Changes
/* Գլուխ տասներեքերորդ */
Թագաժառանգի և քույրիկ Էյույի հարսանիքը տեղի է ունենում Գարնան տոնին։ Բաբախն էլ է որդու հետ ներկա գտնվում խնջույքին։ Քույրիկ Էյույը շատ սիրալիր է վարվում բոլորի հետ, ուրախ, սակայն երևում է, որ ոչ մի բան չի կարող թագաժառանգին դուրս բերել տխուր տրամադրությունից։ Այդ ժամանակ քույրիկ Էյույը, որին վերջերս Պիպը նշանակել էր «Պիպ և Ընկ․» ֆիրմայի գլխավոր կառավարիչ, հայտարարում է, որ իր բաժնի հիմնական կապիտալի կեսը տալիս է իր ամուսնուն։ Թագաժառանգն ընդունում է նվերը և իսկույն սկսում է ուրախանալ։
==Գլուխ տասնչորսերորդ==
Դժբախտ պատահար
Երբ մահը տանում է պարոն Չորսանգամ Չորս Առաջինին, Բաբախի տանը բնակություն է հաստատում տխրությունն ու անհանգստությունը։ Բաբախը հաճախ է մտածում հանգուցյալի ճակատագրի մասին, նրա վիշտը սահման չի ունենում։ Պարոն Չորսանգամ Չորսին սպանել են։ Ո՞վ իմանա, արդյոք նույն բախտը չի՞ վիճակվի նաև իրեն՝ Բաբախին։ Տանջվելով անհանգստացնող նախազգուշացումներից, նա նույնիսկ կորցնում է քունը։
― Հենց որ հիշում եմ պարոն Չորսանգամ Չորսին, սարսափում եմ, ― հաճախ ասում է նա Ախ֊ախին։ ― Մեզնից ո՞վ է ապահովագրված փորձանքից։ Իսկ եթե ինձ վրա էլ որևէ մեկը գնդակ նետի՞։
― Ինչի՞ մասին ես խոսում, հայրիկ։ Ո՞ւմ մտքով պիտի անցնի քեզ սպանել։ Չէ՞ որ քեզ բոլորը սիրում են։
― Այո, դա ճիշտ է։ Ես էլ այնպիսին եմ, ինչպիսին հանգուցյալ Չորսանգամ Չորսն էր։ Մենք երկուսս էլ կարգին ազնիվ մարդ ենք։ Ես էլ եմ շատ սիրում հավի ձու, որն ինձ համար էլ է ձեռք բերվում այն ճանապարհով, ինչ ճանապարհով նրա համար։ Նրանց, ովքեր ինձ չեն լսում, ես պահում եմ մշտական սարսափի տակ։ Փայտոջիլներն ու Հրեշները միշտ պատրաստ են կատարելու իմ բոլոր հրամանները։ Հրամայելը իմ միակ պարտականությունն է։ Եվ իմ կարծիքով ոչ մի դատապարտելի բան չկա, որ ես չենթարկվողներին դարձնում եմ հավի ձու․ չէ՞ որ դա մեր սովորությունն է։ Սակայն պարոն Չորսանգամ Չորսը սպանված է․․․
― Չպետք է վախենալ, հայրիկ, ― ասում է Ախ֊ախը մի անգամ այդպիսի զրույցից հետո։ ― Չէ՞ որ մենք հուսալի պահակներ ունենք։
Բաբախը մտածում է և սուրհանդակին ուղարկում Հրեշի հետևից։
― Այսուհետև ես քեզ նշանակում եմ ինձ թիկնապահ, ― ասում է նա Հրեշին։ ― Կապրես իմ տանը։
― Լսում եմ։
― Եվ Հրեշը մնում է ապրելու Բաբախի տանը։
Բայց այդ ժամանակ ահա թե ինչ է պատահում։
Հիվանդ փայտոջիլը, որին նշանավոր բժիշկը սրսկում էր իրար հետևից, չէր առողջանում։ Նույն օրվա երեկոյան, երբ Հրեշն արդեն տեղավորվել էր Բաբախի տանը, հիվանդի վիճակը խիստ վատացել էր։ Բաբախը աշխարհի ամենահայտնի բժիշկների կոնսիլիում է հրավիրում։ Պրոֆեսորները լսում են հիվանդին, հետո չափում են ջերմությունը ու գլուխները թափահարում․
― Անբուժելի հիվանդություն է։ Նա կմեռնի։
Ժամը տասնմեկին հիվանդը մահանում է՝ առանց գիտակցության գալու։
― Նա իմ ամենասիրելի փայտոջիլն էր, ― հառաչում է Բաբախը։ ― Ես այդ դարդին չեմ դիմանա։ Վաղը ճոխ հոգեհանգիստ կլինի։
Բաբախն իրեն բոլորովին ծեծված ու ջարդված է զգում և կանչում է Կվիսին ու նրան անհրաժեշտ կարգադրություններ անում․
― Ես վաղը նշանակել եմ հանգուցյալի հոգեհանգիստը։ Անհրաժեշտ պատրաստություններ կտեսնես։ Իսկ հիմա ես գնում եմ մի քիչ քնեմ։
Կվիսը ամբողջ տունը ոտքի է հանում։ Հոգեհանգստի ծիսակատարության պատրաստության մասին իմանում են նույնիսկ խոհարարները։
― Վաղը մեր տանը հոգեհանգիստ է, ― գոչում է փոքրիկ խոհարարը, վազելով դեպի խոհանոց։ ― Ինչ֊որ փայտոջիլ պիտի թաղեն։
Ծեր խոհարարը նայում է նրան հոգնած դեմքով ու ախ քաշում․
― Բաբախը փայտոջիլներ է սիրում։ Նրանք վայելում են Բաբախի հարգանքը։ Փայտոջիլի հոգեհանգի՜ստ է։ Ինչ գործ ունի Բաբախը մեզ նմանների հետ։ Կենդանի՞ ես, թե մեռած՝ դա նրան չի վերաբերում․․․
Այս ասելով, ծերունի խոհարարը վերցնում է հավի ձվերով լցված թասը և գնում է դեպի սալոջախը։ Ճանապարհին նրա ոտքը սայթաքում է և քիչ է մնում, որ ընկնի։ Նայում է ՝ ոտքերի տակ մետաղյա գնդիկ է ընկած։
― Ոտքի տակ են գցում ամեն տեսակի գնդիկներ, ― զայրացած մրթմրթում է նա։ ― Կարծես ուրիշ տեղ չեն գտել խաղալու։
Եվ ոտքով այնպես է հարվածում, որ գնդակը թռչում է ուղիղ դեպի անկյունը։
Հնոցապանը, որ այդ ժամանակ խոհանոցում էր, շարունակելով առաջվա խոսակցությունը, ասում է․
― Երջանիկ են փայտոջիլները։ Ոչնչություն են, արյուն ծծողներ, բայց ինչպե՜ս են ապրում։
Ծերունի խոհարարը նույնպես մրթմրթում է քթի տակ․
― Գարշահոտ փայտոջիլի համար հոգեհանգիստ են անում։ Թյո՜ւ։
Զայրացած, նա թասն այնպես ուժեղ է դնում սալոջախին, որ ձվերից մեկը ընկնում է ներքև։
― Վա՜յ, ջարդվեց։
Բայց ձուն չի ջարդվում։ Ընկնելով հատակին ձուն գլորվում է դեպի այն անկյունը, որտեղ թռել էր մետաղյա գնդիկը։ Կպչելով գնդիկին, ձուն զարմացած խոհարարների աչքերի առջև հանկարծ դառնում է մարդ, որն իսկույն վերցնում է գնդիկը, վազում դեպի սալօջախը և սկսում է իրար հետևից ջարդել ձվերը։ Ամեն հարվածի հետ թասից դուրս են թռչում մարդիկ՝ հասարակ բանվորներ, տղամարդիկ ու կանայք։ Նրանք տասներկու հոգին էին․ այնքան, որքան ձու կար այնտեղ։
Խոհարարները մի պահ քարանում են տեղներում և սկսում են առանց ետ նայելու փախչել։ Բայց տասներկու բանվորները բռնում են նրանց։
― Շուտ արեք, ասեք, որտե՞ղ է հիմա Բաբախը։
Խոհարարների ատամները այնպես են կափկափում, որ նրանք չեն կարողանում ոչ մի բառ արտասանել։
― Դե ասեք, որտե՞ղ է Բաբախը, ― կրկնում են իրենց հարցը տասներկու բանվորները միասին։
Ավագ խոհարարը կակազելով թոթովում է․
― Բա֊ա֊ա֊ա֊բախը երևի քնած է։ Ե֊ե֊ե֊ե֊ես այդպես եմ կարծում․․․
― Տար մեզ նրա մոտ։
― Դուք ովքե՞ր եք, ― խելքը գլուխը գալուց հետո հարցնում է խոհարարը։ ― Դուք Բաբախի բարեկամնե՞րն եք, թե նրա թշնամիները։
― Մենք մեր ամբողջ կյանքում աշխատել ենք Բաբախի մոտ։ Քրտինքով ու արյունով ենք ստեղծել նրա հարստությունը, իսկ հիմա Բաբախն ուզում է անգթորեն ուտել մեզ։ Ովքե՞ր ենք մենք, քո կարծիքով, բարեկամնե՞ր, թե թշնամիներ։
Այդ ժամանակ խոհարարները հասկանում են, թե ում հետ գործ ունեն։
― Լավ, գնանք, ― ասում են նրանք։ ― Մենք ձեզ կտանենք։
Բավորներից մեկը վերցնում է մետաղյա գնդիկը և բոլորը գնում են ուղիղ Բաբախի ննջարանը։ Առաջին բանը, որ նրանք տեսնում են ներս մտնելիս, դա Բաբախի հսկայական, լեռան նման փորն էր, որը ծածկված էր բանկնոտներից ու մուրհակներից կարված հաստ վերմակով։ Այդ պահին Բաբախը զարթնում է։ Նա աչքերը բաց է անում և ահից սարսափում։ Նրա առջև պատի նման կանգնած էին նրա բանվորները։ Մեկի ձեռքին փայլում էր մետաղյա գնդիկը։
― Պա֊հակ։ Փրկեցե՜ք, ― ճչում է Բաբախը, կորցնելով գիտակցությունը։
― Դու ճանաչեցի՞ր մեզ, Բաբախ։ Ավելի լավ, ― ասում են տասներկուսը միասին։ ― Մենք եկել ենք քեզ սպանելու, գարշելի արարած։
Բայց չէ՞ որ դա օրենքից դուրս է, ― ճչում է Բաբախը։ ― Դուք իրավունք չունեք։
― Մենք մենակ չենք, մենք շատ եղբայրներ ունենք։ Պատասխանի՛ր, որտե՞ղ ես դու նրանց փակել։ Հը՞։
― Ո՛չ, ո՛չ, ես ոչ մի տեղ չեմ փակել նրանց։ Նրանք բոլորն էլ իրենց շատ լավ են զգում և շարունակում են աշխատել։ Միայն ձեր նկատմամբ ես սխալվեցի։ Հավատացեք ինձ։ Ես մեծ ցավ եմ զգում, որ ձեզ դարձրել եմ․․․
― Սուտ է։ Դու պիտի պատասխանե՞ս։ Ասա ճշմարտությունը։
― Պա֊հա՜կ։ Փրկեցեք, ― բղավում է Բաբախը ինչքան ուժ ունի։ Հրեշ, եկ այստեղ։
Հատակը ցնցվում է, ինչպես երկրաշարժի ժամանակ, և ննջարան է վազում Հրեշը․ մարդ է՝ մարդ չի, գազան է՝ գազան չի։
Առանց անտեղի ժամանակ կորցնելու, տասներկու բանվորները բղավում են․ «Ժամանակն է», և մետաղյա գնդիկը թռչում է դեպի Բաբախը։ Մեկ, երկու, երեք։ Հրեշը հարձակվում է նրան վրա և նրանցից հինգին, որոնք չեն կարողանում արագ վազել, իսկույն բռնում է ու խժռում։ Մնացածները ծլկում են անհայտ ուղղությամբ։ Մի քանի խոհարարներ, որոնք այդ ժամանակ ճանապարհին հանդիպում են Հրեշին, անգթորեն ճզմվում են։
Այդ սարսափելի դղրդյունից ու ճիչերից վախեցած՝ բոլորը վազում են Բաբախի ննջարանը։ Ախ֊ախն էլ է ուզում վազել, որպեսզի իր աչքերով տեսնի, թե ինչ է պատահել, բայց նա վախից բոլորովին լխկում է և չի կարողանում ոչ մի քայլ անել։ Նրա բախտից գալիս է Հրեշը և նրան դնում է մեջքին ու քարշ տալիս հոր մոտ։
Բաբախը դեռ կենդանի է լինում։ Բայց հարվածից ստացած վերքը պարզվում է, որ շատ վտանգավոր է։
Հինգ հազար շատ հայտնի բժիշկներ խոնարհվել էին նրա անկողնին և առանց հեռանալու հետևում էին հիվանդի վիճակին։
― Վտանգը մեծ է, ― ասում է բժիշկներից մեկը։ ― Վճռական դրություն է։
Այս ասելով բժիշկը սեղանից վերցնում է բաժակը, որի մեջ օսլա էր լցված, ցանում է վերքին և վրան թուղթ կպցնում, իսկ այդ թղթի վրա գրված է լինում․
<poem>
Եթե արյունը չդադարի,
Մահը կհասնի։
Եթե Բաբախը չմեռնի, նա
Անպայման կապրի։
</poem>
― Իսկ հայրիկս կարո՞ղ է այդ հիվանդությունից ապաքինվել, ― հարցնում է Ախ֊ախը բժշկին։
Թագավորության առաջին բժիշկը, որ ուղիղ հարյուր քսանհինգ տարեկան էր, նայում է նրան և պատասխանում․
― Դու ուզում ես ասել արնահոսությունի՞ց։ Այդ հիվանդությունից կարելի է բուժել քո հորը։ Մենք դրանում չենք կասկածում։ Կապրի քո հայրը, թե կմեռնի, դա այլ բան է, բայց արնահոսությունը վաղ թե ուշ կդադարի։ Անպայման։ Կարող ես հանգիստ լինել։
Մի քանի ժամ անց Բաբախին տեսակցության է գալիս թագավորը՝ կարմրաքիթ թագաժառանգի ուղեկցությամբ։ Այնուհետև գալիս են քույրիկ Էյույը և արքայադուստր Ալ Վարդը, նրանցից հետո ժամանում է Պետական մինիստր Բաբաոն այրյան արքայոդու հետ միասին։ Վերջում գալիս է Պիպը։
― Ես մոռանում եմ, որդյակ իմ, ― տնքալով ասում է Բաբախը։ ― Իմ մահից հետո, խնդրում եմ, չհետաձգես հարսանիքդ։ Ծովափին ես բյուրեղապակյա պալատ ունեմ։ Այդ պալատում է եղել իմ հարսանիքը, դրա համար ես ուզում եմ, որ քո հարսանիքն էլ այնտեղ լինի։ Դա մեր ընտանիքի սովորությունն է։ Երբ ես մեռնեմ, արքայադուստր Ալ Վարդի հետ միասին գնացքով ծովափ գնացեք և այնտեղ՝ Բյուրեղապակյա պալատում, պսակվեք։ Իմ ամբողջ ունեցվածքը ես թողնում եմ քեզ։ Դու իմ որդինս ես և պետք է լինես այնպիսին, ինչպիսին ես եմ եղել։ Մեր թագավորը՝ իմ բարեկամը, նա քեզ կվստահի, ինչպես ինձ է վստահել։ Հրեշը կլսի քեզ, իսկ մեր բարեկամ Բաբաոն՝ Պետական մինիստրը, նույնպես կլսի քեզ։ Հիշիր, Ախ֊ախ, դու իմ որդին ես, դրա համար էլ անպայման եղիր այնպիսին, ինչպիսին ես էի։
Այս խոսքերը բերանում Բաբախը շունչը փչում է։
Ախ֊ախը ծառաներին տալիս է նրանց արդեն հայտնի ազդանշանը․ «Ուզում եմ լաց լինել»։
― Բայց դա անհնարին էր։
Թագավորական առաջին բժիշկը, որը, ինչպես հայտնի է, ուղիղ հարյուր քսանհինգ տարեկան էր, հանկարծ խփում է ճակատին և ուրախ բացականչում․
― Տեսեք, պարոն Ախ֊ախ։ Ես ձեզ ի՞նչ ասացի։ Ասացի, չէ՞, որ մենք կբուժենք պարոն Բաբախին այն հիվանդությունից, որի մասին դուք հարցրիք։ Ահա և բուժեցինք։ Տեսնում եք՝ արյունահոսությունը կանգնեց։
― Գե֊գե֊գե֊գե֊գե֊գե֊, ― հուզված կռկռում է արքայադուստր Ալ Վարդը։ ― Ամուսնանալ եմ ուզ֊ու֊ու֊ու֊ում։ Շտա֊ա֊ա֊ա֊ապ։ Ամուսնանալ․․․
Եվ անմիջապես ուշաթափվում է։
― Լավ կլինի, ― ասում է Բաբաբոն։ ― Շնորհավորում եմ ձեզ, թանկագին Ախ֊ախ։ Ուրեմն դուք կարող եք ամուսնանալ։ Դուք հիմա աշխարհի ամենահարուստ մարդն եք, Ախ֊ախ։
