Changes
/* Գլուխ յոթերորդ. Հելմյան Իջվածք */
[[Պատկեր:Helms deep.jpg|300px|thumb|right]]
Երբ հեծյալները հեռանում էին Էդորասից, արևն արդեն թեքվել էր դեպի արևմուտք և շողում էր ուղիղ նրանց աչքերին՝ լցնելով ռոհանյան հարթավայրը ոսկեգույն մեգով: Ճանապարհը մեկ բարձրանալով, մեկ իջնելով ձգվում էր Սպիտակ Լեռների ստորոտով, ` երբեմն անցնելով արագնթաց լեռնային գետակների ծանծաղուտներով: Աջակողմյան հեռվում սկսեցին երևալ մայրամուտի շողերով լուսավորված Մշուշապատ լեռներըLեռները: Իրիկնանում էր:
Զորքն ամբողջ թափով առանց կանգառի սլանում էր առաջ, քանզի ժամանակ քիչ էր մնում: Վախենալով ուշանալ՝ հեծյալները հեծյալներն արշավում էին գրեթե առանց կանգ առնելուամբողջ թափով: Ռոհանյան նժույգները Միջերկրում փառաբանված էին իրենց տոկունությամբ և արագավազությամբ, բայց ճանապարհը երկար էր. Էդորասից մինչև Իզենի գետանցում, որտեղ Թեոդենը հույս ունել միանալ Սարումանի բանակի ճնշմանը դիմակայող զորքին, ուղիղ գծով քառասուն լիգ կլիներ:
Եկավ գիշերը և հարթավայրը թաղվեց մթության մեջ: Վերջապես թագավորը կանգ առնելու հրաման տվեց: Արդեն հինգ ժամ էր անցել, ինչ նրանք դուրս էին եկել Էդորասից, և հետևում շատ լիգեր էին մնացել, բայց զորքը դեռևս ճանապարհի կեսն էր անցել: Ռոհանցիները լայն շրջանով ճամբար խփեցին բաց երկնքի տակ՝ աստղերի և լուսնի գունատ լույսի ներքո: Խարույկներ որոշեցին չվառել. վտանգը մոտ էր և ամեն ինչ սպասելի էր: Ճամբարը բոլոր կողմերից շրջապատվեց ժամապահ հեծյալներով, և հետախույզներ ուղարկվեցին առաջ: Բայց գիշերային ճնշող ժամերը ժամերն անցան խաղաղ, և հնչեցին առավոտն ազդարարող եղջերափողերը: Մեկ ժամ էլ չէր անցել, երբ զորքը շարժվեց առաջ:
Երկինքն առաջվա պես մաքուր էր, բայց օդը լցվել էր ծանրությամբ: Տարվա այս եղանակի համար, ինչ-որ չափից ավելի տոթ էր: Ծագող արևը թույլ լուսավորում էր վաղորդյան մեգի միջով, բայց հորիզոնում դեռ փոթորկվում էր խավարը: Թվում էր, թե արևելքից փոթորիկ է մոտենում: Հեռվում, հյուսիս արևելքից դեպի Մշուշապատ Լեռների ստորոտն էր գալարվում թանձր մառախուղը:
Գենդալֆը շրջվեց դեպի մոտեցավ կողք -կողքի ընթացող Լեգոլասն Լեգոլասին ու ԷոմերըԷոմերին:
— Ինձ էլֆական աչքեր են պետք, Լեգոլա՛ս: Ապա մի Հապա նայիր այնտեղ, դու մեկ լիգի վրա լիգ հեռավորությունից տարբերում ես իրարից ճնճղուկին և ու դեղձանիկին: Ի՞նչ է կատարվում Իզենգարդի պարիսպների տակ:
— Մինչև Իզենգարդ դեռ շատ լիգեր կանճանապարհ կա,— պատասխանեց Լեգոլասը Լեգոլասը՝ ձեռքով աչքերին հովար անելով: — Շրջապատող լանջերը պատված են խիտ մշուշով, որի և մշուշի մեջ ինչ-որ բան է հսկայական ստվերներ են շարժվում, բայց չեմ կարող ասել, թե ինչ է դա, անհասկանալի է: Տարօրինակ մշուշ դրանք ինչեր են՝ մշուշը խանգարում է: Թեպետ, դա ո՛չ մշուշ է, ո՛չ էլ ծուխ, այդ մշուշն ավելի շատ թանձր ստվեր է հիշեցնում, որի ծագումն ինձ անհայտ է: Այնպիսի զգացողություն է, ասես այդ ստվերը տարածում է ինչ-որ մեկը կամ ինչ-որ մի բան... կարելի է մտածել, որ հովիտը շրջապատվել է անծայրածիր անտառի կիսախավարով: Բայց ստվերը տեղում կանգնած չի մնում, այլ լանջերն ի վար դանդաղ սողում է ներքև գետի երկայնքովներքև...
— Իսկ մեզ կրնկակոխ հետապնդում է մորդորյան Շուտով դրան կմիանա մորդորից եկող փոթորիկը,— ասաց Գենդալֆը: — Գիշերը ծանր է լինելու:
— Հապա մոտ եկ, Քեո՛րլ,— ասաց նա: — Ես այստեղ եմ, ոչ թե Էդորասում, և ինչպես տեսնում ես, զորքը ես եմ ղեկավարում: Էորլինգների վերջին զորքն է դուրս եկել արշավի և առանց կռվի հետ չի վերադառնա: Ռազմիկի դեմքը զարմանքից և ու ուրախությունից լուսավորվեց: Նա հպարտորեն ուղղվեց, ապա ծնկի իջավ և իր մերկացրած սուրը թուրը մեկնեց թագավորին:
— Հրամայի՛ր, տիրակա՛լ,— գոչեց նա,— և ներիր ինձ: Ես կարծում էի...
— Որ ես կորացած, ինչպես ծառը ձյան ծանրության տակ, նստած եմ Մեդուսելդում իմ գահի՞ն: Այո, այդպես էր, երբ դու լքեցիր Էդորասը, բայց արևմտյան քամին թափ տվեց ծառի վրայի ձյունը: Այս ռազմիկին թարմ նժույգ տվե՛ք: Առա՜ջ, գնում ենք Էրքենբրանդին օգնությա՛ն:
Այդ ընթացքում Գենդալֆն վերադարձավ Գենդալֆը, որը առաջ ընկած էր գնացել ու նայում էր Իզենգարդի կողմը՝ երբեմն շրջվելով ու նայելով մայրամուտին:
— Առաջնորդի՛ր զորքիդ Հելմյան Իջվածք, Թեոդե՛ն,— վերադառնալով գոչեց ասաց նա: — Չմոտենաս գետանցումին և երկար չմնաս հարթավայրում: Ես պետք է կարճ ժամանակով լքեմ քեզ: Լուսաչը հուսախաբ չի անի, ինձ շտապ գործեր են սպասում: — Նա շրջվեց դեպի Արագորնն ու էոմերը: — Պահպանե՛ք թագավորին: Կհանդիպենք Հորնբուրգի դարպասի մոտ: Հաջողությու՜նԱռա՜յժմ:
Նա ինչ-որ բան շշնջաց Լուսաչի ականջին, և նժույգը սլացավ, ինչպես աղեղից բաց թողնված նետընետ. առկայծեց արծաթե ցոլքը, փչեց քամին, և նա անհետացավ տեսողությունից: Թագավորի նժույգը՝ Սպիտակաբաշը, ծառս եղավ և ու խռպոտ խրխնջաց, խրխնջաց՝ պատրաստ հետևելու Լուսաչին, բայց ո՞վ կարող է հասնել Լուսաչի հետևիցէլ ով կհասներ, բացի արագաթև թռչունից:
— Եվ ինչպե՞ս Ի՞նչ կարող է դա հասկանալնշանակել,— Համային հարցրեց թագավորի թիկնապահներից մեկը:
— Միայն այն, որ Գենդալֆ Մոխրագույնը ինչ-որ տեղ է շտապում,— պատասխանեց Համան: — Նա միշտ էլ անսպասելի է հայտնվում և անսպասելի էլ անհետանումէ:
— Օձալեզուն անմիջապես կբացատրեր նրա անհետացման պատճառը, եթե այստեղ լիներ, անմիջապես կբացատրեր,— ասաց թիկնապահը:
— Չեմ կասկածում,— արձագանքեց Համան,— բայց ես, ավելի լավ է սպասեմ Գենդալֆի վերադարձին:
— Սպասիր, սպասիր, գուցե և վերադառնա,— փնթփնթաց թիկնապահը: Լքելով գետանցում տանող ճանապարհը՝ զորքը շրջվեց ու արշավեց հարավ: Սկսվեց գիշերը, սակայն ռոհանցիները կանգ չառան: Լեռները մոտենում էին: Թրայհիրնի եռաժանին թաղվել էր խավարի մեջ, և միայն երկինքն էր աղոտ լուսավորված գագաթների հետևում: Առջևում՝ Վեսթֆոլդյան hովտի մյուս ծայրում, լայնարձակ կանաչ մարգագետինը խորանալով լեռների մեջ, լայն իջվածքի էր վերածվում ու վերջանում նեղ կիրճով: Տեղի բնակիչներն այդ վայրն անվանում էին Հելմյան Իջվածք՝ ի պատիվ հնագույն դյուցազնի, որը մի ժամանակ այդտեղ թշնամիներից ապաստան էր գտել: Նեղ, խորը կիրճը բարձրանում էր վեր՝ խրվելով Թրայհիրնի լանջը և վերջանում հզոր, քարքարոտ ժայռերի պատով, որի ծերպերում բույն էին դրել ագռավները: Կիրճի բերանին՝ Հելմյան ամրոցի մուտքի մոտ, մի ժայռ էր բարձրանում, որը քարե հնագույն պարսպով միանում էր լեռնաշղթային: Ժայռի գլխին հզոր աշտարակ էր կառուցված՝ շրջապատված անառիկ պատերով: Պատմում էին, որ այդ բերդը հին ժամանակներում առասպելական հսկաների օգնությամբ կառուցել են անդրծովյան դյուցազունները: Ամրոցը կոչվում էր Հորնբուրգ կամ Եղջերաբերդ, քանզի բավական էր կիրճում փչեր եղջերափողը, և արձագանքը հարյուրապատիկ անգամ թնդում էր կիրճով մեկ ու թվում էր, թե հիմա լեռնային քարանձավներից դուրս կսլանա հնագույն ժամանակների մոռացված զորքը: Կիրճի մուտքը փակում էր Եղջերաբերդից սկսվող և դեպի հարավ ձգվող պարիսպը, որը նույնպես միանում էր լեռնաշղթային: Պարսպի միջով քարե խողովակ էր գցված, որի միջով հովիտ էր հոսում Հելմյան գետակը և, բաժանելով կանաչ մարգագետինը երկու մասի, վազում էր դեպի Հելմյան հողապատնեշը, իսկ այնտեղից իջնում էր ներքև՝ Վեսթֆոլդյան հովիտ:
Ռոհանցիները դեռ չէին հասել կիրճի բերանին, երբ նրանց ականջներին հասան ինչ-որ ճչոցներճիչեր, որոնց հաջորդեց եղջերափողի ձայնը: Հետախույզները տագնապ էին բարձրացրել: Մթության մեջ լսվեց նետերի սուլոցը: Հետախուզներից մեկը, հասնելով զորքին, կանգնեցրեց ձիուն և ու զեկուցեց թագավորին, որ տափաստանում հովտում թափառում են գայլերին վարգերին հեծած օրքերը, իսկ օրքերի և վայրի լեռնեցիների հյուսիսից՝ գետանցման կողմից, հսկայական զորքը անցել զորք է գետանցումը և, մոտենում՝ ըստ երևույթին, շարժվում է դեպի Հելմյան Իջվածք:
— Նահանջի ժամանակ մեր ռազմիկներից շատերն են այնտեղ զոհվել,— ասաց նա: — Մենք տեսանք նրանց դիակները: Բացի այդ Եվ հարթավայրում ցրված էլ բազմաթիվ ջոկատներ կանցրված, որոնց ոչ ոք չի առաջնորդում: Էրքենբրանդից դեռևս նորություն չկա: Ամենայն հավանականությամբ նա զոհվել է, իսկ եթե ոչ, ապա Հորնբուրգի դարպասին էլ դժվար հասնի:
— Իսկ Գենդալֆին չե՞ք տեսել,— հարցրեց Թեոդենը:
