Changes

Կարող է ընթերցողի մեջ ցանկություն առաջանալ հարցնելու, թե «խելացի մարդիկ ինչո՞ւ չէին կարող ավելի վաղ բացահայտել մոգության սխալականությունը։ Նրանք ինչպե՞ս կարող էին փայփայել պատրանքներ, որոնք հիասթափություն էին պատճառում։ Ինչո՞ւ էին նրանք համառորեն ներկայացնում դարերով սրբագործված մնջախաղեր, քրթմնջում հանդիսավոր տխմարություններ, որոնք ոչ մի օգուտ չէին տալիս։ Ինչո՞ւ էին նրանք կառչում հավատալիքներից, որոնք այնքան բացահայտորեն հակասում էին կենսափորձին։ Ինչպե՞ս էին նրանք համարձակվում կրկնել այն փորձերը, որոնք այնքան հաճախ էին ավարտվում անհաջողությամբ»։ Բանն այն է, որ այստեղ բնավ էլ դյուրին չէր սխալը հայտնաբերելը, անհաջողությունը երբեք էլ ակնբախ չէր, որովհետև շատ դեպքերում, հնարավոր է անգամ մեծ մասամբ, ցանկալի իրադարձությունը կյանքի կոչելու նպատակով կատարվող ծեսերից որոշ ժամանակ հետո այն իրոք տեղի էր ունենում։ Արտակարգ խորաթափանց միտք էր հարկավոր հասկանալու համար, որ նա կատարվելու պատճառը անպայման ծեսը չէր։ Քամի կամ անձրև առաջացնելու կամ թշնամուն մահի բաժին դարձնելու նպատակով կատարվող ծեսերին վաղ թե ուշ միշտ հետևում էր ցանկալի իրադարձությունը, և նախնադարյան մարդուն կարելի էր ներել, որ նա այդ իրադարձությունը համարում էր ծեսի անմիջական հետևանք և նրա արդյունավետության լավագույն ապացույց։ Ճիշտ այդպես էլ այն ծեսերը, որոնք կատարվում էին առավոտյան, որպեսզի արևին օգնեն ծագելու, և գարնանը, որպես ձմռան քնից արթնացնեն նիրհող հողը, առնվազն՝ չափավոր կլիմայով գոտի․ ներում, անխուսափելիորեն հաջողությամբ էին պսակվելու։ Չէ որ այդ գոտիներում ամեն առավոտ արեգակը վառում է իր ոսկե ջահը արևելքում, իսկ հողը տարեցտարի կանաչ ճախ զգեստ է հագնում։ Այդ պատճառով էլ գործնական վայրենին իր պահպանողական բնազդներով կարող էր չանսալ արմատական փիլիսոփայի խոսքերին, որն իրեն թույլ էր տվել ակնարկելու, որ, վերջիվերջո, արևի ծագելը և գարնան գալը կարող են ամենօրյա, կամ ամենամյա ծեսերը ճշգրտորեն կատարելու անմիջական հետևանքը չլիներ, և որ հնարավոր է, որ առանց ծիսակատարությունների էլ արևը ծագի և ծառերը ծաղկեն։ Բնական է, որ այս կասկածելի ենթադրությունները ցեղակիցների կողմից վրդովմունքով ու արհամարհանքով մերժվեին որպես սին պատրանքներ, որոնք կործանարար էին հավատի համար և ապշեցուցիչ կերպով հակասում էին փորձին։ «Ի՞նչը կարող է ավելի հասկանալի լինել,― պատասխանում էին նրան,― քան այն, որ արևը երկնքում վառում է իր վիթխարի կրակը, որովհետև ես գետնի վրա երկու պենսանոց մոմ եմ վառում։ Իսկ երբ գարնանը ես իմ կանաչ զգեստն եմ հագնում, ինչպե՞ս կարող են ծառերը նույնը չանել։ Սրանք բոլորին հայտնի փաստեր են, և ես դրանց վրա եմ հենվում։ Ես պարզապես գործնական մարդ եմ և ոչ թե ձեզ նման տեսաբան, լու որսացող ու խրատամոլ։ Հավանաբար, տեսություններն ու շահարկումները ինքնըստինքյան վատ բան չեն, և ես նվազագույնս չեմ առարկում, որ դուք անձնատուր լինեք դրան, բայց թույլ տվեք ինձ հետևել փաստերին, այդ ժամանակ, համենայն դեպս կիմանամ, թե ո՞ր աշխարհում եմ գտնվում»։ Այս դատողության սխալականությունը մեզ համար ակնհայտ է, որովհետև այն հիմնված է այնպիսի փաստերի վրա, որոնց կեղծ լինելու մասին մենք վաղուց ի վեր կասկած չունենք, բայց եթե նման փաստերը առաջ են քաշվում քննարկվող հարցերի կապակցությամբ, ապա անգլիական լսարանը արդյո՞ք ծափահարություններով չի ընդունի դրանք և նրա հեղինակին արդյոք չի՞ համարի զգույշ, գուցե և ոչ փայլուն և ոչ տպավորիչ, բայց միանգամայն ողջամիտ և գործնական մարդ։ Եթե նման փաստարկները մեր հասարակության մեջ խելամիտ են համարվում, ապա արժե՞ արդյոք զարմանալ, որ վայրենուն երկար ժամանակ չէր հաջողվում բացահայտել դրանց կեղծությունը։ =Եղանակի մոգական վերահսկումը= ==Կախարդը ծառայում է հասարակությանը== Հավանաբար ընթերցողը հիշում է, որ մեզ մոգության լաբիրինթոս բերեց աստվածամարդու երկու տեսակների քննարկումը։ Այդ թելն էր ուղղություն տալիս մեր քայլերին և, վերջապես, մեզ հասցրեց մի բարձունքի, որտեղից մենք կարող ենք, փոքր ինչ կանգ առնելով՝ հետադարձ հայացք գցել անցած ուղուն և մեր առջև տեսնել երկար ու զառիվեր մի ճանապարհ, որով մենք դեռ պետք է վեր բարձրանանք։  Նախորդածից հետևում է, որ կարելի է տարբերել աստվածամարդու երկու տեսակ՝ կրոնական և մոգական։ Առաջին դեպքում ենթադրվում է, որ բարձրագույն կարգի էակը մարդու մեջ մտնում է քիչ թե շատ տևական ժամկետով և իր գերբնական հզորությունն ու իմաստությունը դրսևորում է հրաշքներ գործելու և մարգարեություններ ասելու միջոցով։ Այս տիպի աստվածամարդուն շատ հարմար է ոգեշնչված և մարմնավորված անվանումը, այս դեպքում մարդկային մարմինը լոկ միայն փխրուն կավե անոթ է՝ աստվածային անմահ ոգով առլեցուն։ Երկրորդ դեպքում աստվածամարդ մոգը ավելին չէ, քան մարդ, բայց արտասովոր ուժի տեր մարդ։ Նրա ցեղակիցների մեծ մասը հավակնում է գեթ նվազ չափով տիրանալ նման ուժի։ Չէ որ նախնադարյան հասարակության մեջ հազիվ թե գտնվեր մի մարդ, որը ազատ ժամանակ չզբաղվեր մոգությամբ։ Այն դեպքում, երբ առաջին՝ աստվածաոգեշունչ տիպի աստվածամարդիկ իրենց աստվածայնությունը առնում են աստվածությունից, որը բարեհաճել է իջնել այն աստիճան, որ իր երկնային փայլը թաքցնի հողեղեն էակի անշուք կերպարանքի տակ, երկրորդ տիպի աստվածամարդը իր արտասովոր ուժը քաղում է բնության հետ ինչ֊որ ֆիզիկական ընդհանրությունից։ Նա աստվածային ոգու հասարակ զետեղարան չէ։ Նրա ողջ էությունը՝ թե մարմինը, թե հոգին, այնքան լավ է ներդաշնակված բնությանը, որ նրա ձեռքի հպումը կամ գլխի շարժումը աշխարհի ողջ նյութեղեն կերտվածքին ստիպում է թրթռալ։ Եվ, ընդհակառակը, նրա աստվածային մարմինը զգայունություն է դրսևորում իրադրության այնպիսի աննշան փոփոխությունների նկատմամբ, որոնք բնավ ոչ մի կերպ չէին անդրադառնա հասարակ մահկանացուի վրա։ Բայց տեսության մեջ ինչպիսի հստակ սահմանազատիչ գիծ էլ որ անցկացնելու լինենք աստվածամարդկանց այս երկու տիպերի միջև, իրականում այն հազվադեպ է դրսևորվում ամբողջ որոշակիությամբ։ Հետագա շարադրանքում ես չեմ պնդի դա։  Ինչպես արդեն ասվեց, գործնականում մոգության արվեստը կարող է օգտագործվել կամ անհատների, կամ ամբողջ հասարակության բարօրության համար, և նայած թե ինչին է ուղղված այն՝ առաջի՞ն, թե՞ երկրորդ նպատակի իրականացմանը, մոգությունը կոչվում է մասնավոր կամ հանրային։ Այնուհետև, մենք նշել ենք, որ այն մոգը, որը բավարարում է հասարակական պահանջմունքները, շատ ազդեցիկ դիրք է գրավում հասարակության մեջ և, բացի այդ, եթե նա ընդունակ ու հաշվենկատ մարդ է, ապա կարող է հասնել առաջնորդի կամ թագավորի աստիճանի։ Հանրային մոգության վերլուծությունը այսպես է հանգեցնում թագավորական իշխանության վաղ ձևերի ըմբռնմանը, քանի որ վայրենի ու բարբարոս հասարակության մեջ շատ առաջնորդներ ու թագավորներ իրենց իշխանության համար հսկայական չափով պարտական են մոգի համբավ ունենալուն։  Հասարակության տեսակետով, ամենագլխավորը, որի համար պետք է օգտագործվի մոգությունը, սննդի բավարար պաշար ստեղծելն է։ Վերը բերված օրինակները ցույց են տալիս, որ բոլոր սնունդ հայթայթողները (որսորդները, ձկնորսները, հողագործները) դիմում են մոգությանը։ Բայց այստեղ նրանք վարվում են ոչ թե իբրև պաշտոնական անձինք՝ հօգուտ ամբողջ ժողովրդի, այլ որպես մասնավոր անձինք՝ իրենց սեփական օգուտի համար և ի բարօրություն իրենց ընտանիքների։ Այլ բան է, երբ ծեսերը կատարում են ոչ թե իրենք՝ որսորդները, ձկնորսներն ու հողագործները, այլ մասնագիտացած կախարդները՝ ցեղակիցների անունից։ Նախնադարյան հասարակության մեջ, որտեղ իշխում է զբաղմունքների միասեռությունը, և որտեղ մասնագիտական խմբերի բաժանումը հազիվ է նկատվում, ամեն մարդ, ավել կամ պակաս չափով, իր օգտին զբաղվում է մոգությամբ և կախարդանքներն ու հմայախոսությունները օգտագործում հօգուտ իր բարօրության և ի վնաս իր թշնամիների։ Առաջընթաց մեծ քայլ կատարվեց այն ժամանակ, երբ կախարդները առանձնացան՝ կազմելով հատուկ դաս, այսինքն, երբ նրանք իրենց մնացած ցեղակիցներից զատվեցին, որպեսզի իրենց արվեստով, անկախ նրանից, թե այս ուղղված է հիվանդությունները բուժելուն, թե հասարակության համար նշանակալից մի այլ նպատակի, օգուտ բերեն ամբողջ հասարակությանը։ Իրենց նպատակին հասնելու համար այդ զբաղմունքի ներկայացուցիչների մեծ մասի կողմից կիրառվող միջոցների ոչ պիտանի լինելը մեր աչքում չպետք է նսեմացնի այդ հաստատության հսկայական նշանակությունը։ Ընդ որում մարդկանց մի նշանակալից խումբ՝ գոնե վայրենության բարձրագույն աստիճանին, ազատվեց ֆիզիկական ծանր աշխատանքով իր ապրուստը հոգալու անհրաժեշտությունից և հնարավորություն (նույնիսկ ազդակ) ստացավ ուսումնասիրելու բնության գաղտնիքները։ Այս զբաղմունքի տեր մարդկանց իրավունքը և միաժամանակ պարտականությունն էր ավելի շատ բան իմանալ, քան ցեղակիցները, ծանոթանալ այն ամենին, ինչը կարող է մարդուն օգնել բնության դեմ մղվող ուժասպառող պայքարում, թեթևացնել նրա տառապանքներն ու երկարակյաց դարձնել նրան։ Դեղաբույսերի ու հանքատեսակների հատկանիշները, տեղումների և երաշտի, ամպրոպի ու կայծակի պատճառները, տարվա եղանակների փոփոխվելը, լուսնի փուլերը, արևի օրական և տարեկան շրջապտույտը, աստղերի շարժվելը, կանքի ու մահվան առեղծվածները՝ ահա այն բաները, որ զարմացնում էին առաջին մոգ֊փիլիսոփաներին և նրանց դրդում որոնելու այն պրոբլեմների լուծումը, որոնք, անկասկած, հաճախ նրանց ուշադրությունը գրավում էին դիմողների համառ պահանջների բերումով։ Վերջիններս նրանցից ակնկալում էին ոչ միայն բնության մեծագույն երևույթների ըմբռնում, այլև դրանց կառավարում՝ ի բարօրություն մարդկանց։  Իհարկե, անհնար է առաջին իսկ կրակոցով այդ նշանակետին խփել։ Ճշմարտությանը մոտենալու դանդաղ, անվերջանալի պրոցեսի էությունը մշտապես վարկածներ առաջ քաշելն է և դրանք ստուգելը։ Դրանցից բոլոր մնացածները մերժվում են։ Կասկած չկա, որ բնական պատճառականության պատկերացումները, որոնցով գործում էր կախարդը, մեզ ակնհայտորեն կեղծ ու անհեթեթ կթվան, բայց այն ժամանակ դրանք արդարացված վարկածներ էին, թեպետ չդիմացան փորձով ստուգմանը։ Ծաղրն ու կշտամբանքները ըստ արժանվույն բաժին են ընկնում ոչ թե նրանց, ովքեր հնարել են այդ տեսությունները, այլ նրանց, ովքեր առավել արդարացված վարկածների առաջադրումից հետո էլ համառորեն շարունակում էին հետևել դրանց։ Ճշմարտության որոնումներում մարդիկ, անշուշտ, երբեք ավելի ուժեղ խթանիչ շարժառիթներ չեն ունեցել, քան այդ նախնադարյան կախարդները։ Նրանց համար բացարձակապես անհրաժեշտ էր ստեղծել գոնե իմացության երևութականություն։ Չէ որ բացահայտված ամեն մի սխալը կարող էր նրանց կյանքն արժենալ։ Այս հանգամանքը, անկասկած, նրանց ստիպում էր իրենց տգիտությունը թաքցնելու համար խաբեության դիմել բայց միևնույն ժամանակ դա կեղծ գիտելիքները սկականով փոխարինելու հզորագույն խթան էր տալիս նրանց։ Չէ որ, եթե ցանկանում եք ուրիշի մոտ այն տպավորությունն ստեղծել, թե ինչ֊որ բան գիտեք, ապա ամենից լավ է այն իրոք իմանաք։ Այնպես որ, ինչքան էլ մենք մերժենք կախարդների չափից ավելի հավակնությունները, ինչքան էլ նրանց դատապարտենք մարդկանց մոլորության մեջ գցելու համար, այդ դասի կազմավորումը իր նախնական տեքսով անհամար բարիքներ է բերել մարդկությանը։ Կախարդները ոչ միայն ժամանակակից բժիշկների ու վիրաբույժների, այլև բնական գիտությունների բոլոր ճյուղերի ժամանակակից հետազոտողների ու ռահվիրաների անմիջական նախորդներն էին։ Կախարդներն են սկիզբ դրել այն պրոցեսին, որը ավելի ուշ շրջանում նրանց հետևորներին հասցրեց այնքան փառավոր ու օգտակար հայտնագործությունների։ Եվ եթե սկիզբը խղճուկ էր ու նվազ խոստումնալի, ապա դա ավելի շուտ պետք է վերագրել իմացության ճանապարհին ծագող անխուսափելի դժվարություններին, քան այդ մարդկանց բնածին անընդունակությանը կամ գիտակցված խարդախությանը։  ==Մոգության միջոցով անձրևը տնօրինելը== Հանրային մոգության գլխավոր խնդիրներից մեկը եղանակը տնօրինելն է։ Մասնավորապես, նա պետք է ապահովեր բավարար քանակությամբ տեղումներ։ Ջուրը անհրաժեշտ է կյանքի համար։ Աշխարհի շրջանների մեծ մասում ջրի քանակը կախված է տեղատարափ անձրևներից։ Առանց անձրևի բուսականությունը թոշնում է, մարդիկ տառապում ու մեռնում են։ Այդ պատճառով էլ նախնադարյան հասարակություններում անձրև առաջացնողը շատ կարևոր անձ էր։ Որպես կանոն, մթնոլորտային տեղումները կարգավորելու համար գոյություն ուներ կախարդների հատուկ դաս։ Այն միջոցները, որոնց օգնությամբ կախարդը ձգտում է կատարել իր «մասնագիտական» պարտականությունները, սովորաբար, թեպետև ոչ միշտ, հենվում են հոմեոպաթիկ կամ նմանակման մոգության սկզբունքի վրա։ Եթե նա ցանկանում է անձրև առաջացնել, ապա ընդօրինակում է այն՝ ջուր շաղ տալով կամ ամպեր նմանակելով, իսկ եթե նա նպատակ է դրել կտրել անձրևը և երաշտ առաջացնել, ապա, ընդհանկառակը, շրջանցում է ջուրը և դիմում է կրակի ծառայություններին, որպեսզի գոլորշիացնի խոնավության առատ արտազատումը։ Նման հնարքները, ինչպես կարող է թվալ լուսավորյալ ընթերցողին, բնավ էլ միայն Կենտրոնական Ավստրալիայի, Արևելյան կամ Հարավային Աֆրիկայի տոթակեղ անապատների բնակիչների սեփականությունը չեն, որտեղ հաճախ ամիսներ շարունակ անողոք արևը կապույտ, անամպ երկնքից այրում է չորացած, պապակած հողը։ Դրանք բավականին սովորական բան են եղել և հիմա էլ մնում են այդպիսին նաև Եվրոպայի ավելի խոնավ կլիմայական գոտում, արտաքուստ քաղաքակիրթ ժողովուրդների մոտ։ Օրինակներ բերենք հանրային և մասնավոր մոգության բնագավառներից։ Երբ, օրինակ, Դորպատի (այժմ՝ Տարտու) մոտակա գյուղում անձրևի կարիք էին զգում, սովորաբար երեք տղամարդ բարձրանում էին սրբազան պուրակի բարձր եղևնու վրա․ նրանցից մեկը, ընդօրինակելով ամպրոպը, մուրճով հարվածում էր թասին կամ փոքր տակառին, երկրորդը, կայծակ նմանակելով, խանձողից կայծեր էր առաջացնում, իսկ երրորդը, որին անվանում էին «անձրև առաջացնող», ճյուղերի խրձով ջուր էր շաղ տալիս բոլոր կողմերը։ Որպեսզի վերջ տան երաշտին և անձրև առաջացնեն, Պլոսկա գյուղի աղջիկերն ու կանայք գիշերը մերկ դուրս էին գալիս գյուղի ծայրը և ջուր էին լցնում գետնին։ Նոր Գվինեայից արևմուտք, մի մեծ կղզում, որի անունը Գալմագերա կամ Գիլոլո է, շամանը անձրև է առաջացնում հատուկ տեսակի ծառից պոկված ճյուղերով գետնին ջուր շաղ տալով։ Երբ Հյուսիսային Ամերիկայի օմահա ցեղի հնդկացիների ցանքսերը խոնավության պակասության պատճառով չորանում են, Գոմեշի սրբազան միության անդամները ջրով լցնում են մի մեծ աման և պարելով՝ չորս անգամ պտույտ են գալիս նրա շուրջը։ Այդ ժամանակ, նրանցից մեկը, բերանը ջուր առնելով, ցողում է օդում՝ գոյացնելով մուժ կամ մանր մաղվող անձրևի նմանվող նոսր ջրափոշի։ Այնուհետև նա ջրով լի ամանը կործում է գետնին, որից հետո պարողները բերանքսիվայր ընկնում են և դեմքները ցեխի մեջ թաթախելով՝ խմում են ջուրը։ Վերջապես, նրանք բոլորը սկսում են բերանով ջուր ցողելով, նոսր մուժ առաջացնել։ Նրանց համոզմամբ, այդ ծեսը նպաստում է ցանքսերը պահպանելուն։ Նաչեյ ցեղի հնդկացիները (Հյուսիսային Ամերիկա) գարնանը, սովորաբար, բաժնեդրոնք են անում, որ ցանքսերի համար կախարդներից բարենպաստ եղանակ գնեն։ Եթե անձրև էր հարկավոր լինում, կախարդները ծոմ էին պահում և ջրով լցված ծխամորճները բերանները դրած՝ պարում։ Ծխամորճերի մեջ անցքեր էին բացված, ինչպես ցնցուղներում․ անձրև խոստացողը այդ անցքերից ջուրը փչում էր երկնքի այն մասի ուղղությամբ, որտեղ ամպրոպաբեր ամպեր էին կուտակվում։ Իսկ եթե, ընդհակառակը, պարզ եղանակ էր հարկավոր, նա բարձանում էր խրճիթի կտուրը և, ինչքան ուժ ուներ, փչելով՝ թափահարում էր ձեռքերը և ամպերին նշան անում, որ կողքով անցնեն։ Ժամանակին անձրև չգալու դեպքում, Կենտրոանական Անգոնիլանդի<ref>Այսինքն, անգոնիների կերկիր (զուլուսյան խմբի հարավային բանտուներ ցեղ), որը գտնվում է Նյասա լճից արևմուտք։ </ref> բնիկները ուղևորվում են դեպի այսպես կոչված անձրևի տաճարը։ Ամենից առաջ նրանք մաքրում են տաճարի շրջապատի խոտը, այնուհետև նրանց ղեակավարը գարեջուր է լցնում թասի մեջ և այն թաղում հողում, ասելով «Պարոն Չաուտա, դու քո սիրտը դաժանացրել ես մեր հանդեպ։ Ի՞նչ ես ուզում մեզանից։ Չէ որ մենք կործանվում ենք։ Ահա, մենք քեզ գարեջուր տվինք, իսկ դու քո զավակներին անձրև ուղարկիր»։ Ապա բոլորը խմում են մնացած գարեջուրը, նույնիսկ մի֊մի կում տալիս երեխաներին։ Այնուհետև բոլորը վերցնում են ճյուղեր և պարելով ու երգելով՝ անձրև են կանչում։ Այդ ժամանակ գյուղում մնացած պառավը խրճիթի դռան առջև ջրով լի աման է դնում։ Արարողության մասնակիցները վերադառնալով գյուղ՝ ճյուղերը թաթախում են այդ ջրի մեջ և թափահարում են այնպես, որ կաթիլները որքան հնարավոր է վեր ցայտեն։ Դրանից հետո արդեն ոչ ոք չի կասկածում, որ քամին շուտով ծանր ամպրոպաբեր ամպեր կքշի֊կբերի։ Այս գործողություններում կարելի է նկատել կրոնի ու կախարդանքի զուգակցում։ Եթե ճյուղերով ջուր ցողելը զուտ մոգական ծես է, ապա անձրևի աղոթքը ու Չաուտային գարեջուր մատուցելը կրոնական ծիսակատարություններ են։ Հյուսիսային Ավստրալիայի մարա ցեղի մեջ անձրևահարույցը գնում է դեպի գետախորշը ու նրա վրա մոգական երգ երգում։ Հետո ձեռքերով ջուր է վերցնում, խմում, ապա ջուր առնելով բերանը, ցողում է տարբեր ուղղություններով, վերջում նա ոտից֊գլուխ ջուր է ցանում իր վրա, շաղ տալիս շուրջը և հանգիստ խղճով վերադառնում է բնակատեղի։ Կարծում են, թե դրանից հետո անձրևը երկար սպասել չի տա։ Արաբ պատմիչ Մաքրիզին նկարագում է անձրևը դադարեցնելու ձես, որին, ըստ պատմությունների, դիմում էին Հադրամաութի ալքամար ցեղի քոչվորները։ Նրանք անապատում կտրում էին մի որոշակի տեսակի ծառի ճյուղ, պահում կրակի վրա մինչև բռնկվելը, ապա ջուր էին ցանում վրան։ Կարծում էին, թե դրանից հետո անձրևը պետք է անհետանա այնպես, ինչպես ջուրն է անհետանում վառվող ճյուղի վրա թափվելիս։ Ինչպես պատմում են, Մանիփուրի արևելյան անգամների մի մասը նմանօրինակ ծես է կատարում հակառակ նպատակով, այն է՝ անձրև առաջացնելու համար։ Գյուղի առաջնորդը այրվող խանձողը դնում է այրվածքներից մեռած մարդու գերեզմանին և աղոթելով, որ անձրև առաքվի, ջրով հանգցնում է խանձողը։ Որպեսզի անձրևի նմանակում ջրով կրակը հանգեցնելը այստեղ ուժեղացվում է մեռածի ներգործությամբ, որը մահացած լինելով այրվածքներից, շատ է ցանկանում, որ անձրև գա, որպեսզի իր բորբոքված մարմինը հովացնի և սուր ցավը հանգստացնի։  Արաբներից բացի կրակը որպես անձրևը դադարեցնելու միջոց օգտագործել են նաև այլ ժողովուրդներ։ Այսպես, Նոր Բրիտանիայի սուլկաները քարերը կարմրելու աստիճանի շիկացնելով՝ դուրս են բերում անձրևի տակ, կամ էլ օդի մեջ տաք մոխիր վեր նետում։ Նրանք ենթադրում են, թե դրանից հետո անձրևը շուտով կդադարի, որովհետև նրան դուր չի գալիս, երբ իրեն տաք քարերով կամ մոխրով այրում են։ Թելուղու բնիկները անձրևի տակ բաց են թողնում այրվող խանձողիկ բռնած մի փոքրիկ մերկ աղջիկ։ Այդ խանձողիկը նա պետք է ցույց տա անձրևին։ Կարծում են, թե դա տեղատարափին կստիպի կտրվել։ Ուժեղ երաշտի ժամանակ դիերի ցեղի մարդիկ (Կենտրոնական Ավստրալիա), բարձրաձայն ողբալով իրենց երկրի աղետալի վիճակն ու իրենց կիսաքաղց գոյությունը, կանչում են իրենց նախնիների ոգիներին, որոնց անվանում են մուրա֊մուրա, որպեսզի նրանց ուժ պարգևեն առատ անձրև առաջացնելու համար։ Նրանք կարծում են, թե անձրևը երկնքում ծնվում է իրենց և հարևան ցեղերի ծիսակատարություններից, մուրա֊մուրայի ազդեցությամբ։ Դիերները հետևյալ կերպ են անձրև «առաջացնում»։ Մոտավորապես 12 ոտնաչափ երկարությամբ և 8-10 ոտնաչափ լայնությամբ փոս են փորում։ Դրա վրա գերաններով ու ճյուղերով կոնաձև խրճիթ է կառուցվում։ Ցեղի ազդեցիկ ավագները սուր կայծքարով երկու կախարդներից արյուն են բաց թողնում, որոնք, ինչպես ենթադրվում է, մուրա֊մուրաներից առաձնահատուկ ներշնչանք են ստացել։ Նրանց արմունկներից հոսող արյունը թափվում է խրճիթում խմբված ցեղակիցների վրա։ Դրա հետ միաժամանակ արնաքամ եղող կախարդները իրենց շուրջը բռերով փետուր են շաղ տալիս, որոնցմի մասը կպչում է մարդկանց արնացող մարմիններին, իսկ մյուս մասը ճախրում է օդում։ Կարծում են, թե արյունը՝ անձրև, իսկ փետուրներն ամպեր են խորհրդանշում։ Արարողության ժամանակ խրճիթի մեջտեղն են գլորում երկու խոշոր քար, դրանք կուտակվող ամպեր են պատկերում և անձրև են նախագուշակում։ Ապա նույն կախարդները քարերը տանում են 10-15 մղոն հեռու և քաշ տալիս հնարավորին չափ վեր՝ հանելով ամենաբարձր ծառը։ Այդ ժամանակ մնացած տղամարդիկ գիպս են հավաքում, փոշիացնում և լցնում են ջրով լի փոսի մեջ։ Կարծում են, թե մուրա֊մուրաները տեսնում են դա և ամպերին դրդում են անհապաղ հայտնվել երկնքում։ Վերջում երիտասարդ ու ծեր տղամարդիկ շրջապատում են խրճիթը և գլուխները խոնարհելով՝ ոչխարների նման պոզահարում են այն, մինչև որ խրճիթը խորտակվի։ Այդ ընթացքում արգելվում է ձեռքերով գործել, բայց երբ մնում են միայն ծանր գերանները, թույլատրվում է գործի դնել նաև ձեռքերը։ Խրճիթը գլխով բոթբոթելը ամպեր առաջացնել, իսկ խրճիթի կործանումը անձրևի թափվել է խորհրդանշում։ Ակնհայտ է նաև, որ ամպեր խորհրդանշող երկու քարերը ծառի կատարը բարձրացնելը ևս երկնքում իսկական ամպրին երևալ ստիպելու միջոց է։  Դիերը նաև ենթադրում են, թե պատանուն թլփատելուց հետո վերցված թլիփը անձրև առաջացնելու մեծ ընդունակություն ունի։ Դրա համար էլ ցեղի մեծ խորհուրդը միշտ իր մոտ թլիփի մի փոքր պաշար է ունենում։ Այն խնամքով թաքցնում են վայրի շան ճարպի և նախշուն օձի հետ՝ փետուրների մեջ փաթաթած։ Կանանց ոչ մի դեպքում թույլ չի տրվում այդ փաթեթը տեսնել բաց վիճակում։ Արարողությունը ավարտվելուց հետո իր ուժը կորցրած թլիփը թաղում են հողում։ Անձրև տեղալուց հետո մի քանի տղամարդ, պատանի ու տղա անպայման վիրահատության են ենթարկվում, որի ժամանակ սուր կայծքարով կտրում են ձեռքերի և կրծքի մաշկը։ Տափակ փայտերով թեթև խփում են վերքին, որպեսզի ավելի շատ արյուն գա, իսկ հետո կարմիր օքրա են մերսում։ Դրանից մարմնի վերքերի սպիները այտուցվում են։ Այս գործողությունները արդարացնում են նրանով, թե իրենք անձրևից ուրախացան, իսկ սպիների ու անձրևի միջև կապ գոյություն ունի։ Արտաքուստ վիրահատությունը շատ ցավոտ չի թվում, որովհետև դրան ենթարկվողները ծիծաղում ու կատակում են։ Վիրահատվողների շուրջը խմբվում են համբերությամբ իրենց հերթին սպասող երեխաները։ Վիրահատությունից հետո նրանք փախչում են՝ ի ցույց դնելով իրենց փոքր կուրծքը և երգելով անձրև են խնդրում, որ թափվի վերքի վրա։ Իհարկե, հաջորդ օրը, երբ բորբոքված վերքերը իրենց զգալ են տալիս, նրանք այլևս այդպես չեն ուրախանում։ Ճավա կղզում, երբ անձրևի կարիք էր լինում, երկու տղամարդ սկսում էին ճիպոտներով իրար ձաղկել, մինչև որ նրանց մեջքերից սկսում էր արյուն հոսել․ ցայտող արյունը անձրև էր խորհրդանշում, որը այդ պահին, ինչպես ենթադրվում էր, անպայման պետք է տեղար։ Հաբեշստանի մարզերից մեկում, էգղիու ցեղի մարդիկ անձրև առաջացնելու համար ամեն հունվար ամսին միմյանց հետ, գյուղը֊գյուղի հետ արյունալի գոտեմարտեր էին մղում, որոնք շարունակվում էին մի ամբողջ շաբաթ։ Հետագայում Մենելիք կայսրը արգելեց այդ սովորույթը։ Անձրևի սակավության դեպքում այդ արգելքը հարուցում էր ժողորվրդի վրդովմունքը, կայսրը ստիպված էր զիջել և թույլ տվեց վերականգնել արյունալի գոտեմարտը, բայց տարվա մեջ միայն երկու օր։ Այդ մասին հիշատակող հեղինակը այս դեպքում հեղվող արյան մեջ տեսնում է անձրև բերող ոգիների գութը շարժելու նպատակով կատարվող զոհաբերություն, բայց բացառված չէ, որ ավստրալիական և ճավայան արարողությունների նման սա ևս անձրևի նմանակում լինի։ Հավանաբար, այդ նույն սկզբունքով էին գործում Բաալ աստծու մարգարեները, որոնք ձգտելով անձրև առաջացնել, դանակներով այնքան էին իրար խազոտում, որ նրանցից սկսում էր արյուն ցայտել։  Լայն տարածում ունի այն հավատալիքը, որի համաձայն երկվորյակները բնության, հատկապես անձրևի և ընդհանրապես եղանակի վրա մոգական իշխանություն ունեն։ Այս հետաքրքրական սնահավատությունը գոյություն ունի Բրիտանական Կոլումբիայի որոշ ցեղերի մեջ։ Այս հավատալիքը հաճախ հնդկացիներին դրդում է հատուկ սահմանափակնումներ կամ մոգարգելքներ դնել երկվորյակների ծնողների վրա, թեև նման կարգի թաբուների ճշգրիտ իմաստը, որպես կանոն, պարզ չէ։ Այսպես, հնդկացի ցիմշիանները հավատում են, որ երկվորյակները իշխանություն ունեն եղանակի վրա։ Այդ պատճառով էլ նրանք քամուն ու անձրևին են դիմում հետևյալ աղոթքով․ «Հանդարտվիր, շնչառությունդ երկվորյակների»։ Նրանք նաև կարծում են, թե երկվորյակների ցանկությունները միշտ կատարվում են։ Այդ պատճառով էլ երկվորյակներից միշտ վախենում են, չէ որ նրանք կարող են իրենց ատելի մարդուն վնասել։ Ցիմշիանները հավատում են նաև, որ երկվորյակները ընդունակ են սաղմոններին (լուսնաձուկ) կանչել, և դրա համար էլ նրանց անվանում են «առատություն բերող»։ Կվակուիթլ հնդկացիների կարծիքով երկվորյակները վերամարմնավորված սաղմոններ են, դրա համար էլ նրանք չպետք է ջրին մոտենան։ Մանուկ հասակում երկվորյակները իբր ձեռքերի շարժումներով կարող են քամի, լավ կամ վատ եղանակ առաջացնել, ինչպես նաև փայտյա մեծ չխչխկանը թափահարելով՝ հիվանդություններ բուժել։ Նուտկա հնդկացիները նույնպես հավատում են, թե երկվորյակները առնչություն ունեն սաղմոնների հետ, դրա համար էլ երկվորյակներին արգելվում է սաղմոն որսալ, թարմ ձուկ ուտել կամ պարզապես ձեռքում պահել։ Սև ներկով նախշելով դեմքները, իսկ հետո լվանալով, որը ծանր ամպերից թափվող անձրև է խորհրդանշում, նրանք կարող էին եղանակը լավացնել կամ վատացնել և անձրև առաջացնել։ Շուսվապ հնդկացիները և Թոմպսոն գետի հնդկացիները երկվորյակներին զուգորդում են գրիզլի արջի հետ, նրանց անվանելով մատաղ գրիզլիներ։ Եթե հավատալու լինենք նրանց, ապա երկվորյակները ամբողջ կյանքում օժտված են գերբնական ընդունակություններով, մասնավորապես իբր կարող են եղանակը կառավարել։ Բնության վրա երկվորյակների ներգործելու ունակությանը հավատում են նաև Հարավարևելյան Աֆրիկայում Դելագոա ծովախորշի ափերին ապրող բարոնգա բանտուները։ Նրանք երկվորյակներ ծնած կնոջը մեծարում են Թիլո անվամբ, որը նշանակում է երկինք, իսկ երեխաներին կոչում են երկնքի որդիներ։ Երբ, սովորաբար, սեպտեմբեր֊հոկտեմբեր ամիսներին մոլեգնող փոթորիկները հապաղում են, երբ երկրին սպառնում է սովի նախագուշակը՝ երաշտը, և վեց ամիս անընդհատ կիզվելով անամպ երկնքում շողացող արևից, բնությունը կարոտում է աֆրիկյան գարնան կենսաբեր տարափներին, կանայք կատարում են ծեսեր, որոնք կոչված են փափագելի անձրև ուղարկել պապակ հողին։ Նրանք իրենց վրայից հանում են ամբողջ հագուստը, այն փոխարինելով խոտից հյուսված գոտիներով, գլխակապերով կամ գետնատարած բույսերից պատրաստված կարճ փեշերով։ Այսպես հոգնած, բարձր ճիչեր արձակելով և անվայել երգեր երգելով, նրանք ջրհորից֊ջրհոր են անցնում և դրանք մաքրում կուտակված կեղտից ու աղտոտությունից։ Նրանց ջրհորները հասարակ փոսեր են, որոնցում մի քիչ պղտոր ջուր կա։ Այնուհետև կանայք գնում են իրենց ընկերուհիներից մեկի տուն, որը երկվորյակ է աշխարհ բերել, և փոքր կժերով բերած ջուրը ցողում են նրա վրա։ Դրանից հետո նրանք շարունակում են իրենց ճանապարհը՝ սանձարձակ երգեր ճղճղալով և անպատկառ պարեր պարելով։ Տղամարդկանց արգելվում է տերևներ հագած այդ կանաց զբոսահանդեսին նայել։ Եթե նրանց ճանապարհին տղամարդ է հանդիպում, կանայք նրան ծեծում ու վռնդում են։ Ջրհորդները մաքրելուց հետո կանայք պետք է սրբազան պուրակում ջուր ցանեն նախնիների գերեզմաններին։ Կախարդի հրամանով նրանք հաճախ ջրում են նաև երկվորյակների գերեզմանները։ Նրանց կարծիքով երկվորյակների գերեզմանները միշտ պետք է խոնավ լինեն, դրա համար էլ նրանց սովորաբար թաղում են լճի մոտ։ Եթե անձրև առաջացնելու բոլոր ջանքերը ապարդյուն են անցնում, բարոնգաները հիշում են, որ այսինչ երկվորյակը թաղված է բլրի լանջին, չոր տեղում։ Նման դեպքերում կախարդը ասում է․ «Զարմանալի չէ, որ երկինքը անողոք կիզում