== Քաղաքային զբոսայգի ==
<b>1</b>
— Հայրիկն էս ինչ տեսակ մարդ է։— Ֆուսակոն ընթրիքից հետո հավաքած ամանները անփութորեն դարսում էր մատուցարանին։— Հարազատ աղջկա հետ ավելի շատ է ձևականություններ անում, քան հարսի, մինչդեռ, նա կողմնակի մարդ է։ Ճիշտ չե՞մ ասում, մայրիկ։
— Ֆուսա՛կո,— սաստեց Յասուկոն։
— Ինչ է, իրավացի չե՞մ։ Եթե կարծում է, որ սպանախը հարկ եղածից շատ է եփվել, թող այդպես էլ ասեր՝ սպանախի եփն անցել է։ Ասենք եփվելուց ամենևին էլ խյուսի չէր վերածվել, տեսքը համարյա լավ պահպանել էր։ Հայրիկն ավելի լավ է հանքային տաք ջրում եփած սպանախ ուտի։
— Ինչպե՞ս թե՝ հանքային տաք ջրում։
— Հա, հանքային տաք ջրի մեջ մի՞թե ձու չեն խաշում, իսկ գոլորշու վրա՝ լոբով կարկանդակներ։ Ինքս եմ քեզ համար ռոդոնյան տաք ջրի մեջ խաշած ձվեր բերել։ Դրանց սպիտակուցը պինդ է, դեղնուցը՝ թույլ․․․ Քեզ չէ՞ որ պատմել եմ, որ Կիոտոյի էժանագին խորտկարաններից մեկում շատ համեղ ձվեր են եփում։
— Էժանագին խորտկարանո՞ւմ։
— Այո, Կիոտոյում այդպիսի մի խորտկարան կա։ Չքավորները դրա տեղը լավ գիտեն։ Այնտեղ նաև հրաշալի սպանախ են պատրաստում։
Յասուկոն ծիծաղեց։
— Այ, եթե հայրիկր ռոդոնյան հանքային ջրի մեջ որոշակի ջերմությամբ ու ժամով խաշած սպանախ ուտեր, միշտ առողջ ու կայտառ կզգար, նույնիսկ Կիկուկո֊սանի բացակայությամբ,— միանգամայն լուրջ ասաց Ֆուսակոն։
— Այս խոսակցությունն ինձ համար անախորժ է,― կշտամբեց Յասուկոն։— Քո արած դատողություններն ինչ֊որ շատ են խարդավալից։
Ֆուսակոն լարվելով դժվարությամբ բարձրացրեց ծանր մատուցարանը։
— Մի՞թե ուտելիքը կարող է անհամանալ միայն այն բանից, որ գեղեցիկ որդին ու գեղեցկուհի հարսը չեն բարեհաճում մեր կողքին լինել։
Սինգոն բարձրացրեց գլուխը, Յասուկոյի հետ հայացքներ փոխանակեցին։
— Վե՛րջ տուր հիմարություններ դուրս տալ։
— Այ, միշտ այսպես է, նրա ներկայությամբ ոչինչ մի՛ խոսեք, լաց մի՛ եղեք։
— Երբ երեխան լալիս է, ինչ կարող ես անել,— բերանը գրեթե առանց բացելու փնթփնթաց Սինգոն։
— Խոսքն իմ մասին է, երեխայի մասին չէ,— Ֆուսակոն մատուցարանի ծանրության տակ երերալով դիմեց խոհանոց,— եթե լալիս է երեխան, դա բնական է։
Լվացատեղում թափվող ամաններն ուժգին չխչխկացին։
Յասուկոն վեր թռավ։
Լսվեց Ֆուսակոյի զսպված հեկեկոցը։
Սատոկոն հոնքերի տակից նայեց տատին ու դուրս վազեց։
Ինչ ծանր հայացք ունի, մտածեց Սինգոն։
Յասուկոն նույնպես ելավ տեղից, վերցրեց գետնին չորեքթաթ անող Կունիկոյին, նստեցրեց Սինգոյի ծնկներին։
— Սրան մտիկ տուր։
Ու գնաց խոհանոց։
Սինգոն Կունիկոյին գիրկն առավ։ Փափլիկ էր, հաճելի, սեղմեց կրծքին։ Բռնեց տոտիկները։ Երկու թմբլիկ, մանրիկ ոտնաթաթերն էլ տեղավորվեցին բռի մեջ։
— Խուտո՞ւտ է գալիս։
Աղջիկը երևի չհասկացավ ինչ բան է «խուտուտը»։
Սինգոն այնքան էլ վստահ չէր, որ չհասկացավ։ Հիշում էր Ֆուսակոյին՝ գրկի երեխա եղած ժամանակ։ Երբ մերկացրած պառկեցնում էին շորերր փոխելու, և ինքը նրա թևատակերը թեթևակի խուտուտ էր ածում, փոքրիկ Ֆուսակոն քթիկը կնճռոտելով թափահարում էր թևերը։
Սինգոն ջանում էր մոռանալ, որ Ֆուսակոն մանուկ հասակում էլ տգեղ էր։ Այդ մասին մտածելիս իսկույն աչքի առջև պատկերանում էր Յասուկոյի ավագ քրոջ չքնաղ դեմքը։
Նրա այն հույսը, թե աղջիկը մինչև մեծանալը դեռ շատ կփոխվի, չարդարացավ, և տարիների հետո աստիճանաբար այդ հույսը մարեց։
Սատոկոյի դեմքը, կարծես թե, մոր դեմքից լավ էր։ Իսկ Կունիկոն բացառված չէ, որ մեծանալուց հետո դառնա սիրուն աղջիկ։
Ո՞վ գիտե, գուցե Յասուկոյի քրոջ կերպարանքը կվերամարմնավորվի թոռնիկի՞ մեջ։ Նման մտքերի համար Սինգոն սկսում էր ինքն իրենից գարշել։
Բայց որքան էլ սեփական աչքին նողկալի թվար, տարվեց պատրանքով՝ հանկարծ ու Յասուկոյի մեձ քույրը մարմնավովորվեր այն երեխայի մեջ, որին Կիկուկոն չթողեց ծնվել, հանկարծ ու նա այնպիսի մի գեղեցկուհի լիներ, որի նմանը աշխարհը դեռ չի տեսել։ Այդ միտքը շշմեցրեց Սինգոյին։
Նա բաց թողեց Կունիկոյի ոտքերը։ Աղջիկը պապի ծնկներից սահեց գետին ու երերուն քայլերով դիմեց խոհանոց։ Գնում էր թևերն առաջ պարզած, ոտքերը հազիվ քարշ տալով, բավական էր, որ Սինգոն գոռար «զգույշ», անմիջապես վայր ընկավ։
Նախ փռվեց երեսի վրա, հետո կողքի շրջվեց ու նոր միայն սկսեց լաց լինել։
Կունիկոյին գրկած Յասուկոն, նրա ետևից Ֆուսակոն՝ փեշից կառչած Սատոկոյի հետ, վերադարձան սեղանատուն։
— Հայրիկը վերջերս շարունակ մտքերի մեջ է խորասուզված։ Ճիշտ չէ՞, մայրիկ,— ամանները սրբելով ասաց Ֆուսակոն։— Երբ այսօր տուն եկավ ու հագուստը փոխեց, թե տակից, թե վրայից հագած կիմոնոների փեշերը վրա բերեց աջից ձախ, կապեց գոտին և չնկատեց էլ՝ ինչ տարօրինակ տեսք ունի։ Չէ, իսկապես, հայրիկի տեսքը արտառոց էր։ Նման բան երևի դեռ երբեք չէր պատահել։ Չեմ հասկանում, ի՞նչ է կատարվում նրա հետ։
― Ոչ, մի անգամ էլ է պատահել,— անվրդով պատասխանեց Սինգոն։— Կիկուկոն այն ժամանակ, նույնիսկ հիշում եմ, ասաց, որ Ռյուկյուում փեշերը վրա են բերում ով ինչպես կամենա՝ և՛ աջից ձախ, և՛ ձախից՝ աջ։
— Ի՜նչ ես ասում, Ռյուկյուո՞ւմ։ Ո՞նց կարելի է,— Ֆուսակոն մինչև իս՞կ այլայլվեց։— Քեզ հաճոյանալու համար Կիկուկոն ինչ խորամանկության ասես որ չի դիմի, իսկ դու դրանից միշտ գոհ ես մնում։ Ռյլուկյուո՜ւմ։ Համա թե բա՜ն է հնարել։
Սինգոն փորձեց կանխել նոր բռնկումը։
— «Ձյուբան», այդպես է կոչվում տակից հագնելու կիմոնոն, պորտուգալերենից փոխառած բառ է։ Իսկ թե Պորտուգալիայում ինչպես են հագնում այդ ձյուբանը՝ փեշերն աջից ձախ, թե ձախից աջ ծածկելով, ես, օրինակի համարէ չգիտեմ։
― Դա՞ էլ է Կիկուկո֊սանի իմաստություններից։
Յասուկոն միջամտեց․
— Հայրդ ամառային կիմոնոն հաճախ նույնիսկ թարս էր հագնում։
— Ցրվածությունից թարս հագնելը մի բան է, մտքերի մեջ սաստիկ խորասուզված լինելուց փեշը աջից ձախ վրա բերելը՝ մեկ ուրիշ բան։
— Կունիկոյին ասա կիմոնոն ինքդ հագիր, նա էլ չի իմանա փեշերը որ կողմից վրա բերի,— նորից միջամտեց Յասուկոն։
— Իմ կարծիքով մանկամտանալը հայրիկի համար դեռ վաղ է,— չէր հանդարտվում Ֆուսակոն։— Մի խոսքով, մայրիկ, այս բոլորը բավական տխուր երևույթներ են։ Ընդամենը մի քանի օր է, ինչ սիրելի հարսը վերադարձել է ծնողների մոտ, հայրիկն արդեն կիմոնոն աջից ձախ է փակում։ Իսկ հարազատ դուստրն, իմիջիայլոց, կես տարի դարձավ, ապրում է առանց ամուսնու։
Իսկապես, կես տարի է անցել նոր տարվան նախորդող անձրևային այն օրից, ինչ Ֆուսակոն եկել է իրենց մոտ։ Փեսան՝ Աիխարան, լռում է, իսկ Սինգոն մինչև հիմա ոչ մի անգամ չի փորձել տեսնել նրան։
— Այո, կես տարի եղավ,— հավանություն տվող տոնով ասաց Յասուկոն։— Այն ինչ պատահեց Ֆուսակոյին, և այն ինչ պատահեց Կիկուկոյին, թվում է թե միմյանց հետ ոչ մի առնչություն չունեն և, այնուհանդերձ․․․
— Ինչո՞ւ առնչություն չունեն։ Ես կարծում եմ, թե մեկը, թե մյուսը առնչվում են հայրիկին։
— Բնական է, չէ՞ որ խոսքը վերաբերում է նրա երեխաներին, և նա, անշուշտ, կուզենար ձեր դժվարությունները հարթել։
Ֆուսակոն կախեց գլուխն ու լռեց։
— Ֆուսակո, եթե ասելու որևէ բան ունես, բացեիբաց ասա։ Մինչև վերջ անկեղծ եղիր։ Մանավանդ, որ Կիկուկոն հիմա այստեղ չէ։
— Ես քեզ հանդիմանելու մտադրություն չունեմ, հայրիկ։ Թերևս իրավացի չեմ, բայց կուզենայի, որ կերակուրը, թեկուզ և Կիկուկո֊սանի եփածր չէ, տհաճությամբ չուտես։― Ֆուսակոն դարձյալ լաց եղավ։ — Ինքներդ դատեցեք։ Հայրիկն ուտում է անբավական տեսքով ու բան չի ասում։ Դրանից հետո ես պարզապես ապրել չեմ ուզում։
— Ֆուսակո, ինչու դու մեզ ոչինչ չես պատմում։ Մի քանի օր առաջ գնացել էիր փոստ։ Աիխարային նամա՞կ ուղարկեցիր,— հարցրեց մայրը։
Ֆուսակոն գլուխը վախեցած տարուբերեց։
— Ուրիշ մեկը չկա, որին նամակ ուղարկեիր։ Մտածեցի, որ Աիխարային ես գրել։
Յասուկոն խոսում էր իրեն ոչ հատուկ խստությամբ։
― Չլինի փո՞ղ ես ուղարկել,— ասաց նա, և Սինգոն գլխի ընկավ, որ կինը իրենից թաքուն Ֆուսակոյին գրպանի փող է տալիս։
— Աիխարան հիմա որտե՞ղ է,— Սինգոն պատասխանի սպասելով շրջվեց դստեր կողմը։— Կարծես թե տանը չի ապրում։ Մոտավորապես ամիսը մեկ ես նրա մոտ եմ ուղարկում ֆիրմայի մեր մի աշխատակցին, իմանալու, թե տանն ինչ է կատարվում։ Այսինքն, ոչ այնքան դրա համար, ավելի շատ նրա մորը մի քիչ ապրուստի փող հանձնելու։ Չէ որ եթե դու նրանց մոտ մնայիր, բնականաբար կխնամեիր այդ խեղճ կնոջը։
— Ինչ խոսք։
Յասուկոն կտրուկ հարցրեց.
— Նրանց մոտ ես ուղարկում ֆիրմայի աշխատակցի՞ն։
— Ավելորդ հարցուփորձի ու խոսակցության հարկ չկա։ Նա նվիրված, վստահելի մարդ է, այնպես որ ամեն ինչ կարգին է, մի անհանգստանա։ Եթե Աիխարան տանը լիներ, ինքս կգնայի մոտն ու կխոսեի։ Հիմա ստիպված եմ տեսնվել ոտքերը հազիվ֊հազ քարշ տվող պառավի հետ, nւրիշ ելք չկա։
— Իսկ ինչո՞վ է զբաղված այժմ Աիխարան։
— Թաքուն թմրաղեղեր է վաճառում կամ... նման մի բան։ Սկզբում անհույս հարբեցող էր, հիմա ինքն էլ է հաշիշամոլ դարձել։
Յասուկոն երկյուղով նայեց Սինգոյին։
Նրան անհանգստացրեց ոչ այնքան Աիխարայի, որքան՝ ամուսնու վիճակը, ուրեմն առ այսօր նա ամեն ինչ խնամքով թաքցրել է իրենից։
Սինգոն շարունակեց․
— Ինչպես երևում է, նրա մայրն էլ, թեև ոտքերը մի կերպ քարշ է տալիս, տանը չի ապրում։ Վերջերս այնտեղ ինչ֊որ կողմնակի մարդիկ են լցվել։ Այնպես որ, Ֆուսակո, դու այլևս տուն չունես։
— Այդ դեպքում իրերը հապա ո՞ւմ են թողել։
— Մայրիկ, և՛ պահարանը, և՛ սպիտակեղենի զամբյուղը դատարկ են,—ասաց Ֆուսակոն։
— Իսկապե՞ս։ Ախր դու մեն֊միայն մի ֆուրոսիկիով եկար։ Մի՞թե ամեն ինչ քամուն եք տվել։ Անհավատալի է․․․— հառաչեց Յասուկոն։
Սինգոն ենթադրեց, որ Ֆուսակոյին հայտնի է, թե որտեղ է գտնվում Աիխարան։ Նա ամուսնու մոտ վերադառնալու հույսը դեռ չի կտրում։
Այդ ինչպե՞ս եղավ, որ ոչ ոք չկարողացավ Աիխարային ետ պահել անկումից՝ ոչ Ֆուսակոն, ոչ Սինգոն, ոչ էլ ինքը՝ Աիխարան։
Սինգոն հայացքն ուղղեց պատուհանից դուրս, մթնող այգուն։
<b>2</b>
Ժամը տասին, երբ Սինգոն մտավ ֆիրմա, իր աշխատասենյակի սեղանին տեսավ Հիդեկո Տանիձաքիի թողաձ երկտողը.
«Եկել էի ձեզ մոտ երիտասարդ տանտիրուհու մասին խոսելու։ Կանցնեմ ավելի ուշ»։
Հիդեկոն «երիտասարդ տանտիրուհի» գրելիս, անշուշտ, նկատի է ունեցել Կիկուկոյին։
Սինգոն դիմեց նոր քարտուղարուհուն՝ Նացուկո Իվամուրային․
— Տանիձաքին ո՞ր ժամին էր եկել։
— Այ֊ո՜ո՜, ես արդեն այստեղ էի, ձեր սեղանն էի կարգի բերում։ Հավանաբար ութին մոտ էր։
— Սպասո՞ւմ էր ինձ։
— Այո֊ո՜ո, երկար չսպասեց։
Սինգոյի համար անդուր էր ծանր ու բութ «այո-ո՜ո»֊ն շարունակ կրկնելու Նացուկոյի սովորությունը։ Ըստ երևույթին նրանց գյուղում այդպես էին խոսում։
— Տանիձաքին Սյուիտիին տեսա՞վ։
— Կարծում եմ ոչ, առանց նրան հանդիպելու գնաց։
— Ուրեմն, Ժամը ութի մոտերքը...— բարձրաձայն մտածեց Սինգոն։
Տանիձաքին ֆիրմա էր վազել, երևի, աշխատանքի գնալուց առաջ և դարձյալ կարող էր գալ միայն ճաշվա ընդմիջումին։
Մեկ անգամ էլ աչքի անցկացնելով մեծ թղթի մի անկյունում գրած Հիդեկոյի մանր հիերոգլիֆները, Սինգոն պատուհանից դուրս նայեց։
Երկինքը, նույնիսկ մայիս ամսվա համար, չափազանց հստակ էր։
Այդպիսի երկինք տեսավ նաև էլեկտրագնացքից, Տոկիո բերող ճանապարհին։ Երկնքով հիացող բոլոր ուղևորները պատուհանները բաց արին։
Թռչունները Ռոկունոգավա գետի վրա արծաթափայլ էին արձակում, թևածելիս համարյա բախվում կայծկլտացող ջրերին։ Պատահական չէր թվում նաև կամրջով դեպի հյուսիս ընթացող կարմիր ավտոբուսը։
— Երկնային տայֆո՜ւն, երկնային տայֆո՜ւն...— մտախոհ կրկնում էր Սինգոն Ռյոկանի այդ տողը, լճամերձ անտառին նայելով։
— Օհո՜,— նա կպավ պատուհանին։
Բանից պարզվում է՝ երկբնանի սոճին ոչ թե Իկեգամի անտառում է գտնվում, այլ շատ ավելի այս կողմ։
Իկեգամի անտառի վրա իշխող այդ սոճին այս առավոտ նրան ավելի մոտիկ թվաց, քան անտառը։
Մինչև անտառ եղած հեռավորությունը ճիշտ որոշել չէր հաջողվում. երևի գարնանային մշուշապատ եղանակների պատճառով։
Սինգոն պատուհանից չէր հեռանում, փորձելով հեռավորությունը հիմա որոշել։
Նա էլեկտրագնացքից ամեն օր նայում էր սոճուն. մի անգամ նույնիսկ ցանկացավ մոտ գնալ ծառին, ստույգ իմանալու, թե վերջիվերջո, իսկապես որտեղ է գտնվում։
«Ամեն օր նայում էր», բայց ախր երկբնանի սոճին միայն վերջերս տեսավ։ Տարիներ շարունակ անցնում էր կողքով, ցրված հայացքը սահեցնելով Իկեգամի անտառի վրայով, որտեղ գտնվում է Հոմմոնձի տաճարը ու համատարած անտառից բացի ոչինչ չէր տեսնում։
Եվ այսօր հանկարծ հայտնաբերեց, որ սոճին բնավ էլ այդ անտառում չէ։
Հայտնաբերեց, որովհետև մայիսյան առավոտվա օդը զարմանալի թափանցիկ էր։
Այսպիսով, կատարները մեկը մյուսի կողմը թեքած և ճղներով գրկախառնված սոճու վերաբերյալ նա նոր պարզաբանում կատարեց։
Երեկ, ընթրիքից հետո, երբ պատմում էր, որ ֆիրմայի աշխատակցին ուղարկում է Աիխարայի տունը, փորձելով գեթ որոշ չափով նրա պառաված մորն օգնել, Ֆուսակոն տեղից հանկարծակի վեր ցատկեց և սսկված ու հնազանդված անշարժացավ։
Սինգոն խղճաց Ֆուսակոյին ու մտածեց, որ դստեր ընտանիքի մասին, համենայն դեպս, ինչ-որ տեղեկություններ իմացել է, թեև իմացածը նույնքան անպարզորոշ էր, որքան անպարզորոշ էր երկբնանի սոճու տեղը։
Մի քանի օր առաջ վագոնի պատուհանից նայելով այդ սոճու ծառին, Սյուիտիին հարկադրեց խոստովանել, որ Կիկուկոն աբորտ է արել։
Դրանից հետո սոճին դադարեց սոսկ հասարակ սոճի լինելուց, դարձավ Կիկուկոյի վիժում անելու հետ առնչվող մի բան։ Այսուհետև ամեն անգամ աշխատանքի գնալիս ու տուն դառնալիս, ծառին նայելով, հիշելու էր Կիկուկոյին։
Այն առավոտ, երբ Սյուիտին իր խոստովանությունն արեց, երկբնանի սոճին հորդ անձրևի միջից հազիվ էր երևում ու թվում էր Իկեգամի անտառին ձուլված։
Այսօր ծառն անջատվել էր անտառից ու կապվելով վիժելու հետ, մի տեսակ կեղտագույն երանգ ստացել։ Գուցե նրա համար, որ եղանակը շատ էր պարզ։
— Մարդ նույնիսկ լավ եղանակին էլ կարող է վատ զգալ,— մռայլված փնթփնթաց Սինգոն և, հայացքը երկնքից կտրելով, նստեց գրասեղանի մոտ աշխատելու։
Օրվա ընթացքում զանգահարեց Հիդեկոն։ Այսօր խիստ զբաղված է, շտապ կերպով ամառային կոստյում է կարում, այսօր չի կարող գալ։
— Ուրեմն, գլխիդ արդեն այդքան գո՞րծ են թափել։
— Այո։
Հիդեկոն մի կարճ ժամանակ լռեց։
— Դու սալոնից ես զանգահարո՞ւմ։
— Այո։ Կինուկո֊սանն այստեղ է,— ասաց նա, ուղղակի տալով Սյուիտիի սիրուհու անունը,— սպասում էի սալոնից դուրս գնար։
— Հը՛մ։
— Ալլո՛։ Ես ձեզ մոտ կանցնեմ վաղն առավոտյան։
— Առավոտյա՞ն։ Դարձյալ ութի՞ն,
— Ոչ։ Վաղը անպայման կսպասեմ ձեզ մինչև գաք։
— Այդքան հրատապ գո՞րծ է։
— Այո։ Գործը շտապ է, թեև առաջին հայացքից կարող է այդքան էլ շտապ չթվալ։ Իմ կարծիքով հույժ շտապ է։ Ուզում եմ ամեն ինչ որքան կարելի է շուտ պատմել ձեզ։ Ես սարսափելի հուզված եմ։
— Հուզվա՞ծ ես։ Դա կապված է Սյուիտիի՞ հետ։
— Հանդիպենք կպատմեմ։
Հիդեկոյի «հուզմունքին» առանձնապես հավատ ընծայել չէր կարելի, բայց Սինգոյին մաահոգում էր ինչ֊որ բան հայտնելու համար երկրորդ անգամ իր մոտ գալու նրա պատրաստակամությունը։
Անհանգստությունը գնալով աճում էր։ Ժամը երեքին զանգահարեք Կիկուկոյին։
Մինչ սպասուհին կկանչեր նրան, լսափողից հաճելի երաժշտություն էր լսվում։
Այն օրվանից, ինչ Կիկուկոն գնացել էր ծնողների մոտ, Սինգոն Սյուիտիի հետ նրա մասին չէր խոսել։ Սյուիտին ինքն էլ էր խուսափում այդ խոսակցությունից։
Այցելել Կիկուկոյին նրա ծնողների տանը Սինգոն սիրտ չէր անում։
Կիկուկոն այնպիսի բնավորություն չուներ, որ հարազատներին պատմեր Կինուկոյի կամ աբորտի մասին։ Սակայն․․․ Ո՞վ է իմանում։
Լսափողում հնչող հաճելի երաժշտության միջից լսվեց Կիկուկոյի ուրախացած ձայնը.
— ... Հայրի՞կ։ Հայրիկ, ներեցեք, որ սպասեցնել տվի։
— Ոչինչ։— Սինգոն միանգամից հանգստացավ։— Ինչպե՞ս ես զգում։
— Հիմա արդեն լավ եմ։ Ներեցեք, որ այսպես վարվեցի։
— Բան չկա։
Սինգոն չգիտեր այլևս ինչ խոսեր։
— Հայրիկ,— դարձյալ ուրախ ձայնեց Կիկուկոն,— ես ուզում եմ ձեզ տեսնել։ Կարելի՞ է գալ ձեզ մոտ, հենց հիմա։
— Հենց հիմա՞։ Իսկ դու կարո՞ղ ես։
— Կարող եմ։ Ուզում եմ, որքան հնարավոր է, շուտ տեսնել ձեզ, այդ դեպքում տուն վերադառնալն ինձ համար այնքան էլ ամոթ չի լինի։ Եղա՞վ։
— Լավ։ Ես քեզ ֆիրմայում կսպասեմ։
Երաժշտությունը շարունակվում էր։
— Ալլո,— Սինգոն չէր ուզում ընկալուչը ցած դնել,— ինչ սքանչելի երաժշտություն էէ
— Վա՛յ, բոլորովին մոռացել եմ անջատել․․․ Սիլֆուհիների պարն է։ Շոպենի։ Որ տուն վերադառնամ, այդ ձայնապնակը հետս կբերեմ։
— Ինձ մոտ շո՞ւտ կգաս։
— Շուտ։ Բայց չէի կամենա ձեզ հանդիպել ֆիրմայnւմ։ Մտածում եմ՝ որտե՞ղ ավելի լավ կլինի։
Կիկուկոն ի վերջո տեսակցություն նշանակեց Սինձյուկուի քաղաքային զբոսայգում։
Սինգոն սկզբում դեմքը կնճռեց, հետո սկսեց ծիծաղել։
Կիկուկոյին երևի թվում է, թե փայլուն միտք հղացավ։
— Դուք այնտեղ կվերածնվեք, հայրիկ, զբոսայգում այնպիսի հիասքանչ բուսականություն կա։
— Մեկ անգամ պատահաբար եղել եմ այնտեղ. գնացել էի շների զուցահանդեսը դիտելու։
— Ես էլ ձեզ հետ հաճույքով կգայի նայելու շներին,— ծիծաղեց Կիկուկոն։ Ընկալուչի մեջ շարունակում էր հնչել սիլֆուհիների պարը։
<b>3</b>
Սինգոն, ըստ պայմանավորվածության, զբոսայգի մտավ Օկիդոմոնի դարբասից։ Մուտքի մոտ հայտարարություն էր փակցված՝ վարձով տրվող մանկական ձեռնասայլակի համար՝ ժամը երեսուն իեն, խսրաթախտի համար՝ օրական քսան իեն։
Ծառուղով ամերիկացիներ էին զբոսնում՝ մարդ ու կին։ Ամուսինը գրկած տանում էր աղջկան, կինը՝ սանձափոկից բռնած գերմանական մի պոյնտեր։
Զբոսայգում ուրիշ հաճախորդներ էլ կային, բայց ամերիկացի այդ զույգից բացի, ոչ մեկը ծառուղիով այդպես հանդարտ չէր զբոսնում։
Սինգոն քայլեց ամուսինների ետևից։
Ճանապարհի ձախ կողմում կուենի հիշեցնող հիմալայան մայրու խիտ թփուտներ էին աճել։ Մի ժամանակ, երբ Սինգոն եկել էր կենդանի սիրողների ընկերության կազմակերպած ընդունելությանը մասնակցելու, հիմալայան վիթխարի մայրիներ էր տեսել, սակայն այժմ ոչ մի կերպ չէր կարողանում մաաբերել, թե դրանք որտեղ էին գտնվում։
Ճանապարհի աջակողմյան ծառերին փակցրած ցուցատախտակի վրա գրված էր ոչ այն է «դրախտանոճի», ոչ այն է՝ «դեկորատիվ սոճի», հիերոգլիֆները մի տեսակ ճապաղված էին։
Սինգոն կարծեց, որ առաջինն ինքն է եկել և դանդաղաքայլ դիմեց մինչև ճանապարհը հատող լճակը։ Լճափին, նստարանի վրա, թիկունքն արած գինգոյի ծառին, նստել էր Կիկուկոն։
Նա շրջվեց, վեր կացավ, խոնարհվելով ողջունեց Սինգոյին։
— Դու մեր պայմանավորված ժամից վաղ ես եկել։ Մինչև չորսն անց կես դեռ տասնհինզ րոպե կա,— Ժամացույցին նայեց Սինգոն։
— Երբ ինձ զանգահարեցիք, այնքան ուրախացա, որ անմիջապես տանից դուրս վազեցի։ Չեք կարող պատկերացնել, թե որքան ուրախացա,— արագ վրա տվեց Կիկուկոն։
— Այ, տեսնում ես, հարկադրված ես եղել ինձ սպասել։ Դու կարձես շատ թեթև ես հագնված։
— Այո, այս սվիտերը․․․ Սա իմ ուսանողուհի եղած ժամանակվանից էր մնացել,— շփոթվեց Կիկուկոն։— Ծնողներիս տանը իմ զգեստներից ոչ մի հատ չէի թողել։ Եթե քույրս իրենը չտար, հավանաբար այստեղ գալ չկարողանայի, եղանակն այսօր զով է։
Կիկուկոն ութ քույրերից ու եղբայրներից ամենակրտսերն էր։ Բոլոր քույրերն ամուսնացել ապրում էին առանձին. ուրեմն, քույր ասելիս նա նկատի ուներ եղբոր կնոջը։
Մուգ կանաչ սվիտերի թևքերը կարճ էին, և Սինգոն այս տարի հարսին առաջին անգամ տեսավ մերկ թևերով։
Ծնողների մոտ փախչելու համար Կիկուկոն իրեն մի փոքր կաշկանդված էր պահում։ Սինգոն կարեկցեց նրան։
Չիմանալով խոսակցությունն ինչից սկսել, սիրալիր հարցրեց․
— Դու Կամակուրա կվերադառնա՞ս։
Կիկուկոն գլխով արեք․
— Կուզենայի վերադառնալ։
Նա թոթվեց ուսերն ու նայեց Սինգոյին։ Ուսերի թոթվելը Սինգոն չնկատեց, նրան շշմեցրեք հարսից եկող անուշաբույրը։
— Սյուիտին քեզ մոտ գալի՞ս էր։
— Այո։ Բայց եթե դուք ինձ չզանգահարեիք․․․
Ապա իր համար դժվար կլիներ վերադառնալ, երևի ուզում էր ասել Կիկուկոն։
Նա, խոսքն ընդհատելով, սուզվեց գինգոյի թփուտների մեջ։
Ծանրաքաշ լինելու չափ հյութալի կանաչն, ասես, փլվեց նրա բարակ պարանոցին։
Լճակի կենտրոնում գտնվող փոքրիկ կղզում,— դա զուտ ճապոնական բնապատկեր էր,— ամերիկյան զինվորը լապտերասյան մոտ զվարճանում էր պոռնիկ կնոջ հետ։ Լճափի նստարանին թառել էր մի ուրիշ երիտասարդ զույգ։
Հետևելով Կիկուկոյին, Սինգոն դուրս եկավ լճի աջափնյա բացատը։
— Ինչ մե՜ծ է,— զարմացավ նա։
— Դուք այստեղ կվերածնվեք, հայրիկ։— Կիկուկոն կարծես հպարտանում էր, որ նրան այսպիսի տեղ է բերել։
Սինգոն կանգ էր առել շավղի եզրին աճած զկեռի ծառի մոտ ու չէր համարձակվում ոտքը մարգագետնի փարթամ խոտերին դնել։
— Ինչ սքանչելի զկեռենի է։ Սրան ոչ ոք չի անհանգստացնում, դրա համար էլ ազատորեն տարածել է անգամ ամենավարի ճյուղերը։
Սինգոն հիացած էր ծառի ազատ ու բնական աճով։
— Հոյակապ ձև ունի։ Երբ մի անգամ, շատ վաղուց, այստեղ էի եկել շներ տեսնելու, ճղները լայնորեն տարածած հիմալայան վիթխարի մայրիներն ինձ ուղղակի ապշեցրին։ Հետաքրքիր է, դրանք այգու ո՞ր մասում են։
— Սինձյուկուի մոտերքում։
— Միանգամայն ճիշտ է, որքան հիշում եմ, իրոք, այգի էի մտել Սինձյուկուի կողմից։
— Հեռախոս ով ինձ արդեն ասացիք, որ այստեղ եկել էիք շներ տեսնելու։
— Այո։ Շներն այնքան էլ շատ չէին։ Դա կենդանիների պաշտպանության ընկերության բարեգործական նպատակով կազմակերպած ընդունելություն էր։ Ճապոնացիներ քիչ կային, դրա փոխարեն մեծ քանակությամբ օտարերկրացիներ էին հավաքվել։ Օկուպացիոն զորքի ծառայողներ, դիվանագետներ, ոմանք՝ հանդերձ ընտանյոք։ Ամառ էր։ Զարմանալի գեղեցիկ էին մետաքսե կարմիր ու բաց երկնագույն հագուստով հնդկուհիները։ Ամեն քայլափոխի կրպակներ էին բացված՝ ամերիկյան ու հնդկական ապրանքներով։ Այն ժամանակվա համար հազվագյուտ երևույթ։
Այդ տեղի էր ունեցել ընդամենը մի քանի տարի առաջ, սակայն Սինգոն չէր կարողանում հիշել, թե ճշգրիտ որ թվին էր։
Խոսելիս ուշադիր զննում էր զկեռի ծառը։
— Անհրաժեշտ կլինի արմատախիլ անել արալենին, մեր բալենուն խեղդում է, թույլ չի տալիս աճել։ Երբ տուն վերադառնաս, այդ մասին ինձ անպայման հիշեցրու, լա՞վ։
— Անպայման։
— Ես մեր բալենին սիրում եմ, որովհետև ճյուղերը կտրած չեն։
— Իհարկե, մանր ճյուղերը շատ լինելիս, վայրի ծաղիկներն էլ անհամար շատ են լինում... Հիշո՞ւմ եք, անցյալ ամիս, հենց բալենու ծաղկման ժամանակ, միասին ունկնդրում էինք տաճարի զանգերը։ Բուդդայական մայրաքաղաքի յոթհարյուրամյակն էր։
— Մի՞թե այդ էլ ես հիշում։
— Ես դա երբեք, կյանքումս երբեք չեմ մոռանա։ Հետո մենք լսեցինք նաև ուրուրի կանչը։
Կիկուկոն ընդհուպ մոտեցավ Սինգոյին։ Նրանք, կռացած անցնելով վիթխարի թզենու ճյուղերի տակից, հայտնվեցին լայնատարած սիզամարգում։
— Ինչպիսի՜ ընդարձակություն։ Նույնիսկ անհնար է պատկերացնել, որ մենք Ճապոնիայում ենք, այն էլ Տոկիոյի կենտրոնում։— Սինգոն նայում էր հսկայական կանաչ սիզամարգին, որ ձգվում էր դեպի Սինձյուկու։
— Երևում է հոգացել են վիստայի մասին, այն արված է արտակարգ խորությամբ։
— Ի՞նչ է նշանակում վիստա։
— Հեռապատկեր։ Տես թե կանաչն ու նրա միջով ոլորվող ճանապարհը ինչպիսի փափուկ գալարումներով են հեռանում աչքից։
Կիկուկոն պատմեց, թե ինչպես ամբողջ դասարանով մի անգամ եկել էին այստեղ, և դասատուն իրենց ամեն ինչ բացատրել էր։ Դասատուի ասելով լայնատարած այդ սիզամարգը, որտեղ անկանոն աճել էին դարավոր ծառեր, պլանագծված էր անգլիական գազոնների նմանակությամբ։
Սիզամարգում ամենուր գրեթե միայն երիտասարդ զույգեր էին։ Ոմանք պառկած էին, ոմանք այս ու այն կողմ նստած, մի քանիսն էլ զբոսնում էին։ Տեղ-տեղ ուսանողուհիների հինգ֊վեց հոգանոց խմբեր ու երեխաներ էին երևում։ Սիրահարվածների համար իսկական դրախտ է, մտածեց շփոթահար Սինգոն ու զգաց, որ ինքն այստեղ անելիք չունի։
Երիտասարդներն իրենց այդքան ազատ էին պահում թերևս այն պատճառով, որ գտնվում էին ազատ զբոսայգում։ Այդ այգին այլևս կայսերական պալատին չէր պատկանում։
Սինգոն թեև սիզամարգ էր մտել Կիկուկոյի հետ և այժմ միասին անցնում էին զբոսայգում տեսակցության եկած զույգերի կողքով, նրանցից ոչ մեկը Սինգոյի ու Կիկուկոյի վրա ուշադրություն չէր դարձնում։ Սինգոն ջանասիրաբար փորձում էր շրջանցել զույգերին։
Տեսնես ի՞նչ էր մտածում հիմա Կիկուկոն։ Ծեր սկեսրայրը հարսի հետ զբոսանքի է եկել, դրա մեջ կարծես մի առանձին բան չկար, բայց Սինգոյի համար արտասովոր էր։
Երր Կիկուկոն հեռախոսով պայմանավորվեց նրա հետ հանդիպել Սինձյուկուի զբոսայգում, Սինգոն այն ժամանակ դրան կարևորություն չտվեց, իսկ այժմ հարսի առաջարկն առնվազն տարօրինակ էր թվում։
Սիզամարգում վիթխարահասակ ծառերից մի քանիսը բարձրությամբ իշխում էին մյուսների վրա։ Դրանց հզորությամբ հրապուրված Սինգոն մոտեցավ ծառերից մեկին և անքթիթ նայելով վերաձիգ, հսկա բնին, զգաց, թե ինչպես իրեն է փոխանցվում դալար ճյուղերի ուժն ու հյութեղությունը, ինչպես բնությունը սրբում, տանում է իր և Կիկուկոյի հոգուն ծանրացած տրտմությունը։ «Դուք այստեղ կվերածնվեք, հայրիկ»․․․ Որքան ճիշտ էր ասում Կիկուկոն։
Դա վարդակակաչի ծառ էր։ Մոտիկից պարզվեց, որ երեք հատ են, թեև հեռվից՝ իրար ձուլված մեկն էր երևում։ Ծաղիկները նման էին շուշանի։ նման էին նաև վարդակակաչի, որի համար էլ ծառը կոչում էին վարդակակաչենի։ Ցուցանակում այդպես էին գրել։ Դրանց հայրենիքը Հյուսիսային Ամերիկան է, աճում է արագորեն, հասակը՝ մոտ հիսուն տարեկան։
— Մի՞թե ընդամենը հիսուն։ Կնշանակի ինձանից փոքր է,— զարմանքով դիտում էր ծառը Սինգոն։
Խոշոր սաղարթներով ճյուղերն այնքան լայնատարած էին, որ ազատ կերպով կարող էին իրենց տակ երկու մարդու պարտակել։
Սինգոն նստեց ու անմիջապես էլ վեր կացավ նստարանից։
— Գնանք, ա՛յ այն ծաղիկների մոտ։
Հեռվից, սիզամարգի մյուս կողմում, վառ բծի պես աչքի էին զարկում ճերմակ ծաղիկները։ Ամենայն հավանականությամբ դա թումբ էր, որն իր բարձրությամբ հասնում էր մինչև վարդակակաչենու խոնարհած ճյուղերը։ Երբ անցան սիզամարգի հակառակ կողմը, Սինգոն ասաց.
— Այս զբոսայգում հանդիսավոր հանդիպում էին կազմակերպել գեներալների՝ ռուս-ճապոնական պատերազմի հերոսների հետ։ Այն ժամանակ ես քսան տարեկան էլ չկայի և դեռ գյուղում էի ապրում։
Թմբի երկու կողմերում շարքով ծառեր էին տնկած։ Սինգոն նստեց դրանց միջև դրված նստարանին։ Կիկուկոն մնաց ոտքի վրա։
— Ես վաղն առավոտյան կվերադառնամ։ Մայրիկին խնդրեք ինձ չնախատի...
— Եթե դու մինչև տուն վերադառնալդ ինձ որևէ բան ունես ասելու...
— Ձե՞զ, հայրիկ։ Ձեզ հետ շատ բաների մասին կուզենայի խոսել։
<b>4</b>
Հաջորդ առավոտ Սինգոն արթնացավ բարձր տրամադրությամբ, սակայն հարկադրված էր, Կիկուկոյի վերադարձին չսպասելով, տանից դուրս գալ։
— Խնդրեց, որ իրեն չհանդիմանես,— ասաց Յասուկոյին։
— Ի՜նչ հանդիմանելու մասին է խոսքը, երբ ինքս պետք է նրանից ներողություն խնդրեմ։— Յասուկոյի դեմքը պայծառացավ։
Սինգոն նրան միայն ասել էր, որ Կիկուկոյի հետ խոսել է հեռախոսով։
— Այն բոլորն, ինչ դու ես անում, Կիկուկոյի աչքին մեծ նշանակություն ունի,— Սինգոյին ճամփու դնելու համար միջանցք դուրս գալով ասաց Յասուկոն։
— Դե լավ, հաջողություն։
Սինգոն հենց նոր հասել էր ֆիրմա, երբ եկավ Հիդեկոն։
— Օ՜, այդ ինչ սիրունացել ես։ Մինչև իսկ ծաղիկներ ես բերել,― սիրալիր դիմավորեց նրան Սինգոն։
— Սալոնից, միևնույն է, ուշացել էի, դրա համար էլ փողոցով անշտապ քայլելու ժամանակ կար։ Իսկ ծաղկավաճառուհին այնքան առինքնող էր։
Հիդեկոն լրջադեմ մոտեցավ Սինգոյի գրասեղանին ու մատով վրան գրեց. «Առանց վկաների»։
— Ի՞նչ։
Սինգոն նույնիսկ շփոթվեց։
― Մի քանի րոպեյով սենյակից դուրս գնա,— ասաց Նացուկոյին։
Մինչ Նացուկոն դուրս կգնար, Հիդեկոն գտավ ծաղկամանն ու բերած երեք վարդը մեջը դրեց։ Զգեստը, որն, ըստ երևույթին, սալոնում աշխատող աղջիկների արտահագուստն էր, մի քիչ գիրացնում էր Հիդեկոյին։
— Ներեցեք, որ երեկ ձեզ սպասել չկարողացա,— Հիդեկոյի շրթունքները տարօրինակ ձևով լարված էին։— Երկու օր իրար վրա անհանգստացնում եմ ձեզ և․․․
— Դե ոչինչ։ Նստիր։
— Շնորհակալ եմ։— Հիդեկոն նստեց, աչքերը գետին հառելով։
— Այսօր իմ պատճառո՞վ ես աշխատանքից ուշանում։
— Այո։ Այլ կերպ հնարավոր չէր։
Հիդեկոն գլուխը բարձրացրեց, նայեց Սինգոյին․ շնչում էր ընդհատ֊ընդհատ, ասես ուր որ է լաց կլիներ։
— Պատմել կարելի՞ է։ Անչափ վրդովված եմ, դրա համար հուզմունքս չեմ կարողանում զսպել։
— Պատմիր։
— Խոսքը վերաբերում է երիտասարդ տանտիկնոջը։— Հիդեկոն դեմ ընկավ,— նա, ըստ երևույթին, հղիությունն ընդհատել է։
Սինգոն չպատասխանեց։
Հիդեկոն որտեղի՞ց է իմացել։ Հազիվ թե Սյուիտին դուրս տված լինի։ Բայց չէ՞ որ նրա սիրուհին Հիդեկոյի հետ աշխատում է միևնույն սալոնում։ Սինգոն անհանգստացավ։
— Այն, որ նա ընդհատել է հղիությունը, դեռևս մեծ դժբախտություն չէ...— Հիդեկոն դարձյալ կարկամեց։
— Քեզ ո՞վ է ասել։
— Բժշկին վճարելիք փողը Սյուիտի-սանը վերցրեց Կինուկո֊սանից։
Սինգոյի սիրտը ճմլվեց։
— Դա ինձ սրբապղծություն թվաց։ Նման արարքը կնոջ համար խիստ վիրավորական է։ Սյուիտի֊սանը բոլորովին անգութ է։ Սիրտս այնպե՜ս ցավեց, երիտասարդ տանտիկնոջն այնպե՜ս խղճացի։ Սյուիտի-սանը, երևի, Կինուկո-սանին փող է տալիս և այդ փողը համարում է նաև իրենը։ Թեկուզ և այդպես, միևնույն է, շատ տհաճ է։ Սյուիտի-սանը պարզապես ոչ ոքի և ոչինչ հաշվի չի առնում։ Այդքան փող նա, ախր, որտեղից ուզենար կճարեր։ Ոչ մեկին բանի տեղ չդնելը մի՞թե լավ է։
Հիդեկոն դողը դժվարությամբ էր զսպում։
― Կինուկո-սանն էլ պակասը չէ, փողն անտրտունջ տվեց նրան։ Այդ կնոջն իսկի չեմ հասկանում։ Սաստիկ բարկացած եմ վրան, արածը գարշելի բան է, երեսը չտեսնելու համար ուզում եմ նույնիսկ հեռանալ սալոնից։ Ահա թե ինչու եկա ձեզ հետ խոսելու։ Գիտեմ, դատարկ խոսակցություններով չպետք է ձանձրացնեի, բայց․․․
— Ընդհակառակը, շնորհակալ եմ քեզնից։
— Երբ ձեզ մոտ աշխատում էի, ինձ այնպես լավ էիք վերաբերվում, եերիտասարդ տանտիկինը, որին թեպետ թռուցիկ կերպով տեսա, այնքան դուր եկավ ինձ, որ որոշեցի ձեզ ամեն ինչ պատմել։
Հիդեկոյի արցունքով լցված աչքերը փայլում էին։
— Այնպես արեք, որ նրանք բաժանվեն։
— Հը՛մ։
Հիդեկոն, անշուշտ, նկատի ուներ Կինուկոյին, բայց Սինգոն նրա ասածի ենթաաեքստը հասկացավ, այսինքն՝ այնպես արեք, որ Սյուիտին ու Կիկուկոն բաժանվեն։
Նա ցնցվել ու շվարել էր Հիդեկոյի պատմածից։
Սյուիտիի անհոգի լինելն ու բարոյալքումը ապշեցնում էին Սինգոյին. թվում էր, թե ինքը ևս սուզվում է նույն ճահիճը։ Դա նրան ահաբեկեց։ Հիդեկոն, ասելիքն ավարտելով, պատրաստվեց գնալ։
— Կա՛ց,— անտրամադիր փորձեց պահել նրան Սինգոն։
— Ես ձեզ մոտ էլի կանցնեմ։ Այսօր ավելի լավ է գնամ։ Այնպե՜ս եմ ամաչում, այնպես ուզում եմ լա՜ց լինել։
Սինգոն նոր զգաց, թե որքան բարի, որքան մաքուր հոգի ուներ այդ աղջիկը։
Մի Ժամանակ վրդովվել էր նրա անհոգի վարմունքից,— Կինուկոյի հանձնարարությամբ ընդունվեց հենց այն սալոնը, սրտեղ նա էր աշխատում։ Բայց Հիդեկոյից որքան ավելի անհոգի էին Սյուիտին և ինքը՝ Սինգոն։
Նա շվարած նայում էր Հիդեկոյի թողած բոսորագույն վարդերին։
Կիկուկոն շատ է առաքինի, որպեսզի ուրիշ կնոջ հետ կապված Սյուիտիից երեխա ծնի։ Սակայն Կիկուկոյի առաքինությունն այսպիսով արդյո՞ք ավելի չոտնահարվեց։
Սինգոն ակամա փակեց աչքերը, պատկերացնելու, թե ինչպես հիմա, հենց այդ պահին, Կիկուկոն ոչ մի բան չկասկածելով՝ վերադառնում է իրենց Կամակուրյան տունը։
== Վերքից մնացած հետքը ==