Changes
/* Երկու հատված արգելված գրքից, որի վերնագիրն է «Պատմահայեցողություն կամ պատմության ընդհանուր ակնարկ» */
Ահա թե ինչ եղանակով Պոպոատախուալպակատապետը մեր տերը դարձավ, իսկ շուտով նրա իշխանությունն անցավ նրա հետնորդներին, որն այդ նույն անունն է կրում և որը մինչև այժմ էլ իր փոխարքայի միջոցով կառավարում է մեզ։
==Հատված Սեմի օրագրից Աշխարհի արարչագործումից 920 տարի անց==
Օրը շաբաթ է։ Սովորականի պես ոչ ոք այն չի պահում։ Ոչ ոք, բացի մեր ընտանիքից։ Մեղավորներն ամենուրեք մեծ բազմություններով հավաքվում և անձնատուր էր լինում զվարճությունների։ Տղամարդիկ, կանայք, աղջիկները, պատանիները՝ բոլորը գինի են խմում, կռվում են, պարում, տարվում մոլեխաղերով, հռհռում են, աղաղակում, երգում։ Եվ զբաղվում են ամեն տեսակ զազրանքներով, զազրանքներ, որոնք նկարագրելու համար դժվար է բառեր գտնել։ Իսկ ի՛նչ աղմուկ է տիրում։ Ոռնում են եղջերափողերը, զրնգում են կաթսաներն ու կաթսայիկները, ղողանջում են պղնձյա շեփորները, գվվում ու որոտում են թմբուկները՝ ուղղակի խլանալ կարելի է։ Եվ այս ամենը շաբաթ օրով։ Կարո՜ղ եք երևակայել։ Հայրս ասում է, թե հին ժամանակներում ամեն բան այլ կերպ է եղել։ Իր երեխա ժամանակ բոլորը պահելիս են եղել Տիրունական օրը, ոչ ոք մեղք չի գործել, չի զվարճացել, չի աղմկել, ամենուրեք տիրել է խաղաղություն, լռություն, հանգստություն, ժամերգությունը կատարվել է օրվա ընթացքում մի քանի անգամ ու մեկ էլ երեկոյան։ Այդպես է եղել մի վեց հարյուր տարի առաջ։ Համեմատեք այն ժամանակները ներկայիս հետ։ Ու նման փոփոխությունն ախր կատարվել է այնքան կարճ ժամանակում, որ դեռևս ոչ տարեց մարդիկ անգամ լավ հիշում են, թե ամեն բան ինչպես է եղել անցյալում։
Այսօր այդ արարածներն այստեղ հավաքվել են սովորականից ավելի մեծ բազմությամբ․ եկել են դիտելու տապանը, մագլցելու նրա վրա և ծաղրուծանակի ենթարկելու այն։ Նրանք հարցեր են տալիս, իսկ երբ պատասխանում ես, որ դա նավ է, նրանք հռհռում են և հարցնում, թե այս չոր հարթավայրի կենտրոնում որտեղի՞ց ջուր։ Եթե մենք բացատրում ենք, թե տերը երկնքից կթափի ջուրը, որպեսզի հեղեղի ամբողջ աշխարհը, նրանք հռհռում են և ասում․ «Այդ հեքիաթը տատիկիդ պատմիր»։
Այսօր նորից եկավ Մաթուսաղան։ Եթե նա աշխարհի ամենածեր մարդն էլ չէ, համենայն դեպս, ամենածերն է անվանիների մեջ, և այդ յուրահատուկ առաջնակագությունը հարգարժան և ակնածալից սարսուռ է առաջացնում բոլորի մեջ․ բավական է, որ նա մի որևէ տեղ երևա, բուռն զվարճության աղմուկը իսկույն դադարում է, լռություն է տիրում, և մարդիկ, գլխարկները ստրկամտորեն հանելով ողջունում են նրան, երբ նա անցնում է, և միմյանց ականջի շշնջում․ «Նայեք, նայեք, ահա նա գնում է․․․ համարյա հազար տարեկան է․․․ ասում են, անձամբ ծանոթ է եղել Ադամի հետ»։ Նա շատ փառամոլ ծերուկ է և իսկույն երևում է, թե այդ ամենը ինչքան հաճելի է նրան, թեև քիթը վեր ցցած մանրաքայլ անցնում է մարդկանց մոտով, ասես կեկ֊ռոկ է պարում, և ձևացնում է, թե իբր լուրջ բաների մասին է խորհում ու շուրջը ոչ մի բան չի նկատում։
Իսկ ես գիտեմ, որ նա շատ նախանձ է ու նաև մանրախնդիր։ Թերևս չպետք է այդպես արտահայտվեի, որովհետև նրան ազգական եմ գալիս կնոջս կողմից, որը նրա թոռնա֊թոռնա֊թոռնա֊թոռնա֊թոռնա֊թոռնա֊թոռնա֊թոռնա֊թոռնա֊թոռնա֊թոռնա֊թոռնա֊թոռնա֊թոռնա֊թոռնա֊թոռնաղջիկն է կամ դրա նման մի բան, և մարդկանց մոտ ես, իհարկե, լռում եմ, բայց ինչու այդ չխոստովանեմ, երբ մեն֊մենակ եմ օրագրիս հետ․ չէ որ դա նույնն է, թե ես ինքս ինձ եմ ասում։ Նա նախանձում և զայրանում է տապանի համար․ ես դրանում համոզված եմ։ Նախանձում և զայրանում է, որովհետև տապանի պատրաստումը հանձնարարեցին ոչ թե նրան, այլ հայրիկին։ Տապանը շրջակայքի բոլոր ժողովուրդներին այնպիսի մի հրաշք է թվում, որ հայրիկը, անցյալում անհայտ մի մարդ, դրա շնորհիվ հռչակվեց ամբողջ աշխարհում․ բնականաբար, Մաթուսաղան նախանձում է։ Սկզբում մարդիկ ասում էին․ «Նո՞յ։ Իսկ ո՞վ է այդ Նոյը», բայց հիմա նրանք հեռվից վազեվազ գալիս են, միայն թե ստանան նրա ինքնագիրը։ Այս բանը Մաթուսաղային գրգռում է։
Բայց նա հարկադրված չի լինում գիշերները նստել ինքնագրեր պատրաստելու համար, ինչպես մենք։ Մենք բոլորս՝ ութ մարդ, որովհետև միայն հայրս դրանց տասներորդ մասն էլ չէր կարողանա գրել ծերության և հոդացավի պատճառով։ Մաթուսաղան շատ զզվելի բնավորություն ունի։ Իմ կարծիքով, նա միայն այն ժամանակ է գոհ լինում, երբ բոլորի տրամադրությունը փչացնում է։ Նա միշտ իմ եղբայրներին, ինձ և մեր կանանց «երեխաներ» է անվանում։ Եվ դա անում է միայն այն պատճառով, որ տեսնում է, թե դա մեզ համար որքան տհաճ է։ Մի անգամ Հաբեթը վախվխելով համարձակվեց հիշեցնել նրան, որ մենք արդեն չափահաս տղամարդիկ և կանայք ենք։ Դուք մեկ մղոն հեռավորությունից էլ կլսեիք, թե նա ինչպես փնչացրեց։ Արհամարհանքից նույնիսկ աչքերը կկոցեց, հետ տարավ կնճռոտված շրթունքները, ցույց տալով ատամների դեղնած մնացորդները, և շնչարգելությամբ՝ հիվանդի հազով ընդմիջվող մի զզվելի բռնազբոսիկ չոր ծիծաղ արձակեց, իսկ հետո ասաց․ «Տղամարդի՜կ ու կանա՜յք, այդ դո՞ւք եք, հա՞։ Իսկ քանի տարեկան եք դուք, հարգարժան ավերակներ»։
― Մեր կանայք՝ մոտ ութսուն, իսկ մեր բոլորից ամենակրտսերը ես եմ, որիս հարյուր տարին լրացավ այս գարնանը։
― Ութսո՛ւն, աստվա՜ծ իմ։ Հարյուր, աստվա՜ծ իմ։ Եվ ամուսնացա՜ծ եք։ Աստվա՜ծ, աստվա՜ծ, աստվա՜ծ։ Ծծկերնե՜ր։ Փալասե տիկնիկնե՜ր։ Ամուսնացա՜ծ եք։ Իմ երիտասարդության օրերին ոչ ոք չէր կարող մտածել, որ ամուսնացնի այդպիսի երեխաների։ Հրեշավո՜ր է։
Հաբեթն ուզեց նրան հիշեցնել, որ շատ նահապետներ ամուսնացել են վաղ երիտասարդության տարիքում, բայց նա լսել չուզեց։ Նա միշտ այդպես է․ մի անհերքելի փաստարկ բերեցիր, կսկսի գոռալ քեզ վրա, և մնում է, որ լռես ու փոխես խոսքդ։ Նրա հետ վիճել չի կարելի, դա կհամարվի չլսված անպատվություն։ Համենայն դեպս մենք՝ երիտասարդներս չէ, որ պետք է նրան առարկենք։ Ո՛չ մենք, ո՛չ էլ մեկ ուրիշը։ Բացի բժշկից։ Բժիշկը նրանից չի վախենում և առհասարակ ոչ ոքի նկատմամբ հարգանք չի տածում։ Նա ասում է, թե ամեն մարդ միայն մարդ է, և այն, որ նա հազար տարեկան է, ոչինչ չի փոխում՝ նա մարդ էլ մնում է։