է։ Հանեք հանգուցյալի մարմինը և գերեզմանը լճի ափին փորեք»։ Հրամանը իսկույն կատարվում է, որովհետև անձրև առաջացնելու ուրիշ միջոց այլևս չկա։  Բերված փաստերից մի քանիսը հաստատում են պրոֆեսոր Օլդենբերգի<ref>Օլդենբերգ Հերման (1854-1920)՝ գերմանացի բանասեր, սանսկրիտի մասնագետ։</ref> կողմից այն կանոնների մեկնաբանությունը, որոնք պիտի պահպանի բրահմանը, եթե ցանկանում է հին հնդկական օրհներգությունների ժողովածուից սովորել հատուկ օրհներգությունը, որը հայտնի է Սամավեդա անունով։ Կարծում են, որ այդ օրհներգությունը, այսես կոչված՝ Շաքվարու երգը, մարմնավորում է Ինդրայի զենքը՝ կայծակի ուժը։ Ահավոր պայթունակ ուժով լիցքավորված այդ օրհներգությանը տիրապետելու փորձ անող խիզախ բրահմանը պետք է կապերը խզեր մարդկանցից և գյուղից հեռանար անտառ։ Մի որոշ ժամանակ, որը տարբեր հեղինակների վկայությամբ տատանվում է մեկից մինչև տասներկու տարի, նա պարտավոր էր պահպանել որոշակի կենսակարգ՝ օրական երկու անգամ ձեռք տար ջրին, սև զգեստ կրեր, սև սնունդ ուտեր, ծածկի տակ չթաքնվեր, այլ նստեր անձրևի տակ ու կրկներ․ «Ջուրը Շաքվարու երգն է»։ Իսկ երբ կայծակը փայլատակեր, պետք է ասեր․ «Դա նման է Շաքվարու երգին»․ իսկ երբ ամպրոպը որոտար՝ «Մեծը մեծ աղմուկ է առաջացնում»։ Նա իրավունք չուներ առանց ջրին ձեռք տալու՝ հոսանքն անցնել, նավ նստել, եթե կյանքին վտանգ չէր սպառնում, և նույնիսկ այդ դեպքում տախտակամած բարձրանալիս նա պետք է անպայման ձեռք տար ջրին, քանի որ, ինչպես ասում է առածը, Շահվարու երգի ուժը մնում է ջրում»։ Վերջապես, երբ նրան թույլ էր տրվում բուն երգը սովորել, նա պետք է ձեռքը թաթախեր ամեն տեսակի բույսերով լի անոթի ջրի մեջ։ Երբ բրահմանը այս բոլոր հրահանգները կատարի, անձրևի աստվածը՝ Փարջանիան, նրա ցանկությամբ անձրևի կուղարկի։ Պարզ է, իրավացիորեն նշում է պրոֆեսոր Օլդենբերգը, որ «այս բոլոր կանոնների նպատակն է բրահմանին առնչել ջրի հետ, նրան դարձնել ջրի տարերքի դաշնակիցը և պաշտպանել նրա թշնամանքից։ Նույն իմաստն ունեն նաև սև հագուստն ու սև ուտելիքը։ Կասկած չկա, որ այստեղ սև գույնը անձրևաբեր ամպեր է խորհրդանշում։ Այդ պատճառով էլ մենք կարող ենք ենթադրել, որ վեդայական դպրոցների գաղափարներն ու հրահանգները ամենահեռավոր վաղեմությունից եկող մոգական գործողություններ են պարունակում։ Դրանք կոչված էին անձրև հարուցողին նախապատրաստել իր պարտականության կատարմանը և կարգել իր պաշտոնում»։  Արևադարձային Ճավա կղզում, որտեղ ճոխ բուսականությունը վկայում է տեղումների առատությունը, անձրև առաջացնելու ծեսը շատ ավելի հազվադեպ է հանդիպում, քան այն կանխելունը։ Երբ ճավայացին մտադրվում է տարվա անձրևային եղանակին մեծ խրախճանք կազմակերպել, նա գնում է «եղանակագետ մասնագետի» մոտ և խնդրում է «վանել» ամպերը, որոնք կարող են կուտակվել։ Եթե նա համաձայնում է իր մասնագիտական ընդունակությունները ի սպաս դնել այդ գործին, ապա խնդարտուի գնալուց հետո որոշակի կանոնների միջոցով սկսում է կարգավորել իր վարքագիծը։ Նա պետք է պաս պահի, չխմի ու չլողանա, այն քիչ ուտելիքն էլ, որ օգտագործում է, պետք է չոր լինի․ ոչ մի դեպքում չպետք է դիպչի ջրին։ Խրախճանք կազմակերպողը և նրա իգական ու արական սեռի ծառաները դրա ամբողջ ընթացքում պետք է սպիտակեղենը լվանան ու լողանան․ նրանք պետք է նաև խստիվ ողջախոհություն պահպանեն։ Իսկ կախարդը իր ննջարանում նստում է չորս խսրի վրա և խրախճանքը սկսվելուց փոքր ինչ առաջ հետևյալ կախարդանքն ու աղոթքն է շշնջում փոքր ջահի մոտ․ «Սրեկել տատ կամ պապ, (ըստ երևույթին, անունը պատահաբար է ընտրված, երբեմն այլ անուններ են տալիս), վերադարձիր քո երկիրը, քո Աքեմաթ երկիրը։ Ստիպիր, որ ջրով լցված քո տակառը լռի, մի լավ փակիր այն, որ նրանից ոչ մի կաթիլ չթափվի»։ Աղոթքի ժամանակ կախարդը նայում է վերև ու խնկարկում։  Հավասարապես նաև թորաջի ցեղի «օդերևութաբանը», որը մասնագիտանում է անձրև դադարեցնելու մեջ, իր զբաղմունքից բխող պարտականությունները կատարելուց առաջ, դրա ընթացքում և դրանից հետո միջոցների է դիմում, որ ջրին չդիպչի։ Նա չի լողանում, ուտում է անլվա ձեռքերով, խմում է միայն արմավագինի, և եթե պատահում է, որ նա պիտի անցնի հոսանքով, ջանում է ոտքերը ջրի մեջ չդնել։ Պատրաստվելով կատարել իր վրա դրված առաքելությունը, կախարդը հրամայում է բրնձի դաշտում մի փոքրիկ խրճիթ կառուցել։ Այդ խրճիթում նա թույլ կրակ է անում, որը միշտ պետք է անշեջ մնա։ Կրակի մեջ այրում է զանազան տեսակի փայտեր, որոնք համարվում են անձրևը կտրելու ընդունակ։ Նա ամբողջ ուժով փչում է այն ուղղությամբ, որտեղից ամպեր են գալիս կուտակվում, և այդ ժամանակ նա իր ձեռքում տերևների ու ծառի կեղևի փունջ է պահոմ, որոնք, չոր ու շուտ գոլորշիացող ինչ֊որ բան արտահայտող իրենց անվանումների շնորհիվ, նույնպես ընդունակ են համարվում ամպերը ցրել։ Եթե ամպերը հայտնվում են այն ժամանակ, երբ կախարդը կատարում է իր պարտականությունները, նա վերցնում է մի բուռ կիր ու փչում է ամպերի ուղղությամբ։ Ակնհայտ է, որ մի այնպիսի չոր նյութ, ինչպիսին կիրն է, լավ է հարմարեցված խոնավությամբ հագեցած ամպերը ցրելու համար։ Եթե հետագայում անձրևի կարիք է առաջանում, բավական է, որ նա կրակի վրա ջուր լցնի, և անձրևը իսկույն կհորդի՝ ինչպես դույլից։  Դժվար չէ նկատել, որ անձրևը դադարեցնելու՝ ճավացիների և թորաջիների ծեսերը ուղղակի հակադիր են նույն նպատակով կատարվող հնդկական ծեսերին։ Բացի հատուկ դեպքերից, հնդիկ իմաստունին հանձնարարվում է պարբերաբար, օրական երեք անգամ շփվել ջրի հետ։ Մինչդեռ ճավացի ու թորաջի կախարդներին, առհասարակ, արգելվում է դիպչել ջրի։ Բրահմանը ապրում է անտառում և նույնիսկ անձրևի ժամանակ իրավունք չունի ծածկի տակ մտնել։ Ճավացիներն ու թորաջրները, ընդհակառակը, ապրում են չոր տանը կամ խրճիթում։ Առաջինը անձրևի հետ իր հարազատությունը արտահայտում է նրանով, որ թողնում է իր վրա թափվի և հարգանքով է խոսում նրա մասին։ Մինչդեռ վերջինները լամպ կամ կրակ են վառում և առավելագույն ճիգեր են գործադրում անձրևը դադարեցնելու համար։ Բայց նրանք բոլորը գործում են մեկ սկզբունքով․ նրանցից յուրաքանչոյւրը, ինչպես խաղացող երեխան, իրեն նմանեցնում է այն երևույթին, որը ցանկանում է առաջացնել։ Հնուց ի վեր արմատացած մոլորության համաձայն, հետևանքը նման է իր պատճառին․ եթե ցանկանում եք, որ խոնավ լինի, ապա խոնավ եղեք ինքներդ, եթե ցանկանում եք, որ չոր լինի, ապա չոր եղեք ինքներդ։  Հարավարևելյան Եվրոպայում մինչև հիմա էլ անձրև առաջացնելու ծեսեր են կատարվում։ Դրանք ոչ միայն հենվում են տրամաբանական նույն հիմքի վրա, ինչ որ վերևում թվարկված արարողությունները, այլև մանրամասնելով էլ են նման այն ծիսակատարություններին, որոնք, օրինակ, հենց նոյն նպատակներով կատարում են Դելագոա ծովախորշի բարոնգաները։ Երբ Թեսալիայի և Մակեդոնիայի հույների մոտ երաշտը երկար էր տևում, սովորություն կար երեխաների թափոր ուղարկել դեպի մարզի բոլոր ջրհորներն ու աղբյուրները։ Թափորի առջևից քայլում էր ծաղիկներով զարդարված մի աղջիկ, որի վրա նրա ուղեկիցները ամեն անգամ կանգնելիս ջուր էին ցանում՝ հմայախոսություններ երգելով։ Ահա յդ երգից մի հատված․ Պերպերիան վաղորդյան շաղով <br>Թարմացնում է շուրջն ամեն ինչ․ <br>Անտառում ու վեր մագլցելիս <br>Ջերմեռանդ աղոթի՛ր աստծուն։ <br> Հովիտներին մեր, աշորայի վրա, <br>Տեր մեր, հղիր դու անձրև բարեբեր, <br>Որ պտղաբերեն արտերը մեր, <br>Որ խաղողը աճի հողի վրա այս, <br>Որ հասկերը լցվեն հատիկներով, <br>Եվ շեն լինի ժողովուրդը ամենուր։ <br> Երաշտի ժամանակ սերբերը լրիվ մերկացնում են մի փոքրիկ աղջկա և ոտից գլուխ հագցնում խոտերից ու ծաղիկներից պատրաստված զգեստ։ Նրա երեսն էլ թաքցնում են թարմ կանաչից հյուսված քողով։ Նրան անվանում են Դոդոլա։ Աղջիկների ուղեկցությամբ նա գնում է գյուղի միջով։ Թափորը ամեն տան առջև կանգ է առնում։ Դոդոլան անվերջ պարում է պտտվելով, աղջիկները նրա շուրջը շրջան են կազմում՝ երգելով Դոդոլայի երգերից, իսկ տանտիրուհին մի դույլ ջուր է լցնում նրա վրա։ Ահա թե ինչպես է հնչում երգերից մեկը․  Մենք գյուղով ենք անցնում, <br>Իսկ երկնքով ամպեր են սահում։ <br>Մենք արագացրինք մեր քայլերը, <br>Արագ սահեցին նաև ամպերը։ <br>Նրանք մեզանից շատ առաջ անցան, <br>Ու ողողեցին իրենց թարմությամբ <br>Ցորենն ու որթը խաղողի։ Երբ Հնդկաստանի Պունա գյուղում անձրևի կարիք է զգացվում, տեղացի տղաներից մեկին զարդարում են տերևներով ու կոչում «անձրևի թագավոր»։ Նա շրջում է գյուղի բոլոր տները։ Տան տերերն ու նրանց կանայք «անձրևի թագավորի» վրա ջուր են ցանում և թափորի մասնակիցներին զանազան ուտելիքներ տալիս։ Բոլոր տները այցելելուց հետո տղաները հանում են «անձրևի թագավորի» տերևե հագուստները և նվիրատվություններով խնջույք են կազմակերպում։  Հարավային ու Արևմտյան Ռուսաստանի որոշ շրջաններում որպես անձրև առաջացնելու միջոց կիրառվում է լողանալը։ Երբեմն ժամասացությունից հետո ծխի անդամները քահանային փարաջայով գետին էին գլորում և ջրով ողողում։ Այդ դեպքերում Հովհաննես Մկրտչի օրը կանայք շորերը հագներին, խմբերով լողանում են՝ ճյուղերից, խոտերից ու բույսերից պատրաստած սրբի պատկերները սուզելով ջրի մեջ։ Երբ Կուրսկի շրջանում անձրևի կարիք էր զգացվում, կանայք բռնում էին օտարական անցորդին և նետում գետը կամ ոտից գլուխ թրջում էին։ Հետագայում մենք կհամոզվենք, որ օտարականին հաճախ համարում էին աստվածություն կամ բնական որևէ տարերքի մարմնավորում։ Հայերի մոտ անձրևն առաջացնելու կախարդանքն այն է, որ ջրի մեջ են գցում իրիցկնոջը։ Հյուսիսային Աֆրիկայում որպես երաշտի դեմ ուղղված միջոց աղբյուրի մեջ են գցում իր սրբությամբ համբավ վայելող մարդուն (անկախ այն բանից, ցանկանո՞ւմ է այդ, թե՞ ոչ)։ Ցելեբես (Սուլավեսի) կղզու հյուսիսում Մինահասայի շրջանում անձրև առաջացնելու համար քուրմը ինքն է լողանում։ Երբ Կենտրոնական Ցելերեսում երկար ժամանակ անձրև չի գալիս, և բրնձի ցանքերը սկսում են չորանալ, շատ գյուղերի բնակիչներ, հատկապես երիտասարդները, գնում են առվի մոտ և բարձրաձայն աղաղակելով, ջուր են լցնում իրար վրա կամ բամբուկի փողիկներով թրջում միմյանց։ Երբեմն ձեռնափերով ջրին հարվածելով կամ նրա վրա շրջված դդում դնելով ու մատներով թմբկահարելով՝ նրանք ընդօրինակում են անձրևի շփշփոցը։  Շատ ժողովուրդներ կարծում են, թե կանայք հողը վարելով կամ վարել ձևացնելով՝ ընդունակ են անձրև առաջացնել։ Այսպես, Կովկասում փշավներն ու խևսուրները երաշտի ժամանակ կատարում են մի ծես, որը կոչվում է «անձրևավար»։ Աղջիկները լծվում են գութանին և քարշ են տալիս գետի մեջ այնքան, մինչև որ ջուրը հասնի իրենց գոտկատեղը։ Նման հանգամանքներում նույն կերպ են վարվում նաև հայ աղջիկներն ու կանայք։ Մի տարեց կին կամ իրիցկինը փարաջա է հագնում, իսկ տղամարդու շորերը հագած ուրիշ կանայք նրա ղեկավարությամբ ջրում գութանը քաշում են հակառակ ուղղությամբ։ Եթե Վրաստանում երաշտը երկար էր տևում, ամուսնական տարիքի հասած աղջիկներին զույգերով լծում էին եզների լծասարքին, քահանան ձեռքն էր առնում սանձերը, և նրանք աղոթելով, ճչալով, լալով ու ծիծաղելով անցնում էին գետով, ջրափոսերով, ճահճուտներով։ Տրանսիլվանիայի մի վայրում, երբ գետինը երաշտից ճաքճքում է, մի քանի աղջիկներ լրիվ մերկանում են, այնուհետև տարիքն առած, նույնպես մերկ մի կնոջ գլխավորությամբ գողանում են տափանը և ամբողջ դաշտով քարշ տալիս առվի մոտ։ Առվին հասնելով՝ նրանք տափանը գցում են ջուրը, նստում են նրա վրա և մեկ ժամ շարունակ նրա ամեն մի անկյունում վառված կրակներ են պահպանում։ Դրանից հետո, տափանը թողնելով ջրում՝ տուն են դառնում։ Անձրև առաջացնելու նման միջոցի են դիմում Հնդկաստանի որոշ մասերում․ մերկ կանայք գիշերը արորը քարշ են տալիս դաշտով, իսկ տղամարդիկ աշխատում են հեռու մնալ այդ արարողությունից, քանի որ նրանց ներկայությունը իբր կարող է խափանել կախարդությունը։  Երբեմն անձրև են աղերսում հանգուցյալի միջոցով։ Նոր Կալեդոնիայում անձրև աղերսողները իրենց մարմինը ներկում են սև գույնով, փորում հանում են հանգուցյալի աճյունը, ոսկորները տանում են քարանձավ, միացնում են իրար և կախում տարոյի տերևների վրա։ Ոսկորների վրա այնպես են ջուր լցնում, որ հոսի տերևների վրա։ Բնիկները հավատում են, թե հանգուցյալի ոգին ներծծում է ջուրը, վեր է ածում անձրևի և ցած թափվում։ 1886 թվականին բերքը ոչնչացնել սպառնացող երկարատև երաշտը Ռուսաստանի Տարաշչայի վոլոստի մի գյուղի բնակիչների դրդեց գերեզմանից հանել նախորդ տարվա դեկտեմբեր ամսին մեռած մի աղանդավորի դիակ։ Գյուղացիների մի մասը հարվածում էր դիակի գլխին կամ այն բանին, ինչ մնացել էր նրանից, ասելով «Մեզ անձրև տուր», այն դեպքում, երբ մնացածները մաղով ջուր էին լցնում նրա վրա։ Դիակի վրա մաղով ջուր լցնելը այսպես բացահայտորեն արտացոլում է տեղատարափ և մեզ հիշեցնում, թե Արիստոֆանի (մ․թ․ա․ մոտ 445 ― մոտ 385) «Ամպեր», կատակերգությունում Ստրեպսիադեսը<ref>Ստրեպսիադես ― Արիստոֆանի նշված կատակերգության գործող անձ։ Նրա կարծիքով, անձրևը գալիս է, երբ Զևսը մաղի միջով միզում է։</ref> ինչպես էր պատկերացնում Զևսի կողմից անձրև առաքելը։ Անձրև առաջացնելու համար թրաջիները հաճախ ապավինում էին հանգուցյալների կարեկցանքին։ Այսպես, Կալինգոոա գյուղում կա մի նշանավոր առաջնորդի գերեզման։ Երբ հողը տառապում է անժամանակ վրա հասած երաշտից, մարդիկ գալիս են այդ գերեզմանը, ջուր են լցնում նրա վրա և ասում․ «Խղճա մեզ, պապ, եթե դու ցանկանում ես, որ այս տարի մենք սնունդ ունենանք, անձրև ուղակիր»։ Դրանից հետո նրանք գերեզմանի վրա կախում են ջրով լցված բամբուկի բունը։ Նրա ներքևի մասում բացված մի փոքր անցքից կաթիլ֊կաթիլ ջուր է թափվում։ Քանի դեռ անձրևը չի ողողում գետինը, բամբուկի բունը անընդհատ լցվում է ջրով։ Ինչպես որ Նոր Կալեդոնիայում, այստեղ էլ է մոգությունը խառնվաէ կրոնի հետ․ մեռած առաջնորդին աղոթքով դիմելը, ինչը զուտ կրոնական բնույթ ունի, լրացվում է նրա գերեզմանի մոտ կատարվող անձրևի մոգական նմանակմամբ։ Մենք տեսանք, որ Դելագոա ծովախորշի բալոնգաները որպես անձրևաբեր կախարդանք ոռոգում են նախնիների, հատկապես երկվորյակների գերեզմանները։ Օրինոկո գետի ավազանի հնդկացիների որոշ ցեղերի մոտ հանգուցյալների ազգականները սովորաբար հուղարկավորությունից մեկ տարի անց հողից հանում են նրանց աճյունը, այրում ու մոխիրը քամուն են տալիս։ Կարծում են, թե մոխիրը վեր է ածվում անձրևի, որը հանգուցյալը ցած է ուղարկում որպես պարգև իրեն թաղելու համար։ Չինացիները համոզված են, որ եթե մարդիկ թաղված չեն, ապա անձրևը նրանց հոգիներին անհանգստացնում է ճիշտ այնպես, ինչպես կենդանի մարդկանց, եթե աննպաստ եղանակին նրանց թողնելիս անօթևան։ Այդ պատճառով էլ անթաղ մնացածների դժբախտ հոգիները իրենց ուժերը ներածին չափ ամեն ինչ անում են, որ անձրև չգա, և նրանց ջանքերը հաճախ են հաջողությամբ պսակվում։ Այդ նկատառումով էլ չինական իշխանությունները երաշտի ժամանակ, որպես կանոն, հողին էին հանձնում չթաղված մեռելների ոսկորները, որ վերջ տային աղետալի վիճակին և անձրև առաջացնեին։  Եղանակի հետ կապված կախարդական դյութանքներում հաճախ կարևոր դեր են խաղում անասունները։ Հյուսիսային Ավստրալիայի անուլա ցեղի բնիկները անձրևի հետ զուգորդում են լայնակտուց (Eurystomos) թռչունին և նրան անվանում անձրևաթռչուն։ Վերջինս անուլաների տոտեմն է։ Այդ ցեղի տղամարդիկ իբր օժտված են անձրև առաջացնելու ունակությամբ։ Դրա համար նրանք օձ են որսում և ողջ֊ողջ գցում են որոշված ջրամբարը։ Որոշ ժամանակ հետո օձին հանում են, սպանում և թողնում են ափին։ Այնուհետև խոտերից պատրաստում են ծիածանի նման կոր հյուսվածք և դրանով ծածկում օձին։ Այժմ մնում է միայն օձի և ծիածանի նմանակի վրա կախարդանք երգել, որ վաղ թե ուշ անձրևը թափվի։ Բնիկները իրենց գործողությունները բացատրում են նրանով, որ հենց այդ տեղում շատ վաղ ժամանակներում լայնակտուցը ապրել է օձի հետ ամուսանցած։ Օձն ապրում էր ջրամբարում և անձրև էր առաջացնում, ջուրը շիթերով վեր՝ դեպի երկինք էր թքում այնքան ժամանակ, մինչև որ հայտնվում էին ծիածանն ու ամպերը, և սկսում էր անձրև գալ։ Ճավա կղզու տարբեր մասերում անձրև առաջացնելու սովորական միջոց է նույն կամ տարբեր սեռերի երկու կատուներ լողացնելը․ երբեմն կենդանիներին դեպի ջուրն են ուղեկցում թափորով և երաժշտությամբ։ Բուն Բատավիայում ժամանակ առ ժամանակ կարելի է տեսնել կատուներ գրկած երեխաների թափոր։ Կենդանուն ջրի մեջ սուզելուց հետո բաց են թողնում։ Երբ վամբուգվե ցեղի (Արևելյան Աֆրիկա) կախարդը ցանկանում է անձրև առաջացնել, նա վառ արևոտ եղանակին սև ոճխար և սև հորթ է դուրս բերում և տեղավորում ընդհանուր խրճիթի կտուրին։ Հետո նա ճեղքում է անասունների որովայնը և փորոտիքը շաղ է տալիս չորս կողմերը։ Ապա նա ջրով լի անոթի մեջ լցնում է դեղախոտեր։ Եթե կախարդանքը ազդեցություն է գորում, անոթի ջուրը սկսում է եռալ և անձրև է գալիս։