== Երգ տասնութերորդ։ Զինագործություն ==
<poem style='margin:0ex 5ex'>
Կըռվում էին սըրանք այսպես կըրակի պես բոցաբորբոք.
Իսկ Անտիլոքն արագընթաց՝ Աքիլլեսի մոտ հասնելով՝
Գըտավ նըրան իր բարձեղջյուր նավատորմի առջև նըստած.
Միտք էր անում ինքն-իրեն մեջ այն, ինչ արդեն կատարվել էր։
Ու հեծելով հառաչալից խոսում էր մեծ իր սըրտի հետ.
«Ավա՜ղ, ինչո՞ւ համար նորից գիսակագեղ աքայեցիք
Ահաբեկված՝ դաշտի միջով դեպի նավերն են խուճապում։
Երանի՜ թե աստվածները հեռացնեին աղետն այն մեծ,
Որի մասին մի ժամանակ մայրըս պատմեց, ասելով, թե
{{տող|10}}Միրմիդոնաց ամենաքաջն ինձնից առաջ պիտի մեռնի
Տըրոյացոց ձեռքով անգութ և զըրկըվի արև լույսից:
Անտարակույս մեռել է քաջ Մենիտյանն իմ սիրելագույն,
Անբախտ, չէ՞ որ պատվիրեցի, թե երբ վանի հուրն ոխերիմ՝
Ինձ մոտ դառնա և չըմըտնի պատերազմի Հեկտորի դեմ»։
Եվ մինչ այսպես խորհում էր նա տարված տըխուր իր մըտքերով,
Հասավ որդին վըսեմափառ ծեր Նեստորի՝ Անտիլոքոսն
Ու թափելով ջերմ արտասուք սըրտաճըմլիկ բոթը գուժեց.
«Վա՜յ ինձ, որդի՛դ քաջ Պելևսի, տամ պիտի քեզ անհընարին
Դառնության բոթ, աղետ, ավաղ, որը պիտի չըկատարվեր.
{{տող|20}}Պատրոկլեսը ընկավ և մերկ դիակի շուրջ կըռվում են արդ,
Իսկ Հեկտորը կորդակաճոճ՝ նըրա զենքերն հափըշտակեց»:
Այսպես ասաց, և տըխրության ամպը պատեց Աքիլլեսին,
Եվ առնելով աճյունախառն մոխիրը զույգ իր ափերով
Ցանեց գըլխին ու փոշոտեց շընորհագեղ իր դեմքը նա
Եվ բուրավետ պատմուճանին նըստեց մոխիր սևաթորմի:
Փըռվել էր նա փոշիներում ողջ հասակով, մեծատարած
Ու փետում էր գըլխի մազերնիր ձեռքերով, աղավաղում:
Աղախիններն, որոնց ինքը և Պատրոկլեսն էին գերել,
Դուրս վազելով, կորովազեն Աքիլլեսին շըրջապատած
{{տող|30}}Սըգում էին սըրտաճըմլիկ ու բարձրաձայն ողբում աղի,
Ծեծում իրենց կուրծքը ձեռքով ու կըսկըծում ծընկակոտոր:
Լաց էր լինում Անտիլոքոսն էլ վըշտաբեկ և իր սըրտում
Վախենալով, որ մի գուցե երկաթը սուր վիզը մըխի՝
Բըռնել էր նա արտասվակոծ Աքիլլեսի ձեռքերը զույգ:
Լաց էր լինում Աքիլլը քաջ ու հեծեծում հառաչալից:
Լըսեց որդու լացն աղեկեզ՝ մեծարո մայրն աստվածուհի,
Որ նըստել էր ծեր ամուսնու կողքը, ծովի խոր հատակում,
Ու դառնահեծ ճիչ արձակեց. հավաքվեցին ծովի բոլոր
Դիցուհիներն անմիջապես՝ դըստրիկները Ներեիդյան՝
{{տող|40}}Կիմոդոկեն և Թալիան, և Գլավկեն, Նիսեն, Թոյեն,
Լիմնորիան և Ակտեան, Մելիտն, Երանև Ագավեն,
Ամփիթոյեն, Դոդան, Պրոտան, Դինամենեն և Փերուզան,
Դեքսամենեն, Ամփինոմեն, Կալիանիրան և Դորիսան,
Եվ Պանոպեն, և Գալատեան շընորհաշուք և անվանի,
Եվ նըրանց հետ Նիմերիտան, Կալեանասան և Ափսիդեն,
Կլիմենեն և Յանիրան, և Յանասսան, Ովրիթն, Մերան,
Եվ Ամաթիան գեղահյուսակ և մյուս Ներյան դուստրերն ամեն,
Որ ծովի խորքն էին ապրում՝ լըցրին անձավն արծաթափայլ,
Ու բոլորով ծեծում էին կուրծքը իրենց բըռունցքներով,
{{տող|50}}Եվ ողբաձայն լաց ու կոծին ըսկիզբ դըրեց Թետիսը նախ.
«Քույրեր դուք իմ Ներեիդյան, լըսեք բոլորդ և իմացեք
Թե ի՜նչ տըխուր ձայն լըսեցի, ի՜նչ մեծ վիշտ է վիճակվել ինձ։
Վա՜յ ինձ, ավաղ, վա՜յ թըշվառիս, դյուցազունի մորըս անբախտ,
Ես, որ որդի մի ծընեցի արիասիրտ և անբասիր,
Դյուցազների մեջ անվանի, աճում էր նա բողբոջի պես,
Ու սընվում էր բերրի դաշտում բուսած դալար տունկի նըման,
Նըրան Իլիոն ուղարկեցի նավով՝ տրոյանցդեմ կըռվելու,
Եվ այնտեղից չի դառնալու նա Պելևսի տունը այլևս,
Ռւ քանի դեռ ապրում է նա և տեսնում է լույսն արևի,
{{տող|60}}Պետք է տանջվի, ու չեմ կարող հասնել նըրան ես օգնության:
Բայց պիտ գընամ, տեսնեմ որդուն իմ սիրելի և իմանամ,
Թե ի՞նչ մեծ վիշտ հասավ նըրան, մինչ հեռու էր նա գուպարից»:
Ասաց, ելավ նա անձավից, և նըրանից միշտ անբաժան
Գընում էին Ներեիդյան նըրա քույրերն արտասվալից,
Ճեղքըվում էր ծովն աղմուկով ու ճանապարհ տալիս նըրանց։
Եվ երբ նըրանք ծովն անցնելով հասան Տրոյա արգասավոր,
Ծովափ ելան, ուր խիտ առ խիտ կանգնած էին միրմիդոնաց
Գեղեցկատախտ նավերը սև՝ Աքիլլեսի մեծ նավի շուրջ:
Հեծում էր նա ու հառաչում. մոտեցավ մայրը նազելի
{{տող|70}}Եվ բարձրաձայն կականելով գըրկեց որդու գըլուխը նա
Ու գըգվելով գորովալից այս թևավոր խոսքերն ասաց.
«Ինչո՞ւ ես դու լալիս, որդիս, այն ի՞նչ սուգ է սիրտըդ պատել,
Ասա՛, ինձնից մի ծածկիր դու, Զըրվանյան Զևսը կատարեց
Այն բոլորը, ինչ նըրանից խընդրում էիր բազկատարած.
Աքայեցոց որդիք բոլոր դեպի նավերն հալածվեցին
Անհընարին տաջանքներով և քո կարոտն են քաշում արդ»։
Եվ արագոտն Աքիլլը դառն հառաչելով ասաց նըրան.
«Այո՛, մայր իմ, ոլիմպականն ամեն խընդիրը կատարեց,
Բայց դըրանից ինձ ի՞նչ բերկրանք, երբ որ կորավ իմ սիրելի
{{տող|80}}Ընկերը թանկ, Պատրոկլեսը, որին բոլոր ընկերներիցս
Ամենից շատ էի սիրում, և մինչև իսկ ինձ հավասար։
Բայց կորցըրի՜. ըսպանելով նըրան Հեկտորն՝ հափըշտակեց
Բոլոր զենքերն այն ահարկու, որ աստվածները ոլիմպլան
Պարգևեցին Պելևսին վեհ իբրև օժիտ ամենաճոխ
Այն օր, երբ քեզ՝ աստվածուհուդ մահկանացվի ծոց պառկեցրին։
Երանի՜ թե դու ծովային անմահների մոտ մընայիր,
Եվ Պելևսին իբր ամուսին տային մի կին մահկանացու:
Հիմա պետք է և քե՛զ հասնի սուգ սոսկալի ու վիշտ անվերջ
Որդուդ մահվամբ, որ այլևըս չի դառնալու հայրական տուն,
{{տող|90}}Որովհետև սիրտս այսուհետ չի կամենա արև տեսնել,
Եթե առաջ իմ նիզակով Հեկտորն հոգին իր չըփըչի,
Հատուցելով վըրեժն իմ թանկ Պատրոկլեսի մահվան համար»։
Եվ Թետիսը արտասվաթոր նըրան այսպես ասաց կըրկին.
«Ուրեմըն շուտ ես մեռնելու, քա՜ղցր իմ որդյակ, քո ասելով,
Զի Հեկտորի մահից հետո քո օրհասն է գալու շուտով»:
Եվ արագոտն Աքիլլը խոր հառաչելով պատասխանեց.
«Թող որ մեռնեմ թեկուզ հիմա՛, քանի որ ես չըկարեցա
Օգնել զարկված բարեկամիս, որ իր երկրից հեռու ընկավ,
Ինձ կանչելով, որպեսզի ես վանեի ժանտ մահն իրենից։
{{տող|100}}Ես այլևըս չեմ դառնալու իմ հայրենի երկիրն անուշ,
Ես չըհասա՜ Պատրոկլեսին և չեմ օգնում ընկերներիս,
Որոնք ընկնում են Հեկտորի ձեռքով ահեղ պատերազմում,
Այլ նըստել եմ նավերի մոտ իբր անօգուտ բեռ իմ երկրին,
Մինչդեռ ոչ մի աքայեցի չէր հասնի ինձ պատերազմում,
Թեպետ ճիշտ է, որ ատյանում ետ եմ մընում ուրիշներից։
Երանի՜ թե կորչեր քենը աստվածների, մարդկանց միջից,
Եվ զայրույթը, որ դըրդում է ի չար նույնիսկ իմաստունին,
Զայրույթը, որ շատ ավելի քաղցր է, քան թե մեղրը ծորուն,
Եվ աճում է մարդկանց սըրտում, կուտակվում է ծըխի նըման,
{{տող|110}}Ինչպես որ արդ ինձ բարկացրեց Ագամեմնոն արանց արքան
Բաց անցածը մենք մոռանանք, թեև ցավածենք, վըշտահար,
Եվ մեր կըրծքում սանձահարենք զայրույթը մենք հարկադըրված:
Հիմա պիտի գընամ գըտնեմ ես Հեկտորին, որ սիրելուս
Գըլխի դահիճն ելավ դաժան, ապա թող մահ ընդունեմ ես,
Որ վըճռել են Զևսը և մյուս անմահները ամենազոր։
Չըփըրկըվեց իր օրհասից մինչև անգամ ամենահաղթ
Հերակլեսը, որ սիրելի որդին էր մեծ Զըրվանյանի.
Ճակատագիրն ու Հերայի ցասումն ահեղ ընկճեց նըրան:
Այդպես և ես եմ մեռնելու, եթե մահ է վիճակված ինձ,
{{տող|120}}Բայց ուզում եմ նախքան օրհասն՝ ինձ պըսակել պայծառ փառքով
Եվ ըստիպել տըրոյացոց գեղեցկալանջ, չըքնաղ կանանց
Հառաչելու կականալիր և սըրբելու երկու ձեռքով
Արտասուքներն իրենց աչքից և այտերից իրենց գողտրիկ,
Որ հասկանան, թե շատ օրեր հեռու էի մընում մարտից։
Մի՛ արգելիր կըռվել ինձ մայր, ոչ մի բանով չես համոզի»։
Արծաթթաթիկ աստվածուհի Թետիսն այսպես ասաց նըրան
«Ճըշմարիտ ես ասում, որդյակ, ազնիվ բանէ անտարակույս
Օգնել հոգնած ընկերներին և ազատել նըրանց մահից.
Բայց գեղեցիկ զենքերը քո, պըղընձակերտ ու պաղպաջուն
{{տող|130}}Ավարեցին տըրոյացիք, և նըրանցով սաղվարտաճոճ
Հեկտորը իր կուրծքը ծածկած՝ խըրոխտում է, բայց չեմ կարծում,
Թե նա երկար պիտի նազի այդ զենքերով, զի մահն է մոտ։
Բայց դու, որդիս, մի նետիր քեզ պատերազմի տագնապի մեջ,
Մինչև որ դու քո աչքերով ինձ չըտեսնես հասած այստեղ։
Վաղը հազիվ այգը ծագած այստեղ պիտի վերադառնամ
Եվ Հեփեստոս թագավորից քեզ վայելուչ զենքեր բերեմ»։
Այսպես ասաց աստվածուհին ու շուռ եկավ անմիջապես
Եվ դառնալով նա ծովային իր քույրերին՝ ասաց նըրանց.
«Հիմա մըտեք դուք վերըստին ծոցը ծովի անծայրածիր,
{{տող|140}}Տեսեք ծովի ծերունափառ ալևորին իր պալատում
Ու պատմեցեք ինչ որ տեսաք. իսկ ես գընամ դեպի Ոլիմպ
Ճարտարարվեստ Հեփեստի մոտ, որ տեսնեմ թե ուզո՞ւմ է նա
Տալ իմ որդուն՝ Աքիլլեսին ճաճանչափայլ զենքեր արդյոք»։
Այսպես ասաց, ու սուզվեցին նըրանք ծովի ալիքներում,
Իսկ դիցուհին արծաթթաթիկ դեպի Ոլիմպ ուղևորվեց,
Որպեսզի իր որդու համար բերի զենքեր գեղեցկափառ:
Նըրան դեպի Ոլիմպ էին տանում ոտքերն, իսկ աքայանք
Փախուստտալով մարդախողխող Հեկտորից մեծ աղաղակով`
Հասան մինչև նավերն իրենց, Հելլեսպոնտի ափերի մոտ։
{{տող|150}}Սակայն դարձյա՛լ չըկարեցան պըղընձազեն աքայեցիք
Աքիլլեսի ընկերոջը՝ Պատրոկլեսին տեղ հասցընել.
Քանզի նորից հասան նըրանց հետևակներն ու այրուձին,
Եվ Պրիամյան Հեկտորը ճոխ բոցատեսիլ իր զորությամբ։
Երեք անգամ Հեկտորը՝ պինդ՝ Պատրոկլեսի ոտքից բըռնեց,
Փորձեց քաշել տանել նըրան ու ձայն տըվեց տըրոյացոց,
Եվ երեք հեղ Այաքսները հուժկու ուժով՝ Պատրոկլեսից
Ետ մըղեցին խիզախ քաջին, բայց նա ուժին հանձնասաստան
Հարձակվում էր մերթ ամբոխի միջից ու մերթ մընում կանգնած,
Աղաղակում էր մեծաձայն, սակայն երբեք չէր նահանջում։
{{տող|160}}Ինչպես որ չեն կարող վանել հովիվները բաց դաշտի մեջ
Սովալըլուկ շեկ առյուծին հափըշտակած իր կերակրից,
Այդպես երկու կորովազեն Այաքսները չէին կարող
Ահաբեկել Պրիամյանին և դիակից հեռու վանել:
Եվ կըտաներ Հեկտորն անշուշտ մարմինն ու փառք կըվաստակեր,
Եթե Իրիսը մըրըրկոտն՝ Ոլիմպոսից ցած իջնելով,—
Որին Հերան լուսածըղի աստվածուհին էր ուղարկել
Ծածուկ Զևսից և մյուս բոլոր աստվածներից ոլիմպաբնակ,
Պատգամավոր չերթար ըշտապ Պելիսածին Աքիլի մոտ,
Հորդորելու, որպեսզի նա զինավառվի անմիջապես։
{{տող|170}}Մոտենալով Աքիլլեսին այս թևավոր խոսքերն ասաց.
«Ով մարդկանց մեջ ամենենքաջ, ահեղագույն դու Պելիսյան,
Հասիր պաշտպան Պատրոկլեսին, որի համար նավերի մոտ
Սոսկալի մարտ է բըռընկվել ու ջընջում են մեկ-մյուսին։
Աքայեցիք ոգորում են, որ պաշտպանեն մարմինն անշունչ,
Իսկ տըրոյանք մոլեգնեռանդ ուզում են այն տանել Իլիոն.
Եվ մանավանդ Հեկտորը վեստ հափըշտակելէ ցանկանում
Եվ գըլուխը անջատելով փափուկ վըզից՝ ցըցի զարնել։
Վե՛ր կաց և էլ մի՛ դանդաղիր, սիրտըդ պիտի ցավի սաստիկ,
Եթե դառնա շըներին կեր և խաղալիք Պատրոկլի դին.
{{տող|180}}Արատ է քեզ, եթե նըրա մարմնին հասնի մի անարգանք»։
Եվ արագոտն Աքիլլը քաջ նըրան այսպես պատասխանեց.
«Աստվածուհի՛, անմահներից ո՞վ քեզ բանբեր հըղեց ինձ մոտ»։
Եվ մըրըրկոտն Իրիսն այսպես պատասանեց Աքիլլեսին.
«Ինձ առաքեց Հերան քեզ մոտ, շըքեղ բամբիշն Արամազդի,
Ու չըգիտեն՝ ո՛չ Զըրվանյանը բարձրագահ, ո՛չ էլ ուրիշ
Աստվածները, որ ձյունեղեն Ոլիմպոսում են բընակվում»։
Աքիլլեսը կըրկին անգամ պատասխանեց աստվածուհուն.
«Իսկ ես ինչպե՞ս գընամ կըռիվ. նըրանց մոտ են զենքերը ողջ,
Եվ սիրելի մայրըս էլ ինձ թույլ չի տալիս զինավառվել,
{{տող|190}}Մինչև նըրան իմ աչքերով ես չըտեսնեմ այստեղ դարձած։
Նա խոստացավ Հեփեստոսից չըքնաղ զենքեր բերելու ինձ.
Իսկ ուրիշ ո՞ւմ զենքերով ես կարող եմ արդ զինավառել,
Ի բաց առյալ Տելամոնյան Այաքսի մեծ կուռ ասպարից,
Նա էլ, կարծեմ, առաջամարտ գընդերի մեջ իր նիզակով
Նախճիրներ է գործում այնտեղ Պատրոկլեսի դիակի շուրջ»։
Եվ մըրըրկոտն Իրիսը ժիր ասաց դարձյալ Աքիլլեսի.
«Մենք լավ գիտենք, որ ավարված են գեղեցիկ զենքերը քո,
Բայց դու այդպես փոսը գը ու երևա նըրանց աչքին,
Գուցե քեզնից վախենալով՝ մարտը թողնեն տըրոյացիք,
{{տող|200}}Եվ աքայանք ոգի առնեն իրենց սաստիկ հոգնությունից,
Զի կըռվի մեջ հանգըստանալն անհըրաժեշտ է զինվորին»:
Այսպես ասաց աստվածուհի Իրիսը ժիր և հեռացավ:
Իսկ Աքիլլեսը՝ սիրելին Զևսի, ոտքի ելավ արագ,
Եվ Աթենասն իր ասպարը նըրա կարշնեղ ուսը գըցեց,
Եվ գըլուխը ոսկե ամպով պըսակեց վեհ աստվածուհին,
Եվ նըրանից մի հըրաշեկ, շողշողուն բոց փայլատակեց:
Ինչպես ծուխն է երկինք ելնում հեռու կըղզու մի քաղաքից,
Որ պաշարված է թըշնամուց, և բընիկներն ամբողջ ցերեկ
Մարտ են մըղում ահեղորեն ոսոխի դեմ բարկ Արեսով,
{{տող|210}}Իսկ արևը մըտնելուց ետ կըրակներ են վարվում այնտեղ,
Որոնց լույսը մինչև երկինքն է բարձրանում, որ այն տեսնեն
Սահմանակից ժողովուրդներն և օգնության գան նավերով,-
Այսպես՝ փայլակն Աքիլլեսի գըլխից երկինք էր բարձրանում:
Պատնեշից դուրս գալով կանգնեց փոսի առաջ, բայց հարգելով
Նա իմաստուն պատվերն իր մոր՝ աքայեցոց մեջ չըմըտավ,
Այլ փոսի մոտ կանգնած գոչեց. Պալլասն էլ մյուս կողմից գոռաց,
Եվ տըրոյանց մեջ սոսկալի իրարանցում առաջ բերեց։
Ինչպես փողի ձայնն է ուժգին հըստակ լըսվում ոստանի մեջ,
Որ պաշարված է ոխերիմ ոսոխներով ամեն կողմից.
{{տող|220}}Այդպես լըսվեց Էակոսի թոռան ձայնի որոտն ահեղ։
Տըրոյացիք երբ լըսեցին պղընձյա ղողանջն Աքիլլեսի,
Բոլորի սիրտը թունդ առավ, և ձիերը գեղեցկաբաշ
Կառքերը դեպ ետ շըրջեցին՝ մեծ վըտանգի հոտ առնելով:
Կառավարները սոսկացին տեսնելով վեհ, մեծահոգի
Աքիլլեսի գըլխի շուրջը ցոլացող հուրն անշիջական,
Որ վառել էր կապուտաչյա Աթենաս մեծ աստվածուհին:
Կանգնած այդտեղ, փոսի առաջ դյուցազն Աքիլլն ահագնաձայն
Երեք անգամ գոռաց ահեղ, և երեք հեղ աղմըկեցին
Տըրոյացիք և դաշնակից զորքերը խառն ու խուռնամբոխ:
{{տող|230}}Իրարանցման մեջ այդ սաստիկ տասներկու մարդ մեռան այդտեղ
Իրենց կառքի մեջ՝ սեփական նիզակներից վիրավորված:
Այդ ընթացքում արգիացիք սըլաքներից դուրս կորզելով
Պատրոկլի դին՝ դըրին մահճում, և ընկերներն ողբում էին
Մենտյանին շըրջապատած, և ընթանում էր նըրանց հետ
Աստվածային Աքիլլը քաջ, թափելով ջերմ, առատ արցունք
Տեսնելով իր շատ սիրելի բարեկամին պատգարակում,
Սուր պըղընձով վիրավորված, որին նա իր նըժույգներով
Ուղարկեց մարտ, բայց չընդունեց նրան դարձած ողջ և առողջ:
Այդ ժամանակ Արեգակին` նըրա կամքին իսկ հակառակ՝
{{տող|240}}Հըրամայեց Հերան իսկույն դեպի Օվկիան վերադառնալ։
Արևն արագ ի մայր մըտավ, և դյուցազնյա աքայեցիք
Դադար տըվին իրենց կըռվին և ընդհանուր պատերազմին։
Մյուս կողմից էլ տըրոյացիք ետ քաշվեցին ահեղ մարտից
Եվ կառքերից արձակեցին նըժույգները սըրաթըռիչ,
Եվ ժողովի հավաքվեցին ընթրիքի հոգսն անտեսելով։
Բայց սիրտ չարավ ոչ ոք նըստել, այլ մընացին ոտքի վըրա,
Զի հայտըվելն Աքիլլեսի սարսափեցրել էր բոլորին,
Նա որ երկար ժամանակով ձեռընթափ էր եղել մարտից:
Եվ խոսք առավ նախ իմաստուն Պուլիդամասը Պանթոյան,
{{տող|250}}Որը ներկան տեսնում էր պարզ և ապագան նախատեսում:
Հասակակից էր Հեկտորին, երկուսն էլ նույն գիշեր ծնված,
Ճարտասան էր նա անվանի, Հեկտորը քաջ նիզակաձիգ։
Եվ նա հօգուտ տըրոյացոց այսպես խոսեց այդ ժողովում.
«Լա՛վ կըշռեցեք, բարեկամներ, ես ինքըս ձեզ խորհուրդ կըտամ
Ոստան դառնալ և չըսպասել աստվածային Արշալույսին,
Այստեղ դաշտում, նավերի մոտ, շատ ենք հեռու մեր պարըսպից:
Քանի որ դեռ Ագամեմնի հետքեն ուներ Աքիլլը շաջ,
Հեշտ էր կըռվել աքայանց դեմ, հաճելի էր մարտն ինձ համար,
Որովհետև հույս ունեի տիրանալու նավատորմին:
{{տող|260}}Այնինչ հիմա ես չափազանց վախենում եմ Պելիսյանից,
Զի նա իր բուռն հոգուց մղված էլ չի ուզի դաշտը մընալ,
Ուր տըրոյանքս ու աքայանք մինչև այսօր իրարու դեմ
Մըղեցինք մարտ բուռն Արեսով, այլ նա պիտի կըռվի հիմա
Մեր քաղաքի ու մեր կանանց տիրանալու համար արդեն:
Ուստի ոստան վերադառնանք, ինձ լըսեցեք, պիտի լինի
Այնպես, ինչպես ես եմ ասում, առայժմ գիշերն աստվածային
Սանձահարեց արագոտնյա Աքիլլեսի ցասումն ահեղ,
Բայց վաղը, երբ ըսպառազեն գըրոհ գործի նա մեզ վըրա՝
Նըրան շատ լավ պիտ ճանաչի, ով մեզանից մընա այստեղ,
{{տող|270}}Եվ Տըրոյա փախչողն իրեն բյուր երանի պետք է որ տա:
Մեզնից շատերը շըներին և անգղերին պիտ կեր դառնան,
Ո՜հ, երանի, թե այդ բոթը չըհասներ իմ ականջներին:
Սակայն, եթե ինձ կըլըսեք, թեև տըխուր ենք, վըշտացած,
Գիշերը մենք հրապարակում կանցկացնենք մեզ կազդուրելով,
Իսկ քաղաքին պահպանություն թող որ անեն աշտարակներն
Ու բարձրադիր դըռներն ամուր, տախտակամած, երկար ու պինդ։
Իսկ առավոտ, դեռ շատ կանուխ վառված մեր ճոխ զենուզարդով՝
Աշտարակները բարձրանանք, և վա՜յ նըրան, ով հանդըգնի
Գըրոհ գործել նավատորմից մեր պարըսպի ու մեզ վըրա:
{{տող|280}}Պիտի դառնա նա վերըստին դեպի նավերն՝ իր բարձրավիզ
Ձիերն իզուր այստեղ-այնտեղ վազեցնելով քաղաքի շուրջ.
Իսկ քաղաքից ներս հըրոսել, կամ այն քանդել սիրտ չի անի,
Քանզի այնտեղ նա շատ շուտով կեր կըդառնա մեր շըներին»։
Խեթ նայելով նըրան Հեկտոր կորդակաճոճն այսպես ասաց.
«Խոսքերըդ ինձ բոլորովին հաճելի չեն, Պուլիդամա՛ս,
Որ խորհուրդ ես տալիս դառնալ ու պարփակվել քաղաքի մեջ:
Աշտարակաց մեջ փակվելուց, ինչ է, դուք դեռ չըկըշտացա՞ք:
Առաջներում պարզաբարբառ բոլոր մարդիկ ասում էին,
Թե Պրիամի քաղաքը շեն լի է ոսկով և պըղընձով,
{{տող|290}}Իսկ այժմ անհետ կորան ընտիր ըսպասները մեր տըներից.
Մեր ունեցվածքը Փըռյուգիա, Մեոնյա գընաց վաճառվելու,
Որից հետո Արամազդը բարկացավ մեզ վըրա սաստիկ։
Իսկ դու հիմա, երբ Զևսը մեզ փառք է տալիս նավերի մոտ
Եվ զորություն պարգևում ինձ՝ ծով թափելու աքայեցոց, —
Ժողովըրդի առաջ, անմի՛տ, ամոթ է քեզ խոսել այդպես
Տըրովներից ոչ ոք պիտի քեզ չըլըսի, թույլ չեմ տա ես։
Ի՛նձ լըսեցեք, բարեկամներ, ահա թե ես ինչ եմ ասում։
Հիմա դուք ձեր ընթրիքն արեք բանակի մեջ՝ դասակ-դասակ,
Ապա արթուն՝ ամեն մեկըդ ուշք դարձըրեք պահպանության:
{{տող|300}}Իսկ տըրոյանց միջից ով շատ է հոգ տանում ունեցվածքին,
Թող հավաքի և բաժանի ժողովըրդին, որ վայելեն,
Ավելի լավ է ժառանգեն մերոնք, քան թե աքայեցիք:
Վաղ առավոտ, արշալույսին կազմ ու պատրաստ, ըսպառազեն,
Նավատորմի մոտ գոգավոր բորբոքենք մարտ մի վըճռական։
Եթե իրոք Աքիլլը քաջ նավատորմի մոտ երևա
Եվ ուզենա պատերազմել, վայը պիտի գա իր գըլխին:
Ահեղագոռ գուպարի մեջ ես նըրանից փախչողը չեմ,
Այլ անհողդողդ պիտ դիմադրեմ, կամ նա՛ պիտի հաղթի կամ ե՛ս.
Խըտրություն չի դընում Արեսն. ըսպանում է ըսպանողին»:
{{տող|310}}Ասաց Հեկտորն, ու տըրոյանք որոտացին միահամուռ:
Օ, անմիտնե՜ր, զի Աթենաս Պալլասն առավ խելքը նըրանց,
Որ Հեկտորի վընասակար այդ խորհըրդին հետևեցին,
Եվ չըգովեց ոչ ոք խելոք խորհուրդները Պուլիդամի։
Ապա խումբ-խումբ նըստած դաշտում նըրանք իրենց ընթրիքն արին:
Իսկ աքայանք ամբողջ գիշեր Պատրոկլի սուգն էին անում,
Եվ նախ Պելյանն ինքը դըրեց ըսկիզբ այդ մեծ լաց ու կոծին,
Իր մըտերմի կըրծքի վըրա դըրած ձեռքերն իր մարդասպան,
Հաճախ ծանըր հառաչելով, ինչպես առյուծ մի թավաբաշ,
Որի փոքրիկ կորյուններին գողանում է խիտ անտառում
{{տող|320}}Ոմըն որսորդ, և ինքը ուշ գալով այնտեղ՝ տըխրում է խիստ
Ու թափառում հովտից–հովիտ մարդու հետքը որոնելով,
Որ ուր որ է գըտնի նըրան, քանզի սաստիկ է զայրացած,-
Միրմիդոնաց միջև այդպես հառաչալից հեծում էր նա,
«Ավա՜ղ, ուրեմըն, արդարև, սին խոսք էր այն, որ հանեցի
Բերնիցս այն օր, երբ Մենիտիոս դյուցազունին մեր հարկի տակ
Ասում էի թե իր որդուն ես Ոպոյիս կըդարձընեմ՝
Իլիոն քաղաքը քանդելով և ավարի մեծ մասն առած։
Սակայն Զևսը չի կատարում մահկանացոց իղձերն ամեն.
Ճակատագիրն ուզում է, որ երկուսս էլ մեր արյամբ ներկենք
{{տող|330}}Նույն հողն այստեղ Տըրոյայում, ինձ էլ հայրըս՝ Պելևսը ծեր
Չի՛ ընդունի իր պալատում՝ պատերազմից վերադարձած,
Եվ ոչ էլ մայրն իմ սիրելի, այլ պետք է որ մեռնեմ այստեղ։
Եվ քանի որ քեզնից հետո ես գերեզման իջնեմ պիտի,
Չեմ կատարի, ի՛մ Պատրոկլե, դիահանման հանդեսը քո,
Մինչև այստեղ ես չըբերեմ գլուխն ու զենքերը Հեկտորի,
Որ քո դահիճն եղավ դաժան և բացի այդ, խարույկիդ մոտ
Պիտի մորթեմ տըրոյացի տասներկու քաջ պատանիներ,
Ի հագեցումն իմ ցասումի և ի վըրեժ քո ըսպանման;
Իսկ մինչև այդ, ո՛վ Մենիտյան, պիտի մընաս պառկած այսպես
{{տող|340}}Մահիկաձև նավերի մոտ, և շուրջ-բոլոր քո զօր–գիշեր
Քայլեն պիտի արտասվակոծ տըրովուհիք և դարդանյան
Կանայք, որոնց քեզ հետ մեկտեղ նիզակներով մեր գերեցինք
Բազմաբարբառ ռազմիկ մարդկանց ճոխ քաղաքներն ավերելով»։
Այսպես ասաց Աքիլլը քաջ ու հրամայեց ընկերներին,
Որ կըրակի վըրա դընեն եռոտանի սան մի հըսկա
Ու լըվանան Պատրոկլի դին, մաքրեն փոշուց և արյունից։
Նըրանք իսկույն լոգանքի մեծ, եռոտանի սանը դըրին
Վառ կըրակի վըրա ու ջուր լըցրեցին մեջ բերնե-բերան
Եվ տակը չոր փայտ դընելով բորբոքեցին կըրակը բարկ:
{{տող|350}}Բոցը առավ կաթսայի տակն ու շուրջ-բոլոր առհավասար,
Իսկ երբ փայլուն պըղընձի մեջ ջուրն ըսկըսեց եռալ արդեն՝
Նախ լըվացին մարմինն, ապա օծեցին այն պարարտ յուղով,
Ու վերքերը՝ ինը տարվա անուշաբույր յուղով լըցրին,
Եվ դընելով անկողնու մեջ` դին ծածկեցին նուրբ կըտավով
Ու սընարից մինչև ոտներն ըսպիտակ քող մի փըռեցին:
Ապա ամբողջ գիշեր իրենց արքայի շուրջ միրմիդոնյանք
Ռղբում էին լալահառաչ Պատրոկլեսի սուգն անելով:
Այն ժամանակԶևսը ասաց իր քըրոջը և ամուսնուն.
«Եվ վերջապես արածդ արիր, գերամեծար, աչեղ Հերա.
{{տող|360}}Վերջը ոտքի հանեցիր դու արագասուր Աքիլլեսին,
Գիսակագեղ աքայեցիք քեզանից են ծընված ճիշտ որ»:
Մեծապատիվ աչեղ Հերան նըրան այսպես պատասխանեց,
«Զարհուրելի՛ դու Զըրվանյան, այդ ինչպիսի՞ խոսք ես ասում;
Ի՞նչպես, մարդը մարդու համար նույնը կաներ մինչև անգամ,
Մահկանացու մարդը, որ մեր խորհուրդը և խելքը չունի.
Իսկ ես, որ ողջ դիցուհյաց մեջ վեհագույնն եմ՝ երկու բանով
Առաջինը` իմ ծագումով, և մյուսը, որ կինդ եմ կոչվում,
Քե՛զ, որ բոլոր անմահների արքան ես մեծ, ամենիշխան,
Պետք չէ՞ր, որ ես տըրոյանց դեմ հուզված` չարիք պատրաստեի»:
{{տող|370}}Եվ մինչ այսպես խոսում էին ոլիմպյաններն իրարու հետ,
Հասավ Թետիսն արծաթթաթիկ՝ Հեփեստոսի տունը շըքեղ,
Աստեղազարդ, պըղընձակերտ, Ոլիմպոսի մեջ ամենեն
Գեղեցիկը, որ կառուցեց կաղոտանին ինքը անձամբ։
Գըտավ նըրան փուքսերի շուրջ քըրտինք մըտած աշխատելիս
Փութկոտ ու ժիր. պատրաստում էր նա քըսան հատ եռոտանի,
Իբրև պերճանք իր գեղաշուք, հաստակառույց ապարանքի։
Ամեն մեկի տակը ոսկի անիվներ էր հարմարեցրել,
Որ ինքնաշարժ գընան մըտնեն աստվածային ատյանը ճոխ
Ապա նորից վեդառնան դեպ տուն,— ըսքանչելիք մի տեսարժան:
{{տող|380}}Գործն ավարտված էր գըրեթե, միայն կանթերն արվեստագեղ։
Չէր հագցըրել նա տակավին իրենց կապին ամրացնելով։
Նորուն մըտքով նա այս նըրբին աշխատանքով էր ըզբաղված,
Երբ մոտեցավ նըրան Թետիս արծաթթաթիկ աստվածուհին:
Խարիսը նախ տեսավ նըրան՝ կաղոտանու երիտասարդ
Կինը սիրուն՝ ծածկըված նուրբ ու ըսպիտակ շըղարշներով,
Որ բըռնելով աստվածուհու ձեռքը սիրով՝ այսպես ասաց.
«Ինչպե՞ս եղավՙ մեր տունն եկար, քողածածուկ չըքնաղ Թետիս,
Գերամեծար և սիրելի, հազիվ ես մեզ մըտաբերում։
Բայց ներս արի, որպեսզի քեզ արժանապես հյուրասիրեմ»։
{{տող|390}}Այս ասելով՝ չըքնաղագեղ աստվածուհու ձեռքից բըռնած՝
Տարավ նըրան ու նըստեցրեց արծաթագամ գահի վըրա,
Արվեստակերտ, գեղահարմար, ոտքերի տակ պատվանդաններ։
Եվ կանչելով ճարտարարվեստ Հեփեստոսին՝ ասաց նըրան.
«Դուրս եկ, Հեփեստ, արծաթթաթիկ Թետիսը գործ ունի քեզ հետ»։
Հըռչակավոր կաղոտանին նըրան այսպես պատասխանեց.
«Իմ տանն է արդ հավերժ անմահ ու մեծափառ մի դիցուհի,
Որը փըրկեց ինձ ցավերից, երբ ես հեռու ընկա իմ խենթ
Մորըս խելքով, որ կամեցավ կաղությունըս ծածուկ սահել:
Կըտանջեին այն ժամանակ սիրտըս ցավերն անասելի,
{{տող|400}}Եթե դըստրիկն հորձանապտույտ Օվկիանոսի՝ Եվրինոմեն
Եվ Թետիսը արծաթթաթիկ ինձ իրենց գիրկը չառնեին:
Ինը տարի ես նըրանց մոտ դարբնեցի զարմանարվեստ
Զարդերպես-պես՝ ճարմանդ, քողեր, և ապարոշ, անպարանջան,
Խոր ու խավար մի անձավում, որի չորս կողմ Օվկիանը մեծ
Թավալում էր իր փըրփրադեզ ջըրերն անդուլ մըռընչալով,
Եվ չըգիտեր տեղըս ոչ ոք աստվածներից ու մարդկանցից.
Փըրկիչներըս լոկ գիտեին՝ Թետիսը և Եվրինոմեն:
Արդ, քանի որ տունս է եկել, ուստի պետք է որ վարսագեղ
Թետիսին ես հատուցանեմ կյանքիս համար, որ նա փըրկեց:
{{տող|410}}Առայժըմ դու նըրան վայել պատիվներով հյուրասիրիր,
Մինչև որ ես իմ գործիքներն ու փուքսերը ցած կըդընեմ»:
Ասաց ու վեր կացավ սալից ահեղատես ու հըրադեմ
Կաղոտանին՝ շարժելով իր նուրբ սըրունքներն արագ-արագ,
Նա կրակի մոտից փուքսերն հեռացրեց նա, որից հետո
Գործիքները ողջ հավաքեց և արծաթյա արկղում դըրեց.
Այնուհետև թաց ըսպունգով սըրբեց ձեռքերն ու դեմքը նա,
Հաստ պարանոցն ու թավամազ կուրծքը մըրոտ ու քըրտնաթոր.
Հագուստները հագավ և դուրս եկավ իր հաստ գավազանով։
Գընում էին թագավորի հետ ոսկեձույլ աղախիններն
{{տող|420}}Աղջիկների պես շընչավոր, որոնք ունեն միտք ու լեզու,
Եվ ձեռագործն անմահական աստվածներից են սովորել:
Շարժվում էին իրենց տիրոջ շուրջը նըրանք, որ ծանրաքայլ
Առաջ եկավ ու Թետիսի կողքը՝ պայծառ գահին բազմեց.
Ու բըռնելով ձեռքը նըրա, տալով անունն այսպես ասաց.
«Ի՞նչ բան է քեզ բերել իմ տուն, քողածածուկ, չըքնաղ Թետիս,
Գերամեծար և սիրելի, հազիվ ես մեզ մըտաբերում։
Ասա, ինչ որ ցանկանում ես, պատրաստ եմ ես սիրահոժար
Կատարելու, եթե միայն հընարավոր է կատարել»։
Եվ Թետիսը արտասվաթոր՝ նըրան այսպես պատասխանեց.
{{տող|430}}«Ո՜հ, Հեփեստոս, կա՞ թեկուզ մի աստվածուհի Ոլիմպոսում,
Որ այսքան շատ ծանըր վըշտեր կըրած լինի երբևիցե,
Որքան որ ինձ սըրտակեղեք ցավեր տըվեց հայրն Արամազդ
Ծովային ո՛ղջ դիցուհյաց մեջ նա միմիայն ինձ նըվաճեց
Էակոսյան Պելևսին կին, որին եղա անկողնակից
Ակամայից, բըռնադատված. Պելևսն իր տանն ընկած հիմա
Թո՜ւյլ ու տըկար` խոր ծերության ծանր օրերն է ապրում արդեն:
Բայց հասավ ինձ ավելի խոր ուրի՛շ մի վիշտ սըրտակեղեք,
Զևսը ծընել շընորհեց ինձ արու զավակ մի մեկ հատիկ,
Առաջինը քաջերի մեջ, որ բողբոջի պես էր աճում,
{{տող|440}}Ես սընեցի նըրան, ինչպես այգում բուսած դալար մի տունկ.
Եվ նավերով ուղարկեցի Իլիոն՝ կըռվի տըրոյանց դեմ:
Բայց նա էլ ետ չի դառնալու, և Պելևսի ապարանքում
Չե՜մ տեսնի ես նըրան այլևս. թեև ողջ է նա տակավին,
Բայց վիշտ ունի, ու չեմ կարող ես օգնության հասնել նըրան:
Ագամենոն արքան խըլեց օրիորդին նըրա ձեռքից,
Որին որդուս աքայեցիք որպես պարգև էին տըվել։
Դրա համար նա շատ տըխրեց: Տըրոյացիք նավերի մեջ
Պինդ փակելով աքայեցոց, չէին թողնում դուրս գալ նըրանց.
Արգիացոց ծերերն այնժամ եկան որդուս աղաչեցին
{{տող|450}}Խոստանալով երևելի շատ պարգևներ տալու նըրան.
Բայց անա նձամբ չուզեց գընալ աղետներն այն հեռացնելու,
Այլ ուղարկեց իր սիրելի ընկերոջը՝ Պատրոկլեսին
Հագցընելով զենքերն իր պերճ և իր զորքը տալով նըրան
Մի ամբողջ օր մարտ մըղեցին Սկեական դըռան առջև.
Ու կառնեին Իլիոնն այդ օր, եթե կըտրիճ Մենիտյանին,
Որ նախամարտ շարքերի մեջ շահատակում էր քաջաբար՝
Չըսպաներ ինքն Ապոլլոնը ու հաղթություն տար Հեկտորին:
Սըրա համար եկել եմ ես ու ծընկներդ եմ ընկել ահա՛,
Որ կարճակյաց որդուս հաճես շնորհել ասպար և սաղավարտ,
{{տող|460}}Եվ գեղեցիկ սըռնապաններ՝ ճարմանդներով ընդելուզված,
Նաև զըրան, զի այն բոլոր զենքերը որ ուներ որդիս՝
Կորցրեց ընկերն հավատարիմ, տըրովներից ըսպանվելով։
Իսկ Աքիլլեսն արտասվակոծ ընկած է արդ գետնի վըրա»։
Եվ անվանի կաղոտանին նըրան իսկույն պատասխանեց.
«Հանգըստացիր, և սիրտըդ թող չըվըշտանա դըրա համար:
Երանի՜ թե կարենայի Աքիլլեսից հեռու վանել
Մահը այնպես ես հեշտությամբ, երբ օրհասը վըրա հասներ,
Ինչպես հիմա կարող եմ տալ չըքնաղ զենքեր նըրա համար,
Որոնց ի տես ամեն մի մարդ պիտի ապշի և հիանա»:
{{տող|470}}Ասաց Հեփեստն ու թողնելով նըրան՝ գընաց փուքսերի մոտ։
Որոնց դեպի հուրն ուղղելով՝ հըրամայեց, որ աշխատեն:
Ու փըչեցին քսան փուքսեր մեկեն քըսան բովերի մեջ,
Ամեն մեկը իր տեսակի օդ շընչելով դյուրաբորբոք-
Մերթ մեղմաշունչ ու մերթ ուժգին, ինչպիսին որ պետք էր նըրան
Ըստ պահանջի, որ կարենար նա իր գործը գըլուխ բերել:
Գրցեց կրակ պըղինձը պինդ և չըծըռվող, անպարտելի,
Անագն ապա. և պստվական ոսկին՝ փայլուն արծաթի հետ
Կոճղին դըրեց սալն ահագին, ապա վերցրեց իր մի ձեռքով
Կռանն հուժկու և զորավոր, իսկ մյուսով աքցանն առավ։
{{տող|480}}Նախ պատրաստեց ասպար մի մեծ ու հաստաբեստ, ճարտարագործ,
Կարկընակերտ, և եզերեց առատամով գեղապայծառ,
Լուսաճաճանչ ու եռակող՝ իր արծաթյա ամուր փոկով։
Վահանը հինգ պատվածք ուներ, որի վըրա իմաստնաբար
Հեփեստոսը հրաշակերտեց զարմանագեղ շատ քանդակներ:
Նըրա վըրա նա հորինեց երկինք-երկիրն ու ծով անծայր,
Եվ արեգակն անխոնջ ուղորդ, և լուսընկան լուսապայծառ,
Եվ աստղերը ճաճանչափայլ, որոնք երկինքն են պըսակում,
Բայլքը, Բազումքը շողշողուն ու զորությունն Օրիոնի,
Ինչպես նաև Արջը, որին Սայլ են կոչում մարդիկ հաճախ,
{{տող|490}}Որ դառնալով նույն տեղը միշտ նայում է պիշ Օրիոնին,
Եվ միայն նա է անհաղորդ լոգանքներին մեծ Ովկիանի:
Քանդակեց նա պարզաբարբառ մարդկանց երկու շըքեղ քաղաք.
Առաջինում հարսանիքներ, ճոխ խընջույքներ ու խըրախճանք,
Հարսին հանում էին տընից բոցաճաճանչ ջահերով վառ,
Հարսանեկան նըվագներով, ու կենսուրախ պարմանիներ
Պարում էին փանդիռների ու փողերի նըվագի տակ.
Կանայք կանգնած դըռների մեջ նայում էին և հիանում:
Մի քիչ այն կողմ, հրապարակում խըռնըվել էր հոծ բազմություն,
Ուր երկու մարդ աղմըկելով վիճում էին իրարու հետ
{{տող|500}}Մի ըսպանված մարդու համար վըճարվելիք տույժի առթիվ։
Մեկն ասում էր ժողովըրդին, թե հատուցել է լիովին,
Իսկ մյուս մարդը համառորեն պընդում էր, թե չի ըստացել.
Եվ երկուսն էլ ուզում էին դատավորով վերջ տալ վեճին։
Գոռում-գոչում էին մարդիկ՝ մեկին, մյուսին պաշտպանելով.
Մունետիկներն հանդարտեցնում էին հուզված ժողովըրդին.
Եվ սըրբատաշ քարի վըրա, նըվիրական մի տեղնըստած
Ծերունիները քաջաձայն քարոզների գավազաններն
Իրենց ձեռքում, ոտքի ելած` տալիս էին վըճիռն իրենց։
Նըրանց առջև, կար մեջտեղում դըրված երկու քանքար ոսկի՝
{{տող|510}}Տալու նըրան, ով նըրանցից արդար վըճիռ մի կարձակեր:
Իսկ մյուս քաղաքն էր պաշարված երկու ըստվար, ըսպառազեն
Բանակներով, որոնք ամեն մեկն առանձին խորհուրդ ուներ-
Կամ կործանել հիմնահատակ քաղաքն այդ շեն, կամ բաժանել
Բոլոր գանձը, որքան որ կար այդ քաղաքում՝ երկու մասի:
Բայց պաշարված քաղաքացիք տեղի չէին տալիս նըրանց,
Եվ զինավառ, ըմբոստացած դարան էին մըտել ծածուկ.
Ծերունիներն ու սիրելի կանայք իրենց մանուկներով
Պարիսպների վըրա ելած՝ պահպանություն էին անում:
Քաջերը դուրս էին գալիս, առաջնորդում էին նըրանց
{{տող|520}}Արեսը բուռն ու Աթենասն՝ երկուսն էլ ձույլ ոսկեհանդերձ,
Բարձրահասակ և գեղեցիկ, իրենց ամբողջ զեն ու զարղով,
Աստվածներին վայել շուքով և բոլորին երևելի.
Իսկ զինվորներն առհասարակ նըրանցից ցած էին մընում։
Եվ երբ նըրանք հասան գետափ(դարանելու վայրը հարմար)
Որտեղ հոտերն էին գալիս ծարավն իրենց հագեցնելու, —
Նըստոտեցին՝ զինավառված իրենց հրաշեկ պըղինձներով,
Եվ մեկուսի բազմությունից նըստեցըրին երկու դետեր,
Որ իմաց տան, երբ խաշների ու եզների գալը տեսնեն։
Ու գալիս են հոտերն ահա երկու հովվի հետ միասին,
{{տող|530}}Տարված իրենց սըրինգներով, դավին անգետ և անտեղյակ:
Այդ տեսնելով հարձակվում են դարանամուտ մարդիկ իսկույն
Եվ ավարում են եզների երամակներ և ըսպիտակ
Ոչխարների ըստվար հոտեր՝ ըսպանելով հովիվներին:
Պաշարվածներն, որոնք ժողով էին անում հրապարակում,
Լըսելով այդ աղմուկն ահեղ, նըստում են շուտ կառքերն իրենց
Եվ ըշտապում դեպի գետափ, ուր դեմ առ դեմ ճակատելով՝
Իրենց պղնձյա նիզակներով խողխողում են մեկ-մյուսին:
Այնտեղ էին Ոխն ու Խըռովքն և Օրհասը կորըստաբեր,
Ոմանց բըռնած դեռ նոր խոցված ու կենդանի, ոմանց՝ անխոց,
{{տող|540}}Ու ոմանց էլ մեռած արդեն քաշ էր ու ոտքից բըռնած,
Իր ուսերին ձըգած ըզգեստ մի թաթավուն մարդկանց արյամբ։
Այսպես զարկում-զարկվում էին նըրանք ինչպես շընչավորներ.
Եվ երկուստեք նըրանք իրենց ըսպանածներն էին կըրում։
Ու քանդակեց նըրա վըրա դեռահերկ արտ մի արգավանդ,
Երեք անգամ հերկված, անծայր, ուր մաճկալները բազմաթիվ
Տանում բերում էին անդուլ հարկի քողի երկարությամբ,
Որոնք երբ որ հասնում էին արտի գըլուխն ու դառնում ետ,
Մի մարդ ձեռքին բըռնած գինու գավաթ նըրանց էր մատուցում։
Նըրանք խմում ու նոր ակոս էին բացում խանդավառված
{{տող|550}}Նույն ուղղությամբ մինչև արտի վերջ հասնելու որոշումով:
Հողը թեպետև ոսկեգույն, սակայն նրանց ետևից միշտ
Սևանում էր ակումներով։- Այսպիսի գործ էր հիաքանչ:
Այնուհետև նըրա վըրա քանդակեց արտ մի հասկաթուռ,
Ուր հունձ էին անում մարդիկ փայլուն ու սուր մանգաղներով։
Հունձքը թվում էր անդադար առատորեն ու թանձրախիտ,
Որոնք խուրձ–խուրձ կապվում էին ուռու դալար ընձյուղներով։
Խուրձ կապողներն էին երեք, հընձողների հետ համընթաց.
Տըղաները ետևներից թափված հասկերն հավաքելով
Գիրկ–գիրկ բերում ու խուրձ կապող մըշակներին էին տալիս։
{{տող|560}}Տերը կանգնած նըրանց միջև, մի գավազան բըռնած ձեռքին
Ուրախ սրտով նայում էր գոհ՝ հըսկա դեզին, որի ներքո
Ծառաները հացկերույթի պատրաստություն էին տեսնում,
Մորթելով եզ մի ահագին, մինչդեռ կանայք մի քիչ հեռու
Ալյուր էին մաղում աշխույժ երեկոյան հացի համար։
Եվ խաղողի փարթամ այգի քանդակեց նա նըրա վըրա
Համակ ոսկի, ըսքանչագեղ ու սևաթույր ողկույզներով,
Ծայրեիծայր արծաթակուռ խըչմար զարկած վազերի տակ։
Գըծեց կապույտ առվամեջեր և անագով ցանկապատեց
Չըքնաղ այգին այդ չորս կողմից և մի ճամի թողեց միայն,
{{տող|570}}Որով այգի կըթողները գընում-գալիս էին աշխույժ:
Պատանիներն ուրախասիրտ և աղջիկները կուսագեղ՝
Զամբյուղներով անուշահամ խաղողն էին կըրում անվերջ,
Որոնց մեջ դաշըն քընարով մի մանուկ էր երգում զըվարթ
Եվ լարերի հետ ներդաշնակ գեղգեղում էր քաղցըր ձայնով:
Եվ կըթողներն այդ երգի տակ կայթում էին, դոփում ուրախ։
Նա պատկերեց այնտեղ նաև բարձրաեղջյուր երինջների
Նախիր մի մեծ. և երինջներն էին ոսկուց և անագից,
Որ գոմերից բառաչելով գընում էին դեպի արոտ
Կարկաչահոս վըտակի մոտ, որ հոսում էր շամբուտն ի վար:
{{տող|580}}Գընում էին երինջների հետ չորս ոսկի տավարածներ,
Ետևներից արագավազ ինը գամփռեր էին գընում:
Առաջընթաց երինջների մեջ ամեհի երկու առյուծ
Բըռնել էին պարարտ մի ցուլ, որ բառաչում էր մեծաձայն.
Դեպի այնտեղ էին վազում հովիվները գամփռերի հետ,
Մինչ առյուծները մեծահաղթ ցուլի կաշին պատառելով՝
Լափում էին նըրա բոսոր արյունը տաք և փորոտին։
Տավարածներն իզուր էին գամփըռներին քաջալերում,
Որոնք խըրտնած՝ սոսկում էին գազաններին վըրա տալուց,
Այլ ոտ առ ոտ ետ քաշվելով հաչում էին տագնապահար:
{{տող|590}}Փոքր-ինչ հեռու հըռչակավոր Հեփեստոսը գեղակերտեց
Արևափայլ հովտում ընկած արոտավայր մի ընդարձակ,
Ուր արածում էր ըսպիտակ ոչխարների ըստվար մի հոտ.
Եվ հովվական տաղավարներ շինեց այնտեղ և փարախներ:
Եվ դըրվագեց այնտեղ մի պար, նըման պարին այն գեղեցիկ,
Որ Դեդալոսը հորինեց Կոնոսոսի մեջ մեծանիստ՝
Գեղահյուսակ Արիադնեի համար. առույգ պարմանիներ
Եվ աղջիկներ իրար ձեռքից պարում էին ուրախ։
Աղջիկները գեղեցկահյուս նուրբ շըղարշներ էին հագած,
Պարմանիները՝ բաճկոններ ամուր հյուսված՝ ձեթի գույնով։
{{տող|600}}Աղջիկները պերճ պըսակներ ունեին ճոխ և գեղահյուս,
Իսկ պարմանիք՝ ոսկի դաշույն՝ իրենց արծաթ գոտուց կախված։
Մերթ ոտքերով շընորհալի շըրջանաձև իրենց վըրա
Պըտույտ էին գալիս թեթև, անիվն ինչպես, որի առաջ
Նըստած բրուտն փորձում է, թե արդյոք լա՞վ է պըտըտվում նա,-
Ու մերթ դարձյալ իրար ետև կարգով կայթում էին նըրանք:
Հոծ բազմություն մի նըրանց շուրջ՝ ըսքանչանում էր այդ պարով,
Եվ մի գուսան աստվածային քընարերգում էր այդ խըմբում.
Երկու ճարպիկ ծաղրածուներ զըվարճացնում էին նըրանց՝
Գլուխկոնծի տալով, երբ որ երգիչը իր երգն ըսկըսեր։
{{տող|610}}Ներկայացրեց նըրա վըրա և զորությունն Օվկիան գետի,
Եզերելով բոլորաձև վահանը այդ ճարտարարվեստ:
Երբ Հեփեստոսն ամբողջապես ավարտեց այդ վահանը մեծ,
Շինեց զրահներ ավելի վառ քան կըրակի լույսը կարմիր.
Կոփեց կորդակ մի ամրակուռ՝ Պելիսյանի գըլխին հարմար,
Գեղեցկաշուք, բազմաքանդակ և ոսկեփունջ գարգմանակով.
Շինեց նաև սըռնապաններ անագյա կուռ թիթեղներով:
Եվ երբ ամեն բան ավարտեց հըռչակավոր կաղոտանին,
Տարավ բոլորն ու Թետիսի առջև, գետնի վըրա դըրեց:
Թետիսն առավ Հեփեստոսից փայլուն զենքերն ու ձյունեղեն
{{տող|620}}Ոլիմպոսից վար սըլացավ անմիջապես, ինչպես բազե։
</poem>
== Երգ տասնիններորդ։ Հրաժարումն քենից ==