Changes

Ֆրոդոն քնեց ու երազներ չտեսավ։ Բայց Այդ գիշեր հոբիթները ոչինչ չլսեցին: Միայն առավոտյան կողմ նրա Ֆրոդոյի ականջին հասավ (քնի մե՞ջ էր, թե՞ իրականում) մի քնքուշ մեղեդիև թափանցեց նրա սիրտը, որն ասես ներսից լուսավորվում էր ինչպես անձրևի մոխրագույն վարագույրըվարագույրից թափանցող դժգույն լույսը: Երգը հնչեց ավելի բարձր, վարագույրը արծաթավուն ապակենման դարձավկայծկլտաց արծաթով ու հուրհրատեց բյուրեղապակու պես, դանդաղ բացվեց՝ և հոբիթի առջև բացվեց ու նրա առջև հառնեց արևով այգաբացի շողերով լուսավորված կանաչ հեռուն։

Այստեղ էլ նա արթնացավՏեսիլքը հալվեց, իսկ և Ֆրոդոն արթնացավ: Թոմն արդեն ման էր գալիս ու շվշվացնում, ասես թռչունների բներով թռչուններով պատված մի ծառ լիներ, արևն էլ բլուրի հետևից : Արևը դուրս եկավ էր եկել ու իր շողերը բաց պատուհաններից ներս ցանեց։ էր ցանում։ Դրսում ամեն ինչ կանաչ էր ու ոսկու պես փայլփլում էր։ ոսկեզօծ՝ արևից։

Նրանք նորից մենակ էին նախաճաշում, նախաճաշում՝ բլբլացնելով ինչ որ խելքներին փչեր, ու պատրաստվելով հրաժեշտի, իսկ սրտները ծանր էր, չնայած պարզ, փափուկ, երկնագույն առավոտը ճանապարհի էր կանչում։ Պոնիները Հյուսիս-արևմուտքից թարմ քամի էր փչում: Պոնիներն առույգ էին ու կայտառ։ Թոմը դուրս եկավ պատշգամբ, պար եկավ ու գլխարկը թափահարեց ու պար եկավ, որ ինչը նշանակում էր, թե որ ճանապարհ ընկնելու ժամանակն անցնում է։ Հոբիթները հառաչելով ճանապարհ ընկան, շարժվեցին ոլոր-մոլոր արահետով և զառիվեր լանջին իջան ձիերից, բայց Ֆրոդոն հանկարծ վարանումով կանգ առավ։

― Ոսկեհատի՜կըՏան մոտից ոլոր-մոլոր արահետ էր սկսվում: Այն վազում էր զառիվեր լանջով վերև և գրեթե գագաթի մոտ շրջանցում բլուրը: Այդտեղ լանջը չափից ավելի թեք էր. հոբիթներն իջան ձիերից և սանձերից բռնած սկսեցին բարձրանալ, ― բացականչեց նա։ ― Չէ՞ որ նրան հրաժեշտ չենք տվել, երեկոյից հետո նրան չենք տեսել․․․բայց Ֆրոդոն հանկարծ վարանումով կանգ առավ։

Նա երևի նույնիսկ հետ շրջվեր― Ոսկեհատի՜կը, բայց բլրի կատարին հանկարծ երևաց ինքը՝ Ոսկեհատիկը և զրնգուն գետակի պես երգելով վազեց լանջն ի վար։ Քամին նրա մազերը ծածանում էր ու արևը՝ ոսկեզօծում։ Շաղոտ խոտի վրա― բացականչեց նա։ ― Չէ՞ որ նրան հրաժեշտ չենք տվել, նրա ոտքերի տակ պարում էին արևի շողքերը։ երեկ երեկոյից նրան չենք տեսել․․․

Նրանք հրաժեշտի խոսքեր էին փնտրումՆա այնքան վշտացավ, որ երևի նույնիսկ հետ շրջվեր, բայց դրա հարկը չեղավ՝ հանկարծ վերևից զրնգուն գետակի ձայն լսվեց: Ոսկեհատիկն ինքը խոսեց․ էր. նա կանգնած էր բլրի գագաթին ու ձեռքն էր թափահարում: Նրա արձակված մազերը ծածանվում էին քամուց ու փայլում արևի շողերից, իսկ ոտքերի տակ ոսկե կայծեր էին խայտում, ինչպես առավոտյան ցողը խոտի վրա: Հոբիթներն շտապեցին վերև, կանգ առան նրա դիմաց շնչասպառ ու հիացած, ապա խոնարհվեցին: Ոսկեհատիկը ձեռքով նշան արեց նայել շուրջը: Եվ բլրի գագաթից նրանց աչքերի առջև բացվեց վաղորդյան աշխարհը: Օդը մաքուր էր ու թափանցիկ՝ ոչ թե մեգոտ, ինչպես այն ժամանակ անտառում, ճաղատ բլրի գագաթին: Ի դեպ, ահա և բլուրը, կանաչ, դժգույն ու լերկ՝ շրջապատված մթին սաղարթներով: Բլրից այն կողմ տարածվում էին անտառապատ ալիքներ՝ կանաչ, դեղին, կարմրավուն առավոտյան արևից, իսկ դրանց հետևում թաքնված էր Բրենդիդուիմի հովիտը: Ձախ կողմում, հեռու հեռվում, Գալարի հովտից այն կողմ ինչ-որ բան էր կայծկլտում. այնտեղ Բրեդիդուիմը լայն շրջադարձ էր կատարում ու հեռանում անհայտ երկրներ, որտեղ ոչ մի հոբիթ չէր եղել: Մյուս կողմում, աստիճանաբար նվազող բլուրներից այն կողմ տարածվում էր մեգի մեջ կորչող մոխրականաչ հարթավայրը: Արևելքում շարք առ շարք բարձրանում էին դամբանաթմբերը, իսկ հորիզոնի տեսանելի սահմաններից այն կողմ ինչ-որ բան էր կապտին տալիս. դա էլ բավական էր, որպեսզի հիշեցներ հոբիթներին այն հեռավոր, մինչև երկինք խոյացող լեռների մասին, որոնք հայտնի էին միայն հնագույն ավանդություններից: Հոբիթները շնչում էին ամբողջ կրծքով: Նրանց թվում էր, թե հիմա մինչև երկուսը հաշվելը կհասնեն այնտեղ, որտեղ կցանկանան: Մի՞թե պարտադիր է պոնիներին նստած շորորալ Դամբանաբլուրների եզրով, եթե կարելի է քարից քար թռչկոտել, ծիծաղել ու երգել, ինչպես Թոմը: Մեկ, երկու, մի քարից մի քարը՝ և ահա քեզ խնդրեմ, արդեն լեռներում ես: Երազանքներից նրանց սթափեցրեց Ոսկեհատիկի ձայնը:

Իսկ Ֆրոդոն լուռ էր։ խոսքեր չգտավ պատասխանելու։ Նա միայն խոր խոնարհվեց , ցատկեց թամբին ու պոնին առաջ մղեց, . նրա հետևից շարժվեցին մյուսները։ Թոմ Բոմբադիլի հյուրընկալ օջախը, հովիտը և Անտառը տեսադաշտից ծածկվեցին։ Ձորակում գոլ խոնավություն էր և քաղցր բուրում էր թառամող խոտը։ Ներքևից Իջնելով ներքև՝ նրանք հետ նայեցին և նորից տեսան Ոսկեհատիկին՝ հեռավոր, փոքրիկու գեղեցիկ, գեղեցիկ՝ ասես արևով ողողված ծաղիկ լիներ։ մի ծաղիկ։ Նա կանգնած էր ձեռքերը դեպի հոբիթները պարզածև, նրա հրաժեշտը արձագանք տվեց ձորակումտեսնելով, որ հոբիթները շրջվել են, բարձր ու զրնգուն ինչ-որ բան ասաց, հետո նա ձեռքերը թափահարեց, շուռ եկավ ու անհետացավ բլրի գագաթի հետևում։  Արահետը գալարվեց բլրի կանաչ ստորոտում, և նրանց դուրս բերեց մի ուրիշ ձորակ՝ ավելի լայն ու խոր, իսկ հետո սկսեց վերև-ներքև ոլորվել լանջերով, բլուր բլրի հետևից, ձորակ ձորակի հետևից։ Ոչ ծառ կար, ոչ առու՝ խոտ ու լռություն, և միայն զեփյուռն էր շշնջում ձորակներում ու երբեմն թռչունների հեռավոր կանչեր էին լսվում։ Արևն ավելի ու ավելի էր բարձրանում և ավելի ու ավելի ուժեղ էր տաքացնում։ Ամեն անգամ բարձրանալով մի նոր բլրի գլուխ, նրանք նկատում էին, որ արևմտյան զով քամին աստիճանաբար թուլանում է: Հերթական գագաթից տեսարան բացվեց դեպի հեռավոր անտառը: Ծառերի խոնավ մթին շերտը կարծես ծխում էր. երեկվա անձրևն էր գոլորշիանում ու քուլա-քուլա բարձրանում երկինք: Տերևներն ու արմատները բաց էին թողնում ներծծած ջուրը: Հորիզոնը պատվել էր մշուշով, որի գլխին ծանրորեն բազմել էր երկնքի կապույտ գմբեթը: Մոտավորապես կեսօրին հոբիթները բարձրացան հերթական բլրի լայնարձակ ու տափակ գագաթը, որը նման էր բարձր կանաչ եզրերով պնակի։ Այստեղ քամին բոլորովին կտրվեց, իսկ երկինքն ասես կախվեց բլրի հենց գլխին։ Հոբիթները հատեցին գագաթը, նայեցին մյուս կողմը և տեսածից կայտառացան: ի՜նչ ճանապարհ են անցել․․․ Ճիշտ է, թանձր օդը ծածկում էր տեսանելիքը, բայց կասկած չկար, որ Դամբանաբլուրներն ուր որ է կվերջանան։ Առջևում նրանց դիմաց խոր հովիտ էր ընկած, որը վերջանում էր երկու զառիկող լանջերի միջև ընկած նեղ անցումով։ Իսկ հետո բլուրներ չէին երևում, միայն աղոտ մութ շերտ էր։  ― Դրանք ճամփեզրի ծառերն են, ― գուշակեց Մերին։ ― Ուրեմն, այնտեղ Ուղին է։ Այդ ծառերն սկսվում են կամուրջից ու ձգվում տասնյակ լիգեր: Ասում են, հայտնի չէ, թե երբ տնկել։

Արահետը գալարվեց բլրի կանաչ ստորոտում― Հիանալի է, և նրանց ― ասաց Ֆրոդոն։ ― Եթե շարունակենք գնալ այս նույն տեմպով, ապա մինչև երեկո դուրս բերեց մի ուրիշ ձորակ՝ ավելի լայն ու խոր, իսկ հետո սկսեց վերև-ներքև ոլորվել լանջերով․ բլուր բլրի հետևից, ձորակ ձորակի հետևից։ Ոչ ծառ կար, ոչ առու՝ միայն խոտ ու լռություն, զեփյուռի շշունջ ու թռչունների հեռավոր կանչեր։ Արևն ավելի ու ավելի էր բարձրանում և ավելի կգանք Գերեզմանոցից ու ավելի ուժեղ էր տաքացնում։ դեռ կհասցնենք գիշերելու տեղ էլ գտնել։

Կեսօրին մոտ նրանք բարձրացան լայնարձակ ու տափակ գագաթով բլուրըԱյս խոսքերով նա նայեց արևելք՝ և հանկարծ նկատեց հարևան բլրի վրա տարածված կանաչ դամբանաթմբերը: Մի քանիսի գագաթները լերկ էին, որը մեծ պնակի իսկ մյուսների վրա ջարդված ատամների նման էր։ Այստեղ քամի չկար, իսկ երկինքը իջնում էր ու ճնշում։ Նրանք մոտեցան եզրին ու նայեցին հյուսիս՝ ի՜նչ ճանապարհ են անցել․․․ Ճիշտ է, թանձր օդը ծածկում էր տեսանելիքը, բայց հասկանալի էր, որ Ձորը վերջանում է։ Առջևում նրանց դիմաց խոր հովիտ էր ընկած, որը վերջանում էր երկու զառիկող լանջերով։ Իսկ հետո բլուրներ չէին երևում, միայն աղոտ մութ շերտ էր։ սպիտակ քարեր էին ցցված։

― Դրանք ծառեր ենԱյդ տեսարանը բարին չէր խոստանում, ― բացատրեց Մերին։ ― Երևի Ուղու մոտ էև հոբիթները, ճանապարհի եզրերին։ Ասում ենմեջքով շրջվելով դեպի դամբանաթմբերը, հայտնի չէշտապեցին «պնակի» կենտրոնը, թե երբ են տնկել։ որտեղ մի բարձր քար կար։ Կեսօր էր, և քարը ստվեր չէր գցում: Հոբիթները սովածացել էին, իսկ ժամանակ, դատելով արևից, դեռ շատ կար. որոշեցին նստել քարի տակ ու ճաշել: Նույնիսկ թիկնոցի միջով նրանք զգացին քարից եկող սառնությունը՝ ասես արևն ի զորու չէր տաքացնելու այն: Սակայն շոգից ուժասպառ հոբիթներին սառնությունը դուր եկավ: Նրանք կերան, խմեցին, ուրախացան՝ ի՜նչ համեղ էր ամեն ինչ․․․ Դե Թոմը ջանք չէր խնայել։ Իսկ թամբերից ազատ պոնիները թափառում էին մոտակայքում։

― Հիանալի էԴժվար ճանապարհ, ― ասաց Ֆրոդոն։ ― Եթե մենք այդքան համեղ նախաճաշ, տաք արև ու խոտի բույր... Հոբիթները ոտքները մեկնեցին, աչքները երկնքին հառեցին, ավելի երկար պառկեցին, քան պետք էր, ու դրանից էլ պատահեց այն ամենը, ինչ պատահեց։ Չորսն էլ հանկարծակի ու ծանր սրտով արթնացան. ախր բոլորովին էլ գնանք մինչև երեկոչէին մտածում քնել։ Քարը սառել էր ու երկար, ապա դուրս կգանք ձորիցդժգույն ստվեր գցել դեպի արևելք։ Դեղին արևը հասել էր «պնակի» եզրին ու դժգունել, իսկ գիշերելու մի տեղ կգտնենք։ թանձր ու սպիտակ մառախուղը բարձրանում էր բոլոր կողմերից։ Լռություն էր ու պաղ խոնավություն։ Պոնիներն իրար գլխի էին հավաքվել ու գլուխները կախել։

Այս խոսքերով նա նայեց արևելք Անմիջապես վեր թռչելով, հոբիթները վազքով նետվեցին «պնակի» արևմտյան եզրը և տեսավ տափակ կանաչ դամբանաթմբեր՝ մի քանիսի գագաթները լերկ էինհասկացան, իսկ մյուսների ոչ պղտոր մառախուղի մեջ գտնվող կղզու վրա ջարդված ատամների նման սպիտակ քարեր էին ցցված։ են՝ աշխարհից կտրված։ Նրանք հուսահատ նայեցին արևին՝ բայց արևը դանդաղ խորասուզվեց մշուշի ճերմակ ծովի մեջ, իսկ արևելեքից սողեսող տարածվեց սառը, գորշ մշուշը։ Հոբիթները հայտնվեցին առանց դուռ ու պատուհան մշուշե սրահում՝ կենտրոնական սյան փոխարեն միայնակ քարով:

Այդ տեսարանը բարին չէր խոստանումԱմեն ինչից դատելով, ի դեպնրանք թանկարդն էին ընկել, դրանց խորածածկ պնակի մեջտեղում էլ նույնպիսի քար կար։ Կեսօր էրբայց առայժմ ոգու արիությունը չէին կորցնում։ Դեռ հիշում էին՝ որ կողմում է Ուղին, քարը ստվեր չէր գցումև գիտեին՝ ինչպես հասնել այնտեղ, բայց հաճելիորեն հովացնում իսկ մնալ, սպասել մշուշի ցրվելուն նրանք չէին պատրաստվում. «պնակն» այժմ սառնաշունչ սարսափ էր ուտելու նստած հոբիթների մեջքերը։ Կերաններշնչում, խմեցին, ուրախացան՝ ի՜նչ համեղ էր ամեն ինչ․․․ Դե Թոմը ջանք չէր խնայել։ Իսկ թամբերից ազատ պոնիները թափառում և հոբիթները ուզում էին մոտակայքում։ րոպե առաջ հեռանալ:

Դժվար ճանապարհՍառած մատներով կապելով ուղեպարկերի բերանները՝ հոբիթները պոնիների սանձերից բռնած մեկը մյուսի հետևից բլրի հյուսիսային թեք լանջով իջան մառախուղի ծովը։ Որքան մոտենում էին բլրի ստորոտին, համեղ նախաճաշայնքան ցրտում ու խոնավանում էր, տաք արև այնպես որ շուտով նրանց մազերը թաց ու խոտի բույր։ Հոբիթները ոտքները մեկնեցինկպչուն դարձան։ Ներքևում այնքան ցուրտ էր, աչքները երկնքին հառեցին, ավելի երկար պառկեցին, քան պետք էրոր ստիպված եղան հագնել թիկնոցները, որոնք մի ակնթարթում խոնավացան ու դրանից էլ պատահեց ծանրացան։ Պոնիները խարխափելով առաջ էին գնում։ Միայն թե անցնեին երկու լանջերի միջև ընկած այն ամենըմիջանցքով ու ձորահովտից դուրս գային, իսկ հետո արդեն գնա քեզ համար ուղիղ, մինչև հասնես Ուղի։ Իսկ թե հետո ինչ պատահեց։ Արթնացան պետք է անեին, նրանք վախով, ախր բոլորովին այդ մասին չէին էլ մտածում քնել։ Քարը սառել էր ու երկար. հույս ունեին, դժգույն ստվեր գցել դեպի արևելք։ Դեղին արևը մառախուղի միջից հազիվհազ փայլում էր, իսկ թանձր ու սպիտակ մառախուղը բարձրանում էր բոլոր կողմերից։ Լռություն էր ու պաղ խոնավություն։ Պոնիներն իրար գլխի էին հավաքվել ու գլուխները կախել։ որ Թացաձորից հետո մշուշը կնոսրանա կամ կցրվի։

Անմիջապես վեր թռչելովՇատ դանդաղ էին առաջ շարժվում և, հոբիթները վազքով նետվեցին դամբանաթմբի արևմտյան եզրը՝ նրանք պղտոր մառախուղի մեջ գտնվող կղզու վրա էին։ Նույնիսկ արևը թաղվում որպեսզի չմոլորվեն ու չկորչեն՝ իրար հետևից։ Գլխավորում էր ճերմակ մեգի մեջՖրոդոն, իսկ արևելեքից սողեսող գալիս նրանից հետո՝ Սեմը, Փինը և Մերին։ Թվում էր սառը, գորշ մշուշը։ Մշուշարահետը վերջ չի ունենալու, մշուշ ու մշուշ․ այն տանիքի պես կուտակվել էր նրանց վերևում։ բայց հանկարծ Ֆրոդոն նկատեց, որ երկու կողմից խավարը թանձրացավ։ Ուրեմն, հասել են միջանցքին՝ Գերեզմանոցի այսպես կոչված Հյուսիսային Դարպասին: Մնում է անցնել դարպասով՝ և ազա՜տ են:

Ամեն ինչից դատելով― Արագ, նրանք թանկարդն էին ընկելիմ հետևից, բայց առայժմ ոգու արիությունը չէին կորցնում։ Դեռ ճանապարհը տեսնում էին, դեռ գիտեին, թե ինչպես հասնեն այնտեղ, իսկ մնալ, այստեղ սպասել մշուշի ցրվելուն՝ նրանց մտքով չէր անցնում։ ― գլուխը շրջելով գոռաց Ֆրոդոն ու առաջ շտապեց։

Հոբիթները պոնիները մեկը մյուսի հետևից բլուրի հյուսիսային թեք լանջով իջեցրին մառախուղի ծովը։ Իսկ տամուկ մշուշը այնքան խոնավ էրԲայց հույսն իսկույն տագնապի փոխվեց. առջևում մութի կուտակումներն ավելի սևացան, որ նույնիսկ նրանց մազերը թաց նեղացան ու կպչուն դարձան։ Ստորոտում կանգ առան ու հագան թիկնոցներըհանկարծ խավարի միջից վախեցած հոբիթների առջև ծառացան երկու վիթխարի քարե ցցեր։ Երևի անցումն է, միայն հասկանալի չէ, որոնք մի ակնթարթում խոնավացան ու ծանրացան։ Պոնիները խարխափելով առաջ էին գնում։ Միայն թե ձորահովտից դուրս գայինորտեղից այդ քարերը հայտնվեցին՝ վերևից դրանք չէին երևում։ Ֆրոդոն, իսկ հետո արդեն պետք էր ուղիղ գնալչհասցնելով ուշքի գալ, այնտեղ ճանապարհից չես շեղվի մինչև Ուղի։ Նրանք հույս ունեինարագ անցավ երկու ցցերի արանքով, և նրա վրա ասես խավարը փլվեց։ Պոնին վրնջաց, ծառս եղավ, ու հոբիթին վայր գցեց: Վեր կենալով Ֆրոդոն շրջվեց ու տեսավ, որ Թացաձորից հետո մշուշը կնոսրանա կամ կցրվի։ ինքը մենակ է․ ընկերներն անհետացել են։

Շատ դանդաղ էին առաջ շարժվում և― Սե՜մ, որպեսզի չմոլորվեն ու չկորչեն՝ իրար հետևից։ Գլխավորում էր Ֆրոդոն― գոռաց նա, նրանից հետո՝ Սամը― Փի՜ն, Փինը և Մերին։ Թվում էրՄե՜րի․․․ Այստեղ, արահետը վերջ չի ունենալու, բայց հանկարծ Ֆրոդոն նկատեց, որ երկու կողմից խավարը թանձրացավ։ Ուրեմն, հիմա հյուսիսային կիրճը կլինի, Թացաձորն անցել են։ հետ մի մնացեք․․․

― Արագ, իմ հետևից, ― գլուխը շրջելով գոռաց Ի պատասխան՝ ոչ մի ձայն։ Հոբիթին սարսափ պատեց. նա ու առաջ շտապեց։ Բայց հույսն իսկույն տագնապի փոխվեց՝ ավելի ու ավելի էր նեղանում ու փակվում սև կապանը։ Հետո հանկարծ խավարը ցրվեց ու նրա առջև ծառացան երկու վիթխարի քարե ցցեր։ Երևի անցատեղ էհետ վազեց, միայն հասկանալի չէ, թե որտեղից դրանք հայտնվեցին՝ վերևից դրանք չէին երևում։ Ֆրոդոն թափով անցավ երկու քարե ցցերի արանքով, և նրա վրա ասես խավարը փլվեց։ Պոնին վրնջացարանքով՝ կանչելով. «Սե՜մ, ծառս եղավՍե-ե՜-եմ, ու Ֆրոդոն ցած ընկավՓին, իսկ վեր կենալով՝ տեսավՄերի, որ ինքը մենակ է․ ընկերներն անհետացել են։ որտե՞ղ եք»։

― Սա՜մՊոնին նետվեց առաջ ու կորավ գորշ մառախուղի մեջ։ Ինչ-որ տեղից՝ կարծես թե ձախից, ― գոռաց նահոբիթին հասավ հազիիվ լսելի պատասխան կանչը՝ «Հե՜յ, ― Փի՜նՖրոդո, Մե՜րի․․․ ԱյստեղՖրոդո՜, հետ մի մնացեք․․․ հե՜յ»։ Նա մոլորված կանգ առավ ու ականջ դրեց՝ լայնացած աչքերով նայելով խավարին: Ապա նետվեց ձայնի ուղղությամբ և, մագլցելով քարքարոտ լանջով, նորից կանչեց ընկերներին։

Ի պատասխան՝ ոչ մի ձայն։ Նրան սարսափ պատեց, նա հետ վազեց, անցավ քարե դարպասը, կանչելով՝ «Սա՜մ, Սա-ա՜-ամ, Փին, Մերի, որտե՞ղ եք»։ Պոնին սուզվեց գորշ մառախուղի մեջ։ Ինչ-որ տեղից՝ կարծես թե ձախից, արևելքից հասավ հազիիվ լսելի Սկզբում պատասխան կանչը՝ «Հե՜յչկար, Ֆրոդո, Ֆրոդո՜բայց որոշ ժամանակ անց վերևից լսվեց թույլ արձագանք «Ֆրոդո՜, հե՜յ»։ Նա նետվեց դեպի ճիչը Ապա լռություն և, մագլցելով քարքարոտ լանջով, նորից ձայն տվեց ընկերներին։ «Ֆրոդո՜, հե՜յ»։ Վերջապես վերևից մշուշի միջից պատասխանեցին նվազ ձայներն ու խեղդվեցին աղաղակելով․ հանկարծ՝ հուսահատ աղաղակ․ «Օգնեցե՜ք, օգնեցե՜ք, օգնությո՜ւն»։ Ֆրոդոն մթին խավարում ամբողջ ուժով մագլցեց վեր ու վեր։ վեր՝ չիմանալով նույնիսկ, ճի՞շտ է գնում արդյոք:

Ոտքի տակ հանկարծ հարթ դարձավ, և նա հասկացավ, որ հասել է դամբանաթմբի կատարը։ Ոտքերը ծալվում էին, ամբողջովին թրջվել էր և ցրտից դողում էր։ Այստեղ ոչ ոք չկար։ Լռություն էր ու անթափանց խավար։

― Որտե՞ղ Հե՜յ, որտե՞ղ ե՜ք, ― աղեկտուր գոռաց նա։

Պատասխան չեղավ։ Նա մի անգամ էլ գոռաց և տագնապահույզ ականջ դրեց։ Ականջներում սուլեց ցուրտ քամին։ Միայն այժմ Ֆրոդոն նկատեցհասկացավ, որ բերանից սպիտակ գոլորշի սառչում է դուրս գալիս։ : Եղանակը փոխվում էր, բերանից գոլորշի էր դուրս գալիս, մշուշը լողում էր ծվեն-ծվեն դարձած, խավարը նոսրանում էր։ Ֆրոդոն աչքերը գլուխը բարձրացրեց ու ամպերի պատռվածքներում աղոտ աստղեր տեսավ։ Նորից քամի փչեց, ու խոտը խշշաց։

Նրա Հանկարծակի նրա ականջին խեղդված ճիչ հասավհասավ՝ կամ գուցե թվա՞ց: Հոբիթը նետվեց դեպի ճիչը՝ վազելու ընթացքում նկատելով, ու նա վազեց այնտեղ, որտեղ գոռում էին, իսկ որ մշուշը կտրատվում էր է ու հալվում, հալվում՝ բացելով աստղալի երկինքը։ Պարզ դարձավ, որ նա վազում է մյուսներից առանձնացած մի բլրի լանջով, բայց ոչ թե ճանապարհի ուղղությամբ, այլ՝ հակառակ կողմը: Արևելյան քամին թափանցում էր ոսկորները։ Աջից սև ստվեր դարձած բարձրանում կողմում սևին էր Գերեզմանոցը։ տալիս մեկ այլ՝ ավելի մեծ դամբանաբլուր:

― Դե, որտե՞ղ եք, ― նորից ճչաց նա վախեցած ու ջղայնացած։ ջղայնացած, բայց միևնույն ժամանակ զգալով, թե ինչպես է սիրտը վախից ճմլվում։

― Ո՛չ-ո՛չ-ո՛չ, ― շշնջցած շշնջաց Ֆրոդոն, բայց տեղից շարժվել չկարողացավ։

Նրա Հոբիթի ծնկները ծալվեցին, և նա փուլ եկավ գետնին։ Լռություն։ Ոչ ոք չկա, գուցե թվացե՞լ է։ Նա դողալով աչքերը բարձրացրեց ու տեսավ, որ իր վրա կռանում է մի սև կերպարանք, որը սառցե հայացքով, ասես երկու մահացու ճառագայթներով իրեն մեխում է գետնին։ Սառը պողպատե բռնիչը ձեռքը ճզմեց Ֆրոդոյին՝ Ֆրոդոյի ուսը՝ նա մի ակնթարթում ոտքից գլուխ ոսկրացավ ու գիտակցությունը կորցրեց։

Երբ Ֆրոդոն ուշքի եկավ, ամեն ինչ մոռացված էրնրան ամենակուլ սարսափ պատեց, բացի սարսափից։ և հոբիթը չկարողացավ միանգամից տիրապետել իրեն: Հետո հանկարծ նրա մտքով անցավ՝ վերջնայեց շուրջն ու անմիջապես հասկացավ, բռնվեց, գերեզմանոցում է։ որ դամբարանի մեջ է և փրկվելու հույս չկա։ Հոգեառը բռնել է իրեն, կախարդել և հիմա ինքը չար ուժերի ձեռքին է։

Դրանց մասին Հոբիթստանում շշուկով անգամ վախենում էին խոսել։ Նա Ֆրոդոն պառկած էր քարե հատակին փռված, ձեռքերը կրծքին խաչած և չէր համարձակվում շարժվել։

Մթության Եվ այնուհանդերձ, մթության մեջ, մահվան սարսուռով շղթայված, նա մտածում էր, չգիտես ինչու, բոլորովին էլ ոչ մահվան մասին, այլ հիշում էր Բիլբոյին ու նրա պատմությունները, հիշում էր, թե ինչպես էին իրենք երկուսով թափառում Հոբիթստանի արևավառ դաշտերում՝ ճանապարհորդությունների ու արկածների մասին զրուցելով։ Ամենաճարպակալած, ամենաերկչոտ հոբիթի հոգում անգամ թաքնված է (երբեմն շատ խորն է թաքնված) կարծես պահուստ սև օրվա համար, մի կատաղի խիզախություն։ Իսկ Ֆրոդոն բոլորին բոլորովին էլ ճարպակալած չէր և բոլորովին ու ոչ էլ երկչոտ չէրէր, թեպետ նա թեև այդ մասին դեռ չգիտեր էլ, դրա համար էլ : Իզուր չէր Բիլբոն, դեհ Գանդալֆը Գենդալֆը նույնպես, նրան համարում էին ամբողջ Հոբիթստանի լավագույն հոբիթը։ Ֆրոդոն հասկացավ, որ իր դեգերումները վերջացան և ահավոր վերջ ունեցան։ ունեցան: Հատկապես այս այդ միտքը նրան արիություն ներշնչեց։ Ֆրոդոն Նա լարվեց մահվանից առաջ գոտեմարտելու համար, նա : Թուլությունն ու վախը չքացան. Ֆրոդոն արդեն հնազանդ զոհ չէր։

Ուժերը հավաքելով, Մինչ նա պառկած, լարված մտածում էր ու ուժ հավաքում, անսպասելի նկատեց, որ մթությունը ներքևից, իր կողքին թափված քարե սալիկների տակից սալիկներից հորդող կանաչավուն լույսից հուշիկ-հուշիկ նահանջում է։ Լույսը պաղ ալիքով ողողեց ողողում էր նրա դեմքն ու մարմինը, իսկ բայց պատերն ու կամարակապ առաստաղը առաջվա պես մնում էին խավարի մեջ։ Ֆրոդոն գլուխը շրջեց և տեսավ, որ իր կողքը փռված են ՍամըՍեմը, Փինը և Մերին։ Նրանք պառկած էին մեջքի վրա, փաթաթված սպիտակ սավանների մեջ և մեռելի պես գունատ էին։ Նրանց շուրջը գանձերի կույտեր էին բարձրանում, և եղկելիորեն թեև կանաչավուն լույսից խավար ոսկին մեռելի ոսկորների էր նմանվում։ Մարգարտե թագեր կային նրանց գլխներին, դաստակներին՝ ոսկե ապարանջաններ, իսկ մատներին՝ մատանիներ։ Յուրաքանչյուրի կողքին՝ սուր, յուրաքանչյուրի ոտքերի տակ՝ վահան։ Եվս մեկ սուր՝ մերկացված, երեքի կոկորդի վրա։

Հնչեց մեղեդին՝ հանդարտ, աղոտ, անդրշիրիմյան։ Հեռու հեռավոր, անտանելի մելամաղձոտ ձայնը այդ ձայնն ասես գետնի տակից էր դուրս ծորում։ Բայց սգո հնչյունները Տխուր, բայց սարսափելի հնչյուններն աստիճանաբար բառեր դարձան՝ դաժան, մահաշունչմռայլ, անկասելի։ Եվ տնքացողմահաշունչ, աղիողորմ։ բայց լի հուսահատությամբ ու աղիողորմ տնքոցներով։ Կարծես գիշերը առավոտվա լույսի կարոտից զայրացած գանգատվում էր նրանիցլուսաբացին, ասես ցուրտը տաքության կարոտից կարծես ցուրտն անիծում էր նրան։ տաքությանը, որն այնքան ցանկալի էր, բայց՝ հավետ անհասանելի։ Ֆրոդոն քարացավ։ Երգը գնալով ավելի հստակ էր լսվում, և ահը սրտում նա վերջապես զանազանեց նզովքի խոսքերը․

Ոսկրացե՛ք․․․ գետնի տակ մնացե՛քպառկե՛ք, Մինչև այն պահը այնտեղ կմնաքմնացեք, Երբ որ խավարը երկնքում այգաբացի տեղՏարածվի ամբողջ երկնքում անանթեղ խավարը՝ մռայլ ու ահեղ:Եվ մարենԵրբ որ կմարեն, ածուխ դառնան մինչև վերջկդառնան

Որ թագավորի, Կթագավորի աշխարհում մնասառածԻնքը՝ Ինքը մեն-մենակ, Տիրակալը Սև։միայն՝ տիրակալը սև։

Նրա գլխավերևում ինչ-որ բան ճռռաց ու քերվեց։ Նա Ֆրոդոն բարձրացավ արմունկների վրա ու տեսավ, որ իրենք պառկած են ոչ թե դամբարանում, այլ ինչ-որ անցումի մեջտեղում, իսկ անկյունից մի երկար ձեռք մատներով քայլելով մոտենում է Սամին, Սեմին: Եվս մի քիչ՝ ու կհասնի նրա կոկորդին դրված սրի կոթին։ բռնակին։

Գարշելի նզովքը քարի պես ծանրացել էր Ֆրոդոյի վրա, հետո : Սկզբում նա անտանելիորեն փախչել ուզեց, փախչել առանց հետ նայելու։ Նա Հիմա Մատանին կհագնի, անտեսանելի դարձած խույս կտա հոգեառից, և լույս աշխարհ դուրս կգա։ Նա պատկերացրեց, թե ինչպես է փախչում առավոտյան խոտի միջով արցունքից կուրանալով, դառը սգալով ՍամիՍեմի, Փինի և Մերիի կորուստը, բայց ինքը կենդանի ու փրկված։ Նույնիսկ ԳանդալֆըԳենդալֆը, նույնիսկ նա իրեն չի դատապարտի․ ուրիշ ի՞նչ է մնում իրեն:

Բայց արիությունը նրան բոլորովին այլ բան էր հուշում: Ոչ, հոբիթները բարեկամներին չեն լքում փորձանքի մեջ: Եվ այնուամենայնիվ նա գրպանում շոշափեց մատանինՄատանին... իսկ Իսկ հոգեառի ձեռքը ձեռքն ավելի էր մոտենում Սամի Սեմի կոկորդին: ... Հանկարծ նրա վճռականությունն ամրապնդվեց, . նա հափռեց կողքին դրված կարճ սուրը, վեր կացավ, ծնկների վրա հենված ձգվեց ընկերների մարմինների վրայով և ինչքան ուժ ուներ խփեց ճանկռտող ձեռքի դաստակին ու կտրեց այն: Սրի շեղբը կտոր-կտոր եղավ, և հոբիթի ձեռքին մնաց միայն կոթը: Կատաղի մի վայնասուն տարածվեց, ու լույսը խավարեց: Խավարը ցնցվում էր չարագույժ մռնչոցից:

Ֆրոդոն ընկավ Մերիի վրա, այտը նրա քարի պես սառը երեսին: Եվ անսպասելի հիշեց այն ամենը ինչ ծածկվել էր մառախուղի քուլաներով. տունը բլրի մոտ, Ոսկեհատիկին, Թոմի երգերը, և կերկերուն ձայնով սկսեց. «Մեր հնչյուն երգ«Թո՛մ, դե՛Բո՛մ, թռի՛ր դու Բոմբանդիլ Թոմի մոտ»Բոմբադի՛լ, Թո՛մ Բոմբադիլո»: Այդ անունից նրա ձայնն ամրացավ, հնչեց ամբողջ ուժով, ասես և ստորգետնյա խավար դամբարանում փողը երգեցթնդաց արձագանքը՝ ասես Ֆրոդոյին ձայնակցեց եղջերափողը.

Մեր հնչյուն երգԹո՛մ, դե թռի՛ր դու Բոմբանդիլ Թոմի մոտԲո՛մ, Բոմբադի՛լ, Թո՛մ Բոմբադիլո,Գտի՛ր նրան՝ որտեղ էլՏանը լինես, որ ճամփին էլ նա լինիթե դրսում և թե անտառում,Գտի՛ր նրան՝ բե՛ր մեզ մոտ հեռուներից անծանոթԲլրի վրա,բլրի տակ, արահետներումԴժբախտության մեջ ենք մենքՃահճուտում, արի՜եղեգնուտում, օգնի՛րՆվիրական լճակում, Բոմբանդի՜լԼսիր մեզ ու հասի՛ր, օգնությու՛ն ենք խնդրում:

Արձագանքը լռեց, և իջավ մեռյալ լռություն: Միայն Ֆրոդոյի սիրտն էր դղրդալով խփում: Երկար , անվերջանալի թվացող լռություն: Իսկ հետո, ասես հաստ պատի հետևից, բլուրների այն կողմից, հեռվից, ավելի ու ավելի մոտենալով հնչեց պատասխան մեղեդին.

Վառ արև է երկնքում, Խարսաքարն Խաբսաքարն է հանգչում լուռ,