Changes
/* Գլուխ տասնմեկ․ Գիշերային հարձակում */
Բոլորը լռեցին, ու հոբիթները մեկը մյուսի հետևից քուն մտան:
====Գլուխ տասնմեկ․ Գիշերային հարձակումՇեղբը խավարում====
[[Պատկեր:A Knife in the Dark.jpg|300px|thumb|right]]
Մինչ նրանք պատրաստվում էին քնելու Լեռնամոտի պանդոկում, Բրենդիդուիմքի վրա չարագուշակ ստվեր էր իջնում. խավարի հետ : Կիրճերում ու գետի ափերին սառը մառախուղէր կուտակվում: Ճագարի Գերանում քար լռություն էր: Գիրուկ Կուղբնոցը դուռը կիսաբաց արեց ու զգուշությամբ քիթը դուրս հանեց: Ամբողջ Չգիտես ինչու, ամբողջ օրը նա սարսափի մեջ էր, իսկ երեկոյան նույնիսկ պառկել չէր համարձակվում: Քարացած օդում անորոշ սպառնալիք էր կախված: Նա նայեց մութ մառախուղի մեջ և տեսավ, որ ցանկապատի դռնակն ինքն իրեն անձայն բացվեց, իսկ հետո անաղմուկ փակվեց: Նրան այնպիսի սարսափ պատեց, որ կյանքում չէր զգացել: Նա դողալով ընկրկեց և սաստիկ ուժ գործադրելով, թոթափեց ծանր կարկամածությունը: Հետո դուռը փակեց բոլոր փակաղակներով ու սողնակներով կողպեց:
Բայց թեթև քամի անցավ տերևների միջով ու ինչ-որ տեղ կանչեց առաջին աքաղաղը: Վաղորդյան սահմռկելի ժամն անցավ: Դռան մոտի ստվերը շարժվեց: Անաստղ ու անլուսին մառախուղի մեջ սառցե լույսով փայլեց մերկացված շեղբը: Փափուկ, բայց ծանր հարվածը ցնցեց դուռը:
— Բաց անել, Մորդորի անունից,— հրամայեց չարագույժ, ուրվականային ձայնը: Երկրորդ հարվածից դուռը պոկվեց ու տապալվեց՝ շղթաների, կեռերի ու սողնակների հետ միասին: Սև ստվերները ներս խուժեցին: Եվ իսկույն էլ մոտակա անտառակում զիլ հնչեց եղջերափողը: Այն կայծակի նման ճեղքեց գիշերը.
''Ելի՛ր... Հարձակու՛մ... Հրդե՛հ ... Թշնամի՛ն...'' Գիրուկ Կուղբնոցը տանը պարապ չէր նստել: Տեսնելով, թե ինչպես են սև ստվերները սողում դեպի դուռը, նա հասկացավհասկացել էր, որ ինքը պետք է փախչի կամ կործանվի: Եվ փախել էր հետնամուտքից, այգու, դաշտերի միջով: Հազիվ մի լիգ էր վազել մինչև մոտիկ տունը մոտակա կալվածքը և ընկել շեմին: շեմին՝ տնքալով. «Ոչ, ոչ... — տնքում էր նա: — Ես կապ չունեմ... Այն ինձ մոտ չէ...»: Ինչի՞ մասին էր նա քրթմնջում՝ չհասկացան, բայց ըմբռնեցին գլխավորը՝ Բրենդիդուիմքում թշնամիներ են, Արշավանք արշավանք է Հավերժական Անտառից: Եվ թնդաց կոչը.
''Հարձակու՛մ... Հրդե՛հ... Թշնամի՛... Այրվու՛մ ենք...''
''Ելի՛ր... Թշնամիները...''
Ֆրոդոն նորից քնեց, բայց հիմա էլ նրա քնի մեջ ներխուժեց քամու թնդյունը և սմբակների կատաղի դոփյունը: Քամին ցնցում էր պանդոկի պատերը, իսկ ինչ-որ տեղ հեռու կատաղի փչում էր եղջերափողը: Ֆրոդոն գլուխը թափ տվեց, արթնացավ, բացեց աչքերը և լսեց աքաղաղի զիլ կանչը բակում: Պանդուխտը հետ քաշեց վարագույրներն ու թափով բացեց կրկնափեղկերը, իսկ հետո՝ պատուհանը: Մոխրագույն լուսաբացը հորդեց սենյակ ու առավոտյան զովը մտավ վերմակի տակ: Վեր կենալով՝ հոբիթները Պանդուխտի հետևից գնացին իրենց ննջարանները և հասկացան, որ նրա խորհուրդը փրկել է իրենց կյանքը: Պատուհանները ջարդված էին ու փեղկերը ծխնիներից կախված օրորվում էին, քամին ծածանում էր քրքրված վարագույրները, բազմոցի մորթոտված երկարուկ բարձերն ընկած էին հատակին՝ անկողնու թափթփված սպիտակեղենի մեջ, իսկ գորշ բրդե ծածկոցը ծվեն-ծվեն էր արված: Պանդուխտն իսկույն գնաց պանդոկպանին կանչելու: Խեղճ Լավրը վախեցած թարթում էր քնկոտ աչքերը, որոնք, ինչպես ինքն էր հավատացնում, մի վայրկյան անգամ չի կպցրել և որ ամեն ինչ խաղաղ է եղել: — Այսինքն կյանքումս այսպիսի բան չեմ տեսել... — բացականչեց նա, նա՝ սարսափահար ձեռքերը դեպի առաստաղը պարզելով: — Որպեսզի հյուրերի համար վտանգավոր լինի իրենց անկողիններում քնելը, որպեսզի փչացնեն համարյա բոլորովին նոր բարձերը, բա բարձե՜րը: Բա հետո ի՜նչ է լինելու:
— Ոչ մի լավ բան,— գուշակեց Պանդուխտը: — Բայց քեզ համար ավելի հանգիստ կլինի, եթե մեզնից ազատվես: Մենք հիմա գնում ենք: Նախաճաշ պետք չէ, ոտքի վրա մի բան կուտենք:
Նարկիսը վազեց կարգադրություն անելու, որ թամբեն ու դուրս բերեն պոնիները և ոտքի վրա ուտելու ուտելիք պատրաստեն: Վերադարձավ իրեն լրիվ կորցրած. պոնիներն անհետացել են... Ախոռի դռները կրնկի վրա բաց են, իսկ ներսը դատարկ է: Տարել են ոչ միայն հոբիթների պոնիները, այլև բոլոր ձիերը, մինչև վերջինը:
Ֆրոդոն չափազանց հուզվեց: Ոտքով ինչպե՞ս կհասնեն Ազատք, եթե նրանց իրենց հետևում են ձիավոր թշնամիները: Նույն հաջողությամբ կարելի է և լուսին գնալ: Պանդուխտը լռելյայն դիտում էր հոբիթներին, ասես գնահատելով նրանց ուժն ու վճռականությունը:
— Միևնույնն է, չէ՞ որ պոնիներն էլ Պոնիները մեզ Հեծյալներից չէին փրկի,— ասաց նա, նա՝ կարծես Ֆրոդոյի մտքերը կարդալով: — Եվ այն արահետով, որով ես ձեզ տանելու եմ, ավելի լավ է ոտքով գնալ, քան պոնիով: Մթերքի հա՞րցըԻնձ մտահոգում է միայն մթերքի և իրերի հարցը: Այստեղից մինչև Ազատք հասնելը Ռիվենդել ճանապարհին ուտելու ոչինչ չենք գտնի, հարկավոր այնպես որ պետք է ուտելիք շատ վերցնելապավինենք սեփական պաշարներին: Չէ՞ Իսկ պաշարները քիչ չպիտի լինեն՝ չէ՞ որ կարող ենք ուշանալ, կարող ենք ոլորապտույտ ուղիով գնալ: Կարող Ինչքա՞ն կարող եք շալակել...
— Ինչքան որ պետք լինի,— կտրիճավարի ասաց Փինը,— չնայած վախից սիրտը փորն ընկավէր ընկել: — Մեռնել-մեռնել է, գոնե կուշտ փորով կմեռնենք:
— Ես երկու հոգու չափ կտանեմ,— մռայլ հայտնեց ՍամըՍեմը:
— Իսկ գործին ինչպե՞ս Մի՞թե ոչինչ չի կարելի է օգնելանել, պարոն Նարկիս,— հարցրեց Ֆրոդոն: — Հնարավոր չէ՞ որևէ կերպ մի զույգ պոնի ճարել, դե կամ գոնե մեկը բեռի համար: Ես հասկանում եմ, որ վարձով հազիվ թե... Գուցե գնե՞նք: Իսկ մտքում նա վախվորած հաշվում էր իրենց ունեցած ողջ դրամը...
— Այո, հավանորենԿասկածում եմ,— ասես ծանրութեթև անելով խոսեց Պանդուխտը,վհատ ասաց պանդոկպանը: — թող հարցնիԼեռնամոտի բոլոր հեծնելու հարմար պոնիներն իմ ախոռում էին: Մեկ պոնի մեզ այնուամենայնիվ հարկավոր Ինչ վերաբերվում է: Դե հիմա մտածել անգամ չենք կարող արագ մնացածին, մեզ մոտ ընդամենը մեկ-երկու ձի կա ու աննկատ դուրս գալու մասինվերջ, բայց վաճառքի համար չէ: Պոնի փնտրելը նույնն էՍակայն կաշխատենք, թե արշավի դուրս գալիս շեփոր փչեստեսնենք ինչ կարող ենք անել: Նրանք հենց դա էլ հաշվի են առելՀիմա կուղարկեմ այդ անբան Բոբին, թող գնա հարցուփորձ անի:
— Մխիթարության մի փոքր նշույլ կաԱյո,— ասաց Մերին: — Իսկ եթե սթափ դատենքթերևս, ապա ոչ փոքր ուղարկել պետք է, ոչ էլ նշույլ— ասես ծանրութեթև անելով խոսեց Պանդուխտը,— թող հարցնի: Քանի որ այսպես Մեկ պոնի մեզ այնուամենայնիվ հարկավոր է ստացվել, եկեք ինչպես հարկն է նախաճաշենք: Ու՞ր Բայց էդ դեպքում մտածել անգամ չենք կարող արագ ու աննկատ դուրս գալու մասին: Պոնի փնտրելը նույնն է դանդալոշ Նոբը, թե արշավի դուրս գալիս շեփոր փչես: Նրանք հենց դա էլ հաշվի են առել:
— Ոսկորն ու կաշին է,— ասաց Բոբը,— այդ պոնին վաղուց սպանդանոց հանձնելու ժամանակն է, իսկ Կաղամախը նրա համար, համոզված եղեք, եռակին է ուզելու՝ շահի հոտ է առել կաշի քերթողը:
— Կաղամա՞խը,— զգուշացավ Ֆրոդոն: — Գուցե այստեղ որևէ խարդախություն խարդախությու՞ն կա: Գուցե այդ պոնին հետ վազի նրա մոտ՝ մեր բեռն էլ հետը, կամ նրա միջոցով կհետևեն հետևեն մեզ, ինչ իմանաս:
— Կարող է պատահել, կարող Ամեն ինչ էլ հնարավոր է,— ասաց Պանդուխտը,: — չնայածՉնայած, հազիվ թե: Կաղամախի մոտ ոչ մի կենդանի արարած չի վերադառնա, եթե մեկ անգամ կարողացել է ազատվել նրա ձեռքից: Երևի պարզապես որոշել է հրաժեշտից առաջ մի համեղ կտոր էլ փախցնել, այդ պոնին, հաստատ գիտեմ, շունչը փչելու վրա է: Ինչ արած, ընտրություն չունենք: Ինչքա՞ն է ուզում դրա համար:
Բիթ Խաղամախը տասներկու արծաթ էր պահանջել, իսկապես, մի ամրակազմ պոնիի գնից երեք անգամ ավելի: Գնված փոքրիկ կենդանին ոսկրոտ էր, հյուծված, ծեծված, բայց դեռ սատկելու միտք չուներ: Լավր Նարկիսը իր գրպանից վճարեց պոնիի համար և դեռ տասնութ արծաթ էլ առաջարկեց Մերիին՝ ի հատուցում կորած պոնիների: Նա ազնիվ մարդ էր և բավական ունևոր, բայց երեսուն արծաթի համար ափսոսանքից լացը գալիս էր, մանավանդ, որ կեսը ստիպված եղավ հրամցնել գարշելի ու ժլատ Կաղամախին:
Սակայն նա չէր տուժել: Հետագայում պարզվեց, որ տարել են միայն մի ձի: Մնացածներին ուղղակի վախեցրել էին, և նրանք գտնվեցին Լեռնամոտի մարգագետիններից: Ճիշտ է, Մերի Բրենդիզայքի Բրենդիբաքի պոնիները փախել էին Թոմ Բոմբադիլի մոտ, որտեղ արածում էին ու ճարպակալում, ասես ոչինչ չէր եղել, բայց երբ Թոմն իմացավ, թե ինչ է պատահել Լեռնամոտում, նրանց հետ ուղարկեց Նարկիսին և վերջինս կարծես երկնքից ընկած հինգ ձի պոնի ստացավ: Ճիշտ է, Լեռնամոտում ձիերն պոնիներն այնքան էլ ազատ չէին, բայց այնուամենայնիվ Բոբը փառավորապես խնամում էր նրանց, բացի այդ այնպես որ, կարելի է ասել, նրանց բախտը բերեց՝ խուսափեցին սարսափելի ճանապարհորդությունից: Թեպետ Սակայն փոխարենը Ազատքում էլ չեղան:
— Իսկ դուՈղջույն, Կաղամախերկարոտ,— ասաց կանչեց նա,: — ավելի լավ կանես քո զզվելի մռութը պահեսԻ՞նչ է, թե չէ գիտես չէ՜ ինչեր են լինում... — Մեծ խնձորի կեսը թափով իջավ Բիթի քթին. նա վայրկենապես անհետացավ ու ցանկապատի տակից ուշացած հայհոյանք թափեցընկերնե՞ր ես ճարել:
— Ձեզ էլ ողջույն, անխելք մանրունք,— դիմեց նա հոբիթներին: — Գոնե գիտե՞ք, թե ում հետ եք գործ բռնել: Ախր դա Պանդուխտ Տիպտկլորն է, հասկանալի՞ է: Նրան մի ուրիշ տեսակ էլ են կանչում, հավես չկա ասելու: Դե, գիշերը ինքներդ կտեսնեք ինչն ինչոց է... Իսկ դու, Սեմիկ, տես հա՜, իմ սատկած պոնիին չնեղացնես: Թու՜... — ու նորից մի չաղլիկ գունդ թքեց: Սեմը շրջվեց. — Իսկ դու, Կաղամախ,— ասաց նա,— ավելի լավ կանես քո զզվելի մռութը պահես, թե չէ գիտես չէ՜ ինչեր են լինում... Մեծ խնձորի կեսը թափով իջավ Բիթի քթին. նա վայրկենապես անհետացավ ու ցանկապատի տակից ուշացած հայհոյանք թափեց: — Համով խնձոր էր,— հառաչելով նկատեց Սեմը: Գյուղը վերջացավ: Նրանց ուղեկցող երեխաներն ու պարապ-սարապները ետ մնացին շուտով ձանձրացան ու վերադարձան հետ մնացին՝ որոշելով Հարավային ԴարպասԴարպասից դուրս չգալ: ԵրկուԴե, իսկ ճամփորդները, դարպասը թողնելով հետևում, երկու-երեք լիգ ճամփորդները գնացին մեկ աջ, մեկ ձախ ոլորվող Ուղիով. ու ոչ մի կողմ չթեքվեցին: Սկզբում Ուղին գալարվեց աջ՝ շրջանցելով լեռան ստորոտը հետո ճանապարհը թեքվեց ցած՝ կտրելով խիտ անտառըարագ վազեց ներքև, անտառի ուղղությամբ: Գորշ Լեռնամոտը բարձրանում Ձախ կողմում լանջերին սևին էին տալիս Հիմնի հոբիթների բները. հյուսիսում խորունկ հովտից ծուխ էր բարձրանում՝ ըստ երևույթին այնտեղ Կոմբն էր հետևում. Արչետը թաքնված էր անտառակի հետևում: Երբ Լեռնամոտի գորշ լեռը մնաց հետևում նրանք թեքվեցին դեպի հյուսիս, ձախ ու գնացին նեղ, հազիվ նկատելի կածանով:
— Այստեղ էլ մենք կծածկվենք կողմնակի աչքերից,— ասաց Պանդուխտը:
— Միայն թե Հուսով եմ, կարճ ճանապարհով չգնանքչենք կտրում,— կասկած հայտնեց Փինը: — Թե չէ մի անգամ գնացինք անտառի միջով կարճ կտրեցինք ու հետո հազիվ դուրս եկանքողջ մնացինք:
— Այն ժամանակ ես ձեզ հետ չեմ եղել,— քմծիծաղեց Պանդուխտը: — Իմ բոլոր զարտուղի ճանապարհները տանում են այնտեղ, ուր պետք է:
Նա մեկ անգամ էլ աչքի անցկացրեց դատարկ Ուղին , և խորացավ թփուտաշատ անտառակընրանք արագ իջան անտառաշատ հովիտը: Որքան որ հոբիթները կարողացան կռահել, Պանդուխտը սկզբում շարժվեց Արչետի կողմը, բայց հետո թեքվեց աջ, որ որքան հնարավոր է արագ շրջանցի գյուղը և վայրի հողերով գնա դեպի Թխպամած: Եթե նրա մտադրությունն իրականանար՝ ճանապարհը զգալիորեն կկրճատվեր. Ուղին լայն աղեղով շրջանցում էր Մոծակի Ճահճուտները: Սակայն ստիպված կլինեին գնալ ճահճուտով, որը, ըստ Պանդուխտի, նախանձելի վայր չէր: Իսկ առայժմ զբոսանքը բոլորին էր հաճելի էր: Առհասարակ, եթե գիշերային միջադեպը չլիներ՝ առավոտը հոբիթներին նույնիսկ հրաշալի կթվար: Արևը պայծառ լուսավորում էր, բայց չէր այրում, անտառը դեռ չէր ազատվել բազմագույն սաղարթից, հովիտը թվում էր խաղաղ ու ոչ մի սպառնալիք կամ սարսափ չէր թաքցնում: Պանդուխտը բազմաթիվ արահետների մեջ վստահորեն ընտրում էր անհրաժեշտը. եթե նա չլիներ, ապա հոբիթներն անմիջապես կմոլորվեին: Նա ընտրում էր ամենաոլորուն կածանները, որոնք գալարվում էին այս ու այն կողմ ու վերադառնում արդեն անցած տեղեր՝ այդպես նա հույս ուներ շփոթեցնել հետապնդողներին, եթե այդպիսիք լինեին:
— Իհարկե, Կաղամախը կհետևիհետևելու է, թե մենք որտեղ ճանապարհից թեքվեցինք,— ասաց նա,— սակայն մեր հետևից չի գա, պարզապես ոմանց կհուշի: Նա այստեղի բոլոր կածանները լավ գիտի, թեպետ ինձանից ո՛չ լավ: Իսկ նրանց, ում կհայտնի, հաստատ հեռու չեն այստեղից:
Թե Պանդուխտն էր նրանց այդպես առաջնորդում, թե էլի ինչ-որ այլ պատճառով, բայց նրանց հետապնդող չկար: Ճամփորդներին նկատում էին միայն թռչունները, աղվեսները, մեկ էլ կայտառ սկյուռիկները: Նրանք գիշերեցին անտառում, իսկ առավոտյան սուսուփուս շարունակեցին ճանապարհը: Անտառից դուրս եկան միայն երրորդ օրը, դուրս եկան ու իսկույն թաքնվեցին: Լեռնամոտի ագարակներից անցել էին, այժմ սկսվում էին Մոծակի Ճահճուտները:
— Է՜. էսպես հո ինձ կուտեն,— չդիմացավ Փինը: — Սա արդեն ոչ թե Մոծակների Ճահճուտ է, այլ մոծակների բուծարան:
— Իսկ որ հոբիթները մոտերքում չկան, այս զզվելիները ու՞մ արյունն են խմում,— հետաքրքրվեց ՍամըՍեմը, կատաղորեն իր վզին շփշփացնելով:
Այդ խուլ վայրում հազվագյուտ գարշելի օր եղավ: Գիշերատեղն էլ սառն էր, խոնավ, անհարմար. այդ բզզան արյունախումները թույլ չէին տալիս աչք կպցնել: Եղեգների ու սեզերի մեջ վխտում էին ճռճռացնող արարածները, ծղրիդի վատ ազգակիցները: Ամբողջ գիշեր ականջները սղոցում էր. «Արյու՜ուն... Արրյու՜ուն»: Մինչև առավոտ հոբիթներն ուղղակի խելագարվեցին:
Դրանից քիչ ավելի լավ էր չորորդ օրը. քիչ ավելի թեթև չորորդ գիշերը: «Արյունախնդիրները», ինչպես նրանց անվանեց ՍամըՍեմը, չէին ճռճռում, բայց մոծակների անկուշտ վնգացող ամպերը առաջվա պես ալիքվում էին ճամփորդների գլխավերևում:
Երբ Ֆրոդոն անասելի հոգնած, համարյա քնելու հույս չունենալով պառկեց, հանկարծ արևելքում լույսի հեռավոր ցոլք նկատեց. բռնկվում էր ու հանգչում: Իսկ մինչև լուսաբաց դեռ մի քանի ժամ կար:
— Այն մասին, որ մեր ճանապարհը բացահայտված է, ոչինչ անել չես կարող... Հայտնի չէ, թե մեզ ինչ է սպասվում այնտեղ: Սարից, սակայն, լավ է երևում Ուղին:
— Չէ որ հույս ունեիր այնտեղ Գանդալֆին Գենդալֆին գտնելու:
— Հույս ունեի, բայց հիմա հույսը փոքր է: Եթե նա նույնիսկ գնա այս ճանապարհով, ապա կարող է պատահել, որ շրջանցի Լեռնամոտը և մեր մասին չի իմանա: Հազիվ թե այնտեղ հասնենք նույն ժամանակ, իսկ եթե չհասնենք, իրար կկորցնենք՝ ոչ մենք կարող ենք նրան սպասել, ոչ նա՝ մեզ: Եթե հեծյալները անտառում մեզ չբռնեցին, ուրեմն անպայման կգնան դեպի Զավերտ՝ այնտեղից ամեն-ամեն ինչ երևում է: Եվ հիմա էլ մենք կանգնած ենք, իսկ մեզ տեսնում են զանազան գազաններ ու թռչուններ...
Հոբիթները տագնապալի նայեցին հեռավոր բլուրներին, իսկ Սամը Սեմը հայացքն ուղղեց դժգույն երկնքին, ասես այնտեղ սպասում էր տեսնել գորշ արծիվ կամ դժնդակ անգղ:
— Դե դու էլ հո հույս չե՜ս տալիս, Պանդուխտ,— գլուխն օրորելով մռթմռթաց նա:
</poem>
Բոլորը զարմացած շրջվեցին դեպի ՍամըՍեմը:
— Իսկ շարունակությու՞նը,— հարցրեց Մերին:
— Շարունակությունն արդեն չեմ հիշում,— խոստովանեց ՍամըՍեմը: — Ես լսել եմ պարոն Բիլբոյից, երվ դեռ փոքր տղա էի. նա գիտեր, որ էլֆերի համար գժվում եմ և նրանց մասին ամեն ինչ ինձ պատմում էր: Նա ինձ գրագիտություն էլ է սովորեցրել, իսկ ինչքա՜ն է իր հորինած ոտանավորներից արտասանել՝ թիվ ու համար չկա:
— Դա ինքը չի հորինել,— ասաց Պանդուխտը: — Դա «Գիլ-Գալադի մահը» հին երգի սկիզբն է, միայն Բիլբոն էլֆերենից թարգմանել է համընդհանուր լեզվի:
— Էնտեղ դեռ շատ կար, երգը երկար էր ու անընդհատ Մորդորի մասին,— ասաց ՍամըՍեմը: — Հիշում եմ, վախից շարունակությունը միտս չպահեցի: Ի՞նչ գիտենայի էն ժամանակ, որ ինձ բաժին կընկնի գնալ էնտեղ:
— Դե, առայժմ դեռ ո՛չ Մորդոր,— ասաց Փինը:
Զավերտի գագաթին, ինչպես գուշակում էր Պանդուխտը, նրանք խիտ խոտով ծածակված հինավուրց ավերակներ տեսան: Բայց տափակ կատարի կենտրոնում քարերի մեջ կրակի թարմ հետքեր կային: Իսկ շուրջը մռայլ ու չարագույժ լռություն էր:
— Ահա քեզ, խնդրե՛մ,— ասաց Մերին: — Արժեր շտապել այստեղ՝ ոչ քեզ ծառ ու թուփ, ոչ առվակ, ոչ թաքստոց: Իհարկե, Գանդալֆն Գենդալֆն էլ չկա՝ և, իհարկե, ի՞նչ պետք է աներ այստեղ:
— Այո, նա այստեղ ոչինչ չունի անելու,— մտածկոտ համաձայնեց Պանդուխտը: — Չնայած, եթե նա մեզնից երկու օր հետո լիներ Լեռնամոտում, ուրեմն կարող էր ավելի շուտ հասնել այստեղ և սպասել:
— Չորս փայտիկ և երկու կետ,— ասաց նա:
— Դու ճիշտ չես,— ժպտաց Պանդուխտը: — Ձախից դրված նշանը նման է ռուներեն Գ-ի: Գուցե դա լուր է Գանդալֆից՝ Գենդալֆից՝ քերծվածքները թարմ են: Սակայն պարտադիր չէ, քանի որ Հետքագետներն էլ են ռուներեն գրում և հաճախ են լինում այս տեղերում:
— Դե, իսկ եթե Գանդալֆից Գենդալֆից է, դա ի՞նչ է նշանակում,— հարցրեց Մերին:
— Հ-երեք,— պատասխանեց Պանդուխտը: — «Հոկտեմբերի երեքին այստեղ է եղել Գանդալֆը»Գենդալֆը», ուրեմն՝ երեք օր առաջ: Եվ հետո, դա նշանակում է, որ նա շտապել է, վերահաս վտանգի պայմաններում է գրել. ավելի երկար ու պարզ գրել չի հասցրել: Այդ դեպքում մեր գործերն այնքան էլ լավ չեն:
— Թող այդպես լինի, բայց լավ է, որ այնուամենայնիվ նա եղած լինի,— ասաց Ֆրոդոն: — Գոնե ավելի հանգիստ կլինենք, երբ գիտենք, որ նա ինչ-որ մոտիկ տեղ է, առջևում կամ թեկուզ հետևում:
— Այո, նրանք են,— ասաց Պանդուխտը, որի աչքերն ավելի սուր էին: — Թշնամին մեր կողքն է:
Այդ ժամանակ Սամն Սեմն ու Փինը հետախուզում էին մոտակա հովիտն ու լանջը. աղբյուրի մոտ տրորված է գետինը, խարույկի տեղն է մնացել, խոտը տրորված է՝ ինչ-որ մեկի հապճեպ սարքված օթևան: Ժայռաբեկորների հետևում հովտի ծայրին Սամը Սեմը չոր ոստերի կույտ տեսավ:
— Սա, երևի ծերուկ Գանդալֆն Գենդալֆն է հավաքել,— ասաց Փինին: — Իհարկե, գուցեև նա չէ, բայց ինչ-որ մեկը մտածել է, որ կվերադառնա այստեղ:
— Ես այս ի՞նչ եմ անում,— սթափվեց Պանդուխտը նրանց հայտնագործության մասին իմանալով,— ինքս պետք է առաջին հերթին այստեղ ամեն ինչ ստուգեի,— և շտապեց դեպի աղբյուրը:
— Ձեռքիցս բաց թողեցի,— վերադառնալով ասաց նա: — Սամն Սեմն ու Փինը հասցրել են ամեն ինչ տրորել: Վառելիքը Հետքագետները բավական վաղուց են պատրաստել, բայց այստեղ թարմ ոտնահետքեր էլ կան, մի քանի զույգ... — նա մտքերի մեջ ընկավ, ասես ինչ-որ բան որոշելով: Հոբիթները շոշափելիորեն պարզ հիշեցին երկար թիկնոցներով ու հսկայական ճտքավոր կոշիկներով Սև Հեծյալներին: Եթե նրանց այս տեղը հայտնի է, ապա ավելի լավ է այստեղից արագորեն հեռանալ:
— Բերեք այստեղից փախչենք, պարոն Պանդուխտ,— խնդրեց նա: — Համ ուշ ժամ է, համ էլ էս ձորակը կասկածելի է...
— Այո, լեռնագոգն անհուսալի տեղ է,— պատասխանեց Պանդուխտը՝ աչքերը երկնքին հառելով ու ժամը որոշելով: — Գիտե՞ս, ՍամՍեմ, այնուամենայնիվ մնալն ավելի ճիշտ կլինի, թեպետ այս տեղն ինձ էլ դուր չի գալիս: բայց մինչև գիշեր ավելի հարմար ոչինչ չենք գտնի: Ծայրահեղ դեպքում գոնե թաքնվել ենք, չէ՞ որ նրանք ամեն տեղ լրտեսներ ունեն: մեզ հարկավոր է Ուղին հատել, իսկ այն հսկողության տակ է: Իսկ Ուղուց այն կողմ անապատ է:
— Բայց չէ՞ որ Հեծյալների աչքերը չեն տեսնում,— նկատեց Մերին,— ցերեկը նրանք հոտոտելով (կամ ինչպես դա ճիշտ անվանել, չգիտեմ) են շարժվում, դու մեզ գագաթին վայրկենապես գետնին փռեցիր, իսկ հիմա էլ ասում ես՝ «կտեսնեն», ինչ-որ անհասկանալի է:
— Գագաթին շատ անզգույշ էի,— պատասխանեց Պանդուխտը,— շարունակ փնտրում էի, թե Գանդալֆից Գենդալֆից տեղեկատու նշաններ չկա՞ն և մենք երեքով երկար տնկված էինք ի տես: Հեծյալները ցերեկը չեն տեսնում, դա ճիշտ է, իսկ Սև ձիերը տեսնում են, և մեր շուրջն էլ՝ գետնի վրա, օդում, վխտում են թշնամու լրտեսները, մանր-մունր կամակատարներն ու լրատուները: Ինչքա՞ն կային դրանցից Լեռնամոտում, հիշու՞մ եք: Հեծյալները յուրովի են տեսնում աշխարհը. ցերեկը նրանց համար նշմարելի են մեր ստվերները, իսկ մթության մեջ նրանք զանազանում են բնության՝ մեզ համար անիմանալի սև գաղտնագիրը: Իսկ տաք արյունը նրանք զգում են անդադար, անհագ ու վրեժխնդիր չարությամբ: Չէ որ բացի հոտոտելիքից ու տեսողությունից, մի ուրիշ զգայություն էլ կա: Եթե մենք զգում ենք, որ նրանք այստեղ են, ապա նրանք մեզ տասնապատիկ ավելի սուր են զգում: Եվ մի բան էլ,— նա ձայնը ցածրացրեց,— նրանց ձգում է Մատանին:
— Մի՞թե ոչ մի փրկություն չկա,— սարսափած հետ նայելով, բացականչեց Ֆրոդոն: — Տեղիցդ շարժվես՝ կտեսնեն ու կբռնեն... Տեղումդ մնաս՝ հոտը կառնեն ու կգտնեն...
— Սպասիր, հուսահատվել պետք չէ,— ասաց Պանդուխտը՝ ձեռքը նրա ուսին դնելով: — Դու մենակ չես: Սկզբում օջախ վառենք. կրակը մեզ պահապան ու պաշտպան կլինի: Սաուրոնը կրակը իր ձեռքի տակ է պահում, նա ամեն ինչ իր ձեռքն է հավաքում՝ բայց Հեծյալներն առայժմ կրակից վախենում են, և կրակը մեր բարեկամն է:
— Լավ բարեկամ է,— մռթմռթաց ՍամըՍեմը: — Այ հիմա խարույկը կվառենք, ու՝ ուրեմն մենք էստեղ ենք, մենակ մնում է, որ գոռանք, թե էստեղ ենք, հանկարծ չլինի չնկատեն:
Լեռնագոգի խորքում, աչքից հեռու մի բացատ ընտրելով, նրանք խարույկ վառեցին ու հապշտապ ուտելիք պատրաստեցին: Երեկոյան ստվերները բարձրացան, ցուրտն ընկավ:
— Անտառը կկերակրի,— հուսադրեց նրան Պանդուխտը: — Հատապտուղներ, արմատներ, մեկ էլ տեսար մի բան որսացի: Ձմեռ չէ, ուտելիք կգտնվի: Պինդ ձգեք գոտիներդ ու հույսներդ դրեք Էլրոնդի ապագա ճաշկերույթների վրա:
Մթնշաղը լցվում էր ահավոր մթությամբ: Սամն Սեմն ու Մերին կծկվեցին, վեր կացան ու գնացին վառելիք բերելու: Կարծես թե խաղաղ ու լուռ էր, բայց Ֆրոդոյին հանկարծ սարսռեցնող վախ պատեց, և նա շուտափույթ տեղափոխվեց կրակին մոտիկ: Վերևներից վազելով եկավ ՍամըՍեմը:
— Կարծես թե ոչ ոք չկա,— ասաց նա,— բայց թե ես վախեցա: Այստեղից ոչ մի տեղ չեմ գնա: Ոնց որ գաղտագողի գալիս են...
Նրանք ավելի շատ զգացին, քան տեսան, թե ինչպես լեռնագոգի եզրին ստվեր բուսնեց. մեկը, երկրորդը, երրորդը... Երեք, ոչ, արդեն չորս աղոտ կերպարանք քարացել էին նրանց վերևում, ձորակի լանջին՝ սև, ասես մթության մեջ խոռոչներ լինեին: Օձի ֆշշոց լսվեց, գերեզմանային սառնություն փչեց: Ապա ստվերներն օրորվեցին ու սկսեցին մոտենալ:
Փինն ու Մերին սարսափահար փռվեցին խոտերին: Սամն Սեմն անճարակ նստեց տիրոջ կողքին: Իսկ Ֆրոդոյին պատել էր անտանելի, սահմռկեցնող վախը... Եվ հանկարծ հասկացավ, որ հարկավոր է ընդամենը Մատանին հագնել: Նա դամբարանները չէր մոռացել, չէր մոռացել նաև Գանդալֆի Գենդալֆի նախազգուշացումները, բայց դիմադրելու ուժ չուներ: Լեզուն էլ պապանձվել էր: Սամը Սեմը վախեցած նայում էր նրան. տերը վտանգի մեջ է և նրան ոչ մի կերպ չես օգնի, ոչ մի կերպ: Ֆրոդոն աչքերը փակեց ու փորձեց դիմադրել, հաղթահարել... Ոչ, ուժերից վեր է: Նա շղթան ձգեց, շոշափեց Մատանին և՝ դանդաղորեն հագավ ձախ ձեռքի ցուցամատին:
Ամեն ինչ մնաց նույնը, ինչպես որ կար աղոտ մառախուղում, միայն սև ստվերները հանկարծ մոտ եկան ու որոշակի դարձան: Նրա առջև ծառացան մոխրագույն թիկնոցներով հինգ բարձրահասակ զինվոր. երկուսը կանգնել էին բլրի կատարին, երեքը մոտենում էին: Նրանց փոս ընկած ակնախոռոչները փայլում էին սուր, դաժան նայվածքով, ճերմակ մազերին՝ արծաթե սաղավարտներ, ձեռքներին՝ պողպատե թրեր: Նրանք նորից քայլեցին դեպի առաջ, սառցե աչքերը նրա վրա սևեռելով: Ֆրոդոն իրեն կորցրած մերկացրեց դաշույնը՝ և դաշույնը բոսոր դարձավ, ասես շիկացած խանձող: Երկուսը քարացան: Երրորդը բոլորից բարձրահասակ էր, նրա սաղավարտը թագով էր պսակված: Մի ձեռքում երկար թուր ուներ պահած, մյուսում՝ դաշույն. շեղբերը մեռելային լույս էին արձակում: Նա նետվեց դեպի Ֆրոդոն:
