== Առավոտվա ջուր ==
<b>1</b>
Նոր տարվա առաջին օրը, երբ Uյուիտին ասաց. հայրիկը բոլորովին սպիտակել է, Սինգոն պատասխանեց․ ի՜նչ արած, մեր հասակում ճերմակ մազերն ամեն օր ավելանում են։ Չէ, ինչ ամեն օր, սպիտակում են ուղղակի աչքի առաջ, ամեն րոպե։ Նա այդպես պատասխանեց, որովհետև հիշեց Կիտամոտոյին։
Սինգոյի համալսարանական դասընկերներն այժմ վաթսունից անց են, նրանցից շատերին պատերազմի ժամանակ և պարտությունից հետո դառը ճակատագիր վիճակվեց։ Ահավոր է, երբ հիսուն տարեկանում, գտնվելով բարձունքի վրա, զահավիժում ես ցած։ Կընկնես, իսկ նորից ոտքի կանգնել դժվար կլինի։ Հիսունը դա այն հասակն է, երբ արդեն որդիներ ունես, որոնք կարող են զոհվել ռազմաճակատում։
Կիտամոտոն նույնպես երեք տղա կորցրեց։ Իսկ երբ այն ֆիրման, որտեղ նա աշխատում էր, սկսեց ռազմական պատվերներ կատարել, պարզվեց, որ Կիտամոտոյի մասնագիտությունն այլևս ոչ ոքի պետք չէ։
— Հավանաբար նա խելքը թռցրել էր, քանի որ նստում էր հայելու առջև, գլխի սպիտակած մազերը պոկոտում։
Այդ մասին պատմեց Սինգոյի հին ընկերներից մեկը, որը մի անդամ եկել էր Սինգոյի մոտ, ֆիրմա։
― Նա այլևս հարկադրված չէր գործի գնալ, դարձել էր միանգամայն ազատ մարդ և դրանից մի քիչ ցնդել էր։ Սկսել էր սպիտակած մազերը պոկել։ Սկզբում ընտանիքի անդամները դրա վրա ուշադրություն չէին դարձնում, իբր դատարկ բան է, անհանգստանալու կարիք չկա։ Բայք Կիտամոտոն ամեն օր նստում էր հայելու առջև։ Այնտեղ, որտեղ դեռ երեկ էր պոկել մազերը, հաջորդ օրը դարձյալ սպիտակներն էին դուրս գալիս։ Երևում է, նրա ճերմակած մազերն այնքան էին շատացել, որ բոլորը պոկել հնարավոր չէր։ Կիտամոտոն օրն֊օրի վրա ավելի ու ավելի երկար էր նստում հայելու առջև։ Եթե որևէ մեկը փնտրեր նրան, միշտ կարող էր գտնել հայելու առջև մազերը պոկոտելիս։ Հայելուց հենց մի քիչ հեռանում էր, իսկույն էլի ետ էր դառնում։ Եվ սպիտակած մազերը պոկոտում էր ու պոկոտում։
— Այդպես կարող էր առհասարակ անմազ մնալ,― ծիծաղեց Սինգոն։
— Դրա մեջ ծիծաղելի բան չկա։ Վերջիվերջո նրա գլխին իսկապես մազ չմնաց։
Սինգոն հռհռաց։
— Քեզ ինչ-որ պատմում եմ, զուտ ճշմարտություն է։― Սինգոն ու ընկերը ակամա նայեցին միմյանց գլխի։— Կիտամոտոն որքան շատ էր պոկում սպիտակ մազերը, այնքան ավելի արագ էր գլուխն սպիտակում։ Չէր հասցնում մի սպիտակած մազը պոկել, կողքին հայտնվում էին մի քանի ուրիշը, մինչ այդ միանգամայն սևերը։ Եվ պոկելով սպիտակ մազերը, նա հայելում տեսնում էր ինչպես է գլուխն ավելի ու ավելի ճերմակում։ Աննկարագրելի տեսարան։ Ավելացնենք, որ մազերն էլ նկատելիորեն նոսրանում էին։
Սինգոն, ծիծաղը զսպելով, հարցրեց․
— Եվ կինը ոչինչ չէր ասո՞ւմ, թողնում էր, որ նա մազերը պոկի՞։
Ընկերը անվրդով շարունակեց.
— Հետզհետե գլխին համարյա մազ չմնաց։ Եղածներն էլ սպիտակ էին։
— Երևի ցավո՞ւմ էր, չէ՞։
— Երբ պոկո՞ւմ էր։ Նա անչափ վախենում էր, որ հանկարծ սև մազ կպոկի, դրա համար էլ պոկում էր խնամքով, յուրաքանչյուր մազն առանձին և, հավանաբար, ցավ չէր զգում։ Սակայն մազերը շարունակ դուրս քաշելուց գլխի մաշկը ի վերջո բորբոքվեց, թեթևակի հպումն անգամ ցավ էր պատճառում նրան։ Այդ ինձ մի բժիշկ ասաց։ Ճիշտ է, արյուն չէր գալիս, բայց ամբողջ գլուխը կարմրած էր, ասես վրան եռման ջուր էին լցրել։ Ստիպված հոգեբուժական հիվանդանոց տարան։ Գլխին մնացած վերջին մազերը Կիտամոտոն պոկում էր արդեն հիվանդանոցում։ Սահմռկելի պատմություն է։ Ցնցող անհեթեթություն։ Սարսափ՝ ծերության հանդեպ։ Երիտասարդությունը վերադարձնելու բաղձանք։ Տեսնես նա մազերը պոկում էր ցնդած լինելու պատճառո՞վ, թե խախտվեց այն բանից, որ չափից դուրս շատ տարվեց սպիտակած մազեր պոկելով։ Ի՞նչ իմանաս։
― Դրա փոխարեն, երևի, ջահելացավ։
— Իրոք ջահելացել էր։ Պատկերացրու, հրաշք տեղի ունեցավ։ Որոշ ժամանակ անց նրա լերկ գլուխը ծածկվեց սև ու խիտ մազերով։
— Զարմանալի պատմություն է,— ծիծաղեց Սինգոն։
Ընկերը չծիծաղեց․
— Դա իսկական ճշմարտություն է, հավատա ինձ։
— Խելագարների համար տարիք գոյություն չունի։ Մենք ևս, եթե ցնորվենք, կվերածվենք պատանիների։
Ընկերը նորից նայեց Սինգոյի գլխին.
― Չէ, այդ հարցում ես անհույս եմ, իսկ դու դեռ կարող ես հուսալ։
Ընկերը գրեթե ճաղատ էր։
— Գուցե ե՞ս էլ սկսեմ պոկել,— մրթմրթաց Սինգոն։
— Փորձիր։ Բայց դու մինչև վերջին մազը պոկելու համբերություն չես ունենա։
— Իրավացի ես, չեմ ունենա։ Ասենք սպիտակած մազերս ինձ չեն էլ մտահոգում։ Հազիվ թե ուզենամ ցնորվելու գնով սևահեր դառնալ։
— Որովհետև քո վիճակը կայուն է։ Դու հանգիստ լողում ես մարդկային վշտերի ու տառապանքների միջով։
— Տափակ դատողություն է։ Նույնն է, թե Կիտամոտոյին խորհուրդ տային սպիտակ մազերը պոկելու փոխարեն սև ներկել, այդպես, իբր, ավելի պարզ է ու հեշտ,— ասաց Սինգոն։
— Ներկելը խաբեություն է։ Եթե մենք խաբեության դիմենք, մեզ հետ չի կատարվի այնպիսի հրաշք, ինչպիսին տեղի ունեցավ Կիտամոտոյի հետ։
— Բայց չէ՞ որ Կիտամոտոն մեռավ։ Չնայած տեղի էր ունեցել քո պատմած հրաշքը՝ մազերը վերստին սևացել էին, ու նա երիտասարդացել էր․․․
— Դու թաղմանը գնացե՞լ էիր,— հարցրեց ընկերը։
— Չգիտեի որ մահացել է։ Իմացա պատերազմից հետո, երբ ամեն ինչ դարձյալ ընկավ իր սովորական հունի մեջ։ Թեև եթե իմանայի էլ, հազիվ թե գնայի Տոկիո, ախր այն ժամանակ օդային հարձակումների ամենասարսափ ելի շրջանն էր։
— Հակաբնական երևույթ էր դա և երկար շարունակվել չէր կարող։ Սպիտակ մազերը պոկելիս Կիտամոտոն անտարակույս փորձում էր դեմ գնալ ժամանակի ընթացքին, ընդդեմ՝ ուժերի սպառումին, բայց մարդու համար սահմանված ժամկետը միանգամայն այլ բան է։ Մազերը կրկին սև դարձնելով հնարավոր չէ կյանքը երկարաձգել։ Գուցե նույնիսկ ընդհակառակը։ Գուցե սպիտակ մազերից հետո սևի երևալը հենց նշան է այն բանի, որ հոգեկան ուժերը գնում են դեպի հատնում, և կյանքի տևողությունը կրճատվում է։ Ո՛չ, Կիտամոտոյի մահաբեր արարքը մեզ համար չէ,— եզրակացրեց ընկերը, գլուխն օրորելով։
Նրա մի կողքի վրա սանրած ցանցառ մազիկները ցնցվելուց ընկնում էին ճաղատ կատարին, հիշեցնելով բամբուկե վարագույրի ճիպոտներ։
— Մերոնցից ում էլ հանդիպում ես, բոլորն արդեն ճերմակած մազերով են։ Պատերազմի Ժամանակ ես դեռ նոր-նոր սպիտակում էի, իսկ պատերազմից հետո դարձա ձյունի պես ճեփ֊ճերմակ,— ասաց Սինգոն։
Նա ընկերոջ բոլոր ասածներին չէ, որ հավատում էր։ Կիտամոտոյի մասին պատմածը բամբասանքի տեղ դրեց, այն էլ ոչ այնքան ճշմարտանման։
Բայց, որ Կիտամոտոն մահացել էր, գա ճիշտ էր։ Լսել էր նաև ուրիշներից։
Ընկերոջ գնալուց հետո մենակ մնալով ու վերհիշելով նրա պատմածները, Սինգոն տարօրինակ զգացում ապրեց։ Եթե ճիշտ է, որ Կիտամոտոն մահացել է, ուրեմն, գուցեև ճիշտ է, որ մահվանից առաջ նրա գլխին սպիտակի փոխարեն սև մազեր են դուրս եկել։ Եթե ճիշտ է, որ սև մազեր են դուրս եկել, կարող է և ճիշտ է, որ նա մինչ այդ ցնորվել էր։ Եթե իրոք ցնորվել էր, ուրեմն, հնարավոր բան է, որ նա գլխից պոկած լիներ սպիտակած բոլոր մազերը։ Եթե ճիշտ է, որ նա գլխին ոչ մի մազ չի թողել, թերևս, ճիշտ է նաև, որ հայելուն նայելու ընթացքում մազերը ճերմակում էին։ Նշանակում է ընկերոջ պատմածը զուտ ճշմարտություն է։ Սինգոն ցնցված էր դրանից։
«Մոռացա հարցնել՝ Կիտամոտոն մեռած Ժամանակ ինչպիսի՞ն էր. մազերը սև՞ էին, թե՞ սպիտակ»։
Այդ ասելիս, Սինգոն ծիծաղեց։ Նա խոսում ու ծիծաղում էր ինքն իրեն։
Բայց եթե ընկերոջ պատմածն իրոք ճշմարտություն էր ու դրա մեջ չափազանցություն չկար, ապա տոնը Կիտամոտոյի նկատմամբ անհարգալից էր, նրան ձեռ առնելու պես մի բան։ Ծերունին մյուս՝ մեռած ծերունու մասին պատմում է երեսպաշտորեն, դաժանությամբ։ Նրա պատմածից Սինգոյի հոգում անախորժ նստվածք մնաց։
Սինգոյի դպրոցական ընկերներից երկուսը՝ Կիտամոտոն և Միձուտան, մահացան արտասովոր մահով։ Միձուտան հանկարծամահ եղավ հանքային տաք ջրերի բուժարանում, այնտեղ մեկնելով երիտասարդ մի կնոջ հետ։ Անցյալ տարվա վերջում Սինգոյին համոզեցին գնել Միձուտայի տանը մնացած Նո դիմակները։ Իսկ ի հիշատակ Կիտամոտոյի, նա իր մոտ՝ ֆիրմայում, աշխատանքի ընդունեց Հիդեկո Տանիձաքիին։
Միձուտան մահացավ պատերազմից հետո, և Սինգոն կարող էր նրա հուղարկավորությանը մասնակցել։ Կիտամոտոյի մահվան լուրն իմացավ,— նա մեռել էր թշնամու հարձակման թեժ օրերին,— բավականաչափ ուշ, այն էլ երբ Կիտամոտոյի դստեր հանձնարարական նամակով ֆիրմա եկավ Հիդեկո Տանիձաքին։ Սինգոն առաջին անգամ նրանից լսեց, որ Կիտամոտոյի ընտանիքը մինչև հիմա ապրում է Գիֆուի պրեֆեկտությունում, ուր տարահանվել էր պատերազմի ժամանակ։
Հիդեկոն ասաց, որ ինքը Կիտամոտոյի աղջկա դասընկերուհին է։ Կիտամոտոյի դստեր խնդրանքը՝ իր դասընկերուհուն աշխատանքի տեղավորելու առթիվ, Սինգոյի համար մեծ անակնկալ էր։ Նա Կիտամոտոյի այդ աղջկան երբեք չէր տեսել։ Հիդեկոն խոստովանեց, որ պատերազմից հետո ինքն էլ ոչ մի անգամ չէր հանդիպել նրան։ Ուստի Սինգոն մտածեց, որ նրանք երկուսն էլ ծայր աստիճան թեթևամիտ են։ Եթե Կիտամոտոյի դուստրը խորհրդակցել էր մոր հետ, և նա հիշել էր Սինգոյին, ապա նամակը կարող էր հենց ինքը՝ մայրը գրել, այլ ոչ թե վստահել աղջկան։
Սինգոն այդ պատճառով իրեն պարտավորված չէր համարում հանձնարարականով ուղարկաձ Հիդեկոյին գործի ընդունել։
Եվ, այդուհանդերձ, ընդունեց ու դարձրեց իր քարտուղարուհին։ Հիդեկոն արդեն երեք տարի էր նրա մոտ էր աշխատում։
Երեք տարին թռավ ինչպես մեկ օր։ Բայց որքա՜ն իրադարձություններ էին կապված Հիդեկոյի հետ, հիշում էր հետո Սինգոն։ Երեք տարվա ընթացքում Հիդեկոն Սյուիտիին ընկերակցելով հաճախ և՛ պարելու էր գնում, և՛ լինում էր նրա սիրուհու տանը։ Նա նույնիսկ, երբ Սինգոն որոշեց որդու սիրուհու տունը տեսնել, չզլացավ ճանապարհը ցույց տալ։
Ի վերջո այդ բոլորը Հիդեկոյի համար դարձան անտանելի, նրան երևի զզվեցրեց նաև ֆիրման։
Սինգոն Հիդեկոյի հետ Կիտամոտոյի մասին երբեք չէր խոսում։ Աղջիկը հավանաբար չգիտեր էլ, որ դասընկերուհու հայրը մահացել է հոգեկան խանգարումից։ Ըստ երևույթին, նա և Կիտամոտոյի դուստրն իրար հետ այնքան մտերիմ չէին, որպեսզի միմյանց տուն գնային։
Սինգոն Հիդեկոյին մոտ մարդ էր համարում։ Երբ նա որոշեց ֆիրմայից հեռանալ, նոր հասկացավ, թե որքան բարի, օրինավոր և պարկեշտ աղջիկ է Հիդեկոն։ Նրա բարությունն ու օրինավորությունը ընկալում էր անարատության իմաստով, քանի որ Հիդեկոն ամուսնացած չէր։
<b>2</b>
— Հայրի՞կ։ Այդ ինչ վաղ եք վերկացել։
Կիկուկոն թափեց ափերի մեջ կուտակած ջուրն ու Սինգոյի համար լվացարանում նոր ջուր լցրեց։
Լվացարանի խխունջում արյուն էր կաթել, խառնվեց ջրին։
Սինգոն իսկույն հիշեց, թե իր կոկորդից ինչպես արյուն գնաց և մտածեց, որ այս արյունն ավելի մաքուր է, քան իրենն էր։ Կարծեց հարսի կոկորդից էլ է արյուն գնում, բայց արյունը ծորում էր նրա քթից։
Կիկուկոն երեսսրբիչը սեղմեց դեմքին։
― Գլուխդ ե՛տ թեքիր, ե՛տ թեքիր գլուխդ,— Սինգոն ձեռքը դիպցրեց նրա մեջքին։ Կիկուկոն ասես խուսափելով սկեսրայրի ձեռքերից, կռացավ առաջ։ Սինգոն ամուր բռնեց նրա ուսերն ու ետ թեքեց, ապա ափը ճակատին դնելով՝ ետ տարավ գլուխը։
— Ա՛հ, հայրիկ, արդեն ամեն ինչ կարգին է։ Ներեցեք ինձ,— փորձեց հավատացնել Կիկուկոն, մինչդեռ արյունը նրա բռի միջից բարակ շիթով ծորում էր դեպի արմունկը։
— Շուռումուռ մի գա, զգուշությամբ նստիր, իսկ հիմա ետ թեքվիր։
Սինգոյի օգնությամբ Կիկուկոն պպզեց ու հենվեց պատին
— Քեզ ասում եմ, ետ թեքվիր,— կրկնեց Սինգոն։
Կիկուկոն փակեց աչքերն ու անշարժացավ։ Գունատված, ասես ուշաթափ եղած դեմքը մանկականորեն անմեղ էր, ներկլանված ու շրջապատին անհաղորդ։ Սինգոն նկատեց մազերով քողարկված ճակատի բարակ սպին։
— Ամեն ինչ կարգի՞ն է։ Եթե արյունը կտրվեց, գնա ննջարան և պառկիր։
— Ոչինչ։ Արդեն լավ եմ,— Կիկուկոն երեսսրբիչով քիթը մաքրեց։— Ամբողջ լվացարանը կեղտոտեցի, հիմա կլվանամ։
— Հարկավոր չէ, թո՛ղ։
Սինգոն խխունջի ջուրը հապճեպ թափեց։ Նրան թվաց, թե ջուրը մինչև տակը հազիվ նշմարելի կարմրավուն երանգ է ստացել։
Առանց օգտվելու լվացարանից, նա ափերով գազակաթսայից ջուր վերցրեց ու շփեց երեսին։
Ուզում էր արթնացնել կնոջն ու խնդրել, որ օգնի Կիկուկոյին։
Բայց տեղնուտեղը գլխի ընկավ, որ Կիկուկոն չէր ցանկանա իր թուլությունը սկեսուրին մատնել։
Կիկուկոյի քթից շատրվանի պես արյուն ցայտեց... Ոչ, այդ շատրվանի պես դուրս ցայտեցին Կիկուկոյի տառապանքները, մտածեց Սինգոն։
Երբ հայելու առջև կանգնած սանրում էր մազերը, հայտնվեց Կիկուկոն։
— Կիկուկո՞։
— Համմե, լսում եմ,— շրջվեց Կիկուկոն և առանց կանգ առնելու դիմեց խոհանոց։ Նա գոգաթիակը լցրած ածխի բորբոթվող կրակ տարավ, որից, ինչպես թվաց Սինգոյին, կայծեր էին թափվում։ Գազով վառած կրակը կդնի սեղանատան մանղալի մեջ։
— Տես, է՜,— ծայր աստիճան զարմանքից ինքն իբեն բացականչեց Սինգոն։ Բոլորովին մոռացել էր, որ Ֆուսակոն եկել է։
Սեղանատանը կիսախավար էր, որովհետև հարևան սենյակում երկու երեխայի հետ քնած Ֆուսակոյի պատճառով պատշգամբի ծածկափեղկերը չէին բացել։
Կիկուկոյին օգնելու համար պառավ կնոջը անհանգստացնելու փոխարեն, ավելի լավ էր արթնացնել Ֆուսակոյին։
Այդ ամենը ճիշտ էր, բայց ինչու երբ տատանվում էր՝ պառավ կնոջն արթնացնի՞, թե ոչ, Ֆուսակոյի գոյության մասին չհիշեց։ Տարօրինակ էր։
Սինգոն նստեց մանղալի մոտ և Կիկուկոն նրա համար տաք թեյ լցրեց։
— Գլուխդ երևի պտտվո՞ւմ է։
— Մի թեթև։
— Դեռ բոլորովին վաղ է, լավ կանեիր այսօր առավոտ պառկած մնայիր։
— Ոչ, եթե ես զգույշ քայլեմ, ոչինչ չի լինի։ Գնամ թերթերը բերեմ, դրսի օդում ավելի կառույգանամ։ Ասում են, չէ՞, երբ կնոջ քթից արյուն է հոսում, չարժե անհանգստահալ,— խոսելու իր սովորական մեղմ տոնով ասաց Կիկուկոն։— Այնպիսի ցուրտ առավոտ է։ Դուք ինչո՞ւ եք լույսը չբացված վեր կացել, հայրիկ։
— Իսկապես, ինչո՞ւ։ Արթնացա նախքան տաճարի զանգերի ղողանջելը։ Դրանք միշտ, ամառ թե ձմեռ, ղողանջում են ժամը վեցին։
Սինգոն չնայած Սյուիտիից վաղ էր անկողնուց ելել, բայց ֆիրմա մեկնեց տղայի գնալուց հետո։ Ձմռանը միշտ այդպես էր անում։
Ճաշի ժամին որդուն հրավիրեց գնալ ֆիրմայից ոչ հեռու գտնվող եվրոպական ռեստորանը։
— Դու, երևի, գիտես, որ Կիկուկոյի ճակատին սպի կա,— ասաց Սինգոն։
— Իհարկե, գիտեմ։
— Ըստ երևույթին դժվար ծննդաբերություն է եղել, և սպին մնացել է բժշկի գործածած աքցանից։ Դա հազիվ թե ծնվելու ժամանակ կրած նրա տառապանքի հետքը լինի, բայց այժմ, երբ Կիկուկոն սկսում է վատ զգալ, սպին անմիջապես աչքի է զարնում։
— Խոսքդ վերաբերում է այս առավոտվա՞ն։
— Այո։
— Գուցե այդ նրանից է, որ քթից արյուն գնաց։ Նա գունատվել էր, և սպին դարձել էր նկատելի։
«Մի՞թե Կիկուկոն արդեն հասցրել է Սյուիտիին պատմել քթից արյուն գնալու մասին»,― հիասթափված մտածեց Սինգոն։
— Անցյալ գիշեր Կիկուկոն բոլորովին չի քնել, հա՞։
Սյուիտին խոժոռվեց։ Փոքր ինչ լռելուց հետո ասաց։
— Հայրիկ, քեզ համար շատ ավելի լավ կլիներ, եթե այդքան ուշադիր չլինեիր մի մարդու նկատմամբ, որ մեզ մոտ է եկել դրսից։
— Ո՞ւմ ես անվանում «մի մարդ, որ մեզ մոտ է եկել դրսից»։ Քո սեփական կնո՞ջը։
— Դե լավ, ուրիշ կերպ կասեմ, պետք չէ այդքան ուշադիր լինել տղայի կնոջ նկատմամբ։
— Դու ի՞նչ նկատի ունես։
Սյուիտին չպատասխանեց։
<b>3</b>
Սինգոն մտավ ընդունարան, այնտեղ նստած նրան էր սպասում Հիդեկոն։ Կողքին ինչ֊որ անծանոթ կին էր կանգնած։
Հիդեկոն շտապեց վեր կենալ։
— Վաղուց ձեզ մոտ չեմ եղել։ Տաքերն արդեն ընկել են։— Նրա խոսքերը լիովին կարող էին փոխարինել բարևին։
— Այո, բավական ժամանակ է։ Երկու ամիս կլինի։
Հիդեկոն մի քիչ գիրացել էր, երեսին շպարի թանձր շերտ էր նստած։ Սինգոն հիշեց՝ երբ նրա հետ մի անգամ պարելու էր գնացել, իրեն թվաց, որ աղջկա կուրծքը լրիվ կարող է տեղավորվել ափի մեջ։
— Սա Իկեդա-սանն է։ Ես ձեզ մի անգամ ասել եմ...— կնոջը ներկայացրեց Հիդեկոն, կկոցելով իր սիրունիկ աչքերը, ասես պատրաստվում էր լաց լինել։ Նա միշտ այդպես էր անում պատասխանատու, դժվար պահերին։ Այդպիսի վատ սովորություն ուներ։
— Շատ հաճելի է։ Օհատա։
Սինգոն չկարողացավ հարկադրել իրեն այդ տիկնոջը ասելու, որ Սյուիտիի նկատմամբ հանդես բերած հոգատարության համար երախտապարտ է նրան։
— Իկեդա-սանը չէր ուզում ձեզ հանդիպել, ասում էր հանդիպելու անհրաժեշտություն չկա, որ այդ անախորժ է իր համար։ Ես նրան համարյա զոռով այստեղ բերի։
— Ահա թե ինչ,— ասաց Սինգոն։ Եվ նորից դարձավ Հիդեկոյին.— Իսկ այստեղ հարմա՞ր է։ Կարելի է և ուրիշ տեղ գնալ։
Հիդեկոն հարցական նայեց Իկեդային։
— Ինձ համար այստեղ էլ վատ չէ,— անսիրալիր ասաց Իկեդան։
Սինգոն նույնիսկ շփոթվեց, բայց չմատնեց իրեն։
Հիդեկոն կարծես իրոք խոստացել էր նրան ծանոթացնել Սյուիտիի սիրուհու հետ միասին մի տան մեջ ապրող կնոջը։ Բայց Սինգոն այն Ժամանակ նրա ասածին կարևորություն չէր տվել։
Ֆիրմայից հեռանալուց երկու ամիս հետո, աղջիկն, այնուամենայնիվ, իր խոստումը կատարեց։ Սինգոյի համար դա մեծ անակնկալ էր։
Գուցե Սյուիտին և այն կինը, որին նա հանդիպում էր, վերջապես որոշել են իրարից հեռանա՞լ։ Սինգոն սպասեց, որ խոսակցությունը սկսեն Իկեդան կամ Հիդեկոն։
— Հիդեկոն այնպես համառորեն էր պնդում ձեզ մոտ գալ, որ համոզվեցի՝ դիմադրելն անօգուտ է, և ահա եկել եմ։— Իկեդայի տոնը նկատելիորեն անբարյացակամ էր։— Բացի այդ, ինքս էլ որոշեցի, որ արժե տեսակցել ձեզ հետ։ Ախր Կինուկո-սանին վաղուց եմ համոզում ձեր տղայից հեռանալ, մտածում էի, լավ կլինի հանդիպել ձեզ և ձեր աջակցությունը կանխապես ապահովելով՝ նրանց բաժանել իրարից։
— Ես համաձայն եմ։
― Հիդեկոն ասում էր, որ շատ բանով պարտական է ձեզ և կարեկցում է Սյուիտի֊սանի կնոջը։
— Նրա կինն իրոք համակրելի է,— միջամտեց Հիդեկոն։
— Հիդեկո-սանը այս նույն բանն ասում էր Կինուկո֊սանին։ Բայց չէ՞ որ այժմ հազվադեպ կգտնես այնպիսի կնոջ, որը հրաժարվի տղամարդուց այն պատճառով, որ նրա կինը համակրելի է։ «Ես ուրիշի ամուսնուն կվերադարձնեմ, միայն թե նրա փոխարեն թող ետ տան ինձ պատերազմում զոհված իմ մարդուն,— սովորաբար այսպես է պատասխանում Կինուկո֊սանը։— Եթե ամուսնուս հնարավոր լիներ ողջ վերադարձնել, ասում է նա, որքան էլ անկայուն բնավորություն ունենար, ինչքան կանանց հետ էլ ուզում է կապվեր, միևնույն է, ես կշարունակեի սիրել նրան։ Ի՞նչ ես կարծում, Իկեդա-սան։— Հարցնում է ինձ։— Մի՞թե մենք քիչ զրկանքներ ենք կրել այն բանի համար, որ մեր ամուսիններին ուղարկել են կռվելու։ Իսկ ինչ վիճակի մեջ ընկանք նրանց զոհվելուց հետո։ Ճիշտ է, Սյուիտին գալիս է ինձ մոտ, բայց կինը չէ՞ որ նրա կյանքի համար անհանգստանալու հիմք չունի, Սյուիտին դարձյալ տուն կվերադառնա ողջ ու անվնաս։ Ասա, ես իրավացի չե՞մ»։
Սինգոն դառը քմծիծաղեց։
— Որքան էլ Սյուիտիի կինը լավ ու համակրելի լինի, նա ռազմաճակատում ամուսին չի կորցրել,— շարունակեց Իկեդան։
― Տարօրինակ տրամաբանություն է։
— Անշուշտ, թեև նա այդպես ասում էր հարբած ժամանակ ու լաց էր լինում․․․ Նա ու Սյուիտի֊սանը խմել էին, և Կինուկոն անընդհատ պնդում էր․ ասա նրան՝ դու ռազմաճակատից վերադարձող ամուսնու չես սպասել։ Դու սպասում ես քո մարդուն, որը ինչ էլ լինի, միևնույն է, ետ կգա քեզ մոտ։ Ասա նրան այդ, անպայման ասա։ Ես այն ժամանակ նրանց հետ էի և լսում էի Կինուկո֊սանի ասածները։ Զեզ չի՞ թվում, որ պատերազմում ամուսին կորցրած այրու սիրո մեջ ինչ֊որ արատավոր բան կա։
― Ի՞նչն եք համարում արատավոր։
― Տղամարդուն, առավել ևս Սյուիտի-սանին, վայել չէ այդքան խմել։ Խմած ժամանակ նա Կինուկո-սանի հետ շատ կոպիտ է վարվում, հարկադրում է երգել։ Մինչդեռ Կինուկո-սանը երգել չգիտե և տանել չի կարող, երբ հարկադրում են։ Ստիպված նրա փոխարեն ես եմ երգում, իմ թույլ ձայնով։ Ախր եթե Սյուիտի-սանին չհանդարտեցնենք, խայտառակ կլինենք հարևանների առաջ․․․ Երբ առաջին անգամ ինձ ստիպեցին երգել, խիստ վիրավորված զգացի և վշտացա, բայց հետո մտածեցի, որ Սյուիտի֊սանն այդպես է անում ոչ թե հարբածի քմահաճույքով, այլ ռազմաճակատային սովորությամբ։ Հավանաբար, ռազմաճակատում նա նույն կերպ էր զվարճանում կանանց հետ։ Այդպես մտածելիս Սյուիտի սանի սանձարձակ վարքագիծը ինձ թվում էր պատերազմում զոհված ամուսնուս վարքագծի նման, երևի նա ռազմաճակատում նույնպես զվարճանալիս է եղել կանանց հետ։ Դրանից կրծքիս տակ ինչ-որ բան փուլ էր գալիս, գլուխս լցվում էր մշուշով, և ես, ինձ դնելով այն կնոջ տեղը, որի հետ Ժամանակ է անցկացրել ամուսինս, սկսում էի լաց լինել ու երգել իմացածս ամենագռեհիկ երգերը։ Այդ մասին հետո պատմեցի Կինուկոյին։ Ես կարծում եմ, ասացի, այս բոլորը վերաբերում է միայն իմ ամուսնուն կամ, ո՞վ գիտե, գուցեև ոչ միայն նրան։ Այդ օրվանից ամեն անգամ, հենց Սյուիտի֊սանը հարկադրում է ինձ երգել, Կինուկոն իսկույն լալիս է։
Ամբողջ այդ պատմությունը Սինգոյին հիվանդագին֊արտառոց թվաց։ Նա մռայլվեց։
— Ձեր երկուսի համար էլ ավելի լավ կլինի, եթե արագ վերջ տաք այդ պատմությանը։
— Իհարկե։ Սյուիտի֊սանի գնալուց հետո Կինուկոն հաճախ է լրջորեն ասում՝ Իկեդա֊սան, եթե այսպես շարունակվի, մենք կկործանվենք։ Այնպես որ Կինուկոյի համար ևս շատ լավ կլինի Սյուիտի֊սանից հեռանալ։ Թեև նրան թվում է, որ եթե բաժանվեն, ինքն անտարակույս կկործանվի և դրա համար էլ վախենում է առանց նրա մնալ։
— Սարսափելի ոչինչ էլ չի պատահի,— ասաց մի կողմ քաշված Հիդեկոն։
— Անշուշտ։ Չէ՞ որ նա այնպիսի հմուտ ձեռքեր ունի։ Հիդեկո-սանն էլ այդ գիտե։
―Այո,— հաստատեց Հիդեկոն։
― Ա՛յ, տեսեք, իմ հագի զգեստը Կինուկո-սանն է կարել,― ասաց Իկեդան ու տեղից ելավ հագուստը ցույց տալու։— Կինուկո-սանը, կարելի է ասել, գլխավոր ձևարարից հետո երկրորդ վարպետն է։ Սալոնում նրան բոլորը գնահատում են։ Բավական է, որ մի բերան խնդրեր Հիդեկո֊սանի համար, նրան իսկույն ընդունեցին աշխատանքի։
— Դու, ուրեմն, նույնպե՞ս սալոնում ես աշխատում։
Սինգոն զարմանքով նայեց Հիդեկոյին։
— Այո,— թեթևակի կարմրելով գլուխը դրական շարժեց Հիդեկոն։
Սինգոն Հիդեկոյի հոգեվիճակը ըմբռնել չէր կարողանում․ նա Սյուիտիի սիրուհու միջնորդությամբ տեղավորվել էր սալոնում, իսկ այսօր իր մոտ էր բերել Իկեդային։
— Ես կարծում եմ, Կինուկո֊սանը Սյուիտի-սանին նյութական իմաստով առանձնապես ծանրություն չի պատճառում,—ասաց Իկեդան։
— Ես էլ եմ այդպես կարծում։ Նյութապես, այո, Բայց․․․— գրգռված սկսեց Սինգոն ու միտքը չավարտած լռեց։
— Երբ ես տեսնում եմ, թե Սյուիտի֊սանն ինչպես է ձեռ առնում Կինուկո-սանին, միշտ ասում եմ, որ նա պետք է Սյուիտի֊սանից հեռանա։
Իկեդան նստել էր գլուխը կախ, ձեռքերը ծնկներին դրած։
— Սյուիտի-սանը տուն է գնում նույնպես ծանրացած սրտով, դրա համար էլ․․․— Իկեդան բարձրացրեց գլուխը,— դուք չե՞ք կարող նրան իր կնոջ հետ առանձնացնել։ Եթե նրանք երկուսով առանձին ապրեն, հնարավոր է, որ Սյուիտի-սանը Կինուկո-սանին թողնի։ Ես այդ մասին վաղուց եմ մտածել։ Ինչ մտքեր ասես գլխովս չեն անցնում...
— Լավ, ես կմտածեմ։
Սինգոն գլխով արեց։ Նա իր սառը պատասխանով ասես մերժեց Իկեդայի առաջարկը, չնայած հոգու խորքում համաձայն էր նրա հետ։
<b>4</b>
Սինգոն իրեն թույլ չտվեց հավատ ընծայել այնպիսի կնոջ, ինչպիսին Իկեդան էր, դրա համար էլ այլևս ոչ մի բան չասաց, միայն լսում էր, թե նա ինչ է խոսում։
Կեղծավորություն չարեց ու չշողոքորթեց նրան, բայց և հետն անկեղծ էլ չէր։ Իսկ եթե անկեղծորեն չպետք է խոսեին, այդ կինն էլ ինչո՞ւ էր եկել իր մոտ։ Ախր Իկեդան իսկապես անկեղծ էր։ Գուցե ուզում էր Կինուկոյին արդարացնե՞լ։ Չէ, իհարկե, ոչ միայն դրա համար։
Հավանաբար ես պետք է նույնիսկ շնորհակալ լինեմ և՛ Հիդեկոյից, և՛ Իկեդայից, մտածում էր Սինգոն։
Համենայն դեպս, մտքում նրանց գալու իսկական պատճառի մասին ոչ մի կասկած չառաջացավ։
Այնուհանդերձ ինքնասիրությունը խոցվել էր։ Տուն դառնալիս ճանապարհը թեքեց, գնաց ոչ մեծ այն ռեստորանը, որոեղ իրենց ֆիրման հաճախ ընդունելություն էր կազմակերպում։ Արդեն պատրաստվում էր ճաշասրահ մտնել, երբ գեյշաներից մեկը ականջին ինչ֊որ բան փսփսաց։
— Ի՞նչ։ Ավելի մոտեցիր, չեմ լսում,— նյարդայնացած ասաց Սինգոն, բռնելով գեյշայի ուսերը։ Թեև ձեռքերն իսկույն ետ քաշեց, բայց գեյշան ճչաց ու շոյեց ուսը։
— Ո՜ւհ, ցավացրիք։
Սինգոն դժգոհ տեսք ընդունեց։ Գեյշան ուսով սեղմվեց նրան ու տարավ դեպի պատշգամբ։
— Այստեղ, խնդրեմ։
Սինգոն տուն եկավ տասնմեկին մոտ։ Սյուիտին դեռ չէր վերադարձել։
— Բարի՛ երեկո։
Սեղանատան դիմացի սենյակում Ֆուսակոն կուրծք էր տալիս կրտսեր աղջնակին։ Հենվելով արմունկի վրա, գլուխը բարձրացրեց։
— Բարև,— ասաց Սինգոն ու նայեց սենյակի խորքը,— Սատոկոն քնա՞ծ է։
— Այո, նոր քնեց։ Քիչ առաջ հարցնում էր՝ մայրիկ, տաս հազար իե՞նն է շատ, թե միլիոնը։ Եվ քրքջում էր։ Ասաց, որ պապիկը վերադառնա, նրանից հարցնեմ և անմիջապես քնեց։
— Հը՜մ։ Նախապատերազմյան տաս հազար իենը և ետպատերազմյան միլիոն իենը,— ծիծաղեց Սինգոն։— Կիկուկո, ինձ մի բաժակ ջուր տուր։
— Ջո՞ւր, հիմա՞։ Իսկ բան չե՞ք ուտելու։
Կիկուկոյին զարմացրեց սկեսրայրի խնդրանքը։ Նա վեր կացավ ու գնաց ջուր բերելու։
— Միայն թե ջրհորից։ Քլորախառն չեմ ուզում։
— Շատ բարի։
— Նախքան պատերազմը ես դեռ ամուսնացած չէի։ Սատոկոն էլ դեռ չկար,— ասաց, արդեն անկողնում պառկած, Ֆուսակոն։
— Մեկ չէ՞, պատերազմից առաջ, թե պատերազմից հետո, ավելի լավ կլիներ, որ մարդու չգնայիր։
Լսելով ջրհորային պոմպի աղմուկը, Յասուկոն ասաց.
— Հենց որ պոմպը սկսում է աշխատել, ճռռոցից մրսում եմ։ Երբ Կիկուկոն ձմռանը առավոտ վաղ գնում է ջրհոր պոմպով քեզ համար թեյի ջուր հանելու, ես անկողնում պառկած լսում եմ այդ ճռինչն ու անմիջապես զգում, որ դրսում ցուրտ է։
— Գիտե՞ս, անընդհատ մտածում եմ՝ Սյուիտիին կնոջ հետ առանձին բնակարան չտեղափոխե՞նք,— կամացուկ ասաց Սինգոն։
— Առանձի՞ն է․․․
— Այդպես, հավանաբար, ավելի լավ կլինի։
— Գուցե թե։ Մանավանդ եթե Ֆուսակոն երկար մնա մեզ մոտ․․․
— Մայրիկ, եթե իմ պատճառով եք ուզում նրանց առանձնացնել, ես կգնամ։
Ֆուսակոն անկողնուց վերկացավ, մոտեցավ ծնողներին.
― Ավելի լավ է ե՛ս առանձին ապրեմ։ Եվ հարցը կլուծվի։
— Մեր խոսակցությունը քեզ հետ ոչ մի կապ չունի,— գրգռված ասաց Սինգոն։
— Ոչ, ունի։ Այն էլ ինչպե՜ս։ Աիխարան ինձ ասում էր, հայրդ քեզ երբեք չի սիրել, դրա համար էլ այդքան անտանելի բնավորություն ունես։ Այն աստիճան վիրավորական էր լսել այդ. փղձուկը դեմ էր առել կոկորդիս, խեղդում էր։
― Հանգստացիր, խնդրում եմ։ Արդեն երեսուն տարեկան ես։
— Ինձ հանգստացնող ոչ մի բան չկա, չեմ կարող հանգստանալ։
Ֆուսակոն ծածկեց իր լիքը կուրծքը։
Սինգոն հոգնեց այդ խոսակցությունից ու տեղից ելավ։
― Կնիկ, արի գնանք քնենք։
Ներս մտավ Կիկուկոն ջրով լի բաժակը ձեռքին։ Մյուս ձեռքով բռնել էր հսկայական մի տերև։ Սինգոն մի ումպով դատարկեց բաժակը։
― Իսկ դա ի՞նչ է,― հարցրեց Կիկուկոյին։
— Զկեռի տերև, դեռ բոլորովին մատղաշ է։ Լուսնի աղոտ լույսով նկատեցի՝ ջրհորի մոտ մի բան է օրորվելով փայլփլում։ Մտածում եմ, ի՞նչ է։ Մոտեցա տեսնեմ զկեռենու տերևներ են, արդեն մեծացած։
— Դու ոնց որ դեռ դպրոցական լինես,— չարախնդորեն ասաց Ֆուսակոն։
== Գիշերային ձայն ==