Changes
/* Գլուխ տասնմեկ․ Շեղբը խավարում */
Բոլորը լռեցին, ու հոբիթները մեկը մյուսի հետևից քուն մտան:
====Գլուխ տասնմեկ․ Շեղբը Հարձակում խավարում====
[[Պատկեր:A Knife in the Dark.jpg|300px|thumb|right]]
— Համով խնձոր էր,— հառաչելով նկատեց Սեմը:
Գյուղը վերջացավ: Նրանց ուղեկցող երեխաներն ու պարապ-սարապները շուտով ձանձրացան ու հետ մնացին՝ որոշելով Հարավային Դարպասից դուրս չգալ: Դե, իսկ ճամփորդները, դարպասը թողնելով հետևում, երկու-երեք լիգ գնացին Ուղիով ու ոչ մի կողմ չթեքվեցին: Սկզբում Ուղին գալարվեց աջ՝ շրջանցելով լեռան ստորոտը հետո արագ վազեց ներքև, անտառի ուղղությամբ: Ձախ կողմում լանջերին սևին էին տալիս Հիմնի հոբիթների բները. հյուսիսում խորունկ հովտից ծուխ էր բարձրանում՝ ըստ երևույթին այնտեղ Կոմբն էր. Արչետը թաքնված էր անտառակի հետևում: Երբ Լեռնամոտի գորշ լեռը մնաց հետևում , նրանք թեքվեցին ձախ ու գնացին նեղ, հազիվ նկատելի կածանով:
— Այստեղ էլ մենք կծածկվենք կողմնակի աչքերից,— ասաց Պանդուխտը:
— Իհարկե, Կաղամախը հետևելու է, թե մենք որտեղ ճանապարհից թեքվեցինք,— ասաց նա,— սակայն մեր հետևից չի գա, պարզապես ոմանց կհուշի: Նա այստեղի բոլոր կածանները լավ գիտի, թեպետ ինձանից ո՛չ լավ: Իսկ նրանց, ում կհայտնի, հաստատ հեռու չեն այստեղից:
Ոտքերի տակ ճլփում էր, ոտնահետքերի մեջ պղտոր ջուր էր լցվում: Սեզերի ու եղեգների միջից փոքրիկ թռչնակներ էին թռչում: Սկզբում հոբիթները գնում էին աշխույժ ու վստահ, հետո սկսեցին ցատկոտել հողակոշտից հողակոշտ. գնալը դժվարացավ և վտանգավոր դարձավ: Այստեղ Ճահճուտում խրվել-մնալը դժվարություն չէր ներկայացնում, մշտական արահետ չկար, այստեղ նույնիսկ հետքագետները ճանապարհը չգիտեին՝ ով ոնց կարողանար: Նրանց Ճամփորդների վրա էին թափվել մժեղները, բզզում էին գլխավերևում, մտնում մազերի, տաբատների մեջ և կպչում, կծում, խայթում:
— Է՜. , էսպես հո ինձ կուտեն,— չդիմացավ Փինը: — Սա արդեն ոչ թե Մոծակների Ճահճուտ է, այլ մոծակների բուծարան:
— Իսկ որ հոբիթները հոբիթներ մոտերքում չկան, այս զզվելիները էս զզվելիներն ու՞մ արյունն են խմում,— հետաքրքրվեց Սեմը, Սեմը՝ կատաղորեն իր վզին շփշփացնելով:
Այդ խուլ վայրում նրանք հազվագյուտ գարշելի օր եղավանցկացրին: Գիշերատեղն էլ սառն էր, խոնավ, անհարմար. այդ , իսկ բզզան արյունախումները թույլ չէին տալիս աչք կպցնել: Եղեգների Դրան գումարած՝ եղեգների ու սեզերի մեջ վխտում էին ճռճռացնող արարածները, ինչ-որ ճռճռացող արարածներ՝ ըստ երևույթին ծղրիդի վատ ազգակիցները: Ամբողջ գիշեր ականջները ականջ էին սղոցում էր. «Արյու՜ուն... Արրյու՜ուն»: Մինչև առավոտ հոբիթներն ուղղակի խելագարվեցին:
— Այդ ի՞նչ բռնկումներ են,— հարցրեց նա Պանդուխտին, որը կանգնել ու նայում էր դեպի խոնավ մթությունըմթությանը:
— Չափազանց հեռու է, անհասկանալի է,— պատասխանեց նավերջինս: — Շատ տարօրինակ Կայծակի էնման, կարծես բլրի գլխին կայծակ միայն թե դեպի վերև է խփում, բլրից՝ երկինք, ահա թե ինչն է տարօրինակ:
Ֆրոդոն պառկեց, բայց դեռ երկար տեսնում էր վառ բռնկումներն ու Պանդուխտի մութ կերպարանքը: Վերջապես ծանր քունը հաղթեց նրան:
Հինգերորդ օրը նրանք հետևում թողեցին խրուտ ճահիճներն ու շամբուտները: Սկսվեց հազիվ նկատելի, բայց երկար ու տառապալից վերելքը: Արևելքից սկսվում էին զառիկող լերկ Արևելքում, հեռվում, ձգվեցին Հողմակործ բլուրները: Աջ կողմում ամենաբարձրն Ամենաբարձրն ու քարքարոտը մյուսներից վեր էր խոյանում աջ կողմում և տափակ գագաթ ուներ:
— Դա Զավերտն Թխպամածն է,— ասաց Պանդուխտը: — Հին ճանապարհը՝ ճանապարհը, որը մենք այն շրջանցեցինք աջիցթողեցինք աջ կողմում, ձգվում շրջանցում է լեռան լեռը հարավից, գրեթե ստորոտով: Վաղը կեսօրին կհասնենք Մենք պետք է այնտեղլինենք վաղը կեսօրին, իսկ հետո գագաթը կբարձրանանքեթե ուղիղ գնանք: Այո, գագաթից խուսափել չենք կարողԵվ լավ կլինի այդպես էլ անենք:
— Ինչի՞ մասին ես խոսում,— հարցրեց Ֆրոդոն:
— Այն մասին, որ մեր ճանապարհը բացահայտված է, ոչինչ անել չես կարող... Հայտնի հայտնի չէ, թե մեզ ինչ է սպասվում այնտեղ: Սարից, սակայն, լավ Թխպամածը հենց Ուղու մոտ է երևում Ուղին:
— Չէ Բայց չէ՞ որ հույս ունեիր այնտեղ Գենդալֆին գտնելու:
— Հույս ունեի, բայց հիմա հույսը փոքր է: Եթե նա նույնիսկ գնա այս ճանապարհով, ապա կարող է պատահել, որ շրջանցի Լեռնամոտը և մեր մասին չի իմանաչիմանա: Հազիվ Ամեն դեպքում հազիվ թե այնտեղ հասնենք նույն միևնույն ժամանակ, իսկ եթե չհասնենք, իրար կկորցնենք՝ ոչ մենք կարող ենք նրան սպասել, ոչ նա՝ սպասելը վտանգավոր է և՛ մեզհամար, և՛ նրա: Եթե հեծյալները անտառում Հեծյալները չկարողացան ամայի հարթավայրում մեզ չբռնեցինբռնացնել, ուրեմն նրանք էլ անպայման կգնան դեպի Զավերտ՝ այնտեղից Թխպամած՝ սարի գլխից ամեն-ամեն ինչ երևում է: Եվ հիմա Ի դեպ, այստեղ էլ մենք կանգնած ենքպաշտպանված չենք զանազան գազաններից ու թռչուններից, իսկ որոնք կարող են այնտեղից մեզ տեսնում նկատել: Իսկ թռչունները տարբեր են զանազան գազաններ ու թռչուններ...լինում: Եվ բացի նրանցից, կան նաև այլ լրտեսներ, շատ ավելի վտանգավոր:
Հոբիթները տագնապալի նայեցին հեռավոր բլուրներին, իսկ : Սեմը հայացքն ուղղեց դժգույն երկնքին, ասես այնտեղ սպասում էր այնտեղ սրատես արծիվներ կամ անգղներ տեսնել գորշ արծիվ կամ դժնդակ անգղ:
— Դե դու էլ հո հույս չե՜ս տալիս, Պանդուխտ,— գլուխն օրորելով մռթմռթաց փնթփնթաց նա:
— Ուրե՞մնՈւրեմն, ի՞նչ անենք,— հարցրեց Ֆրոդոն:
— Ուրեմն , այսպեսկանենք,— մտածկոտ ու կարծես դժկամորեն ոչ վստահ խոսեց Պանդուխտը: — Հիմա կգնանք անտառով ուղիղ Հողմակործ ծառերի Լեռնաստորոտը և կմոտենանք Զավերտինդեպի բլուրները, բայց միանգամից չենք մոտենա Թխպամածին: Այնտեղ, հյուսիսից մի արահետ կակա՝ հյուսիսից է մոտենում Թխպամածին և կօգնի որոշ ժամանակ թաքնվել ուշադիր աչքերից: Ինչ լինելու է՝ կլինիԻսկ հետո կտեսնենք:
Մթնշաղին ճանապարհը հատեց բլուրներից ցած վազող ու ճահիճներում կորչող մի առվակ: Ճամփորդները գնացին առվի երկայնքով և, երբ բոլորովին մթնեց, դադար առան ջրի մոտ, լաստենիների մացառուտում: Մութ երկնքում, առջևում, ուրվագծվում էին բլուրների դժգույն, ծառազուրկ լանջերը: Այդ գիշեր նրանք հերթով հերթապահեցին, իսկ Պանդուխտն առհասարակ չքնեց: Լուսինը զգալիորեն մեծացել էր, և գիշերվա առաջին կեսը բլուրներն ու հովիտը լուսավորված էին մոխրագույն, սառը լույսով: Առավոտյան վեր կացան արևի առաջին ճառագայթներից: օդը սառն էր, երկինքը՝ բաց կապույտ: հոբիթները Հոբիթներն զգում էին, որ , չնայած կիսաքուն գիշերին , հանգստացել են, . նրանք արդեն վարժվել էին երկար քայլելուն և սուղ օրապահիկին: Հոբիթստանում ուղղակի չէին հավատա, որ կարելի է համարյա առանց ուտելու ապրել: Իսկ Փինն ասաց, որ, միևնույնն է, Ֆրոդոն համարյա երկու անգամ գիրացել է:
— Ի՜նչ գիրանալու մասին է խոսքը,— հառաչեց Ֆրոդոն, գոտու մեջ նոր անցք բացելով,— ինձանից առհասարակ բան չի մնացել: Այսպես որ գնա, մեկ էլ տեսար ուրվական դարձա:
— Պետք չէ այդպիսի բաներ խոսել,— անսպասելիորեն կոպիտ նրանց խոսքը կտրեց Պանդուխտը:
— հետաքրքիր Հետաքրքիր է, ո՞վ է բացել այս արահետըև ինչու՞,— հարցրեց Մերին, երբ նրանք խորացան հերթական այդպիսի քարե անցուղու մեջ: Քարերն այստեղ կլոր էին: — Սա Սրանք ինձ այնքան էլ դուր չի չեն գալիս. Թացաձորն է Գերեզմանոցն են հիշեցնում: Զավերտում Թխպամածում գերեզմանոցներ կա՞ն:
— Չկան,— պատասխանեց Պանդուխտը: — Դունադանցիները Հողմակործ ծառերի Լեռնաստորոտում Դունադաններն այստեղ չեն ապրել, այլ միայն պաշտպանվել են Անգմարի կախարդների հարձակումներիցհյուսիսային թագավորության վերջին տարիներին: Դրա համար էլ գցել են այս գաղտնի արահետը: Ինչ-, որ կարողանան աննկատելի հասնել գագաթի ամրություններին: Մի ժամանակ Զավերտի վրա ժամանակ Թխպամածի գագաթին բարձրանում էր Ամոն Սուլ, Ընդհանուրի լեզվով՝ Քամուսար կոչվող դիտաշտարակը: Թշնամիներն այն այրեցին ու հիմնահատակ ավերեցին այն, մնացել է միայն քարաշեն մի անկանոն շրջան, ասես պսակ լինի հինավուրց լեռան գագաթին: Մինչդեռ աշտարակը բարձր էր ու վես. ասում են, Վերջին դաշինքի Դաշինքի օրերին այնտեղ կանգնել էր է Էլենդիլն ինքը՝ ինքը և նայել արևմուտք՝ սպասելով Գիլ-Գալադին:
Հոբիթները խեթ լայն բացված աչքերով նայում էին Պանդուխտին: Ըստ երևույթին, նրան հայտնի էին ոչ միայն գաղտնի ճանապարհները, այլև հին-հին եղելություններ:
— Իսկ Գիլ-Գալադն ո՞վ է,— հարցրեց Մերին,— բայց Պանդուխտը չպատասխանեց. նա մտածմունքի մեջ էր:
Բայց Պանդուխտը չպատասխանեց. նա մտածմունքի մեջ էր: Պատասխանեց մի ցածր ձայն.
<poem>
Գիլ- Գալադ արքան, լուսավոր արքան,
Ու վերջին արքան բոլոր էլֆերի.
Ուզում էր ցրել մութը դարավորսառնաշունչ,Որ աշխարհ հասնեն շողերը վերինկախվել էր աշխարհի գլխին:
Խավարում փայլեց փայլում էր վահանը նրա,Ու սև սրերը ջարդվեցին ջարդվում էին անվերջ,
Նրա հաղթ թուրը կայծակ էր, կրակ,
Շողում, շանթում էր սև ժայռերի մեջ:
— Իսկ շարունակությու՞նը,— հարցրեց Մերին:
— Շարունակությունն արդեն չեմ հիշում,— խոստովանեց Սեմը: — Ես լսել եմ պարոն Բիլբոյից, երվ երբ դեռ փոքր տղա էի. նա գիտեր, որ էլֆերի համար գժվում եմ և նրանց մասին ամեն ինչ ինձ պատմում էր: Նա ինձ գրագիտություն էլ է սովորեցրել, իսկ ինչքա՜ն է իր հորինած ոտանավորներից արտասանել՝ թիվ ու համար չկա:
— Դա ինքը չի հորինել,— ասաց Պանդուխտը: — Դա «Գիլ-Գալադի մահը» հին երգի սկիզբն է, միայն : Երևի Բիլբոն էլֆերենից թարգմանել է համընդհանուր լեզվի: Ես այդ մասին չգիտեի:
— Էնտեղ դեռ շատ կար, երգը երկար էր ու անընդհատ Մորդորի մասին,— ասաց Սեմը: — Հիշում եմ, վախից շարունակությունը միտս չպահեցի: Ի՞նչ գիտենայի էն ժամանակ, որ ինձ բաժին կընկնի գնալ էնտեղ:
— Դե, առայժմ դեռ ո՛չ ՄորդորՄորդո՞ր,— ասաց ճչաց Փինը: — Չէ՛ մի, է՛դ էր պակաս:
— Կամաց,— նրա թևքը քաշեց Պանդուխտը,— այդ բառի հետ զգույշ եղեք:
Զավերտի գագաթին, ինչպես գուշակում էր Պանդուխտը, նրանք խիտ խոտով ծածակված ծածկված հինավուրց ավերակներ տեսան: Բայց տափակ կատարի կենտրոնում քարերի մեջ կրակի թարմ հետքեր կային: Իսկ շուրջը մռայլ ու չարագույժ լռություն էր:
— Ահա քեզ, խնդրե՛մ,— ասաց Մերին: — Արժեր շտապել այստեղ՝ ոչ քեզ ծառ ու թուփ, ոչ առվակ, ոչ թաքստոց: Իհարկե, Գենդալֆն էլ չկա՝ և, իհարկե, ի՞նչ պետք է աներ այստեղ:
