Changes
/* Ավտոմոբիլիստների ակումբը */
Դա մեծ կոմբինատորն էր։
==Խոսակցություն մերկ ինժեների հետ==
Օստապ Բենդերի խմբագրատանը հայտնվելուն նախորդել էին մի շարք կարևոր դեպքեր։
Էռնեստ Պավլովիչին ցերեկը տանը չգտնելով (բնակարանը փակ էր, և տանտերը հավանորեն ծառայության մեջ), մեծ կոմբինատորը որոշեց մի քիչ ուշ այցելել նրան, իսկ մինչև այդ թրև էր գալիս քաղաքում։ Գործելու ծարավից հալ ու մաշ եղած, նա անցնում էր փողոցից փողոց, կանգ էր առնում հրապարակներում, աչքով էր անում միլիցիոներներին, դամաներին օգնում էր ավտոբուս նստելու և ընդհանրապես այնպիսի տեսք ուներ, ասես ամբողջ Մոսկվան իր հուշարձաններով, տրամվայներով, մոսսելպրոմուհիներով, եկեղեցիներով, կայարաններով և աֆիշաների մայթասյունիկներով հավաքվել էին նրա մոտ ընդունելության։ Նա ման էր գալիս հյուրերի մեջ, սիրալիր զրուցում նրանց հետ և ամեն մեկի համար մի ջերմ խոսք էր գտնում։ Այդպես մեծ քանակով այցելուների ընդունելությունը փոքր֊ինչ հոգնեցրել էր մեծ կոմբինատորին։ Բացի այդ, արդեն ժամը վեցն էր և պետք էր գնալ ինժեներ Շչուկինի մոտ։
Բայց ճակատագիրն այնպես տնօրինեց, որ նախքան Էռնեստ Պավլովիչի հետ տեսակցելը Օստապն ստիպված եղավ մի երկու ժամով ուշանալ փոքրիկ մի արձանագրություն ստորագրելու համար։
Թատերական հրապարակում մեծ կոմբինատորը ընկավ ձիու տակ։ Բոլորովին անսպասելի կերպով նրա վրա պրծավ սպիտակ գույնի երկչոտ մի կենդանի և ոսկրոտ կրծքով հրեց նրան։ Բենդերը վայր ընկավ, քրտնքի մեջ կորած։ Շատ շոգ էր։ Սպիտակ ձին բարձրաձայն ներողություն էր խնդրում։ Օստապն արագ ոտքի ելավ։ Նրա զորեղ մարմինը ոչ մի վնասվածք չէր ստացել։ Դրանով իսկ ավելի շատ պատճառներ և հնարավորություններ կային սկանդալի համար։
Մոսկվայի սիրալիր ու հյուրընկալ տիրոջը ճանաչել չէր կարելի։ Նա շորորալով մոտեցավ շփոթված ծեր կառապանին և բռունցքով հարվածեց նրա բամբակե մեջքին։ Ծերուկը համբերությամբ կրեց պատիժը։ Մոտ վազեց միլիցիոներ։
― Արձանագրությո՛ւն եմ պահանջում, ― պաթոսով բղավեց Օստապը։
Նրա ձայնի մեջ լսվում էին իր ամենանվիրական զգացմունքներում վիրավորված մարդու մետաղյա նոտաներ։ Եվ կանգնած Փոքր թատրոնի պատի տակ, հենց այնտեղ, որտեղ հետագայում կառուցվելու էր ռուս մեծ դրամատուրգ Օստրովսկու հուշարձանը, Օստապը ստորագրեց արձանագրությունը և մի փոքրիկ ինտերվյու տվեց վազած Պերսիցկուն։ Պերսիցկին չէր խորշում սև աշխատանքից։ Նա ճշտապահորեն գրի առավ ծոցատետրում տուժողի անունն ու ազգանունը և առաջ սլացավ։
Օստապը հպարտ ճանապարհ ընկավ։ Դեռևս վերապրելով սպիտակ ձիու հարձակումը և ուշացած ափսոսանք զգալով, որ չկարողացավ կառապանի վզակոթին ևս տալ, Օստապը երկուական աստիճան ցատկելով բարձրացավ Շչուկինի տան յոթերորդ հարկը։ Այստեղ մի ծանր կաթիլ ընկավ նրա գլխին։ Նա նայեց վերև։ Վերևի հարթակից կեղտոտ ջրի մի փոքրիկ ջրվեժիկ թափվեց ուղիղ նրա աչքերի մեջ։
«Այսպիսի կատակի համար քիթ ու մռութ պետք է ջարդել», ― որոշեց Օստապը։
Նա նետվեց վերև։ Շչուկինի բնակարանի դռան մոտ, մեջքով դեպի Օստապը նստել էր մի մերկ մարդ՝ սպիտակ թեփով ծածկված։ Նա ուղղակի նստել էր հախճասալերի վրա, գլուխը բռնած և օրորվելով։
Տկլորի շուրջը ջուր էր, որ լցվում էր բնակարանի դռան ճեղքի մեջ։
― Օ֊օ՜֊օ, ― հեծեծում էր տկլորը, ― օ֊օ֊օ․․․
― Ասացեք, այդ դո՞ւք եք ջուր լցնում այստեղ, ― հարցրեց Օստապը ջղայնացած։ ― Ի՞նչ լողանալու տեղ է սա։ Գժվե՞լ եք, ինչ է։
Տկլորը նայեց Օստապին և հեկեկաց։
― Լսեցե՛ք, քաղաքացի, լաց լինելու փոխարեն գուցե գնայիք բաղնիք։ Նայեք, թե ինչի եք նման։ Ուղղակի մի ինչ֊որ պիկադոր։
― Բանալին, ― բառաչեց ինժեները։
― Ի՞նչ բանալի։
― Բ֊նա֊կա֊րա֊նի։
― Որտեղ փողե՞րն են դրված։
Մերկ մարդը ապշեցուցիչ արագությամբ բխկացնում էր։
Ոչ մի բան չէր կարող շփոթեցնել Օստապին։ Նա սկսեց գլխի ընկնել։ Եվ երբ վերջապես գլխի ընկավ, քիչ մնաց ճաղաշարքից վայր ընկներ ծիծաղից, որի դեմ պայքարելը միևնույն է, անօգուտ էր։
― Ուրեմն դուք չե՞ք կարողանում մտնել բնակարան։ Բայց դա ախր շատ հասարակ բան է։
Աշխատելով չկեղտոտվել մերկին դիպչելուց, Օստապը մոտեցավ դռանը, ամերիկյան կողպեքի ճեղքը մտցրեց բութ մատի երկար ու դեղնավուն եղունգը և սկսեց զգուշորեն պտտեցնել աջից ձախ և վերևից ներքև։
Դուռը անաղմուկ բացվեց, և տկլորը վայնասունով ներս վազեց հեղեված բնակարանը։
Աղմկում էին ծորակները։ Ճաշասենյակում ջուրը ջրապտույտ էր գոյացրել։ Ննջարանում այն կանգնել էր հանդարտ լճակի պես, որի վրա մեղմ, կարապային ընթացքով լողում էին գիշերվա հողաթափերը։ Թմրած ձկների երամիկի պես անկյունում կիտվել էին գլանակի մնացորդները։
Վորոբյանինովի աթոռը ճաշասենյակումն էր, որտեղ ամենից ուժեղ էր ջրի հոսանքը։ Նրա չորս ոտքերի շուրջը սպիտակ ալիքներ էին գոյացել։ Աթոռը մի թեթև ցնցվում էր և թվում էր, թե պատրաստվում է անմիջապես հեռանալ իր հետապնդողից։ Օստապը նստեց նրա վրա և ոտքերը կուչ ածեց։ Խելքը գլուխն եկած Էռնեստ Պավլովիչը «պարդոն, պարդոն» բղավելով, փակեց ծորակները, լվացվեց և մինչև գոտկատեղը մերկ, մինչև ծնկները վեր քշտած թաց շալվարով կանգնեց Բենդերի առջև։
― Դուք ինձ պարզապես փրկեցիք, ― հուզված բղավում էր նա։ ― Ներեցեք, չեմ կարող ձեզ ձեռք մեկնել, ― ամբողջովին թաց եմ։ Գիտեք, քիչ էր մնացել, որ գժվեի։
― Երևում է, բանն այդտեղ էր հասնելու։
― Ես սոսկալի վիճակում էի գտնվում։
Եվ Էռնեստ Պավլովիչը ահավոր պատահարը կրկին վերապրելով, մերթ մռայլվելով, մերթ ջղայնորեն ծիծաղելով, մեծ կոմբինատորին պատմեց իր գլխին եկած դժբախտության մանրամասնությունները։
― Եթե դուք չլինեիք, ես կորած էի, ― վերջացրեց ինժեները։
― Այո, ― ասաց Օստապը, ― ինձ հետ էլ նման մի դեպք է եղել։ Նույնիսկ մի քիչ ավելի վատ։
Ինժեներին այնքան էր հետաքրքրում այն ամենը, ինչ վերաբերում էր նման պատմություններին, որ նույնիսկ դեն նետեց դույլը, որով ջուր էր հավաքում և սկսեց լարված ուշադրությամբ լսել։
― Ճիշտ այնպես, ինչպես ձեզ հետ է եղել, ― սկսեց Բենդերը, ― միայն թե դա ձմեռն էր, և ոչ թե Մոսկվայում, այլ Միրգորոդում, տասնինը թվին, Մախնոյի և Տյուտյունիկի արանքումն ընկած ուրախ ժամանակամիջոցում։ Ես մի ընտանիքում էի ապրում։ Թունդ խախոլներ էին։ Տիպիկ սեփականատերեր, մի հարկանի տուն և բազում զանանզան հնոտիներ։ Պետք է նկատի ունենաք, որ կոյուղու և նման հարմարությունների տեսակետից Միրգորոդում միայն աղբահորեր կան։ Եվ ահա մի գիշեր շապկանց դուրս պրծա ուղիղ ձյան վրա, մրսելուց չէի վախենում ― րոպեական գործ էր։ Դուրս պրծա և մեքենայորեն դուռը չրխկացրի ետևիցս։ Սառնամանի՜ք ― քսան աստիճանի։ Դուռը թակում եմ՝ չեն բացում։ Տեղում կանգնել չի կարելի՝ կսառչես։ Թակում եմ ու վազվզում, թակում եմ ու վազվզում՝ չեն բացում։ Եվ որ գլխավորն է, տանը ոչ մի սատանա քնած չէ։ Ահավոր գիշեր է։ Շները ոռնում են։ Ինչ֊որ տեղ կրակում են։ Իսկ ես ամառվա վարտիքով վազվզում եմ ձնակույտերի մեջ։ Մի ամբողջ ժամ թակեցի։ Քիչ մնաց սատկեի։ Եվ գիտեք ինչո՞ւ չէին բացում։ Գույքն էին թաքցնում, կերենկաներ էին կարում բարձի մեջ։ Կարծում էին, թե խուզարկության են եկել։ Հետո քիչ մնաց, որ կոտորեի դրանց։
Այդ ամենը շատ մոտ էր ինժեների սրտին։
― Հա՛, ― ասաց Օստապը, ― ուրեմն այդ դո՞ւք եք ինժեներ Շչուկինը։
― Ես եմ։ Միայն թե շատ եմ խնդրում, ուրիշ ոչ ոքի չասեք։ Ճիշտն ասած, անհարմար է։
― Օ, խնդրե՜մ։ Անտր֊նու, տետ֊ա֊ տետ։ Չորս աչք, ինչպես ասում են ֆրանսիացիները։ Իսկ ես ձեզ մոտ գործով եմ եկել, ընկեր Շչուկին։
― Չափազանց ուրախ կլինեմ ձեզ ծառայելու։
― Գրան մերսի։ Դատարկ բան է։ Ձեր ամուսինը խնդրեց ինձ անցնել ձեզ մոտ և վերցնել ահա այս աթոռը։ Նա ասաց, թե աթոռը շատ պետք է զույգի համար։ Իսկ ձեզ համար ուղարկելու է բազկաթոռը։
― Խնդրե՜մ, ― բացականչեց Էռնեստ Պավլովիչը։ ― Ես շատ ուրախ եմ։ Եվ ի՞նչ կարիք կա ձեզ նեղություն տալ։ Ինքս կարող եմ տանել։ Այսօր ևեթ։
― Չէ, ինչո՞ւ։ Ինձ համար դա կատարելապես դատարկ բան է։ Ես մոտ եմ ապրում, ինձ համար դժվար չէ։
Ինժեները իրար անցավ և մեծ կոմբինատորին ուղեկցեց մինչև դուռը, որից նա սարսափում էր անցնել, թեև բանալին կանխատեսորեն դրված էր թաց շալվարի գրպանը։
Նախկին ուսանող Իվանոպուլոյին նվիրաբերեցին ևս մի աթոռ։ Նրա պաստառը, ճիշտ է, փոքր֊ինչ վնասվել էր, բայց և այնպես դա հիանալի մի աթոռ էր, ընդ որում ճիշտ նման առաջինին։
Օստապին չանհանգստացրեց այս՝ հաշվով չորրորդ՝ աթոռի անհաջողությունը։ Նա ծանոթ էր բախտի բոլոր քմահաճույքներին։
Նրա հետևությունների կուռ սիստեմում մութ զանգվածի պես մեխվում էր միայն Հոկտեմբերյան կայարանի ապրանքային բակի խորքերը սուզված աթոռը։ Այդ աթոռի մասին եղած մտքերը տհաճ էին և ծանր տարակուսանքներ էին հարուցում։
Մեծ կոմբինատորը գտնվում էր այն ռուլետկա խաղացողի վիճակում, որը բացառապես դնում է համարների վրա, այն տիպի մարդկանց վիճակում, որոնք ուզում են միանգամից շահել դրածից երեսունվեց անգամ ավելին։ Դրությունը նույնիսկ ավելի վատ էր․ կոնցեսիոներները խաղում էին այնպիսի ռուլետկա, որտեղ տասներկուսից տասնմեկի վրա զրո էր գալիս։ Ասենք հենց տասներկուերորդ համարն էլ տեսադաշտից դուրս էր եկել, սատանան գիտե, թե ուր էր գտնվում, և հնարավոր է, որ իր մեջ թաքցնում էր հրաշալի շահումը։
Դառն խորհրդածությունների այդ շղթան կտրվեց գլխավոր դիրեկտորի գալով։ Արդեն նրա տեսքը միայն տհաճ զգացմունքներ հարուցեց Օստապի մեջ։
― Օհո՛, ― ասաց տեխնիկական դիրեկտորը։ ― Ես տեսնում եմ, որ ձեր գործերը հաջող են գնում։ Միայն թե ինձ հետ կատակ մի արեք։ Ինչո՞ւ աթոռը թողեցիք դռան հետևը։ Որպեսզի ծիծաղե՞ք ինձ վրա։
― Ընկեր Բենդեր, ― փնթփնթաց պարագլուխը։
― Ախ, ինչո՜ւ եք խաղում իմ ներվերի վրա։ Շուտ ներս բերեք աթոռը։ Դուք տեսնում եք, որ այս նոր աթոռը, որի վրա ես նստած եմ, բազմապատիկ ավելացրել է ձեր ձեռք բերածի արժեքը։
Օստապը գլուխը թեքեց մի կողմ և աչքերը կկոցեց։
― Մի տանջեք երեխային, ― բասեց նա, վերջապես։ ― Ո՞ւր է աթոռը։ Ինչո՞ւ չեք բերել։
Իպոլիտ Մատվեևիչի կցկտուր զեկուցումը ընդհատվում էր տեղից բացականչյություններով, հեգնական ծափահարություններով և նենգամիտ հարցերով։ Վորոբյանինովը իր զեկուցումը վերջացրեց աուդիտորիայի միահամուռ ծիծաղի տակ։
― Բա իմ հրահանգե՞րը, ― հարցրեց Օստապը սպառնալից։ ― Քանի ամգամ եմ ձեզ ասել, որ գողանալը մեղք բան է։ Դեռ այն ժամանակ, երբ դուք Ստարգորոդում ուզում էիք կողոպտել իմ կնոջը, մադամ Գրիցացուևային, դեռ այն ժամանակ ես հասկացա, որ դուք մանր քրեական բնավորություն ունեք։ Ամենաշատը, որին կարող է հանգեցնել ձեզ ձեր այդ ընդունակությունները՝ դա վեց ամիս է առանց խիստ մեկուսացման։ Մտքի գիգանտի և ռուսական դեմոկրատիայի հոր համար կարծես այնքան էլ մեծ մասշտաբ չէ, բայց ահա արդյունքները։ Աթոռը, որ ձեր ձեռքին էր, դուրս պրծավ։ Դա դեռ քիչ է, դուք փչացրիք հեշտ գործը։ Փորձեցեք երկրորդ անգամ այցելել նրան։ Ձեր գլուխը կպոկի այդ Աբեսալոմը։ Ձեր բախտից հիմար մի դեպք օգնել է ձեզ, թե չէ նստած կլինեիք վանդակի ետևում և զուր ինձանից հանձնուքի կսպասեիք։ Ես ձեզ հանձնուք բերողը չեմ, այդ մեկը ի նկատի ունեցեք։ Իմ ինչի՞ն է պետք Հեկուբան։ Վերջիվերջո, դուք ոչ իմ մայրն եք ո՛չ քույրը և ոչ էլ սիրուհին։
Իպոլիտ Մատվեևիչը, գիտակցելով իր ամբողջ ոչնչությունը, կանգնել էր գլխահակ։
― Ահա թե ինչ, սիրելիս։ Ես տեսնում եմ մեր համատեղ աշխատանքի լիակատար անիմաստությունը։ Համենայն դեպս, ձեզ պես քիչ կուլտուրայի տեր կոմպանյոնի հետ քառասուն տոկոսի խաթեր աշխատելը աանհեթեթություն է թվում ինձ։ Կամա թե ակամա, բայց ես պետք է նոր պայմաններ դնեմ։
Իպոլիտ Մատվեևիչը շունչ քաշեց։ Մինչ այդ նա աշխատում էր շունչ չքաշել։
― Այո, իմ հին բարեկամ, դուք հիվանդ եք կազմակերպական անզորությամբ և սպիտակախտությունով։ Դրան համապատասխան պակասում են ձեր փայլերը։ Ազնվորեն ուզո՞ւմ եք՝ քսան տոկոս։
Իպոլիտ Մատվեևիչը վճռականորեն գլուխը թափ տվեց։
― Իսկ ինչո՞ւ չեք ուզում։ Քի՞չ է։
― Քիչ է։
― Բայց չէ՞ որ դա երեսուն հազար է։ Բա ինչքա՞ն եք ուզում։
― Համաձայն եմ քառասունի։
― Օրը ցերեկով թալա՜ն, ― ասաց Օստապը, նմանեցնելով պարագլխի ձայնի ելևէջերին՝ դռնապանի սենյակում տեղի ունեցած պատմական սակարկության ժամանակ։ ― Երեսուն հազարը քի՞չ է ձեզ։ Ձեզ հարկավոր է նաև բնակարանի բանալի՞ն։
― Այդ ձեզ է հարկավոր բնակարանի բանալին, ― թոթվեց Իպոլիտ Մատվեևիչը։
― Վերցրեք քսան, քանի դեռ ուշ չէ, թե չէ կարող եմ մտադրությունս փոխել։ Օգտվեցեք այն բանից, որ ես լավ տրամադրության մեջ եմ։
Վորոբյանինովը վաղուց արդեն կորցրել էր իր այն ինքնագոհ տեսքը, որով մի ժամանակ սկսել էր ադամանդների որոնումները։
Սառույցը, որ շարժվել էր դեռ դռնապանի սենյակում, աղմկող, ճաքճքող և առափնյա գրանիտին զարնվող սառույցը վաղուց արդեն մանրացել և հալչել էր։ Սառույց արդեն չկար։ Կար միայն լայնորեն հորդացած ջուր, որն անփութորեն տանում էր Իպոլիտ Մատվեևիչին, մի կողմից մյուսը նետելով, զարկելով գերանին, մերթ հրելով իր աթոռների հետ, մերթ հեռացնելով այդ աթոռներից։ Անասելի վախ էր զգում Իպոլիտ Մատվեևիչը։ Ամեն ինչ վախեցնում էր նրան։ Գետով հոսում էին աղբ, նավթի մնացորդներ, ջարդոտած հավաբներ, սատկած ձուկ, ինչ֊որ մեկի սարսափելի շլյապան։ Գուցե դա տեր Ֆյոդորի շլապա՞ն էր, բադաձև կարտուզը, որ քամին Ռոստովում պոկել էր նրա գլխից։ Ո՞վ գիտե։ Ճանապարհի վերջը չէր երևում։ Ափին չէին հասնում, իսկ ազնվականության նախկին պարագլուխը հոսանքի դեմ լողալու ո՛չ ուժ ուներ, ո՛չ ցանկություն։
Նրան քշում֊տանում էր արկածների բաց ծովը։
==Երկու այցելություն==
Բարուրը արձակած երեխայի նման, որը ոչ մի վայրկյան կանգ չառնելով սեղմում ու բացում է մեղրամոմե բռուցքները, շարժում տոտիկները, պտտեցնում խոշոր անտոնովկա խնձորի մեծության չեպչիկով գլուխը և բերանից փուչիկներ է բաց թողնում, Աբեսալոմ Իզնուրենկովը գտնվում էր մշտական շարժման վիճակում։ Նա շարժում էր չաղ ոտքերը, պտտեցնում սափրած կզակը, հոգոցներ էր հանում և մազմզոտ ձեռքերով այնպիսի շարժումներ անում, ասես ռետինների վրա մարմնամարզություն էր կատարում։
Նա շատ բազմահոգ կյանք էր վարում, հայտնվում էր ամենուրեք և ինչ֊որ բան էր առաջարկում, սուրալով փողոցներում վախեցած հավի պես, բարձրաձայն, արագ խոսում էր, ասես հաշվում էր երկաթածածկ քարե շենքի ապահովագինը։ Նրա կյանքի և գործունեության էությունը այն էր, որ օրգանապես չէր կարող մի րոպեից ավելի զբաղվել որևէ գործով, առարկայով կամ մտքով։
Եթե սրամտությունը դուր չէր գալիս և վայրկենապես ծիծաղ չէր հարուցում, Իզնուրենկովը ուրիշների պես չէր համոզում խմբագրին, թե սրամտությունը լավն է և լիովին գնահատելու համար փոքր֊ինչ խորհրդածել է պահանջում, նա անմիջապես նոր սրամտություն էր առաջարկում։
― Ինչ որ վատ է, վատ է, ― ասում էր նա, ― իհարկե։
Խանութներում Աբեսալոմ Վլադիմիրովիչն այնպիսի խառնաշփոթություն էր առաջացնում, այնպես արագ հայտնվում և անհետանում ապշած գործակատարների աչքերի առջև, այնպես էքսպանսիվորեն էր գնում մի տուփ շոկոլադը, որ գանձապահուհին սպասում էր ստանալ նրանից առնվազն երեսուն ռուբլի։ Բայց Իզնուրենկովը դրամարկղի առջև խունջիկ֊մունջիկ գալով և փողկապից քաշելով, ասես նրան խեղդում էին, ապակյա տախտակի վրա էր նետում մի ճխլտված երեքանոց և գոհունակությամբ մկկալով փախչում։
Եթե այդ մարդը կարողանար գոնե երկու ժամով կանգնեցնել իրեն, անսպասելի իրադարձություններ տեղի կունենային։
Կարող էր պատահել, որ Իզնուրենկովը նստեր սեղանի մոտ և մի հիանալի վիպակ գրեր, կամ միգուցե խնդրագիր փոխօգնության դրամարկղին՝ անվերադարձ գումար բաց թողնելու, կամ նոր կետ գրեր բնակարանային տարածություններով օգտվելու օրենքին, կամ մի գիրք՝ «Լավ հագնվելու և հասարակության մեջ իրեն պահելու հմտություն»։
Բայց նա դա անել չէր կարող։ Կատաղի աշխատող ոտքերը տանում էին նրան, շարժվող ձեռքերից փախչում էր մատիտը, միտքը սլանում էր նետի պես։
Իզնուրենկովը վազվզում էր սենյակում, և կահույքի կնիքները շարժվում էին, ինչպես պարող գնչուհու ականջօղեր։ Աթոռին նստել էր արվարձանից եկած ծիծաղելի մի աղջիկ։
― Ախ, ախ, ― ծվծվում էր Աբեսալոմ Վլադիմիրովիչը, ― աստվածայի՜ն է։ «Թագուհին իր ձայնով և հայացքով կենդանացնում է խնջույքը ճոխ․․․»։ Ախ, ախ։ Բա՛րձր դաս․․․ Դուք թագուհի Մարգոն եք։
Այդ ամենից ոչինչ գլուխ չհանող արվարձանի թագուհին հարգանքով ծիծաղում էր։
― Դե, շոկոլադ կերեք, ես ձեզ խնդրում եմ․․․ Ա՛խ, ա՛խ․․․ Սքանչելի՜ է։
Նա ամեն րոպե համբուրում էր թագուհու ձեռքը, հիանում նրա համեստ արդուզարդով, դեմ էր անում կատվին և շողոքորթելով հարցնում․
― Սա նման է թութակի, այնպես չէ՞։ Առյո՛ւծ է, առյո՛ւծ։ Իսկակա՛ն առյուծ։ Ասացե՛ք, սա իրո՞ք արտաքո կարգի թավամազ է։ Բա պո՛չը, պո՛չը։ Ասացեք, իրո՞ք սա մեծ պոչ է։ Ա՛խ։
Հետո կատուն թռավ մի անկյուն, և Աբեսալոմ Վլադիմիրովիչը, ձեռքը սեղմելով փափլիկ կաթնատու կրծքին, սկսեց պատուհանից գլուխ տալ ինչ֊որ մեկին։ Հանկարծ նրա հանդուգն գլխում ինչ֊որ կափույր չխկաց, և նա սկսեց զայրացուցիչ կերպով սրամտել իր հյուրի ֆիզիկական և հոգեկան հատկությունների առթիվ։
― Ասացեք, այս բրոշկան իրո՞ք ապակուց է։ Ախ, ախ։ Ի՜նչ փայլ․․․ Դուք ինձ կուրացրիք, ազնիվ խոսք․․․ Իսկ ասացեք, Փարիզն իրո՞ք մեծ քաղաք է։ Այնտեղ իսկապե՞ս Էֆելյան աշտարակ կա․․․ Ա՛խ, ա՛խ․․․ Ի՜նչ ձեռքեր․․․ Ի՜նչ քիթ․․․ Ա՛խ։
Նա չէր գրկում աղջկան։ Նա բավարարվում էր կոմպլիմենտներ անելով։ Եվ անընդհատ խոսում էր։ Խոսքերի հոսանքը ընդհատվեց Օստապի անսպասելի հայտնվելով։
Մեծ կոմբինատորը ձեռքին մի թուղթ էր խաղացնում․ նա խստորեն հարցրեց․
― Իզնուրենկովն այստե՞ղ է ապրում։ Այդ դուք եք որ կա՞ք։
Աբեսալոմ Վլադիմիրովիչը տագնապով նայեց այցելուի քարե դեմքին։ Նա ջանում էր նրա աչքերում կարդալ, թե ինչ պահանջ է հիմա ներկայացվելու․ արդյոք տուգա՞նք է դա՝ տրամվայում խոսակցության ժամանակ ապակին ջարդելու համար, ժողդատարանի ծանուցո՞ւմ՝ բնակարանային վարձը չտալու համար, թե՞ կույրերի ամսագրի բաժանորդագրության ընդունում։
― Սա ի՞նչ բան է, ընկեր, ― չոր֊չոր ասաց Բենդերը, ― բոլորովին անելու բան չէ՝ պետական ցրիչին վռնդելը։
― Ո՞ր ցրիչին, ― սարսափեց Իզնուրենկովը։
― Ինքներդ գիտեք՝ ո՛ր։ Հիմա ձեր կահույքը տանելու եմ։ Խնդրում եմ ձեզ, քաղաքացուհի, մաքրել աթոռը, ― խստորեն ասաց Օստապը։
Քաղաքացուհին, որի գլխին հենց նոր ամենալիրիկական պոետների բանաստեղծություններ էին կարդում, տեղից վեր կացավ։
― Ո՛չ, նստեցեք, ― բղավեց Իզնուրենկովը, իր մարմնով աթոռը ծածկելով։ ― Նրանք իրավունք չունեն։
― Իրավունքի մասին լավ կանեիք լռեիք, քաղաքացի։ Գիտակից պետք է լինել։ Ազատեցեք կահույքը։ Օրենքը պետք է պահպանել։
Այդ խոսքերով Օստապը ճանկեց աթոռը և թափահարեց օդում։
― Տանում եմ կահույքը, ― վճռաբար ասաց Օստապը։
― Ո՛չ, չեք տանի։
― Ինչպես թե չեմ տանի, ― քմծիծաղ տվեց Օստապը, աթոռի հետ միջանցք դուրս գալով, ― երբ իսկապես տանում եմ։
Աբեսալոմը համբուրեց թագուհու ձեռքը և գլխահակ վազեց խստապահանջ դատավորի ետևից։ Վերջինս արդեն իջնում էր սանդուղքով։
― Իսկ ես ասում եմ, որ իրավունք չունեք։ Օրենքով կահույքը կարող է երկու շաբաթ մնալ։ Իսկ մնացել է երեք օր միայն։ Միգուցե ես վճարելու եմ։
Իզնուրենկովը մեղվի պես պտույտ էր գալիս Օստապի շուրջը։ Այդ կերպ երկուսն էլ հայտնվեցին փողոցում։ Աբեսալոմ Վլադիմիրովիչը աթոռի ետևից վազեց մինչև անկյունը։ Այստեղ նա տեսավ աղբակույտի շուրջը թռչկոտող ճնճղուկներին։ Նա պայծառ աչքով նայեց նրանց, քթի տակ փնթփնթաց, ձեռքերն իրար զարկեց և ծիծաղելով արտասանեց․
― Բա՛րձր դաս։ Ախ, ախ․․․ Թեմայի ի՜նչ շրջադարձ։
Իզնուրենկովը, տարված թեմայի մշակությամբ, ուրախ֊զվարթ ետ վերադարձավ և սրարշավ վազեց տուն։ Աթոռի մասին նա հիշեց միայն տանը արվարձանի աղջկան սենյակի մեջտեղում կանգնած գտնելով։
Օստապը աթոռը կառքով տարավ տուն։
― Սովորեցե՛ք, ― ասաց նա Իպոլիտ Մատվեևիչին, ― աթոռը վերցված է մերկ ձեռքերով։ Ձրի։ Դուք հասկանո՞ւմ եք։
Աթոռը հերձելուց հետո Իպոլիտ Մատվեևիչը տխրեց։
― Շանսերը գնալով մեծանում են, ― ասաց Օստապը, ― իսկ փող ոչ մի կոպեկ։ Ասացեք, իսկ ձեր հանգուցյալ զոքանչը կատակել չէ՞ր սիրում։
― Ի՞նչ կա որ։
― Միգուցե, ոչ մի ադամանդ էլ չկա՞։
Իպոլիտ Մատվեևիչն այնպես թափահարեց ձեռքերը, որ պիջակը վեր բարձրացավ։
― Այդ դեպքում ամեն ինչ հիանալի է։ Հուսանք, որ Իվանոպուլոյի գույքը կավելանա մի աթոռով միայն։
― Ձեր մասին, ընկեր Բենդեր, այսօր թերթում են գրել, ― շողոքորթությամբ ասաց Իպոլիտ Մատվեևիչը։
Օստապը մռայլվեց։
Նա չէր սիրում, երբ մամուլը վայնասուն էր բարձրացնում նրա անվան շուրջը։
― Ինչե՞ր եք դուրս տալիս։ Ո՞ր թերթում։
Իպոլիտ Մատվեևիչը հանդիսավոր կերպով բաց արեց «Հաստոցը»։
― Ահա այստեղ, «Օրվա պատահարներ» բաժնում։
Օստապը փոքր֊ինչ հանգստացավ, որովհետև վախենում էր այն թղթակցություններից, որոնք զետեղված էին լինում «Մեր մեխիկը» և «Չարարկողներին դատի տալ» մերկացնող բաժիններում։
Հիրավի «Օրվա պատահարներ» բաժնում նոնպարելով տպագրված էր․
::::::::::Ընկել է ձիու տակ
Երեկ Սվերդլովի հրապարակում N 8974 կառապանի ձիու տակ ընկավ քաղ․ Օ․ Բենդերը։ Տուժողը պրծավ մի թեթև վախով։
― Այդ կառապանը պրծավ մի թեթև վախով և ոչ թե ես, ― փնթփնթալով նկատեց Օ․ Բենդերը։ ― Ապուշնե՛ր։ Գրում են հա գրում, իրենք էլ չգիտեն թե ինչ են գրում։ Ախ, հա՜։ Սա «Հաստոցն» է։ Շատ, շատ հաճելի է։ Դուք գիտեք, Վորոբյանինով, որ այս թղթակցությունը հավանորեն գրել են մեր աթոռի վրա նստած։ Զվարճալի՜ պատմություն է։
Մեծ կոմբինատորը մտքերի մեջ ընկավ։
Խմբագրություն այցելելու առիթը գտնված էր։
Քարտուղարից իմանալով, որ միջանցքի երկարությամբ աջ ու ձախ բոլոր սենյակները խմբագրությունն է զբաղեցնում, Օստապը հասարակ տեսք ընդունեց ու սկսեց իր շրջագայությունը խմբագրական շենքում․ անհրաժեշտ էր իմանալ, թե աթոռը որ սենյակումն էր գտնվում։
Նա խցկվեց տեխկոմի սենյակը, որտեղ արդեն երիտասարդ ավտոմոբիլիստների նիստ էր ընթանում, և որովհետև անմիջապես տեսավ, որ աթոռն այնտեղ չէ, քոչեց հարևան շենքը։ Գրասենյակում նա ձևացրեց, թե մակագրության է սպասում։ Բանթղթակիցների բաժնում նա տեղեկացավ, թե հայտարարության համաձայն այստեղ որտե՞ղ է մակուլատուրա վաճառվում։ Քարտուղարությունում հարց ու փորձ արեց բաժանորդագրման պայմանների մասին, իսկ ֆելիետոնիստների սենյակում հարցրեց, թե որտեղ են հայտարարություն ընդունում փաստաթղթերի կորստյան մասին։
Այդ կերպ նա հասավ մինչև խմբագրի սենյակը։ Խմբագիրը կոնցեսիոն աթոռի վրա նստած բղավում էր հեռախոսի լսափողի մեջ։
Օստապին ժամանակ էր պետք՝ տեղանքը ուշադիր ուսումնասիրելու համար։
― Այստեղ, ընկեր խմբագիր, ինձ վրա իսկական զրպարտանք է տպագրված, ― ասաց Բենդերը։
― Ի՞նչ զրպարտանք, ― հարցրեց խմբագիրը։
Օստապը երկար ժամանակ շուռումուռ էր տալիս «Հաստոցի» օրինակը։ Դռանը ուշադիր նայելով, նա վրան տեսավ ամերիկյան կողպեք։ Եթե ապակուց մի փոքր կտոր կտրվի, ապա հեշտ կլինի ձեռքը ներս կոխել և դուռը ներսից բացել։
Խմբագիրը կարդաց Օստապի ցույց տված թղթակցությունը։
― Ինչի՞ մեջ եք զրպարտություն տեսնում, ընկեր։
― Ո՛նց թե։ Բա սա՞։
:::::::Տուժողը պրծավ մի թեթև վախով։
― Չեմ հասկանում։
Օստապը սիրալիր նայեց խմբագրին և աթոռին։
― Էդ էր պակաս, որ ես վախենայի ինչ֊որ մի կառապանից։ Խայտառակել եք ինձ ամբողջ աշխարհի առջև․ հերքում պետք է տալ։
― Ահա թե ինչ, քաղաքացի, ― ասաց խմբագիրը, ― ոչ ոք ձեզ չի խայտառակել, և նման դատարկ հարցերով մենք հերքումներ չենք տալիս։
― Է՛հ, միևնույն է, ես այս գործն այսպես թողնողը չեմ, ― ասաց Օստապը կաբինետից դուրս գալով։
Նա արդեն տեսել էր, ինչ իրեն պետք էր։
==Ծանոթագրություններ==
<references/>