Changes
/* Գլուխ չորրորդ */
=== Գլուխ չորրորդ ===
Հակոբը, որ լապտերը կոտրվելու պահից անշարժ ու լուռ պառկել էր քարանձավի հատակին, զգույշ շարժեց ոտքերը։ Մթությունն արդեն դարձել էր մի տեսակ սովորական՝ պակաս սարսափելի, քան սկզբում։ Կապարի պես ծանր հուսահատությունն սկսում էր տեղի տալ, թեթևանալ։ Հակոբը նույնիսկ զարմացավ, որ րոպեներ առաջ ինքն արդեն հաշտվել էր մեռնելու մտքին։ Հիշեց, թե կատաղությունից իրեն կորցրած Լևոնը ինչպես էր հարձակվել Արեգի վրա։ Կսպանեմ, ասել էր ու սկսել ծեծը։ Մտքով էլ չէր անցել միջամտել. «Միևնույն է, հիմա է մեռել, թե մի քանի ժամ հետո»։ Լավ է, որ Արեգը չէր ըմբոստացել։ Զգալով հանցանքի ահավորությունը, նա ծպտուն չէր հանել, սուսուփուս տարել էր դեմքին ու գլխին տեղացող հարվածները։ Արեգի հեզությունը կոտրել էր նաև Լևոնի զայրույթը։ Դիմադրության չհանդիպելով, նա միանգամից թևաթափ էր եղել, թողել էր ծեծելն ու ասել՝ լավ, մի նեղանա, ջղայնացած էի։ Դրանք եղել էին քարանձավում արտասանված վերջին բառերը։
— Լևոն։ Վազգեն։ Արեգ։
Ոչ մեկը չարձագանքեց։
Անունները Հակոբը արտասանել էր շշուկով՝ համարյա մտքում, բայց վայրկյան անգամ չկասկածեց, որ երեքն էլ լսել են իր ձայնը։ Զայրացավ. «Թուլամորթությունն էլ իր չափ ու սահմանն ունի»։
— Լսեք, դուք որոշել եք այս քարե բանտում սատկե՞լ թակարդն ընկած մկների պես։
— Իսկ ուրիշ ի՞նչ կարող ենք անել,— անհույս քրթմնջաց Լևոնը։
Պատասխանն, իհարկե, երբեք էլ այն չէր, ինչ ցանկանում էր լսել Հակոբը։ Բայց բոլոր դեպքերում դա ավելի լավ էր, քան քար լռությունը։ Լևոնի քրթմնջոցից Հակոբը ոգևորվեց.
— Լսիր, Լևոն։ Ինձ թվում է, որ մենք ճսնապարհը պետք է շարունակենք։
— Ո՞ւր։
— Առաջ։
— Մթության մե՞ջ։
— Ի՞նչ կա որ...
— Իսկ եթե առջևում անդո՞ւնդ է։
— Իսկ եթե չկա՞։
— Իսկ եթե կա՞։
— Իսկ այնտեղ պառկելով մենք կփրկվե՞նք։
— Չը-է։
— Մեռնելու ենք, չէ՞,— Հակոբը սարսռեց ինքն իր ձայնից։
Լևոնը չպատասխանեց։
— Իսկ եթե գնանք գուցե և փրկվենք։ Հակառակ դեպքում, միևնույն է, թե որտեղ կմեռնենք՝ այստեղ կամ անդունդում։
— Ճիշտ է,— հոգոց հանեց Լևոնը։
«Դժվարը սրա համաձայնությունն էր»— մտածեց Հակոբն ու զգուշորեն բարձրացավ տեղից։
Մութը, որ սկզբում տուշի պես սև էր ու անթափանց, դարձել էր սովորական, ինչպես անլուսին գիշերը դաշտում՝ մի քիչ գունաթափ, մի քիչ գորշագույն։
Հակոբը մեկ֊երկու քայլ արեց՝ զգուշորեն, առանց շտապելու։ Կոշիկի ծայրով մանրամասն ստուգեց գետինը, համոգվեց, որ ամուր է, ոտքը կարելի է դնել։ Հետո, նույնը կրկնեց երկրորդ քայլափոխի համար։
Քայլել կարելի էր։
— Տղաներ, շարժվեցինք։
Ոչ ոք չբարձրացավ տեղից։
— Ո՞ւմ եմ ասում, դե... ազատ կարելի է քայլել։
Լսվեց Վազգենի ձայնը։ Ասես քնից նոր էր արթնացել։
— Ո՞ւր։
— Այստեղից դուրս չգա՞նք։
Թվաց, թե Վազգենը չլսեց նրան.
— Շոգ է։ Առջևում կարծես կրակ լինի վառված։ Չե՞ք զգում։
Իսկապես շոգ էր և ջերմությունը գալիս էր այնտեղից, ուր ցանկանում էին շարժվել տղաները։
— Ճիշտ է,— Հակոբն ինքն էլ էր զգացել շոգը,— դրսից կլինի։
— Դրսի՞ց,— Լևոնի ձայնն էր,— ուրեմն մուտքը մոտ է։ Էլ ո՞ւր ենք նստել, գնանք։
Հակոբը հասկացավ, որ Լևոնը բարձրացել է տեղից։ Ուրախացավ։
— Ձայն հանիր,— ասաց նա,— ինչ֊որ բան խոսիր, որպեսզի կարողանամ քեզ գտնել, ձեռքդ բռնել։
— Ի՞նչ ասեմ։
— Ինչ ուզում ես։
Լևոնը միանգամից մոռացավ ամեն ինչ և ձգեց անչափ երկար մի՝ «ըըըը»։ Ասելիքը նա այդպես էլ դեռ չէր գտել, երբ մթության մեջ Հակոբը բռնեց նրա ձեռքը։
— Հիմա դուք ձայն հանեք,— Լևոնի ձեռքը գտնելուս պես հրահանգեց։
— Ուրեմն իսկապես գնո՞ւմ ենք,— քրթմնջաց Վազգենը։
— Չէ, տուն֊տուն ենք խաղում,— զայրացավ Լևոնը։
— Բայց այնտեղ շոգ է։
— Դե, հա սկացանք էլի, բացատրեցինք։
— Ես վախենում եմ։
— Ինչի՞ց,— զարմացավ Հակոբը,— Արեգ ձայն հանիր։ Ինչի՞ց ես վախենում, Վազգեն։
— Ես այստեղ եմ,— 2հնջաց Արեգը։
Լևոնը շարժվեց ձայնի կողմը։ Ստիպված նրա հետ գնաց նաև Հակոբը՝ ձեռքը չկորցնելու համար։
— Ինչի՞ց ես վախենում, Վազգեն։
— Ոնց որ կրակներ լինեն վառվելիս։
— Հետո՞ ինչ,— Հակոբը սկսեց մտածել, որ նա թռցրել է խելքը։
— Վախենում եմ դժոխքը լինի։ Այնտեղ էլ են կրակներ վառում։ Կարդացել եմ։
— Ցանցառ։
Նրանք արդեն գտել էին Արեգին։ Խոսակցության ընթացքում Հակոբը որոշել էր Վազգենի ճիշտ տեղը և Արեգին գտնելուց անմիջապես հետո առանց դժվարության գտավ նաև նրան։
— Վեր կաց։ Իզուր չէ, որ անունդ Լեղաճաք ենք դրել։
Խումբը շարժվեց առաջ։ Ավելի ճիշտ, իրենց կարծիքով առաջ։
Լապտերը կոտրվելու պահին նրանք այնպես էին խառնվել իրար, որ բոլորովին չէին մտածել շարժման ուղղությունը հիշելու մասին։ Այն ժամանակ ոչ մեկի մտքով չէր անցել, որ իրենք կարող է շարժվեն։
Ուղղության հարցն առաջինը անհանգստացրեց Արեգին։ Նա զգուշորեն սեղմեց Լևոնի ձեռքն ու շշնջաց.
— Լսիր, իսկ գուցե մենք ե՞տ ենք գնում։
— Հը՞,— Լևոնը կանգ առավ,— Արեգը բան է ասում, Հակոբ։
— Ի՞նչ է ասում։
— Ասում է, իսկ եթե ետ ենք գնո՞ւմ։
— Բա տաքությո՞ւնը։ Չե՞ք տեսնում ինչպես է ավելանում, քայլափոխի հետ։
«Ճիշտ որ»— Լևոնը սեղմեց Արեգի ձեռքը՝ այսինքն՝ հասկացա՞ր, դմբո։ Մթության մեջ Արեգը գլխով արեց։
Վազգենը, որ դեռևս քայլում էր չուզենալով, փնթփնթաց.
— Լսեք, տղաներ։
— Էլի դժոխքը՞,— Հակոբը փորձեց ծիծաղել ու չկարողացավ։ Դժոխքի մասին խոսակցությունը նրան էլ էր վախեցրել։
— Չէ, ուրիշ բան եմ ասում,— շարունակեց փնթփնթալ Վազգենը։
Հակոբը կանգ առավ։ Ստիպված կանգնեցին և մյուսները.
— Ի՞նչ ես ասում։
— Լսեք, ես մոռացել էի։ Այն ժամանակ, երբ Արեգը նետեց երկրորդ քարը, ես ջրի չլմփոց լսեցի, կարծես քարն ընկավ ջրի մեջ։
— Այն ժամանակ ինչո՞ւ չասացիր, Լեղ,— զայրացավ Լևոնը՝ ինքն էլ չհասկանալով ինչու։
— Ուզում էի ասել, բայց լապտերը կոտրվեց։ Հետո էլ...
— Թվացած կլինի,— անտարբեր ասաց Հակոբը,— ջուր, չէ մի... ծարավ մարդը միշտ էլ ջուր է տեսնում։ Ես լսել եմ, որ անապատներում մարդիկ շատ հաճախ ավազը ջրի տեղ են ընդունել։ Նայում են, նայում, ու...
— Չէ,— ընդհատեց Վազգենը,— քո ասածն ուրիշ բան է, հիշում եմ՝ ֆիզիկայից ենք անցել։ Այդ օրն իմ հերթն էր ու դասը սովորեցի, որ քառորդս երկուս չլինի։ Քո ասածը միրաժն է։
— Սպասեք,— նուրից խոսակցությանը խառնվեց Լևոնը,— Բայց գուցե իսկապե՞ս ջուր է։ Ստուգել է պետք։ Ես ծարավից մեռնում եմ, եթե ջուր լինի...
Նա կիսատ թողեց խոսքն ու սկսեց շոշափել գետինը։ Քար էր փնտրում։ Մոտերքում, այսինքն ինչքան տարածվում էին ոտքերի պես երկար ձեռքերը՝ քար չկար և նա գետնի վրա քարշ գալով, չորեքթաթ հեռացավ խմբից։
— Լևոն, ո՞ւր կորար,— ձայնեց Հակոբը։
— Այստեղ եմ,— Լևոնի ձայնը եկավ մոտիկից,— Քար եմ փնտրում՝ ստուգելու համար։
— Իսկական բաղնիք,— փնթփնթաց Վազգենը,— շորերրս ջուր են դարձել։
— Իմն էլ, հորս արև։
— Իսկ ո՞ւմը չի դարձել,— ասաց Հակոբն ու հիշեց, որ քիչ առաջ՝ ոտքը դնելու համար գետինը շոշափելիս կոշիկի ծայրը կպել էր քարի։ Չոքեց ու ինքն էլ սկսեց փնտրել։ Բայց մինչև նրա գտնելը, Լևոնն արդեն գտել էր։ Առանց տեղից բարձրանալու նետեց քարը։ Լսվեց չլմփոց՝ քարն իսկապես ընկել էր ջուրը։ Չորսն էլ լսել էին ախորժալուր ձայնը։
— Ջուր է։
— Ջուր է։
— Ջո՜ւր...
Ճչացին նրանք և ամեն մի զգուշություն մոռացած, նետվեցին դեպի մթությունը, որի սև անհայտ ությունից լսվել էր չլմփոցը։
Շարժվելուց վախեցավ միայն Վազգենը։ Ինչպես կանգնած էր, այդպես էլ մնաց։
{{ԵրեքԱստղ}}
_ Վա՜խ...
Լևոնի ձայնն էր։
Երեքն էլ լսեցին և ոչ մեկը նույնիսկ չհարցրեց պատճառը։ Ընկերոջ ճիչը, խմբից առանձնացված Վազգենին ստիպեց ավելի վախենալ, իսկ Հակոբն ու Արեգը այնպես էին շտապում ջրին հասնելու համար, որ ափսոսացին ժամանակը։ Վայրկյանների ընթացքում, առանց այդ էլ անտանելի ծարավն ասես կրկնապատկվել էր, չէ, հարյուրապատկվել։ Նրանց թվում էր, որ եթե հենց հիմա չսկսեն խմել կընկնեն ու կմեռնեն։
Բայց Լևոնի ձայնը նորից լսվեց։ Եվ աjս անգամ արդեն անորոշ ճիչ չէր.
— Չմոտենաք,— բղավեց նա,— ջուրը վառվում է։
Վազգենը հազիվ չուշաթափվեց.
— Դժոխքը։
Արեգը կանգ առավ.
— Ի֊ի֊ի֊ի՞նչ։
Հակոբը շարունակեց վազել.
«Ջուրը վառվել չի կարող։ Անհնար բան է, ջուրը չի վառվի»։
Բայց հենց անմիջապես էլ համոզվեց, որ տարօրինակ քարե աշխարհում, ուր կա գաղտնարանում փակված ոսկի ու ադամանդ, իրենք իրենց փակվող դռներ, ամեն ինչ հնարավոր է։ Եթե փոքր֊ինչ լույս լիներ, նա անպայման կնկատեր լճի վրա կանգնած գոլորշու ամպերն ու ընդարձակ մակերեվույթով մեկ բլթբլթացող պղպջակները։ Բայց շրջապատում անթափանց մթություն էր, իսկ արագ վազքը թույլ չտվեց միանգամից զգալ լճից արձակվող անտանելի ջերմությունր և նա հայտնվեց եռացող ջրի մեջ։ Թե ինչպես խեղդեց ճիչը, որ բզկտվում էր կոկորդում՝ չհասկացավ։ Ոտքերը խաշվեցին։ Դեռ լավ է, որ այդ մասում լիճը խոր չէր։ Հակոբր վախեցած ընկրկեց, ընկավ ավազի վրա, որ նույնպես տաք էր։ Մի քիչ էլ ետ քաշվեց։ Ջերմությունն այստեղ արդեն տանելի էր։ Նա նստեց։ Ջուրը հասել էր մինչև սրունքների կեսը։ Անմիջապես հանեց կոշիկներն ու գուլպաները, վեր քշտեց անդրավարտիքի փողքերը և սկսեց շոշափել գետինը։ Աջ ձեռքը թաղվեց ինչ֊որ մածուցիկ բանի մեջ, հասկացավ՝ ցեխ է։ Անմիջապես վերցրեց ու քսեց ոտքերին՝ մինչև սրունքների կեսը՝ այնքան, ինչքան բարձրացել էր ջուրը։ Դրանից ցավը կարծես մեղմեց։ Նա հիշեց Լևոնին։
— Լևոն։
— Հը,— պատասխանի փոխարեն Հակոբը լսեց ինչ֊որ անորոշ տնքոց։
— Այրվե՞լ ես։
— Ըհը։
Վազգենը վախից քարացել էր,
«...Բայց նրանք դեռևս կարողանում են խոսել։ Եսկ եթե լիներ իմ մտածածը...»։
— Շա՞տ։
— Ըհը։
— Ուրեմն ջուրը իսկապես վառվո՞ւմ էր,— հևաց Արեգը։
— Ցեխ քսիր, լսո՞ւմ ես, կօգնի։
— Ի՞նչ։
— Ցեխ, ցեխ քսիր, ասում եմ ինձ օգնեց։ Ցեխ։
— Ցեխ չկա։
Հակոբը չանգռոտեց աջ կողմում հայտնաբերած մածուցիկությունը։ Ցեխը չափից ավելի ջրալի էր, ձեռքերով անհնար էր տանել։ «Ի՞նչ անեմ,— մտածեց Հակոբն ու անմիջապես ելքը գտավ։ Այ, թե ուր կհասցնի դժվարությունը։ Նա ցեխն անմիջապես սկսեց լցնել կոշիկի մեջ։
— Հիմա քեզ ցեխ կբերեմ,— ասաց և կոշիկը ձեռքին չորեքթաթ արեց Լևոնի ձայնի կողմը,— խոսիր, որ ուղղությունը չկորցնեմ։
Խոսելու փոխարեն Լևոնն սկսեց տնքալ։ Հակոբի համար միևնույն էր, միայն թե ձայն չսվեր։
Վերջապես հասավ։ Մթությունը շոշափելով գտավ ընկերոջ ձեռքն ու ափի մեջ խցկեց ցեխով լի կոշիկը։
— Կոշիկի մեջ ցեխ է, քսիր, կհովանաս։
— Գիտե՞ս ինչպես է մռմռում։
— Գիտեմ։
— Չես իմանա,— հառաչեց Լևոնը,— ասելով չի լինի։
— Ի՞նչ ասելով։ Կարծում ես ջուրը չընկա՞։ Բայց ցեխը քսեցի, մռմռոցն անցավ։
— Ըմ՜մմ...
Ցեխն իսկապես մեղմացրեց ցավը։
Լևոնի տնքոցը կտրվելուն պես լսվեց Արեգի ձայնը.
— Ջուրը շատ էր տաք, հա՞։
— Եռում էր,— պատասխանեց Հակոբը։
— Եռո՞ւմ։ Բա ինչպե՞ս ենք խմելու։
— Ո՞վ գիտե։
— Իսկ ո՞վ է ջուրը եռացնում,— Վազգենը մի տեսակ վախեցավ։ Ինչպե՞ս կարող էր ջուրն ինքնիրեն եռալ անհնար բան է, ուրեմն կա ինչ-որ մեկը։ Ո՞վ է...
Հակոբը հասկացավ, որ ընկերոջ ձայնը գալիս է ոչ իր կողքից, այլ բավական հեռվից ու զարմացավ։ Մինչ այդ չէր նկատել։ Հարցրեց.
— Ինչո՞ւ մոտ չես գալիս։
— Ե՞ս...
Արեգն ընդհատեց խոսակցությունը՝ ծափ տվեց ու տեղից թռավ։
— Գժվեցի՞ր,— զարմացավ Հակոբը։
— Ո՛չ, հորս արև, չեմ գժվել։ Այս ջուրը կարելի է խմել, պապայի արև, ինչպես թեյն են խմում, հովացնելով։ Կհովացնենք ու կխմենք։
— Իսկ որտե՞ղ ես հովացնելու,— Հակոբն ուզում էր ասել գլխիդ մեջ, բայց չասաց,— մեզ որտեղի՞ց բաժակ։
— Սպասիր, ճար կանենք։ Ու կրիայի միսն էլ կեփենք։ Ջուրը եռում է, չէ՞։ Եռացող ջրի մեջ զրահից կհանենք ու կեփենք՝ ինչպես գազօջախի վրա։
Չորսի միջով էլ էլեկտրականություն անցավ։ Ուտելու հեռանկարը ոգևորեց նրանց։ Արեգը բացատրեց, թե ինչպես է պատկերացնում ջուր հովացնելն ու միս եփելը։ Ասածը խելքի մոտ բան էր։ Ոգևորությունից նրանք նույնիսկ մոռացան, որ այդ բոլորը անելուց առաջ հարկավոր է գտնել ուսապարկն ու կրիան։ Առաջինն այդ մասին հիշեց Լևոնը.
— Իսկ ինչպե՞ս կգտնենք։
— Ճիշտ որ,— հևաց Հակոբը,— ո՞ր կողմում փնտրենք։
— Ես գիտեմ,— աղմկեց Վազգենը,— ջրի չլմփոցը լսելուց հետո, ես դեռ ոչ մի քայլ չեմ արել։ Ուսապարկն ու կրիան ինձանից տասը քայլ են հեռու, եկեք,— Վազգենի ձայնի մեջ տագնապի նշույլ իսկ չէր մնացել։ Մտքում նա սկսել էր ուտել֊խմելը։ Էլ ի՞նչ չարք, ի՞նչ դժոխք։
Հիմա արդեն խանգարող ոչինչ չկար։ Հակոբը թռավ տեղից։
Կես վայրկյանում որոշվեց. Լևոնը կմնա լճափում, որպես ամենաշատ տուժող։ Տեղ կորոնի ջուրը լցնելու։ Հետո ձայն կտա, որպեսզի կրիան ու պարկը գտնելուց հետո իրենք ուղղությունը չկորցնեն։
Ոչ ոք չառարկեց։
Քաղցը, իսկ ավելի շատ ծարավը բոլորին տանջում էր և նրանք անկարող էին հրաժարվել նույնիսկ ամենափոքր հնարավորությունից։ Իսկ Արեգի առաջարկը բոլորովին փոքր հնարավորություն չէր։
Հակոբի պահանջով Վազգենն սկսեց աղմկել ինչ֊որ շիլափլավ բանաստեղծություն էր արտասանում.
— Հողմը մեգով երկինքն առնում... Մսրա Մելիքը քաշեց իր սուրը. հե՜յ ուլատեր, հե՜յ գառնատեր... թռի֊վռի մի ճպուռ, ողջ ամառը տուն ու դուռ, դես ու դեն...
Արտասանեց այնքան, մինչև Արեգն ու Հակոբը վերջապես գտան նրան։
— Իսկ հիմա հրճվիր,— Վազգենի ձեռքը բռնելուն պես, ասաց Հակոբը։
— Արդեն շրջվել եմ։
— Ուրեմն, գնացինք։
Եռյակը չոքեչոք շարժվեց առաջ՝ եռացող լճի հակառակ ուղղությամբ։
{{ԵրեքԱստղ}}
Լևոնն արդեն հուսահատվում էր։
Տղաների գնալուց բավական ժամանակ էր անցել։ Րոպեն մեկ նստած տեղից Լևոնը ձայն էր տալիս՝ գտա՞ք և ամեն անգամ ստանում էր միևնույն պատասխանը.
— Ոչ, չկա։
Այն մտքից, որ կրիան գտնել տղաներին չի հաջողվի՝ Լևոնի քաղցն ու ծարավը ավելի սաստկացան։ Միաժամանակ ասես ավելացավ նաև ոտքի մռմռոցը, որ ցեխը քսելուց հետո սկսել էր մեղմանալ։ Լևոնը փորձեց չմտածել ոչ ուտելու, ոչ խմելու, ոչ էլ ոտքերի մասին։ Չկարողացավ։ Անհնար էր։ Նա հենվեց ձեռքին ու նայեց մթությանը.
— Գտա՞ք։
— Չէ, չկա,— բոլորի փոխարեն պատասխանեց Հակոբը և համարյա անմիջապես էլ լսվեց Վազգենի ուրախացած խզխզոցը.
— Գտա։
— Գտանք։
Ձայները խառնվեցին իրար։ Քարանձավը լցվեց ուրախ աղմուկով։ Ուրախությունից նրանք նորից մոռացան իրենց անհույս վիճակը։
Առանց շունչ առնելու Լևոնն սկսեց ձայնել.
— Հակոբ, Վազգեն, Արեգ։ Հակոբ, Վազգեն, Արեգ։ Վազգեն, Արեգ, Հակոբ...
Իսկ վերջիններս ուրախ֊ուրախ պատասխանում էին.
— Գալիս ենք։ Գտել ենք։ Գալիս ենք...
Եռյակը տեղ հասավ Լևոնի սպասածից շուտ։
Առանց տեղից բարձրանալու, շոշափելով Լևոնը գտավ ուսապարկն ու կրիան, թեթևացած շունչ քաշեց։ Հակոբն անմիջապես փորձեց կրիան տեղավորել ուսապարկի մեջ, որպեսզի իջեցներ լիճը։ Պարզվեց, որ կրիան ուսապարկից մեծ է։ Այս մեկը տղաները հաշվի չէին առել։ Նորից իրար անցան։ Համարյա պատրաստի կերակուրը ձեռքից թռչում էր։
— Ի՞նչ անենք,— հևաց Լևոնը։
— Քո գտած տաշտակի մեջ ուսապարկով ջուր լցնենք ու կրիան դնենք նրա մեջ,— առաջարկեց Արեգը։
— Կարելի է,— համաձայնեց Հակոբը։
Լճին ամենամոտը Վազգենն էր։ Արեգն ուսապարկը տվեց նրան։ Վազգենը մտցրեց լիճն ու եռման ջուրը չռչռացնելով վերադարձրեց ետ՝ Արեգին։ Վերջինը Լևոնն էր. անմիջապես դատարկեց ջուրն ու ուսապարկը տվեց Հակոբին։
— Էլի՞,— հարցրեց Հակոբը։
— Տասը ուսաւպարկ էլ կտանի։
— Մե՞ծ է,— ուրախացած մեջ ընկավ Վազգենը։
— Շատ,— ասաց Լևոնը։
— Բա էլ ի՞նչ ես լռել,— հևաց Վազգենը,— կրիան գցիր մեջը։
— Կեցցես,— Հակոբը թռավ տեղից,— կտեղավորվի՞։
Լևոնը չպատասխանեց։ Նա հևալով կրիան քարշ էր տալիս դեպի ծակ քարը, որին Արեգը տաշտակ անունն էր կպցրել։ Մյուս երեքը անմիջապես նետվեցին օգնելու։ Կրիան չլմփոցով ընկավ անցքի մեջ։
— Դե շուտ, ջուր հասցրեք,— աղմկեց Հակոբը։
Ուսապարկն սկսեց ձեռքից֊ձեռք անցնել։
Տղաներն աշխատում էին ինքնամոռաց, ոգևորված։ Ուշադրություն չէին դարձնում նույնիսկ ուսապարկից կաթկթող ջրից առաջացած այրուցքներին։ Ամեն անգամ, կաշեփոկը Հակոբին տալուց հետո Լևոնն ստուգում էր կրիայի զրահը՝ տեսնելու համար, պոկվե՞լ է, թե չէ։ Ոչ մեկը չգիտեր այդ ստուգման մասին և երեքն էլ անակնկալի եկան, երբ քարանձավով մեկ թնգաց Լևոնի ձայնը.
— Ուռա՜...
— Ի՞նչ պատահեց։
— Կրիայի զրահը պոկվել է...
Հիմա արդեն ոչինչ չէր կարող զսպել տղաներին։ Չորս զույգ ձեռքեր վայրկենաբար թաղվեցին եռացող ջրով լցված քարի մեջ։
=== Գլուխ հինգերորդ ===
