Changes
/* Գլուխ ինը․ «Սիգարշավող Պոնի» */
Առաջին հարկի պատուհանների հաստ վարագույրների հետևից աղոտ լույս էր թափանցում:
— Ձեզ մոտ կարելի՞ է... — սկսեց Ֆրոդոն:
— Էս վայրկյանիս, էս վայրկյանիս... — գոռաց նա ուսի վրայից և սուզվեց ծխախոտի ծխամորճի ծխի ու ձայների ժխորի մեջ:
Իսկապես Ֆրոդոն չհասցրեց ուշքի գալ, երբ իսկ նա նորից արդեն կանգնած էր իր հոբիթի դիմացու ձեռքերն էր մաքրում գոգնոցով:
— Բարի երեկո, փոքրիկ տեր իմ,— ասաց նա: — Ի՞նչ եք կամենում:
— Չորս անկողին և մարագ հինգ պոնիի համար: Իսկ դուք պարոն Նարկի՞սն եք:
— Հենց ինքը,— ուրախացավ գիրուկը: — Իսկ անունս է Լավր: Լավր Նարկիսն ինչո՞վ կարող է ծառայել: Հոբիթստանի՞ց եք,— հարցրեց նա և հանկարծ ձեռքի ափով խփեց ճակատին, ասես ինչ-որ բան հիշելով: — Հոբիթնե՜ր... — բացականչեց նա: — Ախ, այո, ախր հոբիթներ... Ձեր անունիկը անունները շնորհ արեք:
— Պարոն Տուկ, պարոն Բրենդիբաք,— ճամփորդներին ներկայացրեց Ֆրոդոն: — Իսկ սա Սեմ Գեմջին է: Անձամբ ես՝ Զառիթափցի:
— Ինչ կարող եմ անել, հը՞,— բացականչեց Լավր Նարկիսը, մատները ճտճտացնելով: Մոռացել եմ, վերջացավ գնաց... Ոչինչ, կվերհիշեմ, կհասցնենք: Ես այստեղ ուղղակի ոտքից-ձեռից ընկել եմ, իսկ ձեր մասին, ուրեմն՝ այսպես: . Հոբիթստանից թանկագին հյուրեր մեզ մոտ հազվադեպ են բարեհաճում՝ կտեղավորենք, ինչպե՞ս չենք տեղավորի: ճիշտ է, այսօր լեփ-լեցուն է, ազատ տեղ չկա, ասեղ գցելու տեղ չկա: Դարպասի շեմից հետդարձ չկա, ինչպես ասում են մեզ մոտ, լեռնամոտումԼեռնամոտում: Հե՜յ Նոբ,— գոռաց նա,— ախ դու, դանդաղաշարժ, բրդոտ: Նո՜բ...
— Գալիս եմ, պարոն, այստեղ եմ... — ճարպիկ, կլորադեմ մի հոբիթ դուրս թռավ ինչ-որ դռնից և տեսնելով ազգակիցներին, բերանը բաց մնաց:
— Իսկ Բոբն ու՞ր է,— գոռաց պանդոկպանը: —Ա՜խ — Ա՜խ չգիտես, ուրեմն գտիր... երկու ոտքդ ոտք էլ փոխ առ: Հո ես չեմ ձեզ հետևելու, ծոծրակիս աչքեր չունեմ: Բոբին ասա բակում հինգ պոնի կա, թող ինչպես ուզում է տեղավորի:
Նոբը քթի տակ ծիծաղեց, աչքով արեց ու դուրս վազեց:
— Դեհ, ուրեմն, ինչի՞ մասին էի ասում,— հիշեց պանդոկպանը ափով զարկելով իր ճակատին: — Ինչպես ասում են, հիշողությունս ծակվել է, կարելու ժամանակ չկա: Եվ ինչ էլ երեկո սկսվեց՝ ոչ շունչ քաշես, ոչ շունչ փչես: Գլուխս պտտվում է: Էստեղ անցած գիշեր մի տարօրինակ ամբողջ խումբ լցվեց հարավից: բարեհաճեց, ու եկել էին Մամռոտ ճամփով, ինչն արդեն իսկ կասկածելի է: Հետո թզուկներ՝ արևելքից, գնում են, պարզ բան է՝ արևմուտք: Իսկ հիմա դուք: Որ դուք հոբիթ չլինեիք, ուրեմն անելիք էլ չկարչլինեիք՝ չէի իմանա ինչ անեմ. տեղ չկա, ուզում ես՝ խեղդիր, չկա: Բայց քանի որ դուք հոբիթ եք, ապա ես ձեզ շիտակ կասեմ. ձեզ համար տեղեր կան... Դեռ էն ժամանակ, որ պանդոկը կառուցում էին, դիտմամբ հյուսիսային թևում ջոկեցին մեկ երկու սենյակ՝ հանկարծ հոբիթներ կգան: Էնտեղ, իհարկե, ցածր է, քան էստեղ. ամեն ինչ ոնց որ դուք եք սիրում՝ պատուհանները կլոր, առաստաղները՝ ցածր: Ընթրիք եք ուզում, ինքնստինքյան պարզ է, բա էլ ինչպես, դա հիմա: Գնացինքէս վայրկյանիս: Ներս եկեք...
Նա հոբիթներին տարավ թեք միջանցքով և բացեց կլոր դուռը:
— Այ թե սենյակ հյուրասենյակ է, հա՜,— ասաց նա: — Հը՞, ձեր սրտո՞վ է... Դե ես վազեցի, ներեցեք, մի բառ ասելու ժամանակ չկա: Երկու ոտք է, երկու ձեռք, էստեղ վեցն էլ չէր հերիքի, ահա զանգը, զանգեք, Նոբն ամեն ինչ կանի, ամեն ինչ կբերի: Իսկ եթե չլսի էդ դանդալոշը, զանգեք, ոտքերով խփեք հատակին ու գոռացեք:
Վերջապես պանդոկպանը վազեց ու նրանց շունչ քաշելու հնարավորություն տվեց: Ինչպես երևում է, իսկապես էլ նա մինչև ականջները թաղված է էր գործերի մեջ, բայց շատախոսել հաջողացնում էր: Նրանք Հոբիթները շուրջները նայեցին. ոչ մեծ սենյակը շատ հարմարավետ տեսք ուներ: Բուխարիկում բոցկլտում էր կրակը, բուխարիկի առջև ցածրիկ բազկաթոռներ էին դրված: Կլոր սեղանը ծածկված էր թարմ սփռոցով, սեղանին՝ զանգակմի մեծ զանգ: Զանգը խփել, սակայն, Սակայն զանգը խփելու հարկ չեղավ: Նոբը ինքը սրընթաց հայտնվեց. մի ձեռքում մոմակալէր, մյուսում՝ պնակներով սկուտեղը:
Ընթրիքը մի ակնթարթում մատուցվեց. տաք արգանակ, դոնդողածածկ միս, մոշի ջեմ, նոր թխած հաց, մեծ առատությամբ կարագ և կես գլուխ պանիր: Մի խոսքով, համարյա ոնց որ Հոբիթստանում: Նույնիսկ Սեմը դադարեց անվստահությամբ շուրջը զննել: Ի դեպ, նա դադարեց շուրջը նայել, հենց որ թարմ գարեջուր բերեցին:
Հասցրեց երևալ պանդոկպանը, ման եկավ սեղանների շուրջը մի րոպե մնաց և, ներողություն խնդրելով, ասաց.հեռացավ:
— Այ կընթրեք, գուցե կցանկանաք հասարակության մեջ լինել,— ասաց նա դռան շեմքից,: — իսկ գուց և չեք ցանկանա, գուցե Իսկ գուցեև իսկույն անկողին կմտնեք, չգիտեմ: Դե, բարի գիշեր, հանգիստ քուն, բայց : Բայց եթե կցանկանաք, եկեք դահլիճ, բոլորը շատ կզարմանան ձեզ տեսնելով, բա ո՞նց, հյուրեր Հոբիթստանից, այն էլ, անտարակույս, նորություններով... Գուցե կպատմեք քիչ-միչ, գուցե կերգեք. մի խոսքով՝ կուզեք կգաք, չեք ուզի, ուզի՝ ինչպես կուզեք: Որևէ բան պետք կլինի, զանգը խփեք:
Հոբիթները կուշտ կերան, կուշտ խմեցին ու աշխուժացան: Ֆրոդոն , Փինն ու Փինը, նրանց հետ էլ արդեն Սեմը, որոշեցին գնալ նայել ժողովրդին ու իրենց էլ ցույց տալ: Մերին ասաց, որ ինքը նրանց չի միանա՝ դահլիճները բոլոր պանդոկներում նույնն են. ծուխ, աղմուկ, ժխոր:
— Ավելի լավ է հանգիստ նստեմ կրակի մոտ, հետո, գուցե , կգնամ զբոսնելու: Մենակ թե դուք էնտեղ լեզուներիդ կապերը բաց չթողնեք, հիշեքչմոռանաք, որ մենք գաղտնի փախստականներ ենք, իսկ մեզ հետապնդում են: Հոբիթստանը կողքին մոտիկ է, ցանկացած շուն մեր հոտը կառնի, եթե հոտոտի...
— Լավ, լավ... — ասաց Փինը: — Դու Տես, ինքդ չկորչես՝ և հաշվի առ, որ դրսում լավ է, իսկ ներսում՝ ավելի լավապահով:
Դահլիճում ամենազանազան ու խայտաբղետ ժողովուրդ էր հավաքված: Ֆրոդոն զննեց նրանց, երբ աչքերը վարժվեցին այստեղի սրահի լույսին, եթե չասենք կիսախավարին: Հսկայական բուխարիկը Միայն բուխարիկն էր կարմրավուն շողեր էր սփռում, իսկ երեք բազմամոմ աշտանակ աշտանակները հաշվի մեջ չէին. դրանց արձակած առանց այն էլ թույլ լույսը կորչում էին ծխախոտի ծղի էր խիտ ծխի մեջ: Լավր Նարկիսը կրակի մոտ կանգնած խոսում էր միաժամանակ երկու թզուկի և երեք տարօրինակ տեսքով մարդկանց հետ: Նստարաններին խառը նստած էին լեռնամոտցիներ, տեղական տեղացի հոբիթներ, թզուկներ և էլի ով ասես, ծխի մեջ լավ չէր զանազավում:
Հոբիթստանի հոբիթներին տեսնելով դահլիճի լեռնամոտցիները ծափ տվեցին և ուրախ խժդժոց բարձրացավ: Օտարականները, հատկապես նրանք, որ ովքեր եկել էին Մամռոտ Ճամփից էինՃամփով, նրանց շրջվեցին ու սկսեցին հետաքրքրությամբ ոտքից գլուխ չափեցինչափել հոբիթներին: Պանդոկպանի համբերությունը Պանդոկպանը չէր տանումհամբերում, որ լեռնամոտցիներին ներկայացնի նոր ժամանած հյուրերին, իսկ նրանց էլ՝ սրանց. այնքան չէր համբերում, որ հոբիթների գլխին ուղղակի անունների տարափ տեղաց: Լեռնամոտցիների ազգանունները Լեռնամոտցի «խոշորների» տոհմանունները մեծամասամբ բուսական էին՝ Եղեգնյակ, ՀավամրգունՀավամրգունի, Ուղտափուշիկ, Կաղամախունկ և նման այլ անուններ(հոբիթստանցի հոբիթներին դա անհականալի տարօրինակություն թվաց:): Տեղական ամենահաճախ հանդիպող անունը Հինկաղնին էր: ԲնունիներըԲայց կային նաև հոբիթներին հայտնի տոհմանուններ. Բնունիներ, ԱվազուններըԱվազուններ, ՓոսփորիկներըՓոսփորիկներ, ԵրկարաոտքներըԵրկարոտքներ, որոնց կրողներն անկասկած ազգակիցներ կունենաին կունենային Հոբիթստանում: Երևան եկան Գտնվեցին նաև իսկական Զառիթափցիներ, . նրանք արագորեն ըմբռնեցինընդունեցին Ֆրոդոյին իրենց շարքերը և, չգիտես ինչու, վստահ էին, որ Ֆրոդոն ոչ այլ ոք է, քան իրենց նորահայտ հորեղբայրըփոքր տարիքում կորած եղբայրը:
Մարդիկ ու թզուկները քննարկում էին արևելքի իրադարձություններն ու նորություններ էին փոխանակում՝ վերջին հաշվով բոլորին հայտնի: ԱյնտեղՕրինակ՝ հարավում ամպեր էին կուտակվում, որտեղից և մարդիկ, որոնք եկել էին Մամռոտի մարդիկՄամռոտ ուղիով, հողը վառվում էր նրանց ոտքերի տակ և ակնհայտորեն նոր հողեր էին փնտրում, որ հանգիստ ապրեն: Լեռնամոտցիները կարեկցեցինԼեռնամոտցիներն ախուվախ էին անում, բայց, երևում է, հույս ունեին, որ այդ որոնումները կշրջանցեին որոնումներն իրենցկշրջանցեն: Եկվորներից մեկը, մեկը՝ մի շիլաչք ու այլանդակ, արշավանք գուշակեց հարավ-արևելքից մոտ ապագայում:
— Եվ թող նրանց համար նախապես տեղ պատրաստեն, թե չէ նրանք իրենք կգտնեն իրենց համար: Ապրել հո հարկավոր է, և ոչ միայն որոշ-որոշներին:
Դա դիտմամբ բարձր էր ասված, և տեղացիները տագնապալի հայացքներ փոխանակեցին:
Հոբիթները զրուցում էին մի կողմ քաշված, մարդկային հոգսերը նրանց այնքան էլ չէին անհանգստացնում: Հոբիթների գետնատները, բները կամ նույնիսկ տնակները խոշոր ժողովրդին պետք չեն: Բոլորը կուտակվել էին Սեմի ու Փինի շուրջը, իսկ սրանք սոխակների պես գեղգեղում արդեն իրենց զգում էին, հատկապես Փինը՝ նրա ինչպես տանը և ուրախ շատախոսում էին: Փինի ամեն մի նախադասությանը հետևում էր ծիծաղի պոռթկումը: Հատկապես մեծ հաջողություն ունեցավ նրա պատմությունն այն մասին, թե ինչպես էր փլուզվել Միշել Գետնափորիկի քաղաքային խորհրդի գետնափոր սրահի տանիքը, և քաղաքագլուխ Վիլ Սպիտակթաթը՝ Արևմտյան Ծայրամասի ամենագեր հոբիթը, մնացել էր տակը: Ու ի՜նչ ծիծաղելի տեսք ուներ, երբ դուրս էր եկել կրակույտի միջից՝ իսկը շաքարաբլիթ: Ծիծաղը՝ ծիծաղ, բայց որոշ հարցեր Ֆրոդոյին դուր չեկան: Տեղի հոբիթներից մեկը, օրինակ, որը մեկ-երկու անգամ եղել էր Հոբիթստանում, կպել էր Ֆրոդոյից ու անընդհատ հարցնում էր, թե այդ որտեղ են ապրում Զառիթափցիները և ում են ազգական:
Հանկարծ Ֆրոդոն նկատեց, որ նույնիսկ այս տեղերի համար տարօրինակ, դաժան, քամահարված դեմքով մի մարդ կիսամութի մեջ պատի տակ նստած՝ մի բաժակ գարեջուր առջևը, նստած ուշադիր ունկդրում էր է հոբիթների անհոգ շաղակրատանքը: նա երկար ծխամորճ էր ծխում, հոգնած, ու գարեջուր խմում սեղանին դրված մեծ գավաթից: Նստած էր որսորդական երկարաճիտք, ծեխակոլոլ կոշիկներով ոտքերը սեղանի տակ մեկնած: Հին, հագին հին, բծավոր մուգ կանաչ թիկնոցը չէր հանել թիկնոց էր և, չնայած տոթին, նույնիսկ կնգուղը գլխանոցը չէր հանել: կնգուղի Գլխանոցի տակից փայլող նրա աչքերը խիստ փայլում աչքերն ուշադիր զննում էին, ու երևում էր, որ նա նայում էր նորեկ հոբիթներին:
— Ո՞վ է նա,— հարցրեց Ֆրոդոն պանդոկապետի հետ փսփսալու հարմար պահը որսալով: — Կարծես թե նրան չեք ներկայացրել:
— Նա՞,— նույն փսփոցով պատասխանեց ճշտեց պանդոկպանը աչքերը շլելով և առանց գլուխը թեքելուաչքերը շլելով: — Դե ոնց ասեմ ձեզ: Էն Հետքագետներից է: Անհասկանալի ժողովուրդ է, քարշ են գալիս այստեղից այնտեղ... Մենք նրա անունը Հետքագետ ենք դրել: Նա հազվադեպ Հազվադեպ մի խոսք կասի, բայց առհասարակ պատմելու շատ բան ունի: կորչում է մի ամսով, եթե ոչ մեկ տարով, իսկ հետո հայտնվում է, նստում, գարեջուր է խմում: Անցած գարնանը հաճախ էր այստեղ լինում, հետո կորավ և ահա նորից է եկել: Չգիտեմ, թե իրականում ինչպես են նրան կոչում, իսկ բայց մեզ մոտ կոչում են Պանդուխտ: Սակայն տարօրինակ է, որ դուք եք նրա մասին հարցնում: — Բայց այստեղ հարցրիք... Այստեղ Լավրին կանչեցին, ինչ-որ տեղ գարեջուրը վեջացել էր, ու նրա վերջին խոսքերը մնացին առանց բացատրության:
Ֆրոդոն նկատեց, որ պանդուխտ Պանդուխտն ուղիղ իրեն է նայում, ասես կռահել էր, որ խոսքն իր մասին էր: Հետո նա գլխով ու ձեռքով նշան արեց, արեց՝ հրավիրելով Ֆրոդոյին իր մոտ: Երբ Ֆրոդոն մոտեցավ, և Պանդուխտը կնգուղը գլխանոցը հետ գցեց. ճերմակն արդեն դիպել էր նրա սև, խիտ մազերին, իսկ երկարուկդեմքը խիստ էր, շեշտված այտոսկրերով դեմքին դաժանորեն փայլում էին խաժ աչքերըև ուշադիր, քննախույզ հայացքով:
— Իմ անունը Ինձ Պանդուխտ էեն կոչում,— ցածր ասաց նա: — իսկ Իսկ դուք, կարծեմ, պարոն Զառիթափցին եք, եթե Լավրը չի շփոթել:
— Նա չի շփոթել,— չոր պատասխանեց Ֆրոդոն: — Ինչ որ չափազանց անքթիթ էին նայում ու զննում նրան:
