու, ոչ էլ գազանի: Չնայած ռոհանցիների բնակավայրերը գտնվում էին ավելի հարավ՝ Էրեդ Նիմրիսի անտառապատ ստորոտում, որը թաքնված էր մշուշում ու այստեղից չէր երևում: Բայց առաջներում ռոհանցիները իրենց ձիերին այս կողմերում էին արածեցնում: Հարթավայրում վրաններ էին խփում ու նույնիսկ ձմեռում, բայց հիմա այս հողերը դատարկ էին ու ամայի:
Մութն ընկնելուն պես ճանապարհորդները կան առանԱմբողջ օրը հետքը ուղիղ գծով, առանց ոլորանների, տանում էր դեպի հյուսիս արևմուտք: Եվս տասներկու լիգ ճանապարհ մնաց ետևում: Էմին Մուիլի Երեկոյան մոտ հարթավայրը վերջացավ, և ձգվեցին երկար, անտառազուրկ լանջերը մնացել , որոնք ալիք ալիք հեռանում էին հեռվում ու կորել մշուշի մեջմիանում կարճ, որը ծածկել էր հորիզոնըսապատավոր բլուրներին:Նորալուսինը հազիվ Օրքերի հետքը թեքվում էր երևում մշուշոտ երկնքում դեպի հյուսիս ու ժամանակ առ ժամանակ գրեթե չէր լուսավորումկորչում. հողն այստեղ գնալով պնդանում էր, իսկ աստղերը չէին բուսականություն գրեթե չկար: Հեռվում՝ ձախ կողմում, կանաչ գորգի վրա արծաթին էր տալիս ոլորապտույտ Էնտուոշը: Տարածքը ամայի էր ու անշունչ, բնակության հետք անգամ չկար: Արագորնը զարմանում էր, որ մինչև հիմա ոչ մի կենդանի շնչի չեն հանդիպել՝ ոչ մարդու, ոչ էլ գազանի: Սակայն ռոհանցիների բնակավայրերը գտնվում էին ավելի հարավ, Էրեդ Նիմրիսի՝ Սպիտակ Լեռների, անտառապատ ստորոտում, որը թաքնված էր մշուշում և այստեղից չէր երևում: Բայց չէ՞ որ առաջներում ռոհանցիները իրենց ձիերին այս կողմերում էին արածեցնում. հարթավայրում վրաններ էին խփում ու նույնիսկ ձմեռում, բայց այժմ այս հողերը դատարկ էին ու ամայի:
–Գնալով ավելի շատ եմ փոշմանում կորցրած ժամանակի համար,– հուսահատ ձայնով ասաց ԼեգոլասըՄութն ընկնելուն պես ճանապարհորդները կան առան: –Օրքերը մեզանից բավականին առաջ են անցելԵրկու անգամ տասներկու լիգ նրանք թողել էին հետևում: Էմին Մուիլի պատը վաղուց կորել էր մշուշում, որը ծածկել էր հորիզոնը: Այնպես են սլանում չարագործներըՆորալուսինը հազիվ էր երևում մշուշոտ երկնքում ու գրեթե չէր լուսավորում, ասես Սաուրոնն ինքն է նրանց քշումիսկ աստղերը չէին երևում:
–Նշանակում է վե՞րջ մեր այսքան թափած ջանքերին ու փայփայած հույսին— Գնալով ավելի շատ եմ զղջում կորցրած ժամանակի համար,– ատամները կրճտացրեց Ջիմլին— հուսահատ ձայնով ասաց Լեգոլասը: — Չարագործ օրքերն այնպես են սլանում, ասես Սաուրոնն ինքն է մտրակով նրանց քշում:
–Հույսին հնարավոր — Նշանակում է և վերջ, բայց ջանքերը իզուր չէինվե՛րջ մեր այսքան ջանքերին ու փայփայած հույսին,– արձագանքեց Արագորնը— ատամները կրճտացրեց Ջիմլին: –Հետ հաստատ չենք դառնա: Առջևում դեռ երկար ճանապարհ կա: Բայց ինչքա՜ն եմ ես հոգնել...Նա շրջվեց դեպի հետ, որտեղ թանձրանում էր խավարը և ավելացրեց.
–Այստեղ — Հույսին՝ հնարավոր է, բայց ջանքերին՝ ո՛չ,— արձագանքեց Արագորնը: —Հետ չենք դառնա, դա հաստատ: Բայց ինչքա՜ն եմ ես հոգնել... — Նա շրջվեց դեպի հետ, որտեղ թանձրանում էր խավարը, և ավելացրեց. — Այստեղ ինչ որ տարօրինակ բան է կատարվում: Մի տեսակ չեմ հավատում այս չափից ավելի լռությանը: Լուսինը գրեթե չի լուսավորում: Աստղեր չկան: Բա հոգնածությու՜նը: վաղուցվանից այսպես չէի ուժասպառվել: Հետքագետին վայել չէ ճանապարհի կեսին այսպես հոգնել: Ինչ որ մեկն օգնում է մեր թշնամիներին՝ ուժ տալով նրանց, իսկ մեր առջև ինչ որ անտեսանելի արգելքներ հյուսում: Ճիշտն ասած ոտքերս այնքան չեն հոգնել, ինչքան սիրտս է ծանրացել:
–Իսկապես այդպես է,– հաստատեց Լեգոլասը: –Ես դա զգացել եմ դեռ այն ժամանակ, երբ Էմին Մուիլի լանջերից իջանք հարթավայր: –Էլֆը ձեռքը պարզեց արևմուտք՝ դեպի Ռոհանի դաշտերը: –Թշնամական անտեսանելի արգելքների ակունքը մեր ետևում չէ, այլ առջևում:
